tiểu luận được 9 điểm môn quản lý văn hóa nhà trường

Đề tiểu luận:
1) Đồng chí hãy giải thích tại sao phải quản lý văn hóa nhà trường?
2) Đồng chí hãy chứng minh văn hóa tích cực sẽ nâng cao chất lượng
dạy học trong nhà trường?
1
PHẦN BÀI LÀM
I. TIỂU LUẬN
Văn hóa là một phần không thể thiếu trong đời sống xã hội nói chung
và trong mỗi nhà trường nói riêng. Văn hóa luôn luôn hiện hữu và ảnh hưởng
đến mọi mặt hoạt động trong nhà trường, và là một trong những chủ đề lớn
của quản lý hiện đại. Vấn đề các nhà quản lý cần quan tâm là vì sao lại phải
quản lý văn hóa nhà trường, vì sao văn hóa tích cực sẽ nâng cao chất lượng
dạy học, và cần làm gì để xây dựng văn hóa tích cực trong nhà trường.
1. Văn hóa, văn hóa tổ chức và văn hóa nhà trường
1.1. Văn hóa là gì
Để nắm rõ khái niệm văn hóa nhà trường trước hết chúng ta cần hiểu
thế nào là văn hóa?
Văn hóa được hiểu từ nhiều khía cạnh, góc độ và cách tiếp cận khác
nhau. Hiện nay chúng ta có trên 360 định nghĩa về văn hóa.
Về mặt thuật ngữ khoa học văn hóa được bắt nguồn từ chữ Latinh
"Cultus" (gieo trồng). Cultus Agri là “trồng trọt nông nghiệp”. Cultus Animi
là “trồng trọt tinh thần" tức là "sự giáo dục bồi dưỡng tâm hồn con người".
"Lao động dành cho đất là sự canh tác và dạy dỗ trẻ em là sự trồng trọt tinh
thần" (Thomas Hobbes).
Khi nhấn mạnh đến các quan niệm về giá trị thì “Văn hóa là các giá trị
vật chất và xã hội của bất kỳ nhóm người nào bao gồm các thiết chế, tập tục,
phản ứng cư xử…” (William Isaac Thomas).
Các định nghĩa nguồn gốc nhấn mạnh “Với nghĩa rộng nhất, văn hóa
chỉ tổng thể những gì được tạo ra, hay được cải biến bởi hoạt động có ý thức
hay vô thức của hai hay nhiều cá nhân tương tác với nhau và tác động đến lối
ứng xử của nhau” (Pitirim Alexandrovich Sorokin).

Chú trọng khía cạnh tổ chức cấu trúc của văn hóa có định nghĩa: “Văn
hóa suy cho cùng là các phản ứng lặp lại ít nhiều có tổ chức của các thành
2
viên xã hội; Văn hóa là sự kết hợp giữa lối ứng xử mà các thành tố của nó
được các thành viên của xã hội đó tán thành và truyền lại nhờ kế thừa” (Ralph
Linton).
Tiếp cận văn hóa theo các định nghĩa miêu tả thì “Văn hóa hay văn
minh hiểu theo nghĩa rộng trong dân tộc học là một tổng thể phức hợp gồm
kiến thức, đức tin, nghệ thuật, đạo đức, luật pháp, phong tục, và bất cứ những
khả năng, tập quán nào mà con người thu nhận được với tư cách là một thành
viên của xã hội” (Edward Burnett Tylor).
Khi nhấn mạnh các quá trình kế thừa xã hội, truyền thống: “Văn hóa
chính là bản thân con người, cho dù là những người hoang dã nhất sống trong
một xã hội tiêu biểu cho một hệ thống phức hợp của tập quán, cách ứng xử và
quan điểm được bảo tồn theo truyền thống” (Edward Sapir).
Theo các định nghĩa tâm lý học thì văn hóa được quan niệm như sau:
“Tổng thể những thích nghi của con người với các điều kiện sinh sống của họ
chính là văn hóa, hay văn minh. Những sự thích nghi này được bảo đảm bằng
con đường kết hợp những thủ thuật như biến đổi, chọn lọc và truyền đạt bằng
kế thừa” (William Graham Sumner và Albert Galloway Keller).
Chủ tịch Hồ Chí Minh, Danh nhân Văn hóa Thế giới đã nêu lên định
nghĩa về văn hóa như sau: “Vì lẽ sinh tồn cũng như mục đích của cuộc sống,
loài người mới sáng tạo và phát minh ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo đức, pháp
luật, khoa học, tôn giáo, văn học, nghệ thuật, những công cụ cho sinh hoạt
hàng ngày về mặc, ăn, ở và các phương thức sử dụng. Toàn bộ những sáng
tạo và phát minh đó tức là văn hóa. Văn hóa là sự tổng hợp của mọi phương
thức sinh hoạt cùng với biểu hiện của nó mà loài người đã sản sinh ra nhằm
thích ứng những nhu cầu đời sống và đòi hỏi của sự sinh tồn”.
Một định nghĩa khác về văn hóa là: “Văn hóa nên được đề cập đến như
là một tập hợp của những đặc trưng về tâm hồn, vật chất, tri thức và xúc cảm

của một xã hội hay một nhóm người trong xã hội và nó chứa đựng, ngoài văn
3
học và nghệ thuật, cả cách sống, phương thức chung sống, hệ thống giá trị,
truyền thống và đức tin” (UNESCO, 2002).
Dù có nhiều cách tiếp cận, định nghĩa khác nhau nhưng chúng ta có thể
hiểu văn hóa là tất cả những giá trị vật thể và phi vật thể do con người sáng
tạo ra trên nền của thế giới tự nhiên.
Văn hóa luôn gắn với con người, ở đâu có con người ở đó có văn hóa.
1.2. Văn hóa tổ chức
Văn hóa tổ chức cũng có nhiều định nghĩa theo những cách tiếp cận
khác nhau. Trong đó có hai định nghĩa có cách tiếp cận khá giống nhau là:
Greert Hofstede, (1991):“Văn hóa tổ chức đó là một tập hợp các giá
trị, niềm tin và hành vi trí tuệ của một tổ chức tạo nên sự khác biệt của các
thành viên của tổ chức này với các thành viên của tổ chức khác”
M. Amiel, F. Bonnet, J.Jacobs, (1993): “Văn hoá tổ chức là toàn bộ
các giá trị, niềm tin, truyền thống và thói quen có khả năng quy định hành vi
của mỗi thành viên trong tổ chức, mang lại cho tổ chức một bản sắc riêng,
ngày càng phong phú thêm và có thể thay đổi theo thời gian”.
1.3. Văn hóa nhà trường
Nhà trường xét về bản chất là một tổ chức hành chính - sư phạm, mỗi
nhà trường đều có nền văn hóa của nó. Đó chính là hệ thống những giá trị,
chuẩn mực, những nghi thức, lễ hội, các nhân vật điển hình, những câu
chuyện… tạo nên những nét đặc thù riêng của nhà trường đó.
Có nhiều định nghĩa khác nhau nhưng về cơ bản có thể hiểu văn hóa
nhà trường là một tập hợp các giá trị, niềm tin, hiểu biết, chuẩn mực cơ bản
được các thành viên trong nhà trường cùng chia sẻ và tạo nên bản sắc của nhà
trường đó. Căn cứ theo hình thức biểu hiện thì văn hóa nhà trường gồm phần
nổi có thể nhìn thấy như: tầm nhìn, chính sách, mục tiêu, không gian cảnh
quan nhà trường, lôgô, khẩu hiệu, các nghi thức, nghi lễ, hành vi giao tiếp,
các hoạt động văn hóa học tập của trường và phần chìm không quan sát

4
được như: niềm tin, nhu cầu, cảm xúc, thái độ, mong muốn cá nhân; quyền
lực và cách thức ảnh hưởng; thương hiệu, các quy ước ngầm…
2. Tại sao phải quản lý văn hóa nhà trường
Đây là vấn đề mà không phải nhà quản lý nào cũng luôn để tâm tới
- Nhà trường với tư cách là một tổ chức đều tồn tại dù ít hay nhiều một
nền văn hóa nhất định. Một nhà trường đoàn kết, quy tụ nhiều giáo viên dạy
giỏi, học sinh chăm ngoan… hay một nhà trường mà đội ngũ luôn chia bè
phái nói xấu nhau, học sinh lười biếng ham chơi… thì đó cũng chính là văn
hóa nhà trường đó. Quản lý văn hóa nhà trường là trách nhiệm của người hiệu
trưởng và các nhà quản lý giáo dục. Do đó dù muốn hay không, người quản
lý, hiệu trưởng nhà trường luôn phải quan tâm quản lý văn hóa của nhà trường
mình. Như Edgar Henry Schein đã khẳng định: “Một điều thực sự quan trọng
đối với người lãnh đạo là xây dựng và quản lý văn hóa. Người lãnh đạo tài ba
là một người lãnh đạo có năng lực giải quyết những vấn đề liên quan tới văn
hóa”.
- Văn hóa nhà trường có thể là văn hóa mạnh, văn hóa tích cực hay văn
hóa yếu, văn hóa tiêu cực điều đó phụ thuộc rất nhiều vào sự quản lý của
người hiệu trưởng, người lãnh đạo nhà trường. Chính vì vậy phải có sự quản
lý văn hóa nhà trường.
- Mỗi cá nhân trong nhà trường là một sự khác biệt từ tuổi tác, ngoại
hình, giới tính đến kinh nghiệm, phong cách làm việc và giao tiếp, quan điểm
và suy nghĩ… nhưng nhà trường luôn có những giá trị văn hóa chung và việc
thiết lập cũng như duy trì những giá trị này không phải lúc nào cũng được
mọi thành viên dễ dàng chấp nhận. Điều này đòi hỏi phải có sự quản lý của
hiệu trưởng, của người quản lý nhà trường.
- Văn hóa nhà trường có vai trò quan trọng và ảnh hưởng đến mọi mặt,
mọi hoạt động trong nhà trường. Nếu quản lý tốt thì văn hóa sẽ mang lại sự
hiệu quả, chất lượng và sự tích cực, ngược lại nếu quản lý không tốt sẽ không
5

