Lợi ích kinh tế của người lao động trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài trên địa bàn thành phố hà nội

HC VINăCHệNHăTR QUC GIA H CHệăMINH




NGUYN TH MINH LOAN


LIăệCHăKINHăTăCAăNGIăLAOăNGăTRONGă
CỄCăDOANHăNGHIPăCịăVNăUăTăNCăNGOĨIă
TRểNăAăBĨNăTHĨNHăPHăHĨăNI





LUNăỄNăTINăSăKINHăT






HĨăNI - 2015
HC VINăCHệNHăTR QUC GIA H CHệăMINH



NGUYN TH MINH LOAN

LIăệCHăKINHăTăCAăNGIăLAOăNGăTRONGă
CỄCăDOANHăNGHIPăCịăVNăUăTăNCăNGOĨIă
TRểNăAăBĨNăTHĨNHăPHăHĨăNI

Chuyênăngành : Kinh t chínhătr
Mãăs : 62 31 01 02


LUNăỄNăTINăSăKINHăT


NGIăHNG DN KHOA HC: PGS. TS NGUYN KHC THANH




HĨăNI - 2015
LIăCAMăOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cu
ca riêng tôi. Các s liu nêu trong lun án là trung
thc, có ngun gc rõ ràng và đc trích dn đy đ
theo đúng quy đnh.


Tácăgi



Nguyn Th Minh Loan

MC LC
Trang
M U
1
Chngă1: TNGăQUANăTỊNHăHỊNHăNGHIểNăCUăCịăLIểNăQUANăNă
ăTĨI
6
1.1.ăCácăcôngătrìnhănghiênăcuăăncăngoài
6
1.2.ăCácăcôngătrìnhănghiênăcu caăcácătácăgi trongănc
13
1.3.ăánhăgiáăkháiăquátăkt qu nghiênăcuăliênăquanăđnăđ tàiăvàănhng
vnăđ đt ra cn phi tip tcănghiênăcu
24
Chngă2: CăS LụăLUN V LIăệCHăKINHăT CAăNGI LAO
NGă TRONGă CỄCă DOANHă NGHIPă Cịă VNă Uă Tă
NCăNGOĨI
29
2.1.ăLỦălun v liăíchăkinhăt
29
2.2. Liăíchăkinh t caăngiălaoăđngătrongăcácădoanhănghipăcóăvnăđu
tăncăngoài
36
2.3.ăCácănhânăt nhăhngăđn liăíchăkinhăt caăngiălaoăđngătrongăcácă
doanh nghipăcóăvnăđuătăncăngoàiă Vit Nam
50
2.4. Kinh nghim mt s tnh ca Vit Nam v vic gii quyt liăíchăkinhăt
caăngiălaoăđngătrongăcácădoanhănghipăcóăvnăđuătăncăngoài
69
Chngă3: THC TRNG LIăệCHăKINHăT CAăNGIăLAOăNG

TRONGă CỄCă DOANHă NGHIPă Cịă VNă Uă Tă NC
NGOĨIăăTRểNăAăBĨNăTHĨNHăPH HĨăNI
76
3.1. Nhng thun li vàăkhóăkhnăthc hin liăíchăkinhă t ca ngi lao
đngă trongă cácă doanhă nghipă cóă vnă đu t ncă ngoàiă trênă đaă bànă
thànhăph HàăNi
76
3.2.ăTìnhăhìnhăthc hin liăíchăkinhăt caăngiălaoăđngătrongăcácădoanhă
nghipăcóăvnăđuătăncăngoàiătrênăđaăbànăthànhăph HàăNi
82
3.3. ánhăgiáăchungăv thc hin liăíchăkinhăt caăngiălaoăđngătrongăcácă
doanh nghipăcóăvnăđuătăncăngoàiătrênăđaăbànăthànhăph HàăNi
100
Chngă 4:ă QUANă IMă VĨă GIIă PHỄPă NHM BOă M LIă ệCHă
KINH T CAă NGIă LAOăNGăTRONGă CỄCă DOANHă
NGHIPăCịăVNăUăTăNCăNGOĨIăTRểNăAăBĨNă
THĨNHăPH HĨăNI
118
4.1. Nhngăquanăđim c bn nhm boăđm liăíchăkinhăt ca ngi lao
đngă trongă cácă doanhă nghipă cóă vnă đu t ncă ngoàiă trênă đaă bànă
thànhăph HàăNi
118
4.2.ăCácăgiiăphápăch yu nhm boăđm liăíchăkinhăt ca ngiălaoăđng
trongăcácădoanhănghipăcóăvnăđu t ncăngoàiătrênăđaăbànăthànhăph
HàăNi
127
KT LUN
148
DANH MCă CỌNGă TRỊNHă CAă TỄCă GI ẩă CỌNGă B LIểNă
QUANăN LUNăỄN

151
DANH MCăTĨIăLIU THAM KHO
152
PH LC

DANH MCăCỄCăCH VIT TT
BLL
:
B lutălaoăđng
CNH,ăHH
:
Côngănghipăhoá,ăhinăđiăhoá
CNTB
:
Ch nghaătăbn
DN
:
Doanh nghip
DNCVTNN
:
Doanh nghipăcóăvnăđuătăncăngoài
FIE
:
Kinh t cóăvnăđuătăncăngoài
ISO
:
T chc quc t v tiêuăchunăhoá
FDI
:
uătătrc tipăncăngoài

GDP
:
Tng sn phm quc ni
KCN
:
Khuăcôngănghip
LIKT
:
Liăíchăkinhăt
QHSX
:
Quan h sn xut
SXKD
:
Sn xut kinh doanh
TTATXH
:
Trt t anătoànăxưăhi
USD
:
ôălaăM
XHCN
:
Xưăhi ch ngha

DANH MCăCỄCăBNG
Trang
Bng 2.1:
Cácăqucăgiaăcóăs vnăđuă tănhiu nhtă vàoăVit Nam 6
thángăđu nmă2014
61
Bng 3.1:
Cácădoanh nghipăcóăvnăđuătăncăngoàiăđóngăgópăvàoăs
tngătrng ca GDP
88
Bng 3.2:
Mcălngăti thiuăvùngăđi vi doanh nghip FDI
90


DANH MCăCỄCăăBIUă,ă TH,ăSă
Trang
Biuăđ 3.1:
ánhă giáă trìnhă đ chuyênă mônă ca lcă lngă laoă đng
thànhăph HàăNi nmă2013
78
Biu đ 3.2:
Mcăđ hàiălòngăv cácăch đ choăcôngănhân
89
Biuăđ 3.3:
LỦ doăchaăhàiălòngăcaăngiălaoăđng
92
Biuăđ 3.4:
Nguyênănhânăđìnhăcôngăcaăngiălaoăđng

94
Biuăđ 3.5:
Cácăt chcăđi dinăđuătranhăchoăngiălaoăđng trong
cácădoanhănghipăcóăvnăđuătăncăngoài
96
Biuăđ 3.6:
Hoànă cnhă că trúă caă ngi laoă đngă trongă cácă doanhă
nghipăcóăvnăđuătăncăngoàiătrênăđaăbànăHàăNi
98
Săđ 2.1:
Mi quan h liăíchăkinhăt gia ngiălaoăđng,
doanh nghip,ănhàănc
59

