Phân tích lợi ích và chi phí của dự án sân bay Long Thành

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH


V MINH HOÀNG



PHÂN TÍCH LI ÍCH VÀ CHI PHÍ CA
D ÁN SÂN BAY LONG THÀNH




LUN VN THC S KINH T





TP. H Chí Minh – Nm 2011
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH

CHNG TRỊNH GING DY KINH T FULBRIGHT

V MINH HOÀNG


PHÂN TÍCH LI ÍCH VÀ CHI PHÍ CA
D ÁN SÂN BAY LONG THÀNH

Chuyên ngành: Chính sách công
Mã s: 603114

LUN VN THC S KINH T
NGI HNG DN KHOA HC:
1. TS. DAVID O. DAPICE
2. ThS. NGUYN XUÂN THÀNH




TP. H Chí Minh – Nm 2011
-i-

LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan lun vn này hoàn toàn do tôi thc hin. Các đon trích dn và s liu s
dng trong lun vn đu đc dn ngun và có đ chính xác cao nht trong phm vi hiu bit
ca tôi. Lun vn này không nht thit phn ánh quan đim ca Trng i hc Kinh t thành
ph H Chí Minh hay Chng trình Ging dy Kinh t Fulbright.
Thành ph H Chí Minh, ngày 1/7/2011
Hc viên


V Minh Hoàng

-ii-

LI CM N
Li cm n đu tiên xin dành cho m và em, nhng ngi thân yêu nht và luôn bên đi tôi.

Tôi xin gi li cm n đn thy cô trong Chng trình Ging dy Kinh t Fulbright đã tn tình
ging dy cho tôi trong sut nhng nm hc va qua.
c bit, tôi không bao gi quên s hng dn nhit tình và chu đáo ca thy Nguyn Xuân
Thành và thy David O. Dapice. Xin gi đn hai thy li cm n chân thành và sâu sc nht.
Cui cùng, tôi xin gi li cm n đn tt c nhng ngi thân, bn bè đã giúp đ, đng viên
và cùng tôi bc qua quãng đi hc viên ti đp này.
Xin chân thành cm n.
Thành ph H Chí Minh, tháng 7 nm 2011
Hc viên
V Minh Hoàng

-iii-

TịM TT
Hin nay, nhu cu giao thông hàng không ca khu vc phía Nam ch yu do sân bay Tân Sn
Nht đm trách. Tng công sut ca sân bay là 16 triu khách và đang có k hoch nâng lên 25
triu khách. Nm 2009, lng khách  Tân Sn Nht đã lên đn 9 triu. Nu sân bay có tc đ
tng trng hàng không vào khong 10%/nm trong nhng nm ti thì lng khách ca sân
bay s đt 17 triu khách vào nm 2016 và 25 triu khách vào nm 2020. Nh vy, công sut
ca sân bay s đt mc ti đa t sau nm 2020 và do đó trong tng lai 10 nm na khu vc
phía Nam cn mt sân bay mi có công sut ln hn đ thay th cho toàn b hot đng ca
Tân Sn Nht.
D án sân bay Long Thành d đnh xây dng t nm 2015 và đa vào khai thác t sau nm
2020. Theo phng án c s đ xut ca đn v t vn, d án bao gm bn giai đon đu t.
Giai đon 2015-2020, công sut đu t ca sân bay Long Thành là 25 triu khách và 1,2 triu
tn hàng. Giai đon 2021-2030, công sut ca sân bay Long Thành nâng lên 50 triu khách và
1,5 triu tn hàng. Giai đon 2031-2035, sân bay Long Thành không đc đu t mà tin hành
chuyn toàn b lng khách t Tân Sn Nht sang sân bay mi và Tân Sn Nht đc đóng
ca. Giai đon 2036-2040, tng công sut ca sân bay Long Thành sau khi hoàn thành đt 100
triu khách và 5 triu tn hàng. Tng chi phí đu t ca d án này là khong 10 t USD.

Mc tiêu nghiên cu ca lun vn này là tin hành phân tích tính kh thi v mt kinh t và tài
chính ca d án sân bay Long Thành da trên khung phân tích li ích và chi phí. Trc ht,
vic quyt đnh thc hin d án phi đc cn c vào tính kh thi v mt kinh t. Câu hi
nghiên cu ca lun vn là: (1) xét v li ích và chi phí kinh t, liu d án sân bay Long Thành
có nên đc đu t hay không?; (2) nu đm bo v tính kh thi v mt kinh t, liu d án có
kh thi v mt tài chính đ đc các bên liên quan đu t vn cho d án?; và (3) d án đã to
ra nhng ngoi tác gì cho tng nhóm đi tng liên quan d án này?
Sau khi tr li cho ba câu hi trên, lun vn đ xut mt phng án điu chnh tt nht cho d
án này nhm gii quyt vn đ mà Nhà nc và ch đu t đang quan tâm: (1) thi đim đu
t và quy mô d án cho phù hp theo tng giai đon tng trng hàng không; và (2) nhng
nh hng và các tác đng v mt kinh t và tài chính gia hai sân bay Long Thành và Tân
Sn Nht.
Sau đây là kt qu phân tích, kt lun và gi Ủ chính sách có Ủ ngha đc đa ra trong lun
vn này.
-iv-

Th nht, phng án c s có tính kh thi v mt kinh t. Tuy nhiên, yu t đóng góp ln nht
vào s hiu qu ca d án là giá tr kinh t ca đt ca Tân Sn Nht.
Th hai, phng án c s không kh thi v mt tài chính. Các ngân hàng ch có th chp nhn
cho d án vay vn nu khon vay này đc Chính ph Vit Nam bo lãnh. Khu vc t nhân
không có đng c đu t vào d án vì sut sinh li ni ti ca vn ch s hu thp.
Th ba, phng án c s đã to ra ngoi tác dng và đem li li ích cho các nhóm đi tng
liên quan nh hành khách hàng không, hot đng du lch và ngi lao đng ca sân bay mi,
nhng gây thit hi cho ngi mt quyn s dng đt và doanh nghip s hu sân bay Tân
Sn Nht. Ngoài ra, ngân sách nhà nc cng đc hng li t thu thu nhp doanh nghip
và ngun thanh lý Tân Sn Nht.
Th t, sau khi phân tích, kt qu d án không kh thi v mt tài chính và các nhóm đi tng
chu thit hi s phn đi phng án c s này. Lun vn đã thit k và đánh giá mt s
phng án thay th. Da trên phân tích so sánh gia các phng án này, tác gi đ xut
phng án đu t m rng sân bay Tân Sn Nht và xây mi sân bay Long Thành bao gm

