Thực trạng và giải pháp phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam

Tiểu luận kinh tế chính trị
kinh tế chính trị
Đề tài: Tại sao nói học thuyết giá trị thặng d là hòn đá tảng to lớn
nhất trong học thuyết kinh tế của C. Mác
bài làm
Các Mác - Nhà kinh tế chính trị học, Nhà triết học thiên tài của Đức đã
để lại cho nhân loại biết bao học thuyết mà đến nay vẫn còn nguyên giá trị .
Có thể nói học thuyết giá trị thặng d là một phát hiện vĩ đại nhất của Mác ở
thế kỷ XIX. Nó là "viên đá tảng" trong toàn bộ học thuyết của ông.
Chúng ta, ai cũng biết rằng: bất cứ một học thuyết kinh tế nào ra đời
hay hình thành cũng đều dựa trên hai tiền đề là thực tiễn và học thuyết . Bởi lẽ
t duy học thuyết bắt nguồn từ thực tiễn rồi quay trở lại thực tiễn để kiểm
nghiệm tính đúng đắn của học thuyết . Hơn nữa một đặc điểm kinh tế của Các
Mác là tính kế thừa và tính phê phán: kế thừa cái đã có, còn đúng và phê phán
để tìm ra những hạn chế của học thuyết đã có để lọc bỏ, bổ sung, sáng tạo,
phát triển và hoàn thiện. Học thuyết kinh tế của Các Mác đợc trình bày trong
tác phẩm vĩ đại của ông là Bộ "T bản". Trong bài viết này chúng ta chỉ đề cập
đến một học thuyết vĩ đại nhất của ông , đó là học thuyết giá trị thặng d.
Học thuyết giá trị thặng d của Các Mác ra đời trong bối cảnh lịch sử
Tây Âu của những năm 40 thế kỷ XIX:
- Về thực tiễn kinh tế : lực lợng sản xuất và quan hệ sản xuất dựa trên
thành quả của cuộc cách mạng công nghiệp đã hoàn thành. Chính nó đã tạo ra
cơ sở vật chất để các phạm trù kinh tế với t cách là bản chất của quan hệ sản
xuất t bản chủ nghĩa bộc lộ khá rõ nét.
1
Tiểu luận kinh tế chính trị
- Về thực tiễn chính trị xã hội : là thời kỳ có nhiều biến đổi về chính trị
và xã hội đã và đang diễn ra (Cách mạng phản phong kến của Pháp, Công xã
Pari và phong trào công nhân Pháp, Phong trào hiến chơng, Cuộc cách mạng t
sản 1848 mang tính toàn châu Âu). Đó là những chất liệu quý giá cho sự hình
thành các học thuyết của Các Mác .

- Về tiền đề lý luận: Các Mác đã dựa vào kinh tế chính trị t sản cổ điển
Anh ( W. Petty, A.Smith, D.Ricardo), chủ nghĩa xã hội không tởng của Pháp,
Triết học cổ điển Đức (Hêghen và Phoiơbắc).
Các Mác đã kế thừa những t tởng của nhân loại, sửa đổi, bổ xung và
phát triển học thuyết kinh tế của mình ở trình độ cao hơn.
Lênin đã nhận xét: "Tất cả thiên tài của C.Mác chính là ở chỗ đã giải
đáp đợc những vấn đề mà t tởng tiên tiến của nhân loại đã nêu ra. C.Mác đã
kế thừa tất cả những cái gì tốt đẹp nhất mà loài ngời đã sáng tạo ra trong thế
kỷ XIX"
Với bối cảnh ra đời trên, học thuyết giá trị thặng d của C.Mác đợc trình
bày từ phần IV đến phần V trong quyển 1 và từ phần I đến phần III trong
quyển 3 của Bộ "T bản"
Học thuyết giá trị thặng d nghiên cứu trực tiếp sự tồn tại và phát triển
của quan hệ sản xuất T bản chủ nghĩa , tìm ra quy luật giá trị thặng d với t
cách là quy luật kinh tế tuyệt đối (hay quy luật kinh tế cơ bản) của xã hội T
bản, nghiên cứu hình thức biểu hiện của giá trị thặng d mà trớc tiên là lợi
nhuận và lợi nhuận bình quân.
Nội dung cơ bản của học thuyết giá trị thặng d của Mác thể hiện cụ thể
nh sau:
+ Sự chuyển hoá tiền tệ thành T bản
Từ sự phân biệt và phân tích tiền tệ thông thờng và tiền tệ làm chức
năng t bản thông qua hai công thức H-T-H và T-H-T
,
, C.Mác đã khẳng định
T-H-T
,
là công thức chung của T bản, trong đó T
,
= T + dentaT
2

