Nghiên cứu khả năng ứng dụng hoạt động bán khống trên thị trường chứng khoán Việt Nam

B GIÁO DCăVĨăĨOăTO
TRNGăI HC KINH T TP. H CHÍ MINH




TRN TRUNG



NGHIÊN CU KH NNGăNG DNG
HOTăNG BÁN KHNG
TRÊN TH TRNG CHNG KHOÁN VIT NAM





LUNăVNăTHCăSăKINHăT





Thành ph H Chí Minh - Nmă2011



B GIÁO DCăVĨăĨOăTO

TRNGăI HC KINH T TP. H CHÍ MINH




TRN TRUNG


NGHIÊN CU KH NNGăNG DNG
HOTăNG BÁN KHNG
TRÊN TH TRNG CHNG KHOÁN VIT NAM

Chuyên ngành : Kinh t tài chính ậ Ngân hàng
Mã s : 60.31.12

LUNăVNăTHCăSăKINHăT
Ngiăhng dn khoa hc : PGS.TS. LÊ TH LANH





Thành ph H Chí Minh - Nmă2011
i

LIăCAMăOAN

Tôiăxinăcamăđoanărng lunăvnă“Nghiên cu kh nngăng dng hotăđng bán
khng trên th trng chng khoán VităNam” là công trình do chính tôi nghiên cu
và thc hin.

Các thông tin, d liuăđc s dng trong lunăvnălƠăhoàn toàn trung thc, các ni
dung trích dnăđuăđc ghi rõ ngun gc ti danh mc tài liu tham kho và các kt qu
nghiên cuăđc trình bày trong lunăvnănƠyăchaăđc công b ti bt k công trình
nghiên cu nào khác.
Tp. H Chí Minh, ngày 22 tháng 12 nm 2011
Ngiăcamăđoan



TRN TRUNG

ii

LI CMăN

LunăvnănƠyăđc hoàn thành vi s giúpăđ nhiu mt ca thy cô giáo, bn bè,
đng nghipăvƠăgiaăđình.
Tôi xin chân thành cmănăPGS.TS. Lê Th Lanhăđƣătnătìnhăhng dn,ăgiúpăđ tôi
trong sut quá trình thc hin và hoàn thành lunăvnănƠy.ăVi kin thc và kinh nghim
thc tin sâu rng mà cô truynăchoătôiăđƣăkhin cho cun lunăvnănƠyăthc s là mt tài
sn quý báu cho nghiên cu sau này.
Tôiăcngăxinăgi li cmănăsâu sc đn các thy cô giáo i hc Kinh t thành ph
H Chí Minh đƣăging dy và truynăđt cho tôi nhng kin thc vô cùng quý báu trong
sut quá trình hc tp, làm nn tngăđ tôi có th thc hinăđc lunăvnănƠy.
Và sau cùng, xin gi li cmănăti các anh ch em bnăbèăđƣăcùngătôiănghiên cu,
hc tp,ătraoăđi kinh nghim, chia s kin thc trong sut quá trình tham gia khóa hc.

iii

MC LC

LIăCAMăOAN i
LI CMăN ii
MC LC iii
DANH MC CÁC KÝ HIU, CH VIT TT viii
DANH MC CÁC HÌNH V,ă TH ix
DANH MC CÁC BNG BIU x
DANH MC PH LC xi
LI M U xii
1. Tính cp thit caăđ tài nghiên cu xii
1.1 t vnăđ xii
1.2 S cn thit nghiên cu xiii
2. Mc tiêu và phm vi nghiên cu xiii
2.1 Mc tiêu nghiên cu xiii
2.2 Phm vi nghiên cu xiv
3. Phngăphápănghiênăcu và ngun d liu xiv
3.1 Phngăphápănghiênăcu xiv
3.2 Ngun d liu xiv
4. ụănghaăthc tin caăđ tài và kt cu lunăvn xiv
4.1 ụănghaăthc tin caăđ tài xiv
4.2 Kt cu lunăvn xv
Chngă1:ăKHUNGăLụăTHUYT V HOTăNG BÁN KHNG 1
1.1 Cácăquanăđim v bán khng 1
1.1.1. Quanăđim v hotăđng bán khng ca IOSCO 1
1.1.2. Quanăđim v hotăđng bán khng caăcácăđnh ch tài chính khác trên th
gii 1
1.1.3. Khái nim bán khng 3
1.2 Phân loi bán khng 4
1.2.1. Nghip v bán khngăkhôngăcóăđm bo 4
1.2.1.1. Hăthngăthanhătoánăbùătr 4

iv

1.2.1.2. KhôngăthăgiaoăhƠng 5
1.2.1.3. Chngătrìnhăvayăcăphiu 5
1.2.2. Nghip v bán khngăcóăđm bo 6
1.2.3. So sánh gia bán khngăkhôngăcóăđm bo và bán khngăcóăđm bo 7
1.3 Căch ca hotăđng bán khng 8
1.3.1. Chinălc bán khngăvƠăcácăđiătng tham gia 8
1.3.1.1. Bánăkhngămangătínhăđuăc 8
1.3.1.2. Bánăkhngăphòngăngaăriăro 8
1.3.1.3. Bánăkhngănhmăkimăliănhunătăchênhălchăgiá 9
1.3.1.4. BánăkhngădaătrênăhpăanătoƠn 9
1.3.1.5. Cácăchinălcăbánăkhngăkhác 9
1.3.1.6. iătngăthamăgiaăbánăkhng 10
1.3.2. Bán khng qua th trng cho vay chng khoán 11
1.3.2.1. Quyătrìnhăvayăchngăkhoán 11
1.3.2.2. Bên cho vay 12
1.3.2.3. Bênăđiăvay 14
1.3.2.4. Trăngiăthcăhinăbánăkhngăthôngăquaăthătrngăchoăvay 15
1.3.3. Bán khng s dng công c chng khoán phái sinh 15
1.3.3.1. Hpăđngătngălai 15
1.3.3.2. Hpăđngăquynăchn 16
1.3.4. BánăkhngăvƠăETFs 18
1.4 Nhng li ích và bt li ca bán khng 19
1.4.1. Nhng li ích ca bán khng 20
1.4.1.1. iăviăthătrng 20
1.4.1.2. iăviănhƠăđuăt 23
1.4.1.3. iăviăcôngătyăchngăkhoánăvƠăngơnăhƠngăluăkỦ 24
1.4.2. Nhng bt li ca bán khng 24
1.4.2.1. iăviăthătrng 24

1.4.2.2. iăviănhƠăđuăt 25
1.4.2.3. iăviăcôngătyăchngăkhoánăvƠăNgơnăhƠngăluăkỦ 27
1.5 Thc trng hotăđng bán khng ti mt s quc gia trên th gii và bài
hc kinh nghim cho Vit Nam 27
1.5.1. Thc trng hotăđng bán khng ti mt s quc gia trên th gii 27
v

1.5.1.1. TiăHoaăK 31
1.5.1.2. TiăAnhăQuc 34
1.5.1.3. Tiănă 35
1.5.1.4. TiăNhtăBn 35
1.5.1.5. TiăAustralia 35
1.5.2. Bài hc kinh nghim cho Vit Nam 36
Kt lunăchngă1 37
Chngă 2:ă THC TRNG VÀ KH NNGă NG DNG HOTă NG BÁN
KHNG TRÊN TH TRNG CHNG KHOÁN VIT NAM 38
2.1. Th trng chng khoán Vit Nam 38
2.1.1. Th trng chng khoán VităNamătrongă10ănmăqua 38
2.1.1.1. V khung pháp lý, th ch chính sách 38
2.1.1.2. V quy mô th trng 38
2.1.1.3. V hàng hóa 39
2.1.1.4. V tình hình các t chc trung gian 40
2.1.1.5. S tham gia caăcácănhƠăđuătătrongăvƠăngoƠiănc 41
2.1.1.6. V công tác t chc, vn hành th trng và qun lý ca chính ph 43
2.1.2. Thc trng hotă đng bán khng ti Vit Nam và s cn thit áp dng
nghip v bán khng vào TTCK Vit Nam 45
2.1.2.1. Thc trng hotăđng bán khng ti Vit Nam 45
2.1.2.2. S cn thit áp dng nghip v bán khng vào TTCK Vit Nam 46
2.1.2.3. Chng minh s cn thit ca nghip v bán khng ti th trng chng
khoán Vit Nam thông qua mô hình tài chính 48

