Kĩ thuật phân tích vật liệu rắn - Các phép chiếu tinh thể

Phân tích cấu trúc tinh thể bằng phương pháp
Nhiễu xạ tia X


 
!" #$%&
'
!" #(%&)*

+,!+,!!
+
Vài khái niệm
-
phức hợp thuận

+&!.!!!
,

Caùc pheùp chieáu tinh theå
Pheùp chieáu linear Pheùp chieáu gnomo
/
,















$

%
&


a. Phép chiếu linear b. Phép chiếu gnomo
Phép chiếu phức hợp tinh thể lên mặt phẳng
Phức hợp thuận Phức hợp đảo

Phép chiếu spherical
Biểu diễn chiều ( hay trục vùng ) :
. Các chiều của tinh thể được biểu thò bởi các
đường đi qua tâm hình cầu cắt mặt cầu ở hai
điểm
O
•
•
•
•
•

Góc giữa các mặt phẳng :
01, 

2'3*4
5 !67 !
,&89,2'*4
:3.;<6;=.>
' <=,2'*
?α!@:3 !
6%<=,2
!,& <=*
A3 !,& ! 
 ,!3*
Phép chiếu spherical


+33 
3&2'
&đường tròn lớn

B+33%2
3&
đường tròn nhỏ*
Phép chiếu spherical
4 !,&
615


46! #
!7
6:3 *

A3@'

'". 
:3>'
!&các cực$&
5*
Các cực {100} của một
tinh thể lập phương

Đặt tâm của tinh thể trùng với tâm của hình cầu.
Mặt cầu được gọi là mặt chiếu.
Các mặt và chiều của tinh thể có thể được
biểu diễn trên mặt chiếu cầu . C
Chiếu các mặt :

Mở rộng mặt phẳng của tinh thể qua tâm của hình cầu cho
đến khi nó cắt mặt cầu cho một đường tròn lớn :
Đường tròn lớn là hình chiếu của một mặt trong
phép chiếu spherical.

Vẽ pháp tuyến của mặt đi qua tâm của hình cầu. Đường
này cắt mặt cầu ở một điểm được gọi là cực ( pole ) : trong
phép chiếu gnomo – spherical, hình chiếu của một
mặt là một điểm trên mặt cầu.
Phép chiếu spherical và gnomo spherical

Phép chiếu gnomo spherical
Cực (poles) –
Điểm chiếu gnomo
spherical của mặt.
Mặt cầu ngoài là mặt
chiếu

Các điểm chiếu là
giao điểm của các
pháp tuyến của mặt
với mặt cầu.
Các mặt được biểu
diễn bằng các chấm ,
còn 3 chiều bằng các
mặt phẳng.



(=
(=


)
)
/3!$&
/3!$&
,D '7
,D '7
,2D !
,2D !
,&*
,&*
E3 
E3 
,F
,F
Pheùp chieáu gnomo spherical

4 
4 
$DGG$DDD$GDD
$DGG$DDD$GDD
$DGG7,2
$DGG7,2
5
5
DD$D

Pheùp chieáu spherical vaø stereo

Hai cách chiếu stereo
Boldyrev Wulf


Phép chiếu
Phép chiếu


stereo
stereo


được dùng để biểu diễn
được dùng để biểu diễn
tinh thể 3 chiều trên mặt giấy 2 chiều.
tinh thể 3 chiều trên mặt giấy 2 chiều.

Löôùi Boldyrev

E!9&6:,&3, !%:3
H:3., 23 ! !A
$:!9>53&5"I */,2
&!9&6:,.kinh tuyeán !3 !5
2vó tuyeán !, '2

"
:
J
H:3
"I 
%:3
A
S
:

"
:
J
H:3
%:3
A
S
:
J
"
=:,"!'% ''KG

"I 
53

Phép chiếu stereo của Wulf
E!L&M&3, !%:3H:3.,
tâm của chùm chiếu được đặt ở vòng tròn xích đạomặt phẳng chiếu
là mặt phẳng kinh tuyến cách tâm chiếu 90
0
*

Lưới Wulf
E!L&M&3, !%:3H
:3., tâm của chùm chiếu được đặt ở vòng tròn xích
đạomặt phẳng chiếu là mặt phẳng kinh tuyến cách tâm chiếu
90
0
*3kinh tuyếnvó tuyến&,*

:
J
"
Các mặt phẳng nghiêng và các
đường tròn lớn
Các đường tròn lớn trên hình
chiếu stereo là quỹ tích của tất
cả các điểm được chiếu từ giao
tuyến của một mặt nghiêng với
mặt cầu lên mặt phẳng xích đạo.
4'3
4'3
5
7
5

7
5
3
,&
5
3
,&
5
3
,
5


Phép chiếu stereo
Phép chiếu stereo


3
3
5
5
26!
26!
N6'1G
N6'1G
*
*
Hỡnh chieỏu stereo cuỷa caực maởt nghieõng
Hỡnh chieỏu stereo cuỷa caực maởt nghieõng

Phép chiếu stereo của các vòng tròn nhỏ

3,kinh tuyeánvó tuyeán
&,*