Phát triển bao thanh toán trong nước tại các ngân hàng thương mại Việt Nam

1
B GIÁO DCăVẨăẨOăTO
TRNGăI HC KINH T TP. HCM







 TH NGC THO





PHÁT TRIN BAO THANH TOÁN
TRONGăNC TI CÁC NGÂN HÀNG
THNGăMI VIT NAM





LUNăVNăTHCăSăKINHăT

TP. H Chí Minh ậ Nmă2011
2
B GIÁO DCăVẨăẨOăTO
TRNGăI HC KINH T TP. HCM






 TH NGC THO



PHÁT TRIN BAO THANH TOÁN
TRONGăNC TI CÁC NGÂN HÀNG
THNGăMI VIT NAM


Chuyên ngành: Kinh t tài chính ậ Ngân hàng
Mã s: 60.31.12



LUNăVNăTHCăSăKINHăT



NGIăHNG DN KHOA HC:

TS. THÂN TH THU THU





TP. H Chí Minh ậ Nmă2011
3
LIăCAMăOAN

Tôi xin cam đoan lun vn thc s kinh t: ắPHÁTă TRIN BAO
THANH TOÁN TRONGă NC TIă CÁCă NGỂNă HẨNGă THNGă
MI VIT NAM
” là kt qu ca quá trình hc tp, nghiên cu khoa hc đc
lp. Các s liu đc s dng trong lun vn là trung thc, có ngun gc rõ
ràng, đc thu thp t các báo cáo ca các t chc nh Hip hi bao thanh toán
th gii, Ngân hàng nhà nc Vit Nam, các Ngân hàng thng mi Vit Nam,
Các s liu này đc đng ti trên các Website và các báo cáo tng hp ca
các t chc nêu trên. Các gii pháp nêu trong lun vn đc rút ra t c s lý
lun và quá trình nghiên cu thc tin ca bn thân tôi.
Tp. HCM, tháng 05 nm 2011
Tác gi



 Th Ngc Tho

4
MC LC
Trang
Trang ph bìa
Liăcamăđoan
Mc lc
Danh mc các ch vit tt
Danh mc các bng, biuăđ,ăsăđ
M đu
Chngă 1:ă Că S LÝ LUN V BAO THANH TOÁN TRONG
NC 1
1.1 Tng quan v bao thanh toán 1
1.1.1 Lch s hình thành và phát trin nghip v bao thanh toán 1
1.1.2 Khái nim bao thanh toán 3
1.1.3 Phân loi bao thanh toán 4
1.2 Nhng vnăđ căbn v baoăthanhătoánătrongănc 7
1.2.1 Khái nim bao thanh toán trong nc 7
1.2.2 Quy trình thc hin nghip v bao thanh toán trong nc 8
1.2.2.1 Các ch th tham gia 8
1.2.2.2 Quy trình thc hin nghip v bao thanh toán trong nc 9
1.2.3 So sánh bao thanh toán trong nc vi các hình thc tài tr khác 10
1.2.3.1 So sánh bao thanh toán trong nc vi hình thc cho vay th chp bng

tài sn có 10
1.2.3.2 So sánh bao thanh toán trong nc vi hình thc chit khu thng
phiu 12
1.2.4 Nhng li ích và ri ro trong nghip v bao thanh toán trong nc 15
1.2.4.1 Nhng li ích trong nghip v bao thanh toán trong nc 15
1.2.4.2 Nhng ri ro trong nghip v bao thanh toán trong nc 17
1.3 Kinh nghim phát trin bao thanh toán ti mt s nc trên th gii và
bài hc kinh nghimăchoăcácăNgơnăhƠngăthngămi Vit Nam 20
5
1.3.1 Kinh nghim phát trin bao thanh toán ti mt s nc trên th gii 20
1.3.2 Bài hc kinh nghim cho các Ngân hàng thng mi Vit Nam 23
Kt lun chng 1 25
Chngă 2:ă THC TRNG HOTă NG BAO THANH TOÁN
TRONGă NC TIă CÁCă NGỂNă HẨNGă THNGă MI VIT
NAM 26
2.1 Thc trng hotăđng bao thanh toán trên th gii 26
2.2ăQuyăđnh pháp lut v hotăđng bao thanh toán ti Vit Nam 38
2.2.1 Ngun lut điu chnh hot đng bao thanh toán ti Vit Nam 38
2.2.2 i tng áp dng và điu kin đc hot đng bao thanh toán trong
nc 39
2.2.2.1 i tng áp dng 39
2.2.2.2 iu kin đ đc hot đng bao thanh toán 40
2.3 Thc trng hotăđng baoăthanhătoánătrongănc ti các Ngân hàng
thngămi Vit Nam 40
2.3.1 S lng ngân hàng thng mi đc phép hot đng bao thanh toán
trong nc 40
2.3.2 Doanh s bao thanh toán ti Vit Nam 43
2.3.3 Thc trng hot đng bao thanh toán trong nc ti các Ngân hàng
thng mi Vit Nam 44
2.3.3.1 Tng quan v hot đng bao thanh toán trong nc ti các Ngân hàng

