hệ thống bài tập toán lớp 10
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.11 MB, 130 trang )
Th.s Nguyễn Đức Mậu
HỆ THỐNG BÀI TẬP
TOÁN LỚP 10
-1-
§1 MỆNH ĐỀ
1.1 Xét xem các câu sau, câu nào là mệnh đề, câu nào là mệnh đề chứa biến?
a) 7+x=3 b) 7+5=6 c) 4+x<3
d)
3
2
có phải là số nguyên không? e)
5
+4 là số vô tỉ.
1.2. Tìm giá trị của x để được một mệnh đúng, mệnh đề sai
a) P(x):”3x
2
+2x−1=0” b) Q(x):” 4x+3<2x−1”.
1.3. Cho tam giác ABC. Lập mệnh đề P⇒Q và mệnh đề đảo của nó, rồi xét tính đúng sai, với:
a) P: “ Góc A bằng 90
0
” Q: “ BC
2
=AB
2
+AC
2
”
b) P: “
µ µ
A B=
” Q: “ Tam giác ABC cân”.
1.4. Phát biểu bằng lới các mệnh đề sau. Xét tính đúng/sai và lập mệnh đề phủ định của chúng
a) ∃ x ∈
¡
: x
2
=−1 b) ∀ x ∈
¡
:x
2
+x+2≠0
1.5. Xét tính đúng sai của mỗi mệnh đề sau và phát biểu mệnh đề phủ định của nó
a)
1
3 2
3 2
+ =
−
b)
( )
2
2 8 8− >
c)
( )
2
3 12+
là số hữu tỉ
d) x=2 là nghiệm của phương trình
2
4
0
2
x
x
−
=
−
1.6. Tìm giá trị của m để được mệnh đề đúng, mệnh đề sai.
a) P(m): “ m< −m” b) Q(m): “m<
1
m
” c) R(m): “ m=7m”.
1.7. Phát biểu mệnh đề phủ định của các mệnh đề sau và xét tính đúng sai của chúng
a) P: “ 15 không chia hết cho 3”
b) Q: “
7 3>
”
1.8. Lập mệnh đề P⇒Q và xét tính đúng sai của nó, với:
a) P: “2<3” Q: “−4<−6”
b) P: “10=1” Q: “100=0”.
1.9. Cho số thực
x
. Xét mệnh đề P: “
x
là số hữu tỉ”, Q: “
x
2
là một số hữu tỉ”
a) Phát biểu mệnh đề P⇒Q và xét tính đúng sai
b) Phát biểu mệnh đề đảo của mệnh đề trên
c) Chỉ ra một giá trị
x
mà mệnh đề đảo sai.
1.10. Cho số thực
x
. Xét mệnh đề P: “
x
2
=1”, Q: “
x
=1”
a) Phát biểu mệnh đề P⇒Q
b) Phát biểu mệnh đề đảo của mệnh đề trên và xét tính đúng sai
c) Chỉ ra một giá trị
x
mà mệnh đề P⇒Q sai.
1.11. Cho số thực
x
. Xét mệnh đề P: “
x
là số nguyên”, Q: “
x
+2 là một số nguyên”
a) Phát biểu mệnh đề P⇒Q
b) Phát biểu mệnh đề Q⇒P
c) Xét tính đúng sai của P⇒Q, Q⇒P.
1.12. Cho tam giác ABC. Xét mệnh đề P: “AB=AC”, Q: “Tam giác ABC cân”
a) Phát biểu P⇒Q, cho biết tính đúng sai
b) Phát biểu mệnh đề đảo Q⇒P.
1.13. Cho tam giác ABC. Phát biểu mệnh đề đảo của các mệnh đề sau:
a) Nếu AB=BC=CA thì tam giác ABC đều;
b) Nếu AB>BC thì
µ
µ
C A>
;
c) Nếu
µ
A
=90
0
thì ABC là tam giác vuông.
-2-
1.14. Dùng kí hiệu ∀ hoặc ∃ để viết các mệnh đề sau:
a) Có một số nguyên không chia hết cho chính nó;
b) Mọi số thức cộng với 0 đều bằng chính nó;
c) Có một số hữu tỉ nhỏ hơn nghịch đảo của nó;
d) Mọi số tự nhiên đều lớn hơn số đối của nó.
1.15. Phát biểu bằng lời các mệnh đề sau và xét tính đúng sai của chúng
a) ∀
x
∈R: x
2
≤ 0 b) ∃
x
∈ R: x
2
≤0
c) ∀
x
∈R:
2
1
1
1
x
x
x
−
= +
−
d) ∃
x
∈ R:
2
1
1
1
x
x
x
−
= +
−
e) ∀
x
∈ R:
x
2
+
x
+1>0 f) ∃
x
∈ R:
x
2
+
x
+1>0
1.16.Lập mệnh đề phủ định của mỗi mệnh đề sau và xét tính đúng sai của nó
a) ∀
x
∈ R :
x
.1=
x
b) ∀
x
∈ R:
x
.
x
=1
c) ∀ n ∈
¢
: n<n
2
1.17. Lập mệnh đề phủ định của mỗi mệnh đề sau và chó biết tính đúng saicủa chúng
a) Mọi hình vuông là hình thoi;
b) Có một tam giác cân không phải là tam giác đều;
1.18. Xét xem các mệnh đề sau đây đúng hay sai và lập mệnh đề phủ định của mỗi mệnh đề:
a)
∃
x
∈
¤
, 4x
2
-1= 0.
b)
∃
x
∈
¥
, n
2
+1 chia hết cho 4.
c)
∀
x
∈
¡
, (x-1)
2
≠
x-1.
1.19. Các mệnh đề sau đây đúng hay sai? Nếu sai, hãy sửa lại cho đúng:
a)
∃
x
∈
¡
, x > x
2
.
b)
∀
x
∈
¡
, |x| < 3 x< 3.
c)
∀
x
∈
N, n
2
+1 không chia hết cho 3.
d)
∃
a
∈
¤
, a
2
=2.
1.20. Các mệnh đề sau đây đúng hay sai? Nếu sai, hãy sửa lại cho đúng:
A: ” 15 là số nguyên tố”
B: ”∃ a ∈
¢
, 3a=7”
C: “∀ a ∈
¤
, a
2
≠3”
1.21. Phát biểu các định lý sau, sử dụng khái niệm "điều kiện đủ":
a) Trong mặt phẳng, nếu hai đường thẳng phân biệt cùng vuông góc một đường thẳng thứ ba thì hai
đường thẳng ấy song song nhau.
b) Nếu hai tam giác bằng nhau thì chúng có diện tích bằng nhau.
c) Nếu một số tự nhiên tận cùng là chữ số 5 thì chia hết cho 5.
d) Nếu a+b > 5 thì một trong hai số a và b phải dương.
1.22. Phát biểu các định lý sau, sử dụng khái niệm "điều kiện cần":
a) Nếu hai tam giác bằng nhau thì chúngcó các góc tươmg ứmg bằng nhau.
b) Nếu tứ giác T là một hình thoi thì nó có hai đường chéo vuông góc nhau.
c) Nếu một số tự nhiên chia hết cho thì nó chia hết cho 3.
d) Nếu a=b thì a
2
=b
2
.
1.23. Phát biểu định lí sau, sử dụng “điều kiện cần và đủ”
“Tam giác ABC là một tam giác đều khi và chỉ khi tam giác ABC là tam giác cân và có một góc bằng
60
0
”
1.24. Hãy sửa lại (nếu cần) các mệnh đề sau đây để được mệnh đề đúng:
a) Để tứ giác T là một hình vuông, điều kiện cần và đủ là nó có bốn cạnh bằng nhau.
b) Để tổng hai số tự nhiên chia hết cho 7, điều kiện cần và đủ là mỗi số đó chia hết cho 7.
c) Để ab>0, điều kiện cần là cả hai số a và b điều dương.
d) Đề một số nguyên dương chia hết cho 3, điều kiện đủ là nó chia hết cho 9.
1.25. Các mệnh đề sau đây đúng hay sai? Giải thích.
a) Hai tam giác bằng nhau khi và chỉ khi chúng có diện tích bằng nhau.
b) Hai tam giác bằng nhau khi và chỉ khi chúng đồng dạng.
c) Một tam giác là tam giác vuông khi và chỉ khi có một góc(trong) bằng tổng hai góc còn lại.
d) Một tam giác là tam giác đều khi và chỉ khi nó có hai trung tuyến bằng nhau và có một góc bằng 60
0
.
BÀI TẬP THÊM
1. Xét đúng (sai)của mệnh đề sau :
a/ Hình thoi là hình bình hành
-3-
b/ Số 4 không là nghiệm của phương trình : x
2
− 5x + 4 = 0
c/ (
2
>
3
) ∧ (3 < π) d/ (
3
11
>
2
7
) ∨ (4
2
< 0)
e/ (5.12 > 4.6) ⇒ (π
2
< 10) f) (1< 2 ) ⇒ 7 là số nguyên tố
2. Phủ định các mệnh đề sau :
a/ 1 < x < 3 b/ x ≤ −2 hay x ≥ 4
c/ Có một ∆ABC vuông hoặc cân
d/ Mọi số tự nhiên đều không chia hết cho 2 và 3
e/ Có ít nhất một học sinh lớp 10A học yếu hay kém.
f/ x< 2 hay x=3.
g/ x ≤ 0 hay x>1.
h/ Pt x
2
+ 1 = 0 vô nghiệm và pt x+3 =0 có nghiệm
3. Xét đúng (sai)mênh đề và phủ định các mệnh đề sau :
a/ ∀x ∈ R , x
2
+ 1 > 0 b/ ∀x ∈ R , x
2
− 3x + 2 = 0
c/ ∃n ∈ N , n
2
+ 2 chia hết cho 4 d/ ∃n ∈ Q, 2n + 1 ≠ 0
e/ ∀a ∈ Q , a
2
> a f) ∀x ∈ R , x
2
+x chia hết cho 2.
