LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cu ca tôi.
Các s liu, kt qu nghiên cu nêu trong lun vn là trung thc và cha
tng đc ai công b trong bt k công trình nào khác.
Tác gi lun vn
H Th Phn
i
MC LC
LI CAM OAN i
MC LC ii
DANH MC CÁC BNG S LIU v
DANH MC CÁC HÌNH, BIU vi
DANH MC CÁC T VIT TT vii
M U 1
1. Vn đ nghiên cu 1
2. Mc tiêu nghiên cu ca đ tài 3
2.1. Mc tiêu chung 3
2.2. Mc tiêu c th 3
3. i tng và phm vi nghiên cu 3
4. Phng pháp nghiên cu 4
5. Kt cu ca đ tài 4
Chng 1. C S LÝ THUYT 6
1.1. t đai và giá tr đt đai 6
1.1.1. Khái nim và vai trò ca đt đai 6
1.1.1.1. Khái nim đt đai 6
1.1.1.2. Vai trò và đc đim đt đai 7
1.1.2. Giá tr đt đai 8
1.1.3. S thay đi ca giá c đt đai 9
1.1.4. Phân vùng s dng, khung giá và bng giá đt đai 11
1.1.5. Khái nim khung giá và bng giá đt đai: 14
1.1.6. H thng phân loi vùng giá tr 15
1.2. Công tác đnh giá đt đai hin nay 17
1.2.1. Quy trình đnh giá đt đai theo quy đnh hin hành 17
1.2.2. Các phng pháp đnh giá theo quy đnh hin hành 20
1.2.3. iu kin áp dng các phng pháp xác đnh giá đt 22
1.2.4. Hn ch ca phng pháp đnh giá đt đai hàng lot hin nay 23
ii
1.3. Mt s nghiên cu tiêu biu v đnh giá đt đai trong thi gian gn đây 23
1.3.1.Tình hình nghiên cu v đnh giá đt nc ngoài 23
1.3.2. Tình hình nghiên cu v đnh giá đt trong nc 25
Chng 2. NI DUNG VÀ PHNG PHÁP NGHIÊN CU 28
2.1. Ni dung nghiên cu 28
2.2. Phng pháp nghiên cu 29
2.2.1. Phng pháp điu tra 29
2.2.2. Phng pháp phân tích s liu 30
2.3. Công c nghiên cu 31
2.4. Gii thiu phn mm DTREG 31
Chng 3. KT QU VÀ THO LUN 35
3.1. Khái quát đa bàn nghiên cu 35
3.1.1. iu kin t nhiên 35
3.1.1.1. V trí đa lý 35
3.1.1.2. Khí hu – Thy vn 36
3.1.1.3. a hình – đa mo 38
3.1.1.4. Tài nguyên đt 38
3.1.2. Thc trng kinh t - xã hi 39
3.1.2.1. Thc trng phát trin kinh t - xã hi 39
3.1.2.2. Thc trng phát trin đô th 42
3.1.3. ánh giá nhng thun li và khó khn v điu kin kinh t- xã hi ca
thành ph M Tho- tnh Tin Giang 45
3.1.3.1.Thun li: 45
3.1.3.2. Khó khn: 46
3.2. S liu điu tra ti thành ph M Tho- tnh Tin Giang 48
3.3. Phân tích thc trng công tác xây dng bng giá đt 2015 ca tnh Tin
Giang 48
3.3.1. Nguyên tc xác đnh giá đt đai 49
3.3.3. Quy đnh c th v phân cp khu vc và v trí đt 49
iii
3.3.3.1. Nhóm đt nông nghip 49
3.3.3.2. Nhóm đt phi nông nghip 51
3.3.4. Kt qu đnh giá ti thành ph M Tho- tnh Tin Giang 55
3.3.4.1. t nông nghip 55
3.3.4.2. t phi nông nghip 55
3.4. Xác đnh và đnh lng các yu t nh hng đn giá đt 56
3.4.1. Xác đnh và phân cp các yu t đc đim đt đai cu thành giá đt 57
3.4.2. nh lng mc đ đóng góp ca các yu t đc đim v th ca đt đai
vào giá tr đt đai bng mô hình cây quyt đnh 59
3.4.2.1. Mc đ nh hng ca các bin d báo 60
3.4.2.2. Nguyên tc phân nhánh ca cây quyt đnh 62
3.4.2.3 Nhng nút phân cp cha phù hp trong mô hình cây quyt đnh 65
3.4.3. ánh giá chung 65
KT LUN – KIN NGH 67
TÀI LIU THAM KHO 74
Ph lc 1. Bng t hp các yu t v th và mc giá đt đai
Ph lc 2. Kt qu chy mô hình cây quyt đnh
Ph lc 3. Bng tng hp các nút cha phù hp
Ph lc 4. Bng d liu kho sát
iv
DANH MC CÁC BNG S LIU
Bng 3.1. Chênh lch gia giá điu tra và bng giá đt đai ti thành ph M Tho
tnh Tin Giang 56
Bng 3.2. Kt qu hi quy bng DTREG 60
Bng 3.3. Tm quan trng ca các bin d báo 61
v
DANH MC CÁC HÌNH, BIU
Hình 1.1. Tính phi tuyn ca giá đt đai 10
Hình 1.2. Tính ngng ca giá c đt đai 11
Hình 1.3. S đ mô t li ích ca tính tp trung 12
Hình 1.4. Mô hình phân khu chc nng đt đai trong không gian 13
Hình 1.5 S đ quy trình xây dng bng giá đt đai hàng nm 17
Hình 2.1. Khung phân tích 29
Hình 2.2. Nguyên tc phân nhánh cây quyt đnh 32
Hình 3.4. Kt qu mô hình phân nhánh cây quyt đnh 63
vi
DANH MC CÁC T VIT TT
CP : Chính ph
BTNMT : B Tài nguyên và Môi trng
BTC : B Tài chính
N : Ngh đnh
TTLT : Thông t liên tch
TT : Thông t
UBND : y ban nhân dân
TP : Thành ph
BSCL : ng bng sông Cu Long
QL : Quc l
T : ng tuyn
vii
M U
1. Vn đ nghiên cu
Hòa nhp vi tinh thn hi nhp, cùng vi s tin b ca khoa hc công
ngh, k thut đnh giá đt nói riêng hay đnh giá bt đng sn nói chung không th
không có nhng bc tin mi trong vic tip cn vi nhng phng tin và công
c tiên tin này.