phát huy được hết những vai trò này, làm giảm động lực, uy tín cũng như chất
lượng dạy học của nhà trường:
+ Văn hóa sẽ ảnh hưởng đến hiệu quả của nhà trường. Nhà trường có
một nền văn hóa mạnh mẽ, tích cực thì sẽ đem đến cho các thành viên trong
nhà trường đó niềm đam mê, gắn bó với công việc, đoàn kết với nhau. Khi đó
mọi người sẽ có nỗ lực phấn đấu hơn, mang lại hiệu quả cao hơn cho nhà
trường. Đồng thời nếu có một nền văn hóa mạnh mẽ, tích cực sẽ góp phần xây
dựng và khẳng định được thương hiệu của nhà trường. Chính vì vậy hiệu
trưởng phải chú trọng xây dựng và quản lý văn hóa nhà trường.
+ Văn hóa nhà trường được coi là chương trình đào tạo ẩn. Nhà trường
bên cạnh nhiệm vụ dạy chữ còn có trách nhiệm dạy văn hóa, truyền thụ các
giá trị văn hóa. Bản thân người thầy và bất kể một yếu tố nào trong nhà
trường luôn có tác động đến người học. Như cách ứng xử của các giáo viên
với nhau, của giáo viên với học sinh sẽ góp phần tạo dựng nên cách ứng xử
trong học sinh. Cảnh quan nhà trường sạch đẹp có tác dụng giáo dục ý thức
bảo vệ môi trường. Hay sự nhiệt tình, tâm huyết trách nhiệm với công việc
của các cán bộ công nhân viên nhà trường sẽ góp phần bồi đắp nên tinh thần
trách nhiệm, yêu lao động của người học. Thực tế có nhiều người quyết tâm
đi theo nghề giáo cũng chính bởi xuất phát từ sự ngưỡng mộ với thầy cô ngày
xưa của mình… Tất cả những yếu tố đó thuộc về văn hóa nhà trường.
Văn hóa nhà trường giúp người học không những hình thành được
những hành vi chuẩn mực mà quan trọng hơn là ẩn chứa trong tiềm thức các
em là niềm tin nội tâm sâu sắc vào những điều tốt đẹp, từ đó, khao khát cuộc
sống hướng thiện và sống có lý tưởng. Đồng thời, văn hóa nhà trương còn
giúp các em về khả năng thích nghi với xã hội. Một con người có văn hóa thì
trong con người đó luôn hội tụ đầy đủ những giá trị đạo đức căn bản, đó là
đức tính khiêm tốn, lễ độ, thương yêu con người, sống có trách nhiệm với bản
thân và xã hội Do vậy, khi gặp những tình huống xã hội phát sinh, dù là
6
những tình huống mà các em chưa từng trải nhưng nhờ vận dụng năng lực văn

hóa để điều tiết hành vi một cách hài hòa, các em có thể tự điều chỉnh mình
phù hợp với hoàn cảnh, ứng xử hợp lẽ, hợp với lòng người và cuộc sống xung
quanh.
Cũng như chương trình đào tạo thông thường, những nhân tố văn hóa
cũng có thể xác định được và được dạy lại cho các thế hệ học trò. Chính vì
vậy, nhà trường cần xác định các nhân tố văn hóa nào cần xây dựng, hay nói
cách khác cần phải có sự quản lý văn hóa nhà trường.
+ Văn hóa nhà trường sẽ triệt tiêu hoặc tạo nên động lực làm việc. Nhà
trường có văn hóa mạnh thì mọi người sẽ có động lực làm việc, ngược lại văn
hóa yếu, văn hóa tiêu cực sẽ triệt tiêu động lực và nhà trường sẽ rơi vào bế
tắc, thất bại. Có ba yếu tố giữ chân người lao động trong tổ chức nói chung và
nhà trường nói riêng là chế độ đãi ngộ, môi trường làm việc và cơ hội thăng
tiến phát triển. Khi thu nhập đạt đến một mức nào đó, người ta sẵn sàng đánh
đổi, chọn mức thu nhập thấp hơn để được làm việc ở một môi trường hòa
đồng, thân thiện, thoải mái, được cống hiến, sáng tạo và được thừa nhận, tôn
trọng.
Vậy văn hóa tạo động lực như thế nào:
Văn hóa nhà trường giúp nhân viên thấy rõ mục tiêu, ý nghĩa và bản
chất công việc mình làm. Điều này thể hiện rõ ở các nhà trường mà các sứ
mạng, mục tiêu, hệ thống giá trị cốt lõi được hiệu trưởng chia sẻ và được bồi
đắp bởi mọi thành viên.
Văn hóa tạo ra các mối quan hệ tốt đẹp giữa các giáo viên và học sinh,
giữa các cán bộ, giáo viên, nhân viên trong nhà trường.
Văn hóa tạo ra môi trường làm việc thoải mái, vui vẻ, lành mạnh thúc
đẩy sự sáng tạo, khuyến khích giáo viên, học sinh nỗ lực rèn luyện, học tập
đạt thành tích mong đợi.
7
Khi nhà trường phải đối mặt với một vấn đề phức tạp, chính văn hóa tổ
chức là điểm tựa tinh thần, giúp các nhà quản lý trường học và đội ngũ giáo
viên hợp tác, phát huy trí lực để có những quyết định và sự lựa chọn đúng

