B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH
NGUYN VN NHÂN
CHUYÊN NGÀNH: CHÍNH SÁCH CÔNG
MÃ S: 60340402
LUN VN THC S KINH T
NGI HNG DN KHOA HC:
TS. NGUYN QUC KHANH
TP. H Chí Minh, nm 2015
LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan lun vn này là công trình nghiên cu đc lp ca bn thân
vi s giúp đ nhit tình ca ngi hng dn khoa hc. Nhng thông tin, s liu
đc trích dn trong lun vn do tôi thu thp và s dng đu đc nêu ngun gc rõ
ràng. Kt qu nghiên cu trong lun vn là trung thc và cha tng đc công b
trong bt k công trình nghiên cu nào khác.
Tôi xin chu trách nhim v ni dung lun vn.
Tác gi
Nguyn Vn Nhân
DANH MC CM T VIT TT
ILO (International Labour Organnization): T chc Lao đng Quc t
ISO (International Organnization for Standardization): T chc tiêu chun
quc t
HND: Hi đng nhân dân
UBND: y ban nhân dân
BHXH: Bo him xã hi
HVHC: Hc vin hành chính
CBCC: Cán b, công chc
CVCC: Chuyên viên cao cp
CVC: Chuyên viên chính
CV: Chuyên viên
CS: Cán s
DANH MC BNG, HỊNH V
Trang
Bng 3.1. Toàn cnh nhân s S Ni v Bn Tre 34
Hình 3.1. Nhân s theo trình đ 35
Hình 3.2. Nhân s theo đ tui 35
Hình 3.3. Nhân s theo gii tính 36
Hình 3.4. Nhân s theo ngch lng hin hng 36
Hình 3.5. Nhân s theo chc v 37
Hình 3.6. Nhân s theo trình đ lý lun chính tr 37
Hình 3.7. Nhân s theo trình đ qun lý nhà nc 38
Bng 3.5. Thng kê s lng công vic ca tng v trí 51
Bng 4.1. Tng thi gian hoàn thành công vic ca các đn v 58
Bng 4.2. Tng thi gian hoàn thành công vic ca các đn v
(sau khi làm vic c th ) 59
Bng 4.3. Kt qu đnh biên 60
Bng 4.4. So sánh kt qu đnh biên gia phng pháp đnh mc lao đng tng hp
theo đnh biên và phng pháp xác đnh v trí vic làm 61
Bng 5.1. xut điu chuyn nhân s gia các đn v 64
Bng 5.2. Nhân s đ xut sau khi sáp nhp, chia tách các đn v theo kt qu đnh
biên 68
Bng 5.3. Toàn cnh nhân s c hu S Ni v đn nm 2020 69
Bng 5.4. xut c cu ngch công chc giai đon 2016-2020 70
Bng 5.5. xut c cu ngch công chc giai đon 2016-2020 (sau khi sáp nhp,
chia tách) 71
MC LC
TRANG PH BÌA
LI CAM OAN
DANH MC CM T VIT TT
DANH MC BNG, HÌNH V Trang
CHNG 1. TNG QUAN V TÀI NGHIÊN CU 1
1.1. Gii thiu 1
1.2. Mc tiêu ca đ tài 5
1.3. Phm vi thc hin 5
1.4. Cn c thc hin 5
1.5. Phng pháp nghiên cu 7
1.5.1. Phng pháp thu thp d liu 7
1.5.2. Phng pháp x lý d liu 7
1.5.3. Phng pháp chuyên gia 7
1.6. Cu trúc lun vn 8
Kt lun chng 1 8
CHNG 2. C S Lụ THUYT 9
2.1. Các vn đ chung v đnh mc lao đng 9
2.1.1. Khái nim 9
2.1.2. Các nguyên tc đnh mc lao đng 11
2.1.3. Các loi đnh mc lao đng 12
2.2. ụ ngha, tác dng ca công tác đnh mc lao đng trong t chc 15
2.2.1. nh mc lao đng là bin pháp quan trng đ tng nng sut và h giá
thành sn phm 15
2.2.2. nh mc lao đng hp lý có tác đng nâng cao hiu qu công tác chin
lc và k hoch 16
2.2.3. nh mc lao đng là c s đ t chc lao đng khoa hc 16
2.2.4. nh mc lao đng là c s đ thc hin nguyên tc phân phi theo lao
đng 17
2.2.5. nh mc lao đng trên th gii 18
2.3. Phng pháp đnh mc lao đng tng hp theo đnh biên 21
2.3.1. Nguyên tc 21
2.3.2. Phng pháp xác đnh mc lao đng tng hp theo đnh biên 21
2.3.3. Tng hp mc lao đng đnh biên chung ca doanh nghip 22
2.4. Quan nim chung v đnh biên 23
2.4.1. Biên ch 23
2.4.2. nh biên 24
2.4.3. V trí ca đnh biên 24
2.4.4. Mc đích, ý ngha ca vic đnh biên 24
2.5. nh biên trong các c quan hành chính nhà nc 25
2.5.1. Các yu t nh hng đn đnh biên ca c quan nhà nc 25
2.5.2. Vai trò, tm quan trng ca công tác đnh biên trong các c quan hành
chính nhà nc 29
2.5.3. Nguyên tc đnh biên trong các c quan hành chính nhà nc 30
Kt lun chng 2 32
CHNG 3. THC TRNG NHÂN S, KHI LNG VÀ YÊU CU
CÔNG VIC CA S NI V 34
3.1. Toàn cnh nhân s 34
3.2. Phân tích, đánh giá 34
3.3. Khái quát chc nng, nhim v ca các đn v thuc S Ni v 38
3.3.1. Vn phòng S Ni v 39
3.3.2. Phòng T chc – Công chc 39
3.3.3. Phòng Xây dng chính quyn 39
3.3.4. Phòng ào to 40
3.3.5. Phòng Ci cách hành chính 40
3.3.6. Thanh tra S Ni v 40
3.3.7. Phòng T chc phi chính ph và công tác thanh niên 40
3.4. Nhim v và khi lng công vic c th 40
3.4.1. Ban Giám đc 40
3.4.2. Vn phòng S Ni v 41
3.4.3. Phòng T chc – Công chc 43
3.4.4. Phòng Xây dng chính quyn 45
3.4.5. Phòng ào to 46
3.4.6. Thanh tra S Ni v 48
3.4.7. Phòng Ci cách hành chính 48
3.4.8. Phòng T chc phi chính ph và công tác thanh niên 49
3.5. Thng kê s lng công vic ca tng v trí 51
