NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ PHƯƠNG THỨC TÍN DỤNG CHỨNG TỪ

Hoàng Hữu Thắng - Lớp KTQT41
Chơng I
Những vấn đề lý luận cơ bản về phơng thức
tín dụng chứng từ
I. Những vấn đề cơ bản về hoạt động thanh toán quốc tế
1. Khái niệm, sự ra đời, quá trình phát triển và xu thế phát triển của
hoạt động thanh toán quốc tế.
Nh trên đã đề cập thì chúng ta biết rằng thanh toán quốc tế là việc thực
hiện nghĩa vụ chi trả bằng tiền tệ phát sinh từ các quan hệ kinh tế, thơng mại, tài
chính, tín dụng giữa các tổ chức kinh tế quốc tế, giữa các hãng, các cá nhân của
các nớc khác nhau để kết thúc một chu trình hoạt động trong lĩnh vực kinh tế
đối ngoại bằng nhiều phơng thức thanh toán.
Thơng mại quốc tế ra đời và kéo theo thanh toán quốc tế ra đời là nh một
hệ quả tất yếu bởi thanh toán là một yếu tố quan trọng trong hoạt động thơng
mại. Cùng với sự phát triển của thơng mại quốc tế thì thanh toán quốc tế cũng
phát triển theo và ngày càng đa dạng. Từ quan hệ mua bán song phơng đến đa
phơng, nó không chỉ bó hẹp giữa những nớc cùng phe, cùng khối kinh tế mà còn
mở rộng ra giữa các phe, khác khối kinh tế từ hình thức thanh toán sơ khai là
hàng đổi hàng cho đến khi thanh toán bằng tiền mặt và thanh toán không dùng
tiền mặt thông qua hệ thống tài khoản của các ngân hàng. Xét về thời điểm thì ở
nớc ta có thể chia thành 2 thời điểm sau:
Thứ nhất là thời điểm trớc 1990:
ở thời kỳ này thì hoạt động thanh toán quốc tế mang màu sắc chính trị,
chúng ta chỉ giao dịch với các nớc trong phe, khối kinh tế. Việt Nam chỉ quan hệ
với các nớc trong khối XHCN, việc thanh toán hết sức tuỳ tiện và tự bởi vì tỷ giá
thì đợc Nhà nớc áp đặt và đồng thời việc thanh toán đợc kết toán theo thời kỳ là
hàng năm.
1
Hoàng Hữu Thắng - Lớp KTQT41
Thứ hai là sau 1990:
ở thời kỳ này do bối cảnh kinh tế thay đổi, chuyển từ đối đầu sang đối

thoại, với xu thế toàn cầu hoá và khu vực hoá hỗ trợ và hợp tác cùng phát triển.
Cùng với sự phát triển vợt bậc của khoa học công nghệ đặc biệt là sự ứng dụng
của công nghệ tin học vào mọi lĩnh vực trong cuộc sống do vậy thơng mại quốc
tế đặc biệt phát triển và dĩ nhiên là theo đó thanh toán quốc tế cũng phát triển cả
về chiều rộng lẫn chiều sâu. Việt Nam đổi phơng thức thanh toán đặc biệt khi
khối XHCN sụp đổ ở Đông Âu, công tác thanh toán chuyển sang thời kỳ mới
với những nhiệm vụ lớn đặt ra để đáp ứng đợc nhu cầu phát triển đó là:
+ Thanh toán nhanh, kịp thời và chính xác.
+ An toàn và hiệu quả cho vốn bằng ngoại tệ.
Trong những năm gần đây, do cơ cấu thị trờng xuất nhập khẩu nớc ta đợc
mở rộng không chỉ với các nớc XHCN mà còn quan hệ rất nhiều với các nớc t
bản chủ nghĩa theo phơng thức sòng phẳng trong quan hệ thanh toán, điều này
dẫn tới việc thanh toán quốc tế cũng phải chuyển hớng theo để phục vụ. Hoạt
động thanh toán quốc tế phải nhanh chóng, chính xác và hiệu quả, tránh đọng
vốn cho cả ngời bán lẫn ngời mua điều này hết sức quan trọng bởi yếu tố vốn
đặc biệt có vai trò quan trọng trong hoạt động kinh doanh hiện nay khi mà thị tr-
ờng vốn, thị trờng ngoại hối phát triển, mỗi một đồng chi phí bảo toàn số tiền đó
...). Cụ thể trong quan hệ mua bán thì ngời mua muốn có đợc hàng theo đúng
những yêu cầu mà họ mong muốn nhng đồng thời cũng phải trả tiền quá sớm, đ-
ơng nhiên ngợc lại ngời bán cũng muốn xuất đợc hàng và thu đợc tiền sớm cho
quá trình quay vòng tiếp theo cho số tiền của họ.
2. Những điều kiện cần quan tâm trong thanh toán quốc tế.
Trong quan hệ thanh toán giữa các nớc, các vấn đề có liên quan đến
quyền lợi và nghĩa vụ mà đôi bên phải đề ra để giải quyết và thực hiện đợc quy
lại thành các điều kiện gọi là điều kiện thanh toán quốc tế. Các điều kiện đó th-
ờng gồm:
2
Hoàng Hữu Thắng - Lớp KTQT41
+ Điều kiện về tiền tệ
+ Điều kiện về địa điểm

+ Điều kiện về thời gian
+ Điều kiện về phơng thức thanh toán
Nghiệp vụ thanh toán quốc tế là sự vận dụng tổng hợp các điều kiện thanh
toán quốc tế. Những điều kiện này đợc thể hiện ra trong các điều khoản thanh
toán của các hiệp định thơng mại, các hiệp định trả tiền ký kết giữa các nớc, các
hợp đồng mua bán ngoại thơng ký kết giữa ngời mua và ngời bán.
Trong nghiệp vụ thanh toán trong nớc, chúng ta cần phải nghiên cứu kỹ
các điều kiện thanh toán quốc tế để có thể vận dụng chúng một cách tốt nhất
trong việc ký kết và thực hiện các hợp đồng mua bán ngoại thơng, nhằm phục
tùng các yêu cầu của chính sách kinh tế đối ngoại của Nhà nớc, tận dụng đợc
những điều kiện có lợi cho ta và đặc biệt là tránh những rủi ro có thể đem lại
những tổn thất lớn cho chúng ta cả trong hoạt động xuất khẩu và nhập khẩu.
a. Điều kiện về tiền tệ
Ta biết rằng mỗi nớc đều có một đồng tiền riêng, vậy khi phát sinh việc
thanh toán giữa các nớc thì phải chọn đồng tiền của nớc nào để thanh toán? Và
phải xử lý nh thế nào khi giá trị của đồng tiền này biến động?
Lẽ dĩ nhiên nớc nào cũng muốn chọn đồng tiền nớc mình trong thanh
toán bởi vì nhiều lý do nh: Nâng vị thế đồng tiền, chủ động đợc nguồn tiền trong
thanh toán, tránh đợc biến động tỷ giá. Nhng chọn đồng tiền nào lại không thể
giải quyết đợc theo ý muốn chủ quan của mỗi nớc tham gia thanh toán mà nó
phụ thuộc vào tơng quan so sánh lực lợng trong quan hệ thơng mại, đồng tiền đ-
ợc chọn phải có vị trí xứng đáng, phải nằm trong khuôn khổ ngành hàng ...
Và một việc bắt buộc phải thực hiện trong khi lựa chọn đồng tiền là thoả
thuận đợc điều kiện đảm bảo cho đồng tiền đợc lựa chọn là đồng tiền thanh toán
(đảm bảo giá trị đồng tiền khi thanh toán đúng nh giá trị hàng hoá khi trao đổi
3
Hoàng Hữu Thắng - Lớp KTQT41
để tránh rủi ro biến động tỷ giá gây tổn thất cho ngời mua hoặc ngời bán. Thờng
có các điều kiện đảm bảo hối đoái sau:
+ Đảm bảo bằng vàng

+ Đảm bảo bằng một đồng tiền mạnh
+ Đảm bảo bằng tổ tiền tệ
+ Đảm bảo bằng tiền tệ thế giới
+ Đảm bảo theo chỉ số quốc tế của hàng hoá.
b. Điều kiện về địa điểm thanh toán
Nhìn chung trong hoạt động thanh toán quốc tế giữa các nớc bên nào
cũng muốn trả tiền tại nớc mình, lấy nớc mình làm địa điểm thanh toán vì những
lợi ích mà nó mang lại nh:
+ Tăng địa vị thị trờng tiền tệ nớc đó trên thế giới
+ Sử dụng tối đa hiệu quả đồng vốn trong thanh toán
+ Tạo điều kiện thuận lợi cho ngân hàng sở tại có thu nhập thông qua việc
thu phí thanh toán.
Trong thanh toán ngoại thơng địa điểm thanh toán có thể ở nớc ngoài
nhập khẩu, hoặc ở nớc ngoài xuất khẩu, hoặc ở nớc ngời thứ ba. Nhng trong thực
tế, việc xác định địa điểm thanh toán là do sự so sánh lực lợng giữa hai bên
quyết định, đồng thời cũng còn thấy rằng dùng đồng tiền của nớc nào thì địa
điểm thanh toán là ở nớc ấy.
c. Địa điểm về thời gian thanh toán.
Thanh toán tiền khi nào? Trớc, trong hay sau khi giao hàng? Đó chính là
điều kiện quan trọng mà hai bên phải thoả thuận đợc trong thanh toán bởi vì
điều kiện thời gian thanh toán có quan hệ chặt chẽ với việc luân chuyển vốn, lợi
tức, khả năng có thể tránh đợc những biến động về tiền tệ thanh toán, do đó nó
là vấn đề quan trọng, thờng xảy ra tranh chấp giữa các bên trong đàm phán ký
kết hợp đồng. Thông thờng có ba cách thanh toán sau:
4
Hoàng Hữu Thắng - Lớp KTQT41
+ Trả tiền ngay (thực chất là ngời nhập khẩu cấp tín dụng cho ngời xuất
khẩu)
+ Trả tiền ngay (là hình thức trả tiền trong khoảng thời gian từ lúc chuẩn
bị xong hàng để bốc lên tầu cho đến khi hàng đã đến tay ngời mua).

+ Trả tiền sau (thực chất là ngời nhập khẩu cấp tín dụng cho nhập khẩu).
d. Điều kiện về phơng thức thanh toán
Trong tất cả các điều kiện thanh toán quốc tế thì phơng thức thanh toán là
điều kiện quan trọng bậc nhất. Hiểu một cách nôm na thì phơng thức thanh toán
là việc ngời bán dùng cách nào để thu tiền về, ngời mua dùng cách nào để trả
tiền cho ngời bán. Trong buôn bán ngời ta có thể lựa chọn nhiều thanh toán
quốc tế khác nhau để thu tiền về hoặc trả tiền. Nhng dù chọn phơng thức nào
cũng phải xuất phát từ yêu cầu của ngời bán là thu tiền nhanh, đầy đủ và đúng
và từ yêu cầu của ngời mua là nhập hàng đúng số lợng, chất lợng và đúng hạn.
Trong ngoại thơng thờng dùng các phơng thức thanh toán sau:
! Phơng thức chuyển tiền (Remittance):
Phơng thức chuyển tiền là phơng thức thanh toán giản đơn nhất, là ngời
mua (hay gọi là nhập khẩu) thông qua ngân hàng gửi tiền trả cho ngời bán (ngời
xuất khẩu). Loại này ít đợc dùng trong thanh toán quốc tế bởi vì một điều đơn
giản là việc trả tiền cho ngời bán tuỳ thuộc vào thiện chí của ngời mua, nh vậy
đứng về phía ngời bán thì quyền lợi của họ không đợc đảm bảo, thờng ngời ta sử
dụng phơng thức này trong nghiệp vụ trả tiền ứng trớc, trả tiền phạt, trả tiền hoa
hồng ...
! Phơng thức nghi sổ hay có thể gọi là phơng thức mở tài khoản
(Open Account):
Phơng thức nghi sổ là thoả thuận giữa ngời bán và ngời mua trong đó
hàng hoá đợc sản xuất và giao trớc khi thanh toán. Phơng thức nghi sổ cho phép
thanh toán vào một ngày quy định cụ thể trong tơng lai và ngời mua không cần
phải phát hành bất cứ chứng từ nhận nợ có thể chiết khấu nào để chứng minh
5
Hoàng Hữu Thắng - Lớp KTQT41
cam kết mang tính pháp lý của mình. Ngời mua phải tin tởng tuyệt đối vào việc
anh ta sẽ đợc thanh toán vào ngày thoả thuận. Ngời bán cần thiết là trong số tr-
ờng hợp có thể chiết khấu các khoản phải thu theo phơng thức nghi sổ tại các tổ
chức tài chính. Phơng thức nàu đợc áp dung rộng rãi trong mậu dịch nội địa nh-

ng rất ít dùng trong mậu dịch quốc tế, bởi vì nó không có sự bảo đảm đầy đủ
cho ngời xuất khẩu thu kịp thời tiền hàng. Phơng thức thanh toán này đòi hỏi sự
tin cậy rất cao của ngời xuất khẩu đối với ngời nhập khẩu. Chủ yếu nó đợc áp
dụng trong việc thanh toán giữa các chi nhánh ở các nớc khác nhau của cùng
một Công ty, hoặc giữa các Công ty có quan hệ mua bán lâu đời và thờng xuyên
và mua bán với số lợng không lớn lắm, hoặc để trả tiền hoa hồng và tiền hàng
gửi bán.
! Phơng thức nhờ thu (Collection):
Phơng thức nhờ thu là phơng thức mà ngời bán sau khi giao hàng thù ký
phát hối phiếu đòi tiền ngời mua, rồi đến ngân hàng nhờ thu hộ số tiền trên hối
phiếu đó. Thông thờng, quyền sở hữu hàng hoá không chuyển sang ngời mua
(trừ khi ngời mua đợc chỉ định là ngời nhận hàng trên chứng từ vận tải) cho đến
khi hối phiếu đợc ngời mua thanh toán hay chấp nhận thanh toán. Phơng thức
nhờ thu thờng gắn với việc bán hàng chứ không phải cung cấp dịch vụ. Phơng
thức nhờ thu có hai loại nhờ thu là: Nhờ thu phiếu trơn và nhờ thu kèm chứng từ.
+) Nhờ thu phiếu trơn (Clean Collection):
Nhờ thu phiếu trơn là ngời bán nhờ ngân hàng thu hộ tiền của hối phiếu ở
ngời mua không kèm theo một điều kiện nào cả. Cùng với việc gửi hàng hoá cho
ngời mua, ngời bán gửi thẳng chứng từ cho ngời mua để đi nhận hàng. Phơng
thức này không phù hợp trong thanh toán hàng hoá xuất nhập khẩu, bởi vì nếu
ngời mua không tốt thì họ có thể chấp nhận hàng nhng lại có thể gây khó khăn
cho việc trả tiền cho ngời bán, hoặc ngời mua cũng có thể gặp rủi ro trong trờng
6
Hoàng Hữu Thắng - Lớp KTQT41
hợp họ thanh toán ngay hối phiếu đòi hỏi tiền của ngời bán nhng không biết ng-
ời bán giao hàng nh thế nào vì chứng từ gửi hàng không đi kèm với hối phiếu.
Chính vì vậy, trong ngoại thơng ngời ta ít dùng phơng thức này, chỉ trong thanh
toán phi mậu dịch nh thu tiền cớc phí vận tải, phí bảo hiểm, hoa hồng ... phơng
thức này mới đợc sử dụng rộng rãi.
+) Nhờ thu kèm chứng từ (Documentary Collection):

Nhờ thu kèm chứng từ là ngời bán chuyển cho ngân hàng hối phiếu cùng
bộ chứng từ gửi hàng để nhờ thu tiền ở ngời mua với điều kiện là ngời mua trả
tiền hoặc chấp nhận trả tiền hối phiếu thì ngân hàng mới giao toàn bộ chứng từ
để đi nhận hàng. Có hai loại nhờ thu kèm chứng từ (tơng ứng với nó là hai loại
hối phiếu: Hối phiếu trả ngay và hối phiếu trả chậm).
Nhờ thu trả tiền đổi chứng từ (D/ P Documents against payment):
Phơng thức này áp dụng cho trờng hợp mua hàng trả tiền ngay, ngời bán
sau khi giao hàng, lập đầy đủ chứng từ cần thiết mang đến cho ngân hàng nhờ
thu tiền hàng. Ngân hàng này chọn ngân hàng đại lý ở tại nớc ngời mua để thu
hộ số tiền đó. Ngân hàng đại lý báo cho ngời mua biết và chỉ trai chứng từ nhận
hàng cho ngời mua khi ngời mua đến trả tiền ngay hối phiếu đó. Sau khi thu đợc
tiền ngân hàng đại lý chuyển số tiền nhờ thu cho ngân hàng uỷ thác để giao cho
ngơì bán, đồng thời thu thủ tục phí và các chi phí khác có liên quan ở ngân hàng
uỷ thác (thờng khoản này do ngời bán chịu)
Nhờ thu chấp nhận đổi chứng từ (D/A - Documents acceptance)
Trình tự tiến hành và nội dung của phơng thức này cũng giống nh phơng
thức nhờ thu tiền đổi chứng từ nhng khác ở chỗ chỉ cần ngời mua chấp nhận trả
tiền (hối phiếu trả chậm) thì ngân hàng trao toàn bộ chứng từ cho ngời mua để
đi nhận hàng. Ngời mua chấp nhận trả tiền bằng cách ký hậu vào hối phiếu, đến
khi hối phiếu tới hạn ngời mua phải trả tiền cho ngời hởng lợi của hối phiếu.
Nhìn chung phơng thức nhờ thu kèm chứng từ có đảm bảo hơn với ngời
bán, vì ngời bán đã có ngân hàng khống chế chứng từ tức là ngời bán đợc chắc
7
Hoàng Hữu Thắng - Lớp KTQT41
chắn rằng ngời mua sẽ chỉ nhận đợc hàng khi trả tiền hoặc chấp nhận trả tiền.
Tuy nhiên nh thế không có nghĩa là không có bất lợi nào cho phía ngời bán bởi
có thể xảy ra trờng hợp từ chối không nhận chứng từ, lẽ đơng nhiên quyền sở
hữu hàng hoá vẫn nằm trong tay ngời bán nhng hàng đã gửi đi mà không có ng-
ời nhận sẽ gặp khó khăn trong việc tiêu thụ, quá trình thu hồi - quay vòng vốn bị
chậm lại. Ngoài ra theo phơng thức này thời gian thu tiền về còn chậm vì ngân

hàng không trả thay cho ngời mua hay là ngân hàng không cấp tín dụng cho ng-
ời mua nó chỉ đóng vai trò trung gian - thu hộ.
! Phơng thức tín dụng chứng từ (Documentary credits): Phơng thức
này sẽ đợc trình bày chi tiết phần II - chơng I
II. Những vấn đề cơ bản về phơng thức tín dụng chứng từ.
1. Khái niệm về phơng thức tín dụng chứng từ
Định nghĩa về tín dụng chứng từ đợc dịch trong quyển hớng dẫn áp dụng
điều lệ và thực hành thống nhất tín dụng chứng từ bản sửa đổi năm 1993 số 500
(1993 revision ICC publication No 500) nh sau:
Trong phạm vi của bản điều lệ 500, các thuật ngữ "Tín dụng chứng từ"
và "Tín dụng dự phòng (sau đây gọi là "Tín dụng th - TDT") nghĩa là bất cứ
thoả thuận đợc gọi hoặc miêu tả nh thế nào, theo đó ngân hàng (ngân hàng
phát hành) hành động đúng yêu cầu và theo chỉ thị của khách hàng (ngời yêu
cầu mở TDT) hoặc nhận danh cho chính bản thân mình.
1. Thanh toán cho hoặc theo lệnh của phía thứ ba (ngời hởng) hoặc
chấp nhận và thanh toán hối phiếu do ngời hởng lợi ký phát,
Hoặc
2. Uỷ quyền cho ngân hàng khác thanh toán, chấp nhận và thanh toán
hối phiếu đó,
Hoặc
8
Hoàng Hữu Thắng - Lớp KTQT41
3. Cho phép ngân hàng khác chiết khấu chứng từ quy định trong TDT
với điều kiện chúng phù hợp với tất cả các điều khoản và điều lệ của TDT. Với
mục đích của Bản điều lệ 500, các chi nhánh của một ngân hàng ở các nớc
khác nhau đợc coi là những ngân hàng khác nhau.
Một cách ngắn gọn chúng ta có thể hiểu: Tín dụng chứng từ cam kết bằng
văn bản do một ngân hàng phát hành thay mặt ngời mua (bên xin mở) hoặc cho
chính mình, cam kết trả tiền cho ngời hởng số tiền bằng trị giá hối phiếu và hoặc
chứng từ với điều kiện là chúng phù hợp với các điều kiện và điều khoản của tín

dụng chứng từ.
Thoả thuận theo tín dụng chứng từ thờng đáp ứng đợc mong muốn thu
tiền mặt của ngời bán và mong muốn đợc cấp tín dụng của ngời nhập khẩu.
Công cụ tài chính này phục vụ lợi ích hai bên một cách độc lập. Tín dụng
chứng từ đa ra một phơng thức độc đáo và toàn diện để đạt đợc mục đích, sự
công bằng của cả ngời mua và ngời bán một cách tơng đối bằng cách đạt đợc
một cam kết có thể chấp nhận về mặt thơng mại bằng cách đảm bảo thanh
toán khi có chứng từ chứng minh hàng hoá phù hợp và cho phép chuyển quyền
sở hữu hàng hoá.
2. Tính chất của phơng thức tín dụng chứng từ
Trên phơng diện của các ngân hàng phơng thức tín dụng chứng từ có
những tính chất sau:
Trong chu trình của phơng thức tín dụng chứng từ thì ngân hàng chỉ đóng
vai trò trung gian cung cấp dịch vụ (mở L/C, cấp tín dụng, thông báo th tín
dụng, chiết khấu hối phiếu, xác nhận ...). Và đặc biệt trong phơng thức này ngân
hàng thực hiện nghiệp vụ của mình chỉ căn cứ trên văn bản chứng từ chứ không
căn cứ trên hàng hoá, hay mối quan hệ giữa ngời mua với ngời bán. Dù cho dẫn
chiếu Hợp đồng thơng mại vào L/C theo cách này hay cách khác thì trách nhiệm
9
Hoàng Hữu Thắng - Lớp KTQT41
thanh toán của ngân hàng không ảnh hởng, hoặc ràng buộc bởi những tranh
chấp, khiếu nại phát sinh từ việc thực hiện Hợp đồng. Do tính chất độc lập của
L/C đối với Hợp đồng nên trách nhiệm ngân hàng phát hành hoàn toàn không
ảnh hởng gì bởi khiếu nại của ngời mở xuất phát từ mối quan hệ làm ăn với ngời
hởng. Ngay khi quan hệ giữa ngân hàng với ngời mở có những đặc ân nào đó mà
sau này phát sinh rủi ro trong việc thanh toán L/C thì ngân hàng cũng không đợc
quyền từ chối nghĩa vụ của mình đối với L/C, hoặc do quan hệ gắn bó giữa mình
với ngân hàng phát hành mà ngời mở L/C không thể yêu cầu hay thuyết phục
ngân hàng này không hoặc hoãn thanh toán chứng từ vì ngời hởng vi phạm hợp
đồng. Tơng ứng nh vậy vì ngời hởng cũng phải có nghĩa vụ cân bằng với ngời

mở nh: Không đợc đòi hỏi ngân hàng phát hành về khả năng thanh toán của ng-
ời mở ... Điều này đợc quy định khó rõ trong điều 3, điều 4 của UCP 500:
Điều 3:
a. Về bản chất TD là những giao dịch riêng biệt với hợp đồng thơng mại
và các loại hợp đồng khác mà các hợp đồng này có thể là cơ sở cho TDT, nhng
các ngân hàng bất luận trong trờng hợp nào cũng không liên quan đến, hoặc
không thể ràng buộc bởi những hợp đồng đó, ngay cả khi TDT có dẫn chiếu đến
hợp đồng đó. Vì thế cam kết của ngân hàng vê thanh toán, chấp nhận và thanh
toán hối phiếu, hoặc chiết khấu và hoặc thực thi bất cứ nghĩa vụ nào của TDT
không phụ thuộc vào khiếu nại hoặc biện hộ của ngời mở phát sinh từ mối quan
hệ của ngời mở với ngân hàng phát hành hoặc với ngời hởng.
b. Trong bất cứ trờng hợp nào cũng không đợc lợi dụng quan hệ hợp đồng
giữa các ngân hàng, hoặc giữa ngời mở với ngân hàng phát hành TDT.
Điều 4:
Trong giao dịch tín dụng chứng từ, tất cả các bên liên quan chỉ thực hiện
căn cứ trên chứng từ chứ không căn cứ vào hàng hoá, các dịch vụ và hoặc các
công việc khác mà các chứng từ đó có thể liên quan.
10
Hoàng Hữu Thắng - Lớp KTQT41
Một số doanh nghiệp khi mới tham gia hoạt động xuất nhập khẩu trực
tiếp thờng ngộ nhận: TDT mở để mua hàng theo hợp đồng, nhng hàng kém
phẩm chất, không đúng qui cách ... thì sao lại phải trả tiền cho ngời bán? nghe
rất có lý, nhng thực ra chính nhà nhập khẩu đã hiểu cha đúng vấn đề. Ngân hàng
mở TDT chỉ ngng không thanh toán bộ chứng từ hợp lệ khi có phán quyết của
toà án của nớc sở tại. Trong trờng hợp này ngời nhập khẩu chỉ có thể có quyền
kiện ngời xuất khẩu trên cơ sở hợp đồng thơng mại chứ không thể từ chối thanh
toán.
Để hiểu rõ hơn về phơng thức thanh toán này chúng ta xem xét chu trình
thực hiện của phơng thức này.
3. Chu trình thực hiện của phơng thức tín dụng chứng từ

a. Trình tự thực hiện của phơng thức tín dụng chứng từ
Trình tự thực hiện của phơng thức tín dụng chứng từ bao gồm những bớc
cơ bản sau;
Ngời mua căn cứ vào hợp đồng làm đơn xin mở một th tín dụng
(Letter of Credit, viết tắt L/C) tại một ngân hàng nhất định, mà hai bên mua bán
đã thoả thuận trong hợp đồng, yêu cầu ngân hàng này trả tiền cho ngời bán nếu
ngời bán nộp bộ chứng từ thanh toán phù hợp với những qui định trng th tín
dụng (bớc 1, 2 trong mô hình qui trình thanh toán).
Ngân hàng mở L/C căn cứ vào đơn xin mở L/C, mở L/C và thông
quan ngân hàng thông báo ở nớc ngời bán (ngời xuất khẩu) thông báo cho ngời
bán biết về L/C đó rồi gửi bản chính của L/C cho ngời bán (bớc 3).
Ngời bán kiểm tra kỹ nội dung của L/C, nếu chấp thuận - thì tiến
hành giao hàng hoá cho ngời mua theo L/C, nếu không chấp thuận mà cần phải
sửa đổi hoặc bổ sung những nội dung trong L/C thì ngời bán điện sửa đổi cho
ngân hàng mở L/C đề nghị ngời mua sửa lại L/C đó hoặc điện sửa đổi thẳng cho
ngời mua. Mọi nội dung sửa đổi phải có xác nhận của ngân hàng mở L/C mới có
11
Hoàng Hữu Thắng - Lớp KTQT41
hiệu lực. Văn bản sửa đổi trở thành một bộ phận cấu thành không thể tách rời
L/C cũ hay huỷ bỏ nội dung cũ (bớc 4, 5)
Sau khi hoàn thành việc giao hàng, ngời bán lập bộ chứng từ thanh
toán đa đến ngân hàng trong thời hạn xuất trình chứng từ (bớc 6). Thờng bộ
chứng từ bao gồm:
- Hoá đơn thơng mại (Commercial invoice):
Hoá đơn thơng mại gồm tất cả các chi tiết về nghiệp vụ hàng hoá. Nó đòi
hỏi các dữ kiện nh: tên và địa chỉ ngời mua, tên và địa chỉ và chữ ký có thẩm
quyền của bên bán, nhãn hiệu hàng hoá cùng số lợng, điều kiện giao hàng và
thanh toán, đơn giá và tổng giá trị, cách thức đóng gói, số lợng mỗi đơn vị đóng
gói ...
- Hợp đồng mua bán (Contract):

Hợp đồng mua bán đợc ký kết giữa ngời mua và ngời bán, hai bên cùng
thoả thuận với nhau về các điều khoản mà ngời mua và ngời bán phải thực hiện
nh: Đối tợng của hợp đồng (tên hàng, số lợng ...), điều kiện giao hàng (nói lên
nghĩa vụ và trách nhiệm của mỗi bên trong việc giao nhận hàng - trong thơng
mại quốc tế thờng áp dụng "Incoterms: International commercial - các điều kiện
thơng mại quốc tế" gồm 13 điều kiện chia làm 4 nhóm là: C (CFR: Cost +
Fright, CIF: Cost + Insurance + Freight, CPT: Carriage and Insurance Paid To),
D (DES: Delivered Ex Quay, DAF: Delivered At Erontier, DDP: Delivered Duty
Paid, DDU: Delevered Duty Unpaid), E (EXW: Ex Work), F (FAS: Free
Alongside Ship, FOB: Free on Board, FCA: Free Carrier), điều khoản giá cả
(đồng tiền tính giá, mức giá, phơng pháp quy định giá), phơng thức thanh toán,
điều khoản pháp lý ... Đặc biệt phải nghi rõ trong hợp đồng là hợp đồng sản xuất
xác lập theo Incoterms nào để có cơ sở giaỉ quyết khi có tranh chấp xảy ra và
cũng để tránh những lầm lẫn và những khó khăn trong việc áp dụng Incoterms
(bởi vì Inconterm chỉ là tập quán buôn bán quốc tế cho nên các bản Incoterm
song song tồn tại - cả bản cũ lẫn bảo chỉnh sửa do vậy phải nghi rõ là sử dụng
12
Hoàng Hữu Thắng - Lớp KTQT41
Incoterms theo bản nào. Mặc dù đến nay Incoterms, do phản ánh hầu hết những
nguyên tắc và thực tiễn đã đợc thừa nhận rộng rãi, có thể trở thành một bộ phận
của hợp đồng mua bàn mà không cần phải có sự dẫn chiếu tới, song các bên đợc
khuyến cáo một cách mạnh mẽ là nên đa vào hợp đồng). Dựa trên các điều
khoản của hợp đồng mua bán mà ngời mua viết đơn xin mở th tín dụng.
- Giấy chứng từ xuất xứ (Certificate of Origin):
Chứng từ này nói lên việc hàng hoá đó xuất xứ từ nớc nào, chứng từ này
rất quan trọng đối với các cơ quan chức năng của nớc nhập khẩu (nh Bộ ngoại
thơng hay cơ quan hải quan). Việc phát hành chứng từ này đợc thực hiện thông
qua một cơ quan đợc uỷ nhiệm ở nớc xuất khẩu tức phòng thơng mại.
- Hối phiếu (Bill of exchange):
Hối phiếu đợc ký phát bởi ngời hởng lợi để đòi tiền ngời mua, hối phiếu

có thể là hối phiếu trả ngay hoặc hối phiếu trả chậm.
- Vận đơn đờng biển/ hàng hải (Marine/ Ocean bill of lading) hoặc hàng
không (Airway bill) hoặc các chứng từ vận tải khác hoặc là chứng từ vận tải liên
hợp:
Là chứng từ gửi hàng tợng trng hàng hoá, xác nhận việc hàng hoá đã đợc
bốc dỡ lên tàu, lê máy bay hoặc các phơng tiện vận tải khác. Tuỳ từng loại mà
yêu cầu về số bản chính khác nhau.
Ví dụ: Vận đơn đờng biển đợc phát hành làm 3 bản chính và hàng hoá có
thể đợc tiếp nhận khi xuất trình một bản chính của Vận đơn và tất cả những bản
khác sẽ mất hiệu lực, 3 bản của vận đơn đờng biển thì ngời bán sau khi đợc hãng
tàu (ngời vận chuyển và có năng lực ký phát vận đơn) giao hàng hoá (tuy nhiên
cũng có trờng hợp ngời bán giao thẳng một bản cho ngời mua trong trờng hợp
hàng hoá về trớc chứng từ, đó là giao dịch giữa khách hàng của 2 nớc gần nhau:
Các nớc trong khối ASEAN, hoặc Việt Nam với ThaiLand, Singapore ... Tàu
thuỷ chỉ đi trong 2 - 3 ngày, trong lúc đó chứng từ phải đợc soạn thảo, qua thủ
tục 2 ngân hàng, gởi bu điện ...). Vận đơn đờng biển có 3 chức năng:
13
Hoàng Hữu Thắng - Lớp KTQT41
- Vận đơn là bằng chứng xác nhận hợp đồng chuyên chở đã đợc ký kết
thực hiện và chỉ rõ nội dung của Hợp đồng đó. Đồng thời nó xác định quan hệ
pháp lý giữa ngời chuyên chở với chủ hàng, đặc biể là giữa ngời chuyên chở và
ngời nhận hàng.
- Vận đơn biên lai của ngời chuyên chở xác nhận đã nhận hàng để chở
(nếu vận đơn "đã bốc dỡ" nó còn xác định đợc nghĩa vụ và trách nhiệm của ngời
chuyên chở đối với hàng hoá). Ngời chuyên chở chỉ giao hàng cho ai xuất trình
trớc tiên vận đơn hợp lệ (có chữ ký chuyển nhợng, xác thực của ngân hàng ...)
mà họ ký phát tại cảng bốc hàng.
- Vận đơn là chứng từ xác thực quyền sở hữu với hàng hoá miêu tả trong
vận đơn. Do vậy, nó là chứng từ có giá trị lu thông (negotiable), đợc dùng mua
bán, cầm cố, chuyển nhợng. Các ngân hàng thơng mại tận dụng chức năng thứ 3

của vận đơn đờng biển nhằm bảo vệ cho chính họ, bởi vì ngân hàng khống chế
vận đơn, tức là kiểm soát hàng hoá cũng có nghĩa là nằm tiền. Do vậy trong bất
luận trờng hợp nào, vận đơn chỉ đợc giao cho ngời mở L/C sau khi đã thanh toán
bộ chứng từ xuất trình đòi tiền.
Còn vận đơn hàng không thì đợc phát hành làm 3 bản: hãng vận chuyển
giữ một bản, bản thứ hai đi cùng hàng hoá để trao cho ngời nhận hàng, bản thứ
ba ngời gửi hàng giữ để xác nhận hàng đã đợc tiếp nhận và gửi đi ...
- Các chứng từ bảo hiểm (Insurance documents):
Các chứng từ bảo hiểm là bằng chứng về quyền đợc bảo hiểm về vận tải
mà phạm vi của nó bao gồm các loại giấy tờ đơn lẻ. Các chứng từ bảo hiểm có
thể đợc chuyển tiếp bằng hình thức chuyển nhợng nếu chúng đợc phát hành nh
một giấy tờ có giá ...
- Giấy chứng nhận chất lợng, số lợng (Certificate of quality or quantity):
Các chứng từ này là xác nhận của ngời sản xuất về tính hoàn hảo và phẩm
chất của hàng hoá, hoặc là xác nhận của ngời bán về số lợng hàng hoá đúng nh
thoả thuận trong hợp đồng.
14
Hoàng Hữu Thắng - Lớp KTQT41
- Chi tiết đóng gói (Parking list):
Chứng từ này kê danh mục từng kiện hàng, và nội dung bên trong của nó.
Chứng từ này đợc phát hành khi ngời bán gửi hàng hoá thông qua bộ phận giao
hàng của mình hoặc nhân viên bu điện.
Ngoài ra còn có thể có các loại chứng từ khác tuỳ loại hàng hoá và tuỳ
thoả thuận giữa ngời mua và ngời bán và cũng còn tuỳ tập quán buôn bán của
các nớc nh:
- Giấy chứng nhận kiểm nghiệm (Inspection certificate)
- Giấy chứng nhận kiểm dịch (Certificate of health)
- Giấy chứng nhận trọng lợng (Certificate of weight)
- Giấy chứng nhận phân tích (Analyse certificate)
..................