1
MăU
1.ăTínhăcpăthităcaăđătƠi
Trongătìnhăhìnhăhinănayătrcăsăbùngănăvăkhoaăhcăkăthutăthôngătină
vàă xuă thă toànăcuă hóaă kinhătăđưătoăchoănnă kinhătăthă giiăphátă trinănngă
đngămnhămăhn,ăcùngăviăxuăthăchungăđóăđuătăncăngoàiăvàoăVităNamă
nóiăchungăvàăthànhăphăHàăNiănóiăriêngăđưăcóăsăgia tngăhnătrcărtănhiu.
S giaă tngă đóă doă nhiuă yuă tă kháchă quană tácă đng,ă đcă bită làă să tácă
đngăcaănnăkinhătăthăgiiăbcăđuăthoátăraăkhiăkhng hong.ăLmăphátăă
mtăsăncăChâuăÁăgim,ătngătrngăkinhătăănhiuăncătrongăkhuăvcăđưăcóă
chiuăhngăgiaătng.ăuătăncăngoàiăvàoăthànhăphăHàăNiăcóăsăkhiăscă
đưătácăđngătíchăccăđiăviăsăphátătrinăkinhătă- xưăhi.ăángăchúăỦălàăcácădă
ánăđuătăđcăthcăhinăđưăgópăphnăquanătrngătrongăgiiăquytăvicălàmăchoă
sălngălnălaoăđngăcaăthànhăphăHàăNi.
Nhiu doanh nghipăcóăvnăđuătăncăngoàiă(DNCVTNN)ăđưăquanătâmă
đn liăíchăcaăngiălaoăđngălàmăvic  căs sn xut ca h, tr lngăchoăcôngă

nhână mc tho đángăđápăng nhu cuătáiăsn xut scălaoăđng,ăquanătâmăđnăđiu
kinămôiătrngălàmăvic ca côngănhânăvàăđưăcóănhng hotăđng nhmănângăcaoă
đi sng tinh thnăchoăcôngănhân.ăPhn lnăngiălaoăđngătrongăcácăDNCVTNNă
cóăthuănhpăkháănăđnh, tinăthngătngălên,ăliăíchăkinhăt (LIKT) caăngi lao
đngăđc boăđm,ăđi sng ca h tngăbcăđc ci thin,ăgópăphn thc hin
mcătiêuănăđnh kinh t - xưăhi  Th đôăvàăcácătnhălânăcn.
Tuyănhiên,ăbênăcnhăcácăDNCVTNNăcóăs quanătâmăđi viăđi sng vt
cht, tinh thnăchoăngiălaoăđng,ăcngăcònăkhôngăítăcácăch doanh nghip (DN)
do chy theo li nhun,ămuăliăchoămìnhănênăđưăhn ch,ăkhôngăquanătâmăti liăíchă
chínhăđángăcaăngiălaoăđngălàmăvicătrongăcăs sn xut caămình,ătr lngăchoă
côngănhânăthp,ălngăkhôngăbo đmătáiăsn xut scălaoăđng  mcăbìnhăthng,
điu kin,ămôiătrngălàmăvicăđc hiăkhôngăđc x lỦ,ătrangăthit b choăngi lao
đngă khôngă bo đmă tiêuă chun v sinh,ă ană toànă laoă đng. Nhiuă DNCVTNNă
khôngăloăđc ch  choăcôngănhân,ăphn lnăcôngănhânăt thuêănhà,ăphòngătr đ că
trú,ăcácănhàătr gn vi khu vcălàmăvic caăcôngănhân,ănhngămangătínhătm b, b

2
tríătrongăkhôngăgianăcht hp, thiuăđinăncăthngăxuyên.ăi sng tinh thn ca
côngănhânăcngărt hn ch,ăngoàiăgi làmăvicăcôngănhânăítăđc tipăxúcăviăcácă
phngătinăthôngătinăđiăchúngănhăsáchăbáo,ăphimănh,ătiăvi…
Nhìnăchung,ătìnhătrng mt s DNCVTNNăvnăchaăquanătâmăthíchăđángă
đn liăíchăkinhăt caăngiălaoăđng c th là:
- Vi phm liă íchă kinhă t trc tip caă ngiă laoă đng: Tină công;ă tin
thng; qu phúcăli, bo him.
- Vi phm liăíchăkinhăt giánătip:ăiu kinămôiătrngălàmăvicăđc hi,
trang thit b choăngiălaoăđngăkhôngăđm boătiêuăchun v sinh,ăanătoànălaoă
đng thp;ăđi sng tinh thn thiu thn.
- Xut hin nhiu hinătngătiêuăccătrongăquáătrìnhăs dng lao đng, la
đo,ăđánhăđpăngiălaoăđng,ăkhôngăth hin s quanătâmăđn liăíchăkinhăt ca
ngiălaoăđng

Doăđiu kinăđi sng vt chtăvàă tinhăthn caăngiălaoăđngătrongă cácă
DNCVTNNătrênăđaăbànăthànhăph HàăNiăkhôngăđc boăđm dn tiătìnhătrng
ngiălaoăđng trong nhiuăDNăđìnhăcông,ăđuătranhăđòiătngălng,ăci thinămôiă
trngălàmăvic,ă yêuăcu cácăch DNăquanătâmătiăcácănhuăcuăvàăliăíchăchínhă
đángă caăcôngă nhân.ă Mtăkhác,ă cngădoăliă íchă caăcôngă nhână b xâmă hi, mc
lngăthp,ăđiu kin cuc sngăkhóăkhnăđưăcóămt b phnăcôngănhânăsaăvàoăcácă
t nnăxưăhi trm cp, c bc, laăđo…ăTt c cácăhinătngătiêuăcc ny sinh
trongăđi sng caăngiălaoăđngătrongăcácăDNCVTNNătrênăđaăbànăthànhăph
HàăNiăđưătácăđngăkhôngăttăđi vi s phátătrin kinh t vàătrt t anătoànăxưăhi
(TTATXH)ătrênăđaăbànăthànhăph.
Trc thc trngătrênădnăđnăcóănhiu cucăđìnhăcông,ăbưiăcông,ăcaăngi
laoăđngătrongăcácăDNCVTNN trênăđaăbànăthànhăph HàăNi.ăDoătíchăt mâuă
thun trong gii quyt liăíchăkinhăt caăngiălaoăđngătrongăcácăDNCVTNNă
xut hin nhngăxungăđtăxưăhi,ăgâyăraănhng binăđng xu v kinh t,ăchínhătr.
âyăkhôngăch làăvnăđ bcăxúcămàăcònălàăvnăđ phi gii quytăcăbnălâuădàiă
trongăquáătrìnhăthuăhútăđuătăncăngoàiăvàăboăđm liăíchăkinhăt choăngi lao
đng, cn phiăđcănghiênăcuăvàăcóănhng giiăphápăcn thit.ăVìăvy,ănghiênăcu

3
sinh la chn vnăđ: "Liăíchăkinhăt caăngiălaoăđngătrongăcácădoanhănghip
cóăvnăđuătăncăngoàiătrênăđaăbànăthànhăph HàăNi", đ làmăđ tàiălunăánă
Tinăsăchuyênăngànhăkinhăt chínhătr rt cn thit,ăcóăỦănghaălỦălunăvàăthc tin
sâuăsc.
2. McăđíchăvƠănhim v nghiênăcu ca lunăán
2.1. Mcăđíchănghiênăcu ca lunăán
Trênăcăs làmărõănhng vnăđ lỦălun v LIKT caăngiălaoăđng trong
cácăDNCVTNN.ăLunăánăđánhăgiáăthc trng LIKT caăngiălaoăđng trong
cácăDNCVTNNătrênăđaăbànăthànhăph HàăNi trong nhngănmăqua.ăTrênăcă
s đó,ăđ xut nhng giiăphápănhm boăđm LIKT caăngiălaoăđng trong
cácăDNCVTNNătrênăđaăbànăthànhăph HàăNi.

2.2. Nhim v nghiênăcu ca lunăán
- Làmărõănhngăcăs lỦălunăvàăthc tin v LIKTăvàăLIKTăcaăngi lao
đngătrongăcácăDNCVTNN.
- Phână tích,ă đánhă giáă thc trng LIKT caă ngiă laoă đngă trongă cácă
DNCVTNNătrênăđaăbàn thànhăph HàăNi.
-  xut nhngăquanăđimăvàăgiiăphápănhm boăđm LIKT caăngi lao
đngătrongăcácăDNCVTNNătrênăđaăbànăthànhăph HàăNiăđnănmă2020ăvàătm
nhìnăđnănmă2030.
3.ăăiătngăvƠăphmăviănghiênăcu ca lunăán
3.1.ăiătngănghiênăcu ca lunăán:ăLunăánătpătrungănghiênăcu v
LIKTămàăngiălaoăđngăcóăđcăkhiălàmăvicătrongăcácăDNCVTNNătrênăđaăbànă
thànhăph HàăNi.
3.2. Phmăviănghiênăcu ca lunăán
- V niădung:ăTrênăđaăbànăthànhăph HàăNiăcóăvnăđuătănóiăchung,ămàă
ch nghiênăcu trong DN thuc loi 100% vnăđuătăncăngoài.ă
- V khôngă gian:ă Trênă đaă bànă thànhă ph Hàă Ni  3ă khuă côngă nghip
(KCN): KCN BcăThngăLongăhuynăôngăAnh,ăHàăNi; KCN NiăBàiăhuynăSócă
Sn,ăHàăNi,ăvàăKCNăQuangăMinhăhuynăMêăLinh,ăHàăNi.
- V thi gian: Lunăánănghiênăcu t nmă2000ăđnă2014ăvàăđ xut gii
phápăđnănmă2020.

