1
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH
LÊ TH THU SNG
VN TÍN DNG NGÂN HÀNG VI S PHÁT TRIN
CA DOANH NGHIP NH VÀ VA TRÊN A BÀN
QUN TÂN BÌNH
LUN VN THC S KINH T
THÀNH PH H CHÍ MINH- NM 2011
2
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH
oOo
LÊ TH THU SNG
VN TÍN DNG NGÂN HÀNG VI S PHÁT TRIN
CA DOANH NGHIP NH VÀ VA TRÊN A BÀN
QUN TÂN BÌNH
Chuyên ngành: Kinh t phát trin
Mã s: 60.31.05
LUN VN THC S KINH T
NGI HNG DN KHOA HC: PGS- TS. NGUYN PHÚ T
THÀNH PH H CHÍ MINH-NM 2011
3
LI CM N
Trc tiên, tôi xin chân thành cm n thy PGS- TS Nguyn Phú T ã tn tình
hng dn, góp ý và ng viên tôi trong quá trình thc hin lun vn tt nghip
Chân thành cm n các thy cô Khoa Kinh t phát trin và Khoa Sau i hc
trng i hc kinh t Tp. H Chí Minh ã cho tôi kin thc và giúp tôi trong sut
khóa hc.
Chân thành cm n lãnh o Thành y Thành ph H Chí Minh, Qun y qun
Tân Bình, Phòng kinh t ã to iu kin cho tôi theo hc Cao hc kinh t- Khoa Kinh
t phát trin.
Xin gi li cm n n lãnh o Phòng Thng kê qun Tân Bình và các doanh
nghip trên a bàn qun Tân Bình ã nhit tình h tr tôi trong quá trình kho sát và thu
thp s liu phc v quá trình vit lun vn.
Cui cùng xin cm n gia ình, ng nghip và các bn cùng lp ã h tr, ng
viên tôi trong sut khóa hc.
4
LI CAM OAN
Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên cu ca riêng tôi. Các s liu và kt
qu nghiên cu nêu trong lun vn là hoàn toàn trung thc. Tôi xin chu trách nhim v
tính c lp và trung thc ca lun vn.
NGI CAM OAN
Lê Th Thu Sng
5
MC LC
LI CAM OAN
MC LC
DANH MC CÁC CH VIT TT
DANH MC CÁC BNG, S VÀ BIU
LI M U 12
1. Lý do chn tài 12
2. Mc tiêu nghiên cu 12
3. i tng và phm vi nghiên cu 13
4. Phng pháp nghiên cu 13
5. Câu hi nghiên cu 13
6. Ý ngha thc tin ca tài 13
7. Kt cu ca tài 14
CHNG 1: TNG QUAN LÝ THUYT V CÁC DNNVV VÀ VN TÍN
DNG NGÂN HÀNG VI S PHÁT TRIN DNNVV 15
1.1 Lý thuyt v các DNNVV 15
1.1.1 Khái nim v DNNVV 15
1.1.2 c im và vai trò ca DNNVV trong nn kinh t 16
1.1.2.1 c im 16
1.1.2.2 Vai trò DNNVV trong nn kinh t 17
1.2 Nhng yu t nh hng n s phát trin DNNVV 18
1.2.1 Nhóm yu t bên ngoài DNNVV 18
1.2.1.1 Môi trng chính tr pháp lut 18
1.2.1.2 Môi trng kinh t 19
1.2.1.3 Môi trng vn hóa xã hi 20
1.2.1.4 Môi trng t nhiên 20
1.2.1.5 Môi trng k thut công ngh 21
1.2.1.6 Môi trng dân s 21
1.2.1.7 Môi trng cnh tranh 21
1.2.2 Nhóm yu t bên trong DNNVV 21
1.2.2.1 Yu t tài nng nhà qun tr doanh nghip 21
1.2.2.2 Yu t ngun nhân lc 22
6
1.2.2.3 Yu t ngun cung cp nguyên vt liu 22
1.2.2.4 Yu t máy móc thit b 22
1.2.2.5 Yu t vn sn xut kinh doanh 23
1.2.2.6 Yu t marketing và th trng 23
1.3 C hi và thách thc ca DNNVV trong quá trình hi nhp 24
1.3.1 Nhng c hi 24
1.3.2 Thách thc 26
1.4 Khái nim và vai trò tín dng ngân hàng i vi DNNVV 27
1.4.1. Khái nim tín dng ngân hàng 27
1.4.2 Vai trò ca tín dng ngân hàng i vi khu vc kinh t t nhân
nói chung và DNNVV nói riêng 27
1.5 Kinh nghim phát trin DNNVV ca mt s nc trên th gii 29
1.5.1 Kinh nghim ca Nht Bn 29
1.5.2 Kinh nghim ca Thái Lan 31
1.5.3 Kinh nghim ca ài Loan 32
1.5.4 Kinh nghim rút ra cho Vit Nam 32
1.6 Kt lun chng 1 33
CHNG 2: TÍN DNG NGÂN HÀNG VI S PHÁT TRIN DNNVV
TRÊN A BÀN QUN TÂN BÌNH 35
2.1 Tng quan v DNNVV ti Qun Tân Bình 35
2.1.1 Quy mô 35
2.1.2 V vn 36
2.1.3 V k thut công ngh 36
2.1.4 V lao ng 36
2.2 DNNVV óng góp cho tng trng và phát trin kinh t ca Qun 38
2.2.1 V kinh t 38
2.2.1.1 óng góp cho ngân sách nhà nc trên a bàn 38
2.2.1.2 Góp phn gia tng tng mc bán l ca Qun 39
2.2.1.3 Góp phn thành công trong vic chuyn dch c cu kinh t trên
a bàn qun Tân Bình 41
2.2.2 V xã hi 41
2.3 Tác ng ca tín dng ngân hàng i vi DNNVV trên a bàn Qun 43
7
2.3.1 Vai trò ca tín dng ngân hàng n s tn ti và phát trin DNNVV 43
2.3.2 Mô hình kinh t lng phân tích vn tín dng ngân hàng vi s phát trin
DNNVV trên ia bàn qun Tân Bình 44
2.3.2.1 C s xây dng mô hình 44
2.3.2.2 Mô t các bin 46
