Các nhân tố tác động đến thu nhập cá nhân - hàm ý cho chính sách công - trường hợp thành phố Hồ Chí Minh

B GIÁO DC VÀ ÀO TO


TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH




PHAN TH HU NGHA





CÁC NHÂN T TÁC NG N THU NHP CÁ NHÂN
– HÀM Ý CHO CHÍNH SÁCH CÔNG –
TRNG HP TP.HCM







LUN VN THC S KINH K

TP.H Chí Minh – Nm 2011

B GIÁO DC VÀ ÀO TO


TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH




PHAN TH HU NGHA




CÁC NHÂN T TÁC NG N THU NHP CÁ NHÂN
– HÀM Ý CHO CHÍNH SÁCH CÔNG –
TRNG HP TP.HCM

Chuyên ngành: Kinh t tài chính- Ngân hàng

Mã s: 60.31.12

LUN VN THC S KINH K







NGI
HNG DN KHOA HC:


TS. BÙI TH MAI HOÀI







TP. H CHÍ MINH - NM 2011
LI CAM OAN



Tôi xin cam đoan rng đây là công trình do chính bn thân tôi nghiên cu và
trình bày. Các s liu thu thp đc và kt qu nghiên cu trình bày trong đ

tài này là trung thc.
Tôi xin hoàn toàn chu trách nhim v ni dung cu đ tài nghiên cu.
Tác gi lun vn
Phan Th H Nghiã
LI CM N


Sau quá trình hc tp và nghiên cu, tôi đã hoàn thành lun vn tt
nghip ca mình. Kt qu hôm nay không ch do quá trình n lc ca bn
thân, mà còn nh s h tr, đng viên ca mi ngi. Vì vy, tôi xin chân
thành gi li cám n đn:
Quý Thy- Cô trng i hc Kinh T Tp. H Chí Minh đã tn tình
ging dy, truyn đt kin thc và kinh nghim quý báu trong sut thi gian
tôi hc tp và nghiên cu ti trng. c bit, tôi xin chân thành cm n Tin
s Bùi Th Mai Hoài, ngi đã tn tình trc tip hng dn và luôn góp ý, phê
bình sc bén trong sut quá trình thc hin lun vn này.
Xin chân thành cm n tt c các bn hc viên lp TCNN K17, nhng
ngi đã cùng tôi hc tp và chia s kinh nghim trong sut thi gian hc tp
và nghiên cu ti trng.
Lãnh đo và các anh ch em đng nghip ti Vn phòng Cc thu
TP.H Chí Minh đã to điu kin thun li, cung cp các tài liu quý báu.
Cui cùng, tôi xin chân thành cm n đn ba m và nhng ngi thân
trong gia đình, tt c đã luôn đng viên, h tr và giúp đ tôi mi mt trong
sut thi gian qua, là ch da quan trng đ tôi có th tp trung hoàn thành
chng trình hc và hoàn thành lun vn tt nghip này.
Trong quá trình hoàn tt đ tài, mc dù đã c gng ht sc, tham kho
nhiu tài liu, tranh th nhiu ý kin đóng góp; song thiu sót là điu không
th tránh khi. Rt mong nhn đc s đóng góp quý báu thêm t phía Thy
Cô, đng nghip và các bn.

Tác gi: Phan Th Hu Ngha
MC LC
Trang ph bìa
Li cam đoan
Mc lc
Tóm tt
Danh mc các bng biu, hình v, đ th
Phn m đu 1
1. C s hình thành đ tài 1
2. Mc tiêu nghiên cú 2
3. i tng nghiên cu và phm vi thu thp d liu 2
4. Quy trình nghiên cu 2
5. Phng pháp nghiên cu và cách tip cn 3
6. Kt cu ca lun vn 4
Chng 1: C s lý lun v thu nhp và các nhân t tác đng đn thu nhp cá
nhân 5
1.1 Thu nhp 5
1.2 Thu nhp cá nhân 6
1.2.1 Trng phái tân c đin 6
1.2.2 Trng phái kinh t hc phúc li 7
1.2.3 Trng phái kinh t hc hin đi 7
1.3 Các nhân t tác đng đn thu nhp cá nhân 8
1.4 Mô hình nghiên cu và xây dng các gi thit 14
Chng 2: Các nhân t tác đng đn thu nhp cá nhân : trng hp TP.HCM 17
2.1 Gii thiu khái quát v TP.HCM 17
2.2 Nghiên cu đnh tính đ điu chnh thang đo 23
2.3 Nghiên cu đnh lng 24
2.3.1 Mu nghiên cu và phng pháp thu thp thông tin 24
2.3.2 Thông tin chung v mu nghiên cu 26
2.4 Kim đnh phng sai ANOVA 34

