Chăm sóc giáo dục trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn (Dành cho GV)

1
Phương pháp chăm sóc trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn
C
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
DỰ ÁN TĂNG CƯỜNG KHẢ NĂNG SẴN SÀNG ĐI HỌC
CHO TRẺ MẦM NON
MÔ ĐUN MN3
HĂM SÓC, GIÁO DỤC
TRẺ DÂN TỘC THIỂU SỐ VÀ
TRẺ CÓ HOÀN CẢNH KHÓ KHĂN
(Dành cho giáo viên)
Hà Nội, 2013
Phương pháp chăm sóc trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn
2
THAM GIA BIÊN SOẠN
1. Cố vấn chun mơn : PGS. TS. Kay Margetts
2. Các tác giả : Ths. Lương Thị Bình
Ths. Phạm Thị Bền
Ths. Lê Mỹ Dung
Ths. BS. Vũ Yến Khanh
Ths. Hồng Thị Thu Hương
Ths. Lê Thị Thu Huyền
PGS. TS. Lã Thị Bắc Lý
Ths. Nguyễn Thị Qun
Ths. Bùi Thị Kim Tuyến
TS. Hồng Thị Oanh
3
Phương pháp chăm sóc trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn
MÔ ĐUN
CHĂM SÓC, GIÁO DỤC TRẺ DÂN TỘC THIỂU SỐ
VÀ TRẺ CÓ HOÀN CẢNH KHÓ KHĂN

GIỚI THIỆU TỔNG QUAN VỀ MƠ ĐUN
MỤC TIÊU TỔNG QT
Giúp cho giáo viên mầm non có hiểu biết đầy đủ hơn về chăm sóc giáo dục trẻ, có khả
năng vận dụng các phương pháp chăm sóc, giáo dục trẻ bị thiếu hụt và dễ bị thiếu hụt bao
gồm trẻ em vùng dân tộc thiểu số (cách gọi từ nay trong tài liệu này về dân tộc rất ít người)
và trẻ có hồn cảnh khó khăn.
Thơng tin cơ bản
 Mỗi trẻ em là một cá thể riêng biệt và đều có cơ hội thành cơng- Tơn trọng sự đa dạng
nhân cách (khác biệt cá nhân)
 Trẻ bị tổn thương- bị thiếu hụt và có nguy cơ thiếu hụt bao gồm trẻ em vùng dân tộc
thiểu số và trẻ em có hồn cảnh khó khăn.
 Phương pháp chăm sóc, giáo dục trẻ em vùng dân tộc thiểu số và trẻ em có hồn cảnh
khó khăn để trẻ có cơ hội và sẵn sàng đi học.
BỐI CẢNH XÂY DỰNG MƠ ĐUN
 Hướng tới xây dựng trường học lấy trẻ làm trung tâm
 Rút ngắn khoảng cách về mức độ sẵn sàng đi học giữa trẻ vùng dân tộc thiểu số và trẻ
có hồn cảnh khó khăn với các trẻ khác
MỤC TIÊU CỤ THỂ
Về kiến thức
 Giáo viên xác định được chính xác đối tượng trẻ em bị thiếu hụt và dễ bị thiếu hụt (bao
gồm trẻ em vùng dân tộc thiểu số và trẻ có hồn cảnh khó khăn) từ đó thấy được khoảng
cách lớn về mức độ sẵn sàng đi học của những trẻ em này với những trẻ khác.
 Giáo viên phân tích được các phương pháp, hình thức để thu hút trẻ trong độ tuổi mầm
non đến trường; các phương pháp chăm sóc và giáo dục trẻ em phù hợp với hồn cảnh và
điều kiện phát triển của từng trẻ.
Về kĩ năng
 Giúp giáo viên biết vận dụng vào thực tiễn các phương pháp, hình thức tổ chức để thu
hút trẻ đến trường và chăm sóc giáo dục trẻ phù hợp với hồn cảnh và điều kiện phát triển
của từng trẻ đặc biệt với trẻ vùng dân tộc thiểu số và trẻ có hồn cảnh khó khăn.
MÔ ĐUN MN3