các giai đon đu t sau: (1) giai đon 2017-2020, xây dng mt nhà ga hành khách vi công
sut 20 triu khách và mt nhà ga hàng hóa vi công sut 0,9 triu tn hàng  sân bay Tân Sn
Nht; (2) giai đon 2030-2035, xây dng sân bay Long Thành vi tng công sut ca nhà ga
hành khách là 75 triu khách và nhà ga hàng hóa là 2,5 triu tn và đóng ca sân bay Tân Sn
Nht t nm 2036; (3) giai đon 2036-2040, xây dng thêm hai nhà ga hành khách vi tng
công sut là 50 triu khách và mt nhà ga hàng hóa vi công sut 2,5 triu tn hàng  sân bay
Long Thành đ nâng tng công sut ca sân bay Long Thành lên 125 triu khách và 5 triu tn
hàng.
Th nm, v k hoch thu xp tài chính cho d án, Nhà nc s phi huy đng vn ch yu t
ngun ODA và vn ngân sách vì sut sinh li tài chính ca d án sân bay Long Thành không
đ hp dn khu vc t nhân, k c trong phng án tt nht mà tác gi đ xut.

-v-

MC LC
LI CAM OAN i
LI CM N ii
TÓM TT iii
MC LC v
DANH MC CÁC KÝ HIU VÀ T VIT TT x
DANH MC CÁC BNG BIU xi
DANH MC CÁC HÌNH V xii
CHNG 1: GII THIU 1
1.1 Bi cnh 1
1.2 Vn đ chính sách 3
1.3 Mc tiêu và câu hi nghiên cu 4
1.4 Quy mô và các giai đon đu t ca d án 4
1.5 Chi phí đu t và tài tr d án 5
1.6 Cu trúc d án 7
CHNG 2: KHUNG PHÂN TÍCH LI ÍCH ậ CHI PHÍ 8

2.1 Phân tích kinh t 8
2.1.1 So sánh kch bn có và không có d án 8
2.1.2 Tiêu chun đánh giá d án 8
2.1.3 Nhn dng li ích và chi phí kinh t 10
2.1.4 Xác đnh mc giá kinh t 13
2.2 Phân tích tài chính 14
2.2.1 Phân tích dòng ngân lu ròng 14
2.2.2 Tiêu chun đánh giá d án 15
2.2.3 Li ích và chi phí tài chính 15
2.3 Phân tích phân phi 16
CHNG 3: MÔ T S LIU 18
3.1 D báo cu giao thông hàng không 18
3.1.1 Hành khách quc t và ni đa 18
3.1.2 Hàng hóa quc t và ni đa 22
3.1.3 S chuyn bay 23
-vi-

3.1.4 Phân b hành khách và hàng hóa gia sân bay Long Thành và Tân Sn Nht 24
3.1.5 D báo hàng không ca Tân Sn Nht khi không có d án 25
3.2 Thông s tài chính 26
3.2.1 Li ích tài chính 26
3.2.2 n v tin t và lm phát 28
3.2.3 Lch đu t và ngân lu đu t 28
3.2.4 Khu hao 28
3.2.5 Thu và u đãi 29
3.2.6 Huy đng vn và chi phí vn 29
3.2.7 Chi phí hot đng 30
3.3 Li ích kinh t 30
3.3.1 Nhu cu đn hoc đi khi TP. HCM 30
3.3.2 Chi phí đn hoc đi khi sân bay 30

3.3.3 Tit kim thi gian ch làm th tc 31
3.3.4 Thi gian đn, đi khi sân bay 31
3.3.5 Giá tr thi gian 31
3.3.6 Ngoi tác 32
3.3.7 Thanh lý sân bay Tân Sn Nht 33
3.3.8 Chi phí vn kinh t và t giá hi đoái kinh t 34
CHNG 4: PHÂN TÍCH KT QU 35
4.1 Tng trng hành khách và hàng hóa hàng không 35
4.1.1 Tng trng hành khách 35
4.1.2 Tng trng hàng hóa 36
4.2 Phân tích kinh t 37
4.2.1 Kt qu kinh t 37
4.2.2 Phân tích ri ro 38
4.3 Phân tích tài chính 39
4.3.1 Kt qu tài chính 39
4.3.2 Phân tích ri ro 40
4.4 Phân tích phân phi 40
4.5 La chn phng án 42
CHNG 5: KT LUN VÀ KHUYN NGH CHÍNH SÁCH 45
-vii-

TÀI LIU THAM KHO 48
PH LC 53
Ph lc 1.1: Bn đ v trí quy hoch sân bay Long Thành 53
Ph lc 1.2: Quy mô đu t d án 54
Ph lc 1.3: Chi phí đu t d án (triu USD) 54
Ph lc 1.4: C cu vn tài tr đu t d án (triu USD) 55
Ph lc 1.5: Cu trúc d án 56
Ph lc 2.1: Li ích kinh t ròng do tit kim chi phí đi li và giá tr thi gian 57
Ph lc 3.1: Hành khách ca sân bay Tân Sn Nht, 1995-2009 (nghìn ngi) 58

Ph lc 3.2: Tng trng hành khách ca sân bay Tân Sn Nht, 1995-2009 (%/nm) 58
Ph lc 3.3: Hành khách hàng không ca c nc, 1995-2008 (nghìn ngi) 58
Ph lc 3.4: Tng trng hành khách hàng không ca c nc, 1995-2008 (%/nm) 58
Ph lc 3.5: Khách quc t đn Vit Nam, 2000-2010 (nghìn ngi) 59
Ph lc 3.6: Khách quc t đn các nc, 1995-2009 (nghìn ngi) 59
Ph lc 3.7: Tng trng khách quc t đn các nc, 1995-2009 (%/nm) 60
Ph lc 3.8: D báo tng trng hành khách ca ACI, 2010-2029 (%/nm) 60
Ph lc 3.9: D báo tng trng hành khách 2010-2029 (%/nm), và lng khách
2029 (triu) 61
Ph lc 3.10: Hàng hóa ca sân bay Tân Sn Nht, 1995-2009 (nghìn tn) 61
Ph lc 3.11 Tng trng hàng hóa ca sân bay Tân Sn Nht, 1995-2009 (%/nm) 61
Ph lc 3.12: D báo tng trng hàng không ca Hãng Boeing, 2009-2029 (%/nm) 62
Ph lc 3.13: Các loi máy bay chuyên dng và ph bin 62
Ph lc 3.14: Tng lng khách d báo ca hai sân bay Long Thành và Tân Sn Nht
khi có d án (nghìn) 63
Ph lc 3.15: Phân b lng khách thc t gia hai sân bay Long Thành và Tân Sn
Nht khi có d án (nghìn) 64
Ph lc 3.16: Lng khách thc t ca Tân Sn Nht khi không có d án (nghìn) 65
Ph lc 3.17: Tng khi lng hàng hóa d báo ca hai sân bay Long Thành và Tân
Sn Nht khi có d án (tn) 66
Ph lc 3.18: Phân b lng hàng hóa thc t gia hai sân bay Long Thành và Tân
Sn Nht khi có d án (tn) 67
Ph lc 3.19: Khi lng hàng hóa thc t ca Tân Sn Nht khi không có d án (tn) 68
-viii-

Ph lc 3.20: Tng s chuyn bay ch khách d báo ca hai sân bay Long Thành và
Tân Sn Nht khi có d án (chuyn) 69
Ph lc 3.21: S chuyn bay ch khách thc t ca Tân Sn Nht khi không có d án
(chuyn) 70
Ph lc 3.22: Tng s chuyn bay ch hàng hóa d báo ca hai sân bay Long Thành

và Tân Sn Nht khi có d án (chuyn) 71
Ph lc 3.23: S chuyn bay ch hàng hóa thc t ca Tân Sn Nht khi không có d
án (chuyn) 72
Ph lc 3.24: Hot đng thng mi  các sân bay trong khu vc, 2009 73
Ph lc 3.25: Lch đu t d án 73
Ph lc 3.26: Ngân lu đu t (triu USD) 73
Ph lc 3.27: Lch huy đng vn (triu USD) 74
Ph lc 3.28: Tính chi phí vn ch s hu theo mô hình CAPM gián tip 75
Ph lc 3.29: Thu nhp bình quân đu ngi, dân s, lm phát và tng trng toàn cu 76
Ph lc 3.30: Thu nhp bình quân đu ngi, lm phát và tng trng ca Vit Nam 76
Ph lc 3.31: D báo tng trng GDP ca Vit Nam 76
Ph lc 4.1: Ngân lu kinh t ca d án (triu USD) 77
Ph lc 4.2: NPV kinh t bin đi theo t đ tng trng hành khách 79
Ph lc 4.3:  nhy ca NPV kinh t theo lng khách đn hoc đi khi TP. HCM 79
Ph lc 4.4: NPV kinh t bin đi theo phân b công sut hot đng ca Tân Sn
Nht 79
Ph lc 4.5: NPV kinh t bin đi theo doanh thu thng mi/khách 79
Ph lc 4.6:  nhy ca NPV kinh t theo d phòng tng chi phí đu t thc 80
Ph lc 4.7:  nhy ca NPV kinh t theo chi phí bo trì sân bay 80
Ph lc 4.8:  nhy ca NPV kinh t theo chi phí vn hành sân bay 80
Ph lc 4.9: Ngân lu tài chính ca d án (triu USD) 81
Ph lc 4.10: NPV tài chính bin đi theo tng trng hành khách 82
Ph lc 4.11: NPV tài chính ca Long Thành bin đi theo phân b công sut hot
đng ca Tân Sn Nht 82
Ph lc 4.12: NPV tài chính bin đi theo doanh thu thng mi/khách 82
Ph lc 4.13:  nhy ca NPV tài chính theo chi phí bo trì sân bay 82
Ph lc 4.14:  nhy ca NPV tài chính theo chi phí vn hành sân bay 83
-ix-

Ph lc 4.15: Ngân lu kinh t ca d án theo phng án B (triu USD) 84

Ph lc 4.16: Ngân lu kinh t ca d án theo phng án D (triu USD) 86
Ph lc 4.17: Ngân lu kinh t ca d án theo phng án E (triu USD) 88
Ph lc 4.18: Ngân lu tài chính ca d án theo phng án B (triu USD) 91
Ph lc 4.19: Ngân lu tài chính ca d án theo phng án D (triu USD) 92
Ph lc 4.20: Ngân lu tài chính ca d án m rng Tân Sn Nht theo phng án E
(triu USD) 93
Ph lc 4.21: Ngân lu tài chính ca d án xây mi Long Thành theo phng án E
(triu USD) 94
-x-

DANH MC CÁC Kụ HIU VÀ T VIT TT
Các t vit tt
ACI: Hi đng sân bay quc t
Châu Á – TBD: Châu Á – Thái Bình Dng
CAPM: Mô hình đnh giá tài sn vn
EIRR: Sut sinh li ni ti kinh t
EOCK: Chi phí vn kinh t
FIRR: Sut sinh li ni ti tài chính
GDP: Tng sn phm quc ni
MTWO: Ti trng ct cánh ti đa
NPV: Giá tr hin ti ròng
ODA: Vn vin tr phát trin chính thc
TCT Cng HK MN: Tng công ty Cng hàng không min Nam
TP. HCM: Thành ph H Chí Minh
UBND: y ban nhân dân
WACC: Chi phí vn bình quân trng s

-xi-

DANH MC CÁC BNG BIU

Bng 3-1: D báo tng trng hành khách ca ACI 2010-2029 (%/nm) 19
Bng 3-2: Tng trng hành khách d báo ca Long Thành và Tân Sn Nht (%/nm) 21
Bng 3-3: Tng trng hàng hóa d báo ca sân bay Long Thành và Tân Sn Nht khi
có d án (%/nm) 23
Bng 3-4: Thông s k thut ca máy bay s dng  sân bay 23
Bng 3-5: Công sut ca các nhà ga ca sân bay Long Thành và Tân Sn Nht 25
Bng 3-6: Phí soi chiu an ninh hàng không ti sân bay 26
Bng 3-7: Phí h cánh máy bay ti sân bay 27
Bng 3-8: Phí đu máy bay trong 2-5 gi ti sân bay 27
Bng 3-9: Doanh thu thng mi ca sân bay 28
Bng 4-1: Kt qu kinh t ca d án 37
Bng 4-2: Kt qu tài chính ca d án 39
Bng 4-3: Tng ngoi tác ca d án (triu USD) 40
Bng 4-4: Tác đng phân phi (triu USD) 41
Bng 4-5: Các phng án la chn ca d án 42
Bng 4-6: Kt qu kinh t và tài chính ca các phng án la chn ca d án 44

-xii-

DANH MC CÁC HỊNH V

Hình 1-1: Tng lng khách và tng công sut ca Tân Sn Nht 2
Hình 2-1: Li ích kinh t ròng ca d án sân bay Long Thành 8
Hình 3-1: D báo tng trng hành khách ca ACI, 2010-2029 (%/nm) 20
Hình 3-2: Tng trng hành khách d báo ca Long Thành và Tân Sn Nht (%/nm) 21
Hình 4-1: Tng lng khách d báo và tng công sut ca Long Thành và Tân Sn Nht 35
Hình 4-2: Tng lng hàng hóa d báo và tng công sut ca Long Thành và Tân Sn
Nht 36

-1-

CHNG 1: GII THIU
1.1 Bi cnh
Hin nay, nhu cu giao thông hàng không ca khu vc phía Nam, k c quc t và ni đa, ch
yu do sân bay Tân Sn Nht đm trách. Vào nm 2000, sân bay này có mt nhà ga T1 vi
công sut khong 6 triu khách
1
và lng khách thc t là 3,8 triu. Giai đon 2000-2004, tc
đ tng trng hàng khách ca Tân Sn Nht bình quân  mc 10,8%/nm, cao hn hn so
vi 6,8%/nm trong giai đon 1995-2000.
2
n nm 2004, sân bay đã tip nhn gn 6 triu
khách và đi mt vi tình trng quá ti. Nhà ga mi T2 vi công sut khong 10 triu khách đã
đc khi công vào ngày 27/8/2004 và chính thc đa vào khai thác ngày 02/09/2007.
3
Tng
công sut ca sân bay đã nâng lên 16 triu khách, trong đó nhà ga c T1 phc v cho khách
ni đa và nhà ga mi T2 cho khách quc t.
Mc dù kinh t th gii suy gim trong hai nm 2008 và 2009 làm lng khách quc t đn
sân bay Tân Sn Nht gim mnh, nhng tính trong giai đon 2005-2009, sân bay đã nhn
thêm hn 9% lng khách hàng nm và xu hng này vn đang tip tc din ra. Nm 2009,
lng khách  Tân Sn Nht đã lên đn 9 triu, vi 5,4 triu khách ni đa và 3,6 triu khách
quc t. Nu tính trong giai đon 2000-2009 thì Tân Sn Nht có tc đ tng trng bình quân
là 10%/nm, nhng khách ni đa tng nhanh hn khách quc t, tng ng 15%/nm so vi
5%/nm. B qua hai nm 2008 và 2009 gim hn 10%/nm ca khách quc t thì tc đ tng
trng khách quc t trong giai đon 2000-2007 cng  mc cao 10,4%/nm.
4
Vì vy, nu
trong vài nm ti, tc đ tng trng hàng không ca Tân Sn Nht vn khong 10%/nm thì
sân bay s đt 17 triu khách vào nm 2016, vt tng công sut thit k hin nay.

Ngoài sân bay Tân Sn Nht, Vit Nam còn có hai sân bay ln khác là sân bay Ni Bài và à
Nng đm trách khu vc min Bc và min Trung. Công sut ca Ni Bài là 6 triu khách và
à Nng khong 1-2 triu.
5
Nh vy, công sut ca Tân Sn Nht chim đn 2/3 tng công
sut các sân bay Vit Nam và phc v phn ln nhu cu hàng không c nc, nht là nhu cu
đn và đi ca khách kinh doanh và du lch quc t. Nu sân bay Tân Sn Nht không đc m


1
Cng v hàng không min Nam, Gii thiu v Cng v hàng không min Nam, 12/03/2009,

2
Cc thng k thành ph H Chí Minh
3
Báo Tui Tr, Nhà ga hành khách Quc t mi Tân Sn Nht hot đng, 25/08/2007,

4
Cc thng k thành ph H Chí Minh
5
Nhà ga mi công sut 6 triu khách ca sân bay à Nng d đnh khánh thành vào gia nm 2011 và nhà ga T2
10 triu khách ca Ni Bài ch đang xúc tin đ kp đu t trong nm nay và s đa vào hot đng vào nm 2013.
-2-

rng đ nâng công sut ln hn hoc không xây dng mt sân bay mi thay th, thì giao thông
hàng không ca khu vc thành ph H Chí Minh (TP. HCM) và c nc có th lâm vào tình
trng tc nghn t sau nm 2015.
 gii quyt tình trng tc nghn ca sân bay Tân Sn Nht trong tng lai gn, Tng công
ty Cng hàng không min Nam (TCT Cng HK MN) đã lên k hoch xây dng mt nhà ga ni
đa mi T3 có công sut 9 triu khách trong nm 2011 đ nâng tng công sut ca Tân Sn

Nht lên 25 triu khách.
6
Tuy nhiên, k c nhà ga mi T3, công sut ca Tân Sn Nht cng
ch đáp ng đc lng khách hàng không đn nm 2020, khi d báo có th tng lên 25 triu
khách, nu tc đ tng trng là 10%/nm. Xem minh ha  hình 1.1.
Hình 1-1: Tng lng khách và tng công sut ca Tân Sn Nht

Trong chin lc phát trin dài hn, vào nm 2005, TCT Cng HK MN đã công b d án xây
dng mt sân bay mi có công sut 100 triu khách  huyn Long Thành, tnh ng Nai, cách
trung tâm TP. HCM khong 43 km theo đng chim bay.
7
Sân bay mi có chi phí đu t c

6
TCT Cng HK MN, D án ci to nâng cp nhà ga quc ni TSN, 25/03/2011,

7
Th tng Chính ph (2005), Quyt đnh 703/Q-TTg: Quy hoch v trí, quy mô và phân khu chc nng d án
Cng Hàng không Quc t Long Thành
TCT Cng HK MN, Công b quy hoch cng hàng không Long Thành, 19/12/2006,

Báo VnExpress, Sân bay Long Thành s hot đng t sau 2010, 23/7/2005,

3.8
5.8
8.9
17.4
25.5
6
16

25
0
5
10
15
20
25
30
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
triu khách

Tng lng khách ca Tân Sn Nht
Tng công sut ca Tân Sn Nht
-3-

tính hn 10 t USD
8
và khi hoàn tt s thay th cho toàn b hot đng ca sân bay Tân Sn
Nht.
9
Hn na, sân bay mi còn đc đt mc tiêu thúc đy phát trin hàng không khu vc
phía Nam đ tr thành mt sân bay trung chuyn hàng đu trong khu vc ông Nam Á.
Ngày 14/6/2011, Th tng Chính ph đã phê duyt quy hoch d án sân bay Long Thành.
10

Báo cáo nghiên cu tin kh thi ca d án d kin hoàn thành vào cui nm 2011.
11
Theo k
hoch, giai đon chun b đu t và thu xp tài chính cho d án đc thc hin trong các nm
2011-2014. Sân bay Long Thành s đc xây dng vào nm 2015 và đa vào khai thác t sau
nm 2020.
Ph lc 1.1 là bn đ v trí quy hoch sân bay Long Thành.
1.2 Vn đ chính sách
 xut đu t xây dng sân bay Long Thành cho rng bng cách xây dng thêm mt sân bay
ln na  vùng ông Nam Á, thì khu vc TP. HCM s tr thành mt đu mi trung chuyn và
sân bay mi s đáp ng nhu cu đi li quc t và ni đa và thúc đy tng trng kinh t Vit
Nam. Tuy nhiên, vic phân tích tính kh thi v mt kinh t và tài chính ca mt d án c s h
tng giao thông quan trng nh sân bay Long Thành cha đc tin hành và cng nh trong
rt nhiu quyt sách quan trng ca đt nc, cht lng ca báo cáo thm đnh d án công
không đc xem xét k lng.
n nay, d án sân bay này cùng hàng lot d án c s h tng quan trng ca đt nc nh

đng st cao tc, cng hàng không, cng bin, nhà máy đin, h tng vin thông,… không th
ch đc quyt đnh đu t da trên các mong mun ch quan và cm tính. Mc đu t ln
(hn 10% GDP) trong 12 nm qua cho c s h tng ca Vit Nam vi mc hiu qu không
cao đang đc xem là nguyên nhân quan trng nht gây ra cn tr cho vic duy trì tc đ phát
trin kinh t.
12
Vì vy, d án sân bay Long Thành vi tng vn đu t 10 t USD, gn bng


8
Báo Ngi Lao ng, Sân bay Long Thành khi đng, 10/06/2010,

9
Th tng Chính ph (2009), Quyt đnh 21/Q-TTg: Quy hoch phát trin giao thông vn ti hàng không giai
đon đn nm 2020 và đnh hng đn nm 2030, tr. 10-11.
10
Báo Sài Gòn Tip Th, Phê duyt quy hoch sân bay quc t Long Thành, 15/6/2011,

11
TCT Cng HK MN, SAC đc Chính ph giao nhim v thc hin d án tin kh thi cng HK quc t Long
thành trong nm 2011, 11.03.2011,
/>HK-quoc-te-Long-thanh-trong-nam-2011./4
12
Nguyn Xuân Thành (2010), Nhng tr ngi v c s h tng ca Vit Nam, Harvard và UNDP, tr. 1.
-4-

10% GDP ca nm 2010, cn phi đc thm đnh mt cách cn trng trong mi quan h chi
phí – li ích c v mt kinh t và tài chính đ đ tìm ra phng án hiu qu nht.
1.3 Mc tiêu vƠ cơu hi nghiên cu
Mc tiêu nghiên cu ca lun vn này là tin hành phân tích tính kh thi v mt kinh t và tài

chính ca d án sân bay Long Thành da trên khung phân tích li ích và chi phí. Trc ht,
vic quyt đnh thc hin d án phi đc cn c vào tính kh thi v mt kinh t. K c khi d
án kh thi v mt kinh t mà không kh thi v mt tài chính thì Nhà nc s đóng vai trò quan
trng đ d án đc tài tr đu t và hot đng.
Thông qua các kt qu phân tích kinh t, tài chính và phân phi ca d án, lun vn nghiên
cu s tr li cho các câu hi đt ra nh sau:
Th nht, xét v li ích và chi phí kinh t, liu d án sân bay Long Thành có nên đc đu t
hay không?
Th hai, nu đm bo v tính kh thi v mt kinh t, liu d án có kh thi v mt tài chính đ
đc các bên liên quan đu t vn cho d án?
Th ba, d án đã to ra nhng ngoi tác gì cho tng nhóm đi tng liên quan d án này?
Sau khi tr li cho ba câu hi trên, lun vn cng s gii quyt đc các vn đ mà Nhà nc
và ch đu t d án đang đi mt bng cách đ xut phng án điu chnh tt nht cho d án
này: (1) thi đim đu t và quy mô d án cho phù hp theo tng giai đon tng trng hàng
không; và (2) nhng nh hng và các tác đng v mt kinh t và tài chính gia hai sân bay
Long Thành và Tân Sn Nht.
1.4 Quy mô vƠ các giai đon đu t ca d án
Theo Báo cáo quy hoch tng th sân bay Long Thành do Công ty t vn sân bay Nht Bn
JAC (Japan Airport Consultant Inc.) thc hin vào tháng 10/2010 và Quyt đnh phê duyt
quy hoch ca Th tng Chính ph vào tháng 6/2011, d án sân bay Long Thành s phát
trin theo bn giai đon.
13
Giai đon đu tiên 2015-2020 bao gm các hng mc: (1) đn bù và
gii phóng mt bng din tích 5.000ha ca d án, trong đó 1/3 trên tng din tích là đt ca h
dân đang sinh sng vi khong 5.000 h phi đc gii ta và 2/3 din tích còn li là đt trng


13
Th tng Chính ph (2011), Quyt đnh 909/Q-TTg: Quy hoch Cng hàng không quc t Long Thành và
thông tin tóm tt ca báo cáo quy hoch ca Công ty t vn JAC đng trên Báo Pháp Lut, Khi đng d án sân

bay quc t Long Thành, 16/01/2011,

-5-

cao su s đc UBND ng Nai và Tp đoàn công nghip cao su Vit Nam bàn giao; (2) xây
dng h tng sân bay bao gm hai đng bng 4km x 60m tiêu chun quc t 4F có th thích
ng vi vic ct và h cánh ca loi máy bay ln nht hin nay (A380-800), cùng vi các công
trình đng ln, sân ga, sân đ máy bay (34 v trí đu gn và 25 v trí đu xa); (3) xây dng
nhà ga hành khách công sut 25 triu khách; (4) xây dng nhà ga hàng hóa công sut 1,2 triu
tn hàng; và (5) xây dng khu ph tr cung cp dch v tin ích sân bay, khu ph tr ca hãng
hàng không, bãi đu xe và các công trình khác nh khu công nghip hàng không và hc vin
hàng không.
Trong giai đon th hai 2021-2030, sân bay Long Thành s tip tc đc xây dng thêm mt
đng bng 4km x 60m tiêu chun quc t 4F, mt nhà ga mi công sut 25 triu đ nâng tng
công sut sân bay lên 50 triu khách và nâng cp nhà ga hàng hóa lên công sut 1,5 triu tn
hàng.
Trong giai đon th ba 2031-2035, sân bay Long Thành s không đc đu t mi mà ch tin
hành đóng ca sân bay Tân Sn Nht và chuyn tt c hot đng hàng không và kinh doanh
thng mi ca sân bay Tân Sn Nht v sân bay Long Thành.
Trong giai đon cui 2036-2040, sân bay Long Thành s đc đu t thêm mt đng bng
4km x 60m tiêu chun quc t 4F, xây dng hai nhà ga hành khách vi tng công sut khong
50 triu khách và mt nhà ga hàng hóa công sut 3,5 triu tn hàng. Nh vy, sau khi giai
đon đu t cui cùng đc hoàn tt, sân bay Long Thành s có bn đng bng 4km x 60m
tiêu chun quc t 4F phc v vic ct và h cánh máy bay, bn nhà ga hành khách vi tng
công sut lên đn 100 triu khách và hai nhà ga hàng hóa vi tng công sut 5 triu tn hàng.
Ph lc 1.2 trình bày chi tit quy mô đu t d án qua các giai đon.
1.5 Chi phí đu t vƠ tƠi tr d án
Chi phí đu t xây dng sân bay Long Thành giai đon th nht s lên ti 6 t USD. Trong đó,
tng chi phí xây dng là 4,34 t USD, bao gm các hng mc c th: h tng sân bay 1,277 t
USD, nhà ga hành khách 1,4 t USD, nhà ga hàng hóa 230 triu USD, khu cung cp dch v

tin ích 67 triu USD, khu ph tr ca hãng hàng không 600 triu USD, bãi đu xe 37 triu
USD, và các công trình khác 729 triu USD.
14
Chi phí c tính cho vic bi thng và gii


14
Báo Pháp Lut, Khi đng d án sân bay quc t Long Thành, 16/01/2011,

-6-

phóng mt bng ca d án là 696,5 triu USD và còn li là chi phí đu t máy móc và thit b
khong 1 t USD.
Vi tính toán ca Công ty t vn JAC cho tng chi phí khi d án sân bay Long Thành hoàn tt
đu t là hn 10 t USD, thì có th c tính chi phí đu t ca c giai đon th hai và giai
đon cui cùng s khong 4 t USD. Trong đó, chi phí đu t ca giai đon cui cùng có th
hn hai ln so vi chi phí đu t giai đon th hai, bi vì quy mô đu t hn gp đôi. Vì vy,
c tính chi phí cho giai đon th hai khong 1,3 t USD và giai đon cui cùng là 2,7 t
USD. Chi phí cho tng hng mc trong hai giai đon này có th tham kho các d án đu t
nâng cp sân bay tng t trên th gii. Trong d án nâng cp sân bay quc t Cairo ca Ai
Cp hoàn thành vào nm 2004, chi phí đu t mi mt đng bng 4km x 65m tiêu chun
quc t là 66 triu USD, và trong d án nâng cp sân bay Changi hoàn thành vào 2008, chi phí
xây dng nhà ga hành khách công sut 22 triu khách là 924 triu USD.
15
T đây, c tính chi
phí xây dng trong d án Long Thành cho mt đng bng 4km x 60m khong 70 triu USD,
nhà ga hành khách 25 triu khách là 1,05 t USD và hai nhà ga hành khách 50 triu khách
khong 2,1 t USD. Bng d toán chi phí đu d án chi tit đc tóm tt  ph lc 1.3 vi
mc d phòng tng chi phí đu t thc là 10%.
Tháng 05/2008, Chính ph quyt đnh thành lp doanh nghip d án mang tên “Công ty c

phn đu t và khai thác cng hàng không quc t Long Thành” (gi tt là Doanh nghip d
án) và tin hành huy đng vn ch s hu cho giai đon đu tiên ca d án. Theo đ xut ban
đu, vn ch s hu s bng ti thiu 20% chí phí đu t ca giai đon đu tiên ca d án,
tng đng 1,31 t USD.
16
Trong c cu s hu, 70% vn ch s hu do mt t hp các
doanh nghip nhà nc góp vn. Các c đông chin lc nc ngoài và c đông ph thông
tham gia 30% vn ch s hu còn li.
17

Vi các d án c s h tng quan trng, Nhà nc kêu gi vn vin tr phát trin chính thc
(ODA) đ tài tr cho d án. Gi đnh ngun vn ODA này bng khong 60% chi phí ca giai


15
Tham kho thông tin chi phí đu t ca d án sân bay Cairo trong Work Bank (2004), Egypt-Airports
Development Project, pp. 11,
http://www-
wds.worldbank.org/external/default/WDSContentServer/WDSP/IB/2004/03/12/000160016_20040312112021/Re
ndered/PDF/271090EG.pdf
và d án sân bay Changi trong Changi Airport Group (2010), Changi Airport’s Development, pp. 5,

16
Vn phòng Chính ph (2008), Thông báo 76/TB-VPCP: D án Cng hàng không quc t Long Thành
17
Th tng Chính ph (2008), Công vn 2238/TTg-KTN: D án Cng hàng không quc t Long Thành
-7-

đon đu tiên, tng đng 3,94 t USD.
18

Nhà nc có th bo lãnh vay thng mi quc t
khong 20% chi phí đu t còn li, tng đng 1,31 t USD.
Trong các giai đon đu t tip theo, vn ch s hu đc gi đnh vn s tài tr 20% chi phí
đu t và Nhà nc bo lãnh vay thng mi quc t cho khong 80% chi phí đu t. K
hoch huy đng vn tài tr d án đc trình bày  ph lc 1.4.
1.6 Cu trúc d án
V c ch qun lý d án, Chính ph giao cho B giao thông vn ti và c quan trc thuc B
là Cc hàng không Vit Nam trc tip ch đo vic thc hin qui hoch, nghiên cu tin kh
thi và t chc thm đnh d án, cng nh đm bo cht lng và tin đ yêu cu. Theo d
đnh ban đu, doanh nghip d án sau khi thành lp s tin hành lp báo cáo quy hoch và
nghiên cu tin kh thi.
19
Tuy nhiên, đn tháng 1/2009, Chính ph đã giao vic quy hoch và
nghiên cu tin kh thi này li cho TCT Cng HK MN và đn v này đang hp tác vi Công ty
t vn JAC đ tin hành công vic.
20
Hin nay, TCT Cng HK MN đã chính thc đc Chính
ph giao vai trò ch đu t và trin khai d án.
V c ch huy đng vn cho d án, Ngân hàng đu t và phát trin Vit Nam là c đông ln
nht trong doanh nghip d án, chim 11% vn ch s hu, và s gi vai trò xác đnh c cu
và t l góp vn ca các doanh nghip còn li trong t hp. Chính ph dùng vn ngân sách
hay kêu gi vn ODA đ tài tr chi phí đu t ca giai đon đu tiên và đng ra bo lãnh cho
các khon vay thng mi quc t cho d án.
V công tác gii phóng mt bng, UBND tnh ng Nai chu trách nhim ch trì công tác bi
thng, gii phóng mt bng và thc hin d án tái đnh c cho các h dân b thu hi đt.
UBND tnh ng Nai cng tin hành vic thu hi din tích đt trng cao su do Tp đoàn công
nghip cao su Vit Nam qun lý.
Cu trúc d án đc tóm tt trong ph lc 1.5.

18
Vào đu nm 2011, Nht Bn đã đ xut khon vin tr phát trin chính thc khong 300 t yen cho d án sân
bay Long Thành, tham kho:
VietnamPlus, Nht Bn tài tr 6 t USD cho h tng quy mô ln, 4/3/2011,

19
Vn phòng Chính ph (2008), Thông báo 86/TB-VPCP: D án Cng hàng không quc t Long Thành
20
Vn phòng Chính ph (2009), Công vn 6018/VPCP-KTN: Lp quy hoch Cng hàng không quc t Long
Thành
-8-

CHNG 2: KHUNG PHỂN TệCH LI ệCH ậ CHI PHÍ
2.1 Phơn tích kinh t
i vi d án công, phân tích kinh t cn đc tin hành đ đa ra quyt đnh có nên thc
hin d án hay không trên quan đim ca c nn kinh t.
2.1.1 So sánh kch bn có vƠ không có d án
Theo quan đim kinh t, li ích và chi phí gia tng do d án to ra phi đc đo lng bng
cách so sánh gia kch bn có và không có d án. Mt trong nhng sai lm trong phân tích
kinh t là so sánh gia tình trng trc và sau d án, vì nh vy s đánh giá sai li ích ròng
ca d án. Phân tích kinh t trong lun vn này s so sánh trng hp có đu t d án sân bay
Long Thành đ thay th sân bay Tân Sn Nht và trng hp không có d án này, ngha là
Tân Sn Nht vn s duy trì công sut ca ba nhà ga T1, T2 và T3 trong tng lai. Hình 3.1 là
minh ha cho li ích kinh t ròng ca d án.
Hình 2-1: Li ích kinh t ròng ca d án sân bay Long Thành

2.1.2 Tiêu chun đánh giá d án
2.1.2.1 Giá tr hin ti ròng (Net Present Value ậ NPV)
Quyt đnh v kh nng chp nhn d án ph thuc vào vic liu li ích có ln hn chi phí hay
không. Thông thng, li ích và chi phí din ra  nhng thi đim khác nhau trong vòng đi
d án. Vì vy, k thut chit khu đc s dng đ đa dòng chi phí và li ích phát sinh ti
nhng nm khác nhau v cùng mt thi đim hin ti đ so sánh. Kt qu tính toán ca k
thut chit khu là giá tr hin ti ca li ích ròng ca d án, thng đc gi tt là NPV kinh
t ca d án.

Xây dng sân bay Long Thành thay
th Tân Sn Nht
Không xây dng sân bay Long Thành và
duy trì Tân Sn Nht
Li
ích
ròng
Thi gian
Li ích ròng
tng thêm
-9-

NPV kinh t ca d án là tiêu chun c bn, ph bin và tt nht dùng đ đánh giá d án đc
chp nhn hay bác b. iu kin tiên quyt đ d án đc chp nhn trên quan đim kinh t là
NPV kinh t không đc âm khi chit khu vi t sut thích hp.
Công thc đ tính NPV kinh t (NPV
e
):

 






0
1
t
t
e
tt
e
r
CB
NPV

Trong đó: B
t
: li ích  nm t
C
t
: chi phí  nm t
r
e
: sut chit khu
Sut chit khu thích hp dùng đ tính NPV kinh t phi là là chi phí c hi kinh t ca vn
(Economic Opportunity Cost of Capital – EOCK). Bi vì, mc đích tính toán NPV kinh t ca
d án là đ xác đnh xem các ngun lc s dng trong d án có mang li li ích ln hn chi

phí ca ngun lc đó hay không, mà chi phí đó đc phn nh bng EOCK.
2.1.2.2 Sut sinh li ni ti (Internal Rate of Return ậ IRR)
Sut sinh li ni ti kinh t (Economic Internal Rate of Return – EIRR) là sut chit khu làm
cho NPV kinh t ca d án bng không. Trong hu ht trng hp, ngân lu ròng ca d án s
âm trong nhng nm đu t và bt đu dng khi d án đi vào hot đng, EIRR bng hoc ln
hn sut chit khu thích hp thì NPV kinh t ca d án s không âm. Nh th, d án cng
đc chp nhn tng t tiêu chun NPV. Do vy, c hai tiêu chun NPV và EIRR s cho
cùng mt kt qu đánh giá d án và EIRR ca d án là mt tiêu chun ph bin na đ ra
quyt đnh trong thm đnh d án.
Công thc tính EIRR:
 






0
1
0
t
t
tt
e
EIRR
CB
NPV

Tuy nhiên, trong mt s trng hp, d án không tính đc EIRR hay có nhiu EIRR khác
nhau. Vi mt d án có nhiu giai đon đu t, nh d án sân bay Long Thành, thì có th có

nhiu giá tr EIRR khác nhau. Vì vy, vic tính toán EIRR cho d án sân bay Long Thành cn
thn trng và la chn giá tr EIRR thích hp đ đánh giá d án.  không mc sai lm trong
vic ra quyt đnh, tiêu chun NPV kinh t vn đc u tiên s dng, còn EIRR s là tiêu chí
tham kho đi kèm.
-10-

2.1.3 Nhn dng li ích vƠ chi phí kinh t
Bc đu tiên và quan trng nht trong phân tích kinh t là nhn dng đúng li ích và chi phí
kinh t ca d án. Doanh thu và chi phí tài chính ca d án có th là xut phát đim đ xác
đnh li ích và chi phí kinh t, nhng cn phi có hai hiu chnh. Th nht, cn thêm vào hoc
b bt đi mt s loi chi phí và li ích. Th hai, cn đnh giá li các đu vào và đu ra ca d
án theo chi phí c hi ca chúng.
2.1.3.1 Nhn dng li ích kinh t
Li ích kinh t ca d án sân bay Long Thành bao gm: (1) li ích tài chính gia tng do có d
án sân bay Long Thành; (2) li ích kinh t ròng ca hành khách do tit kim chi phí trên mt
hành trình và giá tr ca tng thi gian mt hành trình.
Li ích tài chính
Li ích tài chính gia tng do có d án s bng tng li ích tài chính ca hai sân bay Long
Thành và Tân Sn Nht khi có d án tr đi li ích tài chính ca sân bay Tân Sn Nht khi
không có d án. Li ích tài chính này gm hai ngun khác nhau.
Th nht là li ích tài chính t phí sân bay bao gm phí h cánh máy bay, phí phc v hành
khách khi hành, phí soi chiu an ninh hàng không đi vi hành khách và hàng hóa trc khi
ct cánh, phí đu máy bay và các loi phí khác nh phí dn máy bay,… ây là doanh thu
chính ca sân bay.
Th hai là li ích tài chính t hot đng thng mi ca sân bay gm các khon thu nhng
quyn (nh ca hàng min thu và tr thu, nhà hàng, cho thuê vn phòng, hãng máy bay,
quy tip tân cho thuê xe ôtô,…), dch v cung ng, tra np xng du hàng không, phí bãi đu
xe và xe cho thuê, khon thu nhp t bt đng sn (nh nhà cha máy bay,…) và khon thu t
khu vc khác (khách sn, công viên,…).
Li ích kinh t ròng

Các li ích ròng do tit kim chi phí trên mt hành trình ca hành khách có đc nh vic
gim chi phí đn hoc đi khi sân bay, phí sân bay và giá vé máy bay mà mi hành khách phi
tr. Chi phí đn hoc đi khi sân bay là phn thay đi đáng k nht đi vi mi hành khách
nu sân bay mi có v trí cách xa so vi sân bay c. Tuy nhiên, hành khách  khu vc sân bay
mi s đc hng li nhng hành khách  sân bay c phi tn thêm chi phí cho phng tin
kt ni, vì vy cn so sánh lng hành khách gia hai khu vc. Phí sân bay và giá vé máy bay
-11-

không thay đi đáng k nh xây dng sân bay mi và nên đc b qua trong phân tích li ích
kinh t này.
Li ích ròng do tit kim giá tr trên tng thi gian mt hành trình ca hành khách bao gm
thi gian đn hoc đi khi sân bay, thi gian ch làm th tc và thi gian ca mt chuyn bay.
Cng do thay đi v trí ca sân bay nên hành khách  khu vc sân bay mi có th tit kim
thi gian nhng hành khách  khu vc sân bay c s mt thêm thi gian đáng k đ đn hoc
đi khi sân bay. Thi gian ch làm th tc s đc ci thin khi sân bay mi gii quyt đc
tình trng tc nghn do quá trình x lý hành khách hay hàng hóa  nhà ga nhanh hn và tn
sut chuyn bay cng tng. Trong khi đó, thi gian ca chuyn bay s không khác bit ln vì
sân bay mi không quá cách xa sân bay c, khi so sánh tng đi vi khong cách t các sân
bay đn đim đn và đi ca hành khách.
Vi cùng thi gian tit kim đc, li ích ròng mang li đi vi mi hành khách s khác nhau
tùy thuc vào giá tr thi gian ca h. Giá tr thi gian ph thuc vào mc đích ca chuyn đi,
ví d vì công vic hay du lch. Khi mt hành khách đi li vì mc đích công vic thì thi gian đi
li là thi gian không th dùng đ lao đng. Khi đó giá tr thi gian ca h là chi phí c hi và
bng mc lng lao đng cng vi chi phí bo him xã hi. Trong các phân tích, do không có
thông tin v mc lng, mc thu nhp có th dùng thay th tính cho giá tr thi gian ca
chuyn đi vì mc đích công vic.
21
Giá tr thi gian ca chuyn đi vì mc đích du lch thng
nh hn vì mc đích kinh doanh, thông thng giá tr thi gian ca khách du lch đc coi
bng 1/3 so vi khách đi kinh doanh.

22

Nh vy, li ích kinh t ròng ca hành khách trong phân tích này s bao gm li ích tit kim
chi phí đn hoc đi khi sân bay và li ích tit kim giá tr trên tng thi gian đn hoc đi khi
sân bay và ch làm th tc. Li ích tit kim này khác nhau gia hành khách  khu vc sân
bay c và sân bay mi, và gia hành khách đi vì mc đích công vic và du lch.
Mt lu Ủ quan trng na là phân bit gia nhu cu thay th và nhu cu phát sinh. Khi có sân
bay Long Thành, mt nhóm hành khách s chuyn t sân bay Tân Sn Nht sang sân bay
Long Thành. ây là tác đng thay th ca d án. Sân bay Long Thành cng to ra thêm mt


21
Tham kho Nguyn Xuân Thành (2009), Nghiên cu tình hung: ng st cao tc Bc Nam, Chng trình
ging dy kinh t Fulbright, tr. 6.
22
Tham kho d án sân bay Cairo trong Work Bank (2004), Egypt-Airports Development Project, pp. 64,
http://www-
wds.worldbank.org/external/default/WDSContentServer/WDSP/IB/2004/03/12/000160016_20040312112021/Re
ndered/PDF/271090EG.pdf