ảnh hưởng của sự bổ sung bã dừa trong khâu phần lên sự tiêu thụ dưỡng chất và tăng trọng của thỏ califonian

75ѬӠ1*ĈҤ,+Ӑ&&Ҫ17+Ѫ
KHOA NÔNG NGHIӊ39À SINH HӐ&Ӭ1*'Ө1*










Ĉ,1+7+¬1+7Æ1








Ҧ1++ѬӢ1*&Ӫ$6Ӵ BӘ681* BÃ DӮ$
TRONG KHҬ83+Ҫ1LÊN SӴ7,ÊU THӨ
'ѬӤ1*&+Ҩ7 VÀ 7Ă1*75Ӑ1*&Ӫ$
THӒ&$/,)21,$N

LUҰ19Ă17Ӕ71*+,ӊ3
1*¬1+&+Ă118Ð,7+Ò<









2013


75ѬӠ1*ĈҤ,+Ӑ&&Ҫ17+Ѫ
KHOA NÔNG NGHIӊ39À SINH HӐ&Ӭ1*'Ө1*

Ĉ,1+7+¬1+7Æ1








Ҧ1++ѬӢ1*&Ӫ$6Ӵ%Ә681*%Ã DӮ$
TRONG KHҬ83+Ҫ1/ÊN SӴ7,ÊU THӨ
'ѬӤ1*&+Ҩ79¬7Ă1*75Ӑ1*&Ӫ$
THӒ&$/,)21,$1







LUҰ19Ă17Ӕ71*+,ӊ3
1*¬1+&+Ă1 NUÔI THÚ Y

CÁN BӜ+ѬӞ1*'Ү1
PGs. Ts. NGUYӈ17+ӎ.,0ĈÐ1*






2013


TRѬӠNG ĈҤ,
HӐ& CҪN
T+Ѫ

KHOA NÔNG NGHIӊP VÀ SINH HӐ& ӬNG DӨNG












Ҧ1++ѬӢ1*&Ӫ$6Ӵ%Ә681*%Ã DӮ$
TRONG KHҬ83+Ҫ1/ÊN SӴ7,ÊU THӨ

'ѬӤ1*&+Ҩ79¬7Ă1*75Ӑ1*&Ӫ$
THӒ&$/,)21,$




C̯n Th˯, ngày….tháng….năm
2013
C̯n Th˯, ngày….tháng….năm
2013
CÁN BӜ +ѬӞ1G
DҮN
DUYӊT BӜ
MÔN









NGUYӈN THӎ KIM Ĉ
ÔNG
……………………………

C̯n Th˯, ngày… tháng…. năm 2013
DUYӊ7 KHOA NÔNG NGHIӊP VÀ SINH HӐC ӬNG
DӨNG

……………………………………
i

LӠ,&Ҧ07Ҥ
Trong thӡLJLDQKӑFWұSYà thӵFKLӋQOXұQYăQWӕWQJKLӋSFyQKӳQJNKy
NKăQ QKҩWÿӏQKWURQJ ÿӡLVӕQJ KҵQJ QJày và trong hӑF WұSQKѭQJ nhӡ Wình
thѭѫQJ, sӵӫQJKӝ tӯJLDÿình và sӵKѭӟQJGүQJL~SÿӥTXêEiXFӫD7Kҫ\F{
và bҥQEè, tôi cNJQJÿã vѭӧt qua tҩWFҧ. VӟLOòng kính trӑQJYà sӵbiӃWѫQVkX
sҳFW{L[LQÿѭӧFJӱL lӡLFҧPѫQFKkQWKjnh:
ĈҫXWLên tôi xin gӱLOӡLFiPѫQÿӃQJLDÿình tôi. Cha, mҽÿã sinh thành,
GѭӥQJGөFYà tҥRPӑLÿLӅXNLӋQFKRW{LKӑFWұS
Tôi cNJQJ [LQ FKkQ WKjQK FiP ѫQ 3*676 NguyӉQ 7Kӏ .LP Ĉ{QJ Yà
GS.TS NguyӉQ9ăQ7KXÿã tұQWình hѭӟQJGүQÿӝQJYLrQJL~SÿӥYà tҥRPӑL
ÿLӅXNLӋQÿӇW{LKRàn thành luұQYăQWӕWQJKLӋSFӫDPình
Xin chân thành cҧPѫQVӵKѭӟQJGүQYà chӍEҧRWұQWình thҫ\FӕYҩQKӑF
tұS7UѭѫQJ&Kt6ѫQÿã dành cho tôi trong suӕWWKӡLJLDQ hӑFWұS.
Tôi cNJQJ[LQJӱLOӡLFiPѫQÿӃQFiFTXêWKҫ\F{WURQJ%ӝP{QFKăQQX{L
và BӝP{QWK~\ÿã tұQWình dҥ\GӛYjJL~SÿӥW{LWURQJWKӡLJLDQKӑFWұSWҥL
WUѭӡQJ
7{L[LQFKkQWKjQKFiPѫQ7KҥFVƭ7UѭѫQJ 7KDQK7UXQJÿã nhiӋW Wình
JL~SÿӥW{LWURQJVXӕWWKӡLJLDQOàm thí nghiӋP
CuӕLFùng tôi xin gӱLOӡLFiPѫQWҩWFҧFiFEҥQKӑFFùng lӟSFiFDQKFKӏ
em trong trҥL WKӓ Yà phòng thí nghiӋPÿã nhiӋWWình giúp ÿӥ W{LKRàn thành
luұQYăQQày.
MӝWOҫQQӳDW{L[LQFiPѫQWҩWFҧPӑLQJѭӡL