Phương pháp chăm sóc trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn
4
• Giáo viên xác định được những cơng việc cụ thể cần phải thực hiện để áp dụng vào
thực tiễn cơng tác chăm sóc giáo dục trẻ của bản thân
Về thái độ
• Tích cực tham gia vào các hoạt động tập huấn.
• Cầu thị và sẵn sàng tiếp nhận những vấn đề mới đặc biệt là những vấn đề liên quan đến
trẻ em có nguy cơ bị thiếu hụt.
• Tơn trọng sự khác biệt của từng trẻ, cảm thơng và có tình u thương chân thành với
trẻ, đặc biệt là trẻ em vùng dân tộc thiểu số và trẻ em có hồn cảnh khó khăn.
NỘI DUNG CHÍNH
Nội dung Thời gian
1 Giới thiệu 5 phút
2 Mỗi trẻ em là một cá thể riêng biệt và đều có cơ hội thành cơng 90 phút
3
Trẻ em bị thiếu hụt và có nguy cơ bị thiếu hụt
30 phút
4 Thực tế nhìn nhận và ứng xử với trẻ em vùng dân tộc thiểu số và trẻ
em có hồn cảnh khó khăn
60 phút
5 Giải pháp hỗ trợ trẻ em vùng dân tộc thiểu số và trẻ em có hồn
cảnh khó khăn
5.1 Giải pháp hỗ trợ trẻ em vùng dân tộc thiểu số
5.2 Tác động đến phụ huynh của trẻ em vùng dân tộc thiểu số
5.3 Dạy tiếng Việt như ngơn ngữ thứ hai cho trẻ em dân tộc thiểu
số
5.4 Biện pháp hỗ trợ trẻ em có hồn cảnh khó khăn
5.5 Tác động đến phụ huynh của trẻ có hồn cảnh khó khăn
160 phút
6 Kế hoạch hành động cá nhân 15 phút

TÀI LIỆU PHÁT TAY
1. Cơng ước quốc tế về quyền trẻ em
2. Luật chăm sóc và bảo vệ trẻ em
3. Chính sách hỗ trợ trẻ em có hồn cảnh khó khăn
4. Chính sách hỗ trợ trẻ em vạn chài
5. Chính sách chăm sóc giáo dục trẻ em vùng dân tộc thiểu số
Đọc Hướng dẫn dành cho Báo cáo viên
Xem trước Tài liệu giảng dạy
Xem trước bài giảng PowerPoint slides
Kiểm tra và chạy thử các đoạn băng hình (nếu có)
Đảm bảo học viên có đủ Tài liệu bổ trợ
Đảm bảo báo cáo viên có đủ các Tài liệu phát tay
Đảm bảo có đầy đủ danh sách học viên
Phương pháp chăm sóc trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn
6
I. GIỚI THIỆU
CHIẾU SLIDE # 1
GIỚI THIỆU BẢN THÂN
Tơi xin tự giới thiệu
Tên tơi là
Tơi hiện nay đang làm việc tại
Tơi đã có kinh nghiệm năm trong lĩnh vực
Tơi là người trình bày nội dung của mơ đun ngày hơm nay.
GIỚI THIỆU
Mơ đun chúng ta sẽ tập trung vào vấn đề về trẻ em dễ bị tổn thương gồm trẻ em
có hồn cảnh khó khăn và các đối tượng trẻ em khác, và làm thế nào chúng ta
có thể hỗ trợ sự đa dạng của trẻ em trong lớp của mình.
7
Phương pháp chăm sóc trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn
CHIẾU SLIDE # 2 Mục tiêu tổng qt.

