Một số tập tính của chim trĩ đỏ - Phasianus colchicus Linnaeus, 1758 trong điều kiện nuôi nhốt tại trang trại ở huyện Thanh Trì, thành phố Hà Nội

KHOA HOC CONG NGHE
MQT SO TA P TllXlH CUA CHIM TRI DO -
Phasianus
colchicus
L in n a e u s , 1 7 5 8 TROIMG D IEU KIEN
NUOI NHOT TAI TRA N G TR A I O HUYEN THANH T R i,
THANH PHO HA NOI
Nguyln Lan Hung Son1, Dinh Thi Thuy Hoan1, Nguyln Thi Thu Dung1
t 6 m t At
Nghien ciru dup<c thirc hien trong nam 2013 tai trang trai nuoi chim Tri do cua ong Tran Nhir Giap o Khu
sinh thai xa D ong Mi, huyen Thanh Tri, Ha Noi. Loai chim Tri do nuoi nhot a day duoc xa c dinh thuoc phan
loai Phasianus colchicus torquatus Gmelin, 1789. Trong tu nhien, phan loai nay phan bo a mien Dong
Trung Quoc keo dai xuong phia Nam toi sat bien gioi Viet Nam. Mot so tap tinh cua chim Tri do trong dieu
kien nuoi nhot da duoc ghi nhan. Chim tri non co mot so tap tinh: tiep can thuc an, bay dan, m o vat la. Chim
tri truong thanh co su phong phu va hoan thien cac kieu tap tinh: bay dan, can mo, bay, dau sao, in trung,
tam bui, phoi nang, mo vat la, tranh gianh noi ngii. So voi tap tinh cua loai ngoai tu nhien, tap tinh cua chim
Tri do trong dieu kien nuoi nhot kieu trang trai da co nhieu sir thich nghi, thuan hoa.
Tu kh6a; Chim non, Dong Mi, tap tinh, khoang co, Tri do, truong thanh.
1.M T B A U
Chim Tri do tu lau da duoc nhap vao mot so
nuoc a chau Au, chau My va duoc nuoi ban hoang da
de tra thanh mot loai chim pho bien phuc vu the thao
sSn ban (bird game). Tai mot so nuoc phat trien (Mi,
Uc, Singapore, Thai Lan ), chim Tri do duoc nuoi
pho bien nhu cac loai gia cam thong dung. Day la
loai chim duoc danh gia mang lai hieu qua kinh te
cao trong cac loai gia cam. Trong y hpc co truyen
chim Tri duoc danh gia nhu mot vi thuoc quy dung
de chua cac benh ve da day, gan, uc che te bao ung
thu Do co ngoai hinh dep voi bo long vu sac so nen
hien nay chim Tri duoc nhan nuoi lam canh trong

cac khu biet thu cao cap, khach san Tai Viet Nam
chim Tri do con rat it trong tu nhien do san ban bira
bai va nan pha rung .Vi vay chim Tri do a ngoai tu
nhien dugc liet vao danh sach cac loai dong vat quy
hiem can duoc bao ve va co ten trong Sach Do Viet
Nam (2007)m. Trong nhung nam qua phong trao
nhan nuoi chim Tri do a nuoc ta co phat triln cr mot
s6 dia phuong nhung mang tinh tu phat. Ve mat ly
lu|n chua co mot cong trinh khoa hpc nao nghien
cuu sau ve dac dilm tap tinh loai chim Tri do a Viet
Nam trong ca dilu ki£n tu nhien va dieu kien nuoi
nh6t Dl t$o co so khoa hpc cho viec xay dung quy
trinh nhan nudi chim Tri do o Vilt Nam dat hieu qua
cao v& mang tmh bln vung, chung toi tien hanh
1 Trudng B*i hpc Su ph$m Hii Npi
nghien cuu tim hieu mot so tap tinh cua loai chim
nay trong dilu kien nuoi nhot a trang trai. D l tai
duoc thuc hien trong nam 2013 tai trang trai nuoi
chim Tri do cua ong Tran Nhu Giap o khu sinh thai
xa Dong Ml, huyen Thanh Tri, thanh pho Ha Noi.
2 . VAT UEU VA PHUONG PHAP NGNEN CUU
- Thai gian, dia diem nghien cuu. Nghien cuu
duoc tien hanh tu thang 2 den thang 12 nam 2013.
Dja diem nghien cuu la Trang trai nuoi Tri do cua
ong Tran Nhu Giap a khu sinh thai xa Dong Mi,
huyen Thanh Tri, Ha Noi. Trang trai dupe thiet ke
vai quy mo 24 chuong nuoi. Cac chuong nuoi dupe
bo tri dat ven ba ao nuoc rong vai vuon cay an qua
bao xung quanh. Trong nghien cuu nay, chung toi
lua chon 6 chuong nuoi chim tri a cac giai doan va