Trong công tác qun lý và s dng đt đai, giá đt luôn là vn đ đc nhiu
ngi quan tâm vì nó nh hng đn ngun thu ca nhà nc, ngha v tài chính
ca ngi s dng đt cng nh quyn li ca h khi b nhà nc thu hi đt. Giá
đt do nhà nc quy đnh đc s dng làm cn c đ tính tin s dng đt khi nhà
nc công nhn quyn s dng đt ca h gia đình, cá nhân đi vi phn din tích
đt vt hn mc; cho phép chuyn mc đích s dng đt t đt nông nghip, đt
phi nông nghip không phi là đt sang đt đi vi phn din tích vt hn mc
giao đt cho h gia đình, cá nhân. Tính tin thuê đt đi vi đt nông nghip vt
hn mc giao đt, vt hn mc nhn chuyn quyn s dng đt nông nghip ca
h gia đình, cá nhân; tính tin s dng đt khi nhà nc giao đt có thu tin s dng
đt không thông qua hình thc đu giá quyn s dng đt; công nhn quyn s dng
đt, cho phép chuyn mc đích s dng đt đi vi t chc mà phi np tin s
dng đt; tính tin thuê đt đi vi trng hp nhà nc cho thuê đt không thông
qua hình thc đu giá quyn s dng đt; tính giá tr quyn s dng đt khi c phn
hóa doanh nghip nhà nc mà doanh nghip c phn s dng đt thuc trng hp
nhà nc giao đt có thu tin s dng đt, cho thuê đt tr tin thuê đt mt ln cho
c thi gian thuê; tính tin thuê đt đi vi trng hp doanh nghip nhà nc c
phn hóa đc nhà nc cho thuê đt tr tin thuê đt hàng nm; tính tin bi
thng khi nhà nc thu hi đt.
Nhng bng giá đt hàng nm do y ban nhân dân các tnh, thành ph ban
hành luôn b đánh giá là cha chính xác và sc thuyt phc ca chúng không cao.
1
iu này va làm cho nhà nc tht thu ngân sách va gây khó khn cho công tác
đn bù gii phóng mt bng, to c hi cho tham nhng cng nh cn tr vic hình
thành mt th trng bt đng sn lành mnh.
Lý do làm cho bng giá đt hàng nm b đánh giá là cha phn ánh đúng giá
tr thc t ca đt đai và kém thuyt phc là các tiêu chí phân cp khu vc và v trí
đt đai không rõ ràng và khách quan. Ngoài ra, bng giá còn b khng ch bi
khung giá do Chính ph quy đnh.
đnh giá đt cn xác đnh các yu t nh hng đn giá đt nh v trí,
din tích, khong cách đn các trung tâm, ô nhim môi trng, an ninh, mt đ kinh
doanh, ngành ngh kinh doanh ng thi các yu t khác nhau cng nh hng
đn giá đt không ging nhau, cn xác đnh đc mc đ nh hng ca tng yu
t đn giá đt làm c s xác đnh giá đt mt cách chính xác nht. Nhng không
ging nh các tài sn thông thng khác, xác đnh chính xác giá đt đc xem là
công tác khó khn.