Ngân hàng thông báo chuyển bộ chứng từ thanh toán cho ngân
hàng mở L/C để ngân hàng này trả tiền cho ngời bán. Nếu ngân hàng thông báo
đồng thời là ngân hàng trả tiền thì sẽ tiến hành trả tiền cho ngời bán và chuyển
bộ chứng từ cho ngân hàng mở L/C. Ngân hàng này sẽ hoàn lại số tiền đã trả
cho ngân hàng thông báo (bớc 7, 8)
Ngân hàng mở L/C chuyển giao bộ chứng từ hàng hoá cho ngời
mua để ngời này đi lĩnh hàng, đồng thời thu hồi lại ở ngời mua số tiền đã trả cho
ngời bán (ngân hàng mở L/C sẽ giao bộ chứng từ hàng hoá khi ngời mua trả tiền
ngay hay chấp nhận trả tiền) - (Bớc 9, 10, 11, 12).
Việc kiểm tra chứng từ hàng hoá có thể đợc thực hiện bởi: ngân hàng
thông báo, ngân hàng xác nhận, ngân hàng chiết khấu, ngân hàng mở. Việc
kiểm tra này phải tuân theo nguyên tắc mang tính cơ bản sau:
Ngân hàng chỉ kiểm tra sự đồng nhất thuần tuý về mặt hình thức của các
chứng từ với những điều kiện của L/C xuất phát từ chức năng của L/C. ở mục A
điều 13 UCP 500 có nêu rõ:
15
Hoàng Hữu Thắng - Lớp KTQT41
Ngân hàng phải kiểm tra tất cả các chứng từ đợc quy định trong L/C với
sự cần thiết hợp lý để xác định các chứng từ thể hiện trên bề mặt của chúng phù
hợp với các điều khoản và điều kiện của L/C. Sự phù hợp nh vậy phải đợc xác
định bằng nghiệp vụ ngân hàng theo tiêu chuẩn quốc tế, thể hiện trong các điều
khoản này. Các chứng từ biểu hiện trên bề mặt của chúng mâu thuẫn với nhau sẽ
đợc xem nh không thể hiện trên bề mặt của chúng phù hợp với các điều khoản
và điều kiện của L/C.
Phơng pháp kiểm chứng từ dựa "trên bề mặt" của chúng nhằm nêu ra
nguyên tắc xác định xem các điều khoản, điều kiện và các yêu cầu của L/C có
đợc biểu hiện đúng trong chứng từ hay không? Do vậy, "on their face" không
nên hiểu quá máy móc là "mặt phải" hay "mặt trái" của chứng từ, mà là nội
dung đợc diễn đạt bằng từ ngữ trên chứng từ đó.
Còn "cẩn thận một cách hợp lý" là sự kết hợp giữa hiểu biết đúng đắn tập

quán giao dịch của ngân hàng và vận dụng chính xác bản Điều lệ và thực hành
thống nhất tín dụng chứng từ.
Và "tiêu chuẩn quốc tế về nghiệp vụ ngân hàng - International Standard
Banking Practice" có nghĩa là nghiệp vụ tín dụng chứng từ của ngân hàng đợc
chi phối bởi "Điều lệ và thực hành thống nhất tín dụng chứng từ" mà mỗi hành
động của ngân hàng đều căn cứ vào các điều khoản của bản điều lệ này. Đây
không phải là luật pháp quốc tế mà chỉ là những qui tắc chung hớng dẫn giao
dịch mà bất cứ bên liên quan nào (ngân hàng, ngời mở, ngời hởng) đều phải tuân
thủ. Nó đã trở thành tiêu chuẩn cho bất kỳ ai muốn giao dịch về L/C và là cơ sở
để bảo vệ quyền lợi của mình trên thơng trờng quốc tế.
Nguyên tắc nghiêm ngặt trong việc kiểm tra chứng từ đợc bắt đầu từ sự
kiểm tra tính chính xác của Đơn xin mở th tín dụng và những điều kiện của L/C.
"Các ngân hàng không chịu trách nhiệm về hình thức, sự hoàn bị, tính chính
xác, tính chân thực hoặc sự giả mạo hoặc hiệu lực pháp lý của bất cứ chứng từ
nào ..." (Điều 15 - UCP 500). Tuy nhiên việc loại trừ trách nhiệm này chỉ đợc
16
Hoàng Hữu Thắng - Lớp KTQT41
xem xét đối với những sự giả mạo không nhận thấy đợc, còn không có giá trị khi
ngân hàng do cẩu thả mà không nhận ra sự giả mạo.
Ví dụ về bộ chứng từ hàng hoá:
17
Hoàng Hữu Thắng - Lớp KTQT41
b. Mô hình qui trình tổng quát nghiệp vụ tín dụng chứng từ
(1) Ký hợp đồng (6) Chứng từ
(2) Làm đơn xin mở L/C (7) Tiền
(3) Th tín dụng (L/C) (8) Chứng từ
(4) Thông báo (L/C) (9) Trả tiền
(5) Chứng từ vận tải (10) Chứng từ
(11) Trả tiền
c. Nội dung của th tín dụng (L/C)

Th tín dụng là một phơng tiện rất quan trọng trong phơng thức thanh toán
tín dụng chứng từ. Không mở đợc th tín dụng thì phơng thức thanh toán này
không xác lập và ngời bán không thể giao hàng cho ngời mua. Th tín dụng còn
là một văn bản pháp lý trong đó ngân hàng đứng ra cam kết trả tiền cho ngời bán
trong một thời hạn nhất định qui định trong th tín dụng, do vậy ngời trả tiền cho
ngời bán trực tiếp là ngân hàng mở L/C hay là một ngân hàng nào đó đợc ngân
hàng này uỷ nhiệm.
Th tín dụng đợc mở ra trên cơ sở của hợp đồng mua bán, những nội dung
cơ bản của hợp đồng mua bán nh tên hàng, số lợng, giá cả và tổng giá trị hợp
18
Người bán
hưởng lợi
Người mua (người
mở L/C)
Ngân hàng
thông báo
Ngân hàng
mở L/C
(1)
(5)
(4)
(6)
(7)
(11
)
(10)
(2)
(9)
(8)
(3)

Hoàng Hữu Thắng - Lớp KTQT41
đồng, qui cách phẩm chất, bao bì, thời hạn giao hàng ... là căn cứ duy nhất của
ngời mua để họ dựa vào đó để mở th tín dụng cam kết trả tiền cho ngời bán nhng
ngời mua không trực tiếp mở th tín dụng mà chính xác là họ viết đơn xin mở th
tín dụng và ngân hàng nhân mở L/C sẽ dựa trên đơn yêu cầu này để mở th tín
dụng cam kết trả tiền theo yêu cầu của ngời mua. Nh vậy là sau khi th tín dụng
đã đợc mở tại một ngân hàng nhất định vào một thời gian nhất định thì nó lại
hoàn toàn độc lập với hợp đồng mua bán.
Tính chất độc lập của th tín dụng thể hiện ở chỗ là nghĩa vụ của ngân
hàng đối với ngời hởng lợi L/C (tức là ngời bán) không phụ thuộc vào các quan
hệ giữa ngời mua và ngời bán. Mặt khác mối quan hệ ngân hàng với ngời mua
cũng không liên quan đến ngời khác. Cụ thể là ngân hàng mở L/C không cần
biết đến hợp đồng mua bán, mà chỉ căn cứ vào nội dung của th tín dụng để trả
tiền cho ngời bán, ngân hàng không cần biết đến việc nội dung của L/C đó có
đúng hợp đồng mua bán hay không (vì ngân hàng mở L/C dựa trên đơn xin mở
L/C của ngời mở), ngân hàng cũng không cần biết đến việc giao hàng thực tế có
đúng với hợp đồng mua bán hay không, hàng hoá giao có đúng với các chứng từ
xuất trình hay không ... Khi trả tiền ngân hàng chỉ quan tâm xem chứng từ đó bề
ngoài có phù hợp với các điều kiện của L/C không, nếu có thì sẽ phải trả tiền
cho ngời bán. "Ngân hàng không chịu trách nhiệm về: hình thức, sự hoàn bị, sự
chính xác, tính chính thực, sự giả mạo về hiệu lực pháp lý của các chứng từ
nào ... Không chịu trách nhiệm về tên hàng, số lợng, trọng lợng, phẩm chất điều
kiện chế biến, đóng gói, giao hàng, giá trị hoặc sự tồn tại của hàng hoá nghi trên
chứng từ" - các điều lệ 15, 16 UCP 500 (bản sửa đổi năm 1993 và có hiệu lực từ
năm 1994).
Nội dung của một th tín dụng gồm có:
- Số hiệu của L/C
- Địa điểm và ngày mở L/C
- Loại L/C
19

Hoàng Hữu Thắng - Lớp KTQT41
- Tên và địa chỉ của ngời yêu cầu mở L/C
- Tên và địa chỉ của ngân hàng mở L/C
- Tên và địa chỉ của ngời hởng lợi của L/C
- Số tiền của L/C
- Thời hạn hiệu lực của L/C
- Thời hạn trả tiền
- Thời hạn xuất trình chứng từ
- Ngân hàng trả tiền
- Thời hạn giao hàng, nơi gửi hàng, nơi hàng đến.
- Tên hàng qui cách phẩm chất, giá cả đơn vị, bao bì ...
- Cách giao hàng và cách vận tải
- Yêu cầu về chứng từ xuất trình (loại chứng từ và số lợng mỗi loại)
- Các điều kiện khác.
- Ngânhàng mở th tín dụng cam kết và ký tên.
Ví dụ về đơn xin và mẫu th tín dụng:
d. Quyền lợi và nghĩa vụ của những chủ thể có liên quan trong phơng
thức thanh toán tín dụng chứng từ
Trong phơng thức thanh toán tín dụng chứng từ có 3 chủ thể chính tham
gia có quan hệ chặt chẽ với nhau, đó là: Ngời mua, ngời bán, ngân hàng.
+ Ngân hàng (Bank):
Trong nghiệp vụ thanh toán tín dụng chứng từ có thể có rất nhiều ngân
hàng tham gia nh: Ngân hàng mở L/C, ngân hàng thông báo, ngân hàng trả tiền,
ngân hàng xác nhận, ngân hàng chiết khấu. Nhng tuỳ loại th tín dụng mà ở từng
nghiệp vụ cụ thể số lợng ngân hàng tham gia là khác nhau.
Ngân hàng mở L/C (The issuing bank): Ngân hàng mở L/C hay có thể
gọi là ngân hàng của ngời nhập khẩu, ngân hàng này có nghĩa vụ căn cứ vào đơn
yêu cầu mở L/C của ngời mua để mở L/C cho ngời bán và tìm cách thông báo
việc mở L/C này cho ngời bán biết. Ngân hàng mở L/C chịu trách nhiệm thẩm
20

Hoàng Hữu Thắng - Lớp KTQT41
tra các chứng từ do ngời xuất khẩu trình xem các chứng từ đó có vẻ bề ngoài
phù hợp với những điều kiện của L/C hay không. Nếu phù hợp thì ngân hàng
phải thanh toán cho ngời bán và nhận chứng từ. Sau khi trả tiền cho ngời bán,
ngân hàng trao chứng từ cho ngời mua và thu tiền lại của ngời mua (bao gồm trị
giá của L/C và thủ tục phí - thờng vào khoảng 0,125% đến 0,5% số tiền của L/C.
Ngân hàng mở L/C thờng là ngân hàng ở nớc ngoài mua, hoặc cũng có thể là
ngân hàng ở nớc ngời bán, hoặc ngân hàng ở nớc thứ 3.
Ngân hàng thông báo (Advising bank): Thờng là ngân hàng đại lý của
ngân hàng mở L/C ở tại nớc ngời bán, ngân hàng này có trách nhiệm thông báo
L/C cho ngời bán.
Ngân hàng trả tiền: Ngân hàng trả tiền có thể là bản thân ngân hàng
mở L/C hoặc có thể là một ngân hàng khác đợc ngân hàng mở L/C uỷ thác trả
tiền cho ngời bán. Nếu trả tiền tại nớc ngời bàn thì thờng là do ngân hàng thông
báo đảm nhiệm trả tiền.
Ngân hàng xác nhận (Confirming bank): Là ngân hàng theo yêu cầu
của ngân hàng mở L/C đứng ra xác nhận trả tiền cho ngân hàng mở L/C. Sở dĩ
có sự xác nhận này là do ngời bán cũng cha hoàn toàn tin tởng vào khả năng trả
tiền của ngay chính ngân hàng mở L/C. Do vậy ngân hàng xác nhận thờng là
ngân hàng loại 1 (First class), hoặc ngân hàng của ngời hởng có quan hệ tố với
ngân hàng phát hành, hoặc là ngân hàng có quan hệ tiền gửi, quan hệ tín dụng
với ngân hàng phát hành. Về lý thuyết, một L/C có thể xác nhận bởi một ngân
hàng nhng đợc thông báo bởi một ngân hàng khác. Trên thực tế ngân hàng xác
nhận chính là ngân hàng thông báo, hơn nữa trong thực tế hiện nay thì ít xuất
hiện ngân hàng xác nhận bởi năng lực của ngân hàng phát hành ngày càng đảm
bảo hơn.
Ngân hàng chiết khấu: Là ngân hàng đứng ra mua hối phiếu có kỳ hạn
cha đến hạn trả do ngời bán ký phát cho ngân hàng trả tiền theo yêu cầu của
ngân hàng mở L/C. Ngân hàng chiết khấu phải do ngân hàng mở L/C chỉ định,
21

Hoàng Hữu Thắng - Lớp KTQT41
ngời bán có thể chiết khấu hối phiếu ở một ngân hàng duy nhất do ngân hàng
mở L/C quy định hoặc cũng có thể chiết khấu ở bất kỳ ngân hàng nào nếu ngân
hàng mở L/C cho phép.
+ Ngời mua (Buyer or the applicant):
Ngời mua phải mở L/C đúng thời hạn qui định trong hợp đồng bởi vì nếu
hợp đồng mua bán áp dụng phơng thức thanh toán tín dụng chứng từ thì việc mở
L/C là điều kiện tiết quyết làm cơ sở cho ngời bán thi hành hợp đồng. Ngời mua
sẽ căn cứ vào hợp đồng mua bán để làm đơn yêu cầu mở L/C tới ngân hàng. Ng-
ời mua có quyền từ chối hoàn trả một phần hoặc toàn bộ số tiền của L/C cho
ngân hàng nếu xét về bề ngoài bộ chứng từ không phù hợp với những điều kiện
mà ngời mua nếu ra trong đơn tức là ngân hàng sẽ phải chịu rủi ro trong trờng
hợp nó chấp nhận bộ chứng từ mà ngời bán nộp vào không có vẻ bề ngoài phù
hợp với các chứng từ yêu cầu trong L/C.
+ Ngời bán (The seller or the beneficiary):
Ngời bán chỉ giao hàng khi nào biết ngời mua đã mở L/C cam kết trả tiền
cho mình. Ngời bàn phải kiểm tra xem L/C có đúng với hợp đồng mua bán hay
không, nếu đúng thì sẽ giao hàng và nộp bộ chứng từ hàng hoá cho ngân hàng
trả tiền, nếu thấy L/C sai với hợp đồng hoặc có những điều kiện gì không rõ
ràng, không có lợi cho mình thì có quyền yêu cầu ngời mua sửa đổi hoặc bổ
sung L/C. Nội dung sửa đổi và bổ sung L/C phải đợc ngân hàng mở L/C thông
qua thì mới có hiệu lực. Lẽ đơng nhiên, ngời bán chỉ nhận đợc tiền hàng nếu
ngân hàng kiểm tra bộ chứng từ họ nộp vào không có sai sót gì về mặt hình thức
so với các điều kiện trong L/C.
Ngoài các chủ thể chính tham gia nghiệp vụ thanh toán tín dụng chứng từ
trên thì còn có những ngời sau đây có thể có liên quan, và tuỳ từng loại L/C nào
cũng phải có đầy đủ tất cả các chủ thể:
- Các đại lý đại diện cho ngời mua hoặc ngời bán ở nớc ngoài.
- Phòng thơng mại - phát hành giấy chứng nhận xuất xứ.
22