a. Bin ph thuc 46
b. Bin c lp 46
2.3.2.3 Thang o 47
2.3.2.4 Thit k mu và k hoch chn mu 48
a. Quy mô mu 48
b. Phng pháp thu thp d liu 49
2.3.2.5 Xây dng gi thit và thit lp hàm nghiên cu 49
a. Xây dng gi thit 49
b. Thit lp hàm nghiên cu 50
2.3.3 Tín dng ngân hàng i vi s phát trin ca DNNVV trên a bàn
Qun theo s liu kho sát nm 2010 50
2.3.3.1 Thông tin v doanh nghip kho sát 50
2.3.3.2 Thc trng s dng vn tín dng ngân hàng ca các doanh nghip
trên a bàn qun Tân Bình 51
2.3.3.3 Nguyên nhân không th vay vn tín dng ngân hàng 52
2.4 Phân tích vn tín dng ngân hàng vi s phát trin DNNVV
trên a bàn qun Tân Binh theo s liu kho sát nm 2010 54
2.4.1 Giá tr các bin quan sát trong mô hình c doanh nghip ánh giá 54
2.4.2 Kim nh tin cy ca thang o 56
2.4.2.1 Kim nh tin cy thang o các bin ln 1 56
2.4.2.2 Kim nh tin cy thang o các bin ln 2 58
2.4.3 Phân tích nhân t 59
2.4.3.1 Phân tích nhân t các bin c lp 60
2.4.3.2 Phân tích nhân t bin ph thuc 61
2.4.4 Hiu chnh mô hình 62
2.4.5 Kim nh mô hình 62
2.4.5.1 Kim nh phân phi chun 62
8
2.4.5.2 Phân tích tng quan và hi qui tuyn tính a bin 63
a. Phân tích tng quan 63
b. Phân tích hi qui tuyn tính a bin 64
c. Dò tìm s vi phm ca gi nh cn thit trong hi qui 66
2.4.5.3 Các phân tích khác 69
2.5 Kt lun chng 2 71
CHNG 3: GII PHÁP NÂNG CAO KH NNG TIP CN VN TÍN
DNG NGÂN HÀNG PHÁT TRIN DNNVV TRÊN A BÀN QUN 73
3.1 Phân tích im mnh, im yu, c hi, thách thc ca DNNVV
trên a bàn Qun 73
3.2 nh hng phát trin DNNVV trên a bàn Qun n nm 2020 75
3.3 Các gii pháp nâng cao kh nng tip cn tín dng ngân hàng 75
3.3.1 Gii pháp v tài sn m bo 75
3.3.1.1 V phía doanh nghip 76
3.3.1.2 V phía ngân hàng 76
3.3.2 Gii pháp v phng án SXKD 77
3.3.2.1 V phía doanh nghip 78
3.3.2.2 V phía ngân hàng 78
3.3.3 Gii pháp v lãi sut cho vay 79
3.3.3.1 V phía NHTM 79
3.3.3.2 H tr t chính ph 80
3.3.4 Gii pháp v minh bch trong báo cáo tài chính ca DN 80
3.3.5 Các bin pháp h tr khác 81
3.3.5.1 n nh kinh t v mô 81
3.3.5.2 Liên kt vi c s ào to cung ng nhân lc cho DNNVV 81
3.3.5.3 Các DNNVV nhanh chóng i mi công ngh 82
3.3.5.4 Tr giúp DNNVV có thông tin cn thit 82
3.4 Kt lun chng 3 83
KT LUN 84
DANH MC TÀI LIU THAM KHO
PH LC
9
DANH MC CÁC CH VIT TT
APEC Din àn Hp tác Kinh t châu Á Thái Bình Dng
ASEAN Hip hi các quc gia ông Nam Á
CNH- HH Công nghip hóa- Hin i hóa
Cty CP Công ty c phn
Cty TNHH Công ty trách nhim hu hn
DDDN c im doanh nghip
DN Doanh nghip
DNCVTNN Doanh nghip có vn u t nc ngoài
DNNN Doanh nghip nhà nc
DNNNN Doanh nghip ngoài nhà nc
DNNVV Doanh nghip nh và va
DNTN Doanh nghip t nhân
GDP Tng sn phm quc ni
GNP Tng sn phm quc dân
HTX Hp tác xã
MEF Tài chính và Công nghip Pháp
MFN Quy ch ti hu quc
NHTM Ngân hàng thng mi
NT Quy ch i x quc gia
NTKT Nhân t kinh t
NTPL Nhân t pháp lý
PTDN S phát trin doanh nghip
SX CN- TTCN Sn xut công nghip- Tiu th công nghip
TMDV Thng mi dch v
VVNH Vn vay ngân hàng
WB Ngân hàng Th gii
WTO T chc thng mi th gii
10
DANH MC CÁC BNG
Bng 1.1: Phân loi các DNNVV theo khi EU 4
Bng 1.2: Phân loi DNNVV theo khu vc kinh t 5
Bng 2.1: S lng DNNVV thành lp mi trên a bàn qun Tân Bình so vi Tp. HCM
t 2005- 2009 22
Bng 2.2: Quy mô doanh nghip theo tiêu chí lao ng phân theo thành phn kinh t n
31/12/2009 24
Bng 2.3: Trình lao ng trên a bàn Qun Tân Bình n 31/12/2009 25
Bng 2.4: óng góp cho NSNN ca DNNVV trên a bàn Qun 2005- 2009 26
Bng 2.5: Doanh thu bán hàng ca doanh nghip trên a bàn qun Tân Bình
2005- 2009 27
Bng 2.6: Giá tr SX CN-TTCN và Doanh thu TMDV trên a bàn qun Tân Bình
2005- 2009 28
Bng 2.7: S lao ng DNNNN trên a bàn qun Tân Bình t 2005 n 2009 29
Bng 2.8: Lao ng theo thành phn kinh t n 31/12/2009 29
Bng 2.9: C cu ngun vn trong DNNVV 30
Bng 2.10: Thang o các khái nim ca mô hình nghiên cu 34
Bng 2.11: Mi quan h gia lch chun và cht lng ca c lng 35
Bng 2.12: Bng phân loi DN theo loi hình DN, vn và thi gian hot ng 37
