Hoàn thiện công tác đánh giá tín nhiệm tại các doanh nghiệp HN

L I M    U
 ánh giá tín nhim doanh nghip còn khá mi m   i vi Vit Nam.
Theo các tác gi trong và ngoài n  c  nh mc tín nhim    c hiu là vic
phân  nh mc   tin t ng trong kh nng chi tr ca mt doanh nghip hay
nhà phát hành. Hay nói cách din   t khác:   nh mc tín nhim doanh nghip
là mc   tin cy vào kh nng thc hin ngha v tài chính ca mt doanh
nghip hay nhà phát hành các tiêu chí    c   a vào ánh giá ch yu là tiêu
chí tài chính, các tiêu chí phi tài chính rt m nht. Hn na các tiêu chí này
không thng nht và ch yu là do các t chc tài chính nh ngân hàng   a ra.
Cha có h thng tiêu chí riêng cho doanh nghip t ánh giá, cho các c
quan qun lý ánh giá các doanh nghip.
Nh vy khái nim  nh mc tín nhim doanh nghip cn    c hoàn
thin hn   phn ánh    c   tin cy ca doanh nghip   i vi các c quan
qun lý nhà n c, các nhà   u t nh các t chc tài chính và ng  i tiêu dng.
Rt cn thit phi nghiên cu thc trng công tác ánh giá tín nhim doanh
nghip. Hin nay t góc   doanh nghip c quan qun lý nhà n c và các t
chc nh ngân hàng, t ó   xut h thng tiêu chí và ph ng thc chung
ánh giá tín nhim doanh nghip trên   a bàn Hà Ni nói riêng và c n  c nói
  i Thanh Tr   n g L p: Qun lý kinh t 46B
1

chung. Các doanh nghip t ánh giá và xp hng   i vi các doanh nghip
khác cùng ngành và   i th cnh tranh   t ó   ra các gii pháp kh thi
nâng cao v th trên th ng tr ng.
Vic nghiên cu   tài : "Hoàn thi n công tác  ánh giá tín
nhim các doanh nghi p trên   a bàn Hà N i " áp ng    c các yêu
cu trên. Vic nghiên cu này cp bách và cn thit nhm phc v cho quá
trình   i mi và phát trin kinh t theo h ng th tr  ng trong bi cnh khu
vc hóa và toàn cu hóa ang din ra ngày mt mnh m.
  i Thanh Tr   n g L p: Qun lý kinh t 46B

2

Ngoài li m   u, kt lun, danh mc tài liu tham kho thì ni dung
ca chuyên   gm 4 ch ng :
Ch ng 1: C s lý lun v ánh giá tín nhim doanh nghip.
Ch ng 2: Thc trng công tác ánh giá tín nhim doanh nghip trên
 a bàn Hà Ni.
Ch ng 3: Mt s gii pháp nhm hoàn thin công tác ánh giá tín
nhim doanh nghip trên  a bàn Hà Ni.
  i Thanh Tr   n g L p: Qun lý kinh t 46B
3

  i Thanh Tr   n g L p: Qun lý kinh t 46B
4

CH   N G 1
C  S  LÝ LU  N V   Á NH GIÁ TÍN NHI M
DOANH NGHI P
1.1 Khái nim vai trò ánh giá tín nhim doanh nghi p
1.1.1. Khái nim ánh giá TND N
a. Lch s hình thành và phát trin ánh giá TNDN
Vào th k 17, giao dch th ng mi rt phát trin, v  t ra khi phm vi
lãnh th. Do ó nhu cu thông tin v   i tác làm n ngày càng tr nên cp thit.
H mun bit ít nhiu v   i tác   công vic    c suôn s hn, ít ri ro hn.
Nhng lá th gii thiu t nhng ng  i ting tm hoc t nhng ng i mà c hai
bên  u bit là hình thc thông báo tín nhim s khai  u tiên. Các t chc thông
báo tín nhim mang tính cht dch v thc s xut hin vào  u th k 19, khi
khi l ng giao dch phát trin mnh, nhu cu v thông tin   i tác   ln  
mang li li nhun cho dch v. Các công ty  nh mc tín nhim   u tiên xut
hin ti M nh Moody, S&P, Fitch và phát trin dn thành trao lu.

