B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH
õõõõõ
B
B
Ù
Ù
I
I
T
T
H
H
P
P
H
H
N
N
G
G
L
L
I
I
N
N
H
H
CHUYÊN NGÀNH: QU
NG
NH HNG CA PHONG CÁCH
LÃNH O N S GN KT VI T
CHC CA NHÂN VIÊN TRONG CÁC
NGÂN HÀNG THNG MI C
PHN TRÊN A BÀN TPHCM
LUN VN THC S KINH T
N TR KINH DOANH
S.T RN KIM DUNG
MÃ S: 60.34.05
I HNG DN: PG S T
TP.H CHÍ MINH – NM 2011
LI CAM OAN
Kính tha Quý thy cô, Quý đc gi, tôi tên là Bùi Th Phng Linh, hc viên
Cao hc – khóa 17 – Ngành Qun Tr Kinh Doanh – i hc Kinh t TP.H Chí Minh.
Tôi xin cam đoan lun vn nghiên cu sau đây là do bn thân tôi thc hin.
C s lý lun tham kho t các tài liu thu thp đc t sách, báo và các nghiên
cu đc nêu trong tài liu tham kho. D liu phân tích trong lun vn là thông tin s
cp thu thp thông qua bng câu hi gi đn nhng nhân viên trong các Ngân Hàng
Thng Mi C Phn trên đa bàn TP.HCM.
Tôi cam đoan đ tài không đc sao chép t các công trình nghiên cu trc.
TP.H Chí Minh, ngày 17 tháng 04 nm 2011
Hc Viên
Bùi Th Phng Linh
LI CM N
Sau mt thi gian c gng, tôi đã hoàn thành đ tài “nh hng ca phong cách
lãnh đo đn s gn kt vi t chc ca nhân viên trong các ngân hàng TMCP trên đa
bàn TPHCM”. Trong sut quá trình thc hin, tôi đã nhn đc s hng dn và h
tr thông tin nhit tình t Quý thy cô, bn bè. Vì vy, tôi xin phép gi li cám n sâu
sc đn:
- PGS. TS. Trn Kim Dung, ngi đã tn tình hng d
n cho tôi trong sut quá
trình thc hin đ cng, tìm kim tài liu đn khi hoàn tt lun vn.
- Cám n các bn bè trong các ngân hàng TMCP đã nhit tình giúp đ tôi trong
quá trình thu thp d liu phân tích t nhiu ngân hàng khác nhau.
- Cám n nhng kin thc quý báu v phng pháp nghiên cu và lãnh đo mà
các thy cô đã truyn đt trong chng trình Cao hc.
- Và cui cùng, cám n gia đình đã đng viên, ng h tinh thn và to mi điu
kin tt nht cho tôi hoàn thành lun vn.
TP.H Chí Minh, ngày 17 tháng 04 nm 2011
Hc Viên
Bùi Th Phng Linh
DANH MC BNG VÀ BIU
Bng 1.1: Các khái nim v lãnh đo 1
Bng 1.2: Các quan đim đo lng s gn kt vi t chc 8
Bng 3.1 : H s tin cy ca các thành phn thang đo phong cách lãnh đo 25
Bng 3.2 : H s tin cy ca thang đo các thành phn ý thc gn kt vi t chc26
Bng 3.3: Kt qu phân tích nhân t thang đo phong cách lãnh đo 28
Bng 3.4: Kt qu phân tích nhân t thang đo s gn kt vi t chc 31
Bng 3.5: Kt qu mô t đánh giá ca nhân viên v phong cách lãnh đo bng tr trung
bình 34
Bng 3.6: Kt qu mô t cm nhn s gn kt ca nhân viên bng tr trung bình 35
Bng 3.7: H s tng quan Pearson gia 3 bin phong cách lãnh đo vi các thành
phn ca s gn kt vi t chc 36
Bng 3.8: Kim đnh đa cng tuyn 39
Bng 3.9: Kt qu kim đnh s tng quan gia các phn d 40
Bng 3.10: Kim đnh s phù hp ca mô hình hi quy 1 40
Bng 3.11: Kt qu các giá tr thng kê v tác đng ca phong cách lãnh đo đn các
thành phn ca s gn kt vì tình cm 41
Bng 3.12: Kt qu phân tích h
i quy nh hng ca phong cách lãnh đo đn s gn
kt vì tình cm 41
Bng 3.13:Kim đnh s phù hp ca mô hình hi quy 2 43
Bng 3.14: Kt qu các giá tr thng kê v tác đng ca phong cách lãnh đo đn các
thành phn ca s gn kt vì đo đc 44
Bng 3.15: Kt qu phân tích hi quy nh hng ca phong cách lãnh đo đn s gn
kt vì đo đc 44
DANH MC CÁC HÌNH
Hình 1.1: Mô hình nghiên cu 13
Hình 2.1: Quy trình thc hin nghiên cu 16
Hình 2.2 : T l gii tính nam, n có trong mu kho sát 21
Hình 2.3 : T l đ tui có trong mu kho sát 22
Hình 2.4 : T l v chc danh có trong mu kho sát 23
Hình 3.1: Mô hình nghiên cu điu chnh 33
DANH MC CÁC CH VIT TT
ACB: Ngân hàng thng mi c phn Á Châu.
AC: Bin s gn kt vi t chc vì tình cm.
CC: Bin s gn kt vi t chc vì li ích.
CLI: Bin phong cách lãnh đo ân cn.
CLII: Bin phong cách lãnh đo khuyn khích đi mi
EFA: Phân tích nhân t khám phá.
NC: Bin s gn kt vì li ích.