Bng 2.13: Tình hình tip cn vn tín dng ngân hàng ca DN 38
Bng 2.14: DN gp khó khn khi vay tín dng ngân hàng 38
Bng 2.15: Nguyên nhân hn ch kh nng tip cn tín dng ngân hàng ca DN 39
Bng 2.16: Bng giá tr các bin quan sát trong mô hình 41
Bng 2.17: Bng kim nh Cronbachs Alpha ln 1 43
Bng 2.18: Bng kim nh Cronbachs Alpha ln 2 45
Bng 2.19: Kt qu KMO và Bartletts Test 47
Bng 2.20: Kt qu phân tích nhân t các bin c lp 47
Bng 2.21: Thông s Skewness và Kurtosis ca các bin 49
Bng 2.22: Ma trn tng quan gia các nhân t 50
Bng 2.23: Bng tóm tt mô hình hi qui 52
Bng 2.24: Bng phân tích phng sai ANOVA 52
11
Bng 2.25: Nhân t tác ng n phát trin DNNVV 52
Bng 2.26: Kim nh Homogeneity ca các bin ca Quyt nh cp tín dng 55
Bng 2.27: PHÂN TÍCH ANOVA (trong phân tích phng sai mt chiu) 56
Bng 2.28: Giá tr các bin nh hng n QTD theo ánh giá ca doanh nghip
kho sát 57
DANH MC S
S 1.1: Các nhân t nh hng n s phát trin ca DNNVV 12
S 2.1: Mô hình lý thuyt v các nhân t tác ng n s phát trin ca DNNVV 31
S 2.2: Mô hình nghiên cu ngh 32
S 2.3: Mô hình nghiên cu hiu chnh 49
DANH MC BIU
Biu 2.1: S lng DNNVV thành lp mi trên a bàn qun Tân Bình so vi Tp.
HCM t 2005- 2009 23
Biu 2.2: Doanh thu bán hàng ca doanh nghip trên a bàn qun Tân Bình 2005-
2009 27
Biu 2.3: S lao ng phân theo thành phn kinh t n 31/12/2009 29
Biu 2.4: Biu phân tán 53
Biu 2.5: Biu tn s ca phn d chun hóa 54
12
LI M U
1. LÝ DO CHN TÀI
Ti nhiu quc gia có nn kinh t th trng, doanh nghip nh và va (DNNVV)
có nhiu vai trò quan trng trong vic thc hin các mc tiêu kinh t- xã hi ca quc
gia ó. DNNVV c ánh giá là hình thc t chc kinh doanh thích hp, có nhng u
th v tính linh ng, linh hot, thích ng nhanh vi nhng yêu cu ca th trng và có
nhiu óng góp quan trng cho s phát trin ca nn kinh t.
Nc ta, i b phn các doanh nghip hot ng trong nn kinh t u là
DNNVV. Vic khuyn khích phát trin các DNNVV, to mi iu kin i tng
doanh nghip này tn ti cùng phát trin vi các doanh nghip ln, là ht sc cn thit
và phù hp vi ch trng chính sách ca ng và Nhà nc ta.
Qun Tân Bình hin có 9.671 doanh nghip ang hot ng sn xut kinh doanh
trong các lnh vc, trong ó DNNVV chim 98%. Các DNNVV trên a bàn qun Tân
Bình có c im chung là vn ít, k thut công ngh còn lc hu, quy mô sn xut nh,
cht lng sn phm thp, nên rt khó khn trong vic tiêu th sn phm trên th trng
trong và ngoài nc. Các DNNVV trên a bàn qun Tân Bình hin nay ang gp khó
khn thách thc trong quá trình hi nhp kinh t quc t, c bit là khó khn v vn
m rng sn xut kinh doanh, phát trin doanh nghip.
Gii pháp v vn cho các DNNVV trên a bàn qun Tân Bình, nm 2007, Hoàng
c Kiên Th có tài nghiên cu v H tr phát trin các doanh nghip va và nh
trên phng din m rng cung tín dng. Nghiên cu ch ra rng doanh thu ca
DNNVV và kh nng tip cn vn tín dng ngân hàng có mi quan h mt thit, qua li.
Ngun vn tín dng ca doanh nghip di dào là ng lc cho doanh nghip tng doanh
thu. Ngc li doanh thu ca doanh nghip tng n nh là iu kin quan trng
doanh nghip tip cn ngun vn tín dng ca ngân hàng.
Tip tc nghiên cu ánh giá thc trng ca DNNVV qun Tân Bình và xut
gii pháp nhm phát trin doanh nghip, tác gi chn tài Vn tín dng ngân hàng vi
s phát trin ca DNNVV trên a bàn qun Tân Bình là tài cho lun vn thc s ca
mình.
2. MC TIÊU NGHIÊN CU
13
- H thng hóa nhng vn lý lun liên quan n s phát trin DNNVV và tác
ng ca DNNVV n quá trình tng trng và phát trin kinh t.
- Phân tích thc trng hot ng ca DNNVV, xây dng mô hình nhng nhân t
tác ng n s phát trin DNNVV trên a bàn qun Tân Bình.
- Tìm hiu nhng khó khn trong vic tip cn ngun vn ngân hàng thng mi
ca các DNNVV.
- Trên c s phân tích và kim nh mô hình nhng nhân t tác ng n s phát
trin ca DNNVV, tìm hiu xem vn tín dng có phi là nhân t có nh hng ln n
s phát trin DNNVV hay không, t ó gi ý mt s gii pháp nhm thúc y và
nâng cao kh nng tip cn ngun vn tín dng ca DNNVV góp phn cho quá trình
phát trin ca DNNVV.