ĈLQK7KjQK7kQ








ii

7Ï0/ѬӦ&
Th͗Oà m͡WORài v̵WG͍QX{LWăQJWU͕QJQKDQKFyVͱFFK͙QJFK͓XW͙WFy
th͋WKtFKQJKLYͣLÿL͉XNL͏QQX{LWͳQJYùng, mi͉QNKiFQKDX Ĉ͛QJE̹QJV{QJ
C͵X/RQJĈ%6&/có ngu͛QWKͱFăQ[DQKYà phͭSḴPQ{QJQJKL͏SÿDd̩QJ
và phong phú có th͋V͵GͭQJÿ͋ FKăQQX{LWK͗ Bã dͳDFyKàPO˱ͫQJFK̭WEpR
chi͇P-41% (Conutfood, 2013), có th͋s͵ÿ͋E͝VXQJFK̭WEpRWURQJNḴX
ph̯QQX{L th͗Vì v̵\ÿ͉Wài: “̪QKK˱ͧQJFͯDV͹E͝VXQJEã dͳDWURQJNḴX
ph̯QOên s͹WLêu thͭG˱ͩQJch̭WYjWăQJWU͕QJFͯDWK͗&DOLIRQLD´ ÿ˱ͫFWK͹F
hi͏Q Thí nghi͏Pÿ˱ͫFE͙WUt kh͙L hoàn toàn ng̳XQKLên vͣLQJKL͏PWKͱF
W˱˯QJͱQJYͣLPͱFÿ͡E͝VXQJbã dͳD trong kẖXSK̯Q Oà: 0 (BD0), 10
(BD10), 20 (BD20), 30 (BD30) và 40g/con/ngày (BD40). Thí nghi͏P ÿ˱ͫFO̿S
l̩LO̯Q (3 kh͙L ,thͥL gian ti͇QKành thí nghi͏POà 12 tu̯Q*͛PJLDLÿR̩Q
*LDL ÿR̩Q WKt QJKL͏P QX{L G˱ͩQJ Yj JLDL ÿR̩Q WKt QJKL͏P WLrX KyD G˱ͩQJ
ch̭W
K͇WTX̫WKtQJKL͏Pÿ̩Wÿ˱ͫFQK˱VDX
/˱ͫQJ'0WLêu thͭWăQJG̯Qcó ý nghƭDWK͙QJNê (P<0,05) giͷDFiF
nghi͏PWKͱF%'ÿ͇Q%'74,9-92,3g/con/ngày).

