Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến giá chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH







PHM QUANG TÍN


PHÂN TÍCH CÁC NHÂN T NH HNG
N GIÁ CHNG KHOÁN NIÊM YT
TRÊN S GIAO DCH CHNG KHOÁN
THÀNH PH H CHÍ MINH





LUN VN THC S KINH T

TP. H CHÍ MINH – NM 2011


B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH







PHM QUANG TÍN


PHÂN TÍCH CÁC NHÂN T NH HNG
N GIÁ CHNG KHOÁN NIÊM YT
TRÊN S GIAO DCH CHNG KHOÁN
THÀNH PH H CHÍ MINH


Chuyên ngành : Kinh t Tài chính – Ngân hàng
Mã ngành: 60.31.12




LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC
TS. THÂN TH THU THY


TP. H CHÍ MINH – NM 2011
i

LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan, lun vn này là công trình nghiên cu đc lp ca tôi di
s hng dn khoa hc ca TS. Thân Th Thu Thy. Các ni dung nghiên cu, kt
qu trong lun vn là trung thc và cha tng đc ai công b trong bt c công
trình nào. Nhng d liu trong các bng phân tích làm cn c nhn xét, đánh giá
đc tác gi thu thp t các ngun khác nhau có ghi trong phn ngun d liu trong
các bng d liu. Ngoài ra lun vn s dng mt s khái nim, thut ng, kt qu
phân tích ca mt s tác gi khác, t chc khác đu có chú thích ngun gc sau mi
trích dn đ d tra cu và kim chng.
Nu phát hin s có bt k s gian di nào tôi xin chu trách nhim trc Hi
đng v kt qu lun vn ca mình.
TP.HCM, ngày 20 tháng 9 nm 2011
Tác gi


Phm Quang Tín

ii

LI CM N
Li đu tiên tôi xin chân thành cm n TS. Thân Th Thu Thy giáo viên
hng dn khoa hc đã nhit tình, tn ty chia s cho tôi nhng tri thc khoa hc,
nhng kinh nghim trong nghiên cu. Góp ý chnh sa ý tng khoa hc cng nh
cách din đt li vn, góp phn cho lun vn thành công hn. ng thi Cô đã giúp
tôi trng thành hn v mt nhn thc khoa hc, kh nng nghiên cu và chuyên
môn đc nâng cao.
Tôi xin chân thành cm n tt c nhng Thy Cô đã tng dy d tôi. c bit
tôi xin cm n quý Thy Cô Trng i khc kinh t TP.HCM, đã tn tình truyn
đt cho tôi nhng kin thc trong nhng nm hc cao hc, làm nn tn đ tôi thc
hin lun vn này.
Tôi xin cm n nhng ngi bn đã góp ý, cung cp cho tôi nhng tài liu,
d liu trong quá trình thc hin lun vn.
Li cm n sau cùng xin gi đn B M, nhng ngi đã nuôi dy con
trng thành, cm n nhng ngi thân (V, Con, Anh Ch Em) đã to điu kin tt
nht đ tôi hoàn thành lun vn.
Phm Quang Tín


iii

MC LC
LI NÓI U 1
1. S cn thit ca đ tài 1
2. Mc tiêu nghiên cu ca lun vn 1
3. i tng nghiên cu 2
4. Phm vi nghiên cu 2
5. Phng pháp nghiên cu 3
6. Kt cu ca đ tài 3
CHNG 1

: TNG QUAN V CÁC NHÂN T NH HNG N GIÁ
CHNG KHOÁN 4
1.1. Nhng vn đ c bn v Th trng chng khoán 4
1.1.1. Th trng chng khoán 4
1.1.2. Hàng hóa trên th trng chng khoán 6
1.2. Giá chng khoán 8
1.2.1. Các loi giá chng khoán 8
1.2.2. Các ch tiêu đo lng s bin thiên giá chng khoán 9
1.2.2.1. H s Bêta (

) 9
1.2.2.2. H s bin thiên (V - Coefficient of variation) 11
1.3. Ch s giá chng khoán 12
1.3.1. Khái nim ch s giá chng khoán 12
1.3.2. Các phng pháp tính ch s giá chng khoán 12
1.3.3. Ch s thi v giá chng khoán 14
1.4. Các nhân t nh hng đn giá chng khoán 15
1.4.1. Các nhân t ni ti 15
1.4.1.1. Kt qu hot đng sn xut kinh doanh 15
1.4.1.2. Chính sách c tc 16
1.4.1.3. Qui mô ca công ty 18
1.4.1.4. Ngành hot đng ca công ty 20
1.4.2. Các nhân t ngoi sinh 21
1.4.2.1. Tng trng kinh t 21
1.4.2.2. Lm phát 22
iv

1.4.2.3. Chính sách tin t ca Ngân hàng Trung ng 23
1.4.2.4. Bin đng th trng chng khoán th gii 23
1.4.2.5. Tâm lý ca nhà đu t trên th trng chng khoán 24

