Chăm sóc giáo dục trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn (Dành cho CBQL)

1
Chăm sóc giáo dục trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn
C
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
DỰ ÁN TĂNG CƯỜNG KHẢ NĂNG SẴN SÀNG ĐI HỌC
CHO TRẺ MẦM NON
Mô đun QL3
HĂM SÓC GIÁO DỤC
TRẺ DÂN TỘC THIỂU SỐ
& TRẺ CÓ HOÀN CẢNH KHÓ KHĂN
(Dành cho cán bộ quản lý)
Hà Nội, 2013
2
Chăm sóc giáo dục trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn
THAM GIA BIÊN SOẠN
1. Cố vấn chun mơn : PGS. TS. Kay Margetts
2. Các tác giả : Ths. Lương Thị Bình
Ths. Phạm Thị Bền
Ths. Lê Mỹ Dung
Ths. BS. Vũ Yến Khanh
Ths. Hồng Thị Thu Hương
Ths. Lê Thị Thu Huyền
PGS. TS. Lã Thị Bắc Lý
Ths. Nguyễn Thị Qun
Ths. Bùi Thị Kim Tuyến
TS. Hồng Thị Oanh
MÔ ĐUN QL3
4
Chăm sóc giáo dục trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn
• Xác định được trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hồn cảnh khó khăn cũng như những lĩnh
vực các em cần hỗ trợ trong q trình chăm sóc, giáo dục.

• Lựa chọn và áp dụng được các biện pháp hỗ trợ phù hợp với đặc điểm của trẻ dân tộc
thiểu số và trẻ có hồn cảnh khó khăn cũng như đặc điểm của địa phương mình.
Về thái độ
• Tơn trọng sự đa dạng của trẻ em;
• Có hành vi ứng xử phù hợp trong q trình tổ chức chăm sóc, giáo dục trẻ dân tộc
thiểu số và trẻ có hồn cảnh khó khăn;
• Tạo điều kiện hỗ trợ để nâng cao chất lượng và mục tiêu chăm sóc và giáo dục trẻ dân
tộc thiểu số và trẻ có hồn cảnh khó khăn
NỘI DUNG CHÍNH
Nội dung ời gian
1 Giới thiệu 10 phút
2 Tơn trọng sự khác biệt của trẻ trong trường/lớp học đa dạng 30 phút
3 Giới thiệu về trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hồn cảnh khó khăn 30 phút
4 ực trạng chăm sóc giáo dục trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hồn
cảnh khó khăn
45 phút
5 Hỗ trợ trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hồn cảnh khó khăn
5.1 Hỗ trợ trẻ dân tộc thiểu số
5.2 Hỗ trợ trẻ có hồn cảnh khó khăn
180 phút
6 Kế hoạch hành động cá nhân 30 phút
TÀI LIỆU CẦN
1. Một số chính sách văn bản liên quan đến giáo dục mầm non cho trẻ dân tộc thiểu số
và trẻ có hồn cảnh khó khăn
TÀI LIỆU VÀ PHƯƠNG TIỆN HỖ TRỢ
• Giấy A0, giấy A4 và bút dạ
• Tài liệu bổ trợ
• Băng dính
• Bảng và bàn ghế
• Máy tính và máy chiếu