thng mi Vit Nam 44
2.3.3.2 Quy trình thc hin bao thanh toán trong nc 48
2.3.3.3 Kt qu hot đng bao thanh toán trong nc ti các Ngân hang thng
mi Vit Nam 51
2.4ăánhăgiáătìnhăhìnhăhotăđngăbaoăthanhătoánătrongănc ti các Ngân
hƠngăthngămi Vit Nam 59
2.4.1 Nhng thành tu đt đc 59
2.4.2 Nhng tn ti 60
6
2.5 Nhng thun liăvƠăkhóăkhnăkhiătrinăkhaiăbaoăthanhătoánătrongănc
tiăcácăNgơnăhƠngăthngămi Vit Nam 62
2.5.1 Nhng thun li 62
2.5.2 Nhng khó khn 64
2.6 Nhng nguyên nhân cn tr vic phát trin baoăthanhătoánătrongănc
tiăcácăNgơnăhƠngăthngămi Vit Nam 69
2.6.1 Nhng nguyên nhân t phía nhà nc 69
2.6.2 Nhng nguyên nhân t phía các ngân hàng thng mi 70
2.6.3 Nhng nguyên nhân t phía các doanh nghip 73
Kt lun chng 2 75
Chngă3:ăGII PHÁP PHÁT TRIN BAO THANH TOÁN TRONG
NC TIăCÁCăNGỂNăHẨNGăTHNGăMI VIT NAM 76
3.1 S cn thit phi phát trinăbaoăthanhătoánătrongănc ti các Ngân
hƠngăthngămi Vit Nam 76
3.2 Gii pháp phát trinăbaoăthanhătoánătrongănc 78
3.2.1 i vi nhà nc 78
3.2.1.1 Nhà nc nên to hành lang pháp lý thông thoáng 78
3.2.1.2 Phát trin bn vng h tng thông tin tín dng 80
3.2.1.3 Thành lp Hip hi bao thanh toán quc gia 82
3.2.2 i vi các Ngân hàng thng mi Vit Nam 83
3.2.2.1 Nâng cao nng lc cnh tranh ca các Ngân hàng thng mi VN 83

3.2.2.2 Thit lp mi quan h gia các ngân hàng trong hot đng bao thanh
toán trong nc 86
3.2.2.3 Thành lp phòng hoc b phn bao thanh toán 86
3.2.2.4 Khuyn khích và tip th bên mua hàng ký hp đng liên kt vi các
ngân hàng thng mi 87
3.2.2.5 Nâng cao hiu qu thm đnh cht lng khon phi thu và hp đng
thng mi 87
3.2.2.6 ào to nhân viên chuyên nghip 88
7
3.2.2.7 Xây dng mc phí hp lỦ đ thu hút khách hàng 89
3.2.3 i vi các doanh nghip 90
3.2.3.1 Nâng cao kin thc v hot đng bao thanh toán trong nc 90
3.2.3.2 Nâng cao nng lc, uy tín và chuyên nghip trong kinh doanh 91
3.2.3.3 Ci tin công ngh nâng cao hiu qu sn xut kinh doanh 92
Kt lun chng 3 94
Kt lun 95
Tài liu tham kho
Ph lc

8
DANH MC CÁC CH VIT TT
ACB : Asia Commercial Joint Stock Bank
(Ngân hàng Thng mi c phn Á Châu)
ADB : Asian Development Bank (Ngân hàng phát trin Châu Á)
BTTQT : Bao thanh toán quc t
BTTTN : Bao thanh toán trong nc
CIC : Credit information Center (Trung tâm thông tin tín dng)
D/A : Documents Against Acceptance (Nh thu kèm chng t)
FCI : Factors Chain International (Hip hi bao thanh toán th gii)
L/C : Letter of Credit (Th Tín dng)
T/T : Telegraphic Transfer (Chuyn tin bng đin)
TMCP : Thng mi c phn
WTO : World Trade Organization (T chc Thng mi th gii)
Vietcombank : Joint Stock Commercial Bank for Foreign Trade of Vietnam
(Ngân hàng Thng mi c phn Ngoi Thng Vit Nam)
VIB : Vietnam International Bank
(Ngân hàng Thng mi c phn Quc t Vit Nam)
VND : ng Vit Nam

9
DANH MCăCÁCăSă, BNG, BIUă

Danh mcăcácăsăđ:
S đ 1.1 : Quy trình thc hin nghip v bao thanh toán trong nc
S đ 2.1 : Quy trình thc hin bao thanh toán cho Bên bán hàng ti ACB
Danh mc các bng:
Bng 2.1 : Doanh s bao thanh toán th gii
Bng 2.2 : Doanh s bao thanh toán khu vc Châu Âu
Bng 2.3 : Doanh s bao thanh toán khu vc Châu Á
Bng 2.4 : Doanh s bao thanh toán khu vc Châu M
Bng 2.5 : Doanh s bao thanh toán khu vc Châu Úc
Bng 2.6 : Doanh s bao thanh toán khu vc Châu Phi
Bng 2.7 : Doanh s bao thanh toán ti các châu lc và th gii
Bng 2.8 : T trng doanh s bao thanh toán các châu lc trong tng doanh
s bao thanh toán th gii
Bng 2.9 : S lng Ngân hàng thng mi Vit Nam đc cp phép hot
đng bao thanh toán
Bng 2.10 : Doanh s bao thanh toán ti Vit Nam