NH: Ngân hàng.
TL: Bin phong cách lãnh đo có xu đnh hng thiên v nhim v.
TMCP: Thng mi c phn.
TP: Thành ph
.
VCB: Ngân hàng thng mi c phn Ngoi thng.
VIB: Ngân hàng thng mi c phn Quc t.
MC LC
TÓM TT LUN VN i
TNG QUAN V TÀI ii
Lý do chn đ tài iii
Mc tiêu nghiên cu iii
i tng, phm vi nghiên cu iv
Phng pháp nghiên cu v
CHNG 1: C S LÝ THUYT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CU 1
1.1 Các khái nim s dng trong nghiên cu 1
1.1.1 Lý thuyt v lãnh đo 1
1.1.1.1 Khái nim lãnh đo 1
1.1.1.2 Các cách tip cn trong nghiên cu v lãnh đo 3
1.1.1.3 Khái nim v phong cách lãnh đo 5
1.1.1.4 o lng phong cách lãnh đo 7
1.1.2 S gn kt vi t chc 7
1.1.2.1 nh ngha s gn kt vi t chc 7
1.1.2.2 Các thành phn ca s gn kt vi t chc 8
1.1.2.3 o lng các thành phn ca s gn kt vi t chc 11
1.2 Mi quan h gia phong cách lãnh đo vi s gn kt vi t chc 12
1.3 Mô hình nghiên cu 12
1.4 Gi thuyt nghiên cu 13
TÓM TT CHNG 1 14
CHNG 2: PHNG PHÁP NGHIÊN CU 15
2.1 Thit k nghiên cu 15
2.2 Phng pháp chn mu và x lý s liu 16
2.2.1 Phng pháp chn mu 16
2.2.2 Phng pháp x lý s liu 17
2.3 iu chnh thang đo 17
2.3.1 Thang đo phong cách lãnh đo 18
2.3.2 Thang đo s gn kt vi t chc 19
2.4 Mô t mu và các bin nghiên cu 21
TÓM TT CHNG 2 23
CHNG 3: KT QU O LNG VÀ PHÂN TÍCH 24
3.1 ánh giá s b thang đo 24
3.1.1 Thang đo phong cách lãnh đo 24
3.1.2 Thang đo s gn kt vi t hc 25
3.2 Kim đnh thang đo bng phân tích nhân t khám phá (EFA) 27
3.2.1 Thang đo phong cách lãnh đo 27
3.2.2 Thang đo s gn kt vi t chc 30
3.2.3 iu chnh mô hình nghiên cu và gi thuyt 32
3.3 Thng kê mô t phong cách lãnh đ
o và s gn kt 33
3.3.1 Phong cách lãnh đo 33
3.3.2 S gn kt ca nhân viên 34
3.4 Kt qu phân tích hi quy tuyn tính 35
3.4.1 Phân tích nh hng và so sánh mc đ tác đng ca các phong cách
lãnh đo đn s gn kt vì tình cm đi vi t chc ca nhân viên 37
3.4.1.1 Kim đnh các gi đnh ca mô hình hi quy 37
3.4.1.2 Kim đnh v đ phù hp và ý ngha ca các h s hi quy trong mô hình
hi quy 40
a) S phù hp ca mô hình hi quy 40
b) Kim đnh ý ngha các h s hi quy 41
3.4.1.3 Kt qu phân tích hi quy 42
3.4.2 Phân tích nh hng và so sánh mc đ tác đng ca các phong cách lãnh
đo đn s gn kt vì li ích đi vi t chc ca nhân viên 43
3.4.3 Phân tích nh hng và so sánh mc đ tác đng ca các phong cách lãnh
đo đn s gn kt vì đo đc đi vi t chc ca nhân viên 43
TÓM TT CHNG 3 46
CHNG 4: THO LUN KT QU VÀ KIN NGH 47
4.1 Tho lun kt qu 47
4.1.1 Phong cách lãnh đo 47
4.1.2 S gn kt vi t chc 48
4.2 Kt lun và kin ngh 49
4.2.1 ánh giá chung 49
4.2.2 Kin ngh 50
4.2.2.1 Kin ngh xây dng phong cách lãnh đo ân cn và phong cách lãnh đo
khuyn khích đi mi 50
4.2.2.2 Kin ngh xây dng phong cách lãnh đo có xu hng thiên v nhim
v 53
4.2.3 óng góp ca đ tài 54
4.2.4 Các hn ch và hng nghiên cu tip theo 55
TÀI LIU THAM KHO 57
PH LC 1: DÀN BÀI THO LUN NHÓM 61
PH LC 2: BNG CÂU HI KHO SÁT NGHIÊN CU V PHONG CÁCH
LÃNH O VÀ S GN KT 62
PH
LC 3: KIM NH TIN CY CA THANG O PHONG CÁCH LÃNH
O 64
PH LC 4: KIM NH TIN CY CA THANG O S GN KT VI T
CHC 66
PH LC 5: KT QU THNG KÊ MÔ T MU NGHIÊN CU 69
PH LC 6: KT QU PHÂN TÍCH NHÂN T KHÁM PHÁ (EFA) THANG O
PHONG CÁCH LÃNH O 69
PH LC 7: KT QU PHÂN TÍCH NHÂN T KHÁM PHÁ (EFA) THANG O
S GN KT VI T CHC 71
PH LC 8: KIM NH S KHÁC BIT V PHONG CÁCH LÃNH O VÀ S
GN KT 74
PH LC 9: H S TNG QUAN PEARSON GIA PHONG CÁCH LÃNH
O VÀ S GN K
T VI T CHC 80
PH LC 10: CÁC KIM NH CA MÔ HÌNH HI QUY 1 81
PH LC 11: CÁC KIM NH CA MÔ HÌNH HI QUY 2 84
PH LC 12: CÁC KIM NH CA MÔ HÌNH HI QUY 3 87
TÓM TT LUN VN
Nghiên cu này đc thc hin nhm: ánh giá mc đ
nh hng ca phong
cách lãnh đo đn các thành phn s gn kt vi t chc ca nhân viên trong các ngân
hàng TMCP.