/˱ͫQJ(( WLêu thͭWăQJd̯QWͳ QJKL͏P WKͱF%'(7,40 g/con/ngày)
ÿ͇QQJKL͏PWKͱF%' (13,7 g/con/ngày) có ý nghƭDWK͙QJNê(P<0,05).
7˱˯QJW͹ l˱ͫQJWLêu thͭ0(FNJQJWăQJG̯QJLͷD các nghi͏PWhͱF co
ý nghƭDWK͙QJNê (P<0,05) cao nh̭WOà ͧQJKL͏PWKͱF%'YͣL MJ.kg
DM.
7ăQJ WU͕QJ và tr͕QJ O˱ͫQJ FX͙L WKt QJKL͏P giͷD các nghi͏P WKͱF
khác bi͏WFy ý nghƭDWK͙QJNr3WăQJWU͕QJFDRQK̭W ͧQJKL͏PWKͱF
BD30 là 21,7g/con/ngày và 2663 g/con.
Tͽ l͏WLêu hóa DM20((Yj1')ÿ˱ͫFF̫LWKL͏QNKLÿ˱ͫFE͝VXQJ
bã dͳDWURQJNḴXSK̯Q*LiWU͓FDRK˯QͧFiFQJKL͏PWKͱF%'%'
và BD40 (P<0,05).
TͳN͇WTX̫WKtQJKL͏PFyWK͋N͇WOX̵QEã dͳDFyWK͋E͙VXQJÿ͇QPͱF
30g/ngày cho th͗ &DOLIRQLDQFKR WăQJWURQJ YjWU͕QJ O˱ͫQJFX{L Yà hi͏X
qu̫NLQKW͇FDRQK̭W.͇WTX̫Qày có th͋NKX\͇QFiRFKRQJ˱ͥLFKăQQX{L
tr͕QJ O˱ͫQJ WK͗WăQJ G̯Q ͧ FiF QJKL͏P WKͱF E͝ VXQJbã dͳD Wͳ ÿ͇Q
40g/con/ngày . ͦQJKL͏PWKͱFb͝VXQJ 30g bã dͳD trong kẖXSK̯QFKR
QăQJVX̭WFDRYjÿ̩WKL͏XTX̫NLQKW͇ͧWK͗WKX̯Q&DOLIRUQLDQ

iii

LӠ,&$0Ĉ2$1
7{L[LQFDPÿRDQÿk\OjF{QJWUình nghiên cӭXFӫDEҧQWKkQ&iFVӕOLӋX
kӃW TXҧ WUình bày trong luұQ YăQ Oà trung thӵF Yj FKѭD WӯQJ ÿѭӧF F{QJ Eӕ
trong bҩWFӭFKѭѫQJWUình luұQYăQQào tUѭӟFÿk\
Tác giҧOXұQYăQ


ĈLQK7KjQK7kQ

iv

MӨ&/Ө&
Trang
Tóm tҳW ii
&KѭѫQJ*LӟLWKLӋX 1

&KѭѫQJTXDQ7әQJTXDQWài liӋX 2
2.1 Các giӕQJWKӓ 2
2.1.1 GiӕQJWKӓQӝL 2
2.1.2 GiӕQJWKӓQJRҥL 3
2.2 ĈһFÿLӇPWLêu hoá thӭFăQӣWKӓ 4
ĈһFÿLӇPFҩXWҥRFѫTXDQWLrXKyD 4
2.2.2 Quá trình tiêu hoá cӫDWKӭFăQ 6
2.2.3 SӵSKiWWULӇQÿѭӡQJWLêu hoá cӫDWKӓWKHROӭDWXәL 7
2.2.4 HiӋQWѭӧQJăQSKkQFӫDWKӓCaecotrophia) 7
ĈһFÿLӇPYӅWӹOӋWLêu hoá cӫDWKӓ 8
2.3.1 SӱGөQJQăQJOѭӧQJ 8
2.3.2 Tiêu hóa protein 9
2.3.3 SӵWLêu hóa tinh bӝW 10
2.3.4 SӵWLêu hóa chҩWEpR 11
2.3.5 SӵWLêu hóa chҩW[ѫ 12
2.4 Nhu cҫXGLQKGѭӥQJ 12
2.4.1 Nhu cҫXQăQJOѭӧQJ 13
2.4.2 Nhu cҫXSURWHin 14
2.4.3 Nhu cҫXFKҩW[ѫ 15
2.4.4 Nhu cҫXYLWDPLQ 16
2.4.5 Nhu cҫXFKҩWNKRiQJ 16
2.4.6 Nhu cҫXQѭӟF 17
2.5 ThӭFăQFKRWKӓ 17
2.5.1 CӓO{QJWk\Branchiaria mutica) 17
2.5.2 Bìm bìm (Operculina turpethum) 18
v