3.6. Khung nng lc ti thiu chung đi vi tng v trí 52
3.6.1. Giám đc 53
3.6.2. Phó Giám đc 53
3.6.3. Trng phòng 53
3.6.4. Phó Trng phòng 53
3.6.5. Chuyên viên 54
3.6.6. Cán s 54
3.6.7. Nhân viên lái xe 54
3.6.8. Nhân viên bo v 54
3.6.9. Nhân viên tp v 54
Kt lun chng 3 55
CHNG 4. MÔ HỊNH, KT QU NH BIÊN 56
4.1. Quan đim đnh biên 56
4.2. Mô hình đnh biên 57
4.3. Kt qu đnh biên 60
4.4. So sánh kt qu đnh biên gia phng pháp đnh mc lao đng tng hp theo
đnh biên và phng pháp xác đnh v trí vic làm 61
Kt lun chng 4 62
CHNG 5. KIN NGH 63
5.1. V s lng nhân s 63
5.2. V c cu ngch 69
Kt lun chng 5 72
Kt lun đ tài nghiên cu 73
DANH MC TÀI LIU THAM KHO 74
PH LC
TÓM TT TÀI NGHIÊN CU
Mc tiêu ca tài “nh biên trong c quan hành chính nhà nc: Nghiên
cu trng hp S Ni v tnh Bn Tre đn nm 2020” là xác đnh c cu, nhân s
ti u ca các phòng thuc S Ni v Bn Tre giai đon 2016 - 2020 (trong điu kin
thc trng nhân s hin ti). Nhm khc phc tình trng mt cân đi v nhân s, góp
phn xây dng nn công v chuyên nghip, nng đng, nhng vn đm bo tính n
đnh và điu quan trng là làm c s cho vic tuyn dng, đào to, phát trin…và
nâng cao cht lng ngun nhân lc S Ni v Bn Tre giai đon 2016 - 2020. ng
thi, nu đc s đng thun cao, tác gi s đ xut c quan có thm quyn nhân
rng mô hình đnh biên này trong tt c các c quan hành chính nhà nc.
gii quyt vn đ, tác gi s dng phng pháp tip cn h thng và
phân tích đnh tính (thng kê mô t và bin lun); da trên lý thuyt đnh mc lao
đng, đnh biên trong c quan hành chính nhà nc và kinh nghim hn 10 nm
làm công tác t chc. Kt qu nghiên cu cho thy s lng nhân s ti u cho S
Ni v giai đon 2016 – 2020 là 29 nhân s so vi nhân s hin hu là 41(d 12
nhân s). iu này có ngha là S Ni v s không tuyn dng thêm nhân s cho
các đn v trong thi gian ti mà nâng cao vic s dng hiu qu đi ng nhân s
hin ti (tr nhng trng hp đc bit do yêu cu ca công vic); tng cng vic
ng dng công ngh thông tin trong công tác qun lý điu hành; thc hin điu
đng nhân s gia các đn v; luân chuyn, bit phái nhân s v c s đ đm bo
phát huy đúng chuyên môn, s trng ca ngi lao đng. Ngoài ra, tác gi còn đ
xut c cu ngch công chc theo hng hp lí; đ xut sáp nhp, chia tách các
đn v cho phù hp vi c cu, chc nng, nhim v.
Cui cùng, mô hình đnh biên ca đ tài nghiên cu này ch phù hp cho giai
đon 2016 - 2020, giai đon tip theo chc chn cn phi đánh giá li cht lng
đi ng công chc S Ni v trên c s xem xét chc nng, nhim v và khi lng
công vic hin ti đ xây dng mô hình nhm xác đnh s lng nhân s cn thit
cho S Ni v mt cách ti u và khoa hc nht./.
-1-
Chng 1
TNG QUAN V TÀI NGHIÊN CU
1.1. Gii thiu
Thi gian gn đây, trên các phng tin thông tin đi chúng, có rt nhiu bài
vit nói v chuyn nng sut lao đng ca Vit Nam thp. Theo công b ca T
chc Lao đng Quc t (ILO), nng sut lao đng ca Vit Nam nm 2013 thuc
nhóm thp nht khu vc Châu Á-Thái Bình Dng; thp hn Singapore 15 ln; thp
hn Nht Bn 11 ln; thp hn Hàn Quc 10 ln; ch bng 1/5 so vi Malaysia và
2/5 so vi Thái Lan. Hin ti, nng sut lao đng ca Vit Nam thp hn Indonesia
10 ln, Malaysia 20 ln, Thái Lan 30 ln và Nht Bn ti 135 ln. Nng sut lao
đng ca Vit Nam ch bng 61% mc lao đng bình quân ca các nc ASEAN,
ch cao hn Myanmar và Campuchia. Câu hi đt ra là nguyên nhân nào làm cho
nng sut lao đng ca Vit Nam thp?.
T chc ILO đánh giá khong 80% nhân viên vn phòng Vit Nam thiu
k nng; t l này lao đng k thut là 83% và lao đng ph thông là 40%. Tuy
nhiên, cng theo công b ca T chc ILO, nu nh tng trng lng toàn cu
thng thp hn tng nng sut lao đng, thì ti Vit Nam hoàn toàn tng phn.
Theo Tng Giám đc ILO (Guy Ryder), trái ngc vi tình hình trên toàn cu,
Vit Nam, tin lng danh ngha trung bình tng 26,8% mi nm trong giai đon
2006-2010. Ngay c khi lm phát mc cao, tin lng thc t vn tng 12,6%
hàng nm. Tc đ tng trng tin lng danh ngha và tin lng thc t Vit
Nam li cao hn tc đ tng nng sut lao đng ít nht ba ln.
Có rt nhiu bài vit đa ra nhiu nguyên nhân khác nhau dn đn nng sut
lao đng ca Vit Nam thp, tùy theo quan đim nhn xét ca tng chuyên gia. Tuy
nhiên, các nguyên nhân chính có th k đn là: cht lng ngun nhân lc thp (t
l lao đng đã qua đào to có bng cp ca Vit Nam cha đn 20% trong khi ca
Singapore là gn 80%); công ngh lc hu; qun lý lao đng kém; phân b, b trí,
s dng lao đng cha hp lý; t l lao đng nông nghip còn cao; lao đng luân
chuyn thng xuyên…và điu quan trng là c ch, chính sách v lao đng cha
đc ci tin và hoàn thin.