ĐỌC SLIDE
CHIẾU SLIDE # 3 Nội dung chính.
ĐỌC SLIDE

Phương pháp chăm sóc trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn
8
2. MỖI TRẺ EM LÀ MỘT CÁ THỂ RIÊNG BIỆT VÀ ĐỀU CĨ CƠ HỘI
THÀNH CƠNG
CHIẾU SLIDE # 4

GIẢI THÍCH
Điều vơ cùng quan trọng là giáo viên phải có hiểu biết về những vấn đề liên
quan đến việc chăm sóc và giáo dục trẻ em để có thể hỗ trợ việc học của trẻ và
đạt được mục tiêu giáo dục
Trước hết chúng ta hãy bắt đầu bằng việc suy nghĩ về chính bản thân mình
CHIẾU SLIDE # 5 Thảo luận trong nhóm
ĐỌC SLIDE
9
Phương pháp chăm sóc trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn
CHIẾU SLIDE # 6 Tơi là…
ĐỌC SLIDE
CHIẾU SLIDE # 7 Chia sẻ.
ĐỌC SLIDE
anh/chị khác người khác? [Yêu cầu cá nhân trả lời.]
các ý kiến
các ý kiến
Món ăn yêu thích của các anh/chị là gì?
11
Phương pháp chăm sóc trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn
HỎI

Anh/chị mong muốn những người xung quanh đối xử với anh/chị như thế
nào?
KHUYẾN KHÍCH và GHI NHẬN các ý kiến
VIẾT các ý kiến đúng lên bảng:
Ví dụ
- tơn trọng
- khơng chế nhạo
- khơng kỳ thị, khơng coi thường những điểm yếu của mình
- cảm thơng, chia sẻ
- coi những đặc điểm khác biệt của mình là bình thường vì mình vẫn làm tốt cơng
việc của mình
- khơng gắn mác (Khơng gọi mình bằng một tên gọi là đặc điểm khác biệt của
mình, ví dụ “Dở hơi” “mập ú” ).
CHIẾU SLIDE # 8 Sự khác biệt cá nhân.
ĐỌC SLIDE
Phương pháp chăm sóc trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn
12
CHIẾU SLIDE # 9 Tơn trọng sự khác biệt cá nhân 1
ĐỌC SLIDE
CHIẾU SLIDE # 10 Tơn trọng sự khác biệt cá nhân 2
ĐỌC SLIDE
13
Phương pháp chăm sóc trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn
CHIẾU SLIDE # 11 Tơn trọng sự khác biệt của trẻ.
ĐỌC SLIDE
GIẢI THÍCH
Tiếp theo, chúng ta hãy xem xét sự đa dạng trong lớp học của các anh/chị.
CHIẾU SLIDE # 12 Sự đa dạng trong lớp học mầm non.
ĐỌC SLIDE
Cũng sẽ là là vơ cùng quan trọng khi chúng ta

tơn trọng và đánh giá cao sự khác biệt của trẻ
em cũng như gia đình của trẻ trong trường, lớp
và cộng đồng của chúng ta.
Phương pháp chăm sóc trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn
14
HĨI
[U CẦU mỗi người đại diện của mỗi nhóm chia sẻ 2 loại đa dạng mà nhóm đã
nêu]
KHUYẾN KHÍCH và GHI NHẬN các ý kiến nhận xét
VIẾT câu trả lời lên bảng
Ví dụ
xem slide
NĨI
Slide sau đây tóm tắt lại ý kiến của các anh/chị và có thêm một số bổ sung
CHIẾU SLIDE # 13 Sự đa dạng trong lớp học mầm non.
ĐỌC SLIDE
15
Phương pháp chăm sóc trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn
GIẢI THÍCH
Tất cả những yếu tố này dẫn tới sự phát triển khác nhau của trẻ về tốc độ, ở các
lĩnh vực phát triển khác nhau: thể chất, ngơn ngữ, nhận thức, tình cảm và kỹ
năng xã hội, thẩm mỹ.
Điều quan trọng là chúng ta cần tạo cơ hội cho mỗi trẻ có thể học tập, thành
cơng và tạo ra sự phát triển.
GIẢI THÍCH
Trong một lớp học có nhiều đối tượng trẻ khác nhau như vậy thì sẽ có những lợi
ích hay thách thức nào khơng?
Chúng ta hãy cùng phân tích những lợi ích và thách thức của một lớp học có
tính đa dạng mà trong đó bao gồm cả những trẻ thiếu hụt và trẻ có hồn cảnh
khó khăn.

CHIẾU SLIDE # 14 Lợi ích và thách thức của một lớp học có tính đa dạng.
ĐỌC SLIDE
Phương pháp chăm sóc trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn
16
CHIẾU SLIDE # 15 Lợi ích và thách thức của một lớp học có tính đa dạng.
ĐỌC SLIDE
HỎI
Theo các anh/chị, một lớp học với nhiều trẻ với nhiều đặc điểm khác nhau về
hồn cảnh sống, điều kiện kinh tế, đặc điểm cá nhân như nhu cầu, hứng thú,
khả năng thì sẽ có những lợi ích gì?
[U CẦU đại diện nhóm lên chia sẻ 2 ý kiến]
KHUYẾN KHÍCH và GHI NHẬN các ý kiến
VIẾT các ý kiến lên bảng
Ví dụ
xem slide
GIẢI THÍCH
Các anh/chị có thể thấy rất nhiều ý kiến của các anh/chị được tóm tắt trong slide
sau.
17
Phương pháp chăm sóc trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn
CHIẾU SLIDE # 16 Lợi ích và thách thức của một lớp học có tính đa dạng.
ĐỌC SLIDE
[Một số ý kiến]
CHIẾU SLIDE # 17 Lợi ích và thách thức của một lớp học có tính đa dạng.
ĐỌC SLIDE
[Một số ý kiến]
NĨI
Bên cạnh những lợi ích thì sự đa dạng trong một lớp học cũng đặt ra rất nhiều
thách thức cho nhà giáo dục.
Phương pháp chăm sóc trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn

18
CHIẾU SLIDE # 18 Những thách thức từ lớp học có tính đa dạng.
ĐỌC SLIDE
HỎI
Theo các anh/chị, những thách thức mà một lớp học có tính đa dạng đặt ra cho
giáo viên chúng ta là gì?
[Mời đại diện của mỗi nhóm trình bày 2 ý kiến mà các chị vừa thảo luận và tìm
ra]
KHUYẾN KHÍCH và GHI NHẬN các ý kiến
VIẾT các ý kiến lên bảng
Ví dụ
xem slide
19
Phương pháp chăm sóc trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn
CHIẾU SLIDE # 19 Những thách thức từ lớp học có tính đa dạng.
ĐỌC SLIDE
CHIẾU SLIDE # 20 Những thách thức từ lớp học có tính đa dạng.
ĐỌC SLIDE
Phương pháp chăm sóc trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn
20
CHIẾU SLIDE # 21 Tơn trọng sự khác biệt trong trường học.
ĐỌC SLIDE
NĨI
Tơn trọng sự khác biệt trong trường học nghĩa là chúng ta cần phải thực hiện 3
điều quan trọng sau đây.
CHIẾU SLIDE # 22 Tơn trọng sự khác biệt trong trường học.
ĐỌC SLIDE
21
Phương pháp chăm sóc trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn
3. TRẺ EM BỊ THIẾU HỤT VÀ CĨ NGUY CƠ BỊ THIẾU HỤT