Mô hình nghiên cu đ ngh gm 5 thành phn và 9 gi thuyt đc phát trin
da trên nghiên cu ca Peter Lok, Paul Z.Wang và John Crawford (2007). Nghiên
cu đc thc hin theo phng pháp nghiên cu đnh lng vi kích thc mu gm
258 nhân viên ngân hàng làm vic toàn thi gian trong các ngân hàng TMCP trên đa
bàn thành ph H Chí Minh nh: Ngân hàng Ngoi thng, Ngân hàng Quân đi,
Ngân hàng ACB, Ngân hàng VIB, Ngân hàng Liên Vit,…. Phn mm x lý d liu
SPSS 16.0 đc s dng đ phân tích d diu cho nghiên cu này.
Kt qu nghiên cu cho thy thang đo phong cách lãnh đo và thang đo s gn
kt vi t chc phù hp vi d liu trong nghiên cu này. Kt qu phân tích nhân t đ
ngh thang đo phong cách lãnh đo có 3 thành phn là phong cách lãnh đo ân cn,
phong cách lãnh đo khuyn khích đi mi, phong cách lãnh đo có xu hng thiên v
nhim v. Thang đo s gn kt vi t chc vn gm 3 thành phn: a) s gn kt vì tình
cm; b) s gn kt vì li ích; c) s gn kt vì đo đc.
Kt qu phân tích hi quy cho
thy phong cách lãnh đo ân cn và phong cách lãnh đo khuyn khích đi mi có nh
hng dng đn s
gn kt vì tình cm và s gn kt vì đo đc, trong đó phong cách
lãnh đo ân cn tác đng mnh hn; không thy nh hng ca các phong cách lãnh
đo đn s gn kt vì li ích.
V mt thc tin, nghiên cu giúp cho các nhà lãnh đo trong lnh vc ngân
hàng nhn thy phong cách lãnh đo có tác đng
đn s gn kt vi t chc. T đó,
nghiên cu đa ra các kin ngh đ các lãnh đo trong lnh vc ngân hàng xem xét và
s dng phong cách lãnh đo phù hp đ nhân viên ngày càng gn kt hn vi t chc.
TNG QUAN V TÀI
1. Lý do chn đ tài
S gn kt ca nhân viên đi vi t chc gi vai trò quyt đnh đi vi s thành
công trong vic phát trin ca t chc trong môi trng cnh tranh. Khi nhân viên gn
kt vi t chc s làm tt nhim v đc giao góp phn hoàn thành mc tiêu chung ca
t chc. ây cng chính là điu mà các doanh nghip luôn mong mun đt đc t
nhân viên ca mình.
Theo Trn Kim Dung (2005), s gn kt ca nhân viên có liên quan đn các nhu
cu v: công vic, thng tin, lãnh đo, đng nghip, tin lng, phúc li và điu kin
làm vic. Lãnh đo và nhân viên luôn có s tng tác vi nhau trong công vic do đó
s gn kt ca nhân viên chu nh hng không nh t thái đ và hành vi ca ngi
lãnh đo hay còn gi là phong cách lãnh đo. Phong cách lãnh đo là mt trong nhng
yu t quan trng làm nên s thành công ca mt doanh nghip.
Hin nay, trong các ngân hàng TMCP có hin tng chy máu cht xám khin cho
nhân viên t ngân hàng này chuyn sang làm vic cho ngân hàng khác hay sang các
lnh vc khác. ng trc tình hình đó, các nhà qun tr quan tâm nhiu hn đn s
phát trin ca doanh nghip, s dng phong cách lãnh đo phù hp đ nhân viên ngày
càng gn kt hn vi t chc. Vic nghiên cu và có gii pháp phù hp đi vi s g
n
kt ca nhân viên trong các ngân hàng là vn đ đt ra cho các ngân hàng trong thi k
cnh tranh.
Vit Nam, đã có nhiu nghiên cu v gn kt vi t chc và các yu t
nh hng đn s gn kt vi t chc nh nghiên cu ca Trn Kim Dung (2008)
nhng cha có nghiên cu nào thc hin trong ngành ngân hàng. Do đó, tôi chn đ
tài: “nh hng ca phong cách lãnh đo đn s gn kt vi t chc ca nhân viên
trong các ngân hàng TMCP trên đa bàn TPHCM” đ nghiên cu. Hy vng vi kt
qu nghiên cu này s giúp cho các nhà lãnh đo trong các ngân hàng TMCP thc
hành và s dng phong cách lãnh đo phù hp đ nhân viên gn kt lâu dài đi vi t
chc.
2. Mc tiêu nghiên cu
Lun vn “Nghiên cu nh hng ca phong cách lãnh đo đn s gn kt vi
t chc ca nhân viên” đc thc hin nhm: ánh giá nh hng ca các phong cách
lãnh đo đn các thành phn s gn kt ca nhân viên trong các ngân hàng TMCP .
3. i tng, phm vi nghiên cu
- i tng nghiên cu: phong cách lãnh đo ca cán b qun lý và s gn k
t ca
các nhân viên làm vic trong các ngân hàng TMCP trên đa bàn TPHCM.