Sau th chin th nht, trong nhng nm 1920, các công ty  nh mc
tín nhim hot   ng rt mnh do th tr  ng n có quá nhiu hàng hóa. T trái
  i Thanh Tr   n g L p: Qun lý kinh t 46B
5

phiu liên bang, trái phiu  a ph  ng   n trái phiu công ty   u phát trin
theo cp s nhân. Vic kim soát ri ro vì th càng tr nên quan trng, liên
quan   n s tn vong ca nhiu t chc kinh t.
Thi kì khó khn nht ca các công ty  nh mc tín nhim kéo dài gn
chc nm, t 1929   n 1937. S mt lòng tin vào các công ty  nh mc tín
nhim lên   n  nh i  m khi 78% món n không có kh nng chi tr li    c
xp th hng cao v mc tín nhim. Trong cuc khng hong 1929 – 1933
hàng lot các doanh nghip b phá sn, v n.
Trong giai o n t nm 1940   n 1970, các công ty  nh mc tín nhim
hot   ng t  ng   i n  nh, th tr  ng n hot   ng t  ng   i an toàn và
không có nhng thay   i   t bin. Thu nhp ch yu ca các công ty  nh
mc tín nhim xut phát t vic bán các n phm liên quan   n xp hng tín
nhim.
Cui nhng nm 1970, hot   ng  nh mc tín nhim ã có nhng b  c
tin áng k. Tr  c 1970 s l  ng chuyên viên làm nhim v phân tích không
nhiu , ngay c  nhng công ty  nh mc tín nhim hàng   u. Công ty S&P
ch có 30 chuyên viên phân tích vào nm 1980, song   n nm 1995 thì con s
này ã lên ti 800 trên tng s 1200 nhân viên. Công ty Moody cng có ti
560 chuyên viên phân tích trên tng s 1700 nhân viên.   n g ngha vi vic
  i Thanh Tr   n g Lp: Qun lý kinh t  46B
6

ó là s phát trin ca chng khoán    c xp hng tng lên rt nhiu. Nm
2000, Moody ã xp hng cho 20.000 nhà phát hành ti M và 1.200 nhà phát
hành n  c ngoài. S&P vào nm 1995 ã xp hng khong 30.000 trái phiu

và c phiu u ãi    c phát hành bi 4.000 công ty trên khp th gii và
khong 15.000 loi trái phiu chính quyn  a ph  ng, trái phiu chính ph,
các t chc n  c ngoài và các t chc xuyên quc gia.
Ba công ty  nh mc tín nhim hàng   u ca M không ngng m rng
phm vi hot   ng, ra c châu Âu, châu Á và M lating. Hot   ng   nh mc
tín nhim không dng  vic xp hng các nhà phát hành chng khoán, mà
còn thc hin xp hng tín nhim cho các quc gia và các  nh ch tài chính
xuyên quc gia. Các công ty  nh mc tín nhim ã    c tha nhn rng rãi 
th tr  ng quc t. Hot   ng có hiu qu ca h giúp các nhà   u t có thông
tin cn thit, áng tin cy tr  c khi ra quyt  nh   u t trái phiu quc t 
các th tr  ng phát trin. S l  ng các công ty  nh mc tín nhim ã gia tng
nhanh chóng ti New York, Tokyo, London và HongKong. Các công ty  nh
mc tín nhim hàng   u th gii ã thành lp các chi nhánh ti các th tr  ng
ang phát trin, ni ang cn xp hng tín nhim   i vi các nhà phát hành
chng khoán quc t ca các công ty ang hot   ng ti các quc gia ó.
  i Thanh Tr   n g Lp: Qun lý kinh t  46B
7

Trong thi gian gn ây, các nhà hoch  nh chính sách  các quc gia
công nghip hóa mi và các n  c ang phát trin ngày càng nhn thc rõ tm
quan trng ca  nh mc tín nhim   i vi s phát trin kinh t, s phát trin
ca th tr  ng chng khoán và tin t. Các quc gia cng bt   u thành lp
các công ty  nh mc tín nhim ca n  c mình và thúc   y các hot   ng hp
tác trên lnh vc này.
Nm 1993, din àn các t chc  nh mc tín nhim ca ASEAN là
AFCRA (Asean Forum of Credit Rating Agencies)    c thành lp, to tin  
cho vic thúc   y các tiêu chun quc t ca các t chc  nh mc tín nhim
ca ASEAN. Mc tiêu ca AFCRA là xác  nh quy tc hot   ng trong khu
vc, chia s thông tin và nghip v chuyên môn thông qua các ch  ng trình
hun luyn và x lý thông tin tài chính doanh nghip gia các thành viên. T