đắn.
Giúp người dạy, người học có cảm giác tự hào, hãnh diện vì được là
thành viên của tổ chức nhà trường, được làm việc vì những mục tiêu cao cả
của nhà trường.
Người quản lý muốn sử dụng văn hóa để tạo động lực, quản lý tốt thì
văn hóa tạo động lực, quản lý không tốt thì văn hóa triệt tiêu động lực
+ Văn hóa là hệ thống các chuẩn mực, thủ tục, quy trình, quy tắc,
những luật lệ bất thành văn và các quy tắc ứng xử được lưu truyền từ thế hệ
này đến thế hệ khác. Những giá trị này sẽ này sẽ kiểm soát, điều chỉnh hành
vi cá nhân. Ví dụ nhiều đơn vị có quy định không được mặc quần bò, áo
phông không cổ khi đến cơ quan. Nhiều nhân viên trẻ mặc dù có sở thích này
nhưng vẫn phải tuân thủ, ăn mặc lịch sự hơn.
+ Văn hóa hạn chế tiêu cực và xung đột: Hệ thống các chuẩn mực, thủ
tục, quy trình, quy tắc luật lệ trong tổ chức giúp các thành viên tổ chức thống
nhất về cách nhận thức vấn đề, cách đánh giá, lựa chọn, định hướng và hành
động. Khi các cá nhân tham gia vào tổ chức thì những giá trị này sẽ giúp họ
điều chỉnh bản thân, họ biết mình sẽ phải cư xử như thế nào cho đúng trong
các hoàn cảnh, ví dụ khi gặp khách đến cơ quan thì phải chào và cười, khi nói
chuyện phải biết nói lời cảm ơn… những điều này được lặp đi lặp lại tạo
thành nề nếp, thói quen. Và khi có ai đó không thực hiện như thế họ sẽ đánh
giá và nhắc nhở. Chính vì vậy mà có quan niệm rất thú vị rằng văn hóa là cái
còn lại sau khi đã quên hết mọi thứ. Chính vì vậy vấn đề đặt ra là người quản
lý cần xác định được hệ thống các chuẩn mực, thủ tục, quy trình, quy tắc,
những luật, các quy tắc ứng xử cần xây dựng trong đơn vị tổ chức của mình.
8
Văn hóa nhà trường là chất kết dính các thành viên, tác động đến số
đông thông qua dư luận tập thể. Nếu quản lý tốt thì tạo ra dư luận tích cực, là
chất kết dính. Nếu không biết quản lý thì có thể sẽ là dư luận tiêu cực, trở
thành axít ăn mòn tập thể.
Văn hóa nhà trường hạn chế những nguy cơ mâu thuẫn và xung đột và