ĈұXQành ly trích 18
2.5.4 Bã ÿұXQành (Soya waste) 18
2.5.5 Bã dӯD 18

&KѭѫQJ3KѭѫQJSKiSQJKLrQFӭX 20
ĈӏDÿLӇPYà thӡLJLDQWLӃQKành thí nghiӋP 20
ĈӏDÿLӇPWKtQJKLӋP 20
3.1.2 ThӡLJLDQWKtQJKLӋP 20
3KѭѫQJWLӋQWKtQJKLӋP 20
ĈӝQJYұWWKtQJKLӋP 20
3.2.2 ChuӗQJWUҥLthí nghiӋP 20
3.2.3 ThӭFăQWKtQJKLӋP 21
3KѭѫQJSKiSWLӃQKành thí nghiӋP 21
3.3.1 BӕWUtWKtQJKLӋP 21
3.3.2 Cách tiӃQKành thí nghiӋP 21
3.3.3 Các chӍWLêu theo dõi 22
3.4 XӱOtVӕOLӋX 22
&KѭѫQJ.ӃWTXҧYà thҧROXұQ 23
4.1 KӃWTXҧSKkQWtFKthành phҫQKyDKӑF cӫDWKӵFOLӋX sӱGөQJWURQJgiai
ÿRҥQ QX{LWăQJWUѭӣQJ 23
4.2 KӃWTXҧOѭӧQJWKӭFăQYjGѭӥQJFKҩWWLêu thөFӫDWKӓWURQJJLDLÿRҥQQX{L
WăQJWUѭӣQJ 24
4.3 KӃWTXҧWăQJWUӑQJ, hӋVӕFKX\ӇQKyDGѭӥQJFKҩWYà hiӋXTXDNLQKWӃ 26
4.4 KӃWTXҧphân tích thành phҫQKyDKӑFWKӵFOLӋXWKӭFăQVӱGөQJWURQJJLDL
ÿRҥQWKtQJKLӋPWLêu hóa 28
4.5 KӃWTXҧ lѭӧQJWKӭFăQYjGѭӥQJFKҩWăQYào cӫDWKӓWURQJJLDLÿRҥQthí
nghiӋPWLêu hóa 29
4.6 TӹOӋWLrXKyDGѭӥQJFKҩWYjQLWѫWtFKONJ\FӫDWKӓWURQJJLDL ÿRҥQWKt
nghiӋPWLêu hóa 30
&KѭѫQJ.ӃWOXұQYjÿӅ[XҩW 32
5.1 KӃWOXұQ 32
vi

ĈӅ[XҩW 32

Tài liӋXWKDPNKҧR 33
PhөOөF 36


























vii

DANH SÁCH BҦ1*
Trang
BҧQJ.KӕLOѭӧQJYà thӇWtFKFiFSKҫQÿѭӡQJWLêu hoá cӫDWKӓ 5
BҧQJ6RViQKtӍOӋGXQJWtFKFӫDFiFSKҫQÿѭӡQJWLêu hoá cӫDFiFJLDV~F
(%) 6
BҧQJ1KXFҫXQăQJOѭӧQJFӫDWKӓ 13
BҧQJ1KXFҫXFѫEҧQFӫDWKӓ 13
BҧQJ1KXFҫXGX\WUì cӫDWKӓ 14
BҧQJ1KXFҫXGLQKGѭӥQJFӫDWKӓWKHRWKӇWUӑQJNKiFQKDX 15
BҧQJ1Ku cҫXÿҥPYà axit amin cӫDWKӓ 15
BҧQJ1KXFҫXNKRiQJFӫDWKӓ 17
BҧQJ7Kành phҫQKyDKӑFYà giá trӏGLQKGѭӥQJPӝWVӕORҥLWKӭFăQ
ÿѭӧFVӱGөQJWURQJNKҭXSKҫQ 18
BҧQJ Thành phҫQWKӵFOLӋXWURQJNKҭXSKҫQWKtQJKLӋP 21
BҧQJ4.1: Thành phҫQKyDKӑF(%) cӫDWKӭFăQÿѭӧFVӱGөQJWURQJJLDLÿRҥQ
QX{LWăQJWUѭӣQJ 23
BҧQJ/ѭӧQJWKӭFăQYjGѭӥQJFKҩWWLêu thөFӫDWKӓWURQJJLDLÿRҥQQX{L
WăQJWUѭӣQJ 24
BҧQJ3: 7ăQJWUӑQJ và hӋVӕFKX\ӇQKyDGѭӥQJFKҩWYà hiӋXTXҧNLQKWӃ 26
BҧQJThành phҫQKyDKӑFFӫDWKӭFăQVӱGөQJWURQJWKtQJKLӋPWLêu hóa
GѭӥQJFKҩW 28
BҧQJ4.5: /ѭӧQJWKӭFăQYjGѭӥQJFKҩWăQYào cӫDWKӓWURQJWKtQJKLӋPWLêu
hóa (g/con/ngày) 29
BҧQJ7ӹOӋWLrXKyDGѭӥQJFKҩWYjQLWѫWtFKONJ\FӫDWKӓWURQJJLDLÿRҥQWKt
nghiӋPWLêu hóa 30