5
Chăm sóc giáo dục trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn
TÀI LIỆU CHUẨN BỊ TRƯỚC
• Đọc Hướng dẫn dành cho Báo cáo viên
• Xem trước Tài liệu giảng dạy
• Xem trước bài giảng PowerPoint slides
• Kiểm tra và chạy thử các đoạn băng hình (nếu có)
• Đảm bảo học viên có đủ Tài liệu bổ trợ
• Đảm bảo báo cáo viên có đủ các Tài liệu phát tay
• Đảm bảo có đầy đủ danh sách học viên
TÀI LIỆU THAM KHẢO
• Bộ Giáo dục và Đào tạo (2013). Báo cáo kết quả EDI
• Bộ Giáo dục và Đào tạo (2009). Chương trình giáo dục mầm non và Hướng dẫn thực
hiện chương trình, NXBGDVN.
• Bộ Giáo dục và Đào tạo (2008). Dự án Giáo dục tiểu học cho học sinh có hồn cảnh khó
khăn (PEDC).
• Luật Người khuyết tật (2011)
• Luật Bảo vệ chăm sóc và giáo dục trẻ em (2004)
• Các thơng tư của Bộ Giáo dục và Đào tạo, ơng tư liên tịch giữa Bộ Giáo dục và Đào
tạo , Bộ Tài chính, Bộ Lao động ương binh và Xã hội liên quan đến giáo dục mầm non cho
trẻ em dân tộc thiểu số và trẻ có hồn cảnh khó khăn
• Một phim ngắn minh họa được trích từ bộ DVD Con đường hi vọng của tổ chức GIZ
và các hình ảnh minh họa được sưu tầm từ nhiều nguồn khác nhau.
6
Chăm sóc giáo dục trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn
I. GIỚI THIỆU
CHIẾU SLIDE # 1
Xin chào mừng các anh/chị đã tham gia khóa tập huấn. Hơm nay, chúng ta cùng
nhau tìm hiểu mơ đun Chăm sóc giáo dục trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hồn
cảnh khó khăn.

GIỚI THIỆU VỀ BẢN THÂN
Tơi xin tự giới thiệu
Tên tơi là
Tơi hiện nay đang làm việc tại
Tơi đã có kinh nghiệm năm trong lĩnh vực
Tơi là người trình bày nội dung của mơ đun ngày hơm nay.
7
Chăm sóc giáo dục trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn
CHIẾU SLIDE # 2 Mục tiêu của mơ đun.
ĐỌC SLIDE
CHIẾU SLIDE # 3 Các nội dung của mơ đun.
ĐỌC SLIDE
NĨI
Bây giờ chúng ta sẽ đi tìm hiểu từng nội dung của mơ đun này. Trước hết là nội
dung 1. Tơn trọng sự khác biệt của trẻ trong trường/lớp học đa dạng.
8
Chăm sóc giáo dục trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn
2. TƠN TRỌNG SỰ KHÁC BIỆT TRONG TRƯỜNG/LỚP HỌC ĐA
DẠNG.
CHIẾU SLIDE # 4 Tơn trọng sự khác biệt trong trường/lớp học đa dạng.
NĨI
Chúng ta hãy bắt đầu bằng việc xem xét và suy ngẫm cá nhân để nhận ra các đặc
điểm riêng của mình.
Các anh/chị mở phiếu hỏi ở cuối tập tài liệu này và thực hiện nhiệm vụ nêu
trong slide sau.
9
Chăm sóc giáo dục trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn
CHIẾU SLIDE # 5 Phiếu hỏi.
ĐỌC SLIDE
[Phát Phiếu hỏi cho học viên và chiếu nội dung phiếu hỏi trong slide tiếp theo]

HỎI
Có nhóm nào có học viên trả lời giống nhau khơng?
[Nếu có, u cầu các nhóm chia sẻ khoảng 2 câu trả lời giống nhau]
10
Chăm sóc giáo dục trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn
HỎI
Món ăn khối khẩu của anh/chị là gì?
KHÍCH LỆ và GHI NHẬN các ý kiến
[Sau khi một số ý kiến đã chia sẻ
Để khởi xướng các ý kiến, HỎI cho ví dụ
Ai thích ăn PHỞ nào?
HỎI
Những điều mà anh/chị muốn thay đổi bản thân mình là gì?
KHÍCH LỆ và GHI NHẬN các ý kiến
GIẢI THÍCH
Tất cả chúng ta đều giống và khác nhau về một mặt nào đó. Khác nhau là một
điều cơ bản ở một người.
HỎI
Các anh/chị mong muốn người khác đối xử với mình như thế nào?
KHÍCH LỆ và GHI NHẬN các ý kiến
Ví dụ
- Tơn trọng
- Khơng nhạo báng
- Khơng phân biệt đối xử, khơng thiếu tơn trọng
- Cảm thơng, chia sẻ
- Nói chuyện bình thường khi anh/chị làm tốt việc của mình
- Khơng đặt biệt danh gọi bằng tên miệt thị như “béo”, “dở”
11
Chăm sóc giáo dục trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn
CHIẾU SLIDE # 6 Tơn trọng sự khác biệt và đa dạng.