3. I TNG VÀ PHM VI NGHIÊN CU
i tng nghiên cu ca tài là các DNNVV ngoài quc doanh trên a bàn
qun Tân Bình.
tài gii hn nghiên cu các DNNVV trên a bàn qun Tân Bình mt cách
tng quát, không i sâu nghiên cu DNNVV mt lnh vc hot ng c th nào c.
4. PHNG PHÁP NGHIÊN CU
Lun vn s dng phng pháp nghiên cu nh tính và nh lng, tác gi tin
hành xây dng mô hình hi quy và kim nh mô hình hi quy bng phn mm SPSS, c
th: phng pháp thng kê mô t, kim nh thang o bng Cronbachs Alpha, phân tích
nhân t, phân tích hi quy và mt s phân tích khác.
5. CÂU HI NGHIÊN CU
tài a ra ba câu hi nghiên cu, c th nh sau:
Th nht, s phát trin ca DNNVV n tng trng và phát trin kinh t qun
Tân Bình trong thi gian qua nh th nào?
Th hai, nhng nhân t nh hng n s phát trin DNNVV?
Th ba, nhng nguyên nhân hn ch n kh nng tip cn ngun vn tín dng
ngân hàng ca DNNVV?
6. Ý NGHA THC TIN CA TÀI
Nghiên cu này có ý ngha thc tin i vi nhà qun tr DNNVV, ngân hàng
thng mi và quan trng hn là i vi nhà làm chính sách nhm to iu kin, tin
mi quan h gia DNNVV và NHTM ngày càng cht ch hn t ó thúc y s phát
14
trin DNNVV góp phn cho quá trình tng trng và phát trin kinh t ca a phng
nói riêng và c nc nói chung.
7. KT CU CA TÀI
Ngoài phn m u, kt lun, ph lc và tài liu tham kho, tài gm 3 chng:
Chng 1: Tng quan lý thuyt v các DNNVV và tín dng ngân hàng vi s
phát trin ca DNNVV.
Chng 2: Tín dng ngân hàng vi s phát trin DNNVV trên a bàn qun Tân
Bình
Chng 3: Gii pháp nâng cao kh nng tip cn vn vay ngân hàng y mnh
s phát trin ca DNNVV trên a bàn qun Tân Bình.
15
CHNG 1: TNG QUAN LÝ THUYT V CÁC DOANH NGHIP
NH VÀ VA VÀ TÍN DNG NGÂN HÀNG VI S PHÁT TRIN CA
DOANH NGHIP NH VÀ VA
1.1 Lý thuyt v các DNNVV
1.1.1 Khái nim v DNNVV
Trong lch s kinh t th gii nói chung và Vit Nam nói riêng, có rt nhiu khái
nim doanh nghip va và nh. Tùy thuc vào iu kin c th ca tng quc gia; tùy
thuc vào tng giai on phát trin ca nn kinh t t nc hay khu vc mà các nhà
kinh t, các chính ph a ra các khái nim khác nhau v DNVVN.
Theo quan nim ca Ngân hàng Th gii (WB), DNNVV là nhng doanh nghip
có quy mô nh v vn, lao ng hay doanh thu. Cn c vào quy mô, DNNVV có th
chia thành ba loi là: doanh nghip siêu nh, doanh nghip nh và va. Theo tiêu chí v
lao ng, doanh nghip siêu nh là doanh nghip có s lao ng di 10 ngi, doanh
nghip nh có s lao ng t 10 ngi n 50 ngi, còn doanh nghip va có t 50 n
300 lao ng.
Pháp, vào thi k sau Chin tranh Th gii ln hai, ngi ta có thói quen gi
các DNNVV là các doanh nghip có t 10 cho n 500 nhân công. Các doanh nghip
tht nh là nhng doanh nghip có t 10- 19 nhân công. Theo khi EU, DNNVV là
nhng doanh nghip có di 250 nhân công, chia ra: t 1- 9 là siêu nh, 10- 49 là nh và
50- 249 là va. Hin nay, EU phân loi DNNVV theo 3 tiêu chí: S lao ng, doanh s
và tng tài sn.
Bng 1.1 Phân loi các DNNVV theo khi EU
Loi DN
S lao ng
(ngi)
Doanh s
(triu euro)
Tng tài sn trên bng cân
i (triu euro)
DN va
DN nh
DN siêu nh
< 250
< 50
< 10
50
10
2
43
10
2
Ngun: index_en.htm
16
Theo B kinh t, Tài chính và Công nghip Pháp (MEF), Không tn ti mt nh
ngha thng nht v các DNNVV. Các tiêu chí c áp dng khác nhau tùy theo các vn
bn pháp quy liên quan n chính sách h tr các DNNVV.
Ti Vit Nam, Ngh nh 90/2001/N-CP ngày 23/11/2001 ca Chính ph v tr
giúp phát trin DNNVV nh ngha: Doanh nghip nh và va là c s sn xut, kinh
doanh c lp, ã ng ký kinh doanh theo pháp lut hin hành, có vn ng ký không
quá 10 t ng hoc s lao ng trung bình hàng nm không quá 300 ngi.
Nh vy theo quan nim ca Vit Nam, DNNVV là tp hp nhng doanh nghip
không phân bit lnh vc kinh doanh có s vn ng ký di 10 t ng hoc s lng
lao ng trung bình hàng nm di 300 ngi và không có tiêu chí xác nh c th chi
tit DN siêu nh, DN nh, DN va.
Khái nim này c iu chnh mt cách chi tit hn, mang tính thi s hn bi
Ngh nh 56/2009/N-CP ngày 30/06/2009 (ban hành thay cho Ngh nh 90/2001/N-
CP) v tr giúp phát trin DNNVV. i chiu vi Ngh nh 90/2001, Ngh nh
56/2009 có nhng im mi trong nh ngha DNNVV. C th, iu 3 ca Ngh nh
nh ngha: DNNVV là c s kinh doanh ã ng ký kinh doanh theo quy nh pháp
lut, c chia thành 3 cp: siêu nh, nh, va theo quy mô tng ngun vn (tng ngun
vn tng ng tng tài sn c xác nh trong bng cân i k toán ca doanh
nghip) hoc s lao ng bình quân hàng nm (tng ngun vn là tiêu chí u tiên).