2.4.1 Khái quát v phng pháp kim đnh phng sai ANOVA 34
2.4.2 Kt qu kim đnh cu nghiên cu 37
2.5 Mô hình hi quy vi bin đc lp đnh tính ANCOVA và MLR 38
2.6 Kt qu nghiên cu 40
Chng 3: Gi ý chính sách 42
3.1 Chính sách liên quan đn thu nhp cá nhân 42
3.1.1 Ci thin thu nhp cá nhân v phía ngi lao đng 42
3.1.2 Tng cng hoàn thin chính sách tin lng v phía qun lý NN 44
3.2 Chính sách liên quan đn giáo dc 45
3.3 Chính sách liên quan đn mc lng ti thiu  các loi hình doanh nghip . 46
3.4 Chính sách thu Thu nhp cá nhân 48
3.4.1 S cn thit phi hoàn thin chính sách thu TNCN 48
3.4.2 Quan đim hoàn thin chính sách thu TNCN  Vit Nam 50
3.4.3 Gi ý v chính sách thu TNCN 51
3.5 Hn ch ca đ tài và hng nghiên cu tip theo 57
Kt lun 60
Tài liu tham kho
Ph lc
TÓM TT

Nghiên cu này khám phá các nhân t có tác đng đn thu nhp cá
nhân nhìn t góc đ thu nhp t tin lng, tin công, trng hp ti
TP.HCM. Da trên c s lý thuyt, mt mô hình lý thuyt cùng gi thuyt
nghiên cu đc đ ngh.
Cuc kho sát vi s liu thu nhp ca 504 cá nhân có liên quan.
Phng pháp kim đnh bng phân tích phng sai ANOVA, kim đnh
Levene, Tukey, Kruskal-Wallis, s dng bin ch đnh dummy đ điu chnh
bin đnh danh. Cui cùng đánh giá tác đng ca nhng nhân t đn thu nhp
cá nhân thông qua mô hình hi quy vi bin đc lp đnh tính ANCOVA và
MLR.

Các nhân t có nh hng đn thu nhp cá nhân gm 3 nhóm vi 13
nhân t: Nhóm nhân t v khác bit công vic: Ngh nghip – Ngành công
nghip - Cp đ phân cp; Nhóm nhân t v khác bit cá nhân: Gii tính -
Tui tác – Giáo dc – ào to – Kinh nghim - Nn tng gia đình v giáo dc
– Dân tc - Ch s IQ; Nhóm nhân t v đc thù công vic: khu vc và thi
gian làm vic. Kt qu nghiên cu đnh tính đ điu chnh thang đo có nhân t
loi hình doanh nghip đc đa vào kho sát.
Kt qu cho thy nhân t loi hình doanh nghip – kinh nghim - cp
đ phân cp và trình đ giáo dc có nh hng đn thu nhp cá nhân. Trong
đó nhân t cp đ phân cp tác đng mnh nht, k đn là nhân t giáo dc,
loi hình doanh nghip và cui cùng là kinh nghim ca cá nhân.
Kt qu nghiên cu có ý ngha gi ý đ ci thin thu nhp đi vi chính
cá nhân làm công n lng và đi vi các nhà qun tr trong vic đ ra chính
sách v thu nhp, đào to, mc lng ti thiu  các loi hình doanh nghip
và chính sách thu thu nhp cá nhân.

DANH MC HÌNH V, BIU  VÀ BNG BIU


HÌNH V
Hình 1.1 : Quy trình nghiên cu.
Hình 1.2 : Mô hình nghiên cu các nhân t tác đng đn thu nhp cá nhân.

BIU 
Biu đ 2.1 : Tng sn phm trong nc ti TP.HCM và toàn quc.
Biu đ 2.2 : Thu nhp bình quân đu ngi ti đi bàn TP.HCM.
Biu đ 2.3a: C cu s c s theo loi hình DN ti TP.HCM.
Biu đ 2.3b: C cu s lao đng theo loi hình DN ti TP.HCM.
Biu đ 2.4 : S thu thu TNCN toàn quc và TP.HCM.

BNG BIU
Bng 2.1 : S doanh nghip hot đng sn xut kinh doanh đn 31/12/2009
phân theo loi hình DN ti TP.HCM.
Bng 2.2 : Lao đng trong các DN có đn 31/12/2009 phân theo loi hình DN
ti TP.HCM.
Bng 2.3 : Thu Ngân sách Nhà nc trên đa bàn TP.HCM.
Bng 2.4 : Bng tng hp kt qu kim đnh phng sai.
Bng 2.5 : Bng tng hp kt qu kim đnh ANOVA.
Bng 3.1 : Chi tiêu bình quân mt ngi/tháng phân theo khon chi.
Bng 3.2 : Thu nhp bình quân đu ngi theo 5 nhóm cá nhân c trú.