1.4.2.6. Bin đng ca các kênh đu t khác 25
KT LUN CHNG 1 26
CHNG 2 : PHÂN TÍCH CÁC NHÂN T NH HNG N GIÁ
CHNG
KHOÁN NIÊM YT TRÊN S GIAO DCH CHNG KHOÁN THÀNH PH
H CHÍ MINH 27
2.1. Thc trng hot đng ca S giao dch chng khoán Thành ph H Chí Minh
27
2.1.1. Quá trình hình thành và phát trin S giao dch chng khoán Thành ph
H Chí Minh 27
2.1.1.1. Quá trình hình thành S giao dch chng khoán Thành ph H Chí
Minh 27
2.1.1.2. Quá trình phát trin ca S giao dch chng khoán Thành ph H
Chí Minh 28
2.1.1.3. Hàng hóa giao dch trên S giao dch chng khoán thành ph H Chí
Minh 31
2.2. Phân tích s bin đng ch s giá chng khoán trên S giao dch chng
khoán Thành ph H Chí Minh 33
2.2.1. Cách tính ch s giá chng khoán và quy đnh biên đ giao đng giá c
phiu và chng ch qu niêm yt trên S giao dch chng khoán Thành ph H
Chí Minh 33
2.2.1.1. Cách tính ch s VN - Index trên s giao dch chng khoán Thành
ph H Chí Minh 33
2.2.1.2. Quy đnh biên đ giao đng giá c phiu và chng ch qu niêm yt
trên S giao dch chng khoán Thành ph H Chí Minh 33
2.2.2. Phân tích s bin đng ch s VN-Index theo thi gian 35
2.2.3. Phân tích s bin đng ch s VN-Index theo thi v 36
2.2.3.1. Phân tích s bin đng ch s VN-Index thi v theo quý 36
2.2.3.2. Phân tích s bin đng ch s VN-Index thi v theo tháng 37
v

2.3. Phân tích s tác đng ca các nhân t ni ti đn giá chng khoán 38
2.3.1. Phân tích S bin đng giá chng khoán theo ngành ngh kinh doanh 38
2.3.1.1. C s phân chia c phiu theo ngành kinh t 39
2.3.1.2. S dng h s bêta (

) đo lng s bin đng giá chng khoán theo
nhóm ngành kinh t 40
2.3.1.3. S dng h s bin thiên (V - Coefficient of variation) đo lng s
bin đng giá chng khoán theo nhóm ngành kinh t 42
2.3.1.4. Phân tích s khác bit giá chng khoán theo nhóm ngành kinh t 43
2.3.2. Phân tích s bin đng giá chng khoán theo quy mô ca công ty 44
2.3.2.1. Phân tích s bin đng giá chng khoán theo giá tr ca giá th
trng 44
2.3.2.2. Phân tích s bin đng giá chng khoán theo qui mô chng khoán
niêm yt ca công ty 45
2.3.3. Phân tích s bin đng giá chng khoán theo các ch tiêu hiu qu kinh
doanh ca công ty 46
2.3.3.1. Phân tích nh hng ca thu nhp trên mi c phn đn s bin đng
giá chng khoán 46
2.3.3.2. Phân tích nh hng ca giá tr ghi s đn s bin đng giá chng
khoán 48
2.3.4. Phân tích s tác đng đng thi các nhân t ni ti công ty đn giá chng
khoán. 50
2.3.4.1. Xây dng mô hình hi quy tng quan đo lng s tác đng ca các
nhân t ni ti công ty đn giá chng khoán 50
2.3.4.2. Kt qu tính hi quy tng quan đo lng s tác đng ca các nhân
t ni ti đn giá bình quân ca chng khoán 50
2.4. Phân tích s tác đng ca nhân t ngoi sinh đn giá chng khoán 53
2.4.1. Phân tích tác đng ca s bin đng th trng chng khoán th gii đn

giá chng khoán 53
2.4.2. Phân tích nh hng ca chính sách lãi sut c bn đn s bin đng giá
chng khoán 55
2.4.3. Phân tích tác đng nim tin ca nhà đu t đn giá chng khoán 57
vi

2.4.3.1. c đim ca các nhà đu t trên th trng chng khoán Vit Nam
58
2.4.3.2. Nhng nguyên nhân làm mt nim tin ca nhà đu t 59
KT LUN CHNG 2 63
CHNG 3 : MT S GII PHÁP NHM HN CH S TÁC NG BT
THNG CA CÁC NHÂN T N GIÁ CHNG KHOÁN NIÊM YT TRÊN
S GIAO DCH CHNG KHOÁN THÀNH PH H CHÍ MINH 64
3.1. Nâng cao nng lc điu hành v mô ca c quan qun lý nhà nc 64
3.1.1. n đnh nn kinh t v mô 64
3.1.2. Ci thin nng lc điu hành ca c quan qun lý nhà nc đi vi th
trng chng khoán 66
3.2. ng dng các phng pháp phân tích đnh lng khi quyt đnh đu t
chng khoán 69
3.2.1. ng dng phng pháp ch s giá chng khoán thi v đ phân tích và
la chn thi đim đu t và phát hành chng khoán 69
3.2.2. ng dng h s bêta và h s bin thiên đ la chn chng khoán đu t
71
3.2.3. Xây dng h s tín nhim đi vi các công ty 72
3.3. Ci tin cht lng dch v trên th trng chng khoán 75
3.3.1. Cht lng sn phm và nng lc phc v ca các công ty chng khoán
75
3.3.2. Cht lng sn phm và nng lc phc v ca các công ty kim toán 76
3.4. Xây dng và hoàn thin h thng qun tr công ty ti các công ty niêm yt.77
3.5. Tng cng ngun nhân lc cht lng cao trên th trng chng khoán 80