Bng 2.11 : Doanh s bao thanh toán trong nc ti Vit Nam
Bng 2.12 : Doanh s bao thanh toán trong nc ti các Ngân hàng thng
mi Vit Nam
Danh mc các biuăđ:
Biu đ 2.1 : Tc đ tng trng doanh s bao thanh toán th gii
Biu đ 2.2 : Tc đ tng trng doanh s bao thanh toán khu vc Châu Âu
Biu đ 2.3 : Tc đ tng trng doanh s bao thanh toán khu vc Châu Á
Biu đ 2.4 : Tc đ tng trng doanh s bao thanh toán khu vc Châu M
Biu đ 2.5 : Tc đ tng trng doanh s bao thanh toán khu vc Châu Úc
Biu đ 2.6 : Tc đ tng trng doanh s bao thanh toán khu vc Châu Phi
Biu đ 2.7 : Doanh s bao thanh toán ti các châu lc và th gii
Biu đ 2.8 : Tc đ tng trng doanh s bao thanh toán ca Vit Nam
10
Biu đ 2.9 : Tc đ tng trng doanh s bao thanh toán trong nc ti các
Ngân hàng thng mi Vit Nam
Biu đ 2.10 : Tc đ tng trng doanh s bao thanh toán trong nc ti ACB
Biu đ 2.11 : Tc đ tng trng doanh s bao thanh toán trong nc ti
Vietcombank
Biu đ 2.12 : Tc đ tng trng doanh s bao thanh toán trong nc ti VIB

11
M U
1. Lý do chnăđ tài
Cùng vi xu th phát trin kinh t th gii, nn kinh t Vit Nam cng
đang ngày càng phát trin và hi nhp. Trong đó hot đng ngân hàng là mt
trong nhng hot đng góp phn rt ln trong vic phát trin kinh t quc gia.
Sau khi gia nhp T chc thng mi th gii (WTO) vào tháng 11/2006, các
ngân hàng Vit Nam phi đi mt và cnh tranh vi các đi th rt ln là các
ngân hàng nc ngoài. Do đó, đa dng hóa sn phm trong h thng ngân hàng
là mt tt yu. Gn đây các ngân hàng đu đy mnh các dch v ca mình đ
mang đn s thun li nht và đáp ng nhu cu ngày càng cao cho khách hàng
nh: dch v rút tin t đng ti máy ATM; chuyn khon hoc thanh toán hóa
đn đin, nc, Internet, qua mng Internet; liên kt bo him; Bên cnh
đó các sn phm tín dng cng không kém phn đa dng, trong đó có sn phm
bao thanh toán trong nc. S xut hin ca sn phm bao thanh toán trong
nc ti Vit Nam đư góp mt phn không nh vào quá trình lu thông hàng

hóa, giúp cho quá trình mua bán hàng din ra thun tin hn khi mà ngi bán
có th có đc tin hàng thông qua vic ng trc ti ngân hàng và ngi mua
thì có th thanh toán tr chm, gii quyt đc c nhu cu ca ngi mua và
ngi bán hàng.
Nghip v bao thanh toán có lch s phát trin lâu dài, xut phát t hot
đng đi lỦ hng hoa hng khong 2000 nm trc di thi đ ch La Mã,
phát trin  Anh vào th k 15 di hình thc ng tr trc mt phn cho
ngi y nhim (nhà cung ng sn phm), và phát trin mnh t th k 19
thông qua các nhà đi lý thanh toán ngành dt may ca M, ngành công nghip
đin, hóa cht, si tng hp, Tính đn cui nm 2010, trên th gii đư có
2.437 đn v bao thanh toán  69 quc gia, doanh s bao thanh toán trên th
gii tng đáng k qua các nm, vi doanh s nm 2004 là 860.215 triu Euro
nhng đn nm 2010 là 1.648.229 triu Euro, tng 91,6%. Trong đó, doanh s
bao thanh toán ti Vit Nam nm 2010 ch đt 65 triu Euro vi doanh s bao
12
thanh toán ni đa là 40 triu Euro và doanh s bao thanh toán quc t là 25
triu Euro. Mc dù nm 2009 doanh s bao thanh toán ti Vit Nam đư đt
đc 95 triu Euro, trong đó doanh s bao thanh toán ni đa là 90 triu Euro
và doanh s bao thanh toán quc t là 5 triu Euro. Vic thc hin đ tài:
ắPHÁTăTRINăBAOăTHANHăTOÁNăTRONGăNC TI CÁC NGÂN
HẨNGăTHNGăMI VITăNAM”ănhm tìm ra nguyên nhân làm cho bao
thanh toán trong nc ti Vit Nam chm phát trin so vi các nc trên th
gii, và còn có s st gim nghiêm trng v doanh s trong nm 2010. T đó
đa ra các gii pháp phát trin sn phm bao thanh toán trong nc ti các
Ngân hàng thng mi Vit Nam.
2. Mc tiêu nghiên cu
 tài da trên c s lý lun v bao thanh toán và nghiên cu thc trng
hot đng bao thanh toán trong nc ti các Ngân hàng thng mi Vit Nam,
đng thi cng nghiên cu thc trng bao thanh toán và mt s kinh nghim
ca các nc trên th gii. Sau đó đánh giá và nêu ra nhng nguyên nhân cn