1

LI M U
1. C s hình thành đ tài
Thu nhp cá nhân (TNCN) là vn đ quan trng trong kinh t cng
nh nghiên cu hc thut, cho dù đó là quc gia giàu mnh hay nghèo đói,
t thành ph ln đn nhng đa phng nh. TNCN chính là ch báo quan
trng có ý ngha kinh t đ đánh giá mc sng, s phát trin ca mi khu
vc đa lý cng nh nhiu khía cnh xã hi khác. Mun tng t trng tng
sn lng quc gia (GDP) ca c nc và dn dn gim bt tình trng nghèo
đói cn phi có mt s quan tâm thích đáng đn vn đ thu nhp. Thu nhp
ca ngi lao đng tng lên s là c s cho s gia tng GDP ca quc gia và
s gia tng này mang tính bn vng hn.
Khi thu nhp ca ngi lao đng tng lên cng góp phn tng s thu
t thu thu nhp cá nhân cho ngân sách Nhà nc. Lut thu TNCN ti Vit

Nam có hiu lc t ngày 01/01/2009 thay th hoàn toàn cho Pháp lnh thu
thu nhp đi vi ngi có thu nhp cao (1990). Tuy nhiên, đn nay thu
đánh vào thu nhp cá nhân ch đóng góp đc 4,1% tng thu ngân sách Nhà
nc trong khi t l đó  mt s nc ASEAN (Thái Lan, Philippines,
Malaysia ) là 12 - 17%, các nc phát trin (c, Thy in, Nht, Pháp,
Anh ) khong 30 - 45%, thu TNCN ca M chim 56% tng thu nhp
ngân sách quc gia. Thu TNCN đc xem nh mt sc thu gn nh là
phc tp nht trong h thng thu ca mi quc gia vì phi đm bo hài hoà
đc li ích ca ngi np thu và li ích ca Nhà nc.  bo đm hài
hòa li ích này, đi vi các khon thu nhp cn tin hành phân loi đ điu
tit mt cách hp lý, đc bit là thu nhp t tin lng, tin công. Bi vì,
bn cht ca loi thu nhp t tin lng, tin công là giá c sc lao đng ca
con ngi. Nh vy, thu nhp t tin lng, tin công ca mt cá nhân là do
nh hng ca các nhân t nào?  tài “Các nhân t tác đng đn thu
2

nhp cá nhân – Hàm ý cho chính sách công - trng hp TP.HCM” này
đc chn nghiên cu nhm đánh giá mt cách khách quan và khoa hc các
nhân t có nh hng đn thu nhp cá nhân và nhm đáp ng các mc tiêu
nghiên cu di đây.

2. Mc tiêu nghiên cu
 tài nghiên cu đc thc hin vi mc tiêu sau:
- o lng các nhân t tác đng đn thu nhp ca cá nhân : trng
hp TP.HCM.
- Gi ý mt s chính sách liên quan đn thu nhp cá nhân, chính sách
liên quan đn giáo dc, chính sách liên quan đn mc lng ti thiu  các
loi hình doanh nghip và chính sách v thu Thu nhp cá nhân.
3. i tng nghiên cu và phm vi thu thp d liu
- i tng nghiên cu ca đ tài này hng đn là cá nhân làm công

n lng ti các doanh nghip trên đa bàn TP.HCM do Cc thu qun lý:
các cá nhân làm vic ti doanh nghip trong nc (doanh nghip Nhà nc,
doanh nghip ngoài Nhà nc) và doanh nghip có vn đu t nc ngoài.
- Phm vi thu thp d liu:
Do điu kin công tác và thi gian nghiên cu có hn, phm vi không
gian và thi gian thu thp d liu ch tp trung vào:
+ Không gian: cá nhân làm vic ti các doanh nghip do Cc thu
TP.HCM qun lý.
+ Thi gian: thu nhp trong nm 2010 t tin lng, tin công ca cá
nhân theo s liu t c s d liu v thông tin thu nhp và thông tin kê khai
thu ca cá nhân ti Cc thu TP.HCM.