4
4.ăCăs lỦălunăvƠăphngăphápănghiênăcu ca lunăán
4.1.ăCăs lýălun ca lunăán
Lunăánădaătrênăcăs lỦălun ca ch nghaăMácă- Lênin,ăđng li, ch
trng,ăquană đim caăng Cng sn VităNam;ăchínhăsách,ăphápălut caă Nhàă
nc; kt qu ca nhngăcôngătrìnhănghiênăcu khoa hcătiêuăbiuăcóăliênăquanăđn
LIKT caăngiălaoăđngătrongăcácăDNCVTNN.ăT đó,ăxâyădngăcăs lỦălun
choăđ tàiăca lunăán.
4.2.ăPhngăphápănghiênăcu ca lunăán

- V phngăphápălun: Lunăánăs dngă cácăphngăphápăca ch nghaă
duy vt bin chng, duy vt lch s,ăphngăphápătruătngăhoáăkhoaăhcăđ phână
tíchăcácăvnăđ lỦălunăvàăthc tin.
- V phngăphápănghiênăcu c th: S dngăcácăphngăphápăthngăkê,ă
phânătích,ălôăgícăkt hp vi lch s, khoăsátăthc tin.
- K tha mtăcáchăcóăchn lc kt qu nghiênăcu caăcácăcôngătrìnhăkhoaă
hcăđưă đcăcôngă b, đng thi cp nht, b sung nhngă tăliu mi v ch đ
nghiênăcu.
5. Nhngăđóngăgópămi ca lunăán
- Làmărõăkháiănim, bn cht,ăđcătrngăvàăcăcu LIKT caăngiălaoăđng
trongăcácăDNCVTNN.
- Phânătíchăcácănhânăt nhăhngăđn LIKT caăngiălaoăđngătrongăcácă
DNCVTNN.
- ánhăgiáăthc trng LIKT caăngiălaoăđng trongăcácăDNCVTNNătrênă
đaăbànăthànhăph HàăNi. Ch raăđc nhngănguyênănhânăgâyănênăxungăđt v li
íchăgiaăngiălaoăđng viăcácăch DNCVTNN.
-  xutăcácăquanăđim nhm boăđm LIKT caăngiălaoăđngătrongăcácă
DNCVTNNătrênăđaăbànăthànhăph Hà Ni.
-  xută03ănhómăgiiăphápănhm boăđm LIKT caăngiălaoăđng trong
cácăDNCVTNN trênăđaăbànăthànhăph HàăNi trong thi gian ti.
- Kt qu nghiênăcu ca lunăánăcóăth dùngălàmătàiăliu tham kho trong
ging dy,ănghiênăcu nhng vnăđ liênăquanăđn LIKT caăngiălaoăđngănóiă
chungăvàăngiălaoăđngătrongăcácăDNCVTNNănóiăriêng.

5
6.ăụănghaălỦălunăvƠăthc tin ca lunăán
- V mtălỦălun, lunăánăđưăh thngăhóaăvàălàmărõăthêmămt s vnăđ lỦă
lunăcăbn v LIKTănh:ăKháiănim v liăích,ăLIKT, LIKT caăngiălaoăđng
trongăcácăDNCVTNN,ăđc đim,ăcăcu,ăcácănhânăt nhăhngăđn LIKT ca
ngiălaoăđng.ăTrênăcăs đó,ălunăánăgópăphn toăraăcăs lỦălun vng chc v

LIKT caăngiălaoăđngătrongăcácăDNCVTNNă Vit Nam.
- V mt thc tin, t phânătíchăthc trng LIKT caăngiălaoăđng trong
cácăDNCVTNN trênăđaăbànăthànhăph HàăNiăgiaiăđon 2000 - 2014, lunăánăch
ra nhng kt qu đtăđc, nhng mt hn ch ch yu vàănguyênănhânăca nhng
hn ch đó,ăđaăraăcácăquanăđimăvàăgii phápăcóătínhăkh thi, nhm boăđm LIKT
caăngiălaoăđngătrongăcácăDNCVTNN trênăđaăbànăthànhăph HàăNi.ăVìăvy,
lunăánăcóăth dùngălàmătàiăliu tham kho ttăchoăthànhăph HàăNiănóiăriêngăđ
vn dngăvàoăgii quyt mi quan h LIKT giaăngiălaoăđng,ăDNCVTNNăvàă
cácăcăquanăqunălỦănhàănc,ăcácăt chcăxưăhi.
7. Kt cu ca lunăánă
Ngoàiăphnămăđu,ăktălun,ămcălc,ădanhămcătàiăliuăthamăkho,ălunăánă
gmă4ăchng,ă12 tit.ă

6
Chngă1
TNGăQUANăTỊNHăHỊNHăNGHIểNăCUăCịăLIểNăQUANăNă TĨI

1.1.ăCỄCăCỌNGăTRỊNHăNGHIểNăCU  NCăNGOĨIă
1.1.1. Mt s tácă phmă nghiênă cu v liă íchă kinhă t tiêuă biu ca
ncăngoƠi
Trongătácăphm "The wealth of nations" (Ca ci ca các dân tc) [3, tr.65]
ca A.Smith, cho rng: S tin b văđi nhtătrongăquáătrìnhăphátătrin sc sn xut
caălaoăđngăvàăt l đángăk ca ngh thut, k nngăvàătríăthôngăminh,ărõăràngăđưă
đc xut hin nh kt qu ca vicăphânăcôngălao đng. Ọngăđưăquanăsátăquáătrìnhă
làmăvic caăcácăxng th côngăthyărõăkhiăcóăs phânăcôngăchuyênămônăhoáăthìă
nngăsut ca miăngiătrongăđiu kinăphânăcôngăchuyênămônăhoáăđưătngăgp
nhiu ln.ăiu quan trngăhnăc làăthôngăquaăvic sn xut theo liăphânăcôngă
chuyênămônăhoáă laoăđng, s phátă hin raă căs liăích.ăLIKTă vàăphână côngălaoă
đngăchínhălàăhaiăphmătrùăcóămi quan h gnăbóăviănhau,ăvìăliăíchăcáănhânămàă
conăngi thc hinăthôngăquaăvicăphânăcôngălaoăđngăđ miăngi t trau di

ngh nghip caămìnhămtăcáchăchuyênăsâuăđn mcăđ hoàn ho, khin vic lao
đng mang li hiu qu cao nht. Mtăkhác,ăkhiăthamăgiaăvàoăphânăcôngălaoăđng s
làmăchoăliăíchăcáănhânăgiaătng.ăă
Hnăna,ăA.Smithăcònăcóămtăquanăđim ht scăđcăđáoăvàăthc t so vi
đngăthiăkhiăôngăchoărngăđng lcăthúcăđyăconăngiălaoăđngăđ làmăraăca
ci vt chtăchoăxưăhi, to ra s phn thnh ca mi quc gia, miădânătcăchínhălàă
LIKT ca miăcáănhân,ălòngăhamătăli, v k caăcáănhân,ăhamălàmăgiàu.ăâyălàă
quanăđim rt tin b vàăthc t,ănhngăA.Smithăđưăb các nhàăkinhăt đngăthi
phêăbìnhăkháăgayăgt.
A.Smithăđưălàmăsángăt mi quan h gia liăíchă chungăcaă toànădânătc,
toànăqucăgiaăvàăLIKTăca miăcáănhân.ăỌngăkhngăđnh quc gia s tr nênăphn
thnh nu miăcáănhânăkhôngăngng n lcăđ ci thin sinh hot caăriêngămìnhătc
thc hin liăíchăcáănhânăcaămình.ăMiăngiălaoăđng, phc v ngiăkhácăchínhă
làăvìăliăíchăriêngăca h,ădoăđóăkhiămun h làmăvic, phc v thìăchúngătaăkhôngă

7
bao gi nóiăvi h v nhng nhu cu caăchúngăta,ămàăch nóiăvi h v miătăli
ca h.ăâyăthc s làămt quan nimăđc bit v LIKT,ătínhăthc tinăvàătin b
caăquanăđimăđc bitănàyăđưăđc thc t chng minh.
Theo A.Smith,ătrongăquáătrìnhăhotăđngăkinhăt,ămiăngiăđuătheoăđuiăliă
íchăcáănhân,ăđuănălcăci thinămcăsngăcaămình,ănhăthăttăyuăsădnăđnălàmă
tngăcaăciăxưăhi.ăNhngăxutăphátătătínhăvăkăcaăconăngi,ăliăíchăcaăcáă
nhânănàyăbăhnăchăbiăliăíchăcaăcáănhânăkhácăvàătrongăquáătrìnhăthcăhinăLIKT,ă
ttăcăcácăchăthăđuăcóămiăquan hăviănhau.ăA.Smithăđưăvit:ă"Anhăchoătôiăthă
màătôiăthích,ăanhăsăcóăthămàăanhăyêuăcu,ăđóăchínhălàăỦănghaăcaătraoăđi"ă[3,
tr.65].ăTăquanăđimăđó,ăA.Smithăđưăchărõ:ăóăchínhălàătoànăbăỦănghaăquanăhă
kinhătăvàăcngăchínhăbngăcáchănàyămàăngiătaănhnăđcăphnălnăcácădchăvă
cnăthitătrongăcucăsng.ăNhăvy,ălnăđuătiênăôngăđưănghiênăcuăcácăliăíchătrongă
miăquanăhălnănhauăgiaăchúng,ăỌngăchoărng,ăbtăcăliăíchănàoăcngăchăđcă
đápăngătrong trngăhpănóăkhôngămâuăthunăviătngănngăsutăcaătăbn.ăTină

lngăcaoăkhôngămâuăthunăviăliăíchăxưăhi,ăvìătheoămcătngătinălngăthìănngă
sutălaoăđngăcngăsăđcătngălên.ăMtătíchăccătrongălỦălunăliăíchăcaăA.ăSmithă
làăăch: LIKTăđcăcoiălàăđngălcăcăbnăcaăsăphátătrinăsnăxutăxưăhi,ăôngă
thaănhnăyuătăkháchăquanătrongăniădungăcaăLIKTăviătăcáchălàăđuămiătrongă
hotăđngăkinhătăcaăconăngi [3].
NhàăkinhătăDavidăRicardoă(1772ă- 1823) đưăkhngăđnh:ăLiăíchăkinhătăcaă
cácăgiaiăcpăkhácănhauăđcăxâyădngătrênăcăsălỦălunăvăgiáătr,ătinălngăvàăliă
nhunăchălàăbăphnăcaăgiáătrăvàăcngălàăngunăgcăcaălaoăđng.ăDoăđó,ăvică
tngă hayăgimă tinălngă să khôngănhă hngă đn giáă căhàngă hóa,ă màăchă nhă
hngăđnăvicăphânăphiăgiáătrăđưăđcătoăraăgiaăcôngănhânăvàătăbn,ăvìăvy să
nhăhngăđnăliăíchăcaăh.ăKhiăgiáătrăvtăphmătiêuădùngăthităyuăgimăxung,ă
tinăcôngălaoăđngăgim,ăliănhunăcaănhàătăbnătngălên.ăiuăđóăthăhinătrongă
săgiáătră miăđcătoăra,ăphnăcaă côngănhână nhăhn,ăcònăphnăcaăngiăsă
dngălaoăđngă(nhàătăbn)ăthìălnăhn,ăđâyălàămiăquanăhătălănghchăvăliăích,ă
nuăliăíchăcaăngiăđiăthuêăcôngănhânătngăthìăliăíchăcaăngiăđiălàmăthuêăsă
gimăvàăngcăli [82].ăPhátăhinănàyăcaăôngăcóăỦănghaărtălnăđiăviăvicănghiênă
cuăquanăhăliăíchăgiaăchăvàăthătrongăcácăcăsăsnăxutăcóăthuêămnălaoăđng.

8
Laprinmenco (1978), Nhng vn đ li ích trong ch ngha Mác - Lênin
Trongătácăphmănày,ătácăgi đưăđaăraăquanănim v liăíchămangătínhătrit hc, theo
ông,ă"Liăíchăchínhălàămi quan h xưăhiăkháchăquanăca s t khngăđnhăxưăhi
ca ch th" [48, tr.16-30]. V bn cht ca liăích,ăôngăchoărngănghiênăcuăquáă
trìnhăt khngăđnh bnăthânătrongăđi sngă xưăhi s hiuăđc bn chtăvàăni
dung liăíchăkháchăquanăca ch th. Biăvì,ăhotăđng t khngăđnh bnăthânătrongă
xưăhiălàănhânăt quan trng nht ca nhng hotăđngăcóămcăđíchăcaăconăngi.
Khi thc hinăcácăhotăđngănày,ăconăngi s bc l nhngăđcătínhăth hinărõăs
phùăhp ca h vi v tríăvàăvaiătròăcaămìnhătrongăxưăhi. H thyămìnhăthucăvàoă
giai cp, tng lpănào?ăóăchínhălàăni dung ca liăíchăvàăLIKT.ăTómăli, ni dung
caă LIKTălàă phngăthc t khngă đnhă xưă hi ca anh ta, th hină trc ht 

phngăthc thaămưnănhng nhu cu vt cht (kinh t) ca ch th.
Phânătíchă mi quan h gia nhu cuăvàă liăíchăđ soiăsángă quáătrìnhăhìnhă
thànhăquanăh liăíchătrongăxưăhi.ăỌngăchoărng, liăíchăvàănhuăcuăluônăgnăbóă
huăcăvi nhau, quan h liăíchăch xut hinăkhiăcóăquanăh nhu cu, liăíchăxut
phátăt nhu cuăvàăđng thiălàăphngătinăđ tho mưnănhuăcu.ăỌngăcngăphână
tíchănhngăđcătínhăca liăíchănóiăchung,ăLIKTănóiăriêngăvàăđưătánăthànhăquanăđim
caăV.I.LêninăkhiăchoărngăLIKTălàămt hinătngăcóăthc, biu hin caăcácămi
quan h kinh t kháchăquan.ăTínhăkháchăquanăca liăíchăth hin  ch,ănóăxut
hinăbênăngoàiăch th,ăkhôngăph thucăvàoănhn thc ca ch th, liăíchăcngă
mangătínhălch s c th vàătínhăgiaiăcp. Nhngăquanăđim v LIKT caăôngăch
yu xutăphátăt vicăphânătích,ăphátătrinăcácăch dn caăLêninăv vnăđ này.ă
B.B.Radaev (1971), Li ích kinh t trong ch ngha xã hi [10],ătrongătácă
phmănàyătácăgi bênăcnh vicăphânătíchăbn cht caăLIKT,ătácăgi cònănhn din
h thngăLIKTăđcăthùăcaăxưăhiăxưăhi ch nghaă(XHCN)ăvàăđiăsâuăphân tíchăvaiă
tròăđng lcăphátătrinăxưăhi caăLIKTătrongămôiătrngăxưăhi XHCN caăLiênă
Xôă(c).ăỌngăcngănhìnăthy mi quan h bin chng ca LIKT vi liăíchătinhă
thn,ăLIKTăriêngăvàăliăíchăchungăcaăxưăhi, nuăđiu tit hpălỦăh thngăcácămi
quan h LIKTănàyăs toăđng lcăphátătrin caăxưăhi.
Tóm li, nhngăcôngătrìnhănghiênăcuătiêuăbiu v LIKT caăcácătácăgi nc

9
ngoàiăđưăth hinărõănhngăquanăđimădiăgócăđ nghiênăcuăkhácănhauăv liăíchă
vàăLIKTănóiăchung.ăNhngăcngăđưăcóănhiuăỦăkinăđng nht,ăđc bitălàăvaiătròă
ca LIKT viătăcáchălàămtăđng lcăphátătrinăxưăhi.
1.1.2. Mt s tácăphmătiêuăbiu  ncăngoƠiănghiênăcu v đuătăvƠă
mi quan h gia ch doanh nghipăvƠăngiălaoăđng
NhàătâmălỦăhc Abraham Maslow (1908 - 1970),ăđư đaăraăthuyt v nhu cu
ni tingăvàoănhngănmă1950ă(Thuyt nhu cu ca Maslow). Hc thuytănàyăch
rõ:ăLiăíchănhuăcu - đng lc kinh t, b sung gn ktăđng lc nhu cu - LIKT,
mi liăíchăđu xutăphátăt nhu cu caăconăngi mong munăvàăluônăđu tranh