4.Dùng bảng đúng (sai)để chứng minh:
a) A⇒ B =
B A⇒
b)
A B A BΛ = ∨
c)
A B A B∨ = ∧
d)
( ) ( ) ( )A B C A B A C∧ ∨ = ∧ ∨ ∧
B. SUY LUẬN TOÁN HỌC
5. Phát biểu định lý sau dưới dạng "điều kiện đủ"
a/ Nếu hai tam giác bằng nhau thì chúng đồng dạng.
b/ Hai đường thẳng phân biệt cùng song song với đường thẳng thứ ba thì chúng song song với nhau.
c/ Nếu a + b > 2 thì a > 1 hay b > 1
d/ Nếu một số tự nhiên có chữ số tận cùng là số 0 thì nó chia hết cho 5.
e/ Nếu a + b < 0 thì ít nhất một trong hai số phải âm.
6. Phát biểu định lý sau dưới dạng "điều kiện cần"
a/ Hình chữ nhật có hai đường chéo bằng nhau.
b/ Nếu hai tam giác bằng nhau thì nó có các góc tương ứng bằng nhau.
c/ Nếu một số tự nhiên chia hết cho 6 thì nó chia hết cho 3.
d/ Nếu a = b thì a
3
= b
3
.
e/ Nếu n
2
là số chẵn thì n là số chẵn.
7.Dùng phương pháp phản chứng, CMR :
a/ Nếu n
2
là số chẵn thì n là số chẵn.
b/ Nếu n
2
là số chẵn thì n là số chẵn.
c/ Nếu x
2
+ y
2
= 0 thì x = 0 và y = 0
d/ Nếu x = 1 hay y =
2
1
thì x + 2y − 2xy − 1 = 0
d/ Nếu x ≠ −
2
1
và y ≠ −
2
1
thì x + y + 2xy ≠ −
2
1
e/ Nếu x.y chia hết cho 2 thì x hay y chia hết cho 2.
f) Nếu d
1
// d
2
và d
1
// d
3
thì d
2
// d
3
.
8. Chứng minh vơi mọi số nguyên dương n, ta có:
a) 1 + 3 + 5 + 7 + . . . . . . . . . + (2n – 1) = n
2
-4-
b) 2 + 4 + 6 + 8 + . . . . . . . . . . + (2n) = n(n +1)
c) 1 + 2 + 3 + 4 + . . . . . . . . . + n =
2
)1n(n +
a) 1.2 + 2.3 + 3.4 + . . . . . + n.(n + 1) =
3
)2n)(1n(n ++
b)
1n
n
)1n.(n
1
4.3
1
3.2
1
2.1
1
+
=
+
++++
c)
1n2
n
)1n2).(1n2(
1
7.5
1
5.3
1
3.1
1
+
=
+−
++++
d) 1
2
+ 2
2
+ 3
2
+ . . . . . . . . . . + n
2
=
6
)1n2)(1n(n ++
e) 1
3
+ 2
3
+ 3
3
+ . . . . . . + n
3
=
4
)1n(n
22
+
f) 2
1
+ 2
2
+ 2
3
+ . . . . .+ 2
n
= 2(2
n
– 1)
g) 3
1
+ 3
2
+ 3
3
+ . . . . + 3
n
=
2
3
( 3
n
– 1 )
h) n
3
+2n chia hết cho 3
i) n
3
+11n chia hết cho 6
j) n
3
+5n chia hết cho 6
k) 3
2n
+ 63 hết 72
l) 3
2n + 1
+ 2
n + 2
chia hết cho 7
m) 6
2n
+ 3
n + 2
+ 3
n
chia hết cho 11
n) 3
2n
– 2
n
chia hết cho 7
o) 4
n
+ 15.n – 1 chia hết cho 9
§1 MỆNH ĐỀ
1.3. a) P⇒Q: “ Nếu góc A bằng 90
0
thì BC
2
=AB
2
+AC
2
”→ đúng
Q⇒P: “ Nếu BC
2
=AB
2
+AC
2
thì góc A bằng 90
0
”→ đúng
b) P⇒Q: “
µ µ
A B=
thì tam giác ABC cân”→ đúng
Q⇒ P:” “Nếu tam giác ABC cân thì
µ µ
A B=
”→ sai (vì có thể
µ
µ
A C=
1.4. a) ∃ x ∈
¡
: x
2
=−1; “ Có một số thực mà bình phương của nó bằng −1”→ sai
∀ x ∈
¡
: x
2
≠−1; “ Với mọi số thực, bình phương của nó đều khác −1”
b) ∀ x ∈
¡
:x
2
+x+2≠0; “ Với mọi số thực đều có x
2
+x+2≠0” → đúng
∃ x ∈
¡
:x
2
+x+2=0
1.5. a) Đúng.
P
: “
1
3 2
3 2
+ ≠
−
”
b) Sai.
P
:
( )
2
2 8 8− ≤
c) Đúng vì
( )
2
3 12+
=27 là số hữu tỉ.
P
: “
( )
2
3 12+
là số vô tỉ”
d) Sai.
P
:” x=2 khônglà nghiệm của phương trình
2
4
0
2
x
x
−
=
−
”
1.8. Lập mệnh đề P⇒Q và xét tính đúng sai của nó, với:
a) Nếu 2<3 thì −4<−6 → Sai
b) Nếu 10=1 thì 100=0 → Đúng
1.9. a) Nếu
x
là số hữu tỉ thì
x
2
là một số hữu tỉ → Đúng
b) Nếu
x
2
là một số hữu tỉ thì
x
là số hữu tỉ
c) Khi
x
=
2
mệnh đề đảo sai.
1.10. b) mệnh đề đảo đúng
c)
x
=−1 thì P⇒Q sai.
1.11. a) P⇒Q đúng
b) Q⇒P đúng
1.12. a) Nếu AB=AC thì tam giác ABC cân →đúng
-5-
b) Nếu tam giác ABC cân thì AB=AC , khi AB=BC≠AC → mđ sai
1.13. a) Nếu tam giác ABC đều thì AB=BC=CA →cả hai đúng
b) Nếu AB>BC thì
µ
µ
C A>
; → đúng và mđ đảo đúng
c) Nếu
µ
A
=90
0
thì ABC là tam giác vuông. → đúng và mđ đảo sai (vuông tại B hoặc C)
1.14. a) ∃ n ∈
¢
: n không chia hết cho n b) ∀
x
∈
¡
:
x
+0=0
c) ∃
x
∈
¤
:
x
<
1
x
d) ∀ n ∈
¥
: n>−n
1.15. Phát biểu bằng lời các mệnh đề sau và xét tính đúng sai của chúng
a) Bình phương mọi số thực đều nhỏ hơn hoặc bằng 1→ sai
b) Có một số thực mà bình phương của nó nhỏ hơn hoặc bằng 0→đúng
c) Với mọi số thực , sao cho
2
1
1
1
x
x
x
−
= +
−
→ Sai
d) Có số thực, sao cho
2
1
1
1
x
x
x
−
= +
−
→ Đúng
e) Với mọi số thực
x
, sao cho
x
2
+
x
+1>0→ đúng
f) Có một số thực
x
, sao cho
x
2
+
x
+1>0→ đúng
1.16. a) ∃
x
∈
¡
:
x
.1≠
x
→ sai
b) ∃
x
∈
¡
:
x
.
x
≠1→ đúng
c) ∃ n ∈
¢
: n≥n
2
→ đúng
1.17. a) “Có ít nhất một hình vuông không phải là hình thoi”→ sai
b) “Mọi tam giác cân là tam giác đều”→ sai
1.18. Xét xem các mệnh đề sau đây đúng hay sai và lập mệnh đề phủ định của mỗi mệnh đề:
a)
∃
x
∈
¤
, 4x
2
-1= 0→ sai; mđ phủ “ ∀
x
∈
¤
, 4x
2
-1≠0”
b)
∃
n
∈
¥
, n
2
+1 chia hết cho 4→ Sai vì
Nếu n là số tự nhiên chẳn : n =2k (k
∈
N)
⇒
n
2
+1 = 4k
2
+1 không chia hết cho 4
Nếu n là số tự nhiên le : n = 2k+1 (k
∈
N)
⇒
n
2
+1 = 4(k
2
+k)+2 không chia hết cho 4
Mđ phủ định “ ∀ n ∈
¥
, n
2
+1 không chia hết cho 4”
c)
∀
x
∈
¡
, (x-1)
2
≠
x-1. → Sai khi
x
=0
mđ phủ định “∃
x
∈
¡
,(x-1)
2
=x-1”
1.19. a) đúng, ví dụ
x
=1/10
b) sai, vì khi
x
<3 ⇒ |
x
|<3 sai khi
x
=−8
Sửa lại : “∃
x
∈
¡
, |
x
|<3⇔
x
<3”
c) đúng (giải thích)
d) sai. Sửa lại “∀a
∈
¤
, a
2
≠2”
1.20. tương tự 1.19
1.21. Phát biểu các định lý sau, sử dụng khái niệm "điều kiện đủ":
a) Trong mặt phẳng, hai đường thẳng phân biệt cùng vuông góc một đường thẳng thứ ba là điều kiện đủ
để hai đường thẳng ấy song song nhau.
b) Hai tam giác bằng nhau là điều kiện đủ để chúng có diện tích bằng nhau.
c) Số tự nhiên tận cùng là chữ số 5 là điều kiện đủ để số đó chia hết cho 5.
d) a+b > 5 là điều kiện đủ để một trong hai số a và b dương.
1.22. Phát biểu các định lý sau, sử dụng khái niệm "điều kiện cần":
a) Điều kiện cần để hai tam giác bằng nhau là chúng có các góc tươmg ứmg bằng nhau.
b) Điều kiện cần để tứ giác T là một hình thoi là nó có hai đường chéo vuông góc nhau.
c) Điều kiện cần để một số tự nhiên chia hết cho là nó chia hết cho 3.
d) Điều kiện cần để a=b là a
2
=b
2
.
1.23. Phát biểu định lí sau, sử dụng “điều kiện cần và đủ”
“Tam giác ABC là một tam giác đều là điều kiện cần và đủ để tam giác ABC là tam giác cân và có một
góc bằng 60
0
”
1.24. Hãy sửa lại (nếu cần) các mệnh đề sau đây để được mệnh đề đúng:
a) Sai. “Tứ giác T là một hình vuông là điều kiện đủ để nó có bốn cạnh bằng nhau”
b) Sai. “Tổng hai số tự nhiên chia hết cho 7 là điều kiện cần để mỗi số đó chia hết cho 7.
c) Sai. “ ab>0 là điều kiện cần để hai số a và b dương”
-6-
H
G
P
Q
M
N
A
B
C
d) Đúng.
1.25. Các mệnh đề sau đây đúng hay sai? Giải thích.
a) Sai. Vì khi diện tích bằng nhau thì chỉ cần 1 cạnh và đường cao ứng với cạnh đó bằng nhau
b) Sai.
c) Đúng. Vì Nếu ABC vuông tại A thì
µ
µ
µ
B C A+ =
. Ngược lại nếu
µ
µ
µ
B C A+ =
thì
µ µ
µ
µ µ
0 0 0
180 2 180 90A B C A A+ + = ⇒ = ⇒ =
d) Đúng. Vì ABC đều thì 2 trung tuyến bằng nhau.
Ngược lại, nếu BM=CN. Lấy Q đối xứng của C qua N, P đối
x
ứng B qua M
Khi đó AQBC và APCB là hai hình bình hành bằng nhau
Mà CQ=BP⇒ AB=AC⇒ ABC cân.
§2 TẬP HỢP
1. Tập hợp là khái niệm cơ bản của toán học, không định nghĩa .
- Tập hợp thường được kí hiệu bằng các chữ cái in hoa như: A, B, C, D, các phần tử của tập hợp đặt
trong cặp dấu { }.
- Để chỉ phần tử a thuộc tập hợp A ta viết a
∈
A, ngược lại ta viết a
∉
A.
- Tập hợp không chứa phần tử nào gọi là tập rỗng. Khí hiệu
∅
2. Cách xác định tập hợp: có 2cách
- Liệt kê các phần tử : mỗi phần tử liệt kê một lần, giữa các phần tử có dấu phẩy hoặc dấu chấm phẩy
ngăn cách. Nếu số lượng phần tử nhiều có thể dùng dấu ba chấm
VD : A = {1; 3; 5; 7}
B = { 0 ; 1; 2; . . . . ;100 }
C={1;3;5; ;15;17}
- Chỉ rõ tính chất đặc trưng của các phần tử trong tập hợp, tính chất này được viết sau dấu gạch
đứng
VD : A = {x∈ N | x lẻ và x <9} ; B= {x ∈
¡
| 2x
2
-5x+3=0}
3. Tập con : Nếu tập A là con của B, kí hiệu: A
⊂
B hoặc B
⊃
A.
Khi đó A
⊂
B
⇔∀
x( x
∈
A
⇒
x
∈
B)
Ví dụ: A={1;3;5;7;9}, B={1;2;3; ;10}
Cho A ≠
∅
có ít nhất 2 tập con là
∅
và A.
Tính chất: A
⊂
A ,
∅
⊂
A với mọi A
Nếu A
⊂
B và B
⊂
C thì A
⊂
C
4. Tập hợp bằng nhau:
A=B
⇔
A
⊂
B và B
⊂
A hay A=B
⇔
∀
x (x
∈
A
⇔
x
∈
B)
Ví dụ : C={x
∈
R | 2x
2
-5x+2=0}, D={
2
1
,2 }
⇒
C=D
- Biểu đồ Ven
Ta có
¥
*
⊂
¥
⊂
¢
⊂
¤
⊂
¡
BÀI TẬP §2
2.1. Viết các tập sau bằng cách liệt kê các phần tử
A= {
x
∈
¡
| 2x
2
−5x+2=0}
B= {n ∈
¥
| n là bội của 12 không vượt quá 100}
C = {x
∈
R | (2x-x
2
)(2x
2
-3x-2) = 0}
D = {x
∈
Z | 2x
3
-3x
2
-5x = 0}
E = {x
∈
Z | |x| < 3 }
F = {x | x=3k với k
∈
Z và -4 < x < 12 }
G= {Các số chính phương không vượt quá 100}
H= {n ∈
¥
| n(n+1)≤ 20}.
I={
x
|
x
là ước nguyên dương của 12}
J={
x
|
x
là bội nguyên dương của 15}
-7-
K= {n ∈
¥
| n là ước chung của 6 và 14}
L= { n ∈
¥
| n là bội của 6 và 8}
2.2. Viết các tập sau theo cách chỉ ra tính chất đặc trưng
A={2;3;5;7} B= {1;2}
C={2;4;6;8; ;88;90} D={4;9;16;25}
2.3. Trong các tập sau tập nào là tập rỗng?
A = {x
∈
¡
| x
2
-x+1=0 }
B = {x
∈
¤
| x
2
-4x+2= 0}
C = {x
∈
¢
| 6x
2
-7x+1= 0}
D = {x
∈
¢
| | x| < 1} .
2.4. Trong các tập sau, tập nào là con của tập nào?
A = {1,2,3} B = { x
∈
N | x<4 }
C = (0;+
∞
) D = { x
∈
R | 2x
2
-7x+3= 0} .
2.5. Tìm tất cả các tập con của các tập sau:
a) A = {1;2} b) B= {1;2;3;4}.
c) C= ∅ d) D= {∅}
2.6. Tìm tất cả các tập X sao cho:
{1,2}
⊂
X
⊂
{1,2,3,4,5} .
2.7. Tập A = {1,2,3,4,5,6} có bao nhiêu tập con gồm hai phần tử ? Để giải bài toán , hãy liệt kê tất cả các tập
con của A gồm hai phần tử rồi đếm số tập con này. Hãy thử tìm một cách giải khác.
2.8. Liệt kê tất cả các phần tử của mỗi tập sau:
R={3k-1| k ∈
¢
, -5≤ k ≤5}
S={x ∈
¢
| 3<|x|≤
19
2
}
T= {
x
∈
¡
| 2x
2
−5x+2=0}
BÀI TẬP THÊM
1. Liệt kê các phần tử của tập hợp sau :
a/ A = {x ∈ N / x < 6}
b/ B = {x ∈ N / 1 < x ≤ 5}
c/ C = {x ∈ Z , /x / ≤ 3}
d/ D = {x ∈ Z / x
2
− 9 = 0}
e/ E = {x ∈ R / (x − 1)(x
2
+ 6x + 5) = 0}
f/ F = {x ∈ R / x
2
− x + 2 = 0}
g/ G = {x ∈ N / (2x − 1)(x
2
− 5x + 6) = 0}
h/ H = {x / x = 2k với k ∈ Z và −3 < x < 13}
i/ I = {x ∈ Z / x
2
> 4 và /x/ < 10}
j/ J = {x / x = 3k với k ∈ Z và −1 < k < 5}
k/ K = {x ∈ R / x
2
− 1 = 0 và x
2
− 4x + 3 = 0}
l/ L = {x ∈ Q / 2x − 1 = 0 hay x
2
− 4 = 0}
2. Xác định tập hợp bằng cách nêu tính chất :
a/ A = {1, 3, 5, 7, 9} b/ B = {0, 2, 4}
c/ C = {0, 3, 9, 27, 81} d/ D = {−3, −2, −1, 0, 1, 2, 3, 4}
e/ E ={2, 4, 9, 16, 25, 36} f/ F = {
3
1
,
5
2
,
7
3
,
9
4
}
3. Tìm tất cả các tập con của tập hợp sau :
a/ A = {a, b} b/ B = {a, b, c}
c/ C = {a, b, c, d} d) A = {1, 2, 3, 4}
4. Cho A = {1, 2, 3, 4} ; B = {2, 4, 3} ; C = {2, 3} ; D = {2, 3, 5}
a/ Liệt kê tất cả các tập có quan hệ ⊂
b/ Tìm tất cả các tập X sao cho C ⊂ X ⊂ B
c/ Tìm tất cả các tập Y sao cho C ⊂ Y ⊂ A
5. Cho A = {x / x là ước nguyên dương của 12} ;
B = {x ∈ N / x < 5} ; C = {1, 2, 3} ;
D = {x ∈ N / (x + 1)(x − 2)(x − 4) = 0}
a/ Liệt kê tất cả các tập có quan hệ ⊂
b/ Tìm tất cả các tập X sao cho D ⊂ X ⊂ A
c/ Tìm tất cả các tập Y sao cho C ⊂ Y ⊂ B
-8-
§3 CÁC PHÉP TỐN TRÊN TẬP HỢP
1.Phép giao 2. Phép hợp 3. Hiệu của 2 tập hợp
A
∩
B =
{
x|x
∈
A và x
∈
B
}
x
∈
A
∩
B
∈
∈
Bx
Ax
Tính chất
A ∩ A=A
A ∩ ∅ = ∅
A ∩ B=B ∩ A
A
∪
B =
{
x| x
∈
A hoặc x
∈
B
}
x
∈
A
∪
B
∈
∈
Bx
Ax
Tính chất
A ∪ A=A
A ∪ ∅=A
A ∪ B= B ∪ A
A\ B =
{
x| x
∈
A và x
∉
B
}
x
∈
A\B
{
x A
x B
∈
∉
Tính chất
A\ ∅ =A
A\A= ∅
A\B≠B\A
4. Phép lấy phần bù: Nếu A
⊂
E thì C
E
A = E\A =
{
x ,x
∈
E và x
∉
A
}
Ví dụ 1: Cho A= {1;2;3;4}, B= {1;3;5;7;9} , C= {4;5;6;7}.
Tính A
∪
B, (A
∩
B)
∪
C, A
∪
C, (A
∪
B)
∪
C, A\ B, A\ C
BÀI TẬP §3
3.1. Cho các tập A = {0 ; 1; 2; 3}, B = {0 ; 2; 4; 6}, C = {0 ; 3; 4; 5}. Tính
A ∩ B, B ∪ C, C\A, (A ∪ B)\ (B ∪ C)
3.2. Cho A = {x∈N | x < 7} và B = {1 ; 2 ;3 ; 6; 7; 8}
a) Xác định A ∪ B ; A∩B ; A\B ; B\ A
b) CMR : (A ∪ B)\ (A∩B) = (A\B)∪ (B\ A)
3.3. Cho R={3k-1| k ∈
¢
, -5≤ k ≤5}, S={x ∈
¢
| 3<|x|≤
19
2
},
T= {
x
∈
¡
| 2x
2
−4x+2=0}. Tính R ∩ S, S ∪ T, R\S
3.4. Cho A={0;2;4;6;8}, B={0;1;2;3;4}, C={0;3;6;9}. Tính
a) (A ∪ B) ∪ C và A ∪ (B ∪ C). Có n hận xét gì về hai kết quả?
b) (A ∩ B) ∩ C
d) (A ∪ B) ∩ C
e) (A \ B) ∪ C
3.5. Cho A={0;2;4;6;8;10}, B={0;1;2;3;4;5;6}, C={4;5;6;7;8;9;10}. Tính
a) B ∪ C, A ∩ B, B ∩ C, A\B, C\B b) A ∩ (B ∩ C)
c) (A ∪ B) ∩ C d) A ∩ (B ∪ C)
e) (A ∩ B) ∪ C f) (A\B) ∪ (C\B)
3.6. Cho E = { x∈
¥
| 1 ≤ x < 7}
A= { x∈
¥
| (x
2
-9)(x
2
– 5x – 6) = 0 }
B = { x∈
¥
| x là số ngun tố ≤ 5}
a) Chứng minh rằng B ⊂ E
b) Tìm C
E
B ; C
E
(A∩B)
c) Chứng minh rằng : E \ (A ∩B)= (E \A) ∪ ( E \B)
E \ ( A∪B) = ( E \A) ∩ ( E \ B)
-9-
§4 CÁC TẬP HỢP SỐ
1. Các tập số đã học
¥
,
¥
*,
¢
,
¤
,
¡
2. Các tập con thường dùng của
¡
Tên gọi, ký hiệu Tập hợp Hình biểu diễn
Tập số thực (-∞;+∞)
Đoạn [a ; b]
{x∈R, a ≤ x ≤ b}
Khoảng (a ; b )
Khoảng (-∞ ; a)
Khoảng(a ; + ∞)
{x∈R, a < x < b}
{x∈R, x < a}
{x∈R, a< x }
Nửa khoảng [a ; b)
Nửa khoảng (a ; b]
Nửa khoảng (-∞ ; a]
Nửa khoảng [a ; ∞ )
{x∈R, a ≤ x < b}
{x∈R, a < x ≤ b}
{x∈R, x ≤ a}
{x∈R, a ≤ x }
[a ; b]= {x∈R, a ≤ x ≤ b}, R
+
=[0;+∞), R
−
=(−∞;0]
Chú ý 1: Có hai cách biểu diễn các khoảng, nửa khoảng, đoạn trên trục số: Hoặc gạch bỏ phần không
thuộc khoảng hay đoạn đó, hoặc tô đậm phần trục số thuộc khoảng hay đoạn đó.
Ví dụ: Biểu diễn các khoảng, nửa khoảng, đoạn sau trên trục số theo hai cách
(−2;5), [−3;1], ([−1;4]
Chú ý 2:
-Tìm giao của các khoảng ta biểu diễn các khoảng đó trên cùng một trục số. Phần còn lại sau khi đã
gạch bỏ chính là giao của hai tập hợp.
-Tìm hợp của các khoảng ta viết các khoảng đó trên cùng một trục số,sau đó tiến hành tô đậm từng
khoảng. Hợp của các khoảng là tất cả các tô đậm trên trục số.
-Tìm hiệu của hai khoảng (a;b)\(c,d) ta tô đậm khoảng (a;b) và gạch bỏ khoảng (c;d), phần tô đậm
còn lại là kết quả cần tìm.
Ví dụ: Tính
a) (−1;2] ∩ [1;3) = [1;2]
b) [−3;
1
2
) ∩ (−1;+ ∞) =[−1;
1
2
)
c) (−
1
2
;2) ∪ (1;4) =(−
1
2
;4)
d) (−
1
2
;2]\(1;4) =(−
1
2
;1]
BÀI TẬP §4-C1
4.1. Viết lại các tập sau về kí hiệu khoảng, đoạn, nửa khoảng. Biểu diễn chúng trên trục số.
A={
x
∈
¡
|
x
≥ −3}
B={
x
∈
¡
|
x
<8}
C={
x
∈
¡
| −1<
x
< 10}
D={
x
∈
¡
| −6 <
x
≤ 8}
E={
x
∈
¡
|
1
2
≤
x
≤
5
2
}
F={
x
∈
¡
|
x
−1<0}
4.2. Viết các khoảng, đoạn sau về dạng kí tập hợp
E=(1;+∞) F=(−∞;6]
G=(−2;3] H=[−
3
2
;1]
4.3. Xác định A
∩
B, A
∪
B, A\B, B\A và biểu diễn kết quả tên trục số
a) A = {
x
∈
¡
|
x
≥
1 } B ={
x
∈
¡
|
x
≤
3 }
b) A = {
x
∈
¡
|
x
≤
1 } B ={
x
∈
¡
|
x
≥
3 }
c) A = [1;3] B = (2;+
∞
)
d) A = (-1;5) B = [ 0;6)
4.4. Cho A={
x
∈
¡
|
x
−2≥0 }, B={
x
∈
¡
|
x
−5>0}.
Tính A ∩ B, A ∪ B, A\B, B\A.
-10-
//////////// [
)/////////////////////
////////////( ) /////////
///////////////////(
////////////[ ) /////////
]/////////////////////
///////////////////[
0
4.5. Xác định các tập sau và biểu diễn chúng trên trục số
a) (−5;3) ∩ (0;7) b) (−1;5) ∪ (3;7)
c)
¡
\(0;+∞) d) (−∞;;3) ∩ (−2;+∞)
4.6. Xác định A\B , A ∩ B, A ∪ B và biểu diễn chúng trên trục số
a) A=(−3;3) B=(0;5)
b) A=(−5;5) B=(−3;3)
c) A=
¡
B=[0;1]
d) A=(−2;3) B=(−3;3)
4.7. Xác định tập hợp C ∩ D, biết
a) C=[1;5] D=(−3;2) ∪ (3;7)
b) C=(−5;0) ∪ (3;5) D=(−1;2) ∪ (4;6)
4.8. Xác định các tập sau
a) (−3;5] ∩
¢
b) (1;2) ∩
¢
c) [−3;5] ∩
¥
4.9. Xác định các tập sau
a)
¡
\((0;1) ∪(2;3)) b)
¡
\((3;5) ∩(4;6))
c) (−2;7)\[1;3] d) ((−1;2) ∪(3;5))\(1;4)
4.10. Xác định các tập sau
a) (−∞;
1
3
) ∩ (
1
4
;+∞) b) (−
11
2
;7) ∪ (−2;
27
2
)
c) (0;12)\[5;+∞) d)
¡
\[−1;1)
BÀI TẬP THÊM
1. Cho 3 tập hợp : A = {1, 2, 3, 4} ; B = {2, 4, 6} ; C = {4, 6}
a/ Tìm A ∩ B , A ∩ C , B ∩ C b/ Tìm A ∪ B , A ∪ C , B ∪ C
c/ Tìm A \ B , A \ C , C \ B
d/ Tìm A ∩ (B ∪ C) và (A ∩ B) ∪ (A ∩ C). Có nhận xét gì về hai tập hợp này ?
2. Cho 3 tập hợp A = {1, 2, 3, 4, 5, 6} ; B = {2, 4, 6} ; C = {1, 3, 4, 5}.
Tìm (A ∩ B) ∪ C và (A ∪ C) ∩ (B ∪ C). Nhận xét ?
3. Cho 3 tập hợp A = {a, b, c, d} ; B = {b, c, d} ; C = {a, b}
a/ CMR : A ∩ (B \ C} = (A ∩ B) \ (A ∩ C)
b/ CMR : A \ (B ∩ C) = (A \ B) ∪ (A \ C)
4. Tìm A ∩ B ; A ∪ B ; A \ B ; B \ A , biết rằng :
a/ A = (2, + ∞) ; B = [−1, 3] b/ A = (−∞, 4] ; B = (1, +∞)
c/ A = (1, 2] ; B = (2, 3] d/ A = (1, 2] ; B = [2, +∞)
e/ A = [0, 4] ; B = (−∞, 2] e) A = (2 , 10) ; B = ( 4, 7 )
5. Cho A = {a, b} ; B = {a, b, c, d}. Xác định các tập X sao cho A ∪ X = B
6. A= {x ∈ N / 0< x < 10} ; A, B ⊂ X ;
A ∩ B = {9, 4, 6}
A∪ {3, 4, 5} = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9} ;
B∪ { 4, 8} = { 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9}
Xác định A, B.
-11-
§5 SỐ GẦN ĐÚNG. SAI SỐ
1. Số gần đúng
Trong nhiều trường hợp ta khơng thể biết được giá trị đúng của đại lượng mà ta chỉ biết số gần đúng của
nó.
Ví dụ: giá trị gần đúng của
π
là 3,14 hay 3,14159; còn đối với
2
là 1,41 hay 1,414;…
Như vậy có sự sai lệch giữa giá trị chính xác của một đại lượng và giá trị gần đúng của nó. Để đánh giá mức
độ sai lệch đó, người ta đưa ra khái niệm sai số tuyệt đối.
2. Sai số tuyệt đối:
a) Sai số tuyệt đối của số gần đúng
Nếu a là số gần đúng của
a
thì
∆
a
=|
a
−
a| được gọi là sai số tuyệt đối của số gần đúng a.
b) Độ chính xác của một số gần đúng
Trong thực tế, nhiều khi ta khơng biết
a
nên ta khơng tính được
∆
a
. Tuy nhiên ta có thể đánh giá
∆
a
khơng vượt q một số dương d nào đó.
Nếu
∆
a
≤ d thì a
−
d≤
a
≤ a+d, khi đó ta viết
a
=a ± d
d gọi là độ chính xác của số gần đúng.
Ví dụ: Giả sử
a
=
2
và một giá trò gần đúng của nó là a = 1,41.Ta có :
(1,41)
2
= 1,9881 < 2
⇒
1,41 <
22 ⇒
- 1,41 > 0.
(1,42)
2
= 2,0164 > 2
⇒
1,42 >
22 ⇒
-1,41 < |1,42-1,41|=0,01.
Do đó :
01,041,12 <−=−=∆ aa
a
Vậy sai số tuyệt đối của 1,41 là không vượt quá 0,01.
*Sai số tương đối
a
δ
|| a
a
a
∆
=
δ
, do đó
a
δ
|| a
d
≤
.
Người ta thường viết sai số tương đối dưới dạng phần trăm (nhân với 100%).
Nếu
|| a
d
càng nhỏ thì chất lượng của phép đo đạc hay tính tốn càng cao.
* Sai số tuyệt đối khơng nói lên chất lượng của xắp xỉ mà chất lượng đó được phản ánh qua sai số tương
đối. Sai số tương đối càng nhỏ thì độ chính xác càng lớn.
3. Quy tròn số gần đúng
* Ngun tắc quy tròn các số như sau:
- Nếu chữ số ngay sau hàng quy tròn nhỏ hơn 5 thì ta chỉ việc thay chữ số đó và các chữ số bên phải nó
bởi 0.
- Nếu chữ số ngay sau hàng quy tròn lớn hơn hay bằng 5 thì ta thay chữ số đó và các chữ số bên phải nó
bởi 0 và cộng thêm một đơn vị vào số hàng vi tròn.
Ví dụ 1: Quy tròn số 7216,4 đến hàng chục là 7220(vì chữ số ở hàng quy tròn là 1 chữ số sau nó là 6)
Ví dụ 2: Quy tròn số 2,654 đến hàng phần trăm là 2,65(vì chữ số ở hàng qui tròn là 1 chữ số sau nó là
4)
Ví dụ 3: Quy tròn số 2,649 đến hàng phần chục là 2,6(vì chữ số ở hàng qui tròn là 6 chữ số sau nó là 4).
Chú ý: Khi thay số đúng bởi số quy tròn thì sai số tuyệt đối nhỏ hơn nửa đơn vị hàng quy tròn
Ở vd1 ta có
∆
a
=|7216,4-7220|=3,6<5 (hàng quy tròn là hàng chục)
Ở vd2 ta có
∆
a
=|2,654-2,65|=0,004 <0,005 (hàng quy tròn là hàng phần trăm 0,01)
* Các viết số quy tròn của số gần đúng căn cứ vào độ chính xác cho trước:
Cho số gần đúng a với độ chính xác d. Khi được u cầu quy tròn a mà khơng nói rõ quy tròn đến hàng
nào thì ta quy tròn a đến hàng cao nhất mà d nhỏ hơn một đơn vị của hàng đó.
d Hàng quy tròn
Hàng trăm Hàng nghìn
Hàng chục Hàng trăm
Hàng phần trăm Hàng phần chục
……………………. ……………………….
Ví dụ 1: Cho
a
=1,236±0,002 số quy tròn của 1,236 là 1,24 (vì 0,002<0,01)
Ví dụ 2: Cho
a
=37975421±150 số quy tròn của 37975421 là 37975000
Ví dụ 3: Cho số gần đúng a=173,4592 có sai số tuyệt đối khơng vượt q 0,01 (d=0,01). Khi đó số quy
tròn của a là 173,5
* Chú ý:
-12-
- Kí hiệu khi viết gần đúng là
≈
- Khi thực hiện quy tròn thì sai số tuyệt đối tăng lên.
- Hàng phần chục, phần trăm,… là những số sau đấu phẩy.
- Hàng hơn vị, hàng chục, hàng trăm,… là những số trước dấu phẩy.
4. Chữ số chắc chắn (đáng tin) (Ban CB chỉ đến số 3)
Trong số gần đúng a, một chữ số được gọi là chữ số chắc chắn nếu d không vượt quá ( ≤ )nửa đơn vị
của hàng có chữ số đó (nếu d > nửa đơn vị của hàng có chữ số đó thì chữ số đó không chắc)
Tất cả những chữ số đứng bên trái chữ số chắc chắn là chắc chắn. Những chữ số đứng bên phải chữ
số không chắc là không chắc.
Ví dụ 1: Cho
a
=1379425±300, xác định các chữ số chắc chắn
Ta có
2
1000
50050
2
100
=<<= d
nên chữ số hàng trăm không chắc, chữ số hàng nghìn chắc
chắn=> 1,3,7,9 lá các chữ số chắn.
Ví dụ 2: Một hình chữ nhật có diện tích S = 180,57 cm
2
±
0,06 cm
2
. Tìm các chữ số chắc của S.
Ta có
5,0
2
1
06,005,0
2
1,0
=<=<= d
nên chữ số hàng phần chục không chắc, chữ số hàng
đơn vị chắc chắn=> 1,8,0 là các chữ số chắc chắn.
5. Dạng chuẩn của số gần đúng
- Nếu số gần đúng là số thập phân không nguyên thì dạng chuẩn là dạng mà mọi chữ số của nó đều là
chữ chắc chắn.
- Nếu số gần đúng là số nguyên thì dạng chuẩn của nó là A.10
k
trong đó A là số nguyên , k là hàng thấp
nhất có chữ số chắc (k
∈
N). (suy ra mọi chữ số của A đều là chữ số chắc chắn)
Khi đó độ chính xác d=0,5.10
k
Ví dụ: Giá trị gần đúng của
5
viết ở dạng chuẩn là 2,236. Nên độ chính xác d=0,5.10
-3
=0,0005, do đó
2,236-0,0005≤
5
≤2,236+0,0005
6. Kí hiệu khoa học của một số
Mọi số thập phân khác 0 đều viết được dưới dạng α.10
n
, 1≤|α|<10, n ∈ Z
(ta có
m
m
10
1
10 =
−
)
Ví dụ : Khối lượng Trái Đất là 5,98.10
24
kg
Khối nguyên tử của Hiđrô là 1,66.10
-24
g
BÀI TẬP §5
5.1. Cho
3
=1,7320508…Viết số gần đúng
3
theo quy tắc là tròn đến hai, ba, bốn chữ số thập phân có ước
lượng sai số tuyệt đối mỗi trường hợp.
HD: Ta có 1,73<
3
<1,74⇒|
3
-1,73|<|1,73-1,74|=0,01 vậy sai số tuyệt đối trong trương hợp (làm
tròn 2 chữ số thập phân) không vượt quá 0,001.
5.2. Theo thống kê dân số Việt Nam năm 2002 là 79715675 người. Giả sử sai số tuyệt đối nhỏ hơn 10000. Hãy
viết quy tròn của số trên.
Kq: 79720000
5.3. Đo độ cao một ngọn núi là h=1372,5m±0,1m. Hãy viết số quy tròn của số 1372,5
Kq: 1373
5.4. Đo độ cao một ngọn cây là h=347,13m±0,2m. Hãy viết số quy tròn của số 347,13
Kq: 347
5.5. Chiều dài cây cầu là d=1745,25m±0,01m. Hãy viết số quy tròn của 1745
Kq : 1745,3
5.6. Cho giá trị gần đúng của π là a=3,141592653589 với độ chính xác là 10
-10
. Hãy viết số quy tròn của a.
Kq : 3,141592654
5.7. Một hình lập phương có thể tích V=180,57cm
3
±0,05 cm
3
. Xác định các chữ số chắc chắn của V.
Kq : 0,01/2<0,05≤0,1/2⇒ 1,8,0,5 là chữ số chắc chắn.
5.8. Trong một thí nghiệm, hằng số C được xác định là 2,43265 với cận trên của sai số tuyệt đối d=0,00312.
Tìm các chữ số chắc chắn của C.
5.9. Một miếng đất hình chữ nhật có chiều rộng x=43m±0,5m, chiều dài y=63m±0,5m. chứng minh rằng chu vi
P của miếng đất là P=212m±2m
-13-
Chương II
HÀM SỐ BẬC NHẤT VÀ BẬC HAI
§1 HÀM SỐ
I. Ôn tập về hàm số
1. Hàm số:
Cho D
⊂
¡
. Hàm số f xác định trên D là một quy tắc ứng với mỗi x
∈
D là một và chỉ một số y
∈
¡
,
kí hiệu là y= f(x). Khi đó:
+ x gọi là biến số (hay đối số) của hàm số và y gọi là hàm số của x;
+ D gọi là tập xác định (hay miền xác định);
+ f(
x
) là giá trị của hàm số tại x.
2. Cách cho hàm số
+ Hàm số cho bằng bảng.
+ Hàm số cho bằng biểu đồ.
+ Hàm số cho bằng công thức: y=f(
x
)
Chú ý: Khi hàm số cho bởi công thức mà không chỉ rõ tập xác định thì : “ Tập xác định của hàm số y=f(
x
)
là tập hợp tất cả các số thực
x
sao cho biểu thức f(
x
) có nghĩa”.
Ví dụ 1: Tìm tập xác định của hàm số
a) y=f(
x
)=
3x −
b) y=
3
2x +
c) y=
1 1x x+ + −
Ví dụ 2: Cho
2
2 1 0
0
x khi x
y
x khi x
+ ≥
=
− <
a) Tìm tập xác định của hàm số.
b) Tính f(−1), f(1), f(0).
3. Đồ thị hàm số
Đồ thị của hàm số y=f(
x
) xác định trên
D
là tập hợp các điểm M(x;f(x)) trên mặt phẳng tọa độ với
mọi
x
∈D
.
II. Sự biến thiên của hàm số
Cho f(x) xác định trên khoảng K. Khi đó:
f đồng biến ( tăng) trên K
⇔∀
x
1
;x
2
∈
K ; x
1
< x
2
⇒
f(x
1
) < f(x
2
)
f nghịch biến ( giảm) trên K
⇔∀
x
1
;x
2
∈
K ; x
1
< x
2
⇒
f(x
1
) > f(x
2
)
Bảng biến thiên: là bảng tổng kết chiều biến thiên của hàm số (xem SGK)
III. Tính chẵn lẻ của hàm số
+ f gọi là chẵn trên D nếu
∀
x
∈
D
⇒
−
x
∈
D và f(
−
x) = f(x), đồ thị nhận Oy làm trục đối xứng.
+ f gọi là lẻ trên D nếu
∀
x
∈
D
⇒
−
x
∈
D và f(
−
x) =
−
f(x), đồ thị nhận O làm tâm đối xứng.
(Ban CB đến III)
* Tịnh tiến đồ thị song song với trục tọa độ Oxy
Cho (G) là đồ thị của y = f(x) và p;q > 0; ta có
Tịnh tiến (G) lên trên q đơn vị thì được đồ thị y = f(x) + q
Tịnh tiến (G) xuống dưới q đơn vị thì được đồ thị y = f(x) – q
Tịnh tiến (G) sang trái p đơn vị thì được đồ thị y = f(x+ p)
Tịnh tiến (G) sang phải p đơn vị thì được đồ thị y = f(x – p)
Đối xứng qua trục hoành thì x không đổi y’= -y
Đối xứng qua trục tung thì y không đổi x’= -
x
* Tịnh tiến điểm A(x;y) song song với trục tọa độ Oxy :
+ Lên trên q đơn vị được A
1
(x ; y+q)
+ Xuống dưới q đơn vị được A
1
(x ; y−q)
+ Sang trái p đơn vị được A
1
(x−p ; y)
+ Sang phải p đơn vị được A
1
(x+p ; y)
-14-
CÁC DẠNG BÀI TẬP
I. Tìm tập xác định của hàm số
*Phương pháp
+ Để tìm tập xác định
D
của hàm số y = f(x) ta tìm điều kiện để f(x) có nghĩa,tức là:
D
= {x
∈
¡
| f(x)
∈
¡
}
+ Cho u(x), v(x) là các đa thức theo x , khi ta xét một số trường hợp sau :
a) Miền xác định của hàm số dạng đẳng thức : y=u(x) ; y = u(x)+v(x) ; y=| u(x) | ;
y =
|)(| xu
… là
D
=
¡
(không chứa căn bậc chẵn, không có phân số, chỉ có căn bậc lẻ,…)
b) Miền xác định hàm số y =
)(
)(
xv
xu
là
D
= { x
∈
¡
| v(x)
≠
0 }
c) Miền xác định hàm số y =
)(xu
là
D
= { x
∈
¡
| u(x)
0≥
}
d) Miền xác định hàm số y =
)(
)(
xv
xu
là
D
= { x
∈
¡
| u(x) > 0 }
e) Miền xác định hàm số y =
)()( xvxu +
là
D
= {x
∈
¡
| u(x)
0≥
}
∩
{x
∈
¡
| v(x)
0≥
} tức là nghiệm của hệ
≥
≥
0)(
0)(
xv
xu
VÍ DỤ : Tìm tập xác định của các hàm số sau
II. Xét sự biến thiên của hàm số
* Phương pháp
+ Tìm tập xác định
D
của hàm số y = f(x).
+ Viết
D
về dạng hợp của nhiều khoảng xác định ( nếu có ).
+ Xét sự biến thiên của hàm số trên từng khoảng xác định K= (a;b) như sau:
. Giả sử
∀
x
1
,x
2
∈
K, x
1
< x
2
. Tính f(x
2
) - f(x
1
)
. Lập tỉ số T =
12
12
)()(
xx
xfxf
−
−
Nếu T > 0 thì hàm số y = f(x) đồng biến trên (a;b)
Nếu T < 0 thì hàm số y = f(x) nghịch biến trên (a;b).
VÍ DỤ:
III. Xét tính chẵn lẻ của hàm số
* Phương pháp
+ Tìm tập xác định
D
của hàm số y =f(x)
+ Chứng minh
D
là tập đối xứng, tức là :
∀
x
∈
D
∈−⇒ x
D
+ Tính f(-x), khi đó
. Nếu f(-x) = f(x) với
∀
x
∈
D
thì y =f(x) là hàm số chẵn
. Nếu f(-x) = -f(x) với
∀
x
∈
D
thì y = f(x) là hàm số lẻ.
. Nếu có một x
0
∈
D
sao f(-x
0
)
≠
f(x
0
) & f(-x
0
)
≠
-f(x
0
) thì hàm số y = f(x) không chẵn và không lẻ.
VÍ DỤ:
IV. Tịnh tiến đồ thị song song trục tọa độ
Cho (G) là đồ thị của y = f(x) và p;q > 0; ta có
Tịnh tiến (G) lên trên q đơn vị thì được đồ thị y = f(x) + q
Tịnh tiến (G) xuống dưới q đơn vị thì được đồ thị y = f(x) – q
Tịnh tiến (G) sang trái p đơn vị thì được đồ thị y = f(x+ p)
Tịnh tiến (G) sang phải p đơn vị thì được đồ thị y = f(x – p)
-15-
BÀI TẬP §1-C2
1.1. Tìm tập xác định của các hàm số sau
a) y= 3x
3
−
x
+2 b)
3 1
2 2
x
y
x
−
=
− +
c) y=
3 2x −
d) y=
2 1 1x x− + − −
e) y=
2
2 1
2 1
x
x x
+
− +
f) y=
1
1x
x
+ +
g) y=
2
1x +
h)
2
1
4 5
y
x x
=
+ +
1.2. Cho hàm số y=
1-x neáu x 0
x neáu x > 0
≤
.
Tính các giá trị của hàm số đó tại
x
=−3;
x
=0;
x
=1
1.3. Cho hàm số y=
2
2 3
0
1
2 0
x
khi x
x
x x khi x
−
≤
−
− + >
Tính giá trị của hàm số đó tại
x
=5;
x
=−2;
x
= 2
1.4. Cho hàm số y=g(
x
)
3 8
7 2
vôùi x < 2
vôùi x
x
x
− +
+ ≥
Tính các giá trị g(−3); g(0); g(1); g(2); g(9)
1.5. Xét sự biến thiên của hàm số sau trên khoảng được chỉ ra
a) y=f(
x
)= −2x
2
−7 trên khoảng (−4;0) và trên khoảng (3;10)
b) y=f(
x
)=
7
x
x −
trên khoảng (−∞;7) và trên khoảng (7;+∞)
1.6. Xét tính chẵn lẻ của các hàm số sau
a) y=f(
x
)=
2 3x +
b) y=f(
x
)=
2
2x
x
+
c) y=f(
x
)=x
3
− 1 d) y=3
1.7. Tìm tập xác định của các hàm số sau
a) y=
2
3 2
4 3 7
x
x x
−
+ −
b) y=
2 4
3 5
3
x
x
x
+
+ −
−
c) y= −
x
5
+7
x
−3 d) y=
2
7
2 5
x
x x
+
+ −
e) y=
4 1 2 1x x+ − − +
f) y=
2
9
8 20
x
x x
+
+ −
g) y=
2 1
(2 1)( 3)
x
x x
−
+ −
h) y=
1 3
2 4 2
x
x x
−
− − +
1.8. Tìm tập xác định của các hàm số sau
a) y =
1
32
2
+−
−
xx
x
b) y =
x
xx 2
2
+
c) y =
23
3
2
+−
+
xx
x
d) y =
1)2(
2
++ xx
e) y =
23
12
3
+−
+
xx
x
f) y =
1
12
2
++
+
xx
x
-16-
{
( )
1
( )
( )
2 2
coù TXÑ: D
1
coù TXÑ: D
Khi ñoù D=D D
1 2
f x
y f x
f x
= =
U
1.9. Xét sự biến thiên của hàm số trong khoảng đã chi ra
a) y= −2
x
+3 trên
¡
b) y= x
2
+10
x
+9 trên (−5;+∞)
c) y=
1
1x
−
+
trên (−3;−2) và (2;3)
1.10. Xét sự biến thiên của hàm số trong khoảng đã chi ra
a) y = x
2
+4x-2 ; (-
∞
;2) , (-2;+
∞
)
b) y = -2x
2
+4x+1 ; (-
∞
;1) , (1;+
∞
)
c) y =
1
4
+x
; (-1;+
∞
)
d) y =
x−2
3
; (2;+
∞
)
1.11. Xét tính chẵn lẻ của các hàm số sau
a) y= −4 b) y= 3x
2
−1
c) y= −
x
4
+3
x
−2 d) y=
4 2
1x x
x
− + +
1.12. Xét tính chẵn lẻ của các số sau
a) y = x
4
-x
2
+2 b) y= -2x
3
+3x
c) y = | x+2| - |x-2| d) y = |2x+1| + |2x-1|
e) y = (x-1)
2
f) y = x
2
+2
1.13. Cho hàm số y= f(x) =
2−x
a
, với giá trị nào của a thì hàm số đồng biến (tăng), nghịch biến trên các
khoảng xác định của nó.
1.14. Cho hàm số
≥−
<≤−−
=
1x neáu
1x1- neáu
1
)2(2
)(
2
x
x
xf
a) Tìm tập xác định của hàm số f.
b) Tính f(-1), f(0,5), f(
2
2
), f(1), f(2).
BÀI TẬP THÊM 1
Bài tập 1: Tìm tập xác định của các hàm số sau :
a)
12
53
+
+
=
x
x
y
D=
¡
\{−
1
2
} b)
1
53
2
+−
+
=
xx
x
y
D=
¡
c)
23
2
2
+−
−
=
xx
x
y
D=
¡
\{1;2} d)
2
1
−
−
=
x
x
y
D=[1;+∞)\{2}
e)
1)2(
2
2
++
−
=
xx
x
y
D=(−1;+∞) f)
9
13
2
−
+
=
x
x
y
D=
¡
\{−3;3}
g)
x
x
x
y −−
−
=
2
1
D=(−∞;0]\{−1} h)
2
23
+
−−
=
x
xx
y
D=(−2;2]
i)
)3)(2(
41
−−
−+−
=
xx
xx
y
D=[1;4]\{2;3} j) y=
xx −−+ 312
D=[−
1
2
;3]
Bài tập 2 : Cho hàm số
≥−
<≤−−
=
1x neáu
1x1- neáu
1
)2(2
)(
2
x
x
xf
a) Tìm tập xác định của hàm số f. D=[−1;∞)
b) Tính f(-1), f(0,5), f(
2
2
), f(1), f(2).
-17-
Bài tập 3: Trong các điểm sau M(-1;6), N(1;1), P(0;1),
điểm nào thuộc đồ thị hàm số y=3x
2
-2x+1.
Bài tập 4: Trong các điểm A(-2;8), B(4;12), C(2;8), D(5;25+
2
), điểm nào thuộc đồ thị hàm số f(x)= x
2
+
3−x
.