viii

DANH SÁCH HÌNH
Trang
Hình 2.1: Thӓ9LӋW1DPÿHQ 2
Hình 2.2: Thӓ9LӋW1DP[iP 2
Hình 2.3: Thӓ$QJRUD 4
Hình 2.4: Thӓ&DOLIRQLD 4
Hình 2.5: Thӓ&KLQFKLOOD 4
Hình 2.6: New Zealand White 4
Hình 2.7: ĈѭӡQJWLêu hoá thӓO~FWXҫQWXәLQX{LEҵQJWKӭFăQKәQKӧS 5
Hình 2.8: Bìm bìm 19
Hình 2.9: ĈұXQành ly trích 19
Hình 2.10: Bã ÿұXQành 19
Hình 2.11: CӓO{QJWk\ 19
Hình 2.12: Bã dӯD 19
Hình 3.1: ChuӗQJQX{LWKtQJKLӋP 20
Hình 4.1: BiӇXÿӗOѭӧQJ'0((Yà ME tiêu thөFӫDWKӓWKtQJKLӋP 25
Hình 4.2: BiӇXÿӗPӕLTXDQKӋJLӳDOѭӧQJEpRWK{ăQYjRYjWăQJWUӑQJ 27
Hình 4.3: BiӇXÿӗWӹOӋWLrXKyDGѭӥQJFKҩWFӫDWKӓWURQJWKtQJKLӋP 30







ix

DANH SÁCH TӮ9,ӂ77Ҳ7
DM VұWFKҩWNK{
OM ChҩWKӳXFѫ
CP Proein thô
EE Béo thô
NDF ;ѫWUXQJWính
ADF ;ѫDFLG
ME 1ăQJOѭӧQJWUDRÿәL
TLTHTA TӹOӋWLêu hóa thӭFăQ
BD Bã dӯD
DMD TӹOӋWLêu hóa vұWFKҩWNK{
OMD TӹOӋWLêu hóa vұWFKҩWKӳXFѫ
CPD TӹOӋWLêu hóa protein thô
EED TӹOӋWLêu hóa acid béo
NDFD TӹOӋWLrXKyDVѫWUXQJWtQK
7/Ĉ71 TrӑQJOѭӧQJÿҫXWKtQJKLӋP
TLCTN TrӑQJOѭӧQJFXӕLWKtQJKLӋP
Ash Khoáng tәQJVӕ
SE Sai sӕFKXҭQ

x

1

&+ѬѪ1* 1
GIӞ,7+,ӊ8
Trong nhӳQJ QăP JҫQ ÿk\ ngành công nghiӋS ӣ FiF QѭӟF ÿDQJ SKiW
triӇQPҥQKPҿVRQJVRQJYӟLYLӋFSKiWWULӇQQJành công nghiӋSWKì diӋQWtFK
canh tác nông nghiӋSÿDQJEӏWKXKҽSGҫQFyҧQKKѭӣQJUҩWOӟQÿӃQQJXӗQ
OѭѫQJWKӵFFXQJFҩSFKRFRQQJѭӡL9ì vұ\OӵDFKӑQPӝWKѭӟQJFKăQQuôi phù