-2-
Nhng s liu nêu trên cho ta thy nng sut lao đng nói chung ca Vit
Nam còn thp. Th còn nng sut lao đng nói riêng trong khu vc hành chính công
thì sao?. Trong nhng nm qua, ch trng ca ng và Nhà nc ta là sp xp li
lao đng phù hp theo hng tinh gin biên ch, nhm nâng cao hiu qu công tác,
tng nng sut lao đng. Tuy nhiên, thc t cho thy hiu qu công tác này cha cao
do vic thc hin cha đng b và thiu quyt lit. B máy hành chính luôn có xu
hng phình to, “lm phát” nhiu v trí, chc danh, hiu qu hot đng không cao,
là rào cn ln cho s phát trin, to gánh nng cho xã hi, nh hng trc tip ti
nng sut lao đng và thu nhp ca ngi lao đng.
Minh chng cho vn đ này, nhiu chuyên gia đã ch ra rng đ làm ra mt
đn v đin, nhiu nc ch cn 2,5 lao đng còn Vit Nam là 20-50 lao đng, đáng
ra ch cn nhn 2-3 ngi đ làm mt công vic nào đó thì có khi nhn đn 20
ngi. Ti sao nh vy? Nguyên nhân chính là do quan nim t chc lao đng. Câu
nói “Con ông cháu cha” vn đúng trong giai đon hin nay, chính điu này làm cho
b máy nhà nc thêm nng n, cng knh và hot đng kém hiu qu.
Ti tr s Chính ph, chiu ngày 25/01/2013, đã din ra cuc hp th nht
Ban Ch đo án đy mnh ci cách ch đ công v, công chc, Phó Th tng
Nguyn Xuân Phúc phát biu: “Tình trng chy công chc vn din ra, do ch đ
thi c đu vào bt cp. Trong b máy hành chính ca chúng ta, có ti 30% s công
chc không có cng đc, bi h làm vic theo kiu sáng cp ô đi, ti cp v,
không đem li bt c th hiu qu nào”. ó là cha k có mt b phn thoái hóa,
bin cht gây phin hà, nhng nhiu. Nhn đnh này đã có t lâu nay. Tuy nhiên,
vn đ là làm sao loi ra khi b máy nhà nc 30% s công chc này?.
Qua đó ta thy rõ ràng, con ngi là yu t quyt đnh đn nng sut lao
đng ca mt quc gia hay mt t chc nào đó. Trong bt k mt t chc nào trên
th gii cng nh Vit Nam, vic phát trin và nâng cao cht lng ngun nhân
lc nh th nào cho hiu qu ngày càng tr nên quan trng và cp thit. Ngun
nhân lc đã tr thành ngun lc ti quan trng đi vi s thành bi ca mt t chc.
Phát trin và nâng cao cht lng ngun nhân lc càng đc bit quan trng
hn đi vi các c quan hành chính nhà nc trong giai đon hin nay. Tri thc và
-3-
ngun vn con ngi là đng lc ch yu trong quá trình phát trin và hoàn thin
ca tt c các c quan hành chính nhà nc. Vic phát trin và nâng cao cht lng
ngun lc có ý ngha đc bit quan trng nh vy cng đng ngha vi vic đem
đn cho các c quan hành chính nhà nc mt thách thc không nh. ó là làm sao
đ xác đnh đc mt c cu, s lng nhân s cn thit, đm bo s cán b, công
chc hoàn thành cht lng cao nhim v đc giao, đng thi không ngng vn
lên nâng cao trình đ vi điu kin đi sng vt cht và tinh thn tng xng trong
điu kin ngân sách nhà nc là có hn.
Trc bi cnh nh vy, trong nhng nm qua, ng và Nhà nc ta đã có
nhiu gii pháp nhm ti u hóa s lng cán b, công chc, đ góp phn gim chi
ngân sách tin lng và nâng cao hiu qu hot đng ca b máy nhà nc. Tuy
nhiên, các gii pháp đa ra còn thiu c s khoa hc. C th là cha có phng
pháp khoa hc đ xác đnh s lng nhân s cn thit trong các c quan hành chính
nhà nc.
in hình nh S Ni v tnh Bn Tre, cho đn nay vn cha tìm ra mô hình
khoa hc đ xác đnh s lng nhân s cn thit phân b hp lý cho các phòng
thuc S. T đó làm c s quan trng cho vic tuyn dng, đào to, phát trin…và
nâng cao cht lng ngun nhân lc giai đon 2016 - 2020.
Trên thc t, vic phân b biên ch cho các phòng thuc S thi gian qua
còn mang tính cht cm tính, cha có c s khoa hc, dn đn s so bì v s lng
nhân s gia các phòng. ây là vn đ làm cho ng y và Ban Giám đc S Ni
v Bn Tre đau đu và trn tr.
Mc dù gn đây, B Ni v đã có các vn bn hng dn xác đnh v trí vic
làm, nhm to ra c s đ xác đnh biên ch (đnh biên). Tuy nhiên, qua thc t hn
02 nm trin khai, thc hin, mi ngi đu nhn thy phng pháp hng dn ca
B Ni v vn cha đ c s, khó thc hin và hu ht các đn v sau khi xây dng
xong đ án v trí vic làm thì s nhân s đnh biên đu không đi hoc tng hn so
vi s nhân s hin ti, trong khi đó chc nng, nhim v thì không tng.
Nhn thy, đây là vn đ gây ra nhiu khó khn trong công tác qun lý nhân
s, cn phi đc can thip gii quyt bng chính sách t phía c quan nhà nc có
-4-
thm quyn. Nh vy, đ xác đnh đc s lng nhân s cn thit co mt t chc
nhà nc, không còn cách nào khác là phi tìm ra phng pháp đnh biên mt cách
khoa hc trên c s vn dng lý thuyt v đnh mc lao đng trong kinh t và so
sánh, kt hp vi các phng pháp đnh biên trong c quan hành chính nhà nc.
Xut phát t thc t nêu trên, vic xây dng đ tài nghiên cu “nh biên
trong c quan hành chính nhà nc: Nghiên cu trng hp S Ni v tnh
Bn Tre đn nm 2020” là rt cn thit, phù hp vi xu hng chung, cng nh
ch trng ca ng y và Ban Giám đc S Ni v Bn Tre trong thi gian ti.
Tuy nhiên, đ tài nghiên cu cng có nhng hn ch nht đnh có th bit
trc nh: chc chn s có mt vài công chc đnh mc thi gian thc hin cha
chính xác, lit kê thiu công vic, cng nh thng kê s ln thc hin công vic
trung bình trong nm còn mang tính gi nh; cha tính toán trit đ thi gian cn
thit đ thc mt s công vic nh: m máy vi tính, sp xp h s, trao đi công
vic, giúp đ đng nghip, đi hp, đi công tác, đi hc tp, bi dng chuyên môn,
nghip v, ngh gii lao, nghe đin thoi, nhu cu t nhiên, tip khách…Cng nh
cha tr các khong thi gian lãng phí nh: ngh làm do mt đin, máy vi tính b
hng, đi mun v sm, nói chuyn, làm vic riêng…Do không tính toán đc ht
nhng hao phí thi gian cn thit và thi gian lãng phí nên kt qu đnh biên chp
nhn sai s 10% thiên lch v mt thi gian. Nhng nu c tính tng thi gian lãng
phí ca mt công chc trong mt nm so vi tng thi gian mà nhà nc quy đnh
phi làm vic là không đáng k nên kt qu đnh biên theo mô hình ca đ tài này
hoàn toàn có th chp nhn đc.
Thit ngh, tuy đây mi ch là nghiên cu thc nghim, mang tính thí đim,
nhng phng pháp nghiên cu có th nói là c th, rõ ràng, áp dng công thc tính
toán tng đi hp lý. Do đó, đ tài hoàn toàn có th đc nhân rng và áp dng
cho tt c các c quan, đn v hành chính và đn v s nghip công lp trong thi
gian ti.
-5-
1.2. Mc tiêu ca đ tài
Mc tiêu ca đ tài là:
1. Xây dng mô hình đnh biên trong c quan hành chính nhà nc đ xác
đnh s lng nhân s cn thit cho mt t chc hành chính nhà nc.
2. Gi ý các gii pháp nhm khc phc tình trng mt cân đi v nhân s,
góp phn xây dng nn công v chuyên nghip, nng đng, nhng vn đm bo
tính n đnh và điu quan trng là làm c s cho vic tuyn dng, đào to, phát
trin…và nâng cao cht lng ngun nhân lc.
1.3. Phm vi thc hin
Phm vi nghiên cu và ni dung ca đ tài tp trung vào vic xác đnh c
cu và tìm ra công thc đ tính s lng nhân s cn thit cho các phòng thuc S
Ni v trong điu kin chc nng, nhim v và khi lng công vic ca tng
phòng. tài s không tp trung phân tích hin trng, mà đi sâu nghiên cu xây
dng mô hình xác đnh s lng nhân s cn thit cho mi phòng thuc S Ni v
giai đon 2016 - 2020. tài nghiên cu ch mang tính thc nghim nên các đn v
trc thuc S Ni v nh: Ban Thi đua – Khen thng, Ban Tôn giáo và Chi cc
Vn th – lu tr không thuc phm vi nghiên cu ca đ tài này.
Tuy nhiên, nu đc s đng thun cao, tác gi s đ xut c quan có thm
quyn nhân rng mô hình đnh biên này trong tt c các c quan nhà nc.
1.4. Cn c thc hin
tài “nh biên trong c quan hành chính nhà nc: Nghiên cu
trng hp S Ni v tnh Bn Tre đn nm 2020” da trên các cn c sau:
V cn c pháp lý:
B Lut lao đng, s 10/2012/QH13, có hiu lc t ngày 01 tháng 05
nm 2013;
Ngh đnh s 49/2013/N-CP ngày 14 tháng 5 nm 2013 ca Chính
ph Quy đnh chi tit mt s điu ca B Lut lao đng v tin lng;
Ngh đnh s 24/2014/N-CP ngày 04 tháng 4 nm 2014 ca Chính
ph Quy đnh t chc các c quan chuyên môn thuc y ban nhân
dân tnh, thành ph trc thuc Trung ng;
-6-
Ngh đnh s 36/2013/N-CP ngày 24 tháng 4 nm 2013 ca Chính
ph v v trí vic làm và c cu ngch công chc;
Thông t s 05/2013/TT-BNV ngày 25 tháng 6 nm 2013 ca B Ni
v Hng dn thc hin Ngh đnh s 36/2013/N-CP ngày 24 tháng 4
nm 2013 ca Chính ph v v trí vic làm và c cu ngch công chc;
Quyt đnh s 1557/Q-TTg ngày 18/10/2012 ca Th tng Chính
ph phê duyt đ án “y mnh ci cách ch đ công v, công chc”;
Thông t s 06/2005/TT-BLTBXH ngày 05 tháng 01 nm 2005 ca
B Lao đng – Thng binh và Xã hi Hng dn phng pháp xây
dng đnh mc lao đng trong các công ty nhà nc theo Ngh đnh
s 206/2004/N-CP ngày 14 tháng 12 nm 2004 ca Chính ph;
Quyt đnh s 1898/Q-UBND ngày 30 tháng 9 nm 2008 ca y
ban nhân dân tnh Bn Tre Quy đnh v chc nng, nhim v, quyn
hn và c cu t chc ca S Ni v tnh Bn Tre.
V điu kin thc t:
Quyt đnh s 391/Q-SNV ngày 19 tháng 12 nm 2008 ca Giám
đc S Ni v tnh Bn Tre v vic ban hành Quy ch t chc và hot
đng ca S Ni v;
án v trí vic làm theo Thông t s 05/2013/TT-BNV ngày 25
tháng 6 nm 2013 ca B Ni v Hng dn thc hin Ngh đnh s
36/2013/N-CP ngày 24 tháng 4 nm 2013 ca Chính ph v v trí
vic làm và c cu ngch công chc;
K hoch đào to, bi dng công chc S Ni v Bn Tre giai đon
2015 – 2020; K hoch ci cách hành chính giai đon 2015 – 2020;
K hoch phân b biên ch, hp đng lao đng nm 2014;
Mc tiêu cht lng ca S Ni v “Tin gn, dân ch, công bng và
không ngng phc v”; S nhân s thc t ti S Ni v.