tr vic phát trin bao thanh toán trong nc ti các Ngân hàng thng mi
Vit Nam. T nhng nguyên nhân này s tìm ra các gii pháp nhm giúp
nghip v bao thanh toán trong nc phát trin đ mang đn nhiu li ích cho
các bên tham gia cng nh cho nn kinh t. Bên cnh đó cng góp phn nâng
cao nng lc cnh tranh ca các Ngân hàng thng mi Vit Nam trên thng
trng quc t.
3.ăiătng và phm vi nghiên cu
- i tng đc nghiên cu: i tng đc nghiên cu là nghip v bao
thanh toán trong nc, thc trng hot đng và môi trng pháp lý liên quan
đn hot đng bao thanh toán trong nc.
- Phm vi nghiên cu: Phm vi nghiên cu là h thng Ngân hàng thng mi
Vit Nam.
+ Lun vn nghiên cu ba ngân hàng là ACB, Vietcombank và VIB đ
làm đin hình cho thc trng bao thanh toán trong nc ti các Ngân hàng
13
thng mi Vit Nam.
+ Thi gian: 2005 – 2010.
4.ăPhngăphápănghiênăcu
Lun vn đc nghiên cu bng các phng pháp tng hp, thng kê,
phân tích, so sánh và kt hp vi nn tng lý lun v nghip v bao thanh toán,
nghip v ngân hàng thng mi. Lun vn s dng ngun s liu t báo cáo
ca Ngân hàng nhà nc Vit Nam, các Ngân hàng thng mi Vit Nam và
Hip hi bao thanh toán th gii.
5.ăụănghaăkhoaăhc và thc tin
Qua vic nghiên cu tình hình thc t hot đng bao thanh toán trong
nc ti các Ngân hàng thng mi Vit Nam và tình hình hot đng bao thanh
toán trên th gii, lun vn nêu ra đc nhng thun li và khó khn khi phát
trin bao thanh toán ti các Ngân hàng thng mi Vit nam. ng thi tìm ra
nhng nguyên nhân cn tr vic phát trin nghip v này t phía Ngân hàng
nhà nc, các ngân hàng thng mi và các doanh nghip. Các gii pháp đc

đa ra nhm gii quyt các vng mc, khó khn khi phát trin bao thanh toán
trong nc ti các Ngân hàng thng mi Vit Nam. Thc hin đc các gii
pháp này trong thc t s giúp cho hot đng bao thanh toán trong nc ti các
Ngân hàng thng mi Vit Nam phát trin.
6. Nhngăđim ni bt ca lunăvn
Lun vn đa ra nhng khía cnh pháp lý cn phi đc nhà nc chnh
sa ban hành li cho phù hp vi thc t cng nh phù hp vi thông l quc
t, đng thi cng đa ra đc các gii pháp đi vi các Ngân hàng thng
mi Vit Nam áp dng khi trin khai nghip v cng nh các doanh nghip khi
s dng bao thanh toán trong nc.
7. Kt cu ca lunăvn
Ngoài phn m đu và kt lun, lun vn gm ba chng:
Chng 1 : C s lý lun v bao thanh toán trong nc
Chng 2: Thc trng hot đng bao thanh toán trong nc ti các Ngân hàng
14
thng mi Vit Nam
Chng 3: Gii pháp phát trin bao thanh toán trong nc ti các Ngân hàng
thng mi Vit Nam

15
CHNGă1
CăS LÝ LUN V BAOăTHANHăTOÁNăTRONGăNC
1.1 Tng quan v bao thanh toán
1.1.1 Lch s hình thành và phát trin nghip v bao thanh toán
Bao thanh toán ra đi t thi trung c khi ngi ta bt đu giao thng
vi nhau và phát sinh các khon n thng mi. Bao thanh toán xut phát t
đi lỦ hng hoa hng khong 2000 nm trc di thi đ ch La Mã. Nhng
đi lý này nm gi quyn s hu hàng hóa ca bên y nhim (bên cung ng
sn phm) ri giao hàng cho ngi mua, ghi s và thu n khi đn hn, chuyn
tin thu đc ca ngi mua cho bên y nhim sau khi đư tr phn hoa hng
ca mình.
S phát trin ca ngành công nghip Anh  th k 14 và th k 15 đư
nâng cao tm quan trng ca các đi lỦ bao thanh toán. Khi các đi lỦ dn dn
tin cy vào kh nng tr n ca ngi mua hàng, h bt đu cp tín dng cho
bên cung ng sn phm đ ly hoa hng cao hn. Thc t là vi khon hoa