hӧSYӟLWình hình hiӋQQD\Oà rҩWTXDQWUӑQJ&KăQQX{LWKӓOà mӝWWURQJQKӳQJ
QJKjQKFKăQQX{LÿѭӧFFiFQKà hoҥFKÿӏQKSKiWWULӇQFKăQQX{LEӅQYӳQJFӫD
thӃJLӟLTXDQWkPYӟLQKӳQJNKtDFҥQKPDQJWҫPFKLӃQOѭӧF
ThӓOà mӝWORài vұWGӉQX{LWăQJtrӑQJQKDQKFyVӭFFKӕQJFKӏXWӕWFy
thӇWKtFKQJKLYӟLÿLӅXNLӋQQX{LWӯQJYùng, miӅQNKiFQKDX&yWKӇWұQGөQJ
nhӳQJYұWOLӋXFyVҹQÿӇOàm chuӗQJQX{LWKӓJLҧPFKLSKtOàm chuӗQJQX{L
1JRjL UD QJѭӡL FKăQ QX{L Fy WKӇ WұQ GөQJ QJXӗQ WKӭF ăQ VҹQ Fy Wrong tӵ
nhiên, phөSKҭPWURQJcông nông nghiӋSÿӇQX{LWKӓ QKѭÿұXQành ly trích,
bã ÿұXQành, rau lang, bìm bìm, khoai lang, cӓO{QJWk\. Tuy nhiên, vӯDÿӇ
ÿҧPEҧRQKXFҫXYӅGLQKGѭӥQJFKRWKӓWăQJWUѭӣQJYӯDÿҧPEҧRWtQKKLӋX
quҧYӅNLQK WӃFKR QJѭӡLFKăQQX{LFҫQOӵD FKӑQ WKӭFăQEәVXQJSKù hӧS
trong khҭXSKҫQFӫDWKӓĈӗQJEҵQJ6{QJ&ӱX/RQJOà vùng sҧQ[XҩWQKLӅX
dӯDYà các sҧQSKҭPWӯGӯDӣ1DP%ӝ&ѫPGӯD ÿѭӧFGQJÿӇYҳWUDQѭӟF
cӕWGӯDphҫQFòn lҥLOà bã dӯD&ѫPGӯDÿѭӧFép ra dҫXGӯDKD\ là sҩ\NK{
WKjQK FѫP GӯD NK{ FKӫ \ӃX Oà cung cҩS FKҩW EpR WKӵF YұW FKR FRQ QJѭӡL
1JѭӡLFKăQQX{LWKӓFyWKӇVӱGөQJFѫPGӯDVDXNKLYҳWOjPQѭӟFFӕWGӯDEә
sung chҩWEpRtrong khҭXSKҫQcho thӓFKҩWEpRFKLӃP-41%) (Conatfood,
(2013). Bã dӯDFyWKӇWUӝQ vӟLEã ÿұXQjQKÿұXQành ly trích dùng làm thӭF
ăQEәVXQJFKRWKӓVLQKWUѭӣQJTuy nhiên, hiӋQQD\FKѭDFyQJKLrQFӭXQào
sӱGөQJEã dӯDYào viӋFQX{LWKӓWăQJWUѭӣQJÿһFELӋWOà trên thӓ&DOLIRUQLDQ
Tӯ QKӳQJYҩQ ÿӅWUên, ÿӅWài: “ҦQKKѭӣQJ FӫDVӵ bә VXQJEã dӯDtrong
khҭXSKҫQOên sӵWLêu thөGѭӥQJFKҩWYjWăQJWUӑQJFӫDWKӓ&DOLIRQLD”
ÿѭӧFWLӃQKành nhҵP mөFWLêu:
XiFÿӏQK PӭFÿӝEәVXQJ Eã dӯDWKtFK KӧS trong khҭXSKҫQ OrQ WăQJ
trӑQJFӫDWKӓ&DOLIRQLDQ.
;iFÿӏQKKLӋXTXҧNLQKWӃFӫDYLӋFVӱGөng bã dӯDWURQJYLӋFQX{LWKӓ
thӏW. 1JѭӡLFKăQQX{LWKӓFyWKӇWұQGөQJÿѭӧFQJXӗQQJX\ên liӋXPӟLKLӋX
quҧJLҧPJLiWKjQKFKăQQX{LQkQJFDRKLӋXTXҧNLQKWӃ
2

&+ѬѪ1* 2
TӘ1*48$17ÀI LIӊ8
2.1 Các giӕQJWKӓ
2.1.1 GiӕQJWKӓQӝL
2.1.1.1 Thӓ nӝLWKXҫQFKӫQJ
GiӕQJWKӓQj\ÿã có tӯOkXÿӡLӣQѭӟFWDYӟLÿһFÿLӇPÿҫXWRYӯDSKҧL
tai thҷQJKѫLFKӃFKKình chӳ9WKkQKình chҳFFKҳQQKѭQJFәNK{QJYҥPYӥ
OѭQJKѫLFRQJEөQJWR7X\QKLên, hiӋQQD\QyNK{QJFòn thuҫQQKҩWYӅPàu
sҳFQӳD0àu lông rҩWNKiFQKDXQKѭWUҳQJWX\ӅQÿHQWