Siêu âm tim van cơ học bình thường và có biến cố

SIÊU ÂM TIM VAN CƠ HỌC:
BÌNH THƯỜNG VÀ KHI CÓ BIẾN CỐ
BS Huỳnh Thanh Kiều
BV Tim Tâm Đức
1
Lịch sử van tim cơ học
• 1952, Bs Charles Hufnagel thay van cơ học đầu tiên
(van ĐMC Hufnagel đặt trong ĐMC xuống)
• 1960: van Starr-Edwards (van lồng bi)
• Cuối 1960s: van 1 đĩa nghiêng
• 1979: van 2 đĩa  nhiều ưu điểm, sử dụng rộng rãi
2
Van 2 đĩa:
Góc mở
75-90
o
Van 1 đĩa nghiêng:
Góc mở 60-80
o
Van lồng bi
Các loại van cơ học
TL: Wang A, et al. Valvular Heart Disease, 2009.
Humana Press
3
Đặc điểm siêu âm van cơ học
1. Trên 2D: bóng lưng hoặc nhiễu  khó quan sát, che
lấp
2. Doppler màu: dòng máu xoáy, bị che lấp bởi bóng
lưng hoặc hình ảnh nhiễu của van
3. Huyết động: thay đổi tuỳ loại van, vị trí và kích thước
van  cần so sánh với giá trị tham khảo nhà sản xuất

cung cấp và với các bản siêu âm trước đó của BN.
4
TL: Otto CM. Textbook of Clinical Echocardiography, 9
th
ed, 2013
Siêu âm van cơ học qua thành ngực
5
TL: Otto CM. Textbook of Clinical
Echocardiography, 9
th
ed, 2013
Các bước tiếp cận
• Hỏi hay xem hồ sơ: xác định vị trí, loại van và kích
thước van
• Mục tiêu khảo sát:
– SA qua thành ngực: van ĐMC, đường thoát thất trái
– SA qua thực quản: van lá, van ĐMC, nhĩ trái
6
Mục tiêu siêu âm
• Trên 2D: quan sát cử động van
• Đo vận tốc và chênh áp ngang van
• Tính diện tích lỗ van hiệu quả (EOA: Effective
Orifice Area)
• Đánh giá hở van: vị trí, độ nặng, kiểu hở van
• Kích thước và chức năng thất trái
• Áp lực động mạch phổi
• Bất thường khác
7
Hình ảnh van cơ học/SAT thành ngực
8

Van 2 lá cơ học
Van ĐMC cơ học
Hình ảnh van cơ học hai lá/SAT thực quản
Hai lá van mở/tâm trương Hai lá van đóng/tâm thu
9
Doppler màu van 2 lá cơ học/SAT thực quản
Hai lá van mở: 3 lỗ Hai lá van đóng: dòng hở nhỏ
Tất cả van cơ học đều có dòng hở nhỏ
10
 Vận tốc dòng máu qua van phụ thuộc vào vị trí, loại van và
kích thước van
 EOA: nhỏ hơn so với van tự nhiên bình thường
 Van kích thước lớn thì vận tốc và chênh áp qua van thấp,
EOA cao
 Vận tốc và chênh áp qua van 2 lá thấp hơn van ĐMC
Tất cả van cơ học đều có hẹp một chừng mực nhất định
Cần 1 bản SA sau mổ để làm giá trị tham khảo (Baseline Echo)
Đặc điểm huyết động
11
TL: Otto CM. Textbook of Clinical Echocardiography, 9
th
ed, 2013
Các thông số van động mạch chủ cơ học
12
TL: Otto CM. Textbook of Clinical Echocardiography, 9
th
ed,
2013
Các thông số van 2 lá cơ học
13

TL: Otto CM. Textbook of Clinical Echocardiography, 9
th
ed,
2013
Van cơ học hoạt động bình thường
• Lá van cử động đóng mở tốt
• Vận tốc, chênh áp và EOA trong giới hạn cho phép
• Dòng hở nhỏ trong van
• Áp lực động mạch phổi bình thường
14
Biến cố van cơ học (1)
 Hẹp van:
- Huyết khối hoặc pannus
- Cơ học (hiếm gặp)
 Hở van:
- Hở trong van: huyết khối hoặc pannus
- Hở cạnh van: sút van
 Viêm nội tâm mạc nhiễm trùng
TL: Wang A, et al. Valvular Heart Disease, 2009. Humana Press
15
Biến cố van cơ học (2)
 Huyết khối thuyên tắc
 Bất tương hợp van- diện tích cơ thể (Patient-
Prosthesis mismatch)
 Thiếu máu tán huyết do nguyên nhân cơ học
TL: Wang A, et al. Valvular Heart Disease, 2009. Humana Press
16
Hở van cơ học
Bình thường
• Dòng nhỏ, tại các lỗ van

• Màu đồng dạng/Doppler
màu, tín hiệu thấp
• Buồng tim không dãn
• ALĐMP bình thường
Bất thường
• Dòng lớn, lệch tâm, cạnh van
• Dòng máu xáo trộn/xoáy mạnh
trên Doppler màu, tín hiệu đậm
• Thay đổi kích thước buồng tim
• Tăng ALĐMP
17
TL: Otto CM. Textbook of Clinical Echocardiography, 9
th
ed, 2013
Nguyên nhân hở van
• Thường nhất là đóng không kín do pannus hay do
huyết khối
• Hở cạnh van:
– Sẹo hoá/vôi hoá vòng van  sút chỉ khâu
– Abces cạnh vòng van gây sút van
Cần SAT qua thực quản: đánh giá độ nặng dòng hở
SA tim 3D qua thực quản bít dòng hở cạnh van bằng dụng cụ
qua thông tim
18
TL: Otto CM. Textbook of Clinical Echocardiography, 9
th
ed, 2013
Đánh giá độ nặng hở van/SAT qua TQ
• Hình dạng, xuất phát, vị trí dòng hở
• Đo vena contracta (chỗ hẹp nhất của gốc dòng hở)

• Hình dạng và đậm độ phổ dòng máu đi tới
• Đo vận tốc dòng máu đi tới
• Áp lực động mạch phổi
Kết hợp LS quan trọng hơn: tán huyết, suy tim
19
TL: Otto CM. Textbook of Clinical Echocardiography, 9
th
ed, 2013
Doppler dòng máu qua van 2 lá cơ học
1. Click đóng
mở van
2. Dạng dòng
máu qua
van
3. Phổ dòng
hở 2 lá
20
Dòng hở cạnh van 2 lá/SAT thực quản
21
Dòng hở
cạnh van
ĐMC cơ
học
22
Hẹp van cơ học
• Cần đánh giá hẹp van khi:
– Chênh áp trung bình ngang van ĐMC > 15 – 20 mmHg
– Chênh áp trung bình ngang van 2 lá > 5 – 7 mmHg
– Thay đổi > 25 % so với những kết quả SAT trước đó
• Dấu hiệu gợi ý khác

– TCLS: mất tiếng van cơ học, suy tim tăng lên
– ALĐMP tăng
TL: Rimington H, Chambers J. Echocardiography: A Practical
Guide to Reporting, 2007, 2
nd
ed.
23
Nguyên nhân hẹp van
• Pannus
• Huyết khối
• Sùi trong VNTMNT
• Nguyên nhân kỹ thuật (hiếm gặp)
24
TL: Otto CM. Textbook of Clinical Echocardiography, 9
th
ed, 2013
Huyết khối van 2 lá cơ học/SAT thực quản
25