Do đó vic đnh giá bt đng sn là mt vn đ cn đc quan tâm, vic đnh
giá đúng giúp cho thông tin giao dch đc minh bch, chính xác. Qua đó giúp làm
gim s bin đng ca th trng bt đng sn, giúp cho th trng vn và tài chính
có c hi phát trin thêm. To điu kin thun li cho vic ra quyt đnh trong quy
hoch đô th cho c quan qun lý nhà nc và các nhà hoch đnh chính sách v nhà
có th xác đnh các thuc tính nào là quan trng. Ngoài ra xác đnh đúng giá đt
đóng vai trò quan trng đi vi ch s hu, nhng nhà đu t, nhng nhà thm đnh
giá, nhà làm chính sách thu và nhng thành phn khác trong th trng bt đng
sn. công tác đnh giá đt đc khách quan và khoa hc, vic xác đnh các yu
t nh hng đn giá đt và lng hóa mi quan h gia các yu t đc đim đt đai
vi giá tr đt đai là rt cn thit. iu này có th thc hin thông qua phân tích
thng kê các yu t nh hng đn đt đai.
Tin Giang là tnh va thuc Vùng đng bng sông Cu Long, va nm
trong Vùng kinh t trng đim phía Nam, cách thành ph H Chí Minh 70 km v
2
hng Nam và cách thành ph Cn Th 90 km v hng Bc. Nm tri dc trên b
Bc sông Tin vi chiu dài 120km, có din tích t nhiên là 2.481,77 km
2
, chim
khong 6% din tích ng bng sông Cu Long, 8,1% din tích Vùng kinh t trng
đim phía Nam. Vi v trí thun li, giá tr kinh t đt đai ca Tin Giang chu tác
đng bi nhiu yu t khác nhau.
Tác gi chn đ tài: “ng dng phng pháp đnh giá đt đai hàng lot
trên đa bàn thành ph M Tho - tnh Tin Giang” di s hng dn ca
TS.Trn Thanh Hùng đc thc hin nhm đánh giá phng pháp đnh giá đt đai
hàng lot và xác đnh cng nh đnh lng các yu t nh hng đn giá đt làm c
s xây dng bng giá đt khách quan và khoa hc.
2. Mc tiêu nghiên cu ca đ tài
2.1. Mc tiêu chung
- ng dng phng pháp đnh giá đt đai hàng lot trên đa bàn thành ph
M Tho - tnh Tin Giang.
2.2. Mc tiêu c th
- Xác đnh các tiêu chí phân cp và mc đ nh hng ca các yu t đn giá
đt mt cách khách quan và khoa hc.
- ng dng phng pháp đnh giá đt đai hàng lot xây dng mô hình hi
quy theo phn mm DTREG đ đánh giá và xác đnh mc đ nh hng ca các
yu t ngoi tác tác đng lên giá đt đ giúp vic đ xut gii pháp góp phn xây
dng bng giá đt cho thành ph M Tho – tnh Tin Giang đt kt qu cao và
chính xác hn.
3. i tng và phm vi nghiên cu
i tng nghiên cu:
- Các yu t cu thành giá tr đt đai.
3
- Quy trình và phng pháp đnh giá đt đai hàng lot.
Phm vi nghiên cu:
- Phm vi không gian: Thu thp và kho sát giá mua bán đt ti đa bàn
thành ph M Tho- tnh Tin Giang.
- Phm vi thi gian: Thu thp và kho sát giá mua bán đt ti đa bàn thành
ph M Tho- tnh Tin Giang t tháng 6/2014 – 10/2014.
- Phm vi ni dung: Kim chng phng pháp và quy trình xác đnh giá đt
(đt đô th và đt nông thôn) ti thành ph M Tho, tnh Tin Giang.
4. Phng pháp nghiên cu
thc hin đ tài tác gi s dng các phng pháp nghiên cu sau:
Phng pháp điu tra thu thp s liu.
Phng pháp phân tích- tng hp.
Phng pháp phân tích hi quy ng dng phn mm DTREG .
5. Kt cu đ tài
tài gm có:
Phn m đu :
Tác gi nêu lý do chn đ tài, mc tiêu nghiên cu, đi tng và phm vi
nghiên cu, kt cu đ tài, ý ngha khoa hc ca đ tài.
Chng I: C s d liu.
chng này tác gi nêu lên các khái nim liên quan đn đ tài nghiên cu
nh: khái nim đt đai, giá tr đt đai, các phng pháp đnh giá đt đai, quy trình
đnh giá đt đai, các nghiên cu thc nghim trên th gii và Vit Nam v đnh
giá đt đai…
4
Chng II: Ni dung và phng pháp nghiên cu.
chng này tác gi nêu lên ni dung và các phng pháp s dng đ thc
hin đ tài. ng dng phn mm DTREG chy mô hình Cây quyt đnh giá đt
trên đa bàn thành ph M Tho- tnh Tin Giang.
Chng III: Kt qu và tho lun.
Sau khi chy mô hình hi quy Cây quyt đnh và có kt qu tác gi tin hành
tho lun và phân tích.
- Phn kt lun và kin ngh.
Da vào kt qu t mô hình hi quy Cây quyt đnh tác gi kt lun và đ xut
mt s gii pháp giúp hoàn thin và úng dng phng pháp đnh fias đt đai hàng
lot cho các UBND tnh nói chung và tnh Tin Giang nói riêng.
5
Chng 1
C S LÝ THUYT
1.1. t đai và giá tr đt đai
1.1.1. Khái nim và vai trò ca đt đai
1.1.1.1. Khái nim đt đai
Trong tài liu nghiên cu v qun lý đt đai hin nay, cha có s thng nht
trong s dng các thut ng chuyên ngành và thng đng nht các thut ng đt
và đt đai, ví d nh: Lut đt đai, quyn s dng đt, qu đt đai, qu đt, phân
loi đt đai Thc t này làm cho vic xác đnh lnh vc nghiên cu khoa hc qun
lý đt đai không đc rõ ràng và thng dn đn s nhm ln v đi tng nghiên
cu ca ngành khoa hc này. Tuy vy, tt c đu thng nht đi tng qun lý ca
ngành qun lý đt đai là đt đai, nhng khái nim đt đai li cng có nhiu cách
đnh ngha khác nhau, c th:
t đai là mt tng th vt cht ca s kt hp gia đa hình và không gian
t nhiên ca thc th vt cht đó.
t đai là s vt đa lý - kinh t, là kt qu ca mi quan h tng hoà gia
đt và hot đng kinh t xã hi ca con ngi trong cng đng dân tc trên mt
lãnh th nht đnh. V mt không gian thì đt đai bao gm c phn din tích b mt
vi không gian bên trên và b sâu trong lòng đt và bin đi theo quy lut t nhiên
và quy lut phát trin kinh t - xã hi.
Li có quan đim đnh ngha đt đai thông qua chc nng ca nó, nh: t
đai là tài nguyên quc gia vô cùng quý giá, là t liu sn xut đc bit, là thành
phn quan trng hàng đu ca môi trng sng, là đa bàn phân b các khu dân c,
xây dng các c s kinh t, vn hóa, xã hi, an ninh và quc phòng.
t đai đc hiu góc đ mt không gian gii hn, nh trong phm vi lãnh
th quc gia là qu đt đai quc gia, trong phm vi đa gii hành chính là qu đt
đai ca cp hành chính tng ng, trong phm vi ranh gii đa chính là qu đt đai
ca ch th s dng đt đai.
6
1.1.1.2. Vai trò và đc đim đt đai
t đai có vai trò rt quan trng đi vi sn xut và đi sng con ngi. Khó
mà hình dung đc s phát trin kinh t, xã hi ca mi quc gia mà không có đt
đai. Trong nn kinh t th trng, đt đai càng tr thành yu t c bn không th
thiu trong quá trình sn xut và đi sng. Chúng ta có th khái quát vai trò quan
trng ca đt đai là mt trong các yu t t nhiên nh hng quyt đnh đn s phân
b dân c lao đng; to ra môi trng sng cho con ngi; là c s đ xây dng
kt cu h tng k thut, h tng xã hi, c s sn xut kinh doanh, đm bo chính
tr, an ninh, quc phòng quc gia; là t liu sn xut đc bit, yu t c bn ca quá
trình sn xut xã hi; là tài sn bt đng sn.
t đai là mt b phn không th tách ri ca lãnh th quc gia, gn lin vi
ch quyn quc gia, là mt trong nhng du hiu c bn đ xác đnh s tn ti ca
mt quc gia, mt dân tc, đt đai là c s không gian b trí lc lng sn xut và
trong lnh vc nông, lâm nghip đt đai là đi tng ca lao đng và thông qua đt
đai con ngi tác đng lên cây trng vt nuôi, do đó đt đai là công c lao đng, là
đi tng lao đng. Va là công c lao đng, va là đi tng lao đng đt đai tr
thành t liu sn xut đc bit, là nhân t đu vào không th thiu đc ca nn sn
xut xã hi. Vi kh nng đáp ng các nhu cu hot đng kinh t - xã hi, đt đai
tr thành đi tng trao đi trong nn kinh t hàng hoá, t đó đt đai tr thành hàng
hóa bt đng sn trên th trng.
t đai có hai thuc tính c bn
Thuc tính t nhiên bao gm các thuc tính không gian nh din tích b mt,
hình th, chiu dài, chiu rng và v trí cùng vi các đc đim v đa cht, đa chn,
đa hình, đa mo và các tính cht sinh lý hóa ca đt kt hp vi giá tr đu t vào
đt đai.
Thuc tính xã hi ca đt đai chính là v th ca đt đai là hình thc đo s
mong mun v mt xã hi gn vi đt đai ti mt v trí nht đnh. V th cng đc
hiu là tng hòa các quan h xã hi, đc hình thành t các tng tác th trng và
phi th trng. V th đt đai đc xác đnh thông qua s lng, cht lng và cng
7
đ quan h xã hi. V th chính là t hp ca v trí trong 3 không gian: không gian t
nhiên, không gian kinh t - xã hi và không gian tâm lý, là phn ánh ca v trí t
nhiên và kinh t - xã hi vào không gian tâm lý, vì vy v th là thuc tính phi vt th.
1.1.2. Giá tr đt đai
Trong th trng, giá c ca đt đai đc hình thành thông qua quan h cung
cu. Khi có s cân bng cung cu trên th trng hình thành giá c cân bng th
trng ca đt đai. Giá c cân bng này s thay đi khi có s mt cân đi cung cu:
giá gim khi cung ln hn cu và tng khi cung nh hn cu trong điu kin các yu
t khác không thay đi. Giá c th trng là hình thc biu hin bng tin ca giá tr
th trng.
Giá c th trng ca mt tha đt c th đc xác đnh bng công thc
(Trn Thanh Hùng và các tác gi , 2008):
P = P
0
x Y, vi Y = f(VT, CL).
- P : giá th trng ca bt đng sn
- P
0
: giá ca mt đn v hàng hóa bt đng sn
- Y: s đn v hàng hóa bt đng sn
- VT: v th ca bt đng sn
- CL: cht lng ca bt đng sn
Nhng khi nghiên cu làm rõ ni dung giá tr bên trong biu hin bng tin
ca giá c th trng thì li gp nhiu quan đim khác nhau v giá tr, có th nhc
đn là quan đim kinh t hc chính tr Mác xít, quan đim kinh t hc tân c đin và
kinh t hc hành vi.
Theo quan đim kinh t hc chính tr Mác xít, giá tr là lao đng không phân
bit nói chung ca con ngi, là lao đng xã hi kt tinh trong hàng hóa. Nó là mt
trong hai thuc tính ca hàng hóa: giá tr và giá tr s dng. Mác khng đnh đt đai
không có giá tr vì đt đai không phi là sn phm do con ngi làm ra, không có
lao đng kt tinh trong đt đai. Giá c đt đai thc cht là đa tô t bn hóa. Mc dù
hc thuyt ca Mác có tác dng rt ln trong vic đánh giá giá tr sn phm hàng
8
hóa, nhng khi vn dng quan đim kinh t chính tr Mác xít đ gii thích giá tr đt
đai là không hp lý ( Nguyn ình Kháng, 2000)
Theo quan đim kinh t hc tân c đin, đt đai có tính hu dng và đt đai
là đi tng ca trao đi trên th trng và do vy đt đai có giá tr trao đi. Quan
đim này thì không đ cp đn phm trù giá tr sc lao đng “kt tinh sc lao
đng”. Bt k sn phm nào có kh nng đáp ng đc mong mun ca con ngi
đu đc coi là có giá tr s dng. Nng lc ca giá tr s dng này trong vic trao
đi vi các sn phm/hàng hóa/ dch v khác đc gi là giá tr trao đi ca nó. Giá
c là giá tr tin t ca sn phm khi nó đc giao dch trên th trng (Nguyn Hu
Qunh, 1998).
Theo quan đim kinh t hc hành vi đc trình bày trong các lý thuyt
marketing, thì giá tr ca mt hàng hóa gm có giá tr hu hình và giá tr vô hình.
Giá tr hu hình là giá tr vt cht ph thuc vào chi phí sn xut vt cht sn phm
hàng hóa; giá tr vô hình ph thuc vào tâm lý ngi tiêu dùng, ph thuc vào tâm
t, nguyn vng và c mun ca con ngi, ph thuc vào v th ca thng hiu
hàng hóa ng tr trong tâm trí ngi tiêu dùng (Tôn Tht Nguyn Thiêm, 2005). Giá
tr hu hình ca đt đai ng vi các thuc tính không gian (din tích, hình th, v trí)
cùng vi các đc đim v đa hình, đa mo, đa cht, đa chn và các tính cht sinh
lý hoá ca đt kt hp vi giá tr đu t phát trin h tng đt đai. Giá tr vô hình
ca đt đai ng vi v th xã hi ca đt đai.
Trong trng hp v th đt đai không khác nhau (do tt c mi ngi trong
xã hi đu ging nhau và phân b đu trên b mt trái đt) thì giá tr trao đi ca
hàng hóa đt đai ph thuc vào giá tr hu hình, vào chi phí đu t c s h tng đt
đai, thng nht vi quan đim kinh t hc chính tr Mác xít v giá tr đt đai- kt
tinh sc lao đng vào đt đai.
1.1.3. S thay đi ca giá c đt đai
Do thành phn v th mà giá tr trao đi đt đai trong thc t có tính phi
tuyn, v th là yu t ch đo to ra giá tr trao đi đt đai, khi v th tng cao thì
9
giá cng tng cao, ngc li giá gim là do v th gim. Có ngha là, tp trung
nhng ngi có v th cao thì giá c s tng đt ngt t đim P
1
đn P
2
(Hình 1.1).
(Ngun tác gi: Hoàng Hu Phê và Patrick Wakely, 2000)
Khi có mt tác đng nh đn khu vc này thì giá c s có s thay đi. Nói c
th hn, ti khu vc có v th cao, vì mt lý do nào đó, nh mun tng c hi vic
làm và tng thêm thu nhp mà ngi t khu vc có v th thp hay ngi có thu
nhp thp di chuyn vào vi mt đ cao, khi đó nhng ngi có v th cao trc đây
cm thy không còn tng thích vi khu vc này v đc đim vn hóa – xã hi dân
c và h s tìm kim mt khu vc khác phù hp vi v th ca mình, kéo theo s
tháo lui ca tng lp giàu có din ra vi h qu là giá nhà đt st gim. Ngc li
mt ni có v th thp, nhng có s d báo v kh nng phát trin, hay đc kích
thích bi nhng c dân có v th cao trong xã hi, dn dn s có s dch chuyn
nhng ngi giàu có đn đnh c và to thành mt cc v th mi vi h qu là giá
c tng cao gp nhiu ln.
Có th thy rng yu t chi phi giá c trong mt khu vc phn ln đc quy
đnh bi mc v th xã hi ca khu vc đó. Trong mi khu vc đô th, tng ng
vi mt mc v th c th s có mt mc giá tr trao đi xác đnh, giá c mua bán
trên th trng có th dao đng, nhng luôn xoay quanh mc giá tr này, vì vy mà
Hình 1.1. Tính phi tuyn ca giá đt đai
P
1
P
2
V th thay
đi đt ngt
10
giá c đt đai mang tính ngng. Các mc v th khác nhau có các mc ngng giá
đt đai khác nhau (Hình 1.2).
(Ngun tác gi: Hoàng Hu Phê và Patrick Wakely, 2000)
Giá th trng không phi là mt đim cân bng tnh, mà là đim cân bng
đng. mt v trí và thi gian c đnh giá th trng ca đt đai là không đi,
nhng giá s thay đi theo thi gian và không gian phân b.
1.1.4. Phân vùng s dng, khung giá và bng giá đt đai
t đai là c s không gian b trí lc lng sn xut, là không gian ca các
hot đng kinh t xã hi. Các hot đng này có tính tp trung, mà t đó hình thành
h thng các v trí trung tâm các cp khác nhau.
V trí trung tâm là nhng đim nút trao đi thông tin, hàng hóa và dch v
nhm gim thiu chi phí lu thông, chi phí xây dng mng li h tng k thut và
xã hi trong không gian đc mô t tính tp trung (Hình 1.3).
Hình 1.2. Tính ngng ca giá c đt đai
P
1
P
0
P
2
Giá tình hung
Giá th trng
Giá tình hung
11
(Ngun tác gi: Hoàng Hu Phê và Patrick Wakely, 2000)
Do tính hng tâm ca tt c mi ngi tiêu dùng, các nhà cung ng hàng
hóa và dch v mà hình thành các phân vùng s dng đt đai khác nhau.
Các phân vùng chc nng đt đai, theo quan đim lý thuyt V th - Cht
lng, đc phát trin bi Hoàng Hu Phê và Patrick Wakely (2000), là h qu ca
s la chn cnh tranh v v th xã hi và cht lng t nhiên ca đt đai. Ngi
tiêu dùng hay nhà sn xut có nhu cu khác nhau v v th và cht lng s la chn
ni đnh c, hay ni b trí xí nghip phù hp. Mà t đó hình thành các phân vùng
s dng đt đai khác nhau vi khong cách v th khác nhau tính t v trí trung tâm,
s phân vùng này minh ha Hình 1.4.
A
B
D
E
F
C
A
B
D
E
F
C
Hình 1.3. S đ mô t li ích ca tính tp trung
12
(Ngun tác gi: Hoàng Hu Phê và Patrick Wakely, 2000)
Tóm li, yu t nh hng đn phân vùng chc nng đt đai theo quan đim
ca Hoàng Hu Phê và Patrick Wakely (2000) chính là s cnh tranh v v th xã
hi ca đt đai.
Mi loi hình kinh doanh có nhu cu khác nhau v v th xã hi và cht
lng t nhiên ca đt đai. Loi hình kinh doanh thng nghip và cung ng dch
v thì có nhu cu cao v v th, còn kinh doanh sn xut công nghip và nông
nghip thì có nhu cu v cht lng t nhiên cao hn.
Các cá nhân ngi tiêu dùng và đn v kinh doanh s la chn v trí đnh c
và ni sn xut có v th đt đai phù hp vi v th xã hi ca mình. Ngi có v th
0
A
B
R
12
7
2
Khong cách đn trung tâm v th
Công nghip
Dân c
Hình 1.4. Mô hình phân khu chc nng đt đai trong không gian
Thng mi
và dch v
Khu mua bán
và vn phòng
Khu
Khu công nghip
13
xã hi cao hn thì có mc thu nhp tng ng cao hn, kh nng chi tr cho vic
thuê đt vi mc giá cao hn. Do đó, giá đt, mc đích s dng đt và v th có mi
quan h cht ch vi nhau.
Theo Hoàng Hu Phê, yu t chi phí thi gian là yu t quyt đnh đn phân
vùng chc nng đt đai trong không gian. Chi phí thi gian (T) đc xác đnh bng
công thc T = 1/t, vi t là thi gian lu thông t ni đnh c đn v trí trung tâm. T
cng đc hiu là giá tr ca mt đn v thi gian vt lý tính theo li ích thu đc t
1 ln trao đi ti trung tâm vi thi gian lu thông là (t).
Ngi có v th cao thì mc thu nhp tng ng cao hn, nên có giá tr đn
v thi gian cao hn, s cnh tranh gn v trí trung tâm nhm gim thiu chi phí
thi gian lu thông và chi tr cho vic thuê đt vi giá cnh tranh cao hn t khon
chi phí thi gian tit kim đc.
T, t, s có mi quan h mt thit vi nhau qua công thc:
s = vt T = 1/t = v/s.
Trong đó:
T là bin s phn ánh v th ca đt đai. T công thc trên nhn thy đ tng
v th đt đai (T) thì phi tng vn tc lu thông (v), hay gim thiu khong cách
(s). Vì vy, khi h thng giao thông đc ci to nâng cp thì giá tr đt đai tng lên
t s gia tng v th đt đai.
1.1.5. Khái nim khung giá và bng giá đt đai:
T quan đim lý thuyt phân vùng s dng đt đai nêu trên có th đa ra
đnh ngha khái nim khung giá và bng giá đt đai nh sau:
Khung giá đt đai đc hiu là gii hn trên và gii hn di v giá ca mt
loi đt đai c th đc xác đnh phù hp vi quy lut phân vùng s dng đt đai
nhm bo v quyn li ca ngi s dng đt đai, cng nh đm bo cho đt đai
đc s dng đúng vi mc đích tim nng. Khung giá đt đai do Chính ph ban
hành trong mt giai đon phát trin kinh t xã hi nht đnh.
Bng giá đt đai đc xây dng trên c s khung giá đt đai, chi tit hóa
khung giá đt đai theo s khác bit v điu kin t nhiên, k thut h tng và kinh t
14
xã hi ca các v trí trong phm vi ca tng phân vùng s dng đt đai. Bng giá đt
đai do y ban nhân dân các tnh thành ban hành đnh k hàng nm.
1.1.6. H thng phân loi vùng giá tr
đnh giá đt đai trc tiên cn phân loi vùng giá tr (hay còn gi là vùng
v trí). Vùng giá tr là mt khái nim thuc phm trù đnh giá đ ch mt khu vc
đa lý mà ti đó các tha đt cùng chu nh hng bi tác đng ca các điu kin t
nhiên, kinh t, xã hi và pháp lut tng t nhau hoc gn tng t nhau, có mt
mc giá th trng nht đnh. Hiu theo logic lý thuyt V th - Cht lng, vùng
giá tr là mt khu vc đa lý mà ti đó các tha đt có cùng mt mc v th xã hi.
S lng vùng giá tr nhiu hay ít là do s khác bit v điu kin t nhiên,
kinh t, xã hi và pháp lut quy đnh. Nhìn chung s lng vùng giá tr càng tng
dày thì mc giá gia các tha đt trong vùng đc xác đnh càng gn nhau và càng
sát vi giá th trng ti vùng đó.
Vùng giá tr đc xác đnh trên thc t cn c vào các đc đim v các điu
kin t nhiên, k thut h tng, kinh t, xã hi và pháp lut sau đây:
- Phân vùng lãnh th: đng bng, trung du và min núi;
- Phân khu th trng: khu vc đô th, khu vc nông thôn và khu vc giáp
ranh; khu vc trung tâm, khu vc tip giáp trung tâm và khu vc ngoi vi;
- Phân loi đt đai: đt nông nghip, đt lâm nghip, đt sn xut kinh doanh
phi nông nghip, đt ;
- Phân loi đng giao thông: đng trc chính, đng nhánh, đng gom,
đng ph…;
- Phân loi theo khong cách ti trung tâm thành ph, ch trung tâm nông
thôn, trung tâm khu dân c nông thôn;
- Phân loi v trí theo tng khu vc: v trí 1, v trí 2, v trí 3, v trí 4…;
- Phân loi đô th: đô th loi đc bit, đô th loi I, đô th loi II, đô th loi
III, đô th loi IV, đô th loi V;
- Phân loi đng ph đô th: loi 1, loi 2, loi 3, loi 4 và loi 5;
- Phân loi v trí theo tng đng ph: v trí 1, v trí 2, v trí 3, v trí 4…;
15
- Phân loi theo kh nng sinh li ca đt nông nghip, ca v trí đt đô th
và đt khu dân c nông thôn.
Tuy nhiên, theo thông t 02/2010/TTLT-BTNMT-BTC, hay thông t
36/2014/TT-BTNMT h thng phân vùng và v trí rt đn gin và thiu tính đnh
lng nên ph thuc vào chuyên môn ca ngi đnh giá. i vi đt nông nghip,
vùng trong xây dng bng giá đt đc thc hin theo 3 loi: vùng đng bng, vùng
trung du và vùng min núi. Còn v trí đc phân cp t v trí 1 đn các v trí tip
theo.