khi xung đột là không thể tránh khỏi thì văn hóa nhà trường tạo ra hành lang
pháp lý, đạo lý phù hợp để góp phần khắc phục, giải quyết xung đột trên
nguyên tắc không để phá vỡ tính chỉnh thể của tổ chức nhà trường.
+ Văn hóa nâng cao chất lượng các hoạt động của nhà trường. Bất kể
một giáo viên hay học sinh nào cũng muốn được học tập và làm việc tại một
nhà trường có nền văn hóa tích cực bởi điều đó sẽ tạo ra một bầu không khí
dạy học tích cực, thúc đẩy học sinh luôn cố gắng học tập còn giáo viên luôn
quan tâm đến chất lượng và hiệu quả giảng dạy, học tập. Văn hóa tích cực tạo
ra môi trường thân thiện cho học sinh, khuyến khích mối quan hệ hợp tác,
chia sẻ kinh nghiệm, học hỏi lẫn nhau giữa các giáo viên.
- Văn hóa nhà trường luôn luôn chịu sự tác động và chi phối của nhiều
yếu tố như tình hình kinh tế văn hóa xã hội, xu thế hội nhập và toàn cầu hóa,
sự bùng nổ thông tin… Nếu không có sự quản lý thì những yếu tố này có thể
ảnh hưởng xấu và làm biến chuyển văn hóa nhà trường theo chiều hướng tiêu
cực.
- Những tổ chức thành công thường là những tổ chức độc đáo, bởi nó
tạo ra những giá trị, chuẩn mực, những nghi thức, lễ hội… riêng biệt có hiệu
quả thực sự cho sự phát triển của tổ chức, mà muốn có được điều này thì tất
yếu cần có tài năng quản lý của lãnh đạo nhà trường.
Để quản lý và phát huy được những vai trò này của văn hóa nhà trường
không phải là điều dễ, nhưng cũng không phải là không làm được. Tất cả phụ
thuộc vào tài năng và nghệ thuật quản lý của người hiệu trưởng, của những
người lãnh đạo nhà trường và sự cố gắng của tất cả mọi thành viên.
9
3. Chứng minh văn hóa tích cực sẽ nâng cao chất lượng dạy học
trong nhà trường
3.1. Những biểu hiện của văn hóa tích cực trong nhà trường
Văn hóa nhà trường có thể là văn hóa mạnh hay văn hóa yếu, văn hóa
tích cực hay văn hóa tiêu cực. Nền văn hóa mà đa số mọi nhà trường hướng
đến là văn hóa mạnh, văn hóa tích cực vì nó mang lại sự phát triển cho nhà

trường, mang lại sự thỏa mãn hài lòng cho tập thể, cá nhân và sẽ nâng cao
chất lượng dạy học.
Văn hóa tích cực về cơ bản bao gồm những biểu hiện sau:
- Có nhu cầu chia sẻ rộng rãi mục đích và các giá trị giữa các thành
viên.
- Coi trọng các chuẩn mực.
- Coi trọng việc học tập suốt đời của giáo viên và nhân viên.
- Coi trọng sự liên tục cải tiến của nhà trường.
- Coi trọng sự hợp tác và quan hệ đồng nghiệp.
- Coi trọng sự phát triển chuyên môn.
- Có các hoạt động truyền thống, có lễ kỷ niệm riêng.
- Công nhận sự cống hiến của đội ngũ.
- Biểu dương công trạng trên bảng thông báo và trong giờ sinh hoạt đầu
tuần.
- Giáo viên được khuyến khích tham gia đóng góp ý kiến trong mọi
hoạt động của nhà trường.
- Nhà trường có những chuẩn mực để luôn luôn cải tiến, vươn tới.
- Mỗi người biết rõ công việc mình phải làm.
- Nuôi dưỡng bầu không khí cởi mở, dân chủ
- Coi trọng con người, cổ vũ sự nỗ lực hoàn thành công việc.
- Sáng tạo và đổi mới.
-…
10
3.2. Những biểu hiện văn hóa tiêu cực trong nhà trường
- Sự buộc tội, đổ lỗi cho nhau.
- Sự kiểm soát quá chặt chẽ đánh mất quyền tự do và tự chủ cá nhân.
- Quan liêu, nguyên tắc một cách máy móc.
- Thiếu sự động viên, khuyến khích.
- Thiếu sự cởi mở và tin cậy.
- Thiếu sự hợp tác, chia sẻ học hỏi lẫn nhau.

- Mâu thuẫn xung đột nội bộ không được giải quyết kịp thời.
-…
3.3. Thế nào là chất lượng dạy học
Chất lượng được xem là một đích tới luôn thay đổi, phụ thuộc vào các
mục tiêu của một hệ thống giáo dục cụ thể nào đó. Các định nghĩa chất lượng
có vẻ như luôn được chuyển đổi cùng với sự chuyển đổi các giá trị của các
cộng đồng khác nhau trong một xã hội và niềm tin của những người có ảnh
hưởng và nắm quyền lực của một hệ thống. Trong bất cứ trường hợp nào, các
quan điểm về chính sách giáo dục và chất lượng giảng dạy đều thay đổi theo
thời gian. Từ đó, chất lượng được xác định như “một khái niệm có tính tương
đối và có ý nghĩa chỉ đối với những ai đánh giá nó ở thời điểm nào đó và theo
chuẩn mực, mục đích nào đó” (Hội đồng GDĐH - Australia, 1992). Nghĩa là
chất lượng luôn có tính lịch sử cụ thể.
Chất lượng thường được định nghĩa như sự phù hợp với mục tiêu. Chất
lượng có được khi một sản phẩm hay một dịch vụ nào đó đáp ứng được sự
mong đợi của khách hàng.
3.4. Văn hóa tích cực sẽ nâng cao chất lượng dạy học trong nhà
trường
Thực tế đã chứng minh những trường có chất lượng dạy học tốt đều là
những trường có nền văn hóa tích cực. Văn hóa đó để lại ấn tượng ngay từ
những điều nhỏ nhặt nhất như việc sân trường giảng đường luôn được vệ sinh
11
sạch sẽ, rồi cách treo băng rôn khẩu hiệu đến thái độ, lối cư xử của giáo viên,
cán bộ công nhân viên và học sinh trong nhà trường đến phong cách quản
lý…
- Văn hóa tích cực tạo ra động lực, niềm say mê làm việc trong nhà
trường, đây là một trong những yếu tố quan trọng để tạo ra chất lượng dạy
học: có động lực con người sẽ cảm thấy hứng thú hơn, làm việc say mê hơn,
nỗ lực cố gắng hơn để làm tốt công việc. Động lực cũng sẽ kích thích sự sáng
tạo nhằm mang lại hiệu quả công việc. Nhờ đó mà chất lượng các hoạt động

trong nhà trường nói chung và chất lượng dạy học sẽ được nâng cao
+ Văn hóa tích cực giúp người dạy và người học có cảm giác tự hào,
hãnh diện vì được là thành viên của tổ chức nhà trường, được làm việc vì
những mục tiêu cao cả của nhà trường. Thực tế đã chứng minh khi được làm
việc trong một nhà trường có nền văn hóa mạnh, văn hóa tích cực, những
trường có thương hiệu như trường THPT Hà Nội-Amstecđam, THPT Kim
Liên, hay các trường chuyên ở các tỉnh,… đội ngũ giáo viên sẽ có cảm giác tự
hào hãnh diện, từ đó luôn có động lực nỗ lực cố gắng phấn đấu để xứng đáng
với niềm tự hào đó. Việc cố gắng nỗ lực luôn được duy trì từ thế hệ giáo viên
này sang thế hệ giáo viên khác, do đó chất lượng dạy học của nhà trường luôn
được đảm bảo và không ngừng được nâng cao.
+ Văn hóa nhà trường giúp đội ngũ giáo viên và cán bộ công nhân viên
thấy rõ mục tiêu, ý nghĩa và bản chất tốt đẹp của công việc mình làm, thấy rõ
được dạy học là phải hướng vào học sinh, lấy học sinh làm trung tâm. Những
khẩu hiệu nhắc nhở như “ Vì lợi ích mười năm thì phải trông cây/ Vì lợi ích
trăm năm thì phải trồng người”, hay “Tất cả vì học sinh thân yêu”… là điều
chúng ta dễ dàng nhìn thấy khi bước chân vào nhiều trường. Chúng nhắc nhở
mọi giáo viên trước mỗi ngày làm việc là phải biết hết lòng vì học sinh, mọi
hoạt động trong nhà trường phải xoay quanh trục là học sinh, mang lại sự tiến
12
bộ cho học sinh… Từ đó thúc đẩy mọi người cùng cố gắng phấn đấu để ngày
càng nâng cao chất lượng giáo dục.
+ Văn hóa tích cực còn tạo ra động lực làm việc thông qua việc tạo ra
các mối quan hệ tốt đẹp, tạo nên tình thương yêu chân thành giữa các thành
viên và đảm bảo cho sự hợp tác vì mục tiêu chung. Mối quan hệ giữa các cán
bộ, giáo viên và nhân viên nhà trường là mối quan hệ đoàn kết, tôn trọng,
giúp đỡ lẫn nhau. Giữa các học sinh là sự đoàn kết, yêu quý, cùng nhau cố
gắng. Học sinh luôn kính trọng và yêu quý thầy cô, ngược lại thầy cô luôn
tâm huyết và nhiệt tình chỉ bảo học trò của mình. Văn hóa tích cực tạo ra một
môi trường làm việc thoải mái, vui vẻ, lành mạnh thúc đẩy sự sáng tạo,

khuyến khích giáo viên, học sinh nỗ lực rèn luyện, học tập đạt thành tích
mong đợi.
- Như chúng ta đều biết giáo viên, chất lượng đội ngũ giáo viên là yếu
tố hàng đầu quyết định chất lượng giáo dục. Một nhà trường có văn hóa tích
cực sẽ coi trọng sự phát triển chuyên môn, coi trọng việc học tập suốt đời của
giáo viên và nhân viên, chính vì vậy đội ngũ giáo viên sẽ luôn được tạo mọi
điều kiện để học tập không ngừng nhằm nâng cao trình độ. Bên cạnh đó nhà
trường luôn khuyến khích mối quan hệ hợp tác, chia sẻ kinh nghiệm, học hỏi
lẫn nhau giữa các giáo viên, giáo viên luôn được chia sẽ học tập và được hỗ
trợ từ những đồng nghiệp của mình. Tất cả những điều này làm cho chất
lượng đội ngũ giáo viên ngày càng nâng cao, đây là yếu tố quan trọng để nâng
cao chất lượng dạy học trong nhà trường.
- Giáo viên luôn được khuyến khích tham gia đóng góp ý kiến trong
mọi hoạt động của nhà trường, ví dụ như việc đóng góp ý kiến trong việc
giảng dạy các môn học… Việc huy động sức mạnh tập thể thường sẽ mang lại
những giải pháp tối ưu nhất cho các hoạt động, nhờ đó mà chất lượng các hoạt
động trong nhà trường nói chung và chất lượng dạy học nói riêng sẽ ngày
càng được nâng cao. Bên cạnh đó, điều này là hoàn toàn phù hợp với xu thế
13
quản lý hiện nay, người giáo viên không còn thụ động một chiều tiếp nhận sự
tác động từ cấp trên. Họ có sự chủ động hơn, được lắng nghe, được đóng góp
ý kiến cho sự phát triển của tập thể, họ cảm thấy mình quan trọng hơn, cảm
thấy được coi trọng, được tin cậy. Từ đó bản thân mỗi người sẽ không ngừng
cố gắng phấn đấu rèn luyện để khẳng định bản thân và nỗ lực không ngừng vì
sự phát triển của nhà trường. Điều này tất yếu sẽ dẫn đến việc chất lượng dạy
học của nhà trường được nâng cao.
- Trong bản thân mỗi người luôn có nhu cầu khát khao được thể hiện
mình, được khẳng định cái tôi cá nhân. Một nhà trường có văn hóa tích cực sẽ
luôn tạo điều kiện cho mọi người (từ đội ngũ giáo viên, cán bộ công nhân
viên đến các em học sinh) được thể hiện và phát huy tối đa tài năng và trí tuệ

của mình. Bên cạnh đó thì mọi sự cố gắng, mọi sự cống hiến, mọi thành tích
đều sẽ được công nhận thậm chí là biểu dương. Đội ngũ sẽ cảm thấy mình
được đối xử công bằng, vì vậy họ luôn nỗ lực cố gắng hết mình vì công việc,
cố gắng hết mình để nâng cao chất lượng dạy học.
- Nhà trường có văn hóa tích cực sẽ luôn biết đặt sự kỳ vọng cao vào
đội ngũ của mình. Chính vì là kỳ vọng cao nên sẽ tạo ra động lực, đòi hỏi mọi
người phải luôn cố gắng nỗ lực mới đạt được. Những kỳ vọng này cuối cùng
đều nhằm hướng đến nâng cao chất lượng dạy học trong nhà trường.
- Văn hóa tích cực thúc đẩy, trân trọng và đón nhận những sự sáng tạo,
tất cả vì mục tiêu nâng cao chất lượng dạy học trong nhà trường.
- Trong một môi trường văn hóa nhà trường tích cực giáo viên cảm
thấy thoải mái, dễ dàng thảo luận về những vấn đề hay khó khăn mà họ đang
gặp phải. Họ sẵn sàng chia sẻ kiến thức và kinh nghiệm chuyên môn, tích cực
trao đổi phương pháp và kỹ năng giảng dạy, họ biết quan tâm đến công việc
của nhau, biết cùng hợp tác với lãnh đạo nhà trường để thực hiện mục tiêu
giáo dục đã đề ra.
14
- Thầy cô giáo là người trực tiếp tham gia hoạt động dạy học. Và hơn ai
hết, chính nhân cách nhà giáo sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới nhân cách học trò.
Nhân cách đó làm cho các em học sinh tin yêu vào cuộc đời và luôn cố gắng
nỗ lực vươn lên trong học tập và cuộc sống. Vì vậy, chúng ta rất cần những
nhà giáo ngoài kiến thức chuyên môn, phải hiểu biết rộng về cuộc sống, có
kiến thức sâu sắc về văn hóa xã hội.
- Văn hóa nhà trường ảnh hưởng tích cực đến học sinh. Văn hóa tích
cực tạo ra một bầu không khí tích cực, tạo ra môi trường thân thiện cho học
sinh, làm cho các em học sinh cảm thấy gắn bó với trường hơn, mỗi ngày đến
trường thực sự là một ngày vui. Như vậy người học sẽ có tâm thế thoải mái
khi tiếp xúc với tri thức
- Văn hóa nhà trường giúp học sinh cảm thấy mình được thừa nhận,
được tôn trọng, cảm thấy mình có giá trị; học sinh thấy rõ trách nhiệm của