hng nhiu hn, đi lỦ bao thanh toán bt đu bo đm kh nng tr n ca
ngi mua bng cách ha tr đúng hn cho ngi cung ng sn phm trong
tng lai, k c trong trng hp ngi mua không tr đc n đúng hn. Các
đi lỦ bao thanh toán có đ vn bt đu ng trc mt phn tin bán hàng cho
bên cung ng sn phm da trên khon tin mà bên mua hàng phi thanh toán
trong tng lai. Do có nhng khon ng trc này mà đi lỦ hng hoa hng
tính thêm phí hoa hng hay lưi sut. Ð gim thiu ri ro không thanh toán hay
hàng hóa b h hng, b giao thiu mà bên mua hàng không thanh toán hoc
thanh toán không ht giá tr khon phi thu, đi lý bao thanh toán không tm
ng toàn b s tin bán hàng. Phn gi li s đc thanh toán cho bên bán khi
bên mua thanh toán ht cho đi lý bao thanh toán.
Ðn th k 16, ch đ thc dân M ra đi và phát trin mnh, hot đng
mua bán thông thng phát trin mnh và cùng vi nó là vai trò ngày càng tng
và nhiu c hi mi cho hot đng bao thanh toán phát trin, bao thanh toán
16
đc bit hu ích vi nhng ngi thit lp hot đng kinh doanh  M. Khong
cách gia Châu Âu và M là rt ln, nht là khi M m rng biên gii v phía
Tây. Khong cách đa lý càng xa càng làm vòng quay vn lu đng ca nhà
sn xut chm li. Bt đu t khâu sn xut, giao hàng, ch thanh toán đn khi
đc thanh toán là mt khong thi gian dài, các nhà sn xut b chôn vn và
có th gây khó khn cho hot đng kinh doanh tip theo. Do đó, nhà sn xut 
Châu Âu thng y nhim cho đi lý bao thanh toán  M các khon phi thu
ca mình. Vi s thông tho th trng và nhng ngi mua hàng trong nc,
các đi lý bao thanh toán  M đư cung cp cho các nhà sn xut Châu Âu
nhng dch v marketing và tài chính.
Ðn cui th k 19, M phát trin thành mt quc gia ch quyn và ít b
ph thuc vào hàng hóa nc ngoài. Công nghip sn xut ca M phát trin
mnh kéo theo s phát trin ca hot đng marketing đư làm cho vai trò
marketing ca các đi lý bao thanh toán b gim đi. Tuy nhiên, mt ln na các
đi lý bao thanh toán li phát trin và điu chnh theo nhu cu kinh t mi trong

nc, tp trung vào tài chính, tín dng, thu n, k toán.
Ðu th k 20, khi nn công nghip M phát trin các ngành may mc,
ph kin, đ ni tht và thm thì các đi lỦ bao thanh toán càng phát trin sang
nhng lnh vc này. Ðn gia th k 20, nghip v bao thanh toán ca M phát
trin sang các ngành nh: đin, hóa cht, si tng hp.
Hot đng bao thanh
toán phát trin rm r vào nm 1963 khi c quan kim soát tin t Châu Âu
công b bao thanh toán là mt hot đng ngân hàng hp pháp thì các ngân
hàng mi bt đu đi vào lnh vc này. T nm 1974 thì nghip v bao thanh
toán đc công nhn bi hu ht các quc gia trên th gii. Bao thanh toán đư
đc chp nhn nh mt tt yu khách quan đ đáp ng nhu cu tài chính ca
các doanh nghip, đc các chính ph và ngân hàng trung ng trên khp th
gii h tr. Bao thanh toán đư phát trin  Anh, Pháp, M, Ý, và nhanh
chóng lan sang các nc châu Á Thái Bình Dng vi nhiu quc gia tham gia
trong đó có Nht Bn, Trung Quc là các th trng có doanh s hot đng bao
17
thanh toán cao nht khu vc.
1.1.2 Khái nim bao thanh toán
- Theo công c quc t UNIDROIT 1988
Bao thanh toán là mt dng tài tr bng vic mua bán các khon n
ngn hn trong giao dch thng mi gia t chc tài tr và bên cung ng.
Theo đó, t chc tài tr thc hin ti thiu hai trong s các chc nng sau: tài
tr bên cung ng gm cho vay và ng trc tin, qun lý s sách liên quan đn
các khon phi thu, thu n các khon phi thu, bo him ri ro không thanh
toán ca bên mua hàng.
- Theo t chc bao thanh toán quc t (FCI)
B
ao thanh toán là mt loi hình dch v tài chính trn gói bao gm s
kt hp gia tài tr vn hot đng, bo him ri ro tín dng, theo dõi các khon
phi thu và dch v thu h. ó là s tha thun gia ngi cung cp dch v

bao thanh toán (đn v bao thanh toán) vi ngi cung ng hàng hóa dch v
hay còn gi là ngi bán hàng trong quan h mua bán hàng hóa (bên bán).
Theo nh tha thun, đn v bao thanh toán s mua li các khon phi thu ca
bên bán da trên kh nng tr n ca bên mua trong quan h mua bán hàng hóa
dch v. Nu bên mua mt kh nng chi tr hay phá sn thì đn v bao thanh
toán s thay bên mua tr tin cho bên bán. Khi bên mua và bên bán  hai nc
khác nhau thì dch v này đc gi là bao thanh toán quc t.
Trong nghip v bao thanh toán thông thng có ít nht ba bên: đn v
bao thanh toán, khách hàng ca đn v bao thanh toán (bên bán) và con n ca
đn v bao thanh toán (bên mua). n v bao thanh toán có th là ngân hàng
hoc công ty tài chính chuyên nghip, va làm chc nng cp tín dng, va
cung cp tin ích và bo lãnh thanh toán. Các khon phi thu này là các khon
n ngn hn và cha ti thi hn thanh toán xut phát t vic bán hàng tr
chm.
- Theo Quyt đnh s 1096/2004/Q-NHNN ngày 06/09/2004 ca Thng đc
Ngân hàng nhà nc Vit Nam
18
Bao thanh toán là mt hình thc cp tín dng ca t chc tín dng cho
bên bán hàng thông qua vic mua li các khon phi thu phát sinh t vic mua,
bán hàng hoá đư đc bên bán hàng và bên mua hàng tha thun trong hp
đng mua, bán hàng.
- Theo Quyt đnh s 30/2008/Q-NHNN ngày 16/10/2008 ca Thng đc
Ngân hàng nhà nc Vit Nam đư sa đi khái nim bao thanh toán
Bao thanh toán là
mt hình thc cp tín dng ca t chc tín dng cho
bên bán hàng hóa, cung ng dch v thông qua vic mua li các khon phi thu
phát sinh t vic mua bán hàng hóa, cung ng dch v đư đc bên bán hàng
hóa, cung ng dch v và bên mua hàng hóa, s dng dch v tha thun trong
hp đng mua bán hàng hóa, cung ng dch v.
1.1.3 Phân loi bao thanh toán

