Đánh giá hiệu quả của phương pháp ghép tự thân mảnh xương sọ bảo quản lạnh sâu trên thực nghiệm và ở người (tt)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI




BÙI THANH THỦY



ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ CỦA
PHƯƠNG PHÁP GHÉP TỰ THÂN MẢNH
XƯƠNG SỌ BẢO QUẢN LẠNH SÂU TRÊN
THỰC NGHIỆM VÀ Ở NGƯỜI

Chuyên ngành: Mô phôi thai học
Mã số: 62720103


TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC





HÀ NỘI – 2015

CÔNG TRÌNH ĐƯỢC HOÀN THÀNH TẠI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI



Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS NGUYỄN KHANG SƠN
PGS. TS NGUYỄN THẾ HÀO




















CÓ THỂ TÌM HIỂU LUẬN ÁN TẠI:
- n Quc gia

- i hc Y Hà Ni
- Vin thông tin  n Y h
- i hc Thái Nguyên


1
ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Tính cấp thiết của đề tài
          

nguyên sau  

P
bkhôi
 
Nam, 
cao,   
 ngày
.

C
gdo có u 
            

. P
 (BQLS). Tuy nhiên, dsau ghép
sâu , 
nay  , 
, 
chuyên ngành và 

nâng cao h.
2. Mục tiêu của đề tài:
1. 

2. 

3. 
sâu .
3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài: , 
           



2

 
 và vai trò  
 .



rõ ràng.         
 
, 
lòng.

 

.
4. Cấu trúc luận án: 113 trang chính


 2 trang). (33
trang). (17 trang).
(34 trang). (25
trang).   1 trang). K      
theo (1 trang). 


Chương 1
TỔNG QUAN
1.4. Vật liệu và phương pháp bảo quản để ghép xương sọ tự thân
1.4.1.Vật liệu ghép xương sọ tự thân



 


ng khác do



3
1.4.2. Phương pháp bảo quản mảnh xương sọ để ghép tự thân
M
  
khô   .
1.4.3. Phương pháp BQLS mảnh xương sọ chiếu tia gamma
B


. M
        BQLS    
: .
      ,     
tính vô trùng là . ia
gam             
            , 

1.5. Quá trình liền xương sau ghép tự thân mảnh xương sọ trên
thế giới và ở Việt Nam.
1.5.1.Quá trình tái tạo hồi phục sau ghép xương tự thân




.
           

ai,  

 . 


              



1.5.2.Tình hình nghiên cứu sau ghép tự thân mảnh xương sọ
BQLS: Ttrong 

4
BQLS 
và  

             




BQLS 
            
-70
o

             
            
  BQLS 
            
BQLS           
BQLS -80
o

  


            









Chương 2
ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu
-  , t
 ,  .
- X15 có 
 không BQLS là .
Các m 8


5
tháng) và 6 )   n Mô 
Phôi   ác mnày 
      do       
 ã 
g labo

- 30 BQLS 
Mô   Phôi, 
thân 
1 .
*Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân:
+ 01 
 
+  tính

+ 
+   
  
+    và 

*Tiêu chuẩn loại trừ bệnh nhân:
+ 

+ Bh nhân 
+ và 
.
+ K
2.2. Vật liệu – Phương tiện
- 
- Máy khoan, t 85
0
C
- 
- JSM  5410 LV, 
- 
2.3. Phương pháp nghiên cứu
2.3.1. Thực nghiệm ghép tự thân mảnh xương sọ thỏ BQLS
- Thiết kế nghiên cứu: 


6
- Phân lô thực nghiệm: 03 lô.
+ Lô 1 ( BT): nhóm có 
+ Lô 2 ( ): nhóm  C 
         BQLS  -85

o
C
trong .
+ Lô 3 ( T
o Các .  các

o Chia 3 nhóm theo dõi. heo dõi 
           
làm 
 
.
- Các kỹ thuật nghiên cứu
+ : thiopental 
+ 

Hình 2.1.Vùng xương sọ thỏ sau khi khoan lỗ (vùng khoanh tròn)
+ BQLS: qui trình t
 Phôi, .
+ 
+  Q