-7-
Ngoài cn c pháp lý và điu kin thc t, tác gi tip cn ch yu da trên
lý thuyt đnh mc lao đng và đnh biên trong c quan hành chính nhà nc đ
gii quyt vn đ cn nghiên cu s đc trình bày c th ti Chng 2.
1.5. Phng pháp nghiên cu
Ni dung nghiên cu ca đ tài cha đc tác gi (nhóm tác gi) nào nghiên
cu trc đây cng nh cha có tài liu chính thc nào cung cp mô hình phc v
cho ni dung nghiên cu ca đ tài này. Do vy, phng pháp tip cn h thng và
phân tích đnh tính (thng kê mô t và bin lun) s đc s dng đ gii quyt vn
đ trong đ tài này, c th nh sau:
1.5.1. Phng pháp thu thp d liu
S dng d liu sn có v nhân s, đ án xác đnh v trí vic làm, các quy
trình ISO ca các phòng, các báo cáo nhân s, s lng vn bn đn, vn bn
đi…đc lu tr ti Vn phòng và Phòng T chc – Công chc ca S Ni v.
ng thi s dng phng pháp trc tip phng vn tay đôi và tho lun nhóm vi
tng phòng đ đa ra kt lun cui cùng.
1.5.2. Phng pháp x lý d liu
Dùng biu mu thng kê s liu đ phân tích, đánh giá và đa ra nhn xét. Tng
hp các d liu s cp và th cp áp dng vào công thc đ cho kt qu cn thit.
1.5.3. Phng pháp chuyên gia
Tác gi đã xin ý kin qua đin thoi, email nhng ngi có kinh nghim
trong lnh vc công tác nhân s nh: V Tin lng, V T Công chc viên chc –
B Ni v, mt s Ging viên Hc vin hành chính Quc gia (c s TP.HCM) và
đng nghip trong ngành ni v.
Quá trình thc hin nghiên cu, tác gi đã thc hin theo trình t sau:
Bc 1: Kho sát hin trng ngun nhân lc S Ni v, thu thp d liu th
cp ti Vn phòng S Ni v và Phòng T chc – Công chc thuc S Ni v.
Bc 2: Thu thp d liu s cp bng cách phát phiu thng kê thi gian
thc hin công vic theo chc trách, nhim v đc giao đn tng công chc các
phòng thuc S Ni v (lit kê, phân tích chui các công vic).
-8-
Bc 3: Trên c s d liu đã thu thp đc, xây dng c cu nhân s, mô
hình đ xác đnh s lng nhân s hp lý, tính toán cho ra kt qu ban đu.
Bc 4: Trao đi, tho lun thng nht vi các Trng phòng đ xác đnh li
các hao phí thi gian hp lý cn thit cho tng chc nng, nhim v chính ca các
phòng đ đa ra kt lun cui cùng.
Bc 5: Gi bn tho xin ý kin góp ý ca chuyên gia.
Bc 6: Hoàn chnh đ tài.
1.6. Cu trúc ca lun vn
Chng 1: Tng quan v đ tài nghiên cu
Chng 2: C s lý thuyt
Chng 3: Thc trng nhân s, khi lng và yêu cu công vic ca S Ni v.
Chng 4: Mô hình, kt qu đnh biên
Chng 5: Kin ngh
Ngoài ra, đ tài còn có phn ph lc và tài liu tham kho.
Kt lun chng 1
Trong chng 1, tác gi đã trình bày tính cp thit, cng nh nhng hn ch
và hng nghiên cu tip theo ca đ tài “nh biên trong c quan hành chính
nhà nc: Nghiên cu trng hp S Ni v tnh Bn Tre đn nm 2020”. Bên
cnh đó, tác gi đã xác đnh mc tiêu ca đ tài; phm vi thc hin; các cn c đ
thc hin, gm: cn c pháp lý và điu kin thc t ca S Ni v; phng pháp
nghiên cu; phng pháp thu thp d liu; phng pháp x lý s liu và cu trúc
ca lun vn.
-9-
Chng 2
C S Lụ THUYT
2.1. Các vn đ chung v đnh mc lao đng
2.1.1. Khái nim
2.1.1.1. nh mc lao đng
Là vic quy đnh mc đ tiêu hao lao đng sng cho mt hay mt s ngi
lao đng có ngh nghip và trình đ chuyên môn thích hp, đ hoàn thành mt đn
v sn phm hay mt đn v khi lng công vic đúng vi các yêu cu cht lng,
trong nhng điu kin t chc - k thut nht đnh.
2.1.1.2. nh mc lao đng có cn c khoa hc - k thut
Là vic xây dng, quy đnh các lao đng trên c s nghiên cu các điu kin
t chc - k thut thc hin công vic, t chc lao đng và t chc sn xut có c
s khoa hc. Khi xây dng các mc có cn c k thut không ch tính đn s dng
đy đ, hp lý các máy móc thit b và thi gian làm vic ca công nhân mà còn
lun chng c nhng yu t kinh t, tâm sinh lý và xã hi.
2.1.1.3. Mc lao đng
Là lc lng lao đng tiêu hao đ thc hin mt đn v sn phm hoc mt
khi lng công vic theo tiêu chun cht lng nht đnh, tng ng vi điu kin
t chc - k thut nht đnh.
2.1.1.4. Tiêu chun đ đnh mc lao đng
Là nhng phn t cu thành tr s mc, là nhng đi lng quy đnh v ch
đ làm vic tiên tin ca thit b và nhng đi lng hao phí thi gian đ hoàn
thành các yu t chi tit ca bc công vic, trong điu kin t chc - k thut hp
lý, dùng đ tính các đnh mc có cn c k thut.
2.1.1.5. Yu t trong đnh mc lao đng
Là nhng yu t cu thành quá trình lao đng đc phân chia nh ra đ
nghiên cu đnh mc, tùy thuc vào yêu cu nghiên cu, bao gm: bc công vic,
nguyên công, t hp thao tác, thao tác…
-10-
2.1.1.6. im ghi
Là đim phân chia ranh gii v thi gian gia hai yu t đi lin ca quá trình
lao đng, đó là đim thi gian bt đu ca quá trình lao đng đc nghiên cu đ
đnh mc lao đng.