đ tho mưnăđápăng nhng nhu cuăđó.ăNhuăcuăcaăconăngiăcóăhaiănhómăchính:ă
nhuăcuăcăbn (basicăneeds)ăvàănhuăcuăbcăcao (metaăneeds).ăTheoăđó,ănhuăcuă
bcăthpăbaoăgiăcngăcnăthităvàăquanătrngăhn,ăđóngăvaiătròăđnhăhngăcaămcă
tiêuăcáănhân.ăKhiănhuăcuăbcăthpăđcăthoămưn,ănhngănhuăcuăbcăcaoăsălàă
đngăcăhànhăđngăvàăkhiănhngănhuăcuăchaăđcăthoămưnăăbcădiăsălnăátă
nhngănhuăcuăchaăđcăthoă mưnăăbcăcaoăhnăvàăchúngăcnăđcăthoă mưnă
trcăkhiămtăcáănhânătinălênăcácăbcăcaoăhnăcaăthápănhuăcu.ă
Theo Harold Meyerson (M),ă"Côngănhânăcngăxngăđángăhng liăíchăt
nngăsutălaoăđng ca h" [124].ăâyălàămtăbàiăbáoădaătrênăquanăđimăcáănhână
caă Haroldă Meyerson,ă đcă đngă trênă trangă đin t ca tpă chíă danhă ting
Washington Post - v d lut caăngăDânăch,ămangătênănhàăDânăch Chris Van
Hollen, d lut Hollen. Daătrênăthc t caănc M hin ti,ăkhiămàămcătngă
lng,ăthuănhp caăngiăcôngănhânăkhôngătngăxng viănngăsutălaoăđngămàă
h đưăto ra, d lutăHollenăyêuăcu, mcălngăcaăcôngănhânăs đcătngătngă
xng viănngăsut h to ra. Ly dn chng trong khong thi gian t nmă1942ă
đnă1972,ănngăsutătngă97%ăcònătinălngătrungăbìnhătngă95%,ăsauăđó,ăcùngăvi
s suy gim quyn lc caăcácăt chcălaoăđngămàătrongăkhong thi gian t 1979
đnă2011,ănngăsutătngă75%ănhngătinălngătrungăbìnhăch tngă5%.ăTrongăkhiă
đó,ălngăcaăcácăCEOă(ChiefăExecutiveăOfficeră- Tngăgiámăđc) liătngărt cao,
t 1978ăđnă2013,ălngăcaăcácăCEOătngăđn 937%. D lutănàyăđaăra,ătheoătácă
gi - d kin s gp rt nhiu nhng phn ng t gii CEO, ph Wallăcngănhălàă
tháchăthcăđi vi ngăviênătng thngăđngăDânăch nmă2016ătiăđây.

10
Daniel S. Hamermesh, Daiji Kawaguchi, Jungmin Lee (2014), Does labour
legislation benefit workers? Well-being after an hours reduction. (Author: Daniel S.
Hamermesh, Daiji Kawaguchi, Jungmin Lee [113]. Trong niădungănghiênăcuănày,ă
nhómătácăgi đưăcnăc vàoăcâuăhi "Phiăchng,ătrongănn kinh t hinăđi,ăngi
côngănhânăđangăphiălàmăvicăquáăvt v? Liu h cóăcm thy ttăhnănuăcânăbng
đc s lng gi laoăđng?"ăNhómătácăgi đưăkim tra s hàiălòngăv cuc sng

caăngiăHànăQucăvàăNht Bn trong mtăgiaiăđon, khi h bt ng phiăđi mt
viăánăphtăkhiălàmăquáăgi. S dngăphngăphápănghiênăcu mt ctăngang,ănhómă
tácăgi nhn thyăđc s hài lòngăcaăcôngănhânăt điu lutănày;ăphátăhinătngă
t cngăđcătìmăraătiăHànăQuc khi s dngăphngăphápăd liu theo chiu dc,
đóălàăngi v hnhăphúcăhnăkhiăchng phiălàmăvică ítăhn.ăNhìnăchung,ătheoă
nghiênăcuănày,ăvic lutăhoáăđ gim gi laoăđng caăcôngănhânăs mang li li
íchăvàăs hàiălòngăchoăngiălaoăđng.
N.DriffieldăvàăK.ăTayloră(2000),ă"FDIăandătheălabourămarket:ăaăreviewăofătheă
evidence and policy implications" [119] khngăđnh, lot cácăkt qu liênăquanăđn
tácăđng th trngălaoăđngăvàăđuătătrc tipăncăngoàiă(FDI)ă Anh.ăBàiăvit
chng minh rng mt trong nhngătácăđng quan trng caăFDIălàătngăs btăbìnhă
đng tinălngăvàăs dngălaoăđngăcóătayăngh tngăđi nhiu ti cácăDNătrongă
nc. Kt qu nàyădoăs kt hp caăhaiătácăđng: 1) S gia nhp caăDNăđaăquc
gia (MNE: Multi-natională Enterprises)ălàmătngănhuăcu v côngănhânălànhăngh
trong mtăngànhăcôngănghip hoc khu vc,ădoăđóălàmătngăs btăbìnhăđng tin
lng; 2) S phátătrin caăcôngăngh xy ra t ncăngoàiătácăđng tiăcácăDNă
trongănc,ălàăkt qu ca nhngătácăđng lan to, nhu cu v côngănhânălànhăngh
tngălênă cácăcôngătyătrongănc, tip tc toăthêmăs btăbìnhăđng tinălng.ă
Nghiênăcuăcngăxem xétăcácătácăđng ca vnăFDIăvàăs khácăbit v nngăsut lao
đng giaăcácăDNătrongăvàăngoàiănc;ăcácătácăđngănàyăs đc tho lun, da
trênăquanăđim caăphátătrin khu vcăvàăhiu qu kh nngăthuăhútăngun vn FDI
đ gim tht nghipăcăcu.
Dirk Willemă teă Veldeă vàă Oliveră Morrisseyă (2002),ă "Foreign Direct
Investment, Skills and Wage Inequality in East Asia" [116]. Côngătrìnhănghiênăcu v

11
nhngătácăđng caăFDIăđn tinălngăvàănhng btăcôngăv tinălng  5 quc gia
ôngăÁăgiaiăđon 1985-1995.ăTheoăđó,ăs btăcôngăv lngăgim dn  mtăvàiă
nc,ănhngăkhôngăphi  tt c qucăgiaăôngăÁ.ăNghiênăcu daătrênăd liu ILO
(International Labour Organization) caănhómătácăgi khôngătìmăraăđc nhiu nhng

bng chng mnh m cho thyăFDIălàmăgim s btăcôngăbng v tinălng,ăđin
hìnhăFDIălàmătngăs btăcôngănàyă TháiăLan.ăQuaănghiênăcuănày,ănhómătácăgi
khngăđnh: mun tn dng li th caăFDIăthìăcácăquc gia cnăquanătâmăđuătăhnă
na v chtălng ngunănhânălc.
Vină Nghiênă cuă phátă trin hi ngoi ca Anh (ODI) (2002), "Foreign
Direct Investment: Who gains?" (ODI Briefing Paper; Publication) [114]. Nghiênă
cuănàyădaătrênătìnhăhìnhăcaăcácăDNăFDIăti 5 qucăgiaăôngăÁăvàă5ăquc gia
châuăPhi;ăquaăđóăchoăthy: v căbnăcácăDNăFDIăđưătr côngăchoăngiălaoăđng
caoăhnăcácăDNătrongănc,ătuyănhiênăch đi vi M nhómăcôngănhânăcóătrìnhăđ
chuyênămôn,ătayăngh cao, to ra khongăcáchăchênhălch v thu nhpăngàyăcàngă
rõărt giaălaoăđngătrongăcácăDNCVTTNă(FDI)ăviălaoăđng  DNătrongănc.
Nghiênăcuăcngăđaăraă4ăgiiăphápăv chínhăsáchăchoăcácăquc gia tip nhn vn
FDI,ăđng thi nhm hn ch mtătráiăcaănóămangăli.
Timothy BesleyRobin Burgess (2008), "Labor Regulation Hinder Economic
Performance? Evidence from India - 2008" [121]. Bài báo này tp trung vào phân tích
quan h lao đng trong các bang ca n  đư nh hng đn mô hình tng trng
sn xut trong giai đon 2005 - 2008. Nhng vn đ v: Tranh chp lut theo hng
ng h công nhân có kinh nghim gim sn lng, vic làm, đu t và nng sut,
ngc li, sn lng sn xut không đng kỦ hoc không chính thc tng lên. iu
chnh theo hng ng h công nhân cng có liên quan vi s gia tng nghèo đô
th. Vn đ này cho thy, nhng n lc khc phc tình trng mt cân bng quyn
lc gia vn và lao đng có th dn ti làm tn thng ngi nghèo.
Khondoker Abdul Mottaleb and Kaliappa Kalirajan (2010), "Determinants of
Foreign Direct Investment in Developing Countries: A Comparative Analysis"
[117]. Cácătácăgi đưăch ra, bng vic thu hp khongăcáchăgia tit kim niăđaăvàă
đuătăcùngăvicăđaăcôngăngh mi nhtăvàăqunălỦăbíăquyt t cácăncăphátătrin,