3

4. Quy trình nghiên cu
Quy trình này m đu bng đt vn đ nghiên cu và kt thúc bng
vic trình bày báo cáo nghiên cu. Quy trình nghiên cu đc th hin chi
tit trong hình di đây:
```

Hình 1.1: Quy trình nghiên cu
5. Phng pháp nghiên cu và cách tip cn
 thc hin nghiên cu, đ tài s dng phng pháp nghiên cu
đnh tính thông qua k thut quan sát, tho lun tay đôi, trò chuyn vi các
chuyên gia nhân s mt s công ty, vi cá nhân làm công n lng đ khám
phá, b sung và điu chnh các nhân t cho phù hp vi thc t ti TP.HCM
Phng pháp đnh lng đc s dng vi s liu th cp là c s d
nhân thông tin ngi np thu thu nhp cá nhân ti Cc thu TP.HCM.
Phng pháp kim đnh bng phân tích phng sai ANOVA, kim đnh
Levene, Tukey, Kruskal-Wallis. S dng bin ch đnh dummy đ điu
Vn đ và mc tiêu
nghiên cu
C s lý thuyt
t gi thit,
xây dng thang đo
Nghiên cu
đnh tính

Phát trin
thang đo
Nghiên cu
đnh lng
n = 504
Kim đnh thang
đo, kt lun gi
thuyt
X lý và

phân tích d
liu
Báo cáo
nghiên cu
4

chnh bin đnh danh. Cui cùng đánh giá tác đng ca nhng nhân t có
nh hng đn thu nhp cá nhân thông qua mô hình hi quy vi bin đc lp
đnh tính ANCOVA và MLR.
Ngoài ra, k thut tng hp và so sánh còn đc s dng trong đ tài
đ có kt lun chính xác hn v vn đ nghiên cu.
6. Kt cu ca lun vn
Ngoài phn m đu và kt lun, lun vn đc chia làm 3 Chng
nh sau:
Chng 1: C s lí lun v thu nhp và các nhân t nh hng đn thu nhp
cá nhân.
Chng 2: Kho sát các nhân t tác đng đn thu nhp cá nhân: trng hp
TP.HCM.
Chng 3: Gi ý chính sách.
5

CHNG 1
C S LÝ LUN V THU NHP VÀ CÁC NHÂN T TÁC NG
N THU NHP CÁ NHÂN

Phn m đu đã gii thiu tng quát v đ tài nghiên cu. Chng
này s gii thiu các lý thuyt có liên quan làm c s cho thit k nghiên
cu. u tiên là tóm tt lý thuyt v các khái nim chính ca nghiên cu:
thu nhp và các nhân t tác đng đn thu nhp. K đó là nhng kt qu
nghiên cu ca các tác gi trong và ngoài nc v ch đ này. Mô hình và

các gi thuyt nghiên cu s đc đ ngh da trên c s lý thuyt.
1.1 Thu nhp
Trng phái c đin mà đi biu là Adam Smith nhà kinh t chính
tr thi k công trng th công, trong lí lun v phng pháp các ngun
thu nhp (1776) ông cho rng tin công, li nhun và đa tô là ba ngun gc
đu tiên ca thu nhp (M.Keynes, 1992)
Theo K.Marx, trong tác phm “Phê phán cng lnh ca Gôta”
(1875) xác đnh sn phm đc sn xut ra trong mt thi k nht đnh gm
hai phn c bn: Phn bù đp nhng hao phí v t liu sn xut trong quá
trình sn xut. ây là phn khôi phc, hay tái sn xut ra nhng t liu sn
xut cn thit. K đn là phn ca ci mi đc sáng to ra. Phn ca ci
mi sn xut ra này chính là thu nhp. Vy thu nhp vi tính cách là phm
trù kinh t, là phn ca ci mi đc sn xut do các ngành, các lnh vc
hot đng ca nn kinh t dùng đ khôi phc li sc lao đng, tái sn xut ra
đi sng ca ngi sn xut và tích lu tng thêm vn vt cht cho sn xut,
hay thc hin tái sn xut m rng
Theo kinh t hc, thu nhp là lung tin lng, tr lãi, c tc và các
ngun thu khác mà mt cá nhân hay mt quc gia nhn đc trong mt
6

khong thi gian nht đnh (thng là mt nm). (Paul A Samueson và
William D. Nordhalls, 2001).
1.2 Thu nhp cá nhân
Kinh t hc đã đi sâu, hiu tng tn v thu nhp và cu trúc ca thu
nhp, cng nh phng pháp đo lng và phn ánh thu nhp c v lng và
cht, đng thi hiu đc nhng quy lut thu nhp đc sn xut ra và tng
lên nh th nào.
1.2.1 Trng phái tân c đin
A. Marshall, đi biu ca trng phái tân c đin cho rng, mi yu t
sn xut ch nhn đc phn thu nhp ngang bng vi mc đã bù đp nhng

chi phí ca riêng mình. áng chú ý ca trng phái tân c đin là h đã xác
đnh đc nguyên lý xác đnh tin công trong tng quan gia sn phm lao
đng và nhu cu v lao đng. Hai đnh đ c bn ca h đã đc Keynes
trình bày trong tác phm “Lý thuyt tng quát v vic làm, lãi sut và tin
t” (1936) nh sau:
“1. Tin công bng sn phm biên ca lao đng.
2. Khi mt khi lng lao đng nht đnh đc s dng, đ tho dng
ca tin công bng đ phi tho dng biên ca s lng vic làm đó
Theo Keynes, khi lng vic làm  mc cân bng, do đó tin công