2.1.1.7. Nhân t nh hng đn đnh mc lao đng
Là các đc tính t chc - k thut ca quá trình lao đng hoc điu kin t
nhiên mà chúng nh hng trc tip đn tr s hao phí lao đng ca ngi công
nhân và máy móc thit b, nhng nhân t nh hng này có th lng hóa hoc mô
t bng li.
2.1.1.8. c tính quá trình đnh mc lao đng
Là tp hp tt c các yu t v t chc - k thut, điu kin t nhiên ca quá
trình nghiên cu. c tính quá trình đc xác đnh bng phiu đc tính khi tin
hành công tác đnh mc lao đng.
2.1.1.9. Tiêu chun ca quá trình đnh mc lao đng
Là đc tính ca quá trình nghiên cu đnh mc lao đng, đc quy đnh hp
lý sau khi đã xem xét các điu kin t chc - k thut c th, phù hp vi các t
chc sn xut và trình đ phát trin ca khoa hc - k thut hin đi, đáp ng các
quy phm k thut ca ngi lao đng và nng sut ca máy móc thit b.
2.1.1.10. Công tác đnh mc lao đng
có các đnh mc lao đng, cn xây dng đnh mc. Mc đã xây dng ch
đa vào thc hin khi đã đc xét duyt và cp có thm quyn ký ban hành. Khi
mc lao đng đã đc ban hành, cn t chc áp dng mc, qun lý thc hin mc,
sa đi mc khi điu kin t chc - k thut ca sn xut - kinh doanh thay đi, rà
soát đnh k phát hin các mc quá cng, lc hu đ điu chnh kp thi. Quá trình
đó đc gi là đnh mc lao đng.
Công tác đnh mc lao đng khá phc tp, đòi hi ngi cán b đnh mc
phi có trình đ nghip v vng chc. Mt khác, công tác đnh mc lao đng có
quan h trc tip đn quyn li ca ngi lao đng, đc bit ngi lao đng trc
tip sn xut sn phm, kinh doanh sn phm, nên khi thc hin công tác này đòi
hi phi có s tham gia ca ngi đi din ngi lao đng (công đoàn, nghip
-11-
đoàn…) và phi làm tt công tác t tng cho ngi lao đng. vic nghiên cu,
xây dng, ban hành h thng mc lao đng đt mc trung bình tiên tin (mc có đ
cng hp lý) phi có hi đng đnh mc lao đng, thành phn gm đi din ca các
b phn, phòng ban liên quan và do Giám đc ch trì đ quyt đnh các vn đ ca
công tác mc lao đng.
2.1.2. Các nguyên tc đnh mc lao đng
Xây dng đnh mc lao đng phi đm bo các nguyên tc sau đây:
- nh mc lao đng đc xây dng trên c s cp bc công vic và phù hp
vi cp bc công nhân; bo đm ci thin điu kin làm vic, đi mi k thut công
ngh và đm bo các tiêu chun lao đng.
- Mc lao đng quy đnh là mc trung bình tiên tin, đm bo s đông ngi
lao đng thc hin đc mà không phi kéo dài quá thi gian làm vic tiêu chun
theo qui đnh ca pháp lut.
- Khi thay đi k thut, công ngh sn xut, kinh doanh thì phi điu chnh
đnh mc lao đng.
- nh mc lao đng tng hp cho đn v sn phm, k c sn phm qui đi
và đnh mc biên ch lao đng tng hp ca doanh nghip phi hình thành t đnh
mc nguyên công và t đnh mc biên ch ca b phn c s và lao đng qun lý.
- Khi xây dng đnh mc lao đng tng hp, phi đng thi xác đnh đ
phc tp lao đng và cp bc công vic bình quân theo phng pháp gia quyn.
Trong quá trình tính toán xây dng đnh mc lao đng, phi cn c vào các
thông s k thut quy đnh cho sn phm, qui trình công ngh sn xut sn phm, ch
đ làm vic ca thit b, kt hp vi nhng kinh nghim tiên tin có điu kin áp
dng rng rãi và các yêu cu v chn chnh t chc sn xut, t chc lao đng và
qun lý. Không đc tính nhng lao đng làm sn phm ph, sa cha ln và hin
đi hóa thit b, sa cha nhà xng, công trình xây dng c bn, ch to, lp đt
thit b và các công vic khác vào đnh mc lao đng tng hp cho đn v sn phm.
Mc lao đng mi hoc mc lao đng đc sa đi phi đc áp dng th
ti đa không quá 3 tháng sau đó mi đc ban hành chính thc.
-12-
2.1.3. Các loi đnh mc lao đng
Các mc lao đng đc áp dng trong thc t sn xut đc phân loi theo
các tiêu chun khác nhau, bao gm các loi mc sau đây:
2.1.3.1. Theo phng pháp đnh mc có
Mc phân tích kho sát, mc phân tích tính toán (tính toán theo các tiêu
chun đã đc xây dng sn), mc thng kê, mc kinh nghim, mc bình ngh,
mc so sánh.
2.1.3.2. Theo đi tng đnh mc có
Mc chi tit, mc m rng và mc cho đn v sn phm.
Mc chi tit là mc đc xây dng cho mt nguyên công hoc bc công vic.
Mc m rng là mc đc xây dng cho mt quá trình tng hp bao gm t
hp nhiu nguyên công hoc nhiu bc công vic.
Mc lao đng cho đn v sn phm (còn đc gi là mc lao đng tng hp cho
đn v sn phm) là tng hao phí lao đng cho mt đn v sn phm, bao gm hao
phí lao đng công ngh, lao đng và phc v, lao đng qun lý.
2.1.3.3. Theo hình thc t chc lao đng
Có mc lao đng cá nhân và mc lao đng tp th.
Mc lao đng cá nhân là mc lao đng đc xây dng cho nguyên công,
bc công vic…và giao cho tng cá nhân thc hin trong điu kin t chc - k
thut xác đnh.
Mc lao đng tp th là mc xây dng cho các công vic, khi lng công
vic và giao cho mt tp th lao đng (t, đi, nhóm t 2 ngi tr lên) thc hin
trong điu kin t chc - k thut xác đnh.
2.1.3.4. Theo phm vi áp dng
Có mc lao đng thng nht (mc liên ngành, mc ngành), mc c s và
mc mu.
Mc lao đng c s là mc do các doanh nghip t xây dng và áp dng trong
các điu kin t chc - k thut, sn xut - kinh doanh c th ca tng doanh nghip.
Mc lao đng thng nht là các mc đc xây dng cho các quá trình sn
xut - kinh doanh đã đc mu hóa hoc cho các quá trình có điu kin lao đng
-13-
ging nhau. Vic áp dng mc lao đng thng nht có tính cht bt buc đi vi tt
c các doanh nghip, các doanh nghip này có hoc có th to ra các điu kin t
chc - k thut ging vi các quá trình lao đng đã đc xây dng trong mc lao
đng thng nht. Mc lao đng thng nht đc chia thành mc thng nht ngành
và mc thng nht nhà nc (liên ngành).
Mc lao đng thng nht ngành là loi mc đc xây dng và áp dng cho
nhng công vic đc thù ca mt ngành sn xut - kinh doanh.
Mc thng nht nhà nc (mc liên ngành) đc áp dng cho tt c các công vic
có cùng điu kin t chc - k tt c các đn v sn xut - kinh doanh trong nn
kinh t quc dân không phân bit ngành.
Mc mu là mc đc xây dng cho các quá trình công ngh mu trong điu
kin t chc - k thut mu, khi trình đ t chc - k thut này mi ch đt đc
mt s doanh nghip, mc mu ch có tính cht hng dn và khuyn ngh áp dng.
2.1.3.5. Theo hình thc phn ánh chi phí lao đng có
Mc thi gian, mc sn lng, mc phc v, mc thi gian phc v, mc
biên ch và mc nhim v
Mc thi gian là chi phí thi gian đc xác đnh đ hoàn thành mt đn v
sn phm hoc mt khi lng công vic (mt nguyên công, mt chi tit…) vi tiêu
chun cht lng nht đnh do mt ngi lao đng hay mt nhóm ngi lao đng
có trình đ ngh nghip xác đnh thc hin trong các điu kin t chc - k thut
nht đnh.
Mt trong bin th ca mc thi gian là mc thi gian phc v.
Mc thi gian phc v là s lng thi gian đc xác đnh cho mt ngi
lao đng hoc mt nhóm ngi lao đng có trình đ ngh nghip nht đnh phc v
mt đn v thit b, đn v din tích sn xut hoc nhng đn v sn xut khác trong
nhng điu kin t chc - k thut xác đnh.
Nu trong quá trình làm vic ch thc hin mt loi công vic vi thành phn ngi
lao đng không đi thì xác đnh mc sn lng.
Mc sn lng là s lng sn phm hoc khi lng công vic đc quy
đnh cho mt ngi lao đng hoc mt nhóm ngi lao đng có trình đ ngh
-14-
nghip thích hp phi hoàn thành trong mt đn v thi gian đúng theo tiêu chun
cht lng trong nhng điu kin t chc - k thut nht đnh.
Mc sn lng là tr s nghch đo ca mc thi gian xác đnh theo:
M
sl
= T/M
tg
M
sl
: Mc sn lng tính bng chi tit, m, m2, tn, kg và km…
M
tg
: Mc thi gian cho mt đn v sn phm.
T: Là khong thi gian xác đnh mc sn lng (1 gi, ca=8 gi, ngày đêm =
24 gi, tháng)
Mc phc v là s lng các đn v thit b, din tích sn xut, ni làm
vic, s lng công nhân…đc quy trình cho mt ngi lao đng hoc nhóm
ngi lao đng có trình đ ngh nghip tng ng phi phc v trong các điu kin
t chc – k thut xác đnh.
Trong nhng trng hp, khi mt nhóm ngi lao đng phc v đi tng
sn xut phi thc hin các nguyên công, bc công vic, công vic rt đa dng,
không n đnh v thi gian và chu k thc hin thì s dng mc biên ch.
Mc biên ch là s lng ngi lao đng có ngh nghip và tay ngh,
chuyên môn - k thut xác đnh đc quy đnh đ thc hin các công vic c th,
không n đnh v tính cht và đ lp li ca nguyên công hoc đ phc v các đi
tng nht đnh, ví d biên ch th kho trong loi hình sn xut nh. Nói cách khác,
mc biên ch này đc áp dng trong điu kin công vic đòi hi hot đng phi
hp ca nhiu ngi mà kt qu không tách riêng đc cho tng ngi, không th
xác đnh mc thi gian, mc sn lng, mc phc v. Nhng công vic nh hành
chính, nghiên cu th trng, nghiên cu khoa hc, qun lý nhà nc… là nhng
công vic đòi hi phi xác đnh mc biên ch.
i vi ngi lao đng hng lng thi gian thc hin nhng nguyên công
lp li thng xuyên hoc có chu k thì cn phi xác đnh nhim v đnh mc.
Nhim v đnh mc là khi lng công vic xác đnh cho mt ngi lao
đng hoc mt nhóm ngi phi thc hin trong mt chu k thi gian nht đnh
(tháng, ca), ví d khi lng các công vic đc giao cho mt phòng t chc nhân
s trong mt doanh nghip.
-15-
2.2. ụ ngha, tác dng ca công tác đnh mc lao đng trong t chc
Nhng hot đng sn xut - kinh doanh, hot đng xã hi ca con ngi đ
làm ra sn phm ngày càng mang tính tp th, tính xã hi và quc t cao, vì vy đòi
hi công tác qun lý sn xut - kinh doanh và qun lý các dng hot đng phi có h
thng bin pháp đa dng, khoa hc. nh mc lao đng ra đi và phát trin tr
thành mt bin pháp qun lý sn xut - kinh doanh mt cách khoa hc, có hiu qu
vi ý ngha tác dng trên nhiu mt.
2.2.1. nh mc lao đng là bin pháp quan trng đ tng nng sut và
h giá thành sn phm
Tng nng sut lao đng là quy lut kinh t chung cho mi hình thái kinh t -
xã hi, là đng lc cho s phát trin ca xã hi loài ngi. Trong điu kin kinh t
vn hành theo c ch th trng vi s cnh tranh gay gt, mun tn ti và phát
trin, các doanh nghip buc phi tìm cách tng nng sut lao đng, h giá thành
sn phm và mc đích cui cùng là ci thin tng sn phm xã hi và thu nhp quc
dân. nh mc lao đng giúp cho các c s, doanh nghip thc hin đc điu đó.