2.2. Thc trng TTCK Vit Nam vi thc hin hotăđng bán khng 51
2.2.1. V căs pháp lý 51
2.2.1.1. Lutăchngăkhoán và cácăquyăđnhăhngădnălutăchngăkhoán 51
2.2.1.2. Các quyăđnhăvăxăphtăviăphmăhƠnhăchínhătrongălnhăvcăchngăkhoánă
trongăđóăcóăhotăđngăbánăkhng 52
2.2.1.3. CácăquyăđnhăvăminhăbchăhóaăthôngătinăvƠăchătƠiăcácăhƠnhăviăthaoătúngăthă
trng 52
2.2.2. V cácăđiătng tham gia 54
2.2.2.1. NhƠăđuăt 54
2.2.2.2. NhƠăto lpăthătrng 54
2.2.3. Th trngăvayămn chng khoán 56
vi

2.2.3.1. Ngiăđiăvayăchng khoán 56
2.2.3.2. Ngi cho vay chng khoán 56
2.2.3.3. Nhà môi gii chng khoán 58
2.2.3.4. Qun lý kim soát vicăvayămn chng khoán bán khng 60
2.2.4. V hàng hoá trên TTCK 60
2.2.4.1. C phiu 60
2.2.4.2. Chng khoán phái sinh 61
2.2.4.3. Các sn phm giao dch có tính chtănhăchng khoán phái sinh 63
2.3. Nhng li ích và ri ro khi thc hin bán khng  TTCK Vit Nam 66
2.3.1. LiăíchăkhiăthcăhinăbánăkhngătiăTTCKăVităNam 66
2.3.1.1. i vi th trng 66
2.3.1.2. i viănhƠăđuăt 67
2.3.1.3. i viăcácăCTCKăvƠăNgơnăhƠngăluăkỦ 68
2.3.2. RiăroăkhiăthcăhinăbánăkhngătiăTTCKăVităNam 68
2.3.2.1. iăviăthătrng 68
2.3.2.2. iăviăcácăđiătngăthamăgia 69
Kt lunăChngă2 69

Chngă3: GII PHÁP NG DNG NGHIP V BÁN KHNG CHO TH
TRNG CHNG KHOÁN VIT NAM 71
3.1. nhăhng phát trin TTCK Vit Nam 71
3.2. Nhóm giiăphápăđ xut 71
3.2.1. Ban hành các hng dn,ă quyă đnh c th cho ng dng nghip v bán
khng vào TTCK Vit Nam 72
3.2.1.1. Quyăđnh v cách thc thc hin 73
3.2.1.2. Quyă đnh mi quan h giaă cácă điă tng tham gia trong hotăđng bán
khng 73
3.2.1.3. Quyăđnh v kim soát và giám sát hotăđng bán khng 73
3.2.2. Thành lp th trngăvayămn chng khoán 75
3.2.2.1. Quyn li ca bên cho vay chng khoán 75
3.2.2.2. Quyn li ca bên vay chng khoán 76
3.2.2.3. Tngăcng vai trò caăcácăNgơnăhƠngăthngămi 76
3.2.2.4. Tngăcng vai trò ca các công ty bo him 77
3.2.3. To tính chuyên nghipăchoăcácăđiătng tham gia 77
vii

3.2.3.1. NhƠăđuăt 77
3.2.3.2. Nhà môi gii 79
3.2.3.3. Phát trin nhà to lp th trng 80
3.2.3.4. Kin toàn hotăđng các CTCK 82
3.2.4. Nâng cao chtălng và s lng hàng hóa trên th trng chng khoán 83
3.2.4.1. Nâng cao chtălng hàng hóa trên th trng chng khoán 83
3.2.4.2. Nâng cao s lng hàng hóa trên th trng chng khoán 83
3.2.5. Tngăcng qun lý ri ro hotăđng bán khng 84
3.2.5.1. Tránh thua l b chy 84
3.2.5.2. Hn ch hành vi thao túng giá trên th trng 85
3.2.6. Các gii pháp h tr 86
3.2.6.1. aădng hóa các sn phm chng khoán phái sinh 86

3.2.6.2. Cho phép trin khai các hotăđng ngătrc 94
Kt lunăchngă3 97
KT LUN 98
TÀI LIU THAM KHO 99



viii

DANH MC CÁC KÝ HIU, CH VIT TT

CTCP : Công ty c phn
CTCK : Công ty chng khoán
CKPS : Chng khoán phái sinh
DNNN : Doanh nghipănhƠănc
ETFs : Exchange ậ Traded Funds (Qu đc mua bán trên th trng)
HTL : Hpăđngătngălai
NT :ăNhƠăđuăt
NHLK :ăNgơnăhƠngăluăkỦ
NHTM :ăNgơnăhƠngăthngămi
NHTMCP :ăNgơnăhƠngăthngămi c phn
SGDCK : S Giao dch chng khoán
TCT : Tng công ty
TNHH : Trách nhim hu hn
TPCP : Trái phiu Chính ph
Tp.HCM : Thành ph H Chí Minh
TTCK : Th trng chng khoán
TTGDCK : Trung tâm giao dch chng khoán
TTLKCK :ăTrungătơmăluăkỦăchng khoán
TVLK : Thành viên luăkỦ

UBCKNN : y Ban chngăkhoánăNhƠănc
Vn-Index : Ch s giá chng khoán ti sàn giao dch chng khoán Tp. H Chí Minh

ix

DANH MC CÁC HÌNH V,ă TH

Hình 1.1 : Quy trình nghip v bán khngăcóăđm bo
Hình 1.2 : Quy trình cho vay chng khoán
 th 1.3 : Bán khngălƠăđánhăcuc vi s điăxung caăđng cu
 th 1.4 : D báo xu hng đng cu và chinălc bán khng
Hình 1.8 : Biuăđ v s st gim giá c phiu ca mt s đnh ch tài chính ca Hoa
K nmă2008
Hình 1.9 : Biuăđ v s st gim giá c phiu các công ty ngành công nghip và sn
xutăhƠngăhóaătiêuădùngăcăbn ca Hoa K nmă2008
Hình 2.2 : Biuăđ mcăđ, t l và tcăđ tngăvn hóa ca TTCK Vit Nam t nmă
2001ăđnănmă2010
 th 2.5 : ng biên hiu qu ca 16 chng khoán trong 42 k quan sát t ngày
01/07/2004ăđn ngày 31/12/2007
 th 2.6 : ng chng khoán SML ca 16 chng khoán trong 42 k quan sát t
01/07/2004ăđn 31/12/2007
Hình 3.1 :ăSăđ mô hình th trngăvayămn chng khoán




x

DANH MC CÁC BNG BIU

Bng 1.5 : Quyăđnh hn ch hotăđng bán khng ti mt s quc gia trên th gii
Bng 1.6 : Hình thc hn ch bán khng ti mt s quc gia trên th gii
Bng 1.7 : Nhng quyăđnh phápălỦăđi vi hotăđng bán khng ti mt s quc gia
trên th gii
Bng 2.1 : Mcăđ, t l và tcăđ tngăvn hóa TTCK Vit Nam t nmă2001ăđn
nmă2010
Bng 2.3 : Quy mô niêm yt ti SGDCK Tp.HCM tínhăđn ngày 18/11/2011
Bng 2.4 : Quy mô niêm yt ti SGDCK Hà Niătínhăđn ngày 18/11/2011
Bng 2.7 : Danh sách và khiă lng chng khoánă nhƠă đuă tă cóă th vay ca mt
CTCK
Bng 2.8 : 16 CTCK có vnă điu l cao nht trên TTCK Vită Namă đn ngày
18/11/2011
Bng 2.9 : 20 công ty có mc vn hóa th trng cao nht tính ti ngày 09/12/2011