+ L
. Nghiên
 - 5410LV.
* Chỉ tiêu nghiên cứu:
+ : T, t,
s


7

+ BQLS  và 
 ó

+ BQLS 
các lô g, lô  

2.3.2. Nghiên cứu hình thái các mảnh xương sọ người bảo quản
lạnh sâu theo thời gian
- Thiết kế nghiên cứu: phân tích
- Phân nhóm nghiên cứu: 3 nhóm. nhóm không
BQLS, nhóm 4  8 tháng) và nhóm BQLS
6 ).
- Kỹ thuật mô học, nhuộm H.E
*Chỉ tiêu nghiên cứu
-             không
BQLS.
- S
sau .
2.3.3. Nghiên cứu kết quả sau ghép tự thân mảnh xương sọ BQLS
trên người
- Thiết kế nghiên cứu: phân tích
- Cỡ mẫu: 
- Kỹ thuật chọn mẫu: Ch .
- Nội dung nghiên cứu:
+             

+ BQLS
+  BQLS
+ BQLS 


o  hình thái vùng ghép 
BQLS.
o  
o  BQLS.
o S


8
- Kỹ thuật thu thập số liệu
+ 
 
+ 
 - 
+ 

+ 
+ TK -
+ 
+ 

* Tiêu chí đánh giá lâm sàng:
- 
- Chúng tôi chia theo ba 
  
- 


- : 
-  sau ghép, hài lòng, không hài
lòng.

2.4. Địa điểm nghiên cứu
-   Phôi, 

- Khoa PB
- Khoa Hình thái -  
Chí Minh
2.5. Thời gian nghiên cứu: 01/2012 6/2014.
2.6. Phương pháp xử lý số liệu: P
.
2.7. Đạo đức trong nghiên cứu: 





9
Chương 3
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

3.1. Kết quả nghiên cứu trên thực nghiệm
3.1.1. Biểu hiện toàn thân của thỏ
Tt c các th  u kho mt m khô,
không có di lch mu lin tt sau 1 tun.
3.1.2. Đặc điểm đại thể, vi thể xương sọ thỏ các nhóm nghiên cứu
* Đặc điểm xương sọ thỏ sau ghép tự thân mảnh xương BQLS nhóm
4 tuần (nhóm TN1)
Quan sát bng mng thy: v sm
xung quanh. Ranh gii gich
ràng, c gn kt bi mô liên kng chc. Khi bc l mt
ngoài mnh àu vàng, khá bng phng, m mm;

mt trong ca mng  khuyt nh, s
gn kng lo (Hình 3.4). Di kính hin vi
quang hc: màng liên kt m
xut hin ca các t ch cu. Mô liên kt 
m chc liên kt và mp
vào vùng ranh gii gi vi các
mnh nh (Hình 3.5).

Hình 3.4. Đại thể xương sọ thỏ lô thực nghiệm nhóm TN1
(B): Mt trong; : M
* Đặc điểm xương sọ thỏ sau ghép tự thân mảnh xương BQLS nhóm
8 tuần (nhóm TN2)
Khi quan sát hình nh trên các tiêu bn vi th, có hing to
i trùm lên các phn mô
liên kt xâm nht và mch máu tân


10
to xâm nhnh ghép. To ct bào to thành dãy sát b m
ng to các hc tu
hu bào m3.6).

Hình 3.5. Vi thể xương sọ thỏ lô thực nghiệm nhóm TN1 (H.E)
A.  i x100 ln B.  i x250 ln
1. ; 2. Màng liên kt phn ng dày lên;
3. Mô liên kt  mch; 4. M
  i tip r      bào hình cu,
sáng màu dng nguyên bào sn n      
eosin.

Hình 3.6.Vi thể xương sọ thỏ lô thực nghiệm nhóm TN2(H.E x250)
i; 2. M
3.Mô liên kt  mch xâm nhp; : Dãy to ct bào.


1

2

3
B
A
1
3
2
3
4


11
* Đặc điểm xương sọ thỏ sau ghép tự thân mảnh xương BQLS nhóm
16 tuần (nhóm TN3).
  i th th        t
ngoài b. Mt trong b
l   n chc, có mt s  khuyt nh, ranh gii mnh
; s gn kt chc chn.
 mc v: Hing viêm, ch gim. 
, không liên t



3.10).