thoi gian khac nhau de nghien cuu tap tinh. Cu thi: 1
chuong nuoi chim tri non moi no voi 100 ca thi; 1
chuong nuoi chim tri o giai doan 2 thang tuoi voi 80
ca thi; 4 chuong nuoi chim tri sinh san, trong do: 1
chuong 96 ca thi (20 trong, 76 mai), 1 chuong 90 ca
the (25 trong, 75 mai), 1 chuong 80 ca th i (55 trong,
25 mai) va 1 chuong 80 ca thi (60 trong, 20 mai).
- Phuong phap nghien cuir. Chim Tri do nuoi
nhot tai trang trai duoc rao ta va dinh loai dua tr£n tai
li6u cua Gowan (1994)131 va Robson (2011)16'. Dl
nghien cuu tap tmh cua chim Tri do chung t6i su
dung phuong phap quet ca dan trong chu6ng nuoi
bang quan sat true tilp tai chuong nu6i tu die vi tri
da dupe nguy trang kit hop voi xem lai bang hinh
N&NG NGHlfP VAPHAi Im In N6NG THON-KY2-THANG 5/2014
111
KHOA HOC CONG NOHl
dugc quay phim cung then diem quan sat. Mot so tap
tinh sau khi da xac djnh dugc quan sat tap trung tren
mot so ca the de mo ta chi tiet. Cac quan sat dugc
thuc hien va lap lai trong nhung khoang thoi gian
nhat dinh.
3. KET QUA VA THAO LUAN
3.1. Dinh loai doi tugng nghien cuu
Tren the gioi loai chim Tri do - Phasianus
colch icu s Linnaeus, 1758 hien biet co 32 phan loai|!|.
Qua mo ta dac diem hinh thai con trong, con mai
truong thanh cua chim Tri do dang nuoi nhot tai
Trang trai sinh thai Dong Mi va so sanh voi mo ta
cac phan loai chim Tri do hien biet cho thay, loai

nghien cuu thuoc phan loai P hasianus colchicus
torquatus Gmelin, 1789. Phan loai nay phan bo cr phia
Dong Trung Quoc cho toi bien gioi Viet Nam. Khac
voi phan loai P.c. takatsu kasae Delacour, 1927 phan
bo a Viet Nam la cung co vong tring quanh co
nhung dut doan cr phia truoc va phia sau. Mot phan
loai chim Tri do nua cung xac dinh phan bo d Viet
Nam (Lao Cai, Yen Bai, Bac Can) va ca Van Nam
(Trung Quoc) la P .c. roth sch ild i La Touche, 1922.
Phan loai nay khac voi 2 phan loai tren o diem dl
nhan biet la khong co vong co trang. Tuy nhien, ca
hai phan loai chim Tri do hien biet a Viet Nam von la
loai chim dinh cu tuong doi pho bien171, nay deu bj
suy giam manh so lugng quan the a ngoai tu nhien.
Chinh vi vay, trong Danh luc Do IUCN (2013)151 loai
nay dugc xlp a bac LC (Least concern) - It dugc
quan tam. Con trong Sach Do Viet Nam (2007)111 loai
nay dugc xep a bac EN (nguy cap). Ket qua phan load
cho thay, loai chim Tri do nuoi cr trang trai co nguon
goc tu Trung Quoc.
3.2. M6t so tap tinh cua chim moi no va chim
non
Viec theo doi hoat dong song cung nhu tap tinh
cua chim Tri do moi ncr va chim non trong thoi ky
dau co y nghia rat quan trong trong viec cham soc,
nuoi duong loai chim tri nay thanh cong ve sau.
- Tap tinh tiep can thuc an cu a chim tri non:
Chim non trong nhung gig dau sau khi no gan nhu
khong co nhu cau an. Quan sat tren dan 100 ca the
chim non moi no cho thay ti le % dan tiep cam mang