đc xác đnh là tu thuc vào: a, Hàm s cung tng hp; b, Khuynh hng
ca tiêu dùng; c, Khi lng đu t. Di s c v ca “Lý thuyt tng quát
v vic làm, lãi sut và tin t” ca Keynes, các nhà kinh t hc hin đi đã
tng bc làm rõ nguyên nhân vì sao tin công và giá c có xu hng gn
bó vi nhau.
7

Quan đim tin công đc quy đnh bi sn phm cn biên ca lao
đng đã đc John Bates Clark, thuc trng phái “gii hn” M xác đnh 
thi k nhng nm 1900. John Clark cho rng: Ngi lao đng đu tiên sn
xut ra nhiu sn phm tng thêm trên hn mc vì có nhiu đt đai đ làm.
Ngi lao đng s 2 đem li mt s sn phm tng thêm trên hn mc cng
ln, nhng nh hn ngi s 1 mt ít. Nhng c hai lao đng đu nh nhau
nên h phi thu đc mc tin lng ging ht nhau. Vy tin công là bao
nhiêu? Phi chng nó bng sn phm tng thêm trên hn mc ca ngi th
1? Hay ca ngi th 2? Hay là bình quân gia hai mc đó?
1.2.2 Trng phái kinh t hc phúc li
Kinh t hc phúc li ca Arthur Cecil Pigou: Chúng ta không ngn
ngi khi đa ra ý kin kt lun rng chng nào thu nhp không gim theo
tng th ca nó, thì mi s gia tng (trong phm vi các gii hn khá rng) v
thu nhp thc t ca tng lp nghèo túng nht to ra đc do ct gim tng

đng trong thu nhp ca nhng tng lp giàu có nht, rõ ràng s gia tng
phúc li (A. Gele Dan, 2001).
1.2.3 Trng phái kinh t hc hin đi.
Kinh t hc hin đi hin đang gi vai trò thng tr  M, Tây Âu và
Nht Bn, …H dùng danh t tài nguyên, ngun lc (resource) đ ch nhng
yu t đu vào ca sn xut: đt đai ( gm c khoáng sn, nc, …) và vn
(gm hin vt và giá tr) - hai yu t này h gi chung là tài sn. Lao đng
và tài kinh doanh (t chc, phi hp,…) - hai yu t này gi chung là nhân
lc. Theo đó, các khon phi tr cho ngi s hu tài nguyên là: lng tr
cho lao đng, tin cho thuê đt tr cho ch s hu đt đai, lãi sut tr cho
ngi có vn, li nhun tr cho ngi có tài kinh doanh.
8

Theo đó, tin lng là giá tr cho vic s dng lao đng. Tin lng
phi đm bo hai yêu cu:
• S đánh giá ca xã hi đi vi mi ngi.
• Kích thích lao đng.
Kt qu kho sát đc rút ra t nghiên cu chênh lch v tin lng
ca các cá nhân là do nhng nguyên nhân ch yu sau: Gii tính, nhóm các
ngành ngh, cht lng lao đng th hin  k nng, quá trình đào
to,…(TS inh Sn Hùng và TS Trng Th Hin, 2009).
1.3 Các nhân t tác đng đn thu nhp cá nhân
Theo kinh t hc c đin và tân c đin, mc lng cân bng xác đnh
bi giao đim gia cung và cu v lao đng. Tuy nhiên, th trng lao đng
đc th hin nh mt th trng đc bit và khác vi các loi th trng
khác. Các phng pháp tip cn ngun vn con ngi thng đc s dng
đ gii thích s khác bit v tin lng. Lý thuyt vn con ngi (Human
capital theory) đã đc đ xut bi Schultz (1961) và phát trin rng rãi bi
Becker (1964). Trong nhng nm sáu mi, lý thuyt này đã đc phát trin
do nhn thc rng s tng trng ca vn vt cht con ngi là mt phn

ca s tng trng trong tng trng thu nhp. Theo lý thuyt vn con
ngi cho thy rng: giáo dc và đào to làm tng nng sut ca ngi lao
đng bng cách truyn đt kin thc và k nng hu ích, do đó nâng cao thu
nhp tng lai ca ngi lao đng bng cách tng thu nhp sut đi ca h.
Mc nhiên công nhn rng chi phí đào to và giáo dc là tn kém và nên
đc coi là phn đu t k t khi nó đc thc hin nhm tng thu nhp cho
cá nhân.
Becker đa ra gi đnh c bn:
9

1. Th trng vn con ngi hoàn ho biu th bng vic các cá nhân tham
gia t do vào th trng.
2. Tin lng là khon chi phí tr cho ngi lao đng, khi đó tin lng
đc xác đnh: w
t
= r
t
H
H
t

r
t
H
: tng s vn con ngi

(Stock of human capital)

H
t

: T l li nhun trên vn con ngi

(Rate of return to human
capital)
(
Becker, 1964).
Block (1970), đã nhn đnh v lý thuyt vn con ngi  trên là mt
khái nim đn gin. Ông cho rng không th hiu hot đng ca con ngi
khác hn là trao đi hàng hoá và khái nim v vn đc s dng hoàn toàn
là đnh lng. Các phê bình khác đc tranh lun  đây là da trên gi đnh
trong thc t giáo dc làm ci thin nng sut và do đó có th gii thích mc
lng cao hn. Gi đnh này tht s là nh th nào? Các nhà lý lun rõ ràng
đã không đa vào khía cnh ca vic chuyn giao hc tp. Thi gian ca
giáo dc và đào to thc s có th tng nng sut? Tuy nhiên còn có nhiu
yu t khác nh hng đn tin lng c th nh s khác bit tin lng 
các khu vc khác nhau. Tin lng đc tr cng ph thuc vào loi ngành
công nghip ca ngi lao đng. Trong mt s ngành công nghip thì vic
tr tin lng đc quy đnh bi các công đoàn.
 đánh giá và đo lng các nhân t nh hng đn thu nhp cá
nhân, Tin s Joop Hartog, trng Erasmus University, Rotterdam (1980)
tin hành nghiên cu vi d liu thu nhp t ngun Tng điu tra dân s
(Census of Population) ca Cc điu tra dân s M (U.S Bureau of the
Census, 1950, 1960, 1970) và S lao đng ca M (U.S Department of
Labor, 1965) đ cp đn các bin có mi quan h vi thu nhp cá nhân ca
ngi làm công n lng và mi quan h gia các bin. Mt phân loi đc
10

thc hin nh sau: các bin s t (1 - 3) di đây cho thy s khác bit
trong các nhim v mà cá nhân thc hin, trong khi các bin (4 - 11) cho
thy s khác bit gia các cá nhân khác nhau. Nhóm thit lp đu tiên ca

các bin (1 - 3) kéo theo mt s phân bit v nhu cu lao đng hoc các
nhim v (nhóm khác bit công vic), trong khi các thit lp sau (4 - 11) đòi
hi s phân bit ngun cung cp lao đng, hoc gia nhng ngi lao đng
vi nhau (nhóm khác bit cá nhân). Các bin (12 - 13) liên quan đn mc đ
đo lng và bin 12 là bin đnh danh v khu vc, ni mà k nng và ngi
lao đng đc kt hp (nhóm đc thù công vic).
1. Công vic và ngh nghip (Job and occupation
): tu tng công vic và
ngh nghip (nhóm công vic) khác nhau thì thu nhp ca ngi lao đng
cng khác nhau đáng k. Bin này là bin đnh tính c bn và cn c vào
bin này có th sp xp thu nhp ca tng lao đng vi tng công vic (ngh
nghip) khác nhau.
McCormick và các đng s (Jeanneret và Mecham, 1972) thc hin
nghiên cu theo phng pháp McCormick, đánh giá phân tích ngh nghip
và thu nhp trên c s thang đo vi Bng câu hi phân tích ngh nghip
(Position Analysis Questionaire - PAQ) đ đo lng các nhân t tác đng
đn thu nhp  các ngh nghip khác nhau vi 189 thành t. 5 mng chính
đc đánh giá có liên quan đn thu nhp ca chính cá nhân, đó là:
a. Quyt đnh, giao tip và mi quan h xã hi.
b. K nng thành tho công vic.
c. Kh nng thích ng vi các điu kin/môi trng thay đi.
d. S dng trang thit b/phng tin/máy móc
e. Hot đng x lý thông tin.
2. Ngành công nghip (Industry
): ngi lao đng làm vic  các ngành
công nghip khác nhau thì mc lng trung bình cng khác nhau. Nguyên
11

nhân ca s khác bit này là do nhng ngành công nghip s dng các loi
lao đng khác nhau vi s lng khác nhau. Trong nhng ngành công

nghip khác nhau thì tin lng ca các công vic (ngh nghip) ging nhau
cng có s khác bit. Tuy nhiên, đn mt mc đ nào đó thì nhng khác bit
này là tm thi ch không phi là vnh vin.
Gannon, Plasman (2007) thc hin nghiên cu v s tng tác tin lng
gia các ngành công nghip khác nhau ti 06 quc gia châu Âu. Phát hin
cho thy s tn ti chênh lch tin lng gia các ngành công nghip quan
trng  c hai gii tính. Kt qu ca h tip tc ch ra rng: ngành công
nghip có nh hng đn khong cách tin lng và dao đng mnh qua các
nc ti châu Âu. c bit  Ireland, kt qu kho sát cho thy tác đng ca
ngành công nghip khác nhau dn đn 29% khong cách chênh lch trong
tin lng.
3. Cp đ phân cp
(Hierarchical level): cp đ phân cp ca ngi lao
đng đc phân đnh tùy vào chính sách hay quy đnh ca mi công ty. Cá
nhân  v trí cao hng thu nhp cao hn, nhng bn cht ca mi quan h
này vn cha đc bit đn. Kho sát cho rng thu nhp tng mt cách ly
tin vi tng cp bc cao hn.
4. Gii tính (Sex): thu nhp ca lao đng n luôn thp hn thu nhp ca lao
đng nam, mt phn vì h có xu hng làm công vic vi mc lng thp
hn và cng vì mt phn khi thc hin mt công vic ging nh nam gii h
đc tr tin lng ít hn.
Dohmen, Lehmann (2008) s dng d liu thng nht ca các nhân
viên t nm 1997 đn nm 2002 ti mt công ty Nga đ nghiên cu kích
thc, phát trin và yu t quyt đnh khong cách thu nhp vi gii tính
trong mt ni b th trng lao đng có quá trình chuyn đi chm. Ngoi
tr ngh qun lý và các công vic đòi hi tính chuyên nghip, tin lng ca
12

ph n đc tr ít hn nam gii khong 25 đn 35%. Trong khi đó chênh
lch nng sut c tính ca ph n nói chung không nhiu và nh hn đáng

k so vi s khác bit gia tin lng đã tr cho h. Ban đu khong cách
chênh lch tin lng này khá ln nhng qua toàn b thi gian thì gim
đáng k.
5. Tui tác (Age): khi tui tng thì thu nhp tng nhng trong mt mi quan
h không tuyn tính. Ti mt đ tui nht đnh thì thu nhp trung bình có
phân cc ngc li, là do mt s ít trng hp thu nhp gim  các nhóm
tui cao nht.
Hellerstein và Neumark (1999, 2004) qua nghiên cu cho thy các
công nhân  đ tui t 35 đn 54 tui đu có nng sut lao đng nh các
công nhân tr và trong mt s công vic nu có yêu cu v chi tit - k thut
cao thì h vn nhn đc mc lng cao hn. Ngoài ra, s lng công nhân
ln tui (tui t 55 tr lên) làm vic ti các công ty ít hn so vi s lng
công nhân tr nhng nhng công nhân ln tui này đã đc tr tin nhiu
hn công nhân tr.
6. Giáo dc (Education): các cá nhân có trình đ giáo dc cao hn thng
kim đc thu nhp cao hn và trong đ th gia thu nhp - giáo dc có đ
dc hn.
Các nghiên cu kinh t cho thy tng quan dng gia trình đ hc
vn và mc thu nhp nhn đc. Nghiên cu th trng lao đng M cho
thy mi nm hc tng thêm thì mc lng trung bình tng 7.5% (Acemoglu
và Angrist, 1999). Trong nghiên cu gn đây ca Caponi và Plesca (2007)
ch ra rng nhng ngi tt nghip đi hc thì thu nhp ca h cao hn
ngi ch tt nghip ph thông trung hc t 30 đn 40%. Bng chng thc
nghim  Vit Nam cng ch ra điu đó, nhng tnh thành ph ca Vit Nam
13

có ngi dân vi s nm đi hc trung bình cao hn thì GDP/ngi cng cao
hn (Trn Th t, 2008).
7. ào to (Training): ngi lao đng khi hoàn tt nhng chng trình đào
to mc lng ca h có xu hng tng .

8. Kinh nghim (Experience): ngi lao đng có đ dày kinh nghim đi
vi mt công vic c th mc thu nhp có xu hng tng. ng thng hin
th kinh nghim - thu nhp có th hoc không th tuyn tính. Tác đng ca
kinh nghim thay đi khác nhau theo tng loi ngh nghip.
9. Nn tng gia đình (Family background): nhiu nghiên cu cho kt qu
rng nhng ngi ln lên trong gia đình có nn tng giáo dc cao hn kim
thu nhp cao hn.
John Ermisch và Marco Francesconi (2000) - i hc Essex - thc
hin phân tích s dng d liu thng kê 1.157 cá nhân, tui t 16 tr lên
sinh trong khong thi gian t 1974 đn 1981. Qua nghiên cu, nn tng gia
đình v giáo dc ca cha m hoc ngi trc tip nuôi dng có nh hng
mnh đn trình đ hc vn ca các đa tr, trong khi đó nn tng gia đình v
giáo dc li không có nh hng trc tip đn thu nhp ca các cá nhân.
10. Dân tc (race): đc bit là ti M, thc t cho thy rng mt s ngi
dân tc thiu s, tu vào công vic c th h kim đc thu nhp ít hn
ngi da trng.
Hellerstein và Neumark (1999, 2004) thc hin nghiên cu xác đnh
đc đim ca ngi lao đng, cht lng lc lng lao đng và tin lng.
H nhn thy rng s khác bit v chng tc ca ngi lao đng không có
tng quan vi tin lng.
11. Ch s IQ: cá nhân vi ch s IQ cao hn có xu hng kim đc thu
nhp nhiu hn nhng ngi có đim s thp hn.
14

Trong mô hình ca Tinbergen khi xem xét mt cá nhân vi nhng k
nng cn thit đ thc hin mt nhim v c th thì khái nim v thuc tính
ca các nhân t là tng đi rõ ràng. Ch s IQ có nhiu kích thc khác
nhau và không phi tt c các công vic đu cn thit phi có hoc mt công
vic nht đnh nào đó có sn yêu cu v kích thc ca ch s IQ. (Richard
Ruggles, 1998)

12. Bin khu vc (Regional variables):  hu ht các nc, ngi lao đng
làm vic ti nhng khu vc khác nhau thì thu nhp ca h cng khác nhau
đáng k. Nhng khác bit này thng khá liên tc theo thi gian.
13. Thi gian làm vic (Duration of work): khi cá nhân đc tr lng
theo gi thì cá nhân làm vic nhiu gi chc chn bao hàm vic h có đc
thu nhp nhiu hn. Tuy nhiên, trong mt s công vic (ví d nh các v trí
qun lý cao nht) thì thi gian làm vic không có mi quan h trc tip đn
thu nhp.
Petersen, Snartland et al 2005 đã thc hin nghiên cu so sánh nam
gii và ph n làm vic trong cùng mt ngh nghip ti M, Na Uy và Thy
in. T l thi gian làm vic và khong cách tin lng đc lp nhau.

1.4 Mô hình nghiên cu và xây dng các gi thuyt
Trên c s lý thuyt v vn con ngi ngày càng phát trin và có nh
hng rng, các nhà khoa hc đã thc hin nhiu kho sát và nghiên cu v
mt s nhân t có nh hng đn thu nhp cá nhân. Ph thuc vào đc thù
ca tng quc gia và quy mô nghiên cu khác nhau, mô hình nghiên cu
đa ra khác nhau. Tuy nhiên theo Joop Hartog, sau nhiu ln kim đnh mô
hình nghiên cu đc trình bày trong bng 1.1



15

Bng 1.1: Ba nhóm nhân t có nh hng đn thu nhp cá nhân
(Joop Hartog, 1980)
Nhóm nhân t v khác
bit công vic
S khác bit trong các
nhim v mà cá nhân

thc hin
Ngh nghip - Ngành
công nghip - Cp đ
phân cp
Nhóm nhân t v khác
bit cá nhân
S phân bit ngun
cung cp lao đng, hoc
gia nhng ngi lao
đng vi nhau
Gii tính - Tui tác -
Giáo dc - ào to -
Kinh nghim - Nn tng
gia đình v giáo dc -
Dân tc - Ch s IQ
Nhóm nhân t v đc
thù công vic
Mc đ đo lng
Khu vc và thi gian
làm vic
T c s lý thuyt trên, mô hình nghiên cu đ ngh nh sau:
Bin ph thuc: thu nhp cá nhân
- Bin đc lp gm có:
+ Nhóm nhân t v khác bit công vic: Ngh nghip - Ngành công
nghip - Cp đ phân cp.
+ Nhóm nhân t v khác bit cá nhân: Gii tính - Tui tác - Giáo dc
- ào to - Kinh nghim - Nn tng gia đình v giáo dc - Dân tc - Ch s
IQ.
+ Nhóm nhân t v đc thù công vic: Khu vc và thi gian làm vic.
Mô hình th hin mi quan h gia 3 nhóm thành phn nh hng

đn thu nhp cá nhân cn đc kim đnh (vi 13 bin quan sát).




16







Hình 1.2 Mô hình nghiên cu các nhân t nh hng đn thu nhp cá nhân
T mô hình nghiên cu, các gi thuyt đc phát biu nh sau:
Gi thuyt H1: có mi quan h gia thu nhp cá nhân vi các nhân t
Ngh nghip - Ngành công nghip và Cp đ phân cp ca cá nhân (Nhóm
nhân t v khác bic công vic).
Gi thuyt H2: có mi quan h gia thu nhp cá nhân vi các nhân t
Gii tính - Tui tác - Giáo dc - ào to - Kinh nghim - Nn tng gia đình
v giáo dc - Dân tc - Ch s IQ ca cá nhân (Nhóm nhân t v khác bit
cá nhân).
Gi thuyt H3: có mi quan h gia thu nhp cá nhân vi các nhân t
Khu vc và Thi gian làm vic ca cá nhân (Nhóm nhân t v đc thù công
vic).
Kt lun chng 1
Chng này trình bày c s lý lun v thu nhp và các nhân t nh
hng đn thu nhp cá nhân. Theo lý thuyt, mô hình và các gi thuyt
nghiên cu đc xây dng đ kho sát da trên s liu thc t đc s dng
 chng sau. Ngoài ra, chng này cng nêu ra mt s kt qu nghiên cu

ca các tác gi trong và ngoài nc. Lý thuyt và kt qu nghiên cu các
nhân t nh hng đn thu nhp cá nhân đc xây dng và kho sát ti mt
s quc gia châu Âu. Tuy nhiên thc t ti Vit Nam mà c th là TP.HCM
thì kt qu kho sát ra sao s đc trình bày  chng 2.
Nhóm nhân t v khác bit công vic
Nhóm nhân t v khác bit cá nhân
Nhóm nhân t v đc thù công vic

Thu nhp cá nhân
H1
H2
H3
17

CHNG 2
CÁC NHÂN T TÁC NG N THU NHP CÁ NHÂN :
TRNG HP TP.HCM

Phn đu chng 2 này gii thiu khái quát v tình hình kinh t - xã
hi và mt s ch tiêu thng kê kinh t liên quan đn mt s ni dung mà đ
tài nghiên cu đ cp đn. K đn chng s trình bày phng pháp nghiên
cu và kt qu nghiên cu. Trong đó, phng pháp nghiên cu nhn mnh
ni dung nghiên cu đnh tính và đnh lng, đng thi mô t phng pháp
chn mu nghiên cu. Tip theo là trình bày thông tin chung v mu nghiên
cu, kt qu kim đnh thang đo, kt qu kim đnh mô hình và các gi
thuyt nghiên cu v mi quan h gia các nhân t tác đng đn thu nhp cá
nhân. Cui chng, tóm tt các kt qu nghiên cu chính và tho lun ý
ngha ca các kt qu nghiên cu.
2.1 Gii thiu khái quát v TP.HCM
Thành ph H Chí Minh chim 0,6% din tích và 8,8 % dân s so

vi c nc, nm trong vùng kinh t trng đim phía Nam, là trung tâm
kinh t ca c nc, có tc đ tng trng kinh t cao.
Thành ph H Chí Minh là ni hot đng kinh t nng đng nht, đi
đu trong c nc v tc đ tng trng kinh t. Nu nh nm 2001 tc đ
tng GDP ca thành ph là 7,4 % thì đn nm 2005 tng lên 12,2% và đn
nm 2010 là 13,8%. Phát trin kinh t vi tc đ tng trng cao đã to ra
mc đóng góp GDP ln cho c nc. T trng GDP ca thành ph chim
1/4 GDP ca c nc.