Bài tập 5: Khảo sát sự biến thiên của mỗi hàm số sau và lập bảng biến thiên của nó:
a) y= x
2
+2x-2 trên mỗi khoảng (-∞;-1) và (-1;+∞) T= x
2
+x
1
+2
X
−∞ −1 +∞
y=x
2
+2x-2
+∞ +∞
−3
b) y= -2x
2
+4x+1 trên mỗi khoảng (-∞;1) và (1;+∞) T=−2(x
1
+x
2
−2)
X
−∞ 1 +∞
y=-2x
2
+4x+1
3
−∞ −∞
c) y=
3
2
−x
trên mỗi khoảng (-∞;3) và (3;+∞) T=
1 2
2
( 3)( 3)x x
−
− −
X
−∞ 1 +∞
y=
3
2
−x
0 +∞
−∞ 0
d) y=
2
1
−x
trên mỗi khoảng (-∞;2) và (2;+∞)
T=
1 2
1
( 2)( 2)x x
−
− −
e) y= x
2
-6x+5 trên mỗi khoảng (-∞;3) và (3;+∞)
T= x
2
+x
1
−6
f) y= x
2005
+1 trên khoảng (-∞;+∞)
x
1
<x
2
=>
2005
1
x
<
2005
2
x
=> f(x
1
)=
2005
1
x
+1<
2005
2
x
+1=f(x
2
)⇒ đồng biến
Bài tập 6 : Dựa vào đồ thị của hàm số, hãy lập bảng biến thiên
(A)
X
−∞ −2 1 +∞
y=-2x
2
+4x+1
+∞ 3
−1 −∞
(B)
X
−∞ 1 +∞
y=
1
x
0 +∞
−∞ 0
(C)
X
−∞ 2 +∞
y=f(x)
1
−∞ −∞
Bài tập 7: Xét tính chẵn, lẻ của các hàm số sau :
a) y=x
4
−3x
2
+1 chẵn b) y= -2x
3
+x lẻ
c) y= |x+2| - |x-2| lẻ d) y=|2x+1|+|2x-1| chẵn
e) y= |x| chẵn f) y=(x+2)
2
g) y=x
3
+x lẻ h) y=x
2
+x+1
i) y=x|x| lẻ j) y=
xx −++ 11
D=[−1;1] chẵn
k) y=
xx −−+ 11
D=[−1;1] lẻ
Bài 8 : Cho đường thẳng y=0,5x. Hỏi ta sẽ được đồ thị của hàm số nào khi tịnh tiến (d):
-18-
a) Lên trên 3 đơn vị b) Xuống dưới 1 đơn vị
c) Sang phải 2 đơn vị d) Sang trái 6 đơn vị.
Bài 9: Gọi (d) là đường thẳng y= 2x=f(x) và (d’) là đường thẳng y= 2x-3. Ta có thể coi (d’) có được là do tịnh
tiến (d):
a) Lên trên hay xuống dưới bao nhiêu đơn vị?
(d’): y=2x−3= f(x)−3
b) Sang trái hay sang phải bao nhiêu đơn vị?
(d’): y=2x−3= 2(x−
3
2
)
Bài 10: Cho đồ thị (H) của hàm số y=
x
2
−
a) Tịnh tiến (H) lên trên 1 đơn vị, ta được đồ thị của hàm số nào?
b) Tịnh tiến (H) sang trái 3 đơn vị, ta được đồ thị hàm số nào?
c) Tịnh tiến (H) lên trên 1 đơn vị, sau đó tịnh tiến đồ thị nhận được sang trái 3 đơn vị, ta được đồ thị
hàm số nào?
Bài 11: Trong mặt phẳng tọa độ, cho các điểm A(-1;3), B(2;-5), C(a;b). Hãy tính tọa độ các điểm có được khi
tịnh tiến các điểm đã cho:
a) Lên trên 5 đơn vị
b) Xuống dưới 3 đơn vị
c) Sang phải 1 đơn vị
d) Sang trái 4 đơn vị.
BÀI TẬP THÊM 2
1. Tìm tập xác định của hàm số
a) y = |x+2| - | 3x
2
-4x-3| D=
¡
b) y =
|4|
2
−+ xx
D=
¡
c)
5
1
|65| ++= xy
D=
¡
d) y =
1
1
2
+x
D=
¡
e) y =
6
|32|
2
++
−
xx
x
D=
¡
f) y=
xx 3
1
2
−
D=
¡
\{0;3}
g) y =
xx
x
+
+−
1
1
1
D=(−1;1]\{0}
h)
|4|
12
−
−
=
xx
x
y
D=(0;+∞)\{4}
i) y =
1
1
3
2
−
+−
x
x
D=(−∞;3]\{−1;1}
j) y =
2
1
2 4 4x x− +
D=
¡
vì
2 2
2 4 4 ( 2 2) 2x x x− + = − +
>0 ∀x
k) y =
1226 ++− xxx
D=[
1
2
−
;6]
l) y =
)1|(|
12
−
+
xx
x
D=
¡
\{−1;0;1}
m) y =
xx
x
x
++
−
+
1
2
1
2
D=[−1;2)
n) y =
3)2(
33
1
2
+++
++
xx
xx
D=[−3;+∞) vì
2
3 3x x+ +
≠0 ∀ x
-19-
o) y =
6|1|
53
1
2
2
+−++
++
xxx
xx
D=
¡
vì
2 2
3 11
3 5 ( )
2 4
x x x+ + = + +
>0 ∀ x
2 2
1 23
6 ( )
2 4
x x x− + = − +
>0 ∀ x
p) y =
|2||2|
||
2
xxx
x
++−
D=
¡
vì không có giá trị nào của x để |x−2|+|x
2
+2x|=0. Thật vậy:
nếu x−2=0⇒ x=2 thì x
2
+2x≠ 0
q) y =
3
2
1
53
−
+
x
x
D=
¡
\{−1;1}
r) y =
2
2 1 3x x x+ + + −
D=[3;+∞)
s) y =
2
2 1 3x x x− + + −
-
14 +−x
D=[4;+∞)
t) y =
|1||23|
1
22
−++− xxx
D=
¡
\{1}
vì khi x=1 thì mẫu bằng 0 (tương tự câu p)
u) y =
1||2
||
1
1||
2
2
2
+−
−
−
−
−
xx
xx
x
x
D=
¡
\{−1;1}
2
2
2
2 1 , 0
2 | | 1
2 1 , 0
x x khi x
x x
x x khi x
− + ≥
− + ⇔
+ + <
v) y =
||1 x−
D=[−1;1]
w) y =
|1|
1
2
−x
D=
¡
\{−1;1}
x) y = f(x)=
≤≤
≤≤
2x0 neáu x
0x2- neáu x-1
D=[−2;2]
2. Xét sự biến thiên của các hàm số trên các khoảng đã chỉ ra
a) y =
32
2
−x
x
trên
);
2
3
( +∞
T=
2 1
6
(2 3)(2 3)x x
−
− −
b) y = 3x
2
-4x+1 trên (-
2
;
3
∞
) T=3x
2
+ 3x
1
−4
c) y =
1
13
−
+−
x
x
trên (1;+
∞
) T=
2 1
2
( 1)( 1)x x− −
d) y =
2
3
−
+
x
x
trên (2; +
∞
) T=
2 1
5
( 2)( 2)x x
−
− −
e) y = | x+2| - | x-2 | trên (-2;2)
∀ x ∈ (−2;2) khi đó −2< x <2
x+2>0; x−2<0 ⇒ y= x+2− [−(x−2)]=2x ⇒ T=2 ⇒ hàm số đống biến
4. Với giá trị nào của a thì các hàm số sau đồng biến,nghịch biến trên các khoảng xác định của nó
a) y = f(x) =
2−x
a
T=
1 2
( 2)( 2)
a
x x
−
− −
b) y = f(x) =
x
a 1+
T=
1 2
( 1)a
x x
− +
-20-
5. Xét tính chẵn , lẻ của các hàm số sau
a) y =
||
12
2
x
x −
D=
¡
\{0}; chẵn
b) y = x(|x|-2) D=
¡
; lẻ
c) y = x
2
-2|x| D=
¡
; chẵn
d) y = | x+3 | - | x-3 | D=
¡
; lẻ
e) y = 2x+ | x+3 | + | x-1 | D=
¡
; không chẵn, không lẻ
f) y = x
7
-
2
5
|| xx
xx
+
−
D=
¡
\{0} vì |x|+x
2
≥ 0 ∀ x, dấu “=” khi x=0
g) y =
44
2
+− xx
+ | x+2 | D=
¡
; chẵn vì
2 2
4 4 ( 2) | 2 |x x x x− + = − = −
h) y =
|1||1|
|1||1|
−−+
−++
xx
xx
D=
¡
\{0}; lẻ
i) y =
x+1
D=[−1;+∞) ⇒ ∀ x ∈ D ⇒ −x∉ D
j) y =
1
||
3
−x
xx
D=
¡
\{1}⇒ ∀ x ∈ D ⇒ −x∉ D (khi x=−1)
k) Định m để hàm số y = f(x) = x
2
+ mx +m
2
,x
∈
R ,là hàm chẵn.
f(-x) = x
2
−mx+m
2
để f(x) chẵn khi m=−m =⇔ m=0
6. Gọi (G) là đồ thị của hàm số y=2|x|, ta được đồ thị hàm số nào khi tịnh tiến (G):
a) lên trên 3 đơn vị;
b) sang trái 1 đơn vị;
c) sang phải 2 đơn vị rồi xuống dưới 1 đơn vị.