ĐỌC SLIDE
CHIẾU SLIDE # 7 Tơn trọng sự khác biệt và sự đa dạng.
ĐỌC SLIDE
12
Chăm sóc giáo dục trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn
CHIẾU SLIDE # 8 Tơn trọng sự đa dạng là:
ĐỌC SLIDE
GIẢI THÍCH
Bây giờ chúng ta hãy suy nghĩ về sự đa dạng trong chính trường học và địa
phương mình.
CHIẾU SLIDE # 9 ảo luận nhóm.
ĐỌC SLIDE

Sự đa dạng
của trẻ em
trong
trường/lớp
học MN
Ngôn ngữ:
• Nói TV
• Nói khác TV
Hoàn cảnh văn
hóa & gia đình
•
Kinh tế
• Cấu trúc
• Môi trường,
• Việc làm,
• Học vấn
• Ngoại tỉnh,

• Nhập cư
• Vạn chài
• Mẹ đơn thân
• Đông con
• Tôn giáo
• Sự quan tâm,…
Đặc điểm cá
nhân
• Thể chất khỏe
- yếu – bệnh
• Tâm lí (Nhu
cầu, sở thích,
năng lực, tính
cách)
• Giới tính
• Độ tuổi (lớp
ghép)
Giáo dục
• Bán trú – không bán trú
• Đi học đều - thất thường
Địa bàn sinh sống
• Nông thôn – thành thị
• Miền núi – đồng bằng – miền biển
BIỂU HIỆN CỦA SỰ ĐA DẠNG TRONG TRƯỜNG HỌC
1010
BGD&ĐT - Dự án tăng cường khả năng sẵn sàng đi học cho trẻ mầm non 2013 - Chăm sóc giáo dục trẻ DTTS và trẻ có HCKK
14
Chăm sóc giáo dục trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn
CHIẾU SLIDE # 11 Sự đa dạng của trẻ em.
ĐỌC SLIDE

CHIẾU SLIDE # 12 Sự đa dạng của trẻ em.
ĐỌC SLIDE
GIẢI THÍCH
Trong một lớp học có nhiều trẻ em khác nhau. Bây giờ chúng ta sẽ suy nghĩ về
những lợi ích và những thách thức trong cơng tác chăm sóc và giáo dục cho lớp
học, trường học có tính đa dạng.
15
Chăm sóc giáo dục trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn
CHIẾU SLIDE # 13 Lợi ích và thách thức của lớp học có tính đa dạng.
ĐỌC SLIDE
GIẢI THÍCH
Ở lớp học nào cũng đều có sự đa dạng. Sự đa dạng trong lớp học mang lại cả
những lợi ích cũng như những thách thức đối với giáo viên và học sinh trực tiếp
tham gia vào q trình dạy và học ở trên lớp cũng như đối với những liên đới như
phụ huynh, các nhà quản lí, chính quyền địa phương,…
HỎI
Sự đa dạng trong trường, lớp học có lợi ích gì đối với trẻ, GV và nhà trường, cộng
đồng?
[Mỗi nhóm cử một người phát biểu 2 hoặc 3 ý kiến]
VIẾT các ý kiến lên bảng theo 3 cột: trẻ, CBQL-GV-nhà trường, cộng đồng
16
Chăm sóc giáo dục trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn
GIẢI THÍCH
Các ý kiến của anh/chị được tổng hợp trong slide sau
CHIẾU SLIDE # 14 Lợi ích của lớp học đa dạng.
ĐỌC SLIDE
CHIẾU SLIDE # 15 Lợi ích của lớp học đa dạng.
ĐỌC SLIDE
17
Chăm sóc giáo dục trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn

HỎI
Những thách thức của trường học, lớp học có sự đa dạng là gì?
Một đại diện của nhóm phát biểu 2 ý kiến
KHUYẾN KHÍCH và GHI NHẬN các ý kiến
VIẾT một số ý kiến lên bảng theo 3 cột: trẻ, CBQL-GV - nhà trường và cộng
đồng
GIẢI THÍCH
Slide này tổng hợp lại ý kiến của các anh/chị vừa nêu
CHIẾU SLIDE # 16 ách thức của lớp học đa dạng
ĐỌC SLIDE
18
Chăm sóc giáo dục trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn
CHIẾU SLIDE # 17 ách thức của lớp học đa dạng.
ĐỌC SLIDE
GIẢI THÍCH
Điều quan trọng là CBQL và GV cần tơn trọng sự đa dạng trong trường hoặc
quận huyện của mình.
CHIẾU SLIDE # 18 Tơn trọng sự khác biệt trong trường học
ĐỌC SLIDE
19
Chăm sóc giáo dục trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn
GIẢI THÍCH
Bây giờ chúng ta sẽ tập trung tìm hiểu trong sự đa dạng ở trường học và địa
phương của mình xác định những trẻ em nào thuộc diện trẻ dân tộc thiểu số và
trẻ có hồn cảnh khó khăn.
3. GIỚI THIỆU VỀ TRẺ DÂN TỘC THIỂU SƠ VÀ TRẺ CĨ HỒN
CẢNH KHĨ KHĂN
CHIẾU SLIDE # 19 Giới thiệu về trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hồn cảnh khó
khăn.
GIẢI THÍCH

Để tìm hiểu về các nhóm trẻ nào thuộc diện trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hồn
cảnh khó khăn, chúng ta tìm hiểu những yếu tố căn cứ để xác định trẻ dân tộc
thiểu số và trẻ có hồn cảnh khó khăn.
20
Chăm sóc giáo dục trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn
CHIẾU SLIDE # 20 Căn cứ để xác định.
ĐỌC SLIDE
GIẢI THÍCH
Có thể xác định được ngay trẻ dân tộc thiểu số khi căn cứ chủ yếu vào hồn cảnh
văn hóa – gia đình, địa bàn sinh sống và ngơn ngữ của trẻ. Nước ta có tất cả 54
dân tộc anh em trong đó đơng nhất là người dân tộc Kinh (dân tộc Việt), chiếm
tới hơn 85% dân số cả nước.
Do vậy, những người khơng phải dân tộc Kinh được gọi chung là người dân tộc
thiểu số hoặc dân tộc ít người.
Do sự phức tạp của khái niệm ”hồn cảnh khó khăn” nên trong mơ đun này,
chúng tơi căn cứ vào 5 yếu tố đã nêu ở slide trước và quan niệm rằng trẻ có hồn
cảnh khó khăn bao gồm những trẻ ở slide như sau.
21
Chăm sóc giáo dục trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn
CHIẾU SLIDE # 21 Trẻ bị thiếu hụt.
ĐỌC SLIDE
GIẢI THÍCH
Căn cứ vào mức độ của các lĩnh vực phát triển, gần đây, Bộ Giáo dục và Đào tạo
có tiến hành một khảo sát đánh giá về sự thiếu hụt trong sự phát triển của trẻ
mầm non theo Bảng chỉ số phát triển sớm (tên tiếng Anh là Early Development
Index- viết tắt là EDI).
Kết quả của đánh giá này đã chỉ ra các nhóm trẻ bị thiếu hụt và có nguy cơ cao
bị thiếu hụt và tỉ lệ của nhóm trẻ này trên tổng số trẻ em của cả nước.
CHIẾU SLIDE # 22 Những trẻ có nguy cơ cao bị thiếu hụt.
ĐỌC SLIDE