chc  nh mc tín nhim doanh nghip ã    c thành lp  4 n  c là
Philippin (1982), Malaysia(1991), Thái Lan(1993) và Indonesia(1995).
 Vit Nam, trong quá trình hi nhp kinh t quc t, vic ánh giá
TNDN li càng tr nên cp thit hn. Các doanh nghip có th t ánh giá và
xp hng các doanh nghip khác cùng ngành và   i th cnh tranh   t ó  
ra các gii pháp kh thi, nâng cao v th trên th  ng tr  ng. Các t chc tài
chính ngân hàng s có h thng tiêu chí cà ph  ng thc chung ánh giá mc
  i Thanh Tr   n g Lp: Qun lý kinh t  46B
8

  tín nhim doanh nghip và coi ó nh mt công c   quyt  nh   u t.
Các c quan qun lý nhà n  c cng s có công c   ánh giá các doanh
nghip trong hot   ng sn xut kinh doanh mt cách chính xác,   y   hn,
t ó   ra các quyt sách phù hp.
Nm 2002, Vit Nam ln   u tiên chính thc mi c 3 công ty  nh
mc tín nhim hàng   u th gii là Fitch, S&P và Moody vào Vit Nam  
ánh giá h s tín nhim quc gia trong thi gian qua. S&P ã quyt inh
dành cho Vit Nam mc tín nhim BB   i vi các khon n dài hn bng ni
t và ngoi t. kt qu này cng c lòng tin ca các nhà   u t khi ka chn
  u t vào Vit Nam. trin vng h s tín nhim ca Vit Nam trong t  ng lai
ph thuc vào tin trình ci cách và duy trì chin l  c qun lý n thn trng.
Trên  a bàn Hà Ni ã có mt s t chc ra   i chun b cung cp dch
v ánh giá tín nhim doanh nghip:
- Trung tâm thông tin Tín dng (CIC) thuc ngân hàng nhà n  c, ra
  i nm 1993, vi nhim v tích hp thông tin trong lnh vc tín dng và tin
hành xp hng tín nhim cho các doanh nghip có quan hê vay vn vi ngân
hàng.
- Công ty ánh giá tín nhim doanh nghip C&R.  ây là mt doanh
nghip t nhân ch yu hot   ng kinh doanh thông tin tín nhim. Do th
  i Thanh Tr   n g Lp: Qun lý kinh t  46B

9

tr  ng nh l và cha có thói quen minh bch và chi phí cho vic mua thông
tin nên C&R hot   ng cm chng, t trang tri chi phí.
- Trung tâm ánh giá tín nhim Vietnamnet (CRV), thuc công ty
phn mm và truyn thông VASC.
b. S cn thit ánh giá TNDN
 ánh giá TNDN ã hình thành và phát trin trong thi gian dài do yêu
cu ca nn kinh t. S cn thit phi tin hành ánh giá TNDN có th thy
qua mt s lý do sau:
- S phát trin ca doanh nghip luôn gn vi vic huy   ng vn t
trong và ngoài doanh nghip. Các t chc cho vay luôn mun bo toàn vn và
thu lãi t   ng tin   u t. Do vy h cn nhiu thông tin v hot   ng sn
xut kinh doanh ca doanh nghip, cn ánh giá vic duy trì, n  nh và phát
trin kinh doanh ca doanh nghip. Trên c s ánh giá TNDN, các t chc
tài chính nh ngân hàng s có c ch tín dng phù hp   i vi doanh nghip
nh hn mc cho vay, mc lãi sut, i u kin cho vay…
- Trong quan h   i tác gia các doanh nghip tn ti nhiu hình thc
khác nhau và h không th yên tâm hp tác khi cha có   thông tin cn thit
v   i tác. Hiu bit   i tác là i  u kin   u tiên   hp tác có hiu qu,
nhanh chóng và thành công. S tin cy ln nhau c tren ph  ng din tài chính
  i Thanh Tr   n g Lp: Qun lý kinh t 46B
10

cng nhe phi tài chính s   m bo s hp tác bn vng lâu dai và có li cho
các bên tham gia.
- C quan cp trên ca doanh nghip, c quan qun lý ca nhà n  c
th  ng xuyên ánh giá doanh nghip v doanh thu, li nhun, nng lc qun
lý, vic chp hành chính sách…     ra nhng c ch chính sách phù hp
giúp phát trin doanh nghip và   m bo li ích xã hi.