Hình 3.10. Vi thể xương sọ thỏ lô thực nghiệm nhóm TN3 (H.E)
 i x500 ln;
1. M; 2.  sn; 3. i.
3.1.3. Đặc điểm xương sọ thỏ dưới kính hiển vi điện tử quét
3.1.3.1.Lô bình thường và lô đối chứng
V i 500 ln,  i chng hình 
th  ng,  , c 


3.1.3.2.Lô thực nghiệm
* Đặc điểm mô ghép tự thân xương sọ thỏ BQLS nhóm TN1
1
2
3
1


12
  i 15 ln, xut hin nhng vùng sáng có nhiu ng
tròn nh    nh ca mch máu; vùng này nm ni  gia
m, là vùng chgia
m ch là các khong trng sm màu,
mép rìa mng ch còn  cách xa nhau 
 n nên không có hình nh c . Trên b mt mnh
, các  
ch không có s khác bit nhiu (Hình 3.14).
i 3500 ln,  vùng b mt m các ht
u xng nhnh, còn  vùng mnh

t hin nhiu vng làm cho b mt cht nn
nham nh, không bng phng, ph trên b mt có lp sáng màu, dày
mu, lm chm dth khoáng
(Hình 3.15).


Hình 3.14. Xương sọ thỏ ở lô thực nghiệm nhóm TN1 dưới kính
HVĐTQ, (độ phóng đại x15 lần)
1. M 2.Vùng c (gii hn b
du); : Mch máu; ; 4.Vùng 
1

1

2
3
4

1

4


13

Hình 3.15. Xương sọ thỏ lô thực nghiệm nhóm TN1 dưới kính
HVĐTQ ( i x3500 ln)
 phá hu;  mi
* Đặc điểm mô ghép tự thân xương sọ thỏ BQLS nhóm TN2
Vùng cvà mcó nhiu l nh hình tròn

ca các mch máu  so vi nhóm TN1 (Hình 3.16).

Hình 3.16. Vùng ghép xương sọ thỏ ở lô thực nghiệm nhóm TN2
dưới kính HVĐTQ, độ phóng đại x15 lần.
1. Mi hn b
d; : Mch máu
A
1
Ả
n
h
3
:
X
ư
ơ
n
g
2
Ả
n
h
3
:
X
ư
ơ
3
Ả
n

h
3
:
X
1
2


14
  i x500 ln,        
ghép u có hing phá hvà có lng các ht tinh
th khoáng mi hình thành vi  c to nh  u to
thành lp sáng màu. Vùng c ng rt nhiu
các tinh th khoáng to nh khác nhau, xp theo nhi ng to
thành các lp chng cht xung quanh các  

Hình 3.18. Các hạt tinh thể khoáng mới hình thành ở vùng
cầu xương, lô thực nghiệm nhóm TN2 dưới kính HVĐTQ, độ
phóng đại x2000 lần.
* Đặc điểm mô ghép tự thân xương sọ thỏ BQLS nhóm TN3
C , cu có
nhiu mch máu (Hình 3.19). Vùng cng khoáng
hoá và có ci hình thành.

Hình 3.19. Vùng ghép xương sọ thỏ ở lô thực nghiệm nhóm TN3
dưới kính HVĐTQ, độ phóng đại x15 lần
1. M; 4. Khong
trli : Mch máu
1
2

3
4


15
3.2. Sự thay đổi cấu trúc hình thái của các mảnh xương sọ người
bảo quản lạnh sâu theo thời gian.
3.2.1. Đặc điểm đại thể mảnh xương sọ theo thời gian BQLS
6 
có màu vàng ,
không còn 
3.2.2.1. Đặc điểm các mảnh xương sọ không BQLS (nhóm N1)
X xen 

.
3.2.2.2 Đặc điểm các mảnh xương BQLS 4 năm 8 tháng (nhóm N2).


            


Hình 3.27. Xương sọ người bảo quản lạnh sâu nhóm N2
(H.E x250)
B 3
3.2.2.3. Đặc điểm các mảnh xương sọ BQLS 6 năm (Nhóm N3)
           
           

 (Hình 3.29).
D

C

1
2
3


16

Hình 3.30.Cấu trúc xương sọ bảo quản lạnh sâu 6 năm (H.E x500)
Havers; 2. ; 3. ; 4. Vùng 
3.3. Kết quả nghiên cứu trên người
3.3.1.Một số đặc điểm của các bệnh nhân nghiên cứu
3.1:  
Độ tuổi
X ±SD
n
Tỷ lệ
18-30


34,93± 12,65
13
43,34%
31-40
7
23,33%
41-50
4
13,33%

51- 60
6
20,00%
Tổng
30
100%
Nhận xét: tui trung bình là 34,93 ±  tui gp nhiu nht là
18 - 30 chim 43,33%
3.3.2.Một số đặc điểm các mảnh xương sọ và thời gian BQLS
-6 70%.
3.3.3. Thời gian và số lần theo dõi sau ghép tự thân các mảnh
xương sọ BQLS
B3.7: 
Thời gian theo dõi
X ± SD
n
Tỷ lệ


