Phân tích khái niệm quyết định hành chính và nêu rõ vai trò của quyết định hành chính đối với việc quản lý hành chính

Phân tích khái niệm quyết định hành chính và nêu rõ vai trị của quyết
định hành chính đối với việc quản lý hành chính.
LỜI MỞ ĐẦU
Luật pháp với tư cách là công cụ là phương tiện để quản lý nhà nước
để điều chỉnh moi mối quan hệ xã hội phát sinh, điều chỉnh quan hệ xã hội
theo một cách thống nhất .Với tư cách là một ngành luật –Luật hành chính là
một bộ phận cấu thành của nền hành chính Nhà nước, đóng vai trị quan
trọng như một cơng cụ quản lý nhằm tạo ra một hệ thống quy phạm pháp
luật sắc bén, có hiệu lực để điều chỉnh các mối quan hệ xã hội phù hợp với
lợi ích của Nhà nước và của mọi công dân. Khi đề cập đến Luật hành chính
nhưng luật hành chính ở nước ta cũng như nhiều nước trên thế giới không
nằm tập trung trong một văn bản riêng mà trong nhiều văn bản quản lý Nhà
nước bởi sự đa dạng, phức tạp của vấn đề hành chính nảy sinh trong đời
sống xã hội. Nó khơng mang vấn đề cụ thể như giáo dục hay thuế, đất đai
mà liên quan, tác động tới tất cả các mặt đời sống xã hội. Trong bài viết này
chỉ đề cập một vấn đề thuộc hệ thống nguồn của Luật hành chính là quyết
định hành chính và tầm quan trọng của nó trong quản lý Nhà nước. Bởi các
quyết định hành chính đóng một vai trị rất quan trọng trong hoạt động của
các cơ quan hành chính Nhà nước. Với tính chất là các mệnh lệnh điều hành,
quyết định hành chính (hay gọi là quyết định quản lý Nhà nước) trực tiếp
phản ánh ý chí của Nhà nước. Thông qua các quyết định được ban hành theo
luật định, các cơ quan Nhà nước thực hiện thẩm quyền của mình trong việc
điều hành, quản lý xã hội.

1


Mục tiêu là nghiên cứu đề cập đến việc ban hành và hiệu quả thực tế
của quyết định lệ thuộc rất lớn vào việc tổ chức thực hiện vì thế nghiên cứu
quyết định hành chính ln ln phải chú ý từ cả hai phương diện ban hành
và tổ chức thực hiện. Hai phương diện này luôn ảnh hưởng đến nhau và đến

hiệu quả của việc điều hành cơng việc. Vì vậy hai yếu tố này bổ sung ảnh
hưởng hỗ trợ nhau trong q trình giải quyết cơng việc.
Phạm vi của vấn đề tập trung nêu và làm rõ khái niệm và bản chất của
quyết định hành chính, tính chất cơ bản của quyết định hành chính, các
nguyên tắc phân loại quyết định hành chính, phân tích và lý giải tại sao các
quyết định hành chính phải mang tính hợp pháp và hợp lý.
NỘI DUNG
I. Phân tích khái niệm quyết định hành chính
1. Khái niệm quyết định hành chính :
Quyết định hành chính là mệnh lệnh điều hành của các chủ thể
quản lý hành chính Nhà nước, được thông qua theo một thể thức nhất
định nhằm thực hiện một mục đích hay một công việc cụ thể nhất định
bởi quyết định hành chính chứa đựng quyền lực Nhà nước, dưới góc độ
nhất định là hành vi của các cơ quan hành chính Nhà nước hoặc cá nhân,
tổ chức có thẩm quyền nhằm đưa ra các quy định chung hoặc giải quyết
vấn đề pháp lý hành chính cụ thể đối với tập thể hay cá nhân có ý nghóa
bắt buộc tuân thủ.
Quyết định hành chính là biện pháp giải quyết công việc của chủ
thể quản lý hành chính trước một tình huống đang đặt ra, là sự phản ứng

2


của chủ thể quản lý hành chính Nhà nước trước một tình huống đòi hỏi
phải có sự giải quyết của Nhà nước theo thẩm quyền do luật định.
Việc ban hành quyết định hành chính là nhiệm vụ của cơ quan Nhà
nước có thẩm quyền nhằm định ra chính sách, quy định, sửa đổi hoặc bãi
bỏ các quy phạm pháp luật hành chính. Bởi quyết định hành chính có khả
năng làm phát sinh, thay đổi, chấm dứt hoặc phục hồi các quan hệ pháp
luật hành chính cụ thể. Khi ban hành quyết định hành chính các cơ quan

Nhà nước nhằm thực hiện các nhiệm vụ, chức năng, quyền hạn mà pháp
luật quy định cho mình.
Như vậy: từ phân tích trên, có thể kết luận rằng quyết định là kết
quả của hoạt động mang tính quyền lực – pháp lý (sự thể hiện ý chí
quyền lực Nhà nước) vì vậy, thực chất của quyết định hành chính là kết
quả sự thể hiện ý chí quyền lực Nhà nước. Do đó, ở dạng chung nhất có
thể định nghóa quyết định hành chính là kết quả sự thể hiện ý chí quyền
lực Nhà nước của các cơ quan hành chính Nhà nước hoặc của những
người có chức vụ, người đại diện cho quyền lực hành chính nhất định.
2. Ví dụ về quyết định hành chính
Ví dụ: Quyết định số 138/ 2001/ QĐ- TTg ngày 19/9/2001 của Thủ
tướng Chính phủ về việc thành lập Hội đồng Chức danh giáo sư Nhà
nước.
Quyết định của Bộ trưởng

3


Ví dụ: Quyết định số 885/ 1998/ QĐ- BTC ngày 16/7/1998 của Bộ
tài chính về việc ban hành chế độ phát hành, quản lý hoá đơn bán hàng.
Quyết định của UBND các cấp
Ví dụ: Quyết định số 46/ 2002/ QĐ- UB ngày 01/4/2002 của UBND
Thành phố Hà Nội về việc phê duyệt quy hoạch khu nhà ở tại xã Mễ Trìhuyện Từ Liêm – Hà Nội.
II. Vai trị của quyết định hành chính trong việc quản lí hành
chính nhà nước
1. Quyết định hành chính Nhà nước là tín hiệu điều khiển, là
thông tin của các chủ thể quản lý hành chính Nhà nước tác động vào
khách thể của quan hệ pháp luật hành chính để thực hiện mục đích của
mình theo quỹ đạo và ý chí của mình.
Các Quyết định hành chính được hiểu như là một loại hình của Nhà

nước, có những tính chất chủ yếu sau đây:
Có tính ý chí quyền lực Nhà nước, là kết quả của sự thể hiện ý chí
của các cơ quan hành chính Nhà nước, có thẩm quyền thực hiện nhân
danh quyền lực Nhà nước.
Có tính pháp lý, thể hiện ở hậu quả pháp lý do chúng tạo ra. Quyết
định hành chính tác động vào đời sống xã hội bằng việc định ra chính
sách, sửa đổi bãi bỏ các quy phạm pháp luật hành chính, làm phát sinh,
thay đổi, chấm dứt hoặc phục hồi quan hệ pháp luật hành chính.

4


Có tính dưới luật, chấp hành luật, nghóa là nội dung của Quyết định
hành chính phải phù hợp với Hiến pháp, Luật và văn bản của cơ quan
Nhà nước cấp trên, được ban hành theo trình tự và hình thức do pháp luật
quy định.
Quyết định hành chính được ban hành để thực hiện quyền hành
pháp tức là hoạt động chấp hành và điều hành của hệ thống hành chính
Nhà nước và người có quyền hành pháp.
2. Quyết định hành chính phải đảm bảo lợi ích của nhà nước, tập
thể và cá nhân:
Tính hợp pháp của quyết định hành chính thường được nhìn nhần một
cách trực tiếp la sự phù hợp của quyết định hành chính với các yêu cầu của
NN, tính hợp lí lại nghiêng về sự phù hợp của quyết định đối với các yêu cầu
xã hội. Là hai tiêu chuẩn đánh giá chất lượng của quyết định hành chính xuất
phát từ hau góc độ khác nhau, vì vậy, chúng vừa có sự thống nhât, vừa có sự
độc lập tương đối với nhau. Sự thống nhất và độc lập đó có nguồn gốc từ
yêu cầu vừa ổn định, vừa linh oạt của hệ thống pháp luật và hoạt động áp
dụng pháp luật. Về căn bản, tính hợp pháp có mục đích tạo ra và suy trì sự
ổn dịnh của hệ thống pháp luật và hoạt động áp dụng pháp luật. Trong khi

đó, tính hợp lí lại bảo đảm pháp luật và hoạt động áp dụng pháp luật linh
hoạt, phù hợp với những điều kiện, hồn cảnh quản lí cụ thể, những biến đổi
thường xuyên của đời sống xã hội.
a. Tính hợp pháp của quyết định hành chính
Tính hợp pháp của quyết định hành chính được thể hiện qua yêu cầu
sau:
Các quyết định hành chính phải phù hợp với nội dung và mục đích
của luật . Có nghóa mọi quyết định hành chính không được trái với Hiến
pháp, luật và văn bản của các cơ quan nhà nước cấp trên hay nói cách
khác các quyết định hành chính không được vi phạm pháp luật.

5


Các quyết định hành chính phải được ban hành trong phạm vi thẩm
quyền của chủ thể ra quyết định .Yêu cầu này đòi hỏi mỗi chủ thể hành
chính chỉ có quyền ban hành quyết định giải quyết các vấn đề nhất định
do pháp luật quy định , giao cho không được lạm quyền và lẩn tránh trách
nhiệm .
Từ việc phân định rõ quyền hạn thẩm quyền của mỗi cơ quan nhà
nước đảm bảo cho cơ quan thực hiện trách nhiệm một cách chủ động,
chống sự can thiệp trái thẩm quyền vào quyền hạn của cơ quan khác
tránh tình trạng lạm quyền lẩn tránh trách nhiệm ,tránh tình trạng lam
quyền lẩn tránh trách nhiệm làm mất trật tự quản lý xã hội, quản lý hành
chính nhà nước .
Quyết định hành chính phải được xuất từ những lý do xác thực .Yêu
cầu này có nghóa là chỉ khi nào trong đời sống quản ly nhà nước và đời
sống dân cư xuất hiện các nhu cầu các sự kiện được pháp luật quy định
cần phải ban hành quyết định thí cơ quan hành chính nhà nước có thẩm
quyền mới ban hành quyết định hành chính nhằm quy định chung hoặc áp

dụng pháp luật cho các trường hợp cụ thể.
Quyết định hành chính phải được ban hành đúng hình thức và thủ
tục do pháp luật quy định .
Về hình thức các quyết định hành chính phải đúng tên gọi, thể thức,
tiêu đề, số, ký hiệu văn bản, ngày tháng ban hành văn bản, chữ kyù, con

6


dấu … Những sai sót hình thức cũng có thể là cho quyết định hành chính
trở thành bất hợp pháp.
Về mặt thủ tục ban hành các quyết định hành chính phải bảo đảm
tuân thủ các yêu cầu bắt buộc và các yêu cầu bảo đảm dân chủ, khách
quan, khoa học. Nếu vi phạm các yêu cầu bắt buộc phải tuân theo sẽ làm
cho quyết định hành chính trở thành bất hợp pháp.
b. Tính hợp lý của quyết định hành chính
Quyết định hành chính hợp lý thì mới có khả năng thi hành cao
nhưng phải nhấn mạnh rằng chợp pháp quyết định hành chính có hợp lý
hay không khi nó hợp pháp nghóa là trước hết phải đảm bảo về yêu cầu
của tính hợp pháp .Không thể vì lý do hợp lý phù hợp với yêu cầu của địa
phương của cơ sở mà coi thường tính hợp pháp của của một quyết định
hành chính. Như vậy việc đảm yêu cầu hợp pháp của quyết định hành
chính luôn đặt lên hàng đầu. Một quyết định hành chính được coi là hợp
pháp khi nó đảm bảo các yêu cầu :
Quyết định hành chính phải đảm bảo lợi ích của nhà nước, tập thể
và cá nhân .Trong đa số các trøng hợp không nên đưa ra các quyết định
hành chính mang lại lợi ích công cộng nhỏ hơn sự thiệt hại chung cho
công dân, tránh vì vụ lợi cho một tập thể mà gây tổn hại chung cho xã
hội .Với yêu này đòi hỏi sự cân đối hợp lý giữa lợi ích của nhà nước và

7


của xã hội coi lợi ích của nhà nước và lợi ích của chung công dân là tiêu
chí để đánh giá tính hợp lý của quyết định hành chính.
Quyết định hành chính phải có tính cụ thể và phù hợp với từng vấn
đề với các đối tượng thực hiện. Quyết định cần xác định các nhiệm vụ thể
các nhiệm vụ thời gian cụ thể phương tiện quyết định. Nhưng một quyết
định quá chi tiết của cấp trên có thể không thể phù hợp với cấp dưới, với
các địa phương.Vì vậy mà phải phân biệt rõ nhu cầu, đặc điểm của đối
tượng quản lý mà ra quyết định phù hợp. Bởi càng xuống cấp dưới thì
quyết định hành chính càng phải cụ thể. Đặc biệt để quyết định bảo đảm
tính cụ thể và phù hợp cần lưu ý tới tính cần thiết. Một quyết định có hiệu
lực và khả năng thực thi cao khi nó được ban hành đúng lúc phù hợp với
nhu cầu quản lý. Trong trưòng hợp không cần thiết mà vẫn ban hành
quyết định thì không những không mang lại hiệu quả cao mà còn thậm
chí còn gây thiệt hại về mặt vật chất hoặc tinh thần.
Quyết định hành chính phải đảm bảo tính toàn diện. Nội dung của
quyết định hành chính phải tính hết các yếu tố như chính trị, kinh tế, văn
hoá, xã hội; phải căn cứ vào mục tiêu trước mắt và lâu dài; phải kết hợp
giữa tác dụng trực tiếp và gián tiếp đến kết quả, mục tiêu,nhiệm vụ cần
đạt được với điều kiện, phương tiện thực hiện. Các biện pháp đề ra trong
quyết đinh phải phù hợp với biện pháp trong các quyết định liên quan.

8


Quyết định về kề hoạch phát triển kinh tế- xã hội phải gắn liền với quyết
định cải cách, hoàn thiện bộ máy nhà nước và xây dựng pháp luật.
Về ngôn ngữ văn phong, cách trình bày một quyết định phải rõ

ràng, dễ hiểu, ngắn gọn chính xác, không đa nghóa, nghóa là phải đảm
bảo kỹ thuật lập quy .

3. Quyết định hành chính thể hiện quyền và nghĩa vụ của người dân
đối với nhà nước :
Quyết định hành chính chứa đựng chính sách và quy phạm đều được
thể hiện bằng văn bản do các cơ quan hành chính nhà nước và người có
thẩm quyền ban hành.
Văn bản hành chính là hình thức thể hiện của các quyết định hành
chính nhằm cụ thể hoá Hiến pháp, luật, pháp lệnh và các văn bản của
các cơ quan nhà nước cấp trên hoặc áp dụng pháp luật do chủ thể xác
định trong các trường hợp nhất định .Nói cách khác văn bản hành chính
là những Quyết định hành chính được ban hành thành văn do cơ quan
hành chính nhà nước ban hành hoặc người có thẩm quyền hành pháp ban
hành theo đúng trình tự thủ tục do pháp luật quy định, mang tính quyền
lưc nhà nước làm phát sinh các hậu quả pháp lý như ban hành chính sách,
biện pháp lớn, sửa đổi, thay đổi,chấm dứt hoặc phục hồi các quan hệ
pháp luật cụ thể

9


KẾT BÀI
Bài viết trên đã nêu, trình bày và phân tích Quyết định hành chính
và tầm quan trọng của Quyết định hành chính trong việc cụ thể hoá các
văn bản luật, điều chỉnh các mối quan hệ xã hội phát sinh rất đa dạng và
phức tạp cho nên Quyết định hành chính nói riêng và Luật hành chính nói
chung không nằm trong một văn bản cụ thể nhất định mà nằm trong
nhiều văn bản khác nhau. Mặt khác Quyết định hành chính luôn luôn gắn
liền với việc xử lý các tình huống mà tình huống thì biến động, chuyển

biến theo thực tế của tình hình cho nên Luật hành chính không thể đóng
khung trong một văn bản nhất định. Qua đó ta thấy Quyết định hành
chính là một Quyết định pháp luật, do đó nó mang đầy đủ tính chất của
một Quyết định pháp luật mà đặc điểm quan trọng nhất là thể hiện tính ý
chí, tính quyền lực của Nhà nước. Quyết định hành chính ở đây ta phải
hiểu là những văn bản dưới luật bởi loại văn bản này do cơ quan hành
chính mà đứng đầu là hành pháp (Chính phủ) có thẩm quyền ban hành.
Quyết định hành chính thể hiện pháp lý rất cao, thể hiện ý chí quyền lực
Nhà nước, thể hiện vai trò trách nhiệm của cơ quan có thẩm quyền khi
ban hành để quản lý mọi mặt đời sống xã hội. Đối với các Quyết định
hành chính thì người ta có thể phân loại chúng thành những loại khác
nhau, trước hết là những Quyết định hành chính có tính chất chủ đạo bởi

10


những loại Quyết định này là những Quyết định có thể làm thay đổi
nhiều hoạt động của đời sống xã hội, có những loại được ban hành nhằm
đặt ra các quy phạm hành chính mới điều chỉnh nhiều đối tượng và chủ
thể khác nhau.

11


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Giáo trình luật hành chính Việt Nam – Trường Đại học Luật
Hà Nội Nxb. Công an nhân dân, Hà Nội 2007-2008
2. Giáo trình luật hành chính Việt Nam – Khoa luật – Đại học
quốc gia Hà Nội 2005
3.

4.
5.
6. Nghị định số 98/2007/NĐ – CP ngày 07/06/2007 quy định về
xử lí vi phạm pháp luật thuế và cưỡng chế thi hành quyết định hành
chính
7. Nghi định số 71/2003/NĐ – CP ngày 19/6/2003 quy định về
việc phân cấp quản lí hành chính sự nghiệp nhà nước

12