BÀI TẬP THÊM 3
1/ Tìm tập xác định của các hàm số sau :
a/ y =
1x
3x4
+
−
b/ y =
3x
1x2
2
+
−
c/ y =
4x
1
2
−
d/ y =
5x2x
1x
2
+−
+
e/ y =
6xx
2
2
−−
−
f/ y =
2x −
g/ y =
2x
x26
−
−
h/ y =
1x
1
−
+
2x
3
+
i/ y =
3x +
+
x4
1
−
j/ y =
1x2)3x(
1x
−−
+
k/ y =
2
4 5x x+ +
l/
2
4y x= −
.
m) y =
65
3
2
+−
−
xx
o) y =
23
212
2
+−
−−
xx
)x)(x(
p)y =
)x)(x( −+ 343
q) y =
12
2
++ x)x(
r) y =
12
1
2
−−
−
|x|
x
-
3
5x3 −
s) y =
x
+
x1−
2. Tìm m để tập xác định hàm số là (0 , + ∞ )
a) y =
12 −−+− mxmx
b) y =
1
432
−+
−
++−
mx
mx
mx
ĐS: a) m > 0 b) m > 4/3
3. Định m để hàm số xác định với mọi x dương
a/
1 4y x m x m= − − + −
b/
2
x m
y x m
x m
−
= + − +
+
4. Xét sự biến thiên của các hàm số trên khoảng đã chỉ ra :
-21-
y
x
O
D
C
B
A
a/ y = x
2
− 4x (-∞, 2) ; (2, +∞)
b/ y = −2x
2
+ 4x + 1 (-∞, 1) ; (1, +∞)
c/ y =
1x
4
+
(−1, +∞)
d/ y =
x3
2
−
−
(3, +∞)
e/ y =
1x
x3
−
(−∞, 1)
f/ y =
1x −
6. Xác định tính chẵn, lẻ của hàm số :
a/ y = 4x
3
+ 3x b/ y = x
4
− 3x
2
− 1
c/ y = −
3x
1
2
+
d/ y =
2
x31+
e/ y = |1 − x| + /1 + x| f/ y = |x + 2| − |x − 2|
g/ y = |x + 1| − |x − 1| h/ y =
x1−
+
x1+
i/ y = | x|
5
.x
3
k/
x x
2+x x
y
2 + +2 −
=
−2−
l/ y =
≥−
≤≤−
−≤+
11
110
11
2
2
x;x
x;
x;x
m) y =
≥
≤≤−
−≤
1
110
1
2
2
x;x
x;
x;x
§2 HÀM SỐ y= ax + b
1. Hàm số bậc nhất
Hàm số dạng y = ax + b , a;b
∈
và a≠ 0. Hệ số góc là a
Tập xác định: D =
Chiều biến thiên: a > 0 hàm số đồng biến trên
a < 0 hàm số nghịch biến trên
Bảng biến thiên:
Đồ thị hàm số: là một đường thẳng. Đồ thị không song song và trùng với các trục tọa độ, cắt trục tung tại
điểm (0;b) và cắt trục hoành tại (-b/a;0).
2.
* Cho hai đường thẳng (d):y= ax+b và (d’)= a’x+b’, ta có:
(d) song song (d’)⇔ a=a’ và b≠b’
(d) trùng (d’)⇔ a=a’ và b=b’
(d) cắt (d’) ⇔ a≠a’.
(d)⊥(d’)⇔ a.a’= −1
2. Hàm số hằng y=b
Đường thẳng y= b là đường thẳng song song hoặc trùng trục Ox và cắt Oy tại điểm có tọa độ (0;b).
Đường thẳng x= a là đường thẳng song song hoặc trùng trục Oy và cắt Ox tại điểm có tọa độ (a;0)
3. Hàm số bậc nhất trên từng khoảng, hàm số y= |ax+b|
Muốn vẽ đồ thị hàm số
baxy +=
ta làm như sau:
+ Vẽ hai đường thẳng y = ax + b, y = - ax – b
+ Xóa đi hai phần đường thẳng nằm phía dưới trục hoành
Ví dụ 1: Khảo sát vè vẻ đồ thị hàm số y= |
x
| (Xem SGK tr.42)
-22-
4
4
2
y
x
O
Ví dụ 2: Xét hàm số y=f(x)=
≤<−
≤≤+−
<≤+
5x4 neáu
4x2 neáu
x0 neáu
62
4
2
1
21
x
x
x
Đồ thị (hình)
Ví dụ 3 : Xét hàm số y=|2x-4|
Hàm số đã cho có thể viết lại như sau :
y=
<+−
≥−
2x neáu
2x neáu
42
42
x
x
Đồ thị (hình)
Ví dụ 4: Tìm hàm số bậc nhất y=f(x) biết đồ thị của nó đi qua 2 điểm A(0 ; 4) , B (-1;2).Vẽ đồ thị và lập bảng
biến thiên của hàm số
( ) ( )y g x f x= = −
.
Giải
Hàm số bậc nhất có dạng
, 0y ax b a= + ≠
.
Đồ thị hàm số qua điểm A , B
4 2
2 4
b a
a b b
= =
⇔ ⇔
= − + =
Vẽ đồ thị hàm
( ) 2 4g x x= − +
, ta vẽ đồ thị hai hàm số
−<+
−≥−−
=
2x neáu
2x neáu
42
42
x
x
y
trên cùng 1 hệ trục tọa độ, rồi bỏ đi phần phía trên trục Ox.
Vẽ đồ thị hàm
( ) 2 4g x x= − +
Bảng biến thiên.
BÀI TẬP §2-C2
2.1. Vẽ đồ thị các hàm số sau
a) y= −2
x
+1 b) y=
3
c) y= −
2
7
3
x −
e) y=
2
3−x
f) y=
3
5 x−
2.2. Vẽ đồ thị các hàm số sau:
a) y=|x|+2x b) y= |3x−2|
c)
2
1 2
vôùi x>2
vôùi x
x
y
+
=
≤
d)
2 1 1
1
1
2
vôùi x
vôùi x<1
x
y
x
− ≥
=
+
e) g) y= |
x
|−2
2.3. Xác định a, b để đồ thị của hàm số y= ax+b, biết:
a) Đi qua M(−1;3) và N(1;2);
b) Đi qua M(2;3) và song song y=3x−2 ;
-23-
c) Đi qua A(
2
3
;−2) và B(0;1);
d) Đi qua C(−1;−2) và D(99;−2);
e) Đi qua P(4;2) và Q(1;1).
2.4. Viết phương trình đường thẳng ứng với các hình sau:
a) b)
2.5. Lập bảng biến thiên và vẽ đồ thị của mỗi hàm số sau:
a) y= |2x−3| b) y= |
4
3
−
x+1| c) y= |−2x|−2x
2.6. Tìm tọa độ giao điểm của hai đường thẳng sau:
a) y = 3x -2 và x =
4
5
b) y =-3x+2 và y = 4(x-3).
2.7 Tìm a để ba đường thẳng sau đồng qui:
y = 2x; y = -x-3 ; y = ax+5 ;
2.8 xác định a và b sao cho đồ thị hàm số y = ax +b , biết
a) đi qua hai diểm (-1;-20) và (3;8)
b) đi qua (4;-3) và song song với đường thẳng y=
3
2x−
+1.
2.9. vẽ đồ thị các hàm số sau:
a) y = f(x) =
<
≥
0 x neáu
0 x neáu 2x,
,x -
b) y = f(x) =
<
≥+
0x neáu 2x,-
0x neáu 1,x
§3 HÀM SỐ BẬC HAI
1. Hàm số bậc hai là hàm số được cho bởi công thức y= ax
2
+ bx + c với a ; b; c∈ R và a ≠ 0
+ Tập xác định D=
¡
+ Đỉnh I (
2
b
a
−
;
4a
∆
−
) với ∆ = b
2
−4ac
+ Trục đối xứng là đường x =
2
b
a
−
2. Sự biến thiên
a > 0 a < 0
• Hàm số nghịch biến trên khoảng
( -∞;
2
b
a
−
) và đồng biến trên khoảng (
2
b
a
−
;
+∞)
• Bảng biến thiên
x
- ∞
2
b
a
−
+∞
y
+∞ +∞
4a
∆
−
• Hàm số nghịch biến trên khoảng
(-∞;
2
b
a
−
) và đồng biến trên khoảng (
2
b
a
−
;
+∞)
• Bảng biến thiên
x
- ∞
2
b
a
−
+∞
y
4a
∆
−
-∞ -∞
-24-
0
3
-2
x
y
y
0
x
3
2
5
2
1
1
+
∞
2
-
∞
y= -
x
2
+4x-3
x
-
∞
-
∞
1
2
y
x
O
y= -x
2
+4x-3
A
3. Cách vẽ đồ thị
-Xác định đỉnh : I
∆
−−
a2a
b
4
;
;
2
4b ac∆ = −
(không có
'∆
)
( Sau khi tính x
I
=
2
b
a
−
⇒
y
I
=
2
I I
ax bx c+ +
. Khi đó I(x
I
; y
I
)
-Vẽ trục đối xứng
2
b
x
a
= −
- Xác định các điểm đặc biệt (thường là giao điểm của parabol với các trục tọa độ và các điểm đối xứng với
chúng qua trục đối xứng)
- Căn cứ vào tính đối xứng , bề lõm và hình dáng parabol để nối các điểm đó lại
(Đồ thị hàm số bậc hai y = ax
2
+ bx + c cũng là một parapol)
Ví dụ 1: Khảo sát sự biến thiên và vẽ đồ thị hàm số : y = -x
2
+4x-3
Tập xác định : R
Đỉnh :I(2;1)
Trục đối xứng :x = 2
Bảng biến thiên :
Điểm đặc biệt :
x = 0
⇒
y = -3
y = 0
⇒
x = 1 hoặc x = 3
Ví dụ 2: dựa vào ví 1 vẽ đồ thị hàm số y = |-x
2
+4x-3|
Cách vẽ : vẽ y= -x
2
+4x-3 sau đó lấy đối xứng phần âm qua trục Ox
2
-2
5
Ví dụ 3: Xác định hàm số bậc hai
2
2y x bx c= + +
biết đồ thị của nó
1) Có trục đối xứng là x=1 và cắt trục tung tại điểm có tung độ là 4.
2) Có đỉnh là (-1;-2)
3) Có hoành độ đỉnh là 2 và đi qua điểm (1;-2).
Giải
1) Trục đối xứng
1 4
2 4
b b
x b
a
− −
= = = ⇔ = −
Cắt trục tung tại (0;4)
4 (0)y c⇔ = =
2) Đỉnh
2
1 4
2 4
4 16 8
2 0
4 8
b b
x b
a
b ac c
y c
a
− −
= = = − ⇔ =
− −
= − = − = − ⇔ =
3) Hoành độ đỉnh
2 8
2 4
b b
x b
a
− −
= = = ⇔ = −
Đồ thị qua điểm (1;-2)
2 (1) 6 4y c c⇔ − = = − + ⇔ =
.
Tìm tọa độ giao điểm
-25-