xi

DANH MC PH LC

PH LC 01: MT SÔ VÍ D V HOTăNG BÁN KHNG
PH LC 02: CÁC S KIN QUAN TRNG TRONG LCH S BÁN KHNG
PH LC 03: HIU THÊM V BÁN KHNG S DNG CÔNG C CHNG
KHOÁN PHÁI SINH: HPăNGăTNGăLAIăVÀăQUYN CHN
PH LC 04: CÁC NGHIÊN CU QUAN TRNG V HOTăNG BÁN KHNG
PH LC 05: NGHIÊN CU V TÁCă NGă N TTCK KHI HN CH HOT
NG BÁN KHNG CA ANCHADA CHAROENROOK VÀ
HAZEM DAOUK (2008)
PH LC 06: CÂU HI KHO SÁT V NGHIP V BÁN KHNGăDOăCăQUANă
DCH V TÀI CHÍNH ANH QUCă(FSA)ăAăRA
PH LC 07: NHNGăCăIM NI BT CA K HOCH CHO VAY CHNG
KHOÁNăNMă1997ăTI Nă

PH LC 08: BÁN KHNG CHNG KHOÁN TI CÁC QUC GIA
PH LC 09: MỌă HỊNHă NHă LNG TÍNH TOÁN DANH MCă Uă Tă Cịă
HIU QU TRONGă2ăTRNG HP CÓ BÁN KHNG VÀ KHÔNG
CÓ BÁN KHNG
PH LC 10 : PHÂN TÍCH CHNG KHOÁNăCăNH GIÁ CAO THÔNG QUA
NG TH TRNG CHNG KHOÁN (SML)
PH LC 11: L TRÌNH THC HIN K HOCH PHÁT TRIN CÔNG TY
CHNG KHOÁN T NMă2006ăNăNMă2010
PH LC 12: TÌM HIUăỌIăNÉTăV NHÀ TO LP TH TRNG


xii

LI M U

1. Tính cp thit ca đ tài nghiên cu
1.1 t vnăđ
Th trng chng khoán (TTCK) Vit Nam chính thcăđiăvƠoăhotă đng t nmă
2000 vi vic vn hành S giao dch chng khoán (SGDCK) TP.HCM ngày 20/7/2000
và SGDCK Hà NiăngƠyă8/3/2005ă(trcăđóăcácăSGDCKăhotăđng vi mô hình là các
Trung tâm Giao dch chng khoán và t chcădi hình thcăđnăv s nghip có thu
thuc y ban ChngăkhoánăNhƠănc (UBCKNN)).ăn nay, sau 11 nmăTTCK Vit
Nam đangăngƠyăcƠngăphát trin trên nhiu phngădin,ănh:
+ Cu trúc ca TTCK đangătngăbcăđc hoàn thin nhmătngăkh nngăqun lý
và giám sát caăNhƠănc.
+ H thngăvnăbn pháp lut v chng khoán và các chính sách qun lý th trng
tngăđiăđyăđ, phù hp viăđiu kin thc tin ca Vit Nam.
+ Các SGDCK và các CTCK đƣăđc trang b công ngh giao dch hinăđi phù
hp vi tcăđ phát trin ca th trng.
+ă Cácă đnh ch trung gian và dch v th trng ngày càng phát trin c v s

lng, chtălng hotăđngăvƠănngălc tài chính.
+ Hotăđng qun lý th trng ca UBCKNN và các SGDCK ngày càng sâu sát và
tngăbc hoàn thin.
+ Ngun nhân lc ca TTCK nóiăchungăđcăđƠoătoăcăbn,ăđápăngăđc yêu
cu ca th trng hin nay.
Mcădùăđƣăcóănhngăbc phát trin nhătrênănhngăth trng giao dch c phiu
còn nhiu binăđng và hn ch v tính thanh khonăđc bit khi th trng có du hiu
suy gim. Bên cnhăđó,ăhƠngăhóaăniêmăytătrênăTTCKăchaăđaădng, chtălngăchaă
cao,ăchaăđápăng nhu cuăđuătăvƠăphòngănga ri ro ca nhƠăđuătă(NT) (chaăcóă
các sn phm phái sinh, các sn phmăđuătătp th). Các dch v tin ích cho NT trên
th trngăcònănghèoănƠnă(chaăcóănghip v bán khng,ăbánătrc ngày hoàn tt giao
dch, ), tính minh bch ca th trngăchaăđápăng đc nhu cu caăcôngăchúngăđu
t.
Theo l trình thc hină đcă đ ra ti Quytă đnh s 898/Q-BTC ngày
20/02/2006 do B Tài chính ban hành v k hoch phát trin TTCK VităNamăgiaiăđon
t nmă2006 - 2010 và Quytă đnh s 701/Q-UBCK ngày 20/11/2006 do UBCKNN
ban hành v k hoch phát trin các CTCK giaiă đon 2006 - 2010, thì vic áp dng
xiii

nghip v bán khng chng khoán s đc thc hinătrongă nmă2009ă tuyă nhiên hot
đngănƠyăchoăđn nay vnăchaăđc phép áp dng vào TTCK Vit Nam.
1.2 S cn thit nghiên cu
S raăđi ca các công c miăđ thu hút NT là rt cn thit.ăTrongăđó,ăbánăkhng
vi nhngăuăđim riêng bit s là công c huăíchăđ NT có th t phòng nga bo v
mìnhăcngănhăcóăthêmăs la chn nghip v đuăt.
Thc t cho thy, trên th gii nghip v bán khngăđƣăđcăđƣăđc mt s TTCK
thc hin t rt lâu và hin tr nên ph bin  TTCK cácănc phát trin.
Gingănhăcácănghip v kinh doanh chng khoán khác; nghip v bán khng có
nhng uăđimăvƠănhcăđim riêng. Vnăđ đtăraăđi vi các NT là phi hiu cách
vn dngănhăth nào cho hiu qu? cònăđi vi các nhà qun lý th trng phi kim

soát sao cho hn ch đc nhng nhcăđim, nhng mt tiêu cc ca hotăđng bán
khng, giúp cho TTCK phát trin bn vng.
Xut phát t nhng vnăđ trên, chúng tôi nhn thy rng vic tham kho và nghiên
cu hotăđng bán khng chng khoán đangădin ra trên th gii,ăđ tngăbc tin ti
vn dng vƠoăđiu kin thc tin  Vit Nam là nhng bcăđiăcn thit cho s phát trin
ca TTCK Vit Nam hin nay cngănhătrongătngălaiầ
2. Mc tiêu và phm vi nghiên cu
2.1 Mc tiêu nghiên cu
Mc tiêu nghiên cu caăđ tƠiălƠăđánhăgiáăthc trng hotăđng bán khng và kh
nngăng dng hotăđng bán khng ti TTCK VităNamăquaăđóăđ xut gii pháp cho
vic ng dng nghip v bán khng vào TTCK Vit Nam. Các câu hi nghiên cuăđt ra
nhăsau:ăCó hay không hotăđng bán khng trên TTCK Vit Nam hin nay? Din ra
di hình thc nào? Nguyên nhân dnăđn tình trng bán khng? Nhngătácăđng ca
hotăđng bán khngăđn TTCK Vit Nam là gì? Kh nngă ng dng hotă đng bán
khng vào TTCK Vit Nam ra sao? Gii pháp nào đ ng dng nghip v bán khng vào
TTCK Vit Nam? ơyăcngăđangăcònălƠănhng câu hi mà các NT đtăraănhngăchaă
có câu tr li c th t cácăcăquanăqun lý th trng.
 tr li cho nhng câu hi trên, chúng ta phiăđiătìmăhiu khái nim, bn cht ca
hotăđng bán khng, nghiên cu nhng tácăđng ca hotăđng bán khng lên TTCK.
Thông qua vic tìm hiu các nghiên cu khoa hcă trongă vƠă ngoƠiă nc, các kt qu
nghiên cu thc nghim kho sát v nhngătácăđng, nhăhng ca vic hn ch hot
đng bán khngăđi vi TTCK trên các khía cnhănh:ăs thiu cân đi, tính bt n đnh,
tính thanh khon và kh nngăđ v ca TTCK nhăth nào? nhăhngăđn li nhun
th trng k vng, chi phí vn là gì? Tìm hiu thc trng hotăđng bán khng ti mt
xiv

s quc gia trên th gii t đóărútăraăbƠiăhc kinh nghim cho TTCK VităNamầ.ă t
đóăđiăsơuătìmăhiu,ăphơnătích,ăđánhăgiáăthc trng v cácăquyăđnh pháp lý hin hành có
liên quan, nhu cu caăcácăNT,ătácăđng ca hotăđng bán khngăđn th trng và
điu kin ng dng nghip v bán khng vào TTCK Vit Nam.