1.1.3.1 Theo phm vi lãnh th
- Bao thanh toán trong nc:
Bao thanh toán trong nc là loi hình bao thanh toán da trên hp đng
mua bán hàng hóa, cung ng dch v trong đó bên bán hàng, cung ng dch v
và bên mua hàng, s dng dch v là nhng đn v c trú trong nc.
- Bao thanh toán xut nhp khu:
Bao thanh toán xut nhp khu là loi hình bao thanh toán da trên hp
đng xut nhp khu hàng hóa, cung ng dch v trong đó bên bán hàng, cung
ng dch v và bên mua hàng, s dng dch v là nhng đn v c trú  hai
quc gia khác nhau.
1.1.3.2ăTheoăýănghaăbo him ri ro
- Bao thanh toán có quyn truy đòi:
Là loi hình bao thanh toán mà đn v bao thanh toán có quyn đòi li
s tin đư ng trc cho bên bán hàng khi bên mua hàng không có kh nng
hoàn thành ngha v thanh toán khon phi thu.
- Bao thanh toán không có quyn truy đòi:
Là loi hình bao thanh toán mà đn v bao thanh toán chu toàn b ri ro
19
khi bên mua hàng không có kh nng hoàn thành ngha v thanh toán khon
phi thu. n v bao thanh toán ch có quyn đòi li s tin đư ng trc cho
bên bán hàng trong trng hp bên mua hàng t chi thanh toán khon phi
thu do bên bán hàng giao hàng không đúng nh tho thun ti hp đng mua,
bán hàng hoc vì mt lỦ do khác không liên quan đn kh nng thanh toán ca
bên mua hàng.
1.1.3.3ăTheoăphngăthc bao thanh toán
- Bao thanh toán tng ln:
n v bao thanh toán và bên bán hàng tha thun và ký hp đng bao
thanh toán đi vi tng khon phi thu ca bên bán hàng. i vi tng khon
phi thu s thc hin ký kt mt hp đng bao thanh toán riêng bit, thi gian
hiu lc ca tng hp đng s tng ng vi thi gian còn li ca các khon

phi thu đc bao thanh toán.
- Bao thanh toán theo hn mc:
n v bao thanh toán và bên bán hàng tho thun và xác đnh mt hn
mc bao thanh toán duy trì trong mt khong thi gian nht đnh.
- ng bao thanh toán:
Hai hay nhiu đn v bao thanh toán cùng thc hin bao thanh toán cho
mt hp đng mua, bán hàng, trong đó mt đn v bao thanh toán làm đu mi
thc hin vic t chc đng bao thanh toán.
1.1.3.4 Theo thi hn:
- Bao thanh toán ng trc:
Là loi hình bao thanh toán mà đn v bao thanh toán chit khu các
khon phi thu đc bao thanh toán trc ngày đáo hn và ng trc tin cho
bên bán hàng.
- Bao thanh toán khi đn hn:
Là loi hình bao thanh toán mà đn v bao thanh toán s tr cho bên bán
hàng s tin bng giá mua ca các khon phi thu đc bao thanh toán khi đáo
hn.
20
1.1.3.5ăTheoăphmăviăgiaoădchăviăbênămuaăhƠng
- Bao thanh toán kín:
Là loi hình bao thanh toán cung cp cho bên bán, nhng bên mua
không bit v vic bên bán đư chuyn nhng các khon phi thu cho đn v
bao thanh toán. Bên mua thanh toán tin hàng cho bên bán nh thông l và bên
bán chuyn s tin này cho đn v bao thanh toán.
- Bao thanh toán công khai:
Là loi hình bao thanh toán cung cp cho bên bán, đng thi bên mua
đc thông báo v vic bên bán chuyn nhng các khon phi thu cho đn v
bao thanh toán. Bên mua thanh toán tin hàng trc tip cho đn v bao thanh
toán.
1.1.3.6ăTheoăphmăviăbaoăthanhătoánăđiăviăsălngăhóaăđnăcaăbênăbánă

- Bao thanh toán toàn b:
n v bao thanh toán thc hin bao thanh toán cho toàn b hóa đn
phát sinh ca bên bán hàng đi vi mt hoc mt s bên mua hàng.
- Bao thanh toán mt phn:
n v bao thanh toán thc hin bao thanh toán cho mt s hóa đn phát
sinh ca bên bán hàng thc hin bao thanh toán mt hoc mt s bên mua
hàng.
1.1.3.7ăCnăcăvƠoăcácăchcănngăcaăbaoăthanhătoán
- Bao thanh toán đy đ các chc nng:
Là loi bao thanh toán mà đn v bao thanh toán cung cp đy đ bn
chc nng ca bao thanh toán cho khách hàng là: cho vay và ng trc tin,
qun lỦ s sách liên quan đn các khon phi thu, thu n các khon phi thu,
bo him ri ro không thanh toán ca bên mua hàng.
- Bao thanh toán thc hin mt s chc nng:
Là loi bao thanh toán mà đn v bao thanh toán ch cung cp 2 hoc 3
chc nng ca bao thanh toán.
n v bao thanh toán có th ch cung cp chc nng ng trc tin và
21
thu n các khon phi thu cho bên bán; hoc cung cp chc nng qun lí s
sách, thu h n và bo him ri ro không thanh toán ca bên mua hàng.
1.2 Nhng vnăđ căbn v baoăthanhătoánătrongănc
1.2.1 Khái nimăbaoăthanhătoánătrongănc
Bao thanh toán trong nc là mt hình thc bao thanh toán, trong đó
bên mua và bên bán  trong cùng mt quc gia, có hot đng mua bán hàng
hóa, cung ng dch v din ra trong phm vi biên gii mt quc gia.
Theo Quy ch bao thanh toán ban hành kèm theo Quyt đnh s
1096/2004/Q-NHNN ngày 06/09/2004 và Quyt đnh s 30/2008/Q-NHNN
ngày 16/10/2008 ca Thng đc Ngân hàng nhà nc Vit Nam, bao thanh
toán trong nc là vic bao thanh toán da trên hp đng mua bán hàng hóa,
cung ng dch v, trong đó bên bán hàng và bên mua hàng là ngi c trú theo

quy đnh ca pháp lut v qun lỦ ngoi hi.
Bên bán hàng và bên mua hàng là ngi c trú theo quy đnh ca pháp
lut v qun lỦ ngoi hi đc hiu nh sau:
+ Bên bán hàng là t chc kinh t bao gm:
- Doanh nghip nhà nc, Doanh nghip t nhân, Công ty, Hp tác xư và các
t chc kinh t khác thuc mi thành phn kinh t ca Vit Nam đc thành
lp và hot đng kinh doanh ti Vit Nam.
- Doanh nghip có vn đu t nc ngoài và Bên nc ngoài tham gia Hp
đng hp tác kinh doanh hot đng theo Lut đu t nc ngoài ti Vit Nam,
Chi nhánh công ty nc ngoài, nhà thu liên doanh vi nc ngoài và các t
chc kinh t khác có vn đu t nc ngoài hot đng kinh doanh ti Vit Nam
không theo Lut đu t nc ngoài ti Vit Nam.
+ Bên mua hàng là t chc bao gm:
- Doanh nghip nhà nc, Doanh nghip t nhân, Công ty, Hp tác xư và các
t chc kinh t khác thuc mi thành phn kinh t ca Vit Nam đc thành
lp và hot đng kinh doanh ti Vit Nam (t chc kinh t Vit Nam).
- Doanh nghip có vn đu t nc ngoài và Bên nc ngoài tham gia Hp
22
đng hp tác kinh doanh hot đng theo Lut đu t nc ngoài ti Vit Nam,
Chi nhánh Công ty nc ngoài, nhà thu nc ngoài, nhà thu liên doanh vi
nc ngoài và các t chc kinh t khác có vn đu t nc ngoài hot đng
kinh doanh ti Vit Nam không theo Lut đu t nc ngoài ti Vit Nam.
- T chc tín dng Vit Nam, t chc tín dng liên doanh, t chc tín dng phi
ngân hàng 100% vn nc ngoài, Chi nhánh ngân hàng nc ngoài hot đng
kinh doanh ti Vit Nam (t chc tín dng  Vit Nam).
- C quan Nhà nc, đn v lc lng v trang, t chc chính tr, t chc chính
tr – xã hi, t chc xư hi, t chc xư hi – ngh nghip, qu xư hi, qu t
thin ca Vit Nam hot đng ti Vit Nam.
- C quan đi din ngoi giao, c quan lưnh s, lc lng v trang và các t
chc chính tr, t chc chính tr – xư hi, t chc xư hi – ngh nghip, qu xư

hi, qu t thin ca Vit Nam hot đng ti nc ngoài.
- Vn phòng đi din t chc kinh t Vit Nam, vn phòng đi din ca t chc
tín dng  Vit Nam hot đng ti nc ngoài.
1.2.2 Quy trình thc hin nghip v baoăthanhătoánătrongănc
1.2.2.1 Các ch th tham gia
Các ch th tham gia trong quy trình thc hin nghip v bao thanh toán
trong nc bao gm: n v bao thanh toán, Bên bán hàng và Bên mua hàng.
- n v bao thanh toán: Gm các công ty bao thanh toán, các công ty tài chính
và các ngân hàng đc phép hot đng bao thanh toán.
- Bên bán hàng: Bao gm các t chc kinh t trong nc cung ng hàng hóa,
dch v và đc th hng các khon phi thu phát sinh t vic mua bán hàng
hóa, cung ng dch v theo tha thun ti Hp đng mua bán hàng hóa, cung
ng dch v.
- Bên mua hàng: Bao gm các t chc đc nhn hàng hóa, dch v t bên bán
hàng và có ngha v thanh toán các khon phi thu quy đnh ti Hp đng mua
bán hàng hóa, cung ng dch v.