- Bn thân doanh nghip cng cn t ánh giá bn thân theo nhng tiêu
chí tín nhim chung   thy rõ thc lc ca mình. Qua t ánh giá TNDN, doanh
nghip s thy rõ hn nhng mt mnh, nhng li th, song cng thy rõ hn
nhng i m yu cn    c khc phc.   c bit khi    c t chc ánh giá tín
nhim có uy tín ánh giá cao là li th cho doanh nghip trong vic m rng
quan h làm n, nâng cao uy tín vi   i tác, thu hút   u t…
- Trong qua trình hi nhp, th tr  ng vn, th tr  ng chng khoán
ngày càng có i u kin phát trin vi nhiu công c thu hút   u t. S huy
  ng vn ã và ang mang tính quc t, không ch phm vi quc gia mà ã
lan ra toàn cu. Các nhà   u t vì th càng quan tâm   n s tin cy ca các
nhà phát hành, trong ó có doanh nghip.
c. Khái nim ánh giá tín nhim doanh nghip
Có rt nhiu ý kin khác nhau v khái nim ánh giá TNDN.
  i Thanh Tr   n g Lp: Qun lý kinh t 46B
11

 ánh giá tín nhim là thut ng bt ngun t ting Anh – Credit Rating.
Theo công ty Moody, ánh giá tín nhim là ý kin v kh nng và s
sn sàng ca mt nhà phát hành trong vic thanh toán úng hn cho mt
khon n nht  nh trong sut thi hn tn ti ca khon n ó.
Theo Bohn, Jonh A trong cun "Phân tích ri ro trên các th tr  ng
ang chuyn   i" thì ánh giá tín nhim là s ánh giá v kh nng mt nhà
phát hành có th thanh toán úng hn c gc và lãi   i vi mt loi chng
khoán n trong sut thi gian nó tn ti.
V mt nào ó, ánh giá tín nhim có th    c coi nh là mt hình thc
t vn   u t chng khoán, song ây không hoàn toàn là mt li khuyên nên
mua hay bán bt k mt loi chng khoán nào.  ánh giá tín nhim    c n
 nh cho nhà phát hành, song nó luôn gn vi mt khon n nht  nh ca nhà
phát hành ó.
 ánh giá TNDN là ánh giá kh nng và mong mun ca doanh nghip

trong vic thc hin các cam kt tài chính khi chúng ti hn.  ánh giá này
không khng  nh thông tin v kh nng tr n ca doanh nghip    c xp
hng vi bt k ngha v tài chính c th nào. Tín nhim doanh nghip có th
tng hoc gim theo kh nng áp ng các ngha v tài chính.   nh mc
TNDN dùng   o l  ng mc   ri ro gn lin vi mt khon   u t nào ó.
  i Thanh Tr   n g Lp: Qun lý kinh t 46B
12

Do vy,   i vi các nhà   u t, TNDN là công c hu ích giúp cho vic ra
quyt   nh   u t.   i vi mt nhà phát hành, nó    c dùng nh mt chin
l  c   huy   ng vn.   i vi nhà qun lý, nó    c dùng nh mt công c  
giám sát th tr  ng tài chính, nhm gim thiu ri ro cho các nhà   u t và ri
ro h thng nói chung.
Các khái nim v tín nhim trên   u có mt chung:   nh mc tín nhim
là s phân  nh mc   tin t  ng trong kh nng chi tr ca mt doanh nghip
hay nhà phát hành. Khái nim v tín nhim này cha   cp   n vic doanh
nghip t ánh giá mc   tín nhim ca mình   i vi các t chc tài chính,
các   i tác làm n, các nhà qun lý cp trên, qun lý nhà n  c,   n khách
hàng. Khái nim mi dng  s ánh giá kh nng tr n vay ca doanh
nghip, cha   cp mt cách toàn din   n cht l  ng ca doanh nghip vi
các yu t tài chính và phi tài chính.
Nh vy có th  nh ngha:  ánh giá tín nhim doanh nghip là xp hng
doanh nghip v mc   hot   ng kinh doanh thông qua các tiêu chí tài chính
và phi tài chính t phía doanh nghip, các nhà   u t, các c quan qun lý.
Vi cách tip cn này, ánh giá TNDN không ch    c thc hin riêng
cho th tr  ng chng khoán, mà    c m rng hn. Doanh nghip có th t
xp hng mình mt cách t  ng   i so vi các doanh nghip khác cùng ngành,
  i Thanh Tr   n g Lp: Qun lý kinh t 46B
13