12
đuătătrc tipăncăngoàiă(FDI)ăcóăth đóngămtăvaiătròăquanătrng trong vicăđt
đcătngătrng kinh t nhanhăchóngă cácăncăđangăphátă trin.ăCácăquc gia

đangăphátătrinăđưăkhôngăđcăcoiălàăđaăđim thun liăchoăFDIănhăcácăncăphátă
trin, chng hnănhăTrungăQuc, nă,ăNigeriaăvàăSudanăđangătip nhn phn
ln ngun FDI. Mtăkhác,ăđư s dng d liu t 68ăncăđangăphátătrinăcóăthuă
nhp thpăvàătrungăbìnhăthp,ăxácăđnhăcácăyu t quytăđnhădòngăvnăFDIăvàoăcácă
ncăđangăphátătrin. Daătrênămt cuc tho lunăsoăsánhătpătrungăvàoălỦădoăti
sao mt s ncăthànhăcôngătrongăvic thu hútăFDI,ătrongăkhiănhngăncăcóăGDPă
lnăhn,ătcăđ tngătrngăGDPăcaoăhn,ăt l caăthngămi quc t caoăhnăvàă
môiătrngăkinhădoanhăthânăthinăhnălàăthànhăcôngăhnătrongăvicăthuăhútăFDI.
Behzad Azarhoushang (2013), The effects of FDI on China’s economic
development; case of Volkswagen in China. (Behzad Azarhoushang- Institute of
Management Berlin, Publication) [112]. Trong niădungănghiênăcuănày,ătácăgi đaă
ra mtăcáiănhìnătng quan v tìnhăhìnhăđuătăFDIă Trung Quc, lyăđinăhìnhălàăDNă
ôătôăVolkswagen.ăNghiênăcuăđưăch ra nhngătácăđng caăFDIăđn mi mt ca
kinh t Trung Quc: snă lng, ngună laoăđng, tin lng,ă tìnhă hìnhă xut khu.
Ngunănhânălc chtălng cao, s cnh tranh ca DN FDI viăDNătrongănc v
vicăthuăhútănhânălc,ăcngănhăs mtăcânăđi v tinălngătr choă3ănhómăcôngă
nhân:ăCôngănhânălànhăngh,ăcôngănhânăbánăchuyênăvàăcôngănhânăkhôngăcóătay ngh.
Abhirup Bhunia (2013), Labour in times of rising foreign direct investment
in developing countries [111]. Tácăgi đaăraănhngăđánhăgiáăv tácăđng ca FDI
đnătìnhătrng tinălng,ătinăthngăvàăthu nhp caăcôngănhânăcácăquc gia tip
nhn vnăđuătăcóăs hp dn v ngunălaoăđngăgiáăr.ăTuyănhiên,ăli th nàyăđưă
khôngăcònăphátăhuyătácădng trong bi cnh hinănay,ămàălàăchtălngălaoăđng,
môiătrng,ăđuăt,ăchínhăsáchăuăđưi…
Layna Mosley (2013), Labour rights and Multinational Production [118].
Trongăđó,ătácăgi tpătrungănghiênăcu mi quan h v laoăđngătrongăcácătpăđoànăđaă
quc gia, nhngătranhăcưiăv "cucăđuaătiăđáy",ăcnhătranhătoànăcuăđangălàmăgim
s bo v đi vi hu htăngiălaoăđng  cácăncăđangăphátătrin.ăTácăgi đưăcóă
mtănghiênăcuăxuyênăquc gia v quyn liălaoăđng tp th,ăđuătăncăngoàiăvàă

13

thngămi.  làmăđiuănày,ăLaynaăMosleyăxâyădng mtăcăs d liuătoànădin
mi v vi phm quynălaoăđng  cácăncăđangăphátătrin. Ni dung caăcăs d
liu tpătrungăvàoăquyn li tp th, bao gm c căhiăđăliênăhip,ăthngălng tp
th, t chcăcácăcucăđìnhăcôngăvàăquyn hpăpháp.ăD liu caătácăgi xâyădng da
trên 90 qucăgiaătrongăgiaiăđon 1985-2002, daătrênăcăs 3 ngun:ăBáoăcáoăquc
gia v tìnhăhìnhănhânăquyn (B ngoi giao M);ăbáoăcáoăca U banăchuyênăgiaăv
vicăápădngăCôngăcăvàăKhuyn ngh ca T chcăLaoăđng quc t; khoăsátăv
hànhăviăviăphm ca T chc quc t v thngămi t do.
Nguyn T Phngă (2014),ă Reforming labour relations in Vietnam [122].
Trongăđó,ătácăgi đánhăgiáăcaoăvicăthànhălp U ban Quan h laoăđng ca Tng
Liênăđoànălaoăđng Vit Nam,ăđiuănàyăphnăánhămtăquáătrìnhăliênătc ca ciăcáchă
phápălutăvàăquyăđnh gii quyt tranh chpălaoăđng ch yuădi dngăcácăcuc
đìnhăcôngăcaăngiălaoăđng  Vit Nam. Mcătiêuăhotăđng ca U ban cho thy
s nhn thcăđúngăđn caăchínhăquyn đn nhng liăíchăvàănhuăcu caăcôngănhână
làmăvicătrongăcácăDN.ăT nhng ni dung ciăcáchăv côngăđoàn,ăchínhăsáchătin
lngănhm hn ch cácăcucăđìnhăcôngăvn ch yu xutăphátă t vnăđ lngă
thng.ăBàiăvit cho thy s thayăđiătíchăcc trong quan h laoăđng  Vit Nam
thi gian gnăđây,ănh s can thip caăNhàănc.
Tómăli, nhngăcôngătrìnhănghiênăcu v FDIăvàăquanăh gia ch DNăvàă
ngiălaoăđng caăcácătácăgi ncăngoàiăth hinărõănhngăquanăđimăkhácănhauă
v FDI  cácăqucăgiaăkhácănhau trênănhiuălnhăvc,ănhngătt c đuăcóămcăđíchă
chungălàătìmăkim li nhun. T đó,ăgâyăraămâuăthun gia ch DNăvàăngi lao
đng v LIKT,ăđ gii quytăđc cn phiăcóăs điu tit, can thip caăNhàănc,
căquanăchcănngăliênăquanăvàăcácăt chc chínhătr xưăhi.
1.2.ăCỄCăCỌNGăTRỊNHăNGHIểNăCU CAăCỄCăTỄCăGI TRONGăNC
1.2.1. Mt s côngătrìnhătiêuăbiuănghiênăcu v liăíchăkinhăt
 ncăta,ătrcăi hi IV (1976), vnăđ LIKTăđưăđcăquanătâmănhngă
chaăđúngămc,ădoăhoànăcnhăđtăncăcóăchin tranh,ăđt liăíchădânătcălênătrênă
LIKTăđi viăcáănhânăngiălaoăđng.ăn thpăniênă80ăthp k XX,ăLIKTăđi vi
laoăđngănôngănghipăđcăquanătâm.ăTh hin  Ch th s 100/CT-TW caăBanăBíă