2.2 Phm vi nghiên cu
Nghip v bán khng chng khoán và nhngăquyăđnhăphápălỦăđiăkèmălà nhng
công c đuătăvà qun lý còn tngăđi mi m ti TTCK non tr ca Vit Nam.ăDoăđó,ă
phm vi nghiên cu caăđ tài mƠăchúngătôiăđt ra là nghiên cu lý lun nhngăcăs lý
lun và thc tin v hotăđng bán khng trên phm vi th gii t đóănghiên cu, đng
thi thông qua nghiên cu v giá tr và giá c các c phiuăđc niêm yt trên sàn GDCK
Tp.HCM trong khong thi gian t ngày 01/07/2004ăchoăđn ngày 31/12/2007,ăđ t đóă
tngăbc nghiên cu và rút ra nhngăđánhăgiáăcn thit cho vic ng dng hotăđng
bán khng vào TTCK Vit Nam.
3. Phngăphápănghiênăcu và ngun d liu
3.1 Phngăpháp nghiên cu
 tài cngăs dng tng hp mt s phngăphápănghiênăcu: thng kê mô t,
tng hp,ăsoăsánh,ăphơnătích,ăphngăphápăquanăsátăthc tinăđ khái quát bn cht ca
vnăđ nghiên cu.
3.2 Ngun d liu
Ngun d liu th cpăđc thu thp t cácăcăquan,ăt chcăcóăliênăquanăđn vic
phát trin ca TTCK VităNamănh:ăUBCKNN,ăSGDCKăTp.HCM,ăSGDCKăHƠăNi,
ơyălƠăcácăs liu chính thc,ăđángătinăcy khi thu thpălƠmăcăs quan trng cho các kt
lunăđánhăgiáăchoănghiênăcu này.
Ngoài ra, d liu th cpăliênăquanăđn nhng tài liuăđc thu thp và tóm tt t
nhng ngun báo chí, Internet, các công trình nghiên cu khoa hc. D liuă đc s
dng trong đ tài liênăquanăđn nhng nghiên cu lý thuyt, kho sát thc nghim v các
tácăđng ca nghip v bán khng lên TTCK trên phm vi 111 quc gia. D liu th cp
đc xem là hpălỦădoăđc ly t các ngun khoa hc chính thng và có bn cht hin
thi.
4. ụănghaăthc tin caăđ tài và kt cu lunăvn
4.1 ụănghaăthc tin caăđ tài
 xut các gii pháp h tr vic ng dng hotăđng bán khng nhm phát huy
nhng li ích và hn ch nhng bt li ca nghip v bán khng đi vi TTCK Vit
NamăvƠăcácăđiătngăthamăgia,ănh:

xv

+ăGiaătngătínhăthanhăkhon cho TTCK, làm cho giá chng khoán trên th trng
hiu qu hn,ăgiúpăcôngătyăsƠngălc nhng công ty kinh doanh không hiu qu.
+ Có thêm công c phòng nga ri ro, giaă tngă li nhună choă cácă NTă trong
trng hp TTCK b st gim, ầ
+ Nhn dinăvƠăđaăraăcácăgii pháp nhm thit lpăcácăcăch phòng nga và hn
ch ri ro do hotăđng bán khng nhăhngăđn TTCK.
+ Tngăbc hoàn thin,ăthúcăđy TTCK Vit Nam phát trin bn vng,ăhng ti
các mc tiêu trung và dài hn trong chinălc phát trin TTCK Vit Nam,ătrongăđóăcóă
m ca th trng dch v chng khoán theo l trình hi nhpăđƣăcamăkt; áp dng các
nguyên tc v qun lý TTCK theo khuyn ngh ca T chc Quc t các U ban Chng
khoán (IOSCO) phù hp vi tngăgiaiăđon phát trin th trng.
4.2 Kt cu lunăvn
Ni dung ca lunăvnăgm có 3 chng:
Chngă1:ăKhungălỦălun v hotăđng bán khng.
Chngăđu tiên này gii thiu v cácăquanăđim caăcácăđnh ch tài chính trên th
gii; trình bày khái nim, phân loi,ăcăch ca hotăđng bán khng, nhng li ích và
bt li ca hotăđng bán khng trên TTCK. Bên cnhăđó,ătìm hiu thc trng ca hot
đng bán khng ti mt s quc gia trên th gii quaăđóărútăraăbƠiăhc kinh nghim b
ích cho TTCK Vit Nam.
Chngă2: Thc trng và kh nngăng dng hotăđng bán khng trên TTCK Vit Nam.
Ni dung caăchng gm có phân tích thc trng ca hotăđng bán khngăđangă
din ra trên TTCK Vit Nam trên nhiu mt:ăcăs phápălỦ,ăcácăđiătng tham gia, hàng
hóa trên TTCK, phân tích nhng li ích và ri ro khi ng dng nghip v bán khng
chng khoán vào TTCK Vit Nam t đóăđánhăgiáăkh nngăng dng ca hotăđng bán
khngầ
Chngă3: Gii pháp ng dng nghip v bán khng chng khoán cho TTCK Vit Nam.
Mcăđíchăcaăchngănhmăđ xut nhóm gii pháp trin khai hotăđng bán khng
cho TTCK Vit Nam, nhóm giiăphápăđc thit k toàn dinăvƠăđng b, phù hp vi