16,93 ± 5,98

3
10%
12 18 tháng
18
60%
Trên 18  24 tháng
1
3,33%
Trên 24 tháng

8
26,67%
Tổng
30
100%
Nhận xét: 16,93 ± 5,98 tháng.
1
2
3
4


17
3.3.4. Kết quả sau ghép tự thân mảnh xương sọ BQLS
3.3.4.1.Đặc điểm hình thái và khả năng bảo vệ não sau ghép các
mảnh xương sọ BQLS
B3.9:  

Biểu hiện
thần kinh
Trước ghép tự thân
Sau ghép tự thân
n
Tỷ lệ
n
Tỷ lệ

10/30
33,33%
3/30

10%

3/30
10%
1/30
3,33%
Hay quên
9/30
30%
9/30
30%

3/30
10%
3/30
10%
Nhận xét:           


10%;  .
Bg 3.10: vùng ghép

Tình trạng vùng ghép
n
Tỷ lệ
Có r
2/30
6,67%

16/30

53,33%

28/30
93,33%

2/30
6,67%

Nhận xét: 
cao (93,33%); vùng ghép: 53,33%.
Trên phim X quang        
ghép 


18
3.3.4.2. Độ vững chắc, thẩm mỹ vùng ghép tự thân mảnh xương sọ
BQLS và sự hài lòng của bệnh nhân
3.12: 

Mức độ
n
Tỷ lệ

20
66,67%

8
26,67%

2

6,67%
Tổng
30
100%

Nhận xét: 
 26,67%, có 66,67
.
3.13 

Mức độ
n
Tỷ lệ

5
16,67%

21
70%

4
13,33%
Tổng
30
100%

Nhận xét: 5 
16,6770% và không
13,33%.
3.14

Bệnh nhân
n
Tỷ lệ

2
6,67%
Hài lòng
23
76,66%
Không hài lòng
5
16,67%
Tổng
30
100%

Nhận xét: 
76,66%,  , 5 
hài lòng 16,67%.


19
Chương 4
BÀN LUẬN
4.1. Kết quả thực nghiệm ghép xương sọ bảo quản lạnh sâu
4.1.1. Biểu hiện toàn thân và tại chỗ vết mổ ở các thời điểm theo
dõi: 
.Trong quá trình theo
dõi, 




4.1.2. Sự thay đổi cấu trúc hình thái sau ghép tự thân mảnh xương
sọ thỏ bảo quản lạnh sâu chiếu tia gamma
4.1.2.1. Ở mức đại thể, vi thể
Ngay khi bc l da che ph vùng ghép, chúng tôi quan sát rõ
ràng ranh gii gia vùng mô ghép và ). 
tt c các th nhóm thc nghiu có s khác bit v màu sc lp
mô liên kt mt ngoài,   màu sc mt trong m 
ghép so vi ,  khác bit ngày càng gim dn
  ng thi u gi và
 gn kt còn lng lo, có nh khuyt mt
trong ca m ng 
khuyt nh, thi gian c c  ngày
càng cht ch Trong nghiên cu, chúng tôi chnh  khuyt va
khít cht vi m không cn khâu c nh, s tip giáp
càng cht ch thì càng thun li cho quá trình tái t.
 nhóm sau ghép 4 tun, hình thành mô liên kt nm  vùng
ranh gii gi (theo hình 3.5). Sau s can
thip  khuyt phù h   t m  th bo
qun lnh sâu, gây chy máu vùng rìa và tt ph
ch, kích hot quá trình viêm, i và mch máu
tân to, vì vy hi-
, màu sc  vùng
diso vi các  . M
   dn  khong trng   và có tác
dng gi  ,
ngày càng cht ch  Sau mô liên kt  mch mô lan dn vào
 và là khi ngun s xâm nhp c vào

20
t ch và có vai trò khng s ct hóa ti
.
Ms  th  
. S xut hin ngày
càng nhiu to ct bào chng t vùng tc ct hóa.
Có hing ti trùm lên các ph
t xâm nhch máu tân to
nh ghép, chng t có s phát trin t
vùng c  vào m    t  i. Trong
o , chúng tôi quan sát th bào hình
cn do mô liên kt - mch
giàu t    t hóa thành. Các t bào này
  mt chc
ging  sn,   ,
o ct bào, do  bào nguyên bào sn không
còn xut hin na.  nhóm 16 tun sau ghép, t chc m s
i,
.
T kt qu nghiên cu trên, chúng tôi 
bo qun lnh sâu sau chiu tia gamma khi t thân kích
 -
, , cùng vi các
yu t kích thích ti ch và o.
4.1.2.2. Ở mức siêu vi thể
15
, : 
sát nhau         -   

 .