14
thă Trungă ngă ngă (khoáă IV)ă v khoánă sn phmă trongă nôngă nghipă ngàyă
13/1/1981, viă phngă hng: "Khuyn khích hn na li ích chính đáng ca
ngi lao đng". Quaăđó,ăđưătoăraăđng lcăthúcăđyăđ ngiănôngădânăhngăsayă
sn xut,ălàmăchoănngăsutăvàăsnălngălngăthcăcóăs tngăvt tri so vi
nhngănmătrc.
- Ngh quyt 6 ca Ban ChpăhànhăTrungăngăngăkhoáăIVă(1979)ăđưăđt
ra vnăđ kt hpă3ăLIKT:ăNhàănc, tp th vàăcáănhânăngiălaoăđng,ăđâyăchínhă
làăđim mc m đu cho vicănghiênăcu,ătìmăhiu v LIKT t nmă1981ăđn nay.
- Ngh quyt B Chính tr v đi mi qună lỦă kinhă t nôngă nghip,ă ngàyă
5/4/1988 nhn mnh: "Gii quytăđúngăđnăcácămi quan h v liăích,ănhtălàăđm
bo liăíchăchínhăđángăcaăngi sn xutătrc ,ăkhôngăngng ci thinăđi sng
nhânădânălaoăđng,ăgópăphnătíchălu cho s nghipăxâyădng ch nghaăxưăhi".
Nhă vy,  Vit Nam vnăđ LIKTă đcă chúă Ủănhiu t Hi ngh Trung
ngăln th 6 ca Ban ChpăhànhăTrungăngăkhoáăIVă(7- 1979).ăNhngăđn Ngh
quyt ln th 6 ca Ban ChpăhànhăTrungăngăkhoáăVIă(1989)ămi tht s khng
đnh: "Liăíchăcaăngi sn xutăkinhădoanhălàăđng lc trc tipăđi vi hotăđng
kinh t vàătoăcăs cho vicăđápăngăcácăliăíchăkhác".ă
Trong thpăniênă80ă- 90 ca th k 20, vnăđ LIKTăđưăthuăhútăđc mi
quanătâmăca nhiuănhàăkinhăt hcăvàătrit hc, mt s côngătrìnhăchuyênălunăvàă
cácăchuyênăđ v LIKTăđưăđc xut bn.ăCácăcôngătrìnhătiêuăbiu:
- Bàn v li ích kinh t làămt tuyn tp gm nhiuăbàiăvit ca mt s nhàă
nghiênăcuălỦălun ca VităNamănhăàoăDuyăTùng,ăPhmăThành,ăVăHu Ngon,
LêăXuânăTùng,ăNguyn Duy By [86]. Cunăsáchăraăđi nhmăđápăng nhu cu cn
phiăcóănhngăcăs lỦălun khoa hcăđ hoànăthin h thng qunălỦăkinhăt. Vi
nhn thcărõăràngăv vaiătrò,ăđng lcăthúcăđy phátătrin hotăđng kinh t ca li
ích,ămt mtăxíchăquanătrngătrongăcăch tácăđng caăcácăquyălut kinh t kháchă
quan,ăcácătácăgi ca cunăsáchămongămunătìmăraănhngăphngăthc hu hiuăđ
cóăth kt hpăcácăliăíchăxưăhi vi liăíchăcáănhânătrong nn kinh t k hochăhoáă

tp trung bao cp.
Bênăcnhăđó,ăcácătácăgi cngăđánhăgiáăthc trng ca vic qunălỦăkinhăt
nhàănc trong vicăquanătâmăđnăcácăLIKT,ătrongăh thngăLIKTăcáănhân,ăLIKTă

15
tp th vàăxưăhi, ch raănguyênănhânăs trìătr ca giai đonănàyăchínhălàăs quan
tâmăchaăđúngămcăđnăvaiătròăca liăíchăcáănhânăvàăỦăthc ca miăngiădânăđi
vi liăíchăxưăhiăcònăthp.ăChínhăvìăvy, vicăchmăloăchoăliăíchătp th tr thànhă
hinătngă"chaăchungăkhôngăaiăkhóc".ăNhngăđ xut caăcácătácăgi đuălà:ăNhn
thcăđúngăvaiătròăca mi liăíchătrongăh thng liăíchăxưăhi,ăxâyădngăcăch
qunălỦănhmăđiu tităvàăquanătâmăđúngămcăđn mi liăíchătrongăh thng ba li
íchăđó.
Nguyn Linh Khiu (1999), Li ích đng lc phát trin xã hi [44]. Tácăgi
đưătng kt li nhiuănghiênăcuăkhácănhauăv liăíchătrongăncăvàăngoàiănc.
Tácăgi đưăđaăraămtăcáchătip cn mi v kháiănim liăích: "Liăíchăch cóăỦă
nghaălàăliăíchătrongăcácăquanăh liăích c th.ăNgoàiăquanăh liăíchănóăkhôngă
cònălàăliăíchănaămàăch làăcáiăcóăliăhayăcóăíchăđi viăcácăch th  mtăhoànă
cnh nhtăđnh.ăTrongătrng hpănày,ănóăcngăgingănhăcácăđiătng tho mưnă
nhu cu hocăchínhălàăcácăđiătng tho mưnănhuăcu" [44, tr.48-50]. T s phână
tíchătrên,ătácăgi đưăđaăraăkháiănim v quan h liăíchănhămtăkháiănim trung
giană đ giiă thíchă kháiănim liă ích. Ọngăvit: "Quan h liăíchălàămi quan h
kháchăquanăgiaăcácăch th cóăcùngănhuăcuăvàăcùngăđiătng tho mưnănhuăcu
nhănhauătrongăvic thc hin nhu cu y". Quan h liăíchăch ny sinh trong mt
hoànăcnhăxưăhi nhtăđnhăvàăch ny sinh khi quan h nhu cu tr nênăkhôngătrc
tip thc hinăđc.
Ngoàiăra,ătác giăcònăphânătíchămiăquanăhăbinăchngăgiaăliăíchăvtăchtăvàă
liăíchătinhăthn;ăgiaăliăíchăchungăvàăliăíchăriêng;ăgiaăliăíchătrcămtăvàăliăíchă
lâuădài.ăMiăquanăhăbinăchngăgiaăcácăliăíchătiêuăbiuăviătăcáchălàăđngălcă
caăxưăhiăđưăđcăôngăbinăgiiărtărànhămchăvàăthuytăphc.ăVăquanăhăgiaăliă
íchăvtăchtă(LIKT)ăvàăliăíchătinhăthn,ătácăgiăkhngăđnh:ă"Xétăđnăcùngăthìăcácă

liăíchăvtăchtăđóngăvaiătròăquytăđnhăvàălàătinăđ,ălàăcăsăđăthcăhinăcácăliă
íchătinhăthn.ăVàăthcăhinăđcăcácăliăíchătinhăthnăsătoăraănhngăkhănngămiă
trongăsănyăsinhăcngănhălàmăxutăhinănhngăphngăthcăthcăhinăliăíchăvtă
chtămi"ă[44,ătr.70].ăKhiăphânătíchăbnăcht,ăvaiătròăcaăliăíchăchungăvàăliăíchă
riêng,ătácăgiănhnăthyărõăvaiătrò,ăđngălcătrcătipăcaăliăíchăriêngătrongăvicăthôiă

16
thúcăcáănhânăhotăđng,ănóăchínhălàănhânătăquytăđnhăconăngiătíchăccăthamăgiaă
hotăđngăxưăhi,ăvìăvyănóălàăcăsăđăthcăhinăliăíchăchung. Ngcăli,ăkhiăliă
íchăchungăcaămiăthànhăviênătrongăxưăhiăđcăthcăhinănóăsăđóngăvaiătròălàăđiuă
kinăvàăđnhăhngăchoăliăíchăriêng,ăchoănên,ăchăkhiătoălpăđcămiăquanăhăhàiă
hoàăgiaăliăíchăchungăvàăliăíchăriêngămiăcóăthătoăraăsăphátătrinăcaămiăcáă
nhânăvàăcaăcăxưăhi.ăNguynăLinhăKhiuăcngătngăktăliăquáătrìnhăsădngăvaiă
trò,ăđngălcăcaăliăíchătrongăthcătinăcáchămngăVităNam.ăâyălàămtăcôngătrìnhă
khoaăhcăvaămangătínhălỦălunăquanătrngăvăliăíchănóiăchungăvaănghiênăcuăvă
LIKTănóiăriêng.
Nguyn Linh Khiu (2002), Góp phn nghiên cu quan h li ích [45]. Tácăgi điă
sâuăphânătíchăc th hnăv vaiătròăcaăLIKTătrongăphátătrin kinh t xưăhi Vit Nam
vàăchoărng "Quan h kinh t ca mtăxưăhi biu hin tp trung nht caăcácăquanăh
liăích"ă[45, tr.122]. T vicănghiênăcu mi quan h kinh t th hin c th cácă
quan h LIKT,ătácăgi cho rng: Trong nn kinh t xưăhi Vit Nam hinănayăcóă
nhngăxuăhng vnăđng c th nh:ăKinhăt nhàănc vnăđngătheoăxuăhng
màănhàănc ta mong mun:ă"đnhăhngăxưăhi ch ngha";ăkinhăt tp th vn
đngătheoăcăch th trng; kinh t tăbnănhàăncăvàătăbnătănhânăvnăđng
theoăxuăhng phátătrinătăbn ch ngha;ăkinhăt cáăth, tiu ch cngăvnăđng
theoăhngătănhân.ăMiăxuăhng vnăđng liăcóămt h thngăLIKTăriêng.ăCácă
xuăhngăphátătrinănàyătheoănhiuăhngăkhácănhau,ăvi thc trng kinh t xưăhi
hin nay, thy rng tt c cácăxuăhngăđuăđaănn kinh t ncătaăngàyămtăphátă
trin.ăóălàămt s vnăđngătheoăhng tng lcăcácăthànhăphn kinh t,ătrongăđóă
xuăhngăXHCNăđangăđóngăvaiătròăch đo.