Thông qua vic tng nng sut lao đng, h giá thành sn phm ca tng c s,
doanh nghip, tng sn phm xã hi và thu nhp quc dân s đc ci thin.
nh mc lao đng là công c có hiu lc đ khai thác kh nng tim tàng
trong sn xut - kinh doanh, công tác. Quá trình xây dng và áp dng mc lao đng
vào sn xut - kinh doanh, công tác là quá trình nghiên cu, tính toán và gii quyt
các yêu cu v k thut, sp xp ni làm vic cng nh các yu t bo đm sc
khe cho ngi lao đng… Quá trình này cng giúp cho vic phát hin các loi thi
gian lãng phí nhìn thy đc (đi mun, v sm, làm không đúng nhim v…) và
thi gian lãng phí không nhìn thy (thao tác, bc công vic tha…), tìm nguyên
nhân gây ra chúng và các bin pháp khc phc. ó là điu kin thun li đ ngi
lao đng s dng hp lý các thit b máy móc, vt t k thut và thi gian lao đng,
áp dng các kinh nghim và phng pháp lao đng tiên tin.
-16-
2.2.2. nh mc lao đng hp lý có tác đng nâng cao hiu qu công tác
chin lc và k hoch
Nn kinh t vn hành theo c ch th trng tt yu dn ti s cnh tranh, do
đó mun tn ti và phát trin, các c s, doanh nghip cn xây dng các chin lc,
k hoch sn xut - kinh doanh. nh mc lao đng vi s th hin rõ c v s
lng và cht lng lao đng, gn lin vi nhng điu kin t chc - k thut c
th, tr thành c s quan trng đ lp các chin lc, k hoch ca doanh nghip, t
chc mt cách toàn din, chính xác.
Nh có mc lao đng, ngi ta có th lp đc chin lc, k hoch v phát
trin, s dng ngun nhân lc (k hoch s lng lao đng, k hoch đào to nâng
cao trình đ chuyên môn - k thut cho phát trin ngun nhân lc, k hoch tng
nng sut lao đng, k hoch qu tin lng…) mt cách chính xác, khoa hc.
Nhng k hoch này, cùng vi h thng đnh mc lao đng là c s đ điu chnh
và lp các k hoch khác nh k hoch sn xut - kinh doanh, k hoch tài chính…
2.2.3. nh mc lao đng là c s đ t chc lao đng khoa hc
T chc lao đng trong các c s, doanh nghip nhm bo đm cho quá trình
sn xut - kinh doanh, công tác tin hành đc cân đi, liên tc, nhp nhàng đ đt
nng sut lao đng cao. Lao đng ca mi ngi tham gia vào quá trình sn xut -
kinh doanh, công tác là mt b phn không th thiu đc ca toàn b quá trình.
Nu mt b phn nào đó ngng hot đng thì c quá trình hot đng sn xut - kinh
doanh s b ngng tr. Vì vy, mun đt hiu qu kinh t cao, phi t chc sn xut
và t chc lao đng trong tng b phn có hiu qu. iu kin đ đáp ng yêu cu
trên là phi tính đc các mc tiêu hao lao đng cho mi công vic trong tng b
phn, trên c s đó gii quyt đúng đn các vn đ phân công và hp tác lao đng,
t chc ni làm vic, nghiên cu la chn nhng phng pháp lao đng tiên tin.
Nói cách khác, đnh mc lao đng cho phép xây dng và áp dng vào sn xut,
công tác nhng hình thc t chc lao đng hp lý.
Mc lao đng không nhng th hin khi lng công vic, mà còn yêu cu
c th và cht lng lao đng phi có trình đ tay ngh, chuyên môn bc nht
đnh nào đó mi có th hoàn thành đc. Do đó, mc lao đng là c s đ tin hành
-17-
phân phi công vic cho tng ngi lao đng da trên trình đ chuyên môn - k
thut ca h. Mt khác, thông qua vic nghiên cu kt cu thi gian tiêu hao cho
các loi công vic th công hay t đng hóa, đnh mc lao đng giúp ta xác đnh, b
trí và phân công lao đng. Ví d, trong quá trình sn xut - kinh doanh đc t
đng hóa, hình thc phân công lao đng theo hng chuyên môn hóa hp không
đm bo s dng trit đ thi gian lao đng thì đnh mc lao đng phi tính đn
thi gian thao tác bng tay và bng máy ca ngi lao đng đ xây dng biu đ
đng nhiu máy và chuyn hình thc phân công lao đng theo ngh t phm vi hp
sang rng.
Mc lao đng là cn c đ tính nhu cu lao đng ca tng ngh, to điu
kin phân phi t l ngi làm vic tng b phn hp lý và tit kim, thc hin
hp tác cht ch nhng ngi tham gia lao đng, gia các b phn sn xut, công
tác v không gian và thi gian, bo đm s phi hp nhp nhàng gia các b phn
sn xut - kinh doanh, công tác vi nhau.
nh mc lao đng giúp cho doanh nghip xác đnh chính xác s lng và
cht lng lao đng cn thit cho tng khâu, tng mt xích công vic tng giai
đon trong k k hoch, qua đó giúp doanh nghip ch đng trong vic tuyn dng
và s dng lao đng, đm bo thc hin tt các k hoch đã đ ra.
nh mc lao đng còn nghiên cu, phân tích t m kh nng sn xut, công
tác ca ni làm vic, qua đó đa ra đc các bin pháp khc phc nhng bt hp lý
trong t chc ni làm vic, loi b nhng thao tác và đng tác tha, to thun li
cho ngi lao đng hoàn thành tt nhim v sn xut - kinh doanh, công tác, tng
nng sut lao đng.
nh mc lao đng có cn c k thut còn là bin pháp có hiu qu đ cng
c và tng cng k lut lao đng, thúc đy ngi lao đng thc hin đúng các quy
phm, quy trình trong sn xut - kinh doanh, công tác.
2.2.4. nh mc lao đng là c s đ thc hin nguyên tc phân phi
theo lao đng
Cn c đánh giá mc đ tham gia lao đng ca mi ngi bao gm: s lng
và cht lng lao đng. S lng lao đng th hin s hao phí trí lc, bp tht, thn