Bng 1.2 Phân loi DNNVV theo khu vc kinh t
Lnh vc
kinh doanh
DN siêu
nh
DN nh
DN va
S lao
ng
(ngi)
Tng vn
(t ng)
S lao
ng
(ngi)
Tng vn
(t ng)
S lao
ng
(ngi)
I. Nông, lâm nghip
và thy sn
< 10
< 20
11- 200
20- 100
201- 300
II. Công nghip và
xây dng
< 10
< 20
11- 200
20- 100
201- 300
III. Thng mi và
dch v
< 10
< 10
11- 50
10- 50
51- 100
Ngun: Ngh nh 56/2009/N- CP ngày 30/6/2009 ca Chính ph v tr giúp phát trin DNNVV
1.1.2 c im, vai trò ca DNNVV trong nn kinh t
1.2.1.1 c im
17
Các DNNVV Vit Nam có các c im sau:
Th nht, quy mô nh, ít vn, chi phí qun lý, ào to không ln, thng hng
vào nhng lnh vc phc v trc tip i sng, nhng sn phm có sc mua cao, dung
lng th trng ln, nên huy ng c các ngun lc xã hi, các ngun vn còn tim
n trong dân, tn dng c các ngun nguyên vt liu, nhân lc ti ch.
Th hai, nhy cm vi nhng bin ng ca th trng, chuyn i mt hàng
nhanh phù hp vi th hiu ca ngi tiêu dùng. Tuy nhiên, các sn phm sn xut
thng không c coi trng v mt cht lng, tui i.
Th ba, s lng và cht lng lao ng trong DNNVV thp. c bit trong các
DN nh, nhân công thng là ngi trong gia ình, giám c thng m nhim c vai
trò iu hành, nhân s, marketing,
1.1.2.2 Vai trò ca DNNVV trong nn kinh t
nhiu quc gia trên th gii, c bit là nhng quc gia ang phát trin,
DNNVV luôn là nn tng ca nn kinh t, thng chim 90% s lng doanh nghip,
to công n vic làm cho 50-70% lc lng lao ng, óng góp t 25-33% giá tr GDP
hàng nm. Trong khu vc châu Á-Thái Bình Dng, các doanh nghip này chim ti
98% tng s các doanh nghip, to ra 60% vic làm ca khu vc kinh t t nhân, 50%
doanh s hay giá tr gia tng, óng góp 30% giá tr xut khu trc tip. Nht Bn có
khong gn 5 triu DNNVV, chim ti 99,7% s doanh nghip ca c nc. Sau chin
tranh, Chính ph Nht Bn ã coi các doanh nghip này là công c c lc cho vic tái
thit nn kinh t. Ti Trung Quc, tng s DNNVV là 39,8 triu, chim 99% các doanh
nghip hot ng kinh doanh và 48,5% tng s vn kinh doanh. Có th nói, vai trò ca
DNNVV trong nn kinh t là không th ph nhn. Theo TS. Trng Quang Thông,
DNNVV có vai trò sau:
Th nht, to c nhiu vic làm cho ngi lao ng, góp phn xóa ói gim
nghèo. Trong iu kin các nc ang phát trin, nh Vit Nam hin nay, vn lao
ng và vic làm ang là vn kinh t- xã hi cp bách, tác ng trc tip n tc
tng trng kinh t và an sinh xã hi .
Th hai, óng góp vào tng trng ca tng sn phm trong nc (GDP), óng
góp áng k vào thu ngân sách nhà nc, và huy ng ngày càng nhiu ngun vn trong
xã hi nhm u t và phát trin kinh t.
18
Th ba, góp phn thúc y chuyn dch c cu kinh t, c cu lao ng và phân
công lao ng gia các vùng- a phng. S phát trin ca các DNNVV có th góp
phn y mnh chuyn dch c cu kinh t và c cu lao ng trong mt nc, thu hút
c ngày càng nhiu lao ng nông thôn ng thi mt s lng ln lao ng bt
u tham gia vào th trng vic làm, lc lng lao ng này ch yu tp trung vào các
ngành phi nông nghip, công nghip và ã giúp chuyn i c cu kinh t a phng,
c cu ngành, c cu thành phn kinh t, góp phn chuyn dch c cu kinh t chung ca
quc gia.
Th t, góp phn ào to lc lng lao ng c ng, linh hot và có cht lng:
các DNNVV có th tham gia góp phn vào công vic ào to, nâng cao tay ngh cho
ngi lao ng và phát trin ngun nhân lc. Mt b phn ln lao ng trong nông
nghip và s lao ng bt u tham gia vào th trng vic làm có th c thu hút vào
các DNNVV, thích ng vi n np tác phong công nghip và mt s ngành dch v
liên quan.
Ngoài ra, DNNVV có mt s óng góp khác nh: góp phn to môi trng kinh
doanh, t do cnh tranh và gim c quyn, y nhanh tin trình hi nhp kinh t quc
t; phát huy c tim lc trong nc trong iu kin nn kinh t có xut phát im vi
ngun vn thp, trình khoa hc k thut lc hu, trình k nng ca lao ng còn
yu, góp phn to lp s phát trin cân bng gia các vùng, min trong mt quc gia.
Vi s to lp d dàng, DNNVV có th phát trin rng rãi mi vùng lãnh th và to ra
nhng sn phm phong phú, a dng, ng thi to ra s phát trin cân bng gia các
vùng trong mi nc, góp phn tích cc trong khâu phân phi hàng hóa, bo m nhu
cu tiêu dùng ca toàn xã hi và bình n giá c gia vùng và các a phng.