mình, học sinh tích cực khám phá, liên tục trải nghiệm và tích cực tương tác
với giáo viên, nhóm bạn; học sinh nỗ lực đạt thành tích học tập tốt nhất.
- Một nhà trường có nền văn hóa mạnh, văn hóa tích cực thường sẽ hội
tụ được cái tốt, cái đẹp cho xã hội. Văn hóa nhà trường sẽ giúp cho nhà
trường thực sự trở thành một trung tâm văn hóa giáo dục, là nơi hội tụ sức
mạnh của trí tuệ và lòng nhân ái trong xã hội, góp phần quan trọng tạo nên
sản phẩm giáo dục toàn diện.
3.5. Một vài nét về thực trạng văn hóa nhà trường hiện nay
Bên cạnh những trường luôn giữ được nền văn hóa tích cực thì không ít
trường, cơ sở giáo dục đang diễn ra những biểu hiện tiêu cực của văn hóa
- Một bộ phận không nhỏ thanh thiếu niên học sinh sinh viên ăn chơi
đua đòi, sa vào các tệ nạn xã hội.
- Đạo đức nhà giáo thì xuống cấp nghiêm trọng, coi trọng đồng tiền
hơn lương tâm danh dự người thầy.
15
- Tình trạng thiếu công bằng, gian lận trong thi cử, chuyện mua bán các
kết quả học tập không còn là xa lạ Những minh chứng tiêu biểu gần đây
như: vụ tiêu cực trong kỳ thi tốt nghiệp THPT trường Dân lập Đồi Ngô - Bắc
Giang
- Bạo lực học đường, tình trạng học sinh đánh nhau rồi quay clip, học
sinh đánh thầy cô, thầy cô đánh học sinh không còn là hiếm.
- Lâu nay giáo dục chúng ta coi trọng dạy chữ mà lơ là việc dạy người;
coi trọng số lượng hơn là chất lượng. Khi đánh giá một học sinh thì chủ yếu
người ta quan tâm xem em đó xếp loại học lực gì, đạt được những bằng cấp gì
chứ mấy khi quan tâm xem nhà trường đã dạy em đó cách tôn trọng người già
ra sao, cách yêu và bảo vệ môi trường thế nào.
4. Làm thế nào để xây dựng văn hóa tích cực trong nhà trường
- Trước hết tự bản thân người hiệu trưởng, những người quản lý nhà
trường cần phải nhận thức rõ tầm quan trọng của việc xây dựng văn hóa tích
cực trong nhà trường.

- Hiệu trưởng cần xác định hệ thống các giá trị cốt lõi, các đặc trưng
cần xây dựng trong nhà trường, thống nhất và hướng dẫn hành vi ứng xử của
mọi thành viên trong nhà trường theo các giá trị và chuẩn mực đã xác định.
- Thường xuyên tuyên truyền nâng cao nhận thức của đội ngũ cán bộ
công nhân viên, giáo viên và học sinh về các giá trị văn hóa trong nhà trường.
- Tăng cường giáo dục chính trị, tư tưởng cho cán bộ giáo viên và
người học.
- Đẩy mạnh vai trò của các tổ chuyên môn, đoàn thanh niên, công
đoàn… và coi đó là lực lượng nòng cốt trong các hoạt động xây dựng văn
hóa.
- Xây dựng môi trường cảnh quan văn hóa, khuôn viên sạch đẹp kết
hợp với tăng cường cơ sở vật chất nhà trường lớp học.
- Phối kết hợp với các lực lượng giáo dục địa phương và gia đình.
16
- Tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá và thông tin, truyền thông
trong công tác xây dựng văn hóa nhà trường.
- Văn hóa phải được lồng ghép vào việc giảng dạy các môn học.
- Tạo điều kiện cho đội ngũ cán bộ, giáo viên Nhà trường trong việc
học tập, nghiên cứu và có cơ chế khuyến khích phù hợp trong việc thực hiện
văn hóa nhà trường.
Như vậy, việc xây dựng văn hóa nhà trường tích cực là vô cùng cần
thiết trong bối cảnh hiện nay. Nó đòi hỏi sự vào cuộc của các cấp quản lý và
đặc biệt là sự chủ động, quyết tâm và cầu thị của các trường. Và hơn bao giờ
hết, chúng ta đang rất cần những nhà giáo chân chính, những con người có
bản lĩnh và cái tâm trong sáng trong cuộc chiến chống nạn “xâm lăng văn
hóa”. Dân tộc Việt nam là một đất nước ngàn năm văn hiến, nhân dân Việt
nam vốn có truyền thống hiếu học và tôn trọng đạo lý. Chúng ta hãy chung
tay góp sức phát huy truyền thống dân tộc, giữ gìn bản sắc văn hóa của nhân
cách con người Việt nam.
17

TÀI LIỆU THAM KHẢO
Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Nguyễn Vũ Bích Hiền, tập bài giảng Quản lý văn
hóa nhà trường
18