dn tang dan theo thoi gian (hinh 1) Neu nhu 6 thoi
diem 6 gicr sau khi ng chi co 2,3% dan di vao mang an
trong vong 1 phut thi den thoi diem sau 20 gig da co
toi 17,1% dan di vao mang tiep can thuc an. Tuy
nhien, then gian dau, chim non di vao mang an nun
chi ngo nghieng, phai den thon diem sau U> gi<f kt- tu
khi no chim non di vao mang an m<n co hanh vi mo
laiy thuc an.
6 8 12 16 20
Hinh 1. Ti le phan tram din tri non sau khi n&theo
thdi gian tiep can mang an quan sat trong 1 phut
- Tap tinh bay dan. Tap tinh nay dugc the hien
rat ro net va dien hinh. Khi moi ncr chim co xu huong
quay quan ben nhau thanh tung nhom 30 - 45 ca the.
Y nghia cua tap tinh nay la de giup nhau giu nhiet dp
cho co the. Nghien cuu cho thay, khi chim non tu tap
chen lan tao thanh turn Ion nho 20 - 30 ca the va con
nao cung muon tranh vao giua thi can phai dieu
chinh tang nhiet do len 37 - 38°C vi luc do chim non
cam thay chua du am. Ngugc lai neu thay chung tan
ra thi phai kiem tra lai nhiet do chuong nuoi vi luc
nay nhiet do qua cao tren 38°C ta can co bien phap ha
nhiet do chuong nuoi xuong.
- Tap tinh m o vat la. Chim non khi moi sinh ra se
mo bat ki thu gi ma chung gap phai nhu soi ni long,
day
thep, tam nhua, g6 Chung chi mo va doi khi
khong nuot Tap tinh nay co le la de thoa man ban
nang to mo, kham pha “cai gi do?” cua chung. Do vay
doi voi chim non can chu y dac biet den viec ve sinh

chuong tr?d sach se, khong de vat la roi vao. Sau 5
ngay tuoi chim non da co phan xa voi thuc an tuc la
chung co kha nang nhan biet cac loai thirc an va lua
chon thuc an ma chung yeu thich.
3.3. MOt s6 tap tinh cua chim truong thAnh
- Tap tinh bay dan. Cung giong nhu chim non chim
Tri do truong thanh cung co tap tinh bay dan. Cac c£
the chim tri truong thanh ludn co xu huong quin tu
ben nhau. Tap tinh bay din cua chim truong thanh
dupe the hien khi chung ngu co xu huong <&u xich lai
gan nhau cung voi y nghia giu £m ddng thdi cam thiy
an toan hon. Con khi an n£u mQt coo Ip an thi sau d6
cac ca the khac trong din cQng fcto fei an.
112
NdNG NGHIEP VA PHAT TRII-N NdNG IHdN -KY2-THAN G 5/2014
KHOA HOC CONG NGHE
- Tap tinh can 1 116 nhau. Theo doi dan 1 ri do 96
ca the (gom 20 con trong va 76 con mai) duoc danh
dau d thoi diem 40 tuan tuoi. Su dung camera quay
phim hoat dpng cua dan trong chuong, chung toi da
xac djnh duoc hanh vi mo can, duoi nhau giua cac ca
the trong dan tinh tu 6 gia sang den 18 gio chieu, ket
qua duoc the hien trong hinh 2. Voi tap tinh hay can
mo lan nhau, hinh 2 cho thay su canh tranh cung
gioi Ion hon rat nhieu so voi canh tranh khac gioi: so
luong chim trong trong dan it (20 con) nhung so lan
din mo giua chim trong voi chim trong lai nhi£u nhat
voi 174 lan chiem 53,1%; so luong chim mai la 76 con
thi su can mo giua chim mai va chim mai la 131 lin
chiem 39,3% tong so lan chim can mo nhau trong ca

dan. Su canh tranh khac gioi cung xay ra trong dan
nhung so lan mo can nhau giua chim trong voi chim
mai va chim mai voi chim trong khong nhieu.
Hinh 2. Bi&i do so lan din mo lin nhau gitra cic ca
th£ chim Tri do trong din
Theo Concha (2005)121 trong mua sinh san chim
Tri do co tap tinh chiem giu lanh tho, canh gioi cac
con trong khac va khoe me voi con mai bang cach
khifeu khich va pho truong sue manh cua minh thong
qua tieng gay, vd canh va hanh dong hung hang duoi
can hay mo nhau voi cac dich thu. Nghien cuu hoat
dQng can mo nhau giua cac ca the chim tri trong dan
theo thdi gian khac nhau trong ngay 8 gio den 16 gicr
cho thiy t6ng so trin danh nhau len toi 1317 lan.
Khoing thdi gian 15 gift den 16 gid hang ngay co sd
l4n dinh nhau nhi£u nhat 178 lan tuong duong chiem
12,9% vi thlp nhil li khoang thdi gian 16 gid den 17
gid c6 127 trin chi&n 9,6%. Nhu vay so voi cac loai
gia dm khic chim Tri dd thudc loai hieu chien. Su
hi£u chi&i niy c6 h$ti cho gh£p ddi giao phoi vi trong
mot chuong neu con trong dau dan thirc hien chuc
nang giao phoi thi cac con due khac hoan toan khong
co co hoi giao phoi. Trong chan nuoi ung dung dieu
nay nguoi ta phai deo kinh cho chim Tri do de han
che tam nhin lam giam su can mo nhau. giam su ton
thuong co the cho cac ca the trong dan nham dat
hieu qua cao trong chan nuoi.
- Tap tinh bay. Chim Tri do trong dieu kien nuoi
nhot van co kha nang bay tuong doi tot. Chung van
giu duoc tap tinh nay nhu o ngoai tu nhien va thuong

vao tuan tuoi thu 2 la chung da co the bay thap duoc.
O ngoai tu nhien, chim Tri do co the bay cao cach
mat dat 6-12 m. Khi chim truong thanh chung co
the bay xa toi 1 km |!|. Vi vay, trong dieu kien nuoi
can chu y chuong trai co rao ludi khep kin de chim
khong bay ra ngoai.
- Tap tinh dau sacr. Chim Tri do co tap tinh dau
va ngu tren sao. Nghien cuu van d£ nay nham muc
dich thiet ke chuong trai va ch£ do cham soc cho
phu hop. Qua quan sat 80 ca the chim tri 0 giai doan
hai thang tuoi cho thay thdi gian dau tren sao cua
chim tri thap nhat trong khoang thdi gian 7 gid den 9
gid doi voi chim trong la 6,5%, chim mai la 5%, con
tinh chung ca quan the la 6,25%. Nguyen nhan 0 thoi
gian nay ti le chim tri dau tren sao thap nhat vi chim
moi thuc day bi doi phai di lai kiem thuc an, do vay
tan suat dau tren sao la khong cao. Vao ban dem
chim deu bay len dau tren sao va xu huong xich din
vao nhau de ngu. Cao nhat la khoang thdi gian 0 gid
den 5 gid doi vdi chim trong la 11,2%, chim mai la
10,7% tinh chung ca quan the la 10,97%, tiep den la
khoang thdi gian 12 gid den 14 gid chim trong la
10,4% con chim mai la 10,7%. Thuong hoat dong dau
sao tuong ung vdi nhip nghi ngai cua chim vao luc
toi, luc trua, luc kiem an no xong va dau sao de nghi
va ria long.
- Tap tinh an trung. Khong giong nhu cac lorn gia
cam khac chim Tri do co thdi quen an trung. Trung
cua mot con trong dan khi de ra neu khong kip thdi
duoc nhat thi se bi con khac trong dan an mat. Theo

quan sat cua chung toi vao thang 8/2013 tren mpt
quan the co 60 chim tri mai trong thdi gian 9 gid dein
11 gid sang so trung de ra li 35 qua. Tuy nhien neu
khong bo tri ngudi nhat trung thi co toi 28 qua chiem
tdi 80% so trung de ra bi c i the khic trong din in
mat hoac ban than con chim dd an trung cua minh do
khong nhan bi£t duoc dau li trung cua ci th£ khic
diu li trung cua chinh minh. Do viy 0 giai do?n
NGN© NGHlfP VA#lU|IW(:N N6NG THON-KY2-THANG 5/2014
113
KHOA HOC CONG NGHE
chim de trung can bo tn ngurn nhat trimg tranh that
thoat. Thai gian de trung cua chim tri thuong tap
trung trong khoang thoi gian 9 gio d<?n 11 gio sang.
Nguyen nhan cua viec an trung la de bo sung canxi
cho viec tao vo trung. Vi li do nay, can quan tam bo
sung du thanh phan canxi trong thuc an cua chim tri
vao mua sinh san.
- Tap tinh m o vat la. Mo, boi la nhung tap tinh tir
nhien von co cua cac loai chim hp Tri (Phasianidae)
trong qua trinh tim kiem thuc an. Chinh vi vay, chim
Tri do truong thanh van co tap tinh thich mo nhung
vat la, chung mo nhung vat la roi vao chuong nuoi,
tham chi chung mo ca nln chuong va tuong chuong.
Cung do tap tinh nay ma niem mac mieng cua chim
thuong d£ bj ton thuong. Be khac phuc tap tinh co
hai nay cho chim, trong chan nuoi khong de bat ki
vat gi ngoai mang an, mang uong trong chuong va
thuong xuyen ve sinh chuong. Ngoai ra khi thiet ke
chuong can chu y nen va tuong chuong phai chic

chan.
- Tap tinh ve tranh gianh n oi ngu. Vao luc xam
toi khi tim ch6 ngu, thuong xay ra su canh tranh noi
ngu va tranh gianh con mai giua cac ca the trong
trong dan. Quan sat mot chuong gom co 90 ca the
trong do co 25 trong va 75 mai chung toi nhan thay
con trong dau dan dau a canh cao nhat va dau chung
voi 20 con mai, khi mot con trong khong phai la con
trong dau dan co y dinh dau cung sao de ngu thi
ngay lap tuc se bi con trong dau dan danh duoi
xuong canh thap hon hoac duoi dat Cac con trong
khac trong dan se ngu voi nhau hoac ngu voi 1 - 2
con mai khac.
- Tap tinh tim bui va p h o i ndng. Chim Tri do
khoang co co tap tinh tam bui va phoi nang. Hoat
dong nay cua chung thuong diin ra vao khoang 9 gio
den 11 gio sang va tir luc 13 gio den 15 gio chieu. Khi
tam bui chung boi mot ho cat sau roi rue minh xuong
ho, co long vao cat, bui va phoi nang. Khi dung day
chung ru that manh bo long de cat, bid cimg cac loai
sau bp bay vang ra ngoai. Vi vay, khi thiet ke chuong
nuoi chim truong thanh can chu y trai cat vang da
duoc sat trimg tren nen san de vira dap ung tap tinh
tam bui vira bo sung soi san cho nhu cau ti£u hoa
nghien bop thuc an nhanh cua chim. Quan sat dan
chim tri 80 ca the voi 55 mai va 25 trdng trong mot
ngay nang, chung toi da ghi nhan 285 lan tam bui cua
ca dan. Trong so do, so lan cac chim mai tam bui
chilm 55,4%. So lan tam bui cua ca din tip trung
nhieu nhat trong khoang 9 gio den 11 gio chirm

31,6% tong so lan tam bui trong ca ngay cua ca dan.
3.4. So sanh su thay d6i tap tinh cua chim Tri do
giua dilu ki£n tu nhi£n va dilu ki|n nuoi nh6t
Trong diiu kien tu nhien va dieu kien nuoi nhot,
tap tinh cua chim Tri do thay doi do co su thich nghi
vcn di£u kien moi truong song thay doi. Tuy nhien,
nhieu tap tinh dac trung cho loai van ton tai trong
dieu kien nuoi nhot giong nhu o ngoai tu nhien.
Trong tu nhien do song trong dieu kien hoang
da nen chim Tri do khoang co thuong co tap tinh tu
ve: nhut nhat, so nguoi, so cac vat la, so tieng
dong 131 Ngupc lai trong dieu kien nuoi nhot do
duoc con nguoi thuan hoa nen ban tinh nhut nhat
giam dan va quen voi su hien dien cua con nguoi. Khi
gap nguoi chung khong bo chay ma ngang l£n xem
co nguy hiem khong, nlu khong co nguy hiem
chung tiep tuc cac hoat dong song binh thuong cua
minh. Tuy nhien, neu thay con nguoi tiep can gan,
vuot qua nguong an toan la chim cung se hoang so,
chay, bay nhao nhac.
Trong tu nhien tap tinh bay dan va bao ve lanh
tho dupe the hi|n rat ro net. Cac ca the thucmg song
thanh timg dan khoang 20 - 30 ca th i va chilm mot
vung lanh tho nhat djnh. Chung cimg nhau sin moi
va bao ve lanh tho. M6i dan deu co mot con chim tri
trong dau dan, con dau din co quyen luc manh nhat
dupe the hi&n nhu dupe an con moi truoc sau do con
thira mdi den con co bac k l tilp. Khong nhung thi
chi con dau dan mdi co kha nang sinh san. Khi con
dau dan ch it di thi con co bac k l tilp sau con dau

dan thay th i141. Tap tinh nay van dupe giu trong dilu
kien nuoi nhot va dupe the hien ro tren ba mat: Con
trong dau dan khong cho cac con trong khac an
truoc ma phai dpi con trong dau dan an no thi cac
con trong khac mdi dupe an. Thu hai, con trong dau
dan thong tri cac con khac khong cho hoac it cho cac
con trong khac trong dan co kha nang va ca hoi giao
phoi voi cac con mai khac, neu con trong nao co y
dinh tiln din gan con mai ma no quan li no se ngay
lap tuc danh duoi con trong do chay that xa. Thu 3
con trong dau dan giu ch6 ngu va cac ca th! mai
xung quanh minh khi ngu. Nhu vay v l ban rhat tap
tinh cua con trong dau dan la khong thay d6i, n6
luon giu vai tro thong tri. Tuy nhi&n trong hoin canh
khac nhau thi bilu hi£n khic nhau.
Co nhung tap tinh m i du trong <fi£u ki£n nao
chim Tri do vin kh dn g thay d<5i d6 li tip tinh m6 vit
114
NONG NGHIEP VA PHAT TRIEN NdNG THON - ICY 2 - THANG 5/2014
KHOA HOC CdNG NGHE
la. Chung co the mo bat ki vat gi trong moi truong
ma chung song co the la doi hay no doi khi chung
mo chi la de thoa man sir to mo va cung co luc chung
nuot. Trong dieu kien nuoi nhot chung thuong mo
cin, An cac cac cay bui thap hay mot so loai co, co le
la de cung cap them chat xa. Va khi chuong nuoi
khong co cay thi chung nhat mo cac vat la roi vao
nen chu6ng.
Trong tu nhien, chim Tri do trong co the bay xa
duoc toi 1 km va chim mai bay ngSn hon khoang 800

m131. Trong dieu kien nuoi nhot kha nang bay da
giam di dang ke va cung chiu anh huong dang ke cua
dieu kien khong gian chuong trai. Co the noi day la
loai chim thich nghi kha d£ voi dieu kien chuong
nuoi chat hep. Tuy nhien, khi tha ra ngoai tir nhien
chung van co kha nang bay tuong ddi cao va xa.
Ngoai tu nhien, cung nhu cac loai chim hoang da
khac, do phai doi dien voi nhieu nguy hiem tir mat
dat nen chung phai dau tren canh cay cao de dam
bao an toan. Khi ngu bao gio chim cung quay gap
diu rue vao duoi canh de giu am cho dau. Co the
dupe giu thang bang chat tren canh do co che co nit
tu dong cua cac ngon khi gap chan. Tap tinh nay vin
duoc giu nguyen trong dieu kien nuoi nhot. Do vay
trong thiet k£ chuong trai phai chu y thiet ke them
cac sao a cac tang khac nhau de giup chim dau va
tan dung khong gian cua chuong.
Tap tinh an trung duoc the hien ca trong 2 di£u
kien tu nhien va nuoi nhot. Tuy nhien giua hai dieu
kien co su khac biet ro rang. Trong tu nhien con mai
biet de nho vao to cua chim khac bang cach giau
trung hoac an triing cua chim ma chung dinh de nho
va de nho vao o chim khac cho den khi loai chim do
phat hien ra thi dimg lai141. Trong dieu kien nuoi nhot
tap tinh an trung duoc the hien sau khi de trung,
chim tri co the an trung luon ma khong phan biet
duoc do la trung cua minh hay trung cua con khac.
Ve thanh phan thuc an: Trong dieu kien tu nhien
do chung khong duoc cung cap thuc an nen thanh
phan thuc Sn cua chung da dang hon, chung an cac

thuc an co nguon goc tu dong vat, thuc vat nhu: thoc,
ng6, hat cay dai, hat co dai, cac loai con trung va mot
s6 loai qua, . .J 31 Trong dieu kien nuoi nhot, tu nho
chim tri da dupe con nguoi huan luyen cho an cac
lo^i thuc an t6ng hop. Tuy nhien, khau phan thuc an
d£ chim phit tri&i t6t nhat vin phai dua vao khau
phin thuc in ngoii tu nhien quen thuoc cua loai de
thi& ki thay th£ thinh phin thuc an tuong tu, hap
dan va kich th ich ch im an nhieu . Khi nuoi sinh ■'an
can chu y toi nhu ca u ca n xi de tao vo tn m g c u a ch im
tron g thoi ki sinh san.
4. KET LUAN
- Chim Tri do dang nuoi tai trang trai o khu sinh
thai xa Dong Mi, huyen Thuong Tin, Ha Noi thuoc
phan loai Phasianus colchicu s torquatus Gmelin,
1789 co nguon goc tu Trung Quoc.
- Chim Tri do non thuong co cac tap tinh: tiep
can thuc an, bay dan, mo vat la.
- Chim Tri do trutrng thanh thuong co cac tap
tinh: bay dan, can mo nhau, bay, an trung, mo vat la,
tranh gianh noi ngu, tam bui va phoi nang.
- So voi tap tinh cua loai chim nay 6 ngoai tu
nhien, tap tinh cua chim Tri do trong dieu kien nuoi
da co nhieu su thich nghi voi khong gian song thu
hep va thuc an co san.
- De phat trien nuoi chim Tri do theo quy mo
trang trai can chu y cac dac diem tap tinh thich nghi
cua loai chim nay de xay dung quy trinh nhan nuoi
phu hop tu xay dung thiet ke* chuong trai, xac dinh
mat do nuoi, phan chia, ghep dan, lua chon thuc an

va cach cho an, ve sinh, phong benh an toan cho
chim Day cung la co so khoa hpc de bao ton, phuc
hoi quan the cua 2 phan loai chim Tri do phan bo
ngoai tu nhien 6 Viet Nam.
Loi cam on
Bai bao co su h6 tro cua de tai ma so SPHN-13-
248 va su giup do cua ong Tran Nhu Giap - chu trang
trai khu sinh thai xa Dong Ml, huyen Thanh Tri, Ha
Noi.
TAI UEU THAM KHAO
1. Bo Khoa hpc va Cong nghe, Vien Khoa hoc va
Cong nghe Viet Nam, 2007. Sach D o Viet Nam (Phan
I: D ong vat). Nxb. Khoa hpc Tu nhien va Cong nghe,
Ha Noi.
2. Concha M., 2005. The Subordination stress
paradigm and the relation between testosterone and
corticosterone in male ring-necked pheasants.
Animal Behaviour. Volume 69, pp. 249-255.
3. Gowan, P. J. K., 1994. Family Phasianidae
(Pheasants and Partridges). Pages. 434-552 in
Handbook o f the birds of the world. Volume 2. New
World Vultures to Guineafowldel Hoyo, J., Elliott, A.
N0N6 NCMfP VAm At Hh£n NdNG THOM - KY 2 - THANG 5/2014
115
KHOA HOC CONG NGHl
and Sargatal, J., eds. Lynx Edidons, Barcelona,
Spain.
4. Howman K., 1993. Pheasan ts o f th e w orld -
T heir B reedin g an d M anagement. Hancock House
Pub Ltd.

5. IUCN, 2013. The IUCN R ed List o f
T h reatened S pecies, 2013.2, source:
www. i u c n red 1 i st. o rg
(i. Robson C., 2011. .4 field g u ide to the bir</> o f
South-east Asia. New Holland Publishers.
7. Nguyen Lan Hung Som, Nguyen Thanh Van.
2011. Danh luc chim Viet Nam. Nxb Nong nghiep.
Ha Noi.
BEHAVIORS OF COMMON PHEASANT - Phasianus colchicus Linnaeus, 1758 IN THE
FARMED CONDITION IN THANH TRI DISTRICT, HANOI
Nguyen Lan Hung Son1, Dinh Thi Thuy Hoan1, Nguyen Thi Thu Dung1
’Hanoi National University of Education
Summary
The study was carried out in 2013 at the Common pheasant farm of Tran Nhu Giap in the Ecological
Farming located in Dong Mi commune, Thanh Tri district, Hanoi city. Common pheasant breed in captivity
here is defined subspecies Phasianus colchicus torquatus Gmelin, 1789. In nature, this subspecies is
distributed in eastern China extends southward to the Vietnam border. Several behavior of this species in
captivity have been recorded. Pheasants juvenile have some behavior: food access, herding, harvesting
foreign objects. Pheasant adult abundance and finishing behavior patterns: swarm, bite, fly, pole beans,
eggs eating, dust bathing, sun exposure, surgical foreign bodies, sleeping scramble. Compared to the
behavior of the species in the wild, the behavior of common pheasant in captivity have been many types of
farm adaptation, domestication.
Keywords: Adult, behavior, common pheasant, Dong Mi, juvenile, torquat
Ngudi phan bi£n: TS. VG Ti£n Thinh
Ngiy nhan bed: 14/2/2014
Ngiy thong qua phin bi£n: 14/3/2014
Ngiy duy£t dang: 21/3/2014
116
NONG NGHIEP VA PHAT TRIEN N6NG THON - KY2 • THANG 5/2014