1.2 Nhng yu t nh hng n s phát trin ca DNNVV
Theo Trn Thanh Toàn (2009), nhng yu t nh hng n s phát trin ca
DNNVV bao gm:
1.2.1. Nhóm yu t bên ngoài DNNVV, bao gm:
1.2.1.1 Môi trng chính tr và pháp lut: bao gm các ng li, chính sách,
ch trng và mt h thng pháp lut ca quc gia.
ng li, ch trng phát trin DNNVV nc ta, nhng chun tc c bn v
nhng phng hng nhim v, phng thc t chc thc hin v phát trin DNNVV
trong tng thi k c th do ng và Nhà nc vch ra.
19
Chính sách là các phng tin c xây dng nhm t c nhng mc tiêu phát
trin DNNVV. Ni dung chính sách phát trin DNNVV bao gm các qui tc, th tc,
hng dn c thit lp h tr cho các n lc nhm t c mc tiêu phát trin
DNNVV mà chính sách ã ra. Các chính sách thng c ra di hình thc các
hot ng nh chính sách h tr vn i vi DNNVV ca ngân hàng,
Môi trng chính tr nc ta khá n nh và bn vng. Nhà nc có ng li,
ch trng duy trì s tn ti nhiu thành phn kinh t, có chính sách u t thông
thoáng ã to ra nhng thun li thu hút lòng tin và vn u t ca các nhà u t
tip tc phát trin DNNVV trên mi min t nc. Các chính sách ca Nhà nc nh
chính sách kích cu, chính sách xóa ói gim nghèo, chính sách ci cách tin lng, ci
cách th tc hành chính, to công n vic làm tt c nhng yu t này có tác ng
thun li n vic kích thích sn xut DNNVV phát trin.
Tuy nhiên cng nhn thy rng, h thng lut pháp nc ta còn cha hoàn chnh,
ng b, vic thc thi lut pháp cha nghiêm, th tc hành chánh còn rm rà,ã gây
ra không ít khó khn cho các nhà kinh doanh.
1.2.1.2 Môi trng kinh t
Môi trng kinh t v mô bao gm nhiu yu t cu thành, gm các yu t c
bn sau:
- Tng sn phm quc ni (GDP) và tng sn phm quc dân (GNP) và xu
hng tng trng cng nh tc tng trng ca nó tính bình quân trên u ngi
cho thy s phát trin ca nn kinh t và s ci thin i sng ca ngi dân không
ngng tng lên.
- Lãi sut, lm phát và xu hng thay i lãi sut trong nn kinh t có nh hng
không nh n xu th tit kim tiêu dùng và u t sn xut kinh doanh nh hng n
tng cung và tng cu trong nn kinh t nói chung và tng cung tng cu vn trong nn
kinh t nói riêng, do ó nh hng không nh n hot ng sn xut kinh doanh ca
DNNVV c bit trong quá trình hi nhp kinh t quc t.
- H thng thu và mc thu: Thu là mt trong nhng yu t ht sc nhy cm
i vi nhà sn xut kinh doanh. S thay i h thng thu cng nh mc thu phi xác
nh úng thi im, và phi tính toán n yu t nh hng n giá c sau khi thay i.
Vic thay i h thng thu hoc mc thu có th to ra c hi hoc nguy c i vi
20
doanh nghip nói chung và DNNVV nói riêng, bi nó gây nên s bin ng v mc chi
phí sn xut và thu nhp ca doanh nghip.
- T giá: s thay i v t giá và cán cân thanh toán quc t có nh hng ln n
quan h xut nhp khu và cùng vi s thay i trong lãi sut, lm phát s iu chnh
dòng vn u t tham gia vào hoc rút khi nn kinh t.
- Xu th hi nhp kinh t quc t: da dng hóa, a phng hóa quan h kinh t
quc t mang li cho doanh nghip c hi và thách thc. C hi c biu hin là th
trng hàng xut khu c m rng, kích thích sn xut phát trin, nâng cao mc sng
cho ngi dân, ng thi th trng nhp khu, c bit là mt hàng thit b máy móc k
thut cao xâm nhp vào nc ta to thun li cho chúng ta có nhiu cách la chn vi
giá c hp lý thúc y DNNVV i mi máy móc thit b theo hng hin i hóa.
Thách thc c biu hin là s cnh tranh gay gt trên c 2 mt: cht lng và giá c.
S cnh tranh lúc này không ch là cnh tranh th trng trong nc mà ngay c trên th
trng th gii.
1.2.1.3 Môi trng vn hóa xã hi
Môi trng vn hóa xã hi c biu hin là nhng chun mc, nhng giá tr
c xã hi chp nhn và tôn trng. Các khía cnh hình thành môi trng vn hóa xã
hi có nh hng mnh n các hot ng nh nhng quan nim v li sng, v o
c, v thm m, ngh nghip, nhng phong tc tp quán truyn thng, nhng quan tâm
và u tiên ca xã hi, trình dân trí và nhng nhn thc chung ca xã hi. Hin nay,
trong quá trình hi nhp, các doanh nghip nói chung và các DNNVV nói riêng không
còn bó hp trong a phng, trong lãnh th quc gia mà còn phi vn ra th trng
nc ngoài nên h chu nhiu áp lc cnh tranh trên thng trng ni a và quc t.
Do vy các DNNVV không nhng nm vng c các giá tr vn hóa xã hi ca quc
gia mà còn phi nm bt c nhng giá tr vn hóa xã hi ca các nc có quan h giao
thng.
1.2.1.4 Môi trng t nhiên
Các yu t cu thành môi trng t nhiên bao gm: v trí a lý, khí hu, cnh
quan thiên nhiên, t ai, sông ngòi, và các ngun tài nguyên khoáng sn, tài nguyên
rng, bin,Yu t t nhiên là yu t quan trng trong i sng con ngi, ng thi
có nh hng trc tip n quá trình phát trin, phân b sn xut công nghip nói riêng.
Trong nhiu trng hp yu t t nhiên tr thành yu t quan trng hình thành li th
21
cnh tranh trong các sn phm dch v. Do ó, khi xây dng DNNVV cn phi xem xét
n các yu t này.