điu kin thc tin ca TTCK Vit Nam.
1

Chngă1:ăKHUNGăLụăTHUYT V HOTăNG BÁN KHNG

1.1 Cácăquanăđim v bán khng
1.1.1. Quanăđim v hotăđng bán khng ca IOSCO
Theoă Bană kă thută thucă Tă chcă Qucă tă cácă yă banăChngă khoánă - IOSCO:
“HotăđngăbánăkhngăđóngăvaiătròărtăquanătrngăđiăviăthătrngăvìănhngălỦădoăkhácă
nhau nh: tngătínhăhuăhiuăkhiăđiuătraăgiá,ăgimăbtănhngăhinătngăbongăbóng,ălƠmă
giaătngătínhăthanhăkhonăchoăthătrng,ătoăthunăliăcho hotăđngăphòngănga.ăqună
trăriăroăvƠăquanătrngăhnălƠăhnăchăsăthaoătúngăthătrngăđiălên.
Tuyănhiên,ăhotăđngăbánăkhngăcóăthăkhôngăchcăchnăkhiămcăđănimătinăcaă
thătrngăămcăthp.ăNhătrongăbiăcnhăkhngăhongătínădng,ăăđóămtăsăthcăthă
phiăđiădinăviătháchăthcăvătínhăthanhăkhon,ănuăkhôngăkhănngăthanhătoánăvƠăsă
gimăgiáăcăphiuădoăbánăkhng cóăthăsădnătiăvicăsităchtătínădngăđiăviăcácăthcă
thănƠy,ăvƠăđaăđnăktăccăpháăsn.
TrongănhngăhoƠnăcnhănhăvy,ăhotăđngăbánăkhngăthngăđcăsădngănhălƠă
mtăcôngăcăđăđánhălaăthătrngăbngăsăthaoătúngătheoăchiuăđiăxungăquaăđóăngiă
thaoătúngăsăbánăkhngăcăphiuămtăcôngătyănƠoăđóăvƠătungătinăđnăvănhngăvinăcnhă
tiêuăccăcaăcôngăty.ăiuănƠyăcóăthăgơyăthităhiăchoănhƠăphátăhƠnhăvƠănhngănhƠăđuă
tăcngănhăsăminhăbchăcaăthătrng”.
1.1.2. Quanăđim v hotăđng bán khng caăcácăđnh ch tài chính khác trên
th gii
BanălƣnhăđoăcaăLiênăđoƠnăThăgiiăcácăSăgiaoădchăChngăkhoánă(the World
Federation of Exchange),ătrongămtăhiănghăthngăkăđcătăchcătiăParisăvƠoăngƠyă
09/02/2009,ăđƣănóiărng:ă“HotăđngăbánăkhngăđcăthitălpăhoƠnătoƠnătheoăcăchăthă
trng,ăđóngăgópăvƠoătínhăthanhăkhonăvƠăhiuăquăcaăthătrng.ăiuănƠyăcnăđcă
hngădnătheoăcácăquyăđnhăđănâng cao nimătinăcaăcôngăchúngătrongăcácăgiaoădch.ă
Nhngănguyênătcăhinăđangăchiăphiă hotăđngăbánăkhngănên cóănhngăyêuăcuăvă

vay, chuynănhngăvƠă phiăđcătuơnăthănghiêmăngt.ăMiăgiaoă dchăliênăquanăđnă
hotăđngăbánăkhngă cn tuơnătheoănhngănguyênătcă đăngnăcmăvicăthaoătúngăthă
trng”.
Nhng ý kin t các t chc ti cuc hiăđƠmăv “Quy đnh cho hotăđng bán
khng” đc t chc vào ngày 20/01/2009 bi y Ban Pháp lý Chng khoán Châu Âu
(Committee of European Securities Regulators – CESR) hin là thành viên caăCăquană
Th trng Chng khoán Châu Âu (European Securities and Markets Authority – ESMA)
nhăsau:
2

SăGiaoădchăChngăkhoánăLuơnăôn: “Trongăkhiănhng can thipăphápălỦăđc
đaăraăti mt s quc gia do có nhiu lo lng v tính bt n ca th trng, thì hotăđng
bán khng là mt phn không th thiu ca vic vnăhƠnhăđúngăchcănngăth trng vn
và là mt k thutăđuătăhp phápầNghiênăcuătácăđngăcaălnhăcmăbánăkhngăđnă
TTCK đcătinăhƠnhăgnăđơyăănc Anh choăthyăchtălngăthătrngă(săbtănăvă
giáăvƠătínhăthanhăkhon)ăbăgimăsút trongăthiăkăsauăkhiăcóălnhăcmăbánăkhng”.
SăGiaoădchăChngăkhoánăTơyăBanăNhaă(BME): “T quanăđim v cu trúc vi mô
ca th trng, hotăđng bán khng boăđm bng c phiuăđiăvayăgópăphn làm gia
tngătínhăthanhăkhon ca th trngănhămt s nghiên cu hc thutăđƣătrìnhăbƠy.ăThc
tin này cho phép nhng thành viên tham gia th trngă đaă raănhng chinălc th
trng phù hp khácầ Kinh nghimătíchălyătrongăthi gian hotăđng bán khng b hn
ch trên toàn th giiăđƣăch ra: không có bng chng nào v vic tácăđngăđn thông tin
giá c phiu.ăHnăna, vicăngnăcm hotăđng bán khng hin nay đƣăđaăth trng
đn tình trng mtăcơnăđi kép. Mt là thông tin giá c vi s ngi bán ít hn,ăhaiălƠă
nghaăv thông tin v v th bán mt vài chng khoán (nghaăv này không áp dngăđi
vi v th mua).  th trng Châu Âu, các bin pháp hn ch bán khng cn hài hòa
nhm bo v cht ch các h thng tránh mtăđiătính cnh tranh hay ph thuc vào vic
kinh doanh chênh lchăgiáăcóăđiu chnh (regulatory arbitrage)”.
Các quan đim v hn ch hot đng bán khng
NYSEăEuronext:ă“NhngăcanăthipăvăphápălỦălƠăchìaăkhóaăđmăboăhotăđngăbánă

khngăkhôngătoăra btăkăsălmădngăthătrngănƠo.ăNgoiătrănhngătrngăhpănƠy,ă
bánăkhngălƠămtăkăthutăđuătăhpălỦădoăđóăkhông cnăbtăkăsăcan thipănƠoătăphía
cácănhƠălƠmălut.ăBánăkhngăthmăchíăcòn ciăthinătínhăthanhăkhon, xălỦăthôngătinăvă
giá vƠălƠmăgiaătngătính hiuăquăcaăthătrng.
Trongănhngăthiăkănhyăcm,ăbánăkhngăcóăthăgây ra sălmădngăthătrngă
(nhăălƠăkhiăhuyăđngăvnăhayăkhiăcóănhngătinăđnăvăcăphiu),ăđătránhălmădngăthă
trngăcnăthcăthiănhngăhƠnhăđng:
+ămăboăhotăđngăbánăkhng caăcácăcôngătyăđuătăminhăbchăđiăviăphnă
cònăliăcaăthătrng.
+ăÁpăđtăvicătraoăđiănhngăthôngătinăliênăquanăviăcăquanăcóăthmăquyn”
yăban TiêuăchunăQuăphòngăh (HFSB): “BánăkhngălƠămtăthƠnhăphnăchăyuă
caămtăthătrngăvnăhiuăqu.ăKhôngăcóăbánăkhng,ăcácănhƠăđuătăsăkémătătinăhnă
nhiuăvăkhănngăđuăt;ăvƠălƠmăthătrngămtăđiătínhăhiuăquăhnărtănhiu.ăMtăvíădă
văphơnăbăvnăkémăhiuăqu,ăxyăraăkhiăthătrngăhotăđngăthiuăhiuăchnhălƠăvică
đuătălƣngăphíăvƠoăcácăchngăkhoánăđcăđnhăgiáăcao,ăđiuăđóăđcăthyătrongăsută
thiăkăbongăbóng.ăBongăbóngălnhăvcăcôngănghăthôngătinăvƠoănmă1998-2000ăhayănhă
3

bongăbóngăvăgiáănhƠăđtănmă2005-2007ăđƣăcungăcpănhiuăbngăchngăphongăphúăvă
vicănƠy.ăHotăđngăbánăkhngălƠămtăcăchăchăyuănhmălƠmăvăhinătngăbongă
bóng,ăthmăchíăngnăcnăchúngăxyăra.ăTuyăth,ăngoài nhngăliăíchăchúngătaăbităcóăthă
lƠănhngă trngăhpă lmădngăthătrngătrongă biăcnhăhotă đngăbánăkhng.ă HƠnhă
đngănhăvyăgiălƠă“bánăvƠăbópăméo”,ăkhi cácătinăđnăsaiălchăđcăloanăraălƠmăchngă
khoánăđiăxung.ăTngătăhƠnhăđngălmădngăthătrngătrongăbiăcnhăvăthămuaănhă
lƠăvică“bmăvƠăvtăb”.ăTheoăphápăchăChơuăỂuăhinăhƠnhămiăthaoătúngăthătrngănhă
vyălƠăhoƠnătoƠnăbtăhpăphápăvƠăHFSBăđƣ đaăraănhngătiêuăchunăthcătinăttănhtă
giúpăhătrăcácănhƠăqunătrăquăphòngăhătuơnăthănhngăyêuăcuălutăđnh”.
LiênăhipăcácăNgơnăhƠngăChơuăỂu:ă“Cóănhiuăquanăđimăkhácănhauăvănhăhngă
tănhngălnhăcmăvƠăhnăchăhotăđngăbánăkhngăđcăđaăra tămtăvƠiăthƠnhăviênă
CERSầCácă bină phápă hnă chă bánă khngă cóă thă đcă thcă hină hayă không?ă trongă

nhngătrngăhpăngoiăl, mtăsătrongănhngăbinăphápănƠyălƠăcôngăcăhuăíchăđăbìnhă
năthătrng.ăMiăbinăpháp cnăđcăxemăxétăđăđmăboăliăíchăkăvngălnăhnăchiă
phí đƣăbăra;ăvƠăcngăcnăđcăthităkăđăhngătiănhngănguyênătcăhƠiăhòaăhnănaă
choăcácăqucăgiaăthƠnhăviênăầ.”.
HipăhiăCho vay ChngăkhoánăQucăt:ă“NhngărƠoăcnăđiăviăhotăđngăbánă
khngăđaăra vào thángă9/2008ăcóămtăchútănhăhngăđnăliănhunăgiáăcăphiu.ăTuy
nhiên đƣălƠmăgimătínhăthanhăkhonăvƠăhiuăquăcaăthătrng,ăgiaătngăchiăphíăgiaoădchă
cho các NTăhayăphátăsinhăchi phí thích nghi (compliance costs) điăviănhngăthƠnhă
viênăthamăgiaăthătrng.ăBênăcnhăđó,ănhng binăphápăhnăchăăriêngătngăqucăgiaă
còn lƠănguyênănhơnăgơyăraănhngăkhóăkhnăđiăviăngiăchoăvayăchngăkhoánăvƠăcácă
điălỦăcaăh”
LiênăhipăcácăCông ty Niêmăytă(ULC):ă“ULCăkhôngăngăhăbtăkăvicăngnăcmă
hotăđngăbánăkhngămangătínhăphápălỦănƠo.ăHotăđngăbánăkhngălƠăđngălcăchoăthă
trng, tuyănhiên,ă điuăcnăđiuăchnhălƠă sălmădngăhotăđngăbánă khng. ULC tin
tngăvào nhngăbinăphápăcnăđcăxemăxét nh:ăcngăcăsăminhăbch,ănơngăcaoătínhă
liêmătrcăcaăthătrngầ”.
1.1.3. Khái nim bán khng
Trên TTCK, các NT thngămuaăchngăkhoánăvƠăhiăvngăgiáătrongătngălaiăsă
tngăđăthuăđcăliănhun,ăđcăgiălƠăNTăăthătngăgiáă(long position); còn các NT
bánă khngă (short sellers)ă liă thuă liă nhună khiă giáă chngă khoánă ă thă gimă (short
position).
HotăđngăbánăkhngălƠămtăgiaoădchăđin hìnhătrongăthătrngăcăphiu,ăbên bán
cóăthăkhôngăthcăsănmăgiăcăphiu,ăăhăcóăthăvayăcăphiuătăngiămôiăgii. Vì
vy, bánăkhngătrongăgiaoădchăchngăkhoánăđcăhiuălƠăbánăchngăkhoánăvayămn.ă
4

Ngi bánă trongă trngă hpă nƠyă đcă giă lƠă đangă bánă khngă (short selling hay
shorting).ăNgiăbánăkhngălƠmănhăvyălà đăđăphòngăgiáăgim,ăvƠăhăsămuaăliăcă
phiuăviăgiáăthpăhn,ăthuăliăliănhun,ăsauăđóăhoƠnătrăliăcăphiuăchoăngiămôiăgii.
Câu châm ngônă“Mua r bán đt”ălà dành cho nhngăngiăbánăkhng.ăChăduyă

nhtălnhămuaăbánăđcăđoăngcătrongătrngăhpănƠy ậ banăđuăcăphiuăđcăbánă
tiămcăgiáăcaoăvƠăđcămuaăliăsauăđóăviămcăgiáăthpăhn (Ví d xem Ph lc 01).
1.2 Phân loi bán khng
Căbnăcóă2ăloiăbánăkhngălƠ: bánăkhngăkhôngăcóăđmăbo (naked short selling)
(cònăgiălƠăbánăkhngăvôăcnăc) và bánăkhngăcóăđmăbo (covered short selling) (còn
giălƠăbánăkhngăcóămuaăliăchngăkhoánăđăthanhătoán).
1.2.1. Nghip v bán khngăkhôngăcóăđm bo
TrongănghipăvănƠy,ăngiăbánăsăđtălnhăbánăcăphiuăngayăcăkhiăanhătaăkhôngă
thcăsăsăhu,ăcngănhăkhôngădătrăbtăkăcăphiuănƠoăđăthanhătoánăcho các giao
dch.ăNuăanhătaăkhôngăcóăcăphiuăđăbánăchoăngiămuaăti ngày T+3 thì khi đóăgiao
dchăsăriăvƠoătìnhătrngă“khôngăthăgiaoăhƠng”ă(fail to delivery). Không phát sinh chi
phíăđiăvay (vìăanhătaăkhôngăvayăcăphiuăđƣăbán), tuy nhiên còn phăthucăvƠoăvicăngiă
môiăgiiăđnhăraănhngăkhonăphíăđămăvăth.ăVào thiăđimăthoátăkhiăvăthăbán,ă
ngiăbánăkhngăsădaăvƠoăsăcăphiuătngătăđămuaăliăchúngăậ ktăthúcăvăthăbán.ă
Bánăkhngăkhôngăcóăđmăbo thngăđcăsădngăchoăgiaoădchătrongăngƠy,ăkhiăđóăvă
thăđcă măhayăđóngătiă mtă vài thiă đimăcuiă ngƠy. Ngoài ra, khi nhƠătoă lpăthă
trngăkhôngă cóăkhă nngăcung ngăđă săcăphiuă riêngăđă đápăngă nhuăcuăkháchă
hàng, hăcóăthăsădngănghipăvăbánăkhngăkhôngăcóăđmăbo.
1.2.1.1. Hăthngăthanhătoánăbùătr
ăhiuărõăhnăvăhotăđngăbánăkhngăkhôngăcóăđmăbo,ăcnăthităphiăhiuăvă
hăthngăthanhătoánăbùătr.ăChúngătaăsălyăHăthngăThanh toán BùătrăcaăHoaăK đă
phơnătích.ăCăquanăcaoănhtăcaăhăthngănƠyătiăHoaăKălƠăTpăđoƠnăLuăkỦăyăthácăvƠă
Thanh toán Bùătră(The Depository Trust & Clearing Corporation - DTCC). Các giao
dchămuaăbánăchngăkhoánăsăđcăthcăhinăquaăTpăđoƠnăThanh toán BùătrăQucăgiaă
(National Securities Clearing Corporation – NSCC),ămtăcôngătyăconăcaăDTCC.ăCònă
quynăsăhuăcácăcăphiuăđcăghiătiăcácătƠiăkhonăăCôngătyăyăthácăLuăkỦă(The
Depository Trust Company - DTC),ămtăcôngătyăconăkhácăca DTCC.
Các khách hàng lƠmăvicăviănhƠămôiăgii,ăcònănhƠămôiăgiiăliălƠmăvicăviăNSCCă
nhălƠămtăthƠnhăviênăcaăNSCC.ăNSCCăđóngăvaiătròălƠătrungătơmăthanhătoánăbùătr, có
tráchănhim đmăboărngăttăcăcácătráchănhimăcaăngiămuaăvƠăbánăcăphiuăsăđcă

thcăhin.
5

NSCCăcpănhtănhngăgiaoădchăcaătngăthƠnhăviênăvƠătngăloiăcăphiu.ăBtăđuă
tăngƠyăgiaoădchăthănhtăsauăngƠyăgiaoădchă(T+1),ăNSCCăthcăhinămtăquáătrìnhăgiă
là “thanhătoánăròngăliênătc”ă(continuous net settlement - CNS).ăNSCCăgiăthôngătinăvă
văthămuaăbánăthunăcaăcácăthƠnhăviênăđnăcácătƠiăkhonăăDTC.ăKhiăđnăthiăđimă
thanhătoánăvăthăvào ngƠyăgiaoădchăthă3ă(T+3),ătƠiăkhonăcaăngiăbánăcăphiuătiă
DTC săbăghiănăvƠătƠiăkhonăngiămuaăđcăghiăcó.ăTrênăthcătăkhôngăcóăbtăkìămtă
“tăcăphiu”ănƠoăđcătraoăđi.
1.2.1.2. Khôngăthăgiao hàng
Tìnhăhungăkhôngăthăgiaoăhàng xyăra khiămtăthƠnhăviênăcaăNSCCăkhôngăthă
giaoăcăphiuătiăngƠyăT+3.ăNSCCăcóămtăhă thngătăđngăđăgiiăquytăvnăđănƠyă
theoă5ălaăchn.ăuătiên, hăthngăNSCCăcóăthăđiăvƠiăngƠyăđăxemăliuăngiăbánăcóă
khănngăgiaoăcăphiuăhayăkhông? Laăchnăthăhai,ănuăhăthngănhnăthyăgiaoădchă
nƠyăquanătrngăhocănhnăđcălnhămuaăvƠoătăngiăbán, NSCCăsăvayăcăphiuăđă
giaoăchoăngiămuaăthôngăquaăchngătrìnhăvayăcăphiuăcaăhăthng.ăTrongătrngă
hpănƠyănuăkhôngămnăđcăcăphiuăthìăhăthngăcònăliăbaălaăchn:
1 - YêuăcuăngiăbánămuaăcăphiuăvƠoătăthătrng.
2 - Tămuaăcăphiuăđ giaoăchoăngiămuaăvƠătínhăphíăđiăviăngiăbán,ăthôngă
quaătƠiăkhonăký quăcaăngiăbán.
3 - YêuăcuăngiăbánătăbăgiaoădchăvƠăđnăbùăchoăngiămua.ă“không th giao
hàng”ăđcăcoiălƠădaiădngăkhiăgiaoădchăcăphiuăkhôngăđcăthcăhină quá
mtătun.
1.2.1.3. Chngătrìnhăvayăcăphiu
NSCC săxălỦănhngăvăthămădoătìnhătrngă“khôngăthăgiaoăhƠng”ătoăra,ăcóăthă
thông qua “Chngătrìnhăvayăcăphiu” (Stock Borrow Program – SBP). Theo SBP, các
thƠnhăviênăNSCCăcóăthăchoăNSCCăvayăcăphiuăvƠăthuăđcămtăkhonăthu nhpăcă
đnhătrong tƠiăkhonăcaăhăăDTC, giúp cho NSCCăxălỦătmăthiătìnhătrngăstăgimă
trong HăthngăThanhătoánăthunăliênătc. CuiăngƠyăgiaoădch,ăcácăthƠnhăviênăNSCCăsă

thông báo cho NSCC sălngăcăphiuămƠăhănmăgiăcóăthăđcăcho vayătăSBP.
Trongăsutăchuăk xălỦ caăCNS, nhngăvăthăcònăduyătrìătìnhătrngămăvƠărngătrongă
CNS đcăsoăsánh viănhngăcăphiuătiăSBP,ăsauăđóăNSCCăsăvayăvƠăsădngăđăgiaoă
hƠngăchoăngiămua.
Gingănhăngiăchoăvayăchngăkhoánătrongăhotăđngăbánăkhngăcóăđmăbo, các
thƠnhăviênăchoăvayăcăphiuăquaăSBPăcngăphiătăbăcácăliăíchămƠăcăphiuăđemăli.ă
QuaăSBP,ăngiăchoăvayăcăphiuănhnăđcămtăkhonătin kỦăquătngăđngăviăgiáă
trăthătrngătrong và sau ngày T+3 caăcăphiuătiămtătƠiăkhonăcóălƣi. Sauăđóăngiă
6

nhnăcăphiuă(ngiămua)ăcóăđcăttăcăcácăquynăcóăđcătăvicăsăhuăcăphiu: că
tc,ăbánăliăhocăchoăvay.
NSCCătínhăphíăđiăviămiăthƠnhăviênăbucăphiăsădngăSBP.ăNSCCăsătrăliăcă
phiuăchoăthƠnhăviênăchoăvayătiăSBP, khiănhnă đcăcăphiuătăngiăbán.ăKhiă đó,ă
ngiăchoăvayăcăphiuătiăSBPătrăliăkhonătinăkỦăquăvƠăcóăthăgiăliăcácăkhonălƣi.
NgoƠiăra,ănhngăthƠnhăviênăchoăvayătiăSBPăcóăthăđòiăliăcăphiuăt NSCCăbtăkălúcă
nƠoăvƠăbtăbuc NSCCăphiămuaăvƠoăđăcóăđcănhngăcăphiuănày.
Trongăhotăđngăbánăkhngăcóăđmăbo,ăngiăbánăkhngă(hayăngiămôiăgiiăcaă
ngiăbán)ăcăgngătìmăvƠăvayăcăphiuătăngiăcho vay.ăNgiăbánăkhngăsăvayăcă
phiuăđóăvà chuynănhngătiăngƠy thanh toán T+3.ăNgiăbánăkhngăthngălngăviă
chăsăhuămtăkhonăphíăđănmăgiăcăphiuăvƠăsăthcăhinătráchănhimăgiaoăliănóă
khiăchăsăhuăcóăyêuăcu.ăNgiăbánăkhngăsauăđóăcóăthăgiaoăcăphiuăchoăNSCCătiă
ngày T+3.
Còn trong Bánăkhngăkhôngăcóăđmăbo,ăthìăngiămuaăkhôngăcóăỦăđnhătìm và vay
căphiuăđăgiaoăchoăNSCCătiăthiăđimăthanhătoán.ăiuănƠyădnăđnătìnhătrngăkhôngă
thăgiaoăhƠngăcaăthƠnhăviênăNSCCă(thngălƠănhngănhƠămôiăgii).ăBtăkìămtăngiă
bánănƠoămƠăkhôngăthăgiaoăhƠngătiăngƠyăT+3 vƠăkhôngăthoămƣnănghaăvăviăNSCC thì
phiăđaămtăkhonătinătngăđngămtăphnăgiáătrăthătrngăhinătiăcaăcăphiuă
diădngătinămtănhămtăkhonăđmăboăviăNSCC.ăNuăgiáăcăphiuăgimăsau ngày
thanh toán T+3, ngiăbánăcóăthărútăvăttăcăhayămtăphnăkhonăđmăbo.ăCònănuăcă

phiuătngăgiá,ăthìăNSCC ghiănăvƠoătƠiăkhonăcaăngiăbánătiăNSCCăchoăkhonăkỦă
quăbăsung. NSCCăcóăthătránhăkhiănhngăriăro, khiănhnăđăkhonăđmăboătănhngă
ngiăbánăkhôngăthăgiaoăhƠng. Trongătrngăhpăngiăbánăkhôngătrăđcăn, NSCC
săphiăkimătìmăngiămuaăcăphiuătiămcăgiáămi. Vănguyênătc,ăNSCC săthu đăsă
tinăđmăboăậ gmăgiáămuaăgcăđcăngiămuaătrăcngăviăkhonăkỦăquăđcăghiă
theoăgiáăthătrngătăngiăbánăậ đăbùăđpăchoăbtăk khonălănƠo.
KhôngăgingăviănhngăkhóăkhnămƠăngiăbánăkhngăkhôngăcóăđmăbo gpăphiă
khiăđiăvayăcăphiuăngoƠiăthătrng;ăhăcóăthăhƠiălòngăkhiăsădngăchngătrình cho vay
căphiuătiăSBP vìăkhôngăphiăgpămtăkhóăkhnănƠoăhocăphiătrămtătălăkhuătr
nào (nuătălănƠyătrênăthătrngăơm).ăKhiăđóăngiăbánăkhngăvnăphiăcóătráchănhimă
giaoăcăphiuăviăNSCCăvƠăsănhnăđcătinăkhiăgiaoăđcăcăphiu.
1.2.2. Nghip v bán khngăcóăđm bo
Nghipăvăbánăkhngăcóăđmăbo thngăgmăcácăgiaoădchăsau:
 Ảiai đon đu tiên,ăngiăbánăkhngăthngăvayămtălngăcăphiuăđăchuynă
nhngăchoăngiămuaătiămcăgiáăthanhătoán và nhn đcătinătăvicăchuynă
nhngăcăphn.
7

 Ảiai đon th 2,ăanhătaăsăbánăkhngăcăphiu.
 Ảiai đon th 3,ătiămtăthiăđimătrongătngălai,ăanhătaămuaăcùngălngăcăphiuă
đătrăliăngiăchoăvayăbanăđu.
 Ảiai đon th 4,ăcăphiuăthayăthăsăđcătrăliăngiăchoăvayăbanăđu,ăvà giao
dchăđcăhoƠnăthƠnh.

Hình 1.1: Quy trình nghip v bán khng có đm bo
NgoƠiăthătrngătinămt,ăhotăđngăbánăkhng còn cóăthăđcăthcăhinăthôngă
qua vicăsădngămtăsăcôngăcătƠiăchínhăpháiăsinh. VăthăbánăcóăthăđcătinăhƠnhă
thôngăquaăhpăđngătngălaiăcăphiuăđn,ăhpăđngătngălaiăcácăchăs,ăhpăđngă
quynăchnầiuăkinăthunăliătrongăvicăchoăvayăvƠăđiăvayăchngăkhoánălƠămtăcôngă
căquanătrngănhmăqunălỦătrtătăhotăđngăbánăkhng.
1.2.3. So sánh gia bán khngăkhôngăcóăđm bo và bán khngăcóăđm bo
Văcăbn,ăbánăkhngăcóăđmăbo và bánăkhngăkhôngăcóăđmăbo lƠăgingănhau.ă
Căhaiăhìnhăthcăđuăcóă3ăbên thamăgia.ăăbánăkhngăcóăđmăbo,ămtăbênălƠăngiăchoă
vayăcăphiuănmăgiămtăkhonăđmăboătngăngăviăgiáătrăcăphiu,ămtăbênălƠănhà
bánăkhngăsănhnăđcămtăkhonătinălƣiătăkhonăđmăboăkhiăđiăvayăcăphiu,ăbênă
thăbaălƠăngiămua.ăCònătrong bánăkhngăkhôngăcóăđmăbo,ămtăbênălƠăngiăbănhƠă
bánăkhngăvayăcăphiuă(NSCCăhayăthƠnhăviênănmăgiăcăphiu),ămtăbênălƠănhƠăbánă
khng,ăbênăthăbaălƠăngiămua.
Trong bánăkhngăkhôngăcóăđmăbo,ăngiăbánăkhngăthayăvìăvayăbánăkhngătă
ngiă cho vay thìă anhă taă liă vayă tă chínhăngiă muaă (doă khôngă thă giaoă hƠng). Bán
khngăkhôngăcóăđmăbo cóăhaiăđcăđimăriêngăsoăviăbánăkhngăcóăđmăbo:
Ngi bán khng
Bán c phiu
Th trng
Bc 1 và 2:
C phiu đc bán khng sau khi
vay t ngi cho vay
Ngi cho vay
Vay c phiu
Phí đi vay

Giá th trng
hin hành
Bc 3 và 4:
Vic mua li và tr li c phiu
Th trng
Mua li c phiu
Ngi bán khng
Tr li c phiu
Ngi cho vay
Giá th trng
hin hành
8

+ NgiămuaăkhôngătănguynăthamăgiaăvƠoăgiaoădch.
+ Ngiămuaăsă thăkhôngăđcăgiaoăhƠngătrongămtăkhongăthi gian.
NhngănhƠăbánăkhngăcóăđmăbo btăđuăchuynăsangăbánăkhngăkhôngăcóăđmă
bo khi t l khu tr (rebate rate)ătrăchoăhăgim,ăđcăbitălƠăkhiătălănƠyăơm,ăhăphiă
trăchoăngiăđiăvayămtăkhonălƣi.ăBánăkhngăkhôngăcóăđmăbo dngănhălƠăduăhiuă
đuătiênăcaăsăkhóăkhnăvƠăcnhătranhătrongăthătrngăchoăvayăchngăkhoán,ăvƠăcònălà
laăchnăuătiênăchoănhƠăbánăkhngăkhiăt l khu tr gimăxungădiă0ăvìăămcă0ăthìă
bánăkhngăcóăđmăbo và khôngăcóăđmăbo thì khôngăcóăsăphơnăbit và NTăcngă
khôngănhnăđcăkhonănƠoătăbênăchoăvay.ăKhi t l khu tr gimădiă0,ănhƠăbán
khngăcóăđmăbo phiătrăchoăngiăđiăvayămtăkhonălƣi, trong khi cóăthăthcăhină
giaoădchăbánăkhngăvà khôngăphiătrăkhonălƣiănƠo (bánăkhngăkhôngăcóăđmăbo). Và
cui cùng, sau khiăthanhălỦăvăth (giaoăđcăcăphiu)ăăcă2ătrngăhp, ngiăbánăđuă
nhnăđcămtăkhonăliănhunănhănhau.ăRõărƠngăkhiăt l khu tr gimăxungădiă0ă
thì bánăkhngăkhôngăcóăđmăbo giúp NT thuăđcănhiuăliănhunăhn soăviăbán
khngăcóăđmăbo.
1.3 Căch ca hotăđng bán khng
1.3.1. Chinălc bán khngăvƠăcácăđiătng tham gia

1.3.1.1. Bánăkhngămangătínhăđuăc
CácănhƠăđuăcălƠănhngăngiămuaăbánăchngăkhoánăviăhiăvngăkimăđcăliă
nhunătăsăbinăđngăvăgiáătrongătngălai. Do hotăđngăđuăcănăchaăriăroărtăln,
nên cácănhƠăđuăcăthngălƠănhngăngiăaăthíchămoăhimăvƠăsnăsƠngăchpănhnăriă
roăđăcóăcăhiăthuăđcăliănhunăln.
Vì bánăkhngămangătínhăđuăcăcóătácăđngăđnăcungăcuăchngăkhoán,ăcăth:ălƠmă
tngăcungăchngăkhoán,ădnăđnălƠmăchmăđƠătngăgiá,ăvƠăkhiănhƠăđuăcăttătoánătƠiă
khonăthìăsălƠmătngăcuăvà kéo theo xuăhngătngăgiáăchngăkhoán.
CácănhƠăđuăcăthcăhinăgiaoădchăbánăkhngă(cóăthăthôngăquaăthătrngăchoă
vayăhayăcácăcôngăcăchngăkhoánăpháiăsinh)ăviămcăđchăkimăliănhunăkhiăgiáăgim,ă
vƠăphiăchpănhnăriăroăkhiăgiáătng.ă
Chínhăvìăth,ăngiăbánăkhngăcóăthăthƠnhăcôngăhayăthtăbiătrongămiăthngăvă
bánăkhng,ăđiuănƠyătùyăthucăvƠoădăđoánăcaăhăvăthătrngăcóăchínhăxácăhayăkhông?
BánăkhngămangătínhăđuăcălƠămtăcôngăcăhuăíchăđăkhaiăthácăthătrngăgiáăxung.
1.3.1.2. Bánăkhngăphòngăngaăriăro
NhngăngiăphòngăngaăriăroălƠănhngăngiăsădngăcácăcôngăcăchngăkhoánă
pháiăsinhă(víăd:ăhpăđngătngălai,ăquynăchn)ăhayăbánăkhngăđătránhăriăroăcngă
nhătiăthiuăhóaăthităhiădoăbinăđngăgiáăkhiăthamăgiaăvƠoămtăgiaoădchămuaăbán.ăTuyă