- Phm vi nghiên cu:
+ V mt đa lý, nghiên cu gii hn trong phm vi các ngân hàng TMCP trên
đa bàn TPHCM trong đó ch yu là 5 Ngân hàng: Ngân hàng Quân i, Ngân hàng Á
Châu, Ngân hàng Liên Vit, Ngân hàng TMCP Quc T Vit Nam và Ngân hàng
Ngoi Thng.
+ V mt khái nim nghiên cu, các khái nim v phong cách lãnh đo và s
gn kt vi t chc là nhng khái nim rt rng và có nhiu cách tip cn khác nhau
nghiên cu này s d
ng cách tip cn phong cách lãnh đo ca Stogdill (1974) và s
gn kt vi t chc ca Allen và Meyer (1991).
4. Phng pháp nghiên cu
Nghiên cu thc hin thông qua hai giai đon: nghiên cu s b và nghiên cu
chính thc. Nghiên cu s b đc thc hin thông qua phng pháp đnh tính. K
thut tho lun nhóm đc s dng trong nghiên cu s b đ điu chnh cách đo
lng các khái nim cho phù hp trong điu kin ngành ngân hàng Vit Nam.
Nghiên cu chính thc đc thc hin bng phng pháp nghiên cu đnh lng vi
k thut phng vn trc tip. Mu điu tra trong nghiên cu chính thc đc thc hin
bng phng pháp ly mu thun tin vi 258 nhân viên làm vic toàn thi gian trong
ngân hàng.
Vic kim đnh thang đo và mô hình lý thuyt cùng vi các gi thuyt bng h
s tin cy Cronbach Alpha; phân tích nhân t khám phá EFA, vi kim đnh các gi
thuyt đc thc hin trên phn mm SPSS 16.0.
Ni dung thc hin:
Ngoài phn tng quan v đ tài, ni dung ca lun vn gm có 4 chng:
- Chng 1: C s lý thuyt và mô hình nghiên cu.
- Chng 2: Phng pháp nghiên cu.
- Chng 3: Kt qu
đo lng và phân tích.
- Chng 4: Kt lun và kin ngh.
1
CHNG 1
C S LÝ THUYT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CU
Chng 1 trình bày các khái nim phong cách lãnh đo, s gn kt vi t chc;
c s xây dng mô hình nghiên cu và xem xét các nghiên cu trc đây có liên h
đn nghiên cu này.
1.1 Các khái nim s dng trong nghiên cu
1.1.1 Lý thuyt v lãnh đo
1.1.1.1 Khái nim lãnh đo
n nay, thut ng “lãnh đo” vn còn nhiu tranh lun và cha thng nht v
khái nim và ng ngh
a gia các nhà nghiên cu trên th gii. Nhiu nghiên cu v
lãnh đo đc thc hin trong vài thp niên qua cho thy thun ng lãnh đo đc din
gii theo nhiu cách khác nhau. Sau đây là bng tóm tt nhng khái nim v lãnh đo
nhn đc s quan tâm ln ca các nhà nghiên cu trên th gii:
Bng 1.1: Các khái nim v lãnh đo
Tác gi Khái nim lãnh đo
Hemphill và Coons, 1957
Burns, 1978
Richards và Engle, 1986
Schein, 1992
“Hành vi ca mt cá nhân tác đng đn hot đng ca
nhóm thông qua vic chia s mc tiêu”.
“Khi con ngi huy đng th ch, chính tr, tâm lý và
các tài nguyên khác nhm đánh thc, đng viên và
tha mãn đng c ca nhng ngi theo”.
“Là vic làm rõ tm nhìn, các giá tr tiêu biu, và to
nên môi trng thun li nht đ có th hoàn thành
công vic”.
“Kh nng bc phá khi vn hóa nhm th
c hin mt
quá trình thay đi tin hóa mang tính thích nghi hn”.
2
Garner, 1993
House và các cng s,
1999
Yukl, 2002
Borra, Kunkel, 2002
“Nhn ra c hi chm sóc nhng ngi khác và
hng dn h khám phá bn thân đ nhìn thy c hi
và tin hành hành đng”.
“Là kh nng ca mt cá nhân nhm gây nh hng,
thúc đy, và có th làm cho mi ngi góp phn vào
s hiu qu và thành công ca t chc h”.
“Là quá trình nh hng đn ngi khác đ h hiu
và đng ý v nhng công vic cn thc hin và thc
hin nó nh th nào mt cách hiu qu, quá trình to
điu kin thun li cho cá nhân và tp th n lc đt
đc mc tiêu ca t chc đ ra”.
“Có kh nng truyn cm hng và hng dn nhng
ngi khác hng đn vic xây dng và đt đc
vic chia s
tm nhìn”.
(Ngun Gregoire và Arendt, 2004)
Trong thc t, khái nim lãnh đo (leadership) thng b hiu nhm vi khái
nim qun lý (management), nhng đây là hai khái nim phân bit. Nhà qun lý là
ngi đc b nhim, có quyn lc hp pháp và đc quyn thng và pht đi vi
nhân viên theo quyn hn; kh nng nh hng ca nhà qun lý đi vi nhân viên da
trên quyn hn chính thc do v trí chc v mang li; nhà lãnh đo có th hoc không
đc b nhim, nhà lãnh đo gây nh hng đn ngi khác nhm thc hin ý tng
ngoài quyn hành chính thc. V mt lý tng, nhà qun lý nên là nhà lãnh đo. Tuy
nhiên, không phi tt c nhng nhà lãnh đo đu có trách nhim thc hin các chc
nng qun tr. Mt cá nhân có th nh hng đn ngi khác không đng ngha là
ngi đó cng có th thc hin hoch đnh, t chc và kim soát.