CHIẾU SLIDE # 23 Trẻ em bị thiếu hụt và có nguy cơ bị thiếu hụt.
NĨI
Như chúng ta đã biết, một lớp học có bao nhiêu trẻ thì có bấy nhiêu sự khác biệt,
trong đó có những trẻ bị thiếu hụt và có nguy cơ bị thiếu hụt. Trong phần này
chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về những trẻ em này và tìm giải pháp để giúp đỡ trẻ.
CHIẾU SLIDE # 24
ĐỌC SLIDE
Phương pháp chăm sóc trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn
22
GIẢI THÍCH
Chúng ta sẽ bắt đầu bằng việc xem xét các khái niệm về trẻ bị thiếu hụt và các
nhóm trẻ có nguy cơ bị thiếu hụt ở Việt Nam theo Bảng chỉ số phát triển sớm
(Early Development Index, viết tắt là EDI) cũng như các trẻ em có hồn cảnh
khó khăn – những trẻ bị thiếu hụt, hạn chế khả năng sẵn sàng đi học.
CHIẾU SLIDE # 25 Trẻ bị thiếu hụt và có nguy cơ bị thiếu hụt 1.
ĐỌC SLIDE
CHIẾU SLIDE # 26 Trẻ bị thiếu hụt và có nguy cơ bị thiếu hụt 2.
ĐỌC SLIDE

TRẺ BỊ THIẾU HỤT
VÀ CĨ NGUY CƠ BỊ THIẾU HỤT
Trẻ bị thiếu hụt
Những trẻ được đánh giá là đang bị thiếu hụt trong việc sẵn sàng đi học
nếu điểm số của trẻ ở ít nhất một lĩnh vực phát triển đạt dưới 10% số
điểm (được quy định trong EDI)
Ví dụ: nếu như các điểm số trong lĩnh vực thể chất nằm trong khoảng từ
0 đến 30 thì những trẻ có số điểm từ 0 đến 2 sẽ là những trẻ bị thiếu
hụt.
Ở Việt nam, 24, 19% trẻ được đánh giá là thiếu hụt trong ít nhất một
lĩnh vực

Lĩnh vực thiếu hụt nhiều nhất của trẻ VN là nhận thức và ngơn ngữ
25
BGD&ĐT - Dự án tăng cường khả năng sẵn sàng đi học cho trẻ mầm non 2013 – Chăm sóc, giáo dục trẻ DTTS và trẻ có hồn cảnh khó khăn
23
Phương pháp chăm sóc trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn
HỎI
Những đối tượng trẻ nào có nguy cơ bị thiếu hụt lớn?
KHUYẾN KHÍCH và GHI NHẬN các ý kiến
VIẾT các ý kiến đúng lên bảng
CHIẾU SLIDE # 27 Những trẻ có nguy cơ cao bị thiếu hụt (theo EDI).
ĐỌC SLIDE
GIẢI THÍCH
Như chúng ta thấy những trẻ có nguy cơ thiếu hụt lớn thường là những trẻ em
có hồn cảnh khó khăn và trẻ em vùng dân tộc thiểu số (dân tộc rất ít người).
Trong phần này chúng ta hãy cùng tìm hiểu xem những ngun nhân nào khiến
trẻ em vùng dân tộc thiểu số và trẻ có hồn cảnh khó khăn bị thiếu hụt và có
nguy cơ bị thiếu hụt.
Phương pháp chăm sóc trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn
24
GIẢI THÍCH
Trước hết chúng ta hãy tìm hiểu trẻ em vùng dân tộc thiểu số (dân tộc rất ít
người) và trẻ em có hồn cảnh khó khăn là những trẻ em nào.
CHIẾU SLIDE # 28 Trẻ dân tộc thiểu số (dân tộc rất ít người).
ĐỌC SLIDE
CHIẾU SLIDE # 29 Trẻ em có hồn cảnh khó khăn.
ĐỌC SLIDE
25
Phương pháp chăm sóc trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn
CHIẾU SLIDE # 30 Vì sao trẻ dễ bị thiếu hụt.
ĐỌC SLIDE

HỎI
Các nhóm chia sẻ ý kiến (ý kiến cá nhân thì tốt hơn)
KHUYẾN KHÍCH và GHI NHẬN các ý kiến
VIẾT các ý kiến đúng lên bảng:
GIẢI THÍCH
Cảm ơn ý kiến của các anh/chị và ý kiến của các anh/chị cũng đã được tóm tắt
trong slide sau.