 HuyăHàă(2013), Gii quyt quan h li ích kinh t trong quá trình đô th
hoá  nc ta hin nay [36].ăTácăgi đưăđiăsâuănghiênăcu v quáătrìnhăđôăth hoáăvàă
vic thu hpăđt sn xutănôngănghip,ăngiănôngădânăkhôngăcònăhocăcònărtăítăđt
đ sn xut. Do b mtăđt,ăngiănôngădânăkhóăkhnătìmăngh kim sngăvìăh ch
quen vi sn xutănôngănghip,ătrìnhăđ vnăhoáăthpăvàăs thayăđiăcáchăsng, l
thói,ăphongătc tpăquán,ăkéoătheoănhiu h lu…Tácăgi đưăđaăraăkháiănim: Liăíchă
kinh t làănhng quan h kinh t phnăánhănhng nhu cu,ăđngăcăkháchăquanăv s

17
hotăđng caăcácăch th khiăthamăgiaăvàoăcácăhotăđng kinh t - xưăhiăvàădoăh
thng quan h sn xut quytăđnh [36,ătr.10].ăTácăgi đưănghiênăcu nhng kt qu
tíchăcc v x lỦăquanăh LIKT, t đóăcngăthyăđc nhng hn ch,ăkhóăkhnăv
vic x lỦăcácăquanăh LIKTăphátăsinhătrongăquáătrìnhăđôăth hoáă HàăNi;ătácăgi đưă
đaăraămt s giiăphápăcăbn nhm gii quyt mi quan h LIKTătrongăquáătrìnhăđôă
th hoá,ăđ gii quyt hàiăhoàăcácăquanăh v LIKT giaăcácăch th.
HoàngăVnăLun (2000), Li ích đng lc ca s phát trin bn vng [57].
Lunăánăđưăđiăsâuăphânătích,ăkhoăsátănhuăcuăvàănhng hotăđng caăconăngi
nhm tho mưnănhuăcuălàmăcăs đ nghiênăcu v liăích.ăTácăgi ch rõăhot
đng tho mưnănhuăcu caăconăngi bao gm: Hotăđng to ra ca ci vt cht
c th vàăhotăđngătraoăđiăcácăca ci vt cht yăđ đápăng tt nhtăvàăđyăđ
nht nhu cu caămình.ăTácăgi khngăđnh: Liăíchăkhôngănhng ch xut hin
trong mi quan h giaăcácăch th cóăcùngănhuăcu gingănhauăvàăcóăchungăđi
tng tho mưnănhuăcu.ăâyălàăkhâuăcăbn nhtăđ khoăsátăv liăích,ăliăíchă
khôngănhng ch xut hin trong mi quan h gia cácăch th cóăcùngănhuăcu
gingănhauăvàăcóăchungăđiătng tho mưnănhuăcu y. T nhngăphânătíchănhă
trên,ătácăgi đưăđaăraăkháiănim v liăíchănhăsau:ăLiăíchălàămtăkháiănim
mangătínhălch s - xưăhiădùngăđ ch phnăgiáătr ca nhu cuăđc tho mưnă
thôngăquaătraoăđi hotăđng viăcácăch th nhu cuăkhácătrongănhngăđiu kin
lch s nhtăđnh.
Trn Th Lan (2012), Quan h LIKT trong thu hi đt ca nông dân đ xây

dng các khu công nghip và khu đô th mi  Hà Ni [54]. Lunăánătrìnhăbàyăthc
trng gii quytăcácăquanăh cácămi quan h LIKT giaăcácăch th kinh t, ny
sinh trong thu hiăđt caănôngădânăđ xâyădngăcácăKCN vàăkhuăđôăth mi  Hàă
Ni.ăTácăgi lunăánăđaăraăkháiănim: Liăíchăkinhătălàămtăphmătrùăkinhătăkháchă
quan, phnăánhăphnăgiáătr đ thaămưnănhuăcu ca ch th,ăđcăquyăđnh bi cácă
quanăhăkinhătănhtăđnh vàăđc hin thcăhóaăbngăcácăkhonăthuănhpăcngănhă
quyn s dngă cácă ngun lc, yu t vt cht cn thită đ duyă trìă hotă đngă vàă
khôngăngngătáiăto ra thu nhpăboăđmăchoăchăthăkinhătătnăti,ăhotăđngăvàă
phátătrin.

18
1.2.2.ăCácăcôngătrìnhănghiênăcu v quan h gia liăíchăkinhăt vƠăs
hotăđng caăcácădoanhănghipăcóăvnăđuătăncăngoƠiă Vit Nam
1.2.2.1.ăNghiênăcu v thc hin liăíchăkinhăt caăngiălaoăđng viătă
cáchălàămt ch th trongăcácădoanhănghipăcóăvnăđuătăncăngoài
V hngănghiênăcu quan h LIKT caăngiălaoăđngăvàăhotăđng caăcácă
DNCVTNNă VităNam,ăcóămt s côngătrìnhătiêuăbiu caăcácătácăgi sauăđây:ă
TrnăMinhăYnă(2007),ă"ìnhăcông,ătinălngă- haiăvnăđăniăbtătrongălnhă
vcălaoăđng,ăvicălàmăăncătaăhinănay"ă[102, tr.43-52].ăTácăgi bàiăvităđưăphână
tíchăvăđcăđimăcăbnăcaăcácăcucăđìnhăcôngăăncătaăhinănay,ăđìnhăcôngăcóăxuă
hngătngănhanhăvăsălng,ălnăvăquyămô,ăcóătínhăchtălanătaăvàăngàyăcàngăgayă
gt,ăphcătpăhn.ăìnhăcôngăđưăxyăraăăcácăthànhăphnăkinhătăvàămiăloiăhìnhă
DN,ănguyênănhânăchăyuăxyăraăăDNCVTNNă(đinăhìnhălàăDNăàiăLoanăvàăDNă
HànăQuc),ăđóălà:ăTh nht,ăvăphíaăDNCVTNNă(ngiăsădngălaoăđng),ăthcă
tăhuăhtăcácăcucăđìnhăcôngăđuăxutăphátătăsăviăphmăphápălutălaoăđng,ăviă
phmănhngăcamăktătăphíaăngiăsădngălaoăđng.ăTh hai, văphíaăngiălaoă
đng,ădoăngiălaoăđngăhiuăbităphápălutăcònăhnăchăvàădoăthuănhpăthp,ămcă
lngătiăthiuăthp,ăthiuănhàă,ăđiuăkinăsinhăhotăkhóăkhn.ăTh ba, văphíaăcă
quanăqunălỦănhàănc,ăchaălàmăttăvicătăchcăvàăphiăhpăthcăhin,ăkimătra,ă
thanhătraăthcăhinăcácăquyăđnhăphápălutăvălaoăđng,ătinălngănênăvicăviăphmă

laoăđngăcònănhiu.ăTh t,ăvaiătròăcaăcôngăđoànăcònăyuăvàămănht,ăchaălưnhă
đoăđcăcácăcucăđìnhăcôngătheoăđúngătrìnhătăcaăBLL quyăđnh.ă
Tăđó,ătácăgiăđaăraăcácăgiiăphápăgimăthiuăđìnhăcông:ăTngăcngăhoànă
thinăhăthngăphápălutălaoăđng;ănângăcaoăchtălngăvàăhiuăquăqunălỦăNhàă
ncăđălutăphápăđưăđcăbanăhànhăphiăđcătuânăthămtăcáchănghiêmătúcătrită
đ;ănângăcaoănngălcăđiă ngăcánăbăcôngăđoànăcácăcp;ăđiăviăDNăphiăchpă
hànhăđyăđăcácăquiăđnhăvăchăđătinălng,ătrălngăthp;ăđiăviăngiălaoă
đng,ăphiătngăcngăhiuăbităkinăthcăvăphápălut,ănângăcaoăỦăthcătuânăthă
phápălutălaoăđng.
ăThăVânăAnhă(2010),ă"NguyênănhânăđìnhăcôngăămtăsăDNătrongăthiă
gian qua"[2].ăTrongăđó,ăđưăphânătíchămtăhinătngăxưăhiămiăxutăhin,ăđóălàămiă