Trong đó, v trí 1 là v trí có mc giá đt cao nht hoc mc giá đt bình
quân cao nht trong xã, phng, th trn. Trng hp không điu tra đc giá đt
th trng (không đ 03 trng hp chuyn nhng) thì vic xác đnh loi v trí
phi cn c vào nng sut cây trng, điu kin kt cu h tng, các li th cho sn
xut, kinh doanh khác, khong cách t ni c trú ca cng đng ngi s dng đt
đn ni sn xut, khong cách t ni sn xut đn th trng tiêu th tp trung
i vi đt , v trí đc xác đnh cn c vào kh nng sinh li, khong cách ti
mt tin ca các trc đng giao thông và điu kin kt cu h tng thun li cho
sinh hot, kinh doanh và cung cp dch v theo nguyên tc v trí s 1 có mc sinh
li cao nht, có điu kin kt cu h tng thun li nht, gn trc đng giao thông
chính nht, các v trí tip sau đó theo th t t th 2 tr đi có mc sinh li và điu
kin kt cu h tng kém thun li hn.
V trí đt nông nghip đc quy đnh c th nhng không cht ch. “V trí s
1 áp dng đi vi đt có khong cách t ni c trú ca cng đng ngi s dng đt
ti ni sn xut, khong cách t ni sn xut so vi th trng tiêu th tp trung gn
nht và thun li nht v giao thông. Các v trí tip sau đó theo th t t th 2 tr đi
có khong cách xa hn và giao thông ít thun li hn. V trí 1 bao gm khu vc đt
cùng điu kin kinh t - xã hi, cùng kt cu h tng, cùng mc đích s dng đt: có
t 1 đn 3 yu t v khong cách so vi ni c trú, th trng tiêu th, th trng
giao thông. Khong cách đc xác đnh là lin k hoc gn nht. Ni c trú đc
xác đnh là trung tâm ca thôn (xóm, p, bn ni có đt); th trng tiêu th nông
16
sn phm là ch nông thôn, ch đô th, ni thu mua nông sn tp trung; đng giao
thông bao gm quc l, tnh l; đng liên huyn. i vi ni không có quc l,
tnh l, huyn l thì cn c vào đng giao thông liên xã; giao thông đng thy (
nhng ni s dng giao thông đng thy là ch yu) bao gm: sông, ngòi, kênh.
Trong khi tiêu chí đi vi đt ; đt sn xut, kinh doanh phi nông nghip do y
ban nhân dân cp tnh phân v trí đt và quyt đnh s lng v trí đt ca tng khu
vc đt đ đnh giá tùy điu kin c th ca đa phng. Do đó, khi tin hành đnh
giá, vic phân v trí ph thuc vào kinh nghim hay cm quan ca ngi đnh giá.
1.2. Công tác đnh giá đt đai hin nay
1.2.1. Quy trình đnh giá đt đai theo quy đnh hin hành
Hin nay, công tác đnh giá đt đai hàng lot (ch yu là xây dng bng giá)
đc thc hin theo thông t 02/2010/TTLT-BTNMT-BTC hay thông t
36/2014/TT-BTNMT. Quy trình thc hin theo 05 bc sau:
Chun b
Thu thp tài liu, s liu th trng
Tng hp s liu điu tra
Xây dng phng án
Thm đnh và ban hành bng giá
Hình 1.5 S đ quy trình xây dng bng giá đt đai hàng nm
17
Bc 1: Công tác chun b
- Xác đnh mc tiêu, nhim v và yêu cu.
- Thu thp thông tin, tài liu chung phc v vic xây dng d án.
- Xác đnh s đim điu tra kho sát, loi đt điu tra kho sát và ni đc
chn làm đim điu tra kho sát
Bc 2: iu tra kho sát, thu thp thông tin v đim điu tra và giá đt th
trng ti đim điu tra.
Thi gian t chc điu tra kho sát, thu thp thông tin v đim điu tra, v
giá đt th trng ti đim điu tra đc thc hin t ngày 01 tháng 7 đn ngày 10
tháng 8 hàng nm.
Ni dung điu tra kho sát, thu thp thông tin v đim điu tra và điu tra
kho sát giá đt th trng ti đim điu tra thc hin theo các mu phiu ban hành
kèm theo thông t.
i tng điu tra kho sát giá đt th trng là nhng tha đt thuc đim
điu tra đã đc chuyn nhng thành công trong nm điu tra (bao gm c giá đt
giao dch trên sàn bt đng sn) hoc nhng tha đt đang cho thu nhp nh: đt
đang cho thuê hoc đt sn xut nông nghip, đt làm mt bng sn xut, kinh
doanh phi nông nghip.
Trong quá trình điu tra, thu thp giá đt th trng, phi đi chiu gia h
s chuyn nhng quyn s dng đt vi hin trng s dng đt. Không điu tra thu
thp giá đt th trng đi vi các trng hp đã chuyn nhng sau:
(1) Ngi chuyn nhng hoc ngi nhn chuyn nhng không có quyn
s dng đt hoc không đ điu kin đ đc công nhn quyn s dng đt đi vi
tha đt đã chuyn nhng;
(2) Bên chuyn nhng và bên nhn chuyn nhng là nhng ngi thuc
hàng tha k theo quy đnh ca B Lut Dân s;
(3) Quyn s dng đt là tài sn b bán phát mi, bán đu giá đ thi hành án
hoc đ thu hi n;
18