      (theo hình 3.14 và
3.19) là nsát 
ra , 
, 

 nhóm sau ghép t thân 4 tun, s xut hin ca t chc mi
th hin bi s xut hin hình nh nhng ng mch máu, cht nn
xung quanh các m lng hình thành các tinh


21
th khoáng vào khong ranh gii gi   và m 
ghép. Mch máu   thm 8 tun và 16 tun
sau ghép t thân các m BQLS, cht nn xung quanh các
m i, các tinh th c hình thành
 dng ht, chng t có s tin trin c to
n thm 16 tun sau ghép t thân m th
BQLS, chúng tôi tht hii và các  cha t
S tin trin c t
vùng cn trình thi gian thc nghim, phù hp vi
s tin trin t hin trên hình nh vi th n
trình quá trình li . Sau ghép t thân 16 tu  
ghép v trong din bin quá trình li. S
tip ráp mnh ghép vi  càng gn nhau thì càng thun li
cho vimô liên kt  mch và hình thành c, nh
 càng c nh tt m,  vng chc ca mnh
s din ra tng thông
tin này góp phn giúp các nhà lâm sàng la chn khi thc hin k

thu m bo tt nht s vng chc m t
thân. Hing phá hchng t
, 
            
, hình nh lng tinh th
khoáng  m    y chính m   to


4.2. Đặc điểm cấu trúc hình thái của các mảnh xương sọ người
sau BQLS theo thời gian
Vùng  ,  
các bè   . này
 còn ít  n
mà chúng tôi có 
ít thông tin  . Theo chúng tôi,

 sung, làm  phong phú các tài

ng.


22
           
BQLS 4  8 tháng khi 
so sánh  nhóm không
 
trong hai nhóm này . 
  -85
o
 

 
         BQLS   
6 
D chúng tôi

C
 
-60
o
-100
o

.
4.3. Bàn về kết quả sau ghép lại mảnh xương sọ trên người
4.3.1. Bàn về một số đặc điểm của bệnh nhân nghiên cứu
Kt qu  bng 3.1 cho thy ng gp nh tui t 18
n 30, chim 43,34%. ây là nhóm tui ng, hc tp, tham gia
nhiu vào các hong xã hdo vic nhn thc, ý thc chp
hành lut giao thông còn kém nên ng có t l cao b ch
s não do tai nn giao thôngây i có s quan tâm
n thm m nhiu nht nên nhu cu tái to khuyt s cao, có s
quan tâm và tích cc n khám, kim tra li sau phu thut ghép t
thân m BQLS nhiso vi các nhóm tui khác.
4.3.2. Về một số đặc điểm của các mảnh xương sọ BQLS
Theo các nhà lâm sàng, thm t khi m s n khi ghép li
có th khác nhau tùy thuc tình tru kin ca bnh nhân.
Tng là khi bnh nhân  n nh v t
sau m can thip hp s ln 1và tình trng toàn thân tt, không có
bnh toàn thân chng ch nh cho vic ghép sDo vy, thi gian
BQLS m ng là 3  6 tháng là có th ghép li; mt

s ng hp có th ghép s u kin; vi nhng
ng hp bnh nhân có bin chng nhim trùng, tình trng toàn
thân nng phi ch sau 6 tháng, th mi có
th ghép s. Kt qu nghiên cu c kt qu ca


23
tác gi Nguyn Kim Chung (2000), Nguyn Công Tô và cng s
(2009) và mt s tác gi khác.
4.3.3. Về thời gian và số lần đến khám theo dõi sau ghép tự thân
mảnh xương sọ bảo quản lạnh sâu chiếu tia gamma.
Các 
         16,93 ± 5,98
tháng, Kriegel RJ

ão chính .
4.3.4. Về kết quả sau ghép tự thân mảnh xương sọ BQLS chiếu tia
gamma.
Kchúng tôi BQLS sau khi ghép

nãS
 
            

Trên phim X quang, 100%      ráp
 c 
 
     ,         
, 
            


Theo 3.ánh giá s
BQLS   ,   93,34%. 


        các    
Theo các tiêu chí hình
thái 86,67%. T
là 76,67%, 2   

  .