  t ó có nhng i u chnh k hoch sao cho phù hp. H cng có th t thu
thp thông tin   ánh giá   i tác trong quan h hp tác, trong quan h cung
cp vt t và tiêu th sn phm. Các ngân hàng th  ng mi, trong hot   ng
cp tín dng hoc   u t vào doanh nghip cng s ánh giá    c mc   tín
nhim ca doanh nghip thông qua h thng tiêu chí và ph  ng thc ánh giá
chung. Các c quan qun lý nhà n  c cng có mt công c hu hiu   ánh
giá hot   ng kinh doanh các doanh nghip   i  u chnh các c ch chính
sách nhm thúc   y s phát trin kinh t.
1.1.2 Vai trò ánh giá tín nhi m doanh nghip
 ánh giá tín nhim doanh nghip mang li li ích cho tt c các bên
tham gia: nhà   u t, nhà qun lý, khách hàng ca doanh nghip và bn thân
doanh nghip.
• Li ích   i vi ng  i   u t
T quan i  m ca ng  i   u t, li ích ca ánh giá tín nhim rt ràng.
Cho dù nó    c s dng  âu trên th gii, mc ích chính ca nó vn là
ánh giá nhng ri ro tim nng   i vi mt lot   u t thu nhp c  nh  
so sánh vi nhng công c khác. Nu ánh giá tín nhim hoàn thành    c vai
trò trng tâm ó, nó có th áp ng    c nhng li ích liên quan khác   i vi
nhà   u t. Ng  i   u t có th s dng các kt qu ánh giá tín nhim   to
  i Thanh Tr   n g Lp: Qun lý kinh t 46B
14

ra mt danh mc   u t da vào yu t ri ro. ng  i   u t s dng kt qu
ánh giá tín nhim   xác  nh mt loi   u t có áp ng    c tiêu chun  
ra hay không. Nu có, vic   u t ó s    c tin hành và duy trì cho   n lúc
áo hn.
Vi th tr  ng chng khoán, ánh giá tín nhim    c s dng   ánh
giá giá tr th tr  ng hin ti ca chng khoán trong danh mc. Theo quy tc
chung, chng khoán ánh giá càng cao càng d bán trên th tr  ng kém thanh
khon. Vic lên xung th hng tín nhim ca doanh nghip hay nhà phát

hành s lp tc nh h  ng   n vic i u chnh danh mc   u t ca các nhà
  u t.
• Li ích   i vi doanh nghip hay các t chc phát hành
Nu vic ánh giá tín nhim    c th tr  ng chp nhn, có giá tr thit
thc   i vi nhà   u t, thì chúng cng có li ích nht  nh   i vi doanh
nghip hay t chc phát hành.
- Th nht là doanh nghip tip cn vi ngun vn tt hn.
- Th hai là tng hiu qu huy   ng vn mi
- Th ba là tín nhim doanh nghip    c ánh giá tt s gim chi phí
vay.
• Li ích   i vi nhng nhà qun lý
  i Thanh Tr   n g Lp: Qun lý kinh t 46B
15

 ánh giá TNDN mang li nhiu li ích cho các nhà qun lý tài chính
nói riêng và các nhà qun lý nhà n  c nói chung. Các c quan tài chính s
dng các kt qu ánh giá tín nhim   xem xét t cách ca mt doanh nghip
hay mt t chc phát hành, hoc   ánh giá, qun lý tài chính ca các t
chc mà h chu trách nhim. Mt s nhà qun lý còn can thip trc tip vào
hot   ng ca các t chc   u t nh yêu cu phi báo cáo mc hng ca các
chng khoán   u t hoc không    c mua vào hay nm gi các chng khoán
có mc hng b h xung mt gii hn nào ó.   i vi các nhà qun lý nhà
n  c, mc   TNDN là c s khách quan   ánh giá v th ca doanh
nghip,   d báo s phát trin ca ngành, ca  a ph  ng. Nu mc  
TNDN  d  i mc cho phép, nhà qun lý s vào cuc can thip   phát hin
nhng sai lch trong c ch chính sách ca nhà n  c hay nhng sai phm ca
bn thân doanh nghip.
• Nâng cao s minh bch ca th tr  ng
H thng ánh giá tín nhim nâng cao hiu qu ca th tr  ng bng
cách cung cp mt ngôn ng chung cho vic ánh giá các ri ro tín dng và