3
1.1.1.2 Các cách tip cn trong nghiên cu v lãnh đo
Lãnh đo đã và đang đc nghiên cu theo nhng cách thc khác nhau ph
thuc vào nhn thc và phng pháp mà nhà nghiên cu v lãnh đo s dng. Mu
hình mt nhà lãnh đo gii đc nhiu nhà nghiên cu và nhà qun tr tip cn và gii
thích theo nhiu quan đim, góc đ khác nhau nh: phm cht; quyn lc và s nh
hng; hành vi lãnh đo; góc
đ ngu nhiên/ tình hung và ngi lãnh đo mi v cht.
Các cách tip cn đc gii thích nh sau:
*Tip cn góc đ phm cht
Nghiên cu góc đ phm cht là nhng nghiên cu sm nht v lãnh đo, ni
dung chú trng vào nhng phm cht cá nhân ca ngi lãnh đo. Tip cn góc đ
phm cht ch yu xoay quanh vic so sánh nh
ng ngi lãnh đo và nhng ngi
không phi là lãnh đo, nhng ngi lãnh đo thành công và nhng ngi lãnh đo
không thành công. Nhiu nhà nghiên cu đã tng kt các kt qu khác nhau v phm
cht ca nhà lãnh đo, trong đó kt qu nghiên cu tng hp ca Stogdill (1974) là
nhn đc s quan tâm ca ln ca các nhà nghiên cu trên th gii v lãnh đo
(1)
.
Nghiên cu tng hp ca Stogdill (1948) đã đa ra nhng phm cht ca mt nhà lãnh
đo nh s thông minh, t tin, hiu bit nhu cu và kiên trì trong vic gi quyt vn
đ…Nhng phm cht này làm tng kh nng thành công ca nhà qun tr, song chúng
li không đm bo s thành công ca ngi lãnh đo và tm quan trng ca phm cht
lãnh đo ph thuc vào tình hung lãnh đ
o c th.
* Tip cn v quyn lc và s nh hng
Nghiên cu v quyn lc và s nh hng tp trung vào gii thích s hiu qu
ca lãnh đo v mc đ quyn lc mt ngi lãnh đo có, các dng quyn lc và cách
thc s dng quyn lc.
Các nghiên cu v vic s dng quyn lc th
ng da trên nghiên cu ca
French và Raven (1959), nghiên cu cho rng quyn lc thng đc th hin thông
(1)
Dn trích TS Nguyn Hu Lam (2007), Ngh thut lãnh đo, NXB Hng c
4
qua 5 loi: quyn trao phn thng, quyn trng pht, quyn hp pháp, quyn chuyên
môn và quyn tham chiu. đo lng s thành công ca vic s dng quyn lc
thng cn c vào s tha mãn và s hoàn thành nhim v ca nhân viên. Theo kt
qu ca các nghiên cu đc tip cn góc đ quyn lc, vic s dng các loi quyn
lc khác nhau s
to ra mc đ tha mãn và s hoàn thành nhim v khác nhau ca
nhân viên. Tuy nhiên, cha có nghiên cu nào khái quát v mt quyn lc ti u ca
mt nhà qun tr bi các tình hung c th khác nhau s nh hng rt ln đn s thích
hp s dng các loi quyn lc.
* Tip cn góc đ hành vi lãnh đo
Stogdill (1974) tng kt các nghiên cu v vai trò ca lãnh
đo đi đn kt lun
rng thành công ca lãnh đo ph thuc nhiu vào hành vi (phong cách) ca nhà lãnh
đo
(2)
. Các nhà nghiên cu tp trung nghiên cu da trên nhng hành vi ca lãnh đo
thành công và theo Kurt Lewin (1939) hành vi lãnh đo chia ra 3 loi phong cách lãnh
đo: đc đoán chuyên quyn, dân ch và t do; nghiên cu ca trng i hc Ohio
(Stodgill và Coons, 1951) cho thy hành vi ca nhà lãnh đo là rt khác nhau, song có
th quy li thành 2 nhóm tng đi đc lp vi nhau là lãnh đo ân cn
(Consideration)
(3)
và lãnh đo có xu hng thiên v nhim v (Task-oriented); nghiên
cu ca trng i hc Michigan (Kahn và Katz, 1960) có kt qu vi 2 nhóm hành vi
ca nhà lãnh đo gm: lãnh đo có đnh hng con ngi (people - oriented) và lãnh
đo đnh hng nhim v (Task-oriented).
* Tip cn góc đ ngu nhiên/ tình hung
Nhng nhà nghiên cu tip cn góc đ ngu nhiên/tình hung cho rng không
có phong cách lãnh đo nào là thành công cho mi tình hung, s thành công ca
ng
i lãnh đo ph thuc vào s phù hp gia phong cách và tình hung c th. Vì
(2)
Dn trích TS Nguyn Hu Lam (2007), Ngh thut lãnh đo, NXB Hng c
(3 )
Paul Hersey và Ken Blanchard do PTS Trn Th Hnh-PTS ng Thành Hng-ng Mnh
H (1995) biên dch. Qun lý ngun nhân lc, NXB Chính tr quc gia
5
vy, các nhà nghiên cu thng chú trng vào vic xác đnh các đc tính ca tình
hung nh quyn hn ca ngi lãnh đo, mc đ đng viên và nng lc thc hin ca
ngi lao đng… Sau đó là nghiên cu các dng hành vi (phong cách) ca ngi lãnh
đo.
Nghiên cu tip cn góc đ ngu nhiên/tình hung đc nhiu ngi quan
tâm là nghiên cu ca Tannenbaum và Schmidt (1958). Tannenbaum và Schmidt cho
rng lãnh đo có th l
a chn mt trong by hành vi lãnh đo kh thi gia hai thái cc
đc đoán và dân ch và s la chn ph thuc vào các bin nh áp lc t ngi lãnh
đo; áp t nhng ngi di quyn; áp lc t tình hung.
* Tip cn ngi lãnh đo mi v cht
Tip cn góc đ này các nhà nghiên cu cho rng ngi lãnh đo mi v cht
s theo
đui vic làm tng s hiu bit ca nhng ngi di quyn bng vic hng
ti nhng lý tng cao c hn và nhng giá tr đo đc cao thng. Theo Bass (1985)
ngi lãnh đo v cht là ngi làm cho nhng ngi di quyn cm thy tin tng,
khâm phc, kính trng và trung thành vi ngi lãnh đo, và ngi di quyn đc
đng viên đ thc hin nhiu hn nhng điu đc mong đi.
1.1.1.3 Khái nim v phong cách lãnh đo
Phong cách lãnh đo ca mt cá nhân là dng hành vi ngi đó th hin khi thc
hin các n lc nh hng ti hot đng ca nhng ngi khác theo nhn thc ca đi
tng (Nguyn Hu Lam, 2007).
Phong cách đc coi là mt yu t quan trng trong qun lý, phong cách không
ch th hin tính khoa h
c và t chc qun lý mà còn th hin tài nng và chí hng
ca con ngi, ngh thut ch huy ca ngi lãnh đo. Trong quá trình lãnh đo tp th
khác nhau, kt qu công vic phn ln ph thuc vào phng thc, phng pháp đ
lãnh đo đúng đn. Ngh thut lãnh đo th hin ngi bit la chn cho mình
phng thc, phng pháp ti u. Phong cách lãnh đ
o góp phn thc hin hp lý và
6
có hiu qu các mc tiêu và nhm v đã đ ra, ngc li thc hin chm tr các mc
tiêu và nhim v đó.
Trong đ tài này, tác gi nghiên cu lãnh đo da theo cách tip cn hành vi
(phong cách) lãnh đo ca Stogdill (1974) trng i hc Ohio; theo đó, hành vi lãnh
đo có th quy li thành 2 nhóm: lãnh đo ân cn (Consideration) và lãnh đo có xu
hng thiên v nhim v (Task-oriented).
*Phong cách lãnh đo ân cn (Consideration)
Phong cách lãnh đo ân cn th hi
n
s thân thin, tin tng ln nhau, nng hu
và quan tâm đn li ích ca ngi di quyn. Ngi lãnh đo ân cn th hin s gn
gi, gn bó, lng nghe nhng đ ngh hoc ý kin ca ngi di quyn, đng thi h
tr, giúp đ h phát trin và tin b.
Theo nghiên cu ca trng Ohio (1957), Stogdill (1974) cho rng hành vi lãnh
đo ân cn bao g
m s ng h, an i, và cm nhn hnh phúc ca cp di khi làm
vic vi lãnh đo và thng đc nhân viên chào đón, kính trng và có s hòa hp vi
cp di, cp di ng h các quyt đnh ca h.
*Phong cách lãnh đo có xu hng thiên v nhim v (Task-oriented)
Phong cách lãnh đo có xu hng thiên v nhim v bao gm nhng hành vi có
liên quan ti t chc, xác đnh công vic, các quan h công vic, và các mc tiêu.
Ngi lãnh đo có xu hng thiên v nhim v đc mô t nh là ngi b trí nhân
viên vào các nhim v c th, mong đi ngi di quyn thc hin tt các tiêu chun
công vic, và chú trng thi hn hoàn thành nhi
m v.
Stogdill (1974) cho rng nhng ngi lãnh đo có xu hng thiên v nhim v
có xu hng tp trung ch yu vào nng sut và đnh hng nhim v, nhn mnh thi
hn cui cùng hoàn thành công vic. Lãnh đo cng phân công và hng dn nhân
viên thc hin nhim v, xác đnh rõ ràng tiêu chun đo lng hiu qu công vic.
1.1.1.4 o lng phong cách lãnh đo
7
Công c đu tiên đc s dng đ đo lng phong cách lãnh đo ân cn và
phong cách lãnh đo có xu hng thiên v nhim v là bng câu hi hành vi lãnh đo
(LBDQ). Bng câu hi hành vi lãnh đo bt ngun t nghiên cu hành vi lãnh đo ca
trng i Hc Ohio.
*o lng phong cách lãnh đo ân cn gm có các tiêu chí sau:
- Quan tâm đn ý kin ca nhân viên.
- Thân thin và gn gi vi nhân viên.
- i x vi m
i ngi công bng.
- Quan tâm đn s thay đi.
- Chu đc áp lc tinh thn.
- Luôn đng viên nhân viên trong công vic.
*o lng phong cách lãnh đo có xu xng thiên v nhim v gm có các tiêu
chí:
- Chú trng đn vic hoàn thành nhim v.
- Phân công và hng dn chi tit công vic cho nhân viên.
- Yêu cu nhân viên phi báo cáo lãnh đo v thc hin công vic.
- Yêu cu nhân viên phi tuân th quy trình chun trong công vic.
1.1.2 S gn kt vi t
chc
1.1.2.1 nh ngha s gn kt vi t chc
Khi nghiên cu v s gn kt vi t chc, nhiu nhà nghiên cu đã đa ra
nhng quan đim khác nhau v s gn kt đi vi t chc nh:
+ S gn kt vi t chc đc đnh ngha nh là mt s kiên đnh mnh m
,
nht quán ca mt cá nhân vi t chc và s tham gia tích cc trong mt t chc c th
(Mowday and Steers, 1979).
+ S gn kt vi t chc đc đnh ngha nh là trng thái tâm lý ca thành viên
trong t chc, phn ánh mc đ cá nhân hp thu hay chp nhn nhng đc đim ca t
chc (O’Reilly và Chatman, 1986).
8
+S gn kt vi t chc đc đnh ngha nh là s ràng buc hay liên kt gia
các cá nhân và t chc (Mathieu và Zajac, 1990).
+ Còn theo Meyer và Allen (1991) thì s gn kt là trng thái tâm lý buc cht
cá nhân vi t chc.
Lun vn s dng đnh ngha và thang đo s gn kt ca Allen và Meyer (1991)
bi vì đnh ngha và thang đo s gn kt ca Allen và Meyer (1991) đc đánh giá cao
và s
dng trong nhiu nghiên cu.
1.1.2.2 Các thành phn ca s gn kt vi t chc
Các nhà nghiên cu hành vi t chc có nhng quan đim khác nhau trong đo
lng s gn kt vi t chc c th trong bng 1.2.
Bng 1.2: Các quan đim đo lng s gn kt vi t chc.
Theo Angle và
Perry (1981)
Gn kt giá tr (Value commitment): S gn kt đ phc v cho mc tiêu
ca t chc.
Gn kt duy trì (Commitment to stay): S gn kt đ duy trì vai trò thành
viên ca h trong t chc.
Theo
Mowday,
Porter và Steer
(1979)
S đng nht (Identification): Có nim tin mnh m và chp nhn mc
tiêu và giá tr ca t chc.
Lòng trung thành (Loyalty): Mong mun mt cách mnh m duy trì vai
trò thành viên ca t chc.
S dn thân (Involvement): Dn thân vào các hot đng ca t chc và
luôn c gng t nguyn vì t chc.
Theo O’reilly
và Chatman
(1986)
S phc tùng (Compliance): S dn thân vì nhng phn thng đc bit.
S gn bó (Indentification): S gn bó vì mong mun hi nhp vi t
chc.
S ni hóa (Internalisation): S dn thân do có s phù hp, s tng đng
gia giá tr cá nhân vi giá tr ca t chc.
Theo Penley
và Gould
(1988)
o đc (Moral): S chp nhn và đng thun vi mc tiêu ca t
chc.
Tính toán (Calculative): S đng nht vi t chc vì nhân viên cm
thy hài lòng vi s khích l vt cht khi có nhng đóng góp cho t
9
chc.
Th (Alianative): Nhân viên li t chc ch vì áp lc ca môi
trng, dù h nhn thy nhng gì h nhn đc không còn tng xng
vi công sc.
Theo Meyer
và Allen
(1991)
Tình cm (Affective): Cm xúc gn bó, đng nht và dn thân vào
trong t chc (hay còn gi là s gn kt vì tình cm).
Duy trì (Continuance): Nhân viên nhn thy s mt mát chi phí khi ri
khi t chc (hay còn gi là s gn kt vì li ích).
Chun mc (Normative): Cm giác có ngha v tip tc công vic (hay
còn gi là s gn kt vì đo đc).
Theo Mayer
và Schoorman
Giá tr (Value): Nim tin và s chp nhn các mc tiêu và giá tr ca t
chc và s sn sàng n lc cho t chc.
S duy trì (Continuance): Mong mun duy trì vai trò thành viên ca t
chc
Jaros (1993) Tình cm (Affective): Mc đ mà mt cá nhân gn bó v mt tâm lý
vi t chc thông qua nhng cm giác nh lòng trung thành, cm thy
yêu mn t chc, nhit tình vì t chc, hài lòng và cm thy mình thuc
v t chc.
S duy trì (Continuance): Mc đ mà cá nhân cm thy phi gn bó vi
t chc bi vì h phi mt quá nhiu th nu ri b t
chc.
o đc (Moral) mc đ mà cá nhân gn bó v mt tâm lý vi t chc
thông qua vic tip thu mc tiêu, giá tr và s mng ca t chc.
(Ngun Meyer và Herscovith, 2001)
Lun vn nghiên cu s gn kt vi t chc da trên quan đim và thang đo ca
Allen và Meyer (1991) cha đng 3 thành phn ca s gn kt vi t chc, c th là,
s gn kt vì tình cm (Affective), s gn kt vì li ích (Continuance) và s gn kt vì
đo đc (Normative) bi l các thành phn gn kt ca nhân viên vi t chc ca
Meyer và Allen đc quan tâm và s dng nhiu trong các nghiên cu.
*S gn kt vì tình cm
S gn kt vì tình cm là cách tip cn ph bin nht v gn kt vi t chc
trong các nghiên cu. Allen và Meyer (1991) đ cp đn s gn kt vì tình cm khi cá
10
nhân tham gia vào t chc có tình cm, gn bó vi t chc và b lôi cun vào t chc.
Theo Meyer và Hercovitch (2001) nhn thy s gn kt vì tình cm có liên quan đn
kt qu hot đng ca t chc nh là thu nhp, ngh vic, hiu qu công vic và hành
vi ca cá nhân trong t chc.