23
1.2.2.2 Quy trình thc hin nghip v baoăthanhătoánătrongănc
Săđ 1.1 Quy trình thc hin nghip v baoăthanhătoánătrongănc

Chú thích:
(1): Bên bán và bên mua kỦ kt hp đng mua bán hàng hóa.
(2): Bên bán đ ngh đn v bao thanh toán thc hin bao thanh toán các khon
phi thu.
(3): n v bao thanh toán tin hành thm đnh bên mua hàng v tình hình hot
đng kinh doanh và kh nng tài chính, sau đó cp hn mc bao thanh toán cho
bên mua.
(4): n v bao thanh toán tin hành thm đnh, tr li tín dng và cp hn mc
bao thanh toán cho bên bán.
(5): n v bao thanh toán và bên bán tin hành kỦ kt Hp đng bao thanh
toán.
(6): Bên bán kỦ gi vn bn thông báo bao thanh toán cho bên mua, trong đó
nêu rõ vic bên bán chuyn giao quyn đòi n cho đn v bao thanh toán,
hng dn bên mua thanh toán vào tài khon ca đn v bao thanh toán.
(7): Bên mua hàng xác nhn v vic đư nhn thông báo và cam kt thanh toán
cho đn v bao thanh toán.
(8):
Bên bán giao hàng cho bên mua theo đúng tha thun trong hp đng mua

BÊN BÁN HÀNG

BÊN MUA HÀNG

NăV BAO THANH TOÁN
(5)
(10)
(3)
(6)
(7)

(11)
(12)
(13)
(6)
(1)
(8)
(2)
(4)
(9)
24
bán hàng hóa.
(9): Bên bán chuyn giao bn gc hp đng mua bán hàng hóa, chng t bán
hàng và các chng t khác liên quan đn các khon phi thu cho đn v bao
thanh toán.
(10): n v bao thanh toán ng trc mt phn tin cho bên bán hàng theo
tha thun trong hp đng bao thanh toán.
(11): Khi đn hn thanh toán, ngân hàng tin hành thu hi n t bên mua hàng.
(12): Bên mua thanh toán tin hàng cho ngân hàng.
(13): Ngân hàng thu phn tin ng trc và thanh toán phn còn li cho bên
bán hàng.
1.2.3 So sánh bao thanh toánătrongănc vi các hình thc tài tr khác
1.2.3.1ăSoăsánhăbaoăthanhătoánătrongănc vi hình thc cho vay th chp
bng tài sn có
- S ging nhau ca bao thanh toán trong nc và hình thc cho vay th chp
bng tài sn có:
C hai đu tài tr vn lu đng cho khách hàng, đu cn c vào các
khon phi thu trong tng lai đ ra quyt đnh tài tr. Nhng khon phi thu
này phi hp pháp, tc là nhng khon mua bán phi minh bch, có hóa đn và
hp đng chng minh và thc hin đúng theo quy đnh ca pháp lut.
- S khác nhau ca bao thanh toán trong nc và hình thc cho vay th chp

bng tài sn có:

Baoăthanhătoánătrongănc
Cho vay th chp bng tài sn có
- Có hai ch th gn lin vi khon tài
tr là bên mua hàng và bên bán hàng.
- Có mt ch th gn lin vi khon
tài tr là doanh nghip vay vn.
- Vic cp hn mc tài tr da trên
kh nng cung ng hàng hoá, dch v
ca bên bán hàng và nng lc tài
chính ca bên mua hàng.
- Ngân hàng cp tín dng da trên nhu
cu vn và nng lc tài chính ca
doanh nghip vay vn.

25
- n v bao thanh toán ng tin cho
bên bán hàng da trên hoá đn bán
hàng tr chm còn hiu lc thanh
toán.
- Trong nghip v bao thanh toán
trong nc, đn v bao thanh toán
không cn nht thit phi quan tâm
đn toàn b hot đng ca bên bán,
bên mua mà ch cn quan tâm ti tính
minh bch, hp pháp ca ln giao dch
mua bán đc bao thanh toán, và kh
nng thanh toán ca bên mua trong
ln giao dch đó.

- Khi cho vay th chp bng tài sn có,
ngân hàng phi theo dõi tình hình hot
đng kinh doanh ca khách hàng vay
có minh bch và hp pháp hay không,
phng án kinh doanh có kh thi hay
không.
- Tài sn đm bo trong nghip v bao
thanh toán trong nc là các khon
phi thu còn hiu lc thanh toán.
- Tài sn đm bo cho khon vay là
bt đng sn, đng sn, chng t có
giá nh: Quyn s dng đt, Quyn s
hu nhà, phng tin vn ti, máy
móc thit b, hàng hoá, nguyên vt
liu sn xut, s d tài khon, s tit
kim, thuc s hu ca bên vay
hoc bên bo lưnh. Trong trng hp
doanh nghip không th tr n, ngân
hàng s x lý tài sn đm bo đ thu
n.
- Khi đn v bao thanh toán chp nhn
bao thanh toán cho doanh nghip là
bên bán, thì quyn s hu các khon
phi thu đc chuyn hoàn toàn cho
- Ngc li, khi ngân hàng cho vay
th chp bng tài sn có, bên bán
không chuyn quyn s hu khon
phi thu cho ngân hàng. Lúc này, ngân