3.6. Nâng cao tính chuyên nghip đi vi nhà đu t trên th trng chng khoán
81
KT LUN CHNG 3 83
KT LUN 84
TÀI LIU THAM KHO 85
vii

DANH MC BNG, BIU
Bng 2.1: Mt s ch tiêu hot đng ca HOSE 28

Bng 2.2: Qui mô giao dch chng khoán theo tháng trên HOSE 2000-2010 30

Bng 2.3: Quy mô chng khoán niên yt trên HOSE 31

Bng 2.4: Quy đnh biên đ giao đng giá c phiu và chng ch qu niêm yt
trên HOSE

34

Bng 2.5: Ch s thi v theo quý v Ch s VN- Index 36

Bng 2.6: Ch s thi v theo quý v khi lng c phiu và chng ch qu giao dch trên
HOSE

37

Bng 2.7: Ch s thi v theo tháng v Ch s VN Idex 38

Bng 2.8: H s Bêta ca các chng khoán trên HOSE theo nhóm ngành kinh t
40

Bng 2.9: H s bin thiên giá chng khoán trên HOSE theo nhóm ngành kinh t 42

Bng 2.10: Bng phân tích ANOVA v s khác bit giá trung bình chng khoán
theo nhóm ngành kinh t

43

Bng 2.11: Giá chng khoán bình quân theo nhóm ngành kinh t 44

Bng 2.11: H s bin thiên giá chng khoán trên HOSE theo giá tr ca giá th
trng

45

Bng 2.12: H s bin thiên giá chng khoán trên HOSE theo khi lng chng
khoán niêm yt

46

Bng 2.13: H s bin thiên giá chng khoán trên HOSE theo EPS 47

Bng 2.14: Bng phân tích ANOVA v s khác bit giá trung bình chng khoán
theo EPS

47

Bng 2.15: c lng v s khác bit giá trung bình ca chng khoán theo EPS 48

Bng 2.16: H s bin thiên giá chng khoán trên HOSE theo giá tr ghi s 48

Bng 2.17: Bng phân tích ANOVA v s khác bit giá trung bình ch
ng khoán
theo giá tr ghi s

49

Bng 2.18: c lng v s khác bit giá trung bình chng khoán theo giá tr ghi
s
49

Bng 2.19: Kt qu phân tích ANOVA ca mô hình hi quy 51

Bng 2.20: Kt qu c lng và kim đnh các h s hi quy 52

Bng 2.21: Tng quan gia ch s VN-Index vi mt s ch s giá chng khoán
trên th gii
54

Bng 2.22. H s bin thiên ch s giá chng khoán các nc 2008-2010 55

Bng 2.23: S tác đng ca thay đi lãi sut c bn đn ch s VN-Index
56

viii

Bng 2.24: Tài khon đu t chng khoán Vit Nam 58

Bng 2.25: Tác đng ca vic thay đi biên đ giao đng giá ca c phiu và
chng ch qu đn VN-Index

59

ix

DANH MC CÁC T VIT TT
1. CP: C phiu
2. EPS: Thu nhp trên mi c phiu
3. GTT: Giá th trng
4. UBCKNN: y ban chng khoán Nhà nc
5. HOSE: S giao dch chng khoán Thành ph H Chí Minh
6. TTCK: Th trng chng khoán
7. VN-Index: Ch s giá trung bình ca c phiu và chng ch qu niêm
yt trên HOSE
8. Mean: Giá tr trung bình
9. Std. Deviation:  lch chun
10.

Sum of Squares: Tng các đ lch bình phng
11.

Between Groups: Gia các nhóm
12.

Within Groups: Ni b nhóm
13.

Total: Toàn b
14.

Sig: Mc ý ngha (xác sut) mc sai lm loi 1

15.

Confidence Interval:

 tin cy cho c lng khong
16.

Lower Bound:
Thp nht
17.

Upper Bound:
Cao nht
18
Mean Difference:
Khác bit trung bình
x

DANH MC HÌNH V
Hình 1.1:  th cung cu chng khoán
Hinh 2.1: Biu đ ch s VN-Index giai đon 2000-2010