Hoàng Hữu Thắng - Lớp KTQT41
- Hải quan - kiểm tra hàng hoá và thu thuế.
- Chính phủ/ Đại sứ quán - cho phép xuất nhập/ cấp giấy phép.
- Cơ quan kiểm định - giới thiệu bên thứ ba hoặc độc lập kiểm định hàng
hoá.
- Công ty bảo hiểm - bảo hiểm hàng hoá.
- Ngời sản xuất nếu ngời bán không phải là ngời sản xuất (có thể có trong
trờng hợp L/C có thể chuyển nhợng).
- Công ty vận tải
- Công ty đăng kiểm tàu biển - xác nhận khả năng độ bền đi biển của tàu.
4. Phân loại L/C
Thờng khi tiến hành phân loại thì chúng ta sẽ tiến hành phân loại theo
tiêu chí nào đó, dĩ nhiên việc đa ra các tiêu chí phân loại cũng chỉ là tơng đối:
Có hai cách phân loại:
- Căn cứ theo loại hình
- Căn cứ theo phơng thức sử dụng.
a. Căn cứ theo loại hình
Muốn đạt đợc hiệu quả sử dụng vốn thì cả ngời bán lẫn ngời mua phải
chú ý đến tính chất của L/C cho phù hợp với Hợp đồng thơng mại. Theo tiêu chí
này có hai loại L/C cụ thể là:
# Th tín dụng huỷ ngang (Revocable L/C):
Đó là loại L/C mà ngân hàng mở L/C và ngời mua có thể tự ý sửa đổi
hoặc huỷ bỏ nó bất cứ lúc nào mà không cần báo trớc cho ngời bán biết. Trong
trờng hợp có thêm ngân hàng đại lý tham gia thanh toán thì việc sửa đổi hay huỷ
bỏ này chỉ có hiệu lực sau khi ngân hàng đại lý nhận đợc giấy báo về việc đó và
trớc khi ngân hàng đại lý trả tiền cho ngời bán - bởi nếu ngời bán nộp chứng từ
có vẻ bề ngoài đúng nh các điều kiện nêu trong L/C thì ngân hàng đại lý buộc
phải trả tiền. Do vậy, nếu giấy báo trong trờng hợp này đến sau thì trách nhiệm
thuộc về ngân hàng mở L/C hay ngời mua.
23

Hoàng Hữu Thắng - Lớp KTQT41
Loại này ít dùng trong thanh toán quốc tế vì nó không công bằng với ngời
bán, nó chỉ có tính chất nh một lời hứa hẹn chứ không phải là một cam kết thanh
toán - ràng buộc trách nhiệm thanh toán. Hơn nữa rủi ro còn có thể xảy ra khi
việc sửa đổi hoặc huỷ bỏ th tín dụng đợc thực hiện khi hàng hoá đang trên đờng
vận chuyển hoặc trớc khi việc thanh toán đợc thực hiện. Ngợc lại th tín dụng
huỷ ngang tạo cho ngời mua sự chủ động tối đa. Do vậy loại này thờng chỉ dùng
trong các trờng hợp nh:
- Việc giao hàng đợc thực hiện giữa Công ty mẹ và Công ty con.
- Giữa ngời mua và ngời bán có quan hệ tín dụng tốt.
# Th tín dụng không huỷ ngang (Irrevocable L/C):
Là loại L/C mà ngân hàng mở L/C khi đã mở L/C thì phải chịu trách
nhiệm trả tiền cho ngời bán trong thời hạn hiệu lực của L/C không đợc quyền
sửa đổi, bổ sung hoặc huỷ bỏ L/C đó nếu cha có sự đồng ý của các bên có liên
quan. Nh thế không có nghĩa là th tín dụng không huỷ ngang là không thể sửa
đổi, huỷ bỏ mà nó vẫn mang tính linh hoạt ở chỗ nó vẫn có thể sửa đổi hoặc huỷ
bỏ nhng với điều kiện là phải đợc sự đồng ý của tất cả các bên có liên quan.
Loại th tín dụng này đợc dùng phổ biến trong thanh toán quốc tế vì nó đảm bảo
quyền lợi cho ngời bán (chúng ta phải nghi rõ trong th tín dụng là không huỷ
ngang, bởi nếu không nghi rõ thì đợc mặc định là huỷ ngang). Trong trờng hợp
các bên đồng ý huỷ bỏ L/C thì nó sẽ đợc công nhận không còn giá trị thực hiện.
Tuy nhiên, sau khi thoả thuận với ngời hởng về huỷ bỏ L/C, ngời mở phải thơng
lợng với ngân hàng phát hành. Ngân hàng này liên lạc với ngân hàng thông báo
(và ngân hàng xác nhận nếu L/C đợc xác nhận) để có đợc xác thực đồng ý huỷ
bỏ L/C. L/C chỉ đợc huỷ bỏ khi có sự nhất trí của tất cả các ngân hàng liên quan
bằng văn bản/ điện tín. Do vậy trong giao dịch tín dụng chứng từ, từ "Huỷ
ngang/ không huỷ ngang" đợc dùng đúng nghĩa và chính xác hơn từ "Huỷ bỏ/
không huỷ bỏ" hoặc "khả huỷ/ bất khả huỷ". Khách hàng thờng lầm tởng là chỉ
cần bên bán đồng ý huỷ bỏ L/C là đợc, coi nhẹ vai trò của ngân hàng. Rất có thể
24

Hoàng Hữu Thắng - Lớp KTQT41
ngân hàng phát hành/ ngân hàng xác nhận không đồng ý huy bỏ L/C vì họ đã
cấp tín dụng cho ngời mở, hoặc tài trợ xuất khẩu cho ngời hởng, việc huỷ bỏ L/C
dẫn đến thiệt hại cho những ngân hàng liên quan.
b. Phân loại dựa trên phơng thức sử dụng.
Th tín dụng không huỷ ngang xác nhận (Confirmed irrevocable L/C)
Là loại th tín dụng không huỷ ngang nhng đợc một ngân hàng khác ngân
hàng mở L/C xác nhận - tức là nó đảm bảo trả tiền L/C đó theo yêu cầu của
ngân hàng mở L/C. Tức là ngân hàng xác nhận sẽ chịu trách nhiệm trả tiền cho
ngời bán trong trờng hợp ngân hàng mở L/C không thể trả đợc. (Ngân hàng mở
L/C bị phá sản). Trớc đây loại L/C này đợc dùng rộng rãi trong mậu dịch quốc tế
(nhất là trong trờng hợp hai bên mới có quan hệ làm ăn với nhau) vì nó đảm bảo
quyền lợi cho ngời bán (họ đợc đảm bảo hai lần). Tuy nhiên, hiện nay loại hình
L/C này ngày càng ít đợc các ngân hàng mở L/C chấp nhận bởi một số nhợc
điểm của nó.
Sở dĩ có loại hình L/C này vì ngời bán cũng không hoàn toàn tin tởng vào
ngân hàng mở L/C, vì vậy họ yêu cầu ngân hàng mở L/C phải đợc một ngân
hàng khác xác nhận L/C đó. Trách nhiệm của ngân hàng xác nhận cũng nặng
nh ngân hàng mở L/C do đó ngân hàng xác nhận có thể bắt ngân hàng mở L/C
phải đặt tiền trớc (Cash cover) và phải thủ tục phí xác nhận thờng là rất cao. Lẽ
dĩ nhiên ngân hàng mở L/C cũng không thích việc này bởi nh thế nó ngầm định
một cái nhìn không tốt về khả năng thanh toán chi trả của nó.
Th tín dụng không huỷ ngang không xác nhận (Irrevocable
Unconfirmed Document Credit):
Ngợc lại với th tín dụng không huỷ ngang xác nhận.
Th tín dụng không huỷ ngang không đ ợc truy đòi (Irrevocable without
recourse L/C):
Là loại L/C không huỷ ngang mà sau khi ngời bán đã đợc ngân hàng trả
tiền rồi, nếu về sau có sự tranh chấp về chứng từ thanh toán thì ngời bán không
25