Mc dù có nhiu bin đ đo lng s gn kt vì tình cm nhng Meyer và các
đng s (Meyer & Allen, 1991; Meyer & Herscovitch, 2001) cho r
ng vic gn kt vi
t chc ph thuc vào cách cm nhn ca mi cá nhân đi vi t chc ca mình qua
quá trình làm vic. Nu cá nhân cm thy vui mng khi làm vic trong t chc, xem
vn đ ca t chc nh là vn đ ca mình và n lc ht mình đ hoàn thành mc tiêu
chung ca t chc.
*S gn kt vì li ích
Thành ph
n s gn kt vì li ích liên quan đn nhng chi phí khi nhân viên
quyt đnh ri khi t chc. Theo Allen và Meyer (1991) thì s gn kt vì li ích liên
quan đn vic nhân viên quyt đnh li hay ri khi t chc hay nhng chi phí mà h
phi gánh chu khi ri khi t chc. Vic thiu la chn trong công vic s làm tng
chi phí ca cá nhân khi h ri khi t chc (Allen và Meyer, 1990)
Theo Allen và Meyer (1991) có 2 bi
n s đ đo lng s gn kt vì li ích là s
đu t và vic la chn ca nhân viên trong công vic. Khi nhân viên đã đu t rt
nhiu vào công vic ca mình trong t chc thì quyt đnh ri khi t chc s làm cho
h tn nhiu chi phí, hoc, nhân viên khó kim đc ch làm vic nào tt hn t chc
mình đang làm vic. Nhân viên li làm vi
c cho t chc nhng nhân viên s không
n lc ht sc mình đ làm vic cho t chc. Vic nhân viên gn kt vi t chc trong
trng hp này đc coi là s gn kt vì li ích.
*S gn kt vì đo đc
Theo Allen và Meyer (1991) khi nhân viên cm thy s gn kt vì đo đc cao
thì s vn li vi t chc. O’Reilly và các đng s (1991)
đã đo lng s gn kt vì
11
đo đc nh là mt loi ca giá tr. H tranh lun rng s phù hp gia giá tr ca cá
nhân và giá tr ca t chc s dn đn phát trin s gn kt vi t chc.
Theo Allen và Meyer (1991) s gn kt vì đo đc có th phát trin da trên
giao kèo tâm lý gia nhân viên và t chc đc đ cp đn nh là nim tin gia các
bên liên quan đn vi
c trao đi nhim v ln nhau. S gn kt vì đo đc đc hình
thành trong nhân viên nh là mt dng ca ngha v đo đc ca nhân viên đi vi t
chc khi mà nhân viên đã nhn đc quá nhiu s đu t và u đãi t t chc. Ngi
nhân viên cm thy mình phi có trách nhim đi vi t chc và không đc ri khi
t
chc cho dù có công vic khác tt hn.
1.1.2.3 o lng các thành phn ca s gn kt
Da trên thang đo s gn kt ca Ko (1996) điu chnh t thang đo gc ca
Allen và Meyer (1991) s gn kt ca nhân viên vi ngân hàng đc đo lng nh
sau:
* S gn kt vì tình cm ca nhân viên vi ngân hàng đc đo lng qua các
tiêu chí:
- Nhân viên coi ngân hàng nh là ngôi nhà th hai ca mình
- Nhân viên cm thy vui mng khi li lâu dài cùng ngân hàng.
*S gn kt vì li ích ca nhân viên vi ngân hàng đc đo lng qua các tiêu
chí:
- Nhân viên nhn thy vic ri ngân hàng s có nhiu bt li đi vi mình.
- Nhân viên không có nhiu s la chn ngoài ngân hàng.
- Nhân viên khó ri khi ngân hàng do đã đu t quá nhiu vào ngân hàng.
*S gn kt vì đo đc ca nhân viên vi ngân hàng đc đo lng qua các
tiêu chí:
- Nhân viên c
m thy phi có trách nhim vi ngân hàng.
- Nhân viên cm thy có li khi ri ngân hàng do ngân hàng đã mang li cho
nhân viên rt nhiu th.
12
1.2 Mi quan h gia phong cách lãnh đo vi s gn kt vi t chc
Mi quan h gia phong cách lãnh đo và s gn kt vi t chc đã đc th
hin trong nghiên cu ca Bass (1985), Mathieu & Zajac (1990), Stogdill (1974) và
Peter Lok, Paul Z.Wang và John Crawford (2007). Kt qu nghiên cu ca Peter Lok,
Paul Z.Wang và John Crawford (2007) trng i Hc K Thut Sydney cho thy
phong cách lãnh đo ân cn s tác đng nhiu hn lên s gn k
t vi t chc hn là
phong cách lãnh đo có xu hng thiên v nhim v. Lun vn này nghiên cu mi
quan h gia phong cách lãnh đo và s gn kt vi t chc trong các ngân hàng Vit
Nam.
1.3 Mô hình nghiên cu
Hai khái nim s dng trong nghiên cu là: (a) phong cách lãnh đo (gm có
lãnh đo ân cn và lãnh đo có xu hng thiên v nhim v (Stogdill, 1974); và (b) s
gn kt vi t chc (bao gm s g
n kt vì tình cm, s gn kt t chc vì li ích, s
gn kt t chc vì đo đc (Allen và Meyer, 1991).
Mô hình nghiên cu nh hng ca phong cách lãnh đo đn s gn kt vi t
chc th hin trong hình 1.1 và nh hng này đã đc thc hin trong nghiên cu ca
Peter Lok, Paul Z.Wang, John Crawford (2007).
Hình 1.1: Mô hình nghiên cu
Phong cách lãnh
đo ân cn
Phong cách lãnh
đo có xu hng
thiên v nhim
v
S gn kt vi t
chc vì tình cm
S gn kt vi t
chc vì li ích
S gn kt vi t
chc vì đo đc.