1
LI NÓI U
1. S cn thit ca đ tài
Th trng chng khoán Vit Nam chính thc đc bt đu t thi đim S
giao dch chng khoán Thành ph H Chí Minh đi vào hot đng vào ngày
20/07/2000 đã hn 10 nm, mt khong thi gian cha phi là thc s dài nu so
vi th trng chng khoán ca mt s quc gia trong khu vc và trên th gii. Tuy

nhiên cn phi ghi nhn mt s thành công nht đnh v th trng chng khoán
Vit Nam, c th là v quy mô th trng ngày càng phát trin, điu này đc th
hin qua s lng công ty niêm yt ngày càng nhiu, s lng tài khon ca nhà
đu t tham gia giao dch trên th trng ngày càng ln, giá tr vn hóa th trng
ca các công ty niêm yt không ngng tng cao theo thi gian. Bên cnh nhng
thành công thì th trng chng khoán Vit Nam vn còn nhng hn ch nht đnh.
Xét s bin đng giá chng khoán niêm yt thông qua ch s giá chng khoán bình
quân –VN-Index, ngày giao dch đu tiên 28/07/2000 VN-Index là 100 đim
(100%) lên đn đnh cao nht là 1170 đim vào tháng 03/2007, đn tháng 03/2009
gim xung còn 235 đim và phiên giao dch đóng ca ngày 31/12/2010 VN-Index
là 484,88 đim, cho thy giá chng khoán trên th trng chng khoán Vit Nam có
s bin đng rt ln dn đn mt ri ro rt cao trong đu t. Chính vì vy, trong quá
trình hc tp tác gi chn đ tài: ”PHÂN TÍCH CÁC NHÂN T NH HNG
N GIÁ CHNG KHOÁN NIÊM YT TRÊN S GIAO DCH CHNG
KHOÁN THÀNH PH H CHÍ MINH” đ nghiên cu, phân tích v mt đnh
lng s nh hng ca các nhân t ni ti và ngoi sinh đn giá chng khoán.
2. Mc tiêu nghiên cu ca lun vn
H thng hóa c s lý thuyt chung v TTCK, các khái nim, các nhân t tác
đng đn giá chng khoán.
Phân tích s bin đng giá chng khoán theo thi gian
Phân tích s nh hng ca các nhân t ni ti đn giá chng khoán bao
gm: Ngành ngh hot đng ca công ty; Quy mô ca công ty; Hiu qu hot đng
sn xut kinh doanh ca công ty.
Phân tích s tác đng ca các nhân t ngoi sinh đn s bin đng giá chng
khoán nh: S bin đng giá chng khoán ca TTCK mt s quc gia trong khu


2
vc và trên th gii; Chính sách tin t ca Ngân hàng Trung ng; nim tin ca
nhà đu t trên TTCK.

Trên c s phân tích các nhân t nh hng đn giá chng khoán lun vn
đa ra mt s gii pháp hn ch s tác đng mang tính đt bin ca các nhân t đn
giá chng khoán nhm thúc đy s phát trin th trng chng khoán Vit Nam.
Ngoài ra lun vn đa ra mt s kin ngh v phng pháp phân tích đnh
lng đ các nhà đu t, các công ty niêm yt tham kho phân tích la chn thi
đim đu t và la chn chng khoán đ đu t cho hp lý.
3. i tng nghiên cu
Lun vn tin hành nghiên cu đánh s bin đng ch s VN-Index, giá c
phiu, chng ch qu niêm yt trên HOSE. Phân tích s nh hng ca các nhân t
ni ti và nhân t ngoi sinh đn s bin đng giá ca chng khoán niêm yt trên
S giao dch chng khoán Thành ph H Chí Minh.
4. Phm vi nghiên cu
Không gian: Gii hn nghiên cu c phiu và chng ch qu.
Thi gian: T khi S giao dch chng khoán Thành ph H Chí Minh đc
thành lp và thc hin giao dch đu tiên vào ngày 28/07/2000 đn 31/12/2010 và
trng tâm ca đ tài phân tích trong thi gian 36 tháng (1/2008-12/2010).
Ni dung: V c s lý thuyt, đã h thng hóa các yu t ni ti và ngoi
sinh tác đng đn s bin đng GTT ca chng khoán. Tuy nhiên khi trin khai
phân tích v mt đnh lng đ tài gii hn ch phân tích mt s nhân t nht đnh.
Khi phân tích các nhân t ni ti ch gii hn nghiên cu các nhân t: Ngành
ngh kinh doanh ca ca công ty, qui mô ca công ty, hiu qu hot đng sn xut
kinh doanh ca công ty.
Khi phân tích các nhân t ngoi sinh ch gii hn nghiên cu các nhân t: S
tác đng ca TTCK mt s quc gia trong khu vc và trên th gii, chính sách tin
t ca Ngân hàng Trung ng, tâm lý ca các nhà đu t trên TTCK. Tuy nhiên
nhân t chính sách tin t ch gii hn phân tích s nh hng ca chính sách lãi
sut c bn tác đng đn giá chng khoán.


3

5. Phng pháp nghiên cu
Lun vn s dng các phng pháp nghiên cu ca lý thuyt h thng, kinh
t lng và đc bit là các phng pháp phân tích thng kê đóng vai trò ch đo.
6. Kt cu ca đ tài
Ngoài phn li m đu, kt lun và ph lc lun vn c cu thành 3 chng:
Chng 1: Tng quan v các nhân t nh hng đn giá chng khoán
Chng 2: Phân tích các nhân t nh hng đn giá chng khoán niêm yt trên S
giao dch chng khoán Thành ph H Chí Minh
Chng 3: Mt s gii pháp nhm hn ch s tác đng bt thng ca các nhân t
đn giá chng khoán niêm yt trên S giao dch chng khoán Thành ph H Chí
Minh



4
CHNG 1
TNG QUAN V CÁC NHÂN T NH HNG
N GIÁ CHNG KHOÁN
1.1. Nhng vn đ c bn v Th trng chng khoán
1.1.1. Th trng chng khoán
- TTCK là ni din ra các hot đng trao đi, mua bán, chuyn nhng các
loi chng khoán, qua đó thay đi ch th nm gi chng khoán.
- TTCK đc đnh ngha theo Longman Dictionary of Business English, nm
1985: ”An organized market where are bought sold under fixed rules” – Dch ngha
ting Vit: Mt th trng có t chc là ni các chng khoán đc mua bán tuân
theo nhng quy tc đã đc n đnh.
- TTCK ting La tinh là Bursa - mt th trng có t chc và hot đng
có điu khin.
Ngoài ra còn mt s khái nim khác v TTCK.
Tuy có nhiu khái nim v TTCK nhng nhìn chung có th đa ra mt khái

nim có tính ph bin: “TTCK là mt th trng mà  ni đó mua bán, chuyn
nhng, trao đi chng khoán nhm mc đích kim li”.
Ti khon 18 điu 6 ca Lut chng khoán Vit Nam do quc hi Vit Nam
ban hành ngày 29/06/2006, s hiu 70/2006/QH11 gii thích thut ng TTCK: “Th
trng giao dch chng khoán là đa đim hoc hình thc trao đi thông tin đ tp
hp lnh mua, bán và giao dch chng khoán”.
Phân loi TTCK: Có nhiu tiêu thc phân loi TTCK.
- Cn c vào phng thc hot đng:
+ TTCK tp trung - S giao dch chng khoán (Stock exchange) là mt pháp nhân
có th là t chc s hu nhà nc, công ty c phn hoc mt hip hi đc thành lp theo
quy đnh ca pháp lut thc hin giao dch chng khoán cho các t chc phát hành đ điu
kin niêm yt ti S Giao dch Chng khoán. Mi vic mua, bán, chuyn nhng, trao đi
chng khoán phi tin hành ti S giao dch và thông qua các thành viên ca S giao dch
theo quy ch ca S giao dch chng khoán.


5
+ TTCK phi tp trung (Over-the-counter – OTC) là mt th trng không có
hình thái t chc tn ti, nó có th là bt c ni nào mà ti đó ngi mua và ngi
bán trc tip gp nhau đ tin hành giao dch. Vic giao dch đc thc hin bi
mt mng li các nhà môi gii, t doanh chng khoán và nhà to lp th trng
liên kt vi nhau và liên kt vi trung tâm qun lý thông qua mng dch v vin
thông d liu din rng; c ch xác lp giá ch yu là da trên c s thng lng
giá.
- Cn c vào s luân chuyn các ngun vn:
+ Th trng s cp là th trng mua bán các chng khoán mi phát hành.
Trên th trng này, vn t nhà đu t s đc chuyn sang nhà phát hành thông
qua vic nhà đu t mua các chng khoán mi phát hành. Hot đng ca th trng
s cp to ra mt kênh huy đng vn đu t cho nn kinh t.  th trng s cp,
ngi phát hành nhn đc tin t vic bán chng khoán. Qua hot đng này  th

trng s cp, các ngun tin nhàn ri trong dân c, trong các t chc kinh t, xã
hi đc chuyn thành vn đu t dài hn cho ngi phát hành chng khoán.
+ Th trng th cp là ni giao dch các chng khoán đã đc phát hành
trên th trng s cp, đm bo tính thanh khon cho các chng khoán đã phát hành.
ây là ni trao đi, mua bán các chng khoán đã đc phát hành. Nhà đu t mua
đi bán li chng khoán nhm vào mt trong các mc đích: ct gi tài sn tài chính,
nhn mt khon thu nhp c đnh hàng nm, hng chênh lch giá.
- Cn c vào hàng hoá giao dch trên th trng:
+ Th trng c phiu là th trng giao dch và mua bán các loi c phiu, bao
gm c phiu thng, c phiu u đãi.
+ Th trng trái phiu là th trng giao dch và mua bán các trái phiu đã
đc phát hành, các trái phiu này bao gm các trái phiu công ty, trái phiu đô th
và trái phiu chính ph.
+ Th trng chng khoán phái sinh là th trng giao dch các chng t tài
chính khác nh: quyn mua c phiu, chng quyn, quyn chn mua, quyn chn
bán, hp đng tng lai.


6
1.1.2. Hàng hóa trên th trng chng khoán
Hàng hóa giao dch trên TTCK bao gm:
- C phiu (Stock): là giy chng nhn s tin nhà đu t đóng góp vào công
ty c phn. C phiu là chng ch hoc bút toán ghi s xác nhn quyn s hu mt
hoc mt s c phn ca công ty phát hành. Cn c theo quyn li ca ngi nm
gi c phiu thì c phiu đc chia thành các loi nh sau:
+ C phiu thng (Common Stock): là giy chng nhn s hu c phn
thng, xác nhn quyn s hu ca c đông đi vi công ty c phn. C đông nm
gi c phiu thng tr thành c đông thng. Các c đông s hu loi c phiu
này đc quyn t do chuyn nhng, có đy đ quyn biu quyt đi vi các
quyt đnh ca công ty ti i hi c đông và đc hng c tc theo kt qu kinh

doanh và giá tr c phiu nm gi.
+ C phiu u đãi (Preferred Stock): là giy chng nhn c đông đc u
tiên so vi c đông thng v mt tài chính nhng hn ch v quyn hn đi vi
công ty góp vn. C phiu u đãi va có nhng đc đim ging c phiu thng,
va ging trái phiu. Cng ging nh c phiu thng, ngi mua c phiu u đãi
đc xem là c đông trong công ty. Tuy nhiên, khác vi c phiu thng, c phiu
u đãi tr mt lng c tc nht đnh cho c đông nm gi. Ging nh trái phiu,
mnh giá ca c phiu u đãi khác vi mnh giá c phiu thng ch có giá tr danh
ngha, mnh giá c phiu u đãi rt quan trng, có ý ngha trong vic chia c tc c
đnh và c tc ca c phiu u đãi đc n đnh theo mt t l c đnh trên mnh
giá.
- Chng ch qu là loi chng khoán di hình thc chng ch hoc bút toán
ghi s do công ty qun lý qu thay mt Qu công chúng phát hành, xác nhn quyn
s hu hp pháp ca ngi đu t đi vi mt hoc mt s đn v qu ca mt Qu
công chúng.
- Trái phiu (Bonds): là giy chng nhn n dài hn do chính ph hay công
ty phát hành cam kt vi ngi mua trái phiu rng s chi tr li tc đnh k và
hoàn tr li vn gc cho ngi cm gi trái phiu đn thi đim đáo hn. Trên giy


7
chng nhn n này có ghi mnh giá, lãi sut đc hng và thi hn đáo hn ca
trái phiu.
+ Trái phiu chính ph (Government Bonds): là trái phiu do chính quyn
trung ng phát hành nhm mc đích bù đp các khon chi đu t ca ngân sách
Nhà nc, qun lý lm phát hoc tài tr cho các công trình, d án nhà nc. Trái
phiu chính ph có th đc phát hành bng đng tin nc đó hoc ngoi t.
+ Trái phiu đô th (Municipal Bonds): là loi trái phiu đu t có k hn t
mt nm tr lên, do chính quyn đa phng y quyn cho kho bc hoc các pháp
nhân do chính quyn đa phng lp ra, phát hành vi mc đích huy đng vn đ

đu t xây dng các công trình mang tính công cng nh đng xá, bn cng,
trng hc, bnh vin,…Trái phiu đô th có th đc phát hành bng đng tin
nc đó hoc ngoi t.
+ Trái phiu công ty (Corporate Bonds): là trái phiu đc công ty  mt
quc gia hoc mt tp đoàn thuc công ty đa quc gia phát hành nhm mc đích
huy đng n vay đ đu t dài hn, m rng qui mô phát trin sn xut kinh doanh.
Trái phiu công ty có th đc phát hành bng đng tin nc thuc đn v thng
trú ca công ty đó hoc ngoi t.
- Các chng khoán phái sinh:
+ Quyn mua c phn (Rights) là loi chng khoán do công ty c phn phát
hành kèm theo đt phát hành c phiu b sung nhm bo đm cho c đông hin hu
quyn mua c phiu mi theo nhng điu kin đã đc xác đnh.
+ Chng quyn (Warrants) là loi chng khoán đc phát hành cùng vi
vic phát hành trái phiu hoc c phiu u đãi, cho phép ngi s hu chng khoán
đc quyn mua mt s c phiu ph thông nht đnh theo mc giá đã đc xác
đnh trc trong thi k nht đnh.
+ Hp đng k hn (Forwards): là mt tho thun gia hai bên v vic mua
hay bán mt chng khoán nào đó vào mt thi đim đnh trc trong tng lai. Do
vy, trong loi hp đng này, ngày kí kt và ngày giao hàng là hoàn toàn tách bit
nhau. Hai bên chu s ràng buc pháp lý cht ch phi thc hin ngha v hp đng,
tr khi c hai bên tho thun hu hp đng. c đim ca hp đng k hn là hai


8
bên tham gia đàm phán trc tip v các điu khon trong hp đng, và đc mua
bán trên th trng phi tp trung.
+ Hp đng giao sau (Futures) là cam kt mua hoc bán các loi chng
khoán, nhóm chng khoán hoc ch s chng khoán nht đnh vi mt s lng và
mc giá nht đnh vào ngày xác đnh trc trong tng lai. Hp đng giao sau đc
tha thun thông qua môi gii và đc mua bán trên th trng tp trung.

+ Hp đng quyn chn (Options) là hp đng cho phép ngi mua có
quyn, nhng không bt buc, đc mua hoc đc bán mt s lng xác đnh các
chng khoán, ti hay trc mt thi đim xác đnh trong tng lai, vi mt mc giá
xác đnh ngay ti thi đim tha thun hp đng.
1.2. Giá chng khoán
1.2.1. Các loi giá chng khoán
- Mnh giá (Par Value) là giá tr ghi trên c phiu. Mnh giá ch có giá tr
danh ngha, khi công ty mi thành lp mnh giá đc xác đnh theo công thc (1.1)
Vn điu l ca công ty c phn
Mnh giá =
Tng s c phn đng ký phát hành
(1.1)
- Giá tr ghi s (Book Value) là giá c phiu ghi trên s sách k toán phn
ánh tình trng vn c phn ca công ty  mt thi đim nht đnh. Giá tr ghi s
đc xác đnh theo công thc (1.2)
Tng tài sn - (Tài sn vô hình + Tng n phi tr)
Giá tr
ghi s
=
Tng s c phn đang lu hành
(1.2)
Tài sn vô hình bao gm: Giá tr các sáng ch, giy phép khai thác, nhãn
hiu,
Tng n phi tr bao gm toàn b các khon n mà công ty phi chu trách
nhim tr n và giá tr c phiu u đãi hoàn li.
Giá tr ghi s cho bit giá tr tài sn công ty còn li thc s là bao nhiêu nu
ngay lp tc rút lui khi kinh doanh. Giá tr ghi s là mt thc đo rt chính xác giá
tr ca công ty, đc đim ca giá tr ghi s là không bin đi quá nhanh, tng đi
n đnh, là s liu thích hp làm c s cho các nhà đu t giá tr.

9
Giá tr ni ti (Intrinsic Value) ca c phiu đc tính toán ti thi đim hin
ti. Giá tr ni ti đc xác đnh trên c s c tc, trin vng phát trin ca công ty
và lãi sut ca th trng. Giá tr ni ti phn ánh thc trng ca công ty, tuy nhiên
giá tr ni ti không có hình thc riêng đ t th hin nh mnh giá hay th giá, tn
ti mt cách khách quan, không ai có th áp đt, k c ngi s hu nó.
- Giá tr trng (Market Value) là mc giá do quan h cung cu trên th
trng quyt đnh. GTT là c s đ nhà đu t phi tr nu mun mua hoc nhà đu
t đc hng nu mun bán. GTT luôn bin đng và phn ánh cán cân cung cu
trên th trng. GTT không có ý ngha nhiu vi đu t dài hn. Mi bin đng ca
th trng, tâm lý nhà đu t s đc phn ánh ngay vào GTT.
GTT ca chng khoán hình thành trên c s cung cu chng khoán trên th
trng. Theo hình 1.1, khi cung vi cu gp nhau ti đim E thì mc giá P
1
là mc
giá đc ngi bán chp nhn bán và ngi mua chp nhn mua, mc giá P
1
là
GTT. Mc Q
1
chính là khi lng chng khoán đã đc giao dch. Mi tác đng
làm thay đi mc cung hoc cu chng khoán trên th trng s làm thay đi mc
giá ca chng khoán trên th trng.

Hình 1.1:  th cung cu chng khoán

1.2.2. Các ch tiêu đo lng s bin thiên giá chng khoán
1.2.2.1. H s Bêta (

)
H s Bêta là mt tham s phn ánh mi quan h th giá ca mt chng
khoán so vi mc bin đng giá chung ca toàn b th trng (ch s giá chng
khoán).
P
Q
P
1

Q
1

S
D
E



10
H s bêta đc s dng ph bin  các nc phát trin nh M, Pháp trong
vic đo lng s bin thiên giá chng khoán và hin nay  Vit Nam h s bêta
cng đc mt s t chc tài chính, công ty chng khoán tính toán và công b đ
đo lng s bin thiên giá ca tng chng khoán so vi s bin thiên giá chung ca
toàn th trng.

Có hai mô hình đ tính h s bêta: Mô hình ch s đn - SIM (Single Index
Model) và Mô hình xác đnh giá tr ca tài sn vn – CAPM (Capital Asset Pricing
Model).
Mô hình SIM dùng đ xác đnh h s bêta đc các đnh theo dng hàm (1.3)

iMiii
eRaR 


(1.3)
Trong đó:
- R
i
: Tc đ tng GTT ca chng khoán
- a
i
: Tc đ tng giá trung bình ti thiu GTT ca chng khoán
- R
M
: Tc đ tng giá chng khoán chung cho toàn th trng
- e
i
: i din cho nhng nhân t không th đa ht vào mô hình đ phân tích
-
i

: H s đo lng s bin thiên GTT mt chng khoán theo s bin thiên
giá ca toàn th trng
+ Giá tr ca
i


có th ln hn; bng hoc nh hn 1
+
i

có th mang du dng hoc âm. Nu
i

mang du dng GTT chng
khoán i bin thiên cùng chiu vi th trng,
i

mang du âm GTT chng
khoán i bin thiên ngc chiu vi th trng. Trong thc t có mt s chng
khoán thuc mt s ngành đi ngc chiu th trng, có ngha khi ch s giá
toàn th trng tng nhng giá ca nhng chng khoán này gim và ngc li
ch s giá toàn th trng gim nhng giá ca nhng chng khoán này tng. Tuy
nhiên, hin tng này ch tn ti trong mt s thi đim nht đnh còn trong dài
hn thì có th khng đnh s bin thiên ca mt chng khoán cùng chiu vi th
trng, vn đ là s bin thiên mnh hay yu