1.2.1.5 Môi trng k thut- công ngh
Vi s phát trin ca khoa hc và công ngh trong thi i ngày nay ã m ra
nhiu kh nng rng ln cho s phát trin ca DNNVV: nng sut lao ng cao hn,
cht lng sn phm tt hn vi nhiu chc nng hn, giá c có kh nng r hn và hn
ch c s ô nhim môi trng sinh thái.
1.2.1.6 Môi trng dân s
Dân s trên mi khu vc a lý có nh hng quyt nh n vic cung ng nhân
lc ca khu vc y. Nh chúng ta ã bit, ngun nhân lc ã và ang tr thành ngun
lc c bn phát trin DNNVV. Do vy, môi trng dân s tr thành yu t quan
trng trc tip nh hng n các doanh nghip, ng thi nh hng n các yu t
khác mà quan trng nht là yu t kinh t và yu t vn hóa xã hi.
Nhng thông tin v dân s theo khu vc a lý kt hp vi yu t vn hóa xã hi
s giúp nhà doanh nghip quyt nh: Xây dng doanh nghip âu thun li nht, sn
xut loi sn phm vi quy mô phù hp vi khu vc th trng nào và quyt nh các
hot ng marketing phù hp.
1.2.1.7 Môi trng cnh tranh
Cnh tranh trên thng trng gia i th cnh tranh v thc cht là cuc ua
không bao gi t n ích, trong ó các bên tham gia giành cho c v trí ng u
tránh nhng ngón òn ca ngi i sau.
Sc ép ca cnh tranh s làm cho th trng tiêu th sn phm, mc doanh thu,
li nhun ca doanh nghip b hn ch, iu này nh hng n s phát trin ca doanh
nghip.
1.2.2. Nhóm yu t bên trong DNNVV: Nhóm này gm có:
1.2.2.1 Yu t tài nng nhà qun tr doanh nghip
S xut hin và phát trin ca doanh nghip ph thuc rt ln vào tài nng kinh
doanh ca các nhà qun tr doanh nghip. Quá trình toàn cu hóa và s tin b nhanh
chóng ca khoa hc công ngh, thích nghi kp thi vi xu th ó òi hi nhà qun tr
phi có k nng phân tích và s nhy cm, linh hot, sáng to, quyt oán vi tm nhìn
chin lc, xây dng chin lc kinh doanh dài hn cho doanh nghip m bo s tn
ti và phát trin bn vng ca doanh nghip.
22
1.2.2.2 Yu t ngun nhân lc
Ngun nhân lc là yu t u vào ca sn xut, gi vai trò ht sc quan trng i
vi s thành bi ca doanh nghip. Vì vy doanh nghip c bit quan tâm t khâu
tuyn dng, b trí s dng và cui cùng là tr công, bi dng ào to, nâng cao cht
lng ngun nhân lc.
1.2.2.3 Yu t ngun cung cp nguyên vt liu
Nguyên vt liu là yu t cu thành thc th sn phm, là mt trong nhng yu t
u vào quan trng quyt nh cht lng, s lng sn phm u ra trong quá trình sn
xut sn phm,
1.2.2.4 Yu t máy móc thit b
Máy móc thit b là b phn quan trng nht ca t liu sn xut, c xem là
yu t sn xut vi t cách là phng tin sn xut c dùng tác ng lên nhng
nguyên vt liu trong quá trình ch bit hình thành nên nhng sn phm theo úng
tiêu chun k thut òi hi.
Cng cn thy rng máy móc thit b là mt trong nhng yu t nng ng, nh
hng to ln n k thut và công ngh và là nhân t cha ng nhiu c hi và thách
thc i vi doanh nghip.
Máy móc thit b hin i s to iu kin sn xut nhng sn phm mi có
nhiu chc nng s dng, cht lng cao, giá r và nâng cao kh nng cnh tranh cho
doanh nghip. S xut hin ca máy móc thit b hin i có th to ra nhng c hi
quan trng xut hin và phát trin doanh nghip mi, to ra th trng mi cho vic
tiêu th nhng sn phm mi, các dch v mi ca doanh nghip; rút ngn chu k sn
xut, tit kim chi phí sn xut, nâng cao nng sut lao ng.
Tuy nhiên, bên cnh nhng thun li ca s xut hin máy móc thit b hin i,
các doanh nghip phi i mt vi thách thc. ó là tng cng u th cnh tranh ca
các sn phm thay th, sn phm mi, e da sn phm ca nhng doanh nghip hin
có; to iu kin thun li cho doanh nghip mi xut hin, thâm nhp nhanh chóng vào
th trng và làm tng thêm áp lc e da cho doanh nghip hin có.
T nhng nh hng to ln mà máy móc thit b em li, các nhà qun tr phi
theo dõi, nm bt thông tin v th trng máy móc thit b kp thi i mi nhng
máy móc li thi, mt khác phi khai thác trit công sut ca máy móc hin có
23
doanh nghip luôn th ch ng trong vic i mi trang thit b và h thng máy móc
hin có ca mình.
1.2.2.5 Yu t vn sn xut kinh doanh
tin hành sn xut kinh doanh, bt c doanh nghip nào dù ln hay nh cng
cn vn thc hin khon u t ban u nh xây dng nhà xng, mua nguyên vt
liu, tr công lao ng, np thu, mua sm máy móc thit b,
Trong nn kinh t, cng có nhiu kênh cung ng vn mà doanh nghip có th tip
cn nh vn t có do tích ly; vn t vay mn bn bè, ngi thân; vn t kênh tín
dng thng mi; vn huy ng trên th trng chng khoán và vn vay ngân
hàng,Trong các kênh cung ng vn trên thì ngun vn vay ngân hàng c xem là
quan trng và hiu qu nht i vi DNNVV.
1.2.2.6 Yu t marketing và th trng
Th trng c hiu là mt khái nim bao gm tt c nhng khách hàng tim
nng cùng có chung mt nhu cu, mt mong mun cng nh có kh nng tham gia trao
i giao dch và có kh nng thanh toán tha mãn nhu cu hay mong mun y. Vi
khái nim nói trên, ni dung th trng trên quan im marketing, phi có 3 yu t sau:
i tng trao i: sn phm hàng hóa hay dch v; i tng tham gia trao i: bên
bán và bên mua và iu kin thc hin trao i: có tin và có kh nng thanh toán.
Trong nn kinh t hàng hóa, th trng gi vai trò cc k quan trng. Tht vy,
th trng chính là ni mà ngi mua (bên cu), ngi bán (bên cung) gp nhau và trao
i, thm dò, giao dch.
i vi nhà sn xut (bên cung) cn bit: Phi sn xut ra loi hàng hoá nào?
Hàng hoá c sn xut nh th nào? Và cho ai dùng?
i vi ngi tiêu dùng (bên cu) cn bit: S cu hàng hóa ca mình ai áp ng
c? Vi s lng bao nhiêu? áp ng âu? S cu có tha mãn nhu cu và mong
mun ca mình và có kh nng thanh toán hay không?
Tóm li, nu không nm bt c th trng, thiu ch ng nghiên cu th
trng, tìm kim th trng, tìm hiu khách hàng, không am hiu hot ng marketing,
thiu phng pháp trao i, iu tra và giao dch thì s tht bi trong kinh doanh ca
doanh nghip là iu khó tránh khi.
Có th tóm tt các nhân t nh hng n s phát trin ca DNNVV trong s
1.1
24
S 1.1: Các nhân t nh hng n s phát trin ca DNNVV
1.3 C hi và thách thc ca DNNVV Vit Nam trong quá trình hi nhp kinh t
quc t
Quá trình hi nhp kinh t quc t có tác ng ln n các DNNVV. Di ây là
mt s c hi và thách thc t nhng tác ng ca hi nhp kinh t quc t i vi
DNNVV Vit Nam.
1.3.1 Nhng c hi ca hi nhp kinh t quc t i vi các DNNVV
Quá trình hi nhp kinh t quc t mang li cho DNNVV mt s c hi sau:
Mt là, m rng th trng cho doanh nghip.
Trong nn kinh t hin i, th trng là mt vn sng còn ca doanh nghip,
bt k ó là th trng tiêu th hay th trng u vào. Vic m ca t do hóa thng
mi và tham gia vào các t chc kinh t và khu vc nh ASEAN, APEC, WTO to iu
kin thun li cho các DNNVV m rng th trng sang các nc thành viên và c
i x bình ng theo các nguyên tc (quy ch) ti hu quc (MFN), quy ch i x
quc gia (NT) ca các nc thành viên. Hi nhp kinh t quc t to iu kin DNNVV
a dng hóa th trng tiêu th sn phm, m ra c hi cho các DNNVV khai thác
Môi trng bên
ngoài DNNVV
Môi trng bên
trong DNNVV
- Môi trng chính tr pháp lut
- Môi trng kinh t
- Môi trng vn hóa xã hi
- Môi trng t nhiên
- Môi trng k thut công ngh
- Môi trng dân s
- Môi trng cnh tranh
- Trình qun tr doanh nghip
- Ngun nhân lc
- Ngun cung cp nguyên vt liu
- Máy móc thit b
- Vn sn xut kinh doanh
- Yu t marketing và th trng
PHÁT
TRIN
DNNVV
25
thông tin th trng và tip th, có c hi hc hi kinh nghim, tip thu công ngh và
k nng qun lý tiên tin ca các nc này.
Hai là, c i x bình ng trong hot ng thng mi quc t và gii quyt
tranh chp và c hng li t vic thun li hóa thng mi và u t ngay trên
sân nhà.
Tham gia các t chc khu vc và quc t trong quá trình hi nhp s to iu
kin nâng cao v th ca các DNNVV ca Vit Nam, các doanh nghip s c i x
bình ng trên thng trng quc t, tránh c vic phân bit i x gia các nc
ln i vi các nc còn b xem là nn kinh t phi th trng nh Vit Nam. Các tranh
chp gia các doanh nghip nu có cng s c gii quyt công bng và hiu qu hn
tránh c s chèn ép ca các doanh nghip hay chính ph ca các nc khác.
Quá trình hi nhp kinh t quc t, Vit Nam phi thc hin công khai, minh
bch các chính sách, ci cách môi trng kinh doanh trong nc, i x bình ng gia
các thành phn kinh t trong nc,theo các cam kt quc t. iu ó s làm cho các
DNNVV có nhiu thun li hn trong hot ng kinh doanh nh hng li t chính
sách này, nó không ch giúp các DNNVV thc hin nhanh chóng các th tc, d dàng
tip cn c ngun lc, mà còn tit kim thi gian, công sc, tin bc trong quá trình
hot ng kinh doanh.
Ba là, hi nhp kinh t quc t làm tng thêm c hi kinh doanh cho các doanh
nghip.
Hi nhp kinh t quc t gn vi quá trình t do hóa thng mi và u t trên
c s các cam kt song phng và a phng m ra nhiu c hi u t và kinh doanh
trong và ngoài nc bng nhiu hình thc nh liên doanh, liên kt, hp tác kinh doanh,
thu ph, huy ng vn t nc ngoài, u t ra nc ngoài, cho các DNNVV. Bên
cnh ó, hi nhp kinh t quc t s là iu kin thu hút các nhà u t nc ngoài
vào Vit Nam sn xut kinh doanh, t ó s to ra th trng tiêu th hàng hóa cho
các DNNVV trong nc, to ra th trng làm thuê, gia công, ch tác, cung cp linh
kin, lao ng cho các doanh nghip có vn u t nc ngoài.
Bn là, hi nhp kinh t quc t làm tng tính nng ng, hiu qu ca doanh
nghip.
Môi trng kinh doanh hi nhp s làm áp lc cnh tranh lên các DNNVV ngày
càng gay gt hn. Vì vy tn ti và phát trin òi hi doanh nghip phi nng ng,