Tiểu luận kinh tế chính trị
Khi phân tích công thức chung của T bản T-H-T
,
ở cả hai trờng hợp trao
đổi ngang giá và không ngang giá Mác đều thấy không sinh ra dentaT, và
không làm cho tiền tệ lớn lên, từ đó Mác đã tìm ra mâu thuẫn của công thức
chung mà nội dung của nó là : Tiền tệ lớn lên vừa ở trong lu thông, nhng lại
không sinh ra ở trong lu thông ( mà sinh ra ở ngoài lu thông- trong sản xuất )
Mác đã giải quyết mâu thuẫn trên bằng cách tìm ra một loại hàng hoá
mới đó là hàng hoá sức lao động. Đây là một loại hàng hoá có thuộc tính tạo
ra giá trị mới lớn hơn giá trị của bản thân nó, làm sinh ra dentaT, và tiền tệ lớn
lên. Từ đó mác đã phân tích hai điều kiện để sức lao động trở thành hàng hoá
và hai thuộc tính của nó ( giá trị sử dụng và giá trị ). Đến đây Mác đã kết luận:
Tiền trở thành t bản khi sức lao động trở thành hàng hoá.
+ Sự sản xuất ra giá trị thặng d tuyệt đối
ở nội dung này mác đã dùng phơng pháp phân tích đi từ cái chung đến
cái riêng ( đặc thù ) để phân tích quá trình lao động và quá trình làm gia tăng
giá trị ( quá trình sản xuất giá trị thặng d ). Đó là cơ sở kinh tế - xã hội cho
quá trình sản xuất ra m ( giá trị thặng d ).
Từ giá trị thặng d, Mác đã đa ra khái niệm t bản và lao động .
Mác đã phát hiện ra tính hai mặt của lao động sản xuất hàng hoá và dựa
vào đó Mác đã chia t bản thành C và V, từ đó làm rõ mối quan hệ, vai trò của
C và V đối với việc sản xuất ra m. Ông còn phê phán những quan điểm không
đúng xung quanh vấn đề này, tìm ra công thức tính giá trị hàng hoá trong xí
nghiệp T bản là W= ( c + v + m )
Cũng trong nội dung này. Mác đã phân tích rõ các khái niệm:
- Ngày lao động và cơ cấu của nó.
- Tỷ suất giá trị thặng d : m
,
=TGLĐTDx100%/ TGLĐCT

= mx 100%/v
- Khối lợng giá trị thặng d : M = m
,
x V
3
Tiểu luận kinh tế chính trị
Những khái nioệm trên là tiền đề để tìm ra phơng pháp sản xuất ra giá trị
thặng d tuyệt đối dựa trên biện pháp kéo dài ngày lao động hoặc gia tăng cờng
độ lao động .
+ Sự sản xuất ra giá trị thặng d tơng đối
Luật lao động ra làm hạn chế phơng pháp sản xuất ra giá trị thặng d
tuỵêt đối thì chủ nghĩa t bản đã chuyển sang phơng pháp sản xuất ra giá trị
thặng d tơng đối.
Phơng pháp sản xuất ra giá trị thặng d tơng đối là một phơng pháp rút
ngắn thời gian lao động cần thiết để tăng tơng ứng thời gian lao động thặng d
dựa trên cơ sở tăng năng suất lao động trong ngành sản xuất hàng tiêu dùng và
các ngành sản xuất t liệu sản xuất liên quan tới ngành sản xuất hàng hoá tiêu
dùng.
Mác đã nghiên cứu quá trình tăng năng suất lao động của ngời công
nhân và đã chứng minh đợc rằng : Ba giai đoạn phát triển lực lợng sản xuất -
tăng năng suất lao động cũng đồng thời là ba giai đoạn nâng cao tỷ suất m t-
ơng đối của nhà t bản đối với ngời công nhân ( giai đoạn hiệp tác giản đơn T
bản chủ nghĩa , công trờng thủ công T bản chủ nghĩa , đại công nghiệp cơ khí
T bản chủ nghĩa )
+ Mối quan hệ và sự khác biệt giữa sản xuất ra giá trị thặng d tơng đối và
sản xuất ra giá trị thặng d tuỵêt đối
Cả hai phơng pháp sản xuất ra giá trị thặng d tơng đối và sản xuất ra giá
trị thặng d tuyệt đối đều giống nhau về mục đích- tức đều làm tăng thời gian
lao động thặng d . Nhng chúng khác nhau ở cách đặt giả thiết, biện pháp thực
hiện và kết quả thu đợc.

+ Quy luật giá trị thặng d
Theo C.Mác, việc sản xuất ra giá trị thặng d là quy luật kinh tế cơ bản
của chủ nghĩa t bản, ông đã viết :" Việc tạo ra giá trị thặng d, đó là quy luật
tuyệt đối của phơng thức sản xuất đó".
4
Tiểu luận kinh tế chính trị
Thật vậy, mục đích sản xuất của chủ nghĩa t bản không phải là sản xuất
ra giá trị sử dụng mà là sản xuất ra giá trị thặng d . Chúng sẽ theo đuổi giá trị
thặng d dù phải trả bằng bất cứ giá nào. Sản xuất ra giá trị thặng d chính là
động cơ hoạt động của xã hội t sản, nó là động lực chính thúc đẩy sự vận động
của phơng thức sản xuất t bản chủ nghĩa. Mác viết :" Mục đích của sản xuất
T bản chủ nghĩa là làm giàu, là nhân giá trị lên, làm tăng giá trị , do đó bảo tồn
giá trị trớc kia và tạo ra giá trị thặng d "
Để sản xuất ra giá trị thặng d tối đa, các nhà t bản tăng cờng bóc lột
công nhân làm thuê không phải bằng cỡng bức siêu kinh tế ( bạo lực, roi vọt ) ,
mà bằng cỡng bức kinh tế (kỷ luật đói rét) dựa trên cơ sở mở rộng sản xuất ,
phát triển kỹ thuật để tăng năng suất lao động, tăng cờng độ lao động.
Nh vậy, nội dung của quy luật kinh tế cơ bản của phơng thức sản xuất t
bản chủ nghĩa là sản xuất ra giá trị thặng d tối đa cho nhà t bản bằng cách
tăng số lợng lao động làm thuê và tăng mức bót lột.
Quy luật giá trị thặng d có vai trò cực lớn trong xã hội t bản: nó quyết
định sự phát sinh, phát triển của chủ nghĩa t bản và sự thay thế nó bằng một xã
hội khác cao hơn, là quy luật vận động của của phơng thức sản xuất t bản chủ
nghĩa. Sự tác động của quy luật này làm cho mâu thuẫn cơ bản và nói chung
toàn bộ mâu thuẫn của chủ nghĩa t bản ngày càng sâu sắc. Do đó, đối với giai
cấp t sản hiện đại, việc tìm cách điều chỉnh để thích nghi và tồn tại là rất cần
thiết của phơng thức sản xuất này.
Với quy luật trên, giá trị thặng d đã biểu hiện trong đời sống cụ thể của
chủ nghĩa t bản ở giai đoạn tự do cạnh tranh thành sự biểu hiện của tỷ suất lợi
nhuận bình quân và lợi nhuận bình quân. Đồng thời quy luật giá trị thặng d

cũng biểu hiện thành quy luật lợi nhuận bình quân nếu xét trên phạm vị toàn
xã hội.
Tóm lại, học thuyết giá trị thặng d đợc coi là viên đá tảng trong học
thuyết kinh tế của C.Mác. Điều đó giải thích vì sao các thế lực thù địch luôn
5