22
Chăm sóc giáo dục trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn
CHIẾU SLIDE # 23 Trẻ có hồn cảnh khó khăn.
ĐỌC SLIDE
GIẢI THÍCH
Bởi vì hơn một nửa trẻ em 5 tuổi được đánh giá là bị thiếu hụt hoặc có nguy cơ
bị thiếu hụt nên cán bộ quản lí cùng với giáo viên làm việc sâu sát với giáo viên,
cha mẹ và cộng đồng để nâng cao chất lượng giáo dục mầm non cho các em.
GIẢI THÍCH
Như vậy, theo kết quả của EDI, trẻ dân tộc thiểu số là một trong số các nhóm trẻ
bị thiếu hụt và có nguy cơ cao bị thiếu hụt. Cũng theo EDI, một số trường hợp
trong nhóm trẻ có hồn cảnh khó khăn như: con nhà nghèo, trình độ văn hóa
của bố mẹ thấp, trẻ sống ở vùng hẻo lánh, xa trường học… cũng thuộc diện bị
thiếu hụt hoặc có nguy cơ cao bị thiếu hụt.
Vậy, ngồi việc căn cứ vào kết quả đạt được trong các mặt phát triển mà EDI đã
chỉ ra đối với các nhóm trẻ thuộc diện bị thiếu hụt hoặc có nguy cơ cao bị thiếu
hụt, chúng ta đi tìm hiểu xem những ngun nhân nào khiến cho trẻ dân tộc
thiểu số và trẻ có hồn cảnh khó khăn có nguy cơ cao bị thiếu hụt trong sự phát
triển và học tập của mình.
23
Chăm sóc giáo dục trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn
CHIẾU SLIDE # 24 ảo luận nhóm.
ĐỌC SLIDE
HỎI
Tại sao trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoản cảnh khó khăn lại có nguy cơ bị thiếu
hụt trong phát triển?
KHUYẾN KHÍCH và GHI NHẬN các ý kiến
VIẾT các ý kiến đúng lên bảng
Ví dụ
Xem slide

24
Chăm sóc giáo dục trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn
CHIẾU SLIDE # 25 Ngun nhân
ĐỌC SLIDE
GIẢI THÍCH
Việc xác định những ngun nhân dẫn đến bị thiếu hụt và có nguy cơ cao bị
thiếu hụt trong sự phát triển và học tập ở trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hồn cảnh
khó khăn sẽ định hướng cho việc cung cấp những sự thay đổi và tác động đến
cơng tác chăm sóc giáo dục trẻ.
Cần phải có những tác động đồng bộ và phối hợp từ nhiều ban ngành mới có
thể nâng cao được chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ để từ đó góp phần rút ngắn
khoảng cách về mức độ sẵn sàng đi học của trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hồn
cảnh khó khăn so với những trẻ em khác.
GIẢI THÍCH
Như đã trình bày ở trên, theo báo cáo kết quả EDI và theo những ngun nhân
đã xác định ở trên, trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hồn cảnh khó khăn có nguy
cơ thiếu hụt rất lớn.
Vì vậy, việc hỗ trợ cho các trẻ em này trong q trình chăm sóc và giáo dục là
một u cầu cấp thiết và đã được quan tâm.
Trong phần này chúng ta sẽ tìm hiểu một cách sơ bộ về thực trạng chăm sóc giáo
dục trẻ vùng dân tộc thiểu số và trẻ có hồn cảnh khó khăn hiện nay.
25
Chăm sóc giáo dục trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn
CHIẾU SLIDE # 26 ực trạng chăm sóc và giáo dục trẻ DTTS và trẻ có HCKK
GIẢI THÍCH
Chúng ta bắt đầu bằng việc xem xét các chính sách đã ban hành ở nước ta có liên
quan đến chăm sóc giáo dục trẻ dân tộc thiểu số và có hồn cảnh khó khăn.
CHIẾU SLIDE # 27 ực trạng chăm sóc và giáo dục.
ĐỌC SLIDE
4. THỰC TRẠNG CHĂM SĨC VÀ GIÁO DỤC TRẺ DÂN TỘC THIỂU

SỐ VÀ TRẺ CĨ HỒN CẢNH KHĨ KHĂN