11
Mô hình CAPM dùng đ xác đnh h s bêta đc các đnh theo dng hàm
(1.4)
)()(
iMiii
aRaRE 

Vi

2
,
M
Mi
i
Cov



(1.4)
Trong đó:
- a
i
: Li nhun phi ri ro
- E(R
i
): T sut sinh li k vng ca chng khoán i
- Cov
i,M
: Hip phng sai ca chng khoán i so vi th trng
-
2
M

: Phng sai chung ca th trng
Các điu kin ràng buc trong vic phân tích mô hình SIM đn gin hn so
vi mô hình CAPM nên đc s dng nhiu hn trong vic phân tích bin đng giá
chng khoán.
1.2.2.2. H s bin thiên (V - Coefficient of variation)
H s bin thiên là mt s tng đi dùng đ đo lng đ phân tán giá

chng khoán.
H s bin thiên đc dùng đo lng đ phân tán GTT ca c phiu qua các
phiên giao dch xác đnh theo công thc (1.5)


V

=
µ
(1.5)
Trong đó:

:  lch chun ca giá chng khoán
µ: Giá chng khoán trung bình cng
Vic s dng h s bin thiên không đòi hi nhiu s ràng buc nh tính h
s bêta nên vic đo lng s bin đng GTT ca chng khoán thông qua h s bin
thiên là hp lý. Xét theo ngha tiêu cc h s bin thiên càng ln th hin đ phân
tán giá chng khoán càng cao hay nói cách khác là ri ro cao. Nhng xét theo ngha
tích cc h s bin thiên ln cng đng ngha vi c hi tìm kim li nhun cao phù
hp vi nhng nhà đu t mo him trong ngn hn nhm mc đích hng li


12
nhun t chênh lch giá vì nhng c phiu có h s bin thiên cao thì kh nng có
sóng nhiu hn.
1.3. Ch s giá chng khoán
1.3.1. Khái nim ch s giá chng khoán
Ch s giá chng khoán là mt s tng đi phn ánh mi quan h so sánh
mc giá chng khoán bình quân ca mt nhóm c phiu hoc toàn th trng  thi
k nghiên cu hin ti so vi mc giá chng khoán bình quân k gc.

Ch s giá chng khoán là ch báo phn ánh xu hng chung v giá chng
khoán ca toàn th trng.
1.3.2. Các phng pháp tính ch s giá chng khoán
Có nhiu phng pháp tính ch s giá chng khoán khác nhau, mi phng
pháp tính đu có nhng u nhc đim nht đnh
- Phng pháp Ch s bình quân s hc (Arithmetic Arerage)
c xác đnh đn gin bng cách ly tng GTT ca các loi c phiu cn
tính chia cho tng s c phiu và đc xác đnh theo công thc (1.6)
N
P
P
i


_

(1.6)
Trong đó:

_
P
: Giá chng khoán bình quân
P
i
: GTT ca c phiu i
N: S loi c phiu cn tính.
+ Phng pháp ch s bình quân gin đn
c tính tng t nh phng pháp tính bình quân s hc. Tuy nhiên, có s
khác bit gia ch s bình quân cng s hc và ch s bình quân gin đn đó là có
s điu chnh trong trng hp tách/ gp c phiu, phát hành thêm c phiu. Ch s

chng khoán bình quân gin đn đc xác đnh theo công thc (1.7)
0
0
1
xI
P
P
I




(1.7)


13
Trong đó:
I: Ch s giá chng khoán bình quân.
P
1
: GTT ca c phiu i  thi k nghiên cu
P
0
: GTT ca c phiu i  thi k gc
I
0
: Ch s giá chng khoán bình quân  thi k gc.
Phng pháp bình quân s hc đc ng dng đ tính các ch s chng
khoán Dow Jone ca M; Nikkei 225 ca Nht; MBI ca Ý.
- Phng pháp ch s bình quân có trng s ( Weighted Average)

c tính bng cách ly tng vn th trng các loi c phiu cn tính chia
cho tng khi lng c phiu niêm yt và đc xác đnh theo công thc (1.8)



i
ii
Q
QP
P
_

(1.8)
Trong đó:
Q
i
: Khi lng c phiu niêm yt ca c phiu i.
- Phng pháp ch s tng hp
Ch s tng hp đc tính toán da trên các bin đng v giá và khi lng
c phiu đang lu hành. Ch s tng hp nhm so sánh GTT hin ti vi mt giá tr
tham chiu, hay còn gi là giá tr c s ti mt thi đim xác đnh trc đó (gi là
k gc hay k c s). Thông thng giá tr c s đc chn là 100. Ch s tng hp
đc tính theo công thc (1.9)
Tng giá tr th trng k hin hành
Ch s
tng hp
=
Tng giá tr th trng k gc
X 100 (1.9)
Hai phng pháp thng dùng đ tính ch s tng hp là phng Laspeyres

và phng pháp Paascher
+ Phng pháp Laspeyres
Ch s giá bình quân Laspeyres là ch s giá bình quân gia quyn giá tr, ly
quyn s là khi lng c phiu niêm yt  thi k gc. Ch s giá Laspeyres đc
xác đnh theo công thc (1.10)