  a ra th tr  ng nhng thông tin ã    c x lý v cht l  ng ca các doanh
nghip hay t chc phát hành n. Nhìn chung vc này rt có li cho th
tr  ng, s minh bch này giúp nhà   u t gim bt lo ngi ri ro tín dng ca
  i Thanh Tr   n g Lp: Qun lý kinh t 46B
16

các chng khoán l và t chc phát hành có th t chc mt kênh phân phi
  n các th tr  ng khác. S tn ti ánh giá TNDN giúp cho các doanh nghip
hay t chc phát hành xác  nh nhng   m bo tài chính thích hp   i vi
nhng khon n c th tr  c khi h chào bán cho nhà   u t.
1.2 H th ng tiêu chí và ph   n g th c  ánh giá tín nhi m doanh
nghi p
Cht l  ng ánh giá TNDN ph thuc vào nhiu yu t nh nhn thc
v ý ngha ca ánh giá TNDN, hành lang cho vic ánh giá, trình   cán b
ánh giá và h tng c s k thut phc v ánh giá… Có th   a ra khái nim
v h thng các tiêu chí ánh giá và ph  ng thc ánh giá nh sau:
- H thng tiêu chí ánh giá TNDN là mt tp hp các tiêu chí tài
chính và phi tài chính dùng   ánh giá mc   hot   ng kinh doanh ca
doanh nghip.
- Ph  ng thc ánh giá TNDN là cách thc xp hng doanh nghip
thông qua các công c toán và h thng các tiêu chí vi quy trình cht ch.
1.2.1 H th ng các tiêu chí  ánh giá tín nhim doanh
nghi p
a. H thng các tiêu chí tài chính dùng cho doanh nghip t ánh giá
  i Thanh Tr   n g Lp: Qun lý kinh t 46B
17

Các tiêu chí tài chính ca doanh nghip    c chia làm hai nhóm. Nhóm
th nht gm các tiêu chí v kt qu hot   ng kinh doanh và bng cân   i k
toán ca doanh nghip .các tiêu chí nay ch phn ánh mt cách tng quát v

tình hình và kt qu hot   ng kinh doanh ca doanh nghip trong k k toán,
cha cho thy hot   ng kinh doanh có tht s hiu qu hay không, tình hình
tài chính có kh quan, n  nh hay không. Sau ây là 6 nhóm tiêu chí thuc
nhóm th nht:
- Doanh thu: phn ánh toàn b doanh thu t bán sn phm, dch v chính
ca doanh nghip trong k báo cáo (bao gm doanh thu ã và cha thu tin).
Doanh thu thun : là s hiu ca doanh thu và các khon gim giá hàng
bán, hàng bán b tr li, thu tiêu th   c bit và thu xut khu. Tiêu chí này
cho bit doanh thu thc s ca doanh nghip .
- Lãi gp : là doanh thu tr i giá thành công x  ng. Tiêu chi này cho
bit mc   thu li ca quá trình sn xut trc tip ti doanh nghip.
Li nhun gp : là khon chênh lch gia doanh thu thun và giá bán
hàng bán, cho bit mc   thu li trên giá vn hàng bán ca ca hot   ng
kinh doanh chính ca doanh nghip .
  i Thanh Tr   n g Lp: Qun lý kinh t 46B
18

- Chi phí phân phi và hành chính bao gm chi phí liên quan   n quá
trình tiêu th sn phm, dch v và nhng chi phí có tính cht chung, liên
quan   n vic qun lý quá trình sn xut kinh doanh.
- Li nhun: là phn lãi gp tr i chi phí phân phi và hành chính, nó
cho bit hot   ng ca doanh nghip có lãi hay không.
Li nhun thun t hot   ng kinh doanh: là hiu s ca li nhun gp
vi chi phí phân phi và hành chính, cho thy hot   ng kinh doanh chính ca
doanh nghip có lãi hay không.
- Công n là phn phi thu sau khi bán hàng, phn ánh mc   ri ro
tim n do không thu    c
Khon phi thu và khon phi tr: phn s tin b chim dng và s tin
i chim dng ca doanh nghip khác.
- Tng tn kho là giá tr tn kho ti doanh nghip quy ra tin bao gm

thành phm và nguyên ph liu.
Hàng tn kho là hàng    c doanh nghip d tr   dùng vào sn xut
kinh doanh,   bán hoc ang gi bán bao gm nguyên ph  liu, sn phm d
dang, thành phm. Nó th hin mc   chim vn lu   ng ca doanh nghip
 dng tn.
  i Thanh Tr   n g Lp: Qun lý kinh t 46B
19

Nhóm th hai bao gm các ch tiêu mang tính so sánh th hin tình
trng ca doanh nghip trong t  ng quan vi các doanh nghip khác trong
ngành và  a ph  ng. Nhóm này giúp các nhà qun lý thy    c i  m mnh
ca doanh nghip cng nh i m yu cn khc phc bao gm 8 tiêu chí chính
- T sut vn lu   ng doanh thu
- T sut   u t tài sn c  nh doanh thu
- T sut li nhun doanh thu
- T sut sinh li ca tài sn
- Doanh thu theo   u ng  i
- Li nhun/   u ng  i
- Giá tr gia tng/ qu l  ng
- Giá tr gia tng/   u ng  i
b. H thng tiêu chí tài chính ca ngân hàng   ánh giá tín nhim
doanh nghip
H thng này bao gm 7 ch tiêu:
+ T l trang tri li nhun tr  c thu: o khong li tc gp my ln
li nhun cha tr thu. Nó    c tính bng cách ly thu nhp tr  c thu cng
vi li tc chia cho tng li tc. Mc trang tri càng cao thì kh nng tín dng
  i Thanh Tr   n g Lp: Qun lý kinh t 46B
20

càng an toàn. Nu mc trang tri thp hn 1 ln, công ty phi vay m  n hoc

s dng khon tin mt hoc phi bán tài sn   tr khon lãi vay.
-  òn by tài chính: là t l ca khon n dài hn trên tng tài sn. Mc
n càng cao thì t l thu nho t hot   ng càng phi   y cao, th  ng dùng  
chi tr các ngha v c  nh. Nu mt doanh nghip có mc òn by cao cng
nên xem xét khon li nhun an roàn.
- Dòng tin mt: tính theo tng ca thu nhp t hot   ng kinh doanh
và tin    c gim thu, tin khu hao và hoãn thu.
- Tài sn ròng: bng tng tài sn trên tng n. Khi xem xét khía cnh
cht l  ng ca trái phiu nên   ý   n giá tr thanh khon ca tài sn vì nó rt
khác bit vi giá tr n  nh.
- Tài sn vô hình: th  ng chim mt phn nh trong tài sn chung ca
doanh nghip.  ôi khi vi mt doanh nghip va sát nhp mt cách tích cc
thì giá tr ca tài sn vô hình chim mt phn áng k.
- Cht l  ng thit b: tui ca máy móc thit b ca doanh nghip cng
nên    c ánh giá.   tuôit thc s ca máy móc có th là giá tr tài sn mà
doanh nghip phi   u t trong t  ng lai, hn na khu hao không úng s
lamg gim áng k thu nhp ã i u chnh theo mc lm phát.
  i Thanh Tr   n g Lp: Qun lý kinh t 46B
21

- Vn lu   ng:    c  nh ngha nh là tích tài sn lu   ng hn là
ngha v tm thi, nó    c xem là   n v ch yu   o l  ng tính linh   ng
v tài chính ca công ty.
c. H thng phi tài chính ánh giá tín nhim ca doanh nghip
Các tiêu chí tài chính d dàng    c xác  nh thông qua b phn k toán
ca doanh nghip, nhng vi các tiêu chí tài chính li không.các doanh nghip
thuc các nghành khác nhau, quy mô khác nhau, ti các khu vc  a ph  ng
khác nhau, thuc quyn s hu khác nhau…không th   ng nht các quan
i  m v mt h thng chi phí tài chính ging nhau   ánh giá TNDN. Tuy
nhiên mt h thng tiêu chí phi tài chính có th gm các tiêu chí c bn sau :

- Trin vng phát trin ca ngành.  ó là các yu t khách quan tác
  ng tích cc   n s phát trin hot   ng kinh doanh sn phm chính ca
doanh nghip: nhu cu s dng sn phm ca doanh nghip mang tính lâu dài,
th tr  ng có nhiu kh nng    c m rng. Trin vng tng tr  ng ca mt
ngành có liên h cht ch vi chu kì kinh t.
- V th cnh tranh ca doanh nghip so vi các doanh nghip khác
cùng ngành. Sc mnh cnh tranh ca doanh nghip th hin  cht l  ng sn
phm, giá bán và dch v hu mãi.Tuy nhiên, cnh tranh gia các doanh
nghip ch yu din ra trên hai ph  ng din là giá c và cht l  ng sn phm.
  i Thanh Tr   n g Lp: Qun lý kinh t 46B
22

Tình hình cnh tranh trong mt ngành liên quan trc tip   n c cu th
tr  ng, s l  ng các   i th cnh tranh ca ngành ó và chính sách   nh giá
linh hot.
- Cht l  ng qun lý: Dù rt khó   ánh giá cht l  ng qun lý, song
cht l  ng qun lý li là mt yu t quan trng nht h tr cho cht l  ng tín
dng ca nhà phát hành. Ch có nhng tình hung bt ng xy   n, ó là lúc
mà kh nng ca nhà qun lý    c xem xét d  i góc     a ra nhng chính
sách hp lý nhm duy trì hot   ng ca doanh nghip.
Vic ánh giá cht l  ng qun lý da trên các tiêu chí sau:
•  ánh giá c cu t chc
•  ánh giá v ban qun lý
•  ánh giá v chính sách nhân s
•  ánh giá v khuynh h  ng các chin l  c
•  ánh giá v vn hóa và nét bn sc doanh nghip
  i Thanh Tr   n g Lp: Qun lý kinh t 46B
23

 ánh giá c cu t chc

 ánh giá c cu t chc ca mt doanh nghip da trên tính hu hiu
ca mô hình t chc và b máy qun tr    c áp dng cho doanh nghip và
không có mô hình lý t  ng cho mi doanh nghip. Mi doanh nghip có mt
  c thù v ngành ngh, sn phm, chin l  c kinh doanh, trình   nhân viên
và nét bn sc riêng. Do ó mt mô hình t chc có th là thành công ca
doanh nghip này nhng li là tht bi   i vi mt doanh nghip khác.
 ánh giá v ban qun lý doanh nghip
Ban qun lý doanh nghip gi vai trò ht sc trng yu ca doanh
nghip. Ng  i lãnh   o là ng  i có ting nói quan trng, là ng  i   a ra các
quyt  n nh h  ng   n s phát trin và s suy vong ca doanh nghip.
Trong khi ó trên ph  ng din ca con ng  i, ng  i lãnh   o có th mc sai
lm, có cá tính và tình cm riêng… Do ó, khi ánh giá v lãnh   o, t chc
ánh giá tín nhim th  ng xét mt lot các yu t nh uy tín, nâng lc,   o
  c,   m nhiêm chc v, trình   hc vn, sc khe và tui tác… Nng lc
lãnh   o còn th hin qua mi quan h vi các c quan qun lý nhà n  c, các
c quan chc nng qun lý quan trng nh ngân hàng, thu… Kt qu cui
cùng thy    c v nng lc lãnh   o doanh nghip là công vic i u hành trôi
chy,   t hiu qu cao.
  i Thanh Tr   n g Lp: Qun lý kinh t 46B
24

 ánh giá v chính sách nhân s
Chính sách nhân s ca doanh nghip    c ánh giá da trên các
ph  ng din nh: chính sách tuyn dng và tuyn chn, chính sách s dng,
chính sách   ng viên và ãi ng. H qu ca nhng chính sách này th hin 
kh nng thu hút, gi nhân tài và nâng cao kh nng cnh tranh trên th tr  ng
lao   ng ca doanh nghip. H qu th hai ca các chính sách này th hin 
mc      c thúc   y và tha mãn ca nhân viên. Mc   tha mãn và    c
thúc   y ca nhân viên có th    c phn ánh qua nhng s liu v : ngày ngh
vic, s ng  i ri b doanh nghip hàng nm, s v lãn công hay ình công.

Tiêu chun ánh giá có th t mc ti u (không có nhân viên b vic, không
có ãn công hay ình công, s ngày ngh vic ngoài ch   rt thp), cho   n
mc rt xu (xy ra ình công và lãn công ph bin).
 ánh giá v khuynh h  ng các chin l  c
Ngày nay do s phát trin mnh m ca công ngh, ca toàn cu hóa
th  ng mi cng nh thay   i liên tc trong th hiu ca ng  i tiêu dùng,
cng nh các chính sách bo v môi tr  ng, ã to ra nhng áp lc rt ln   i
vi doanh nghip. Hn th na, do sn xut phát trin nên cung th  ng cao
hn cu. Do ó các doanh nghip phi xaay dng    c chin l  c phù hp  
tn ti, phát trin v chin thng trong cnh tranh. Chin l  c ca doanh
  i Thanh Tr   n g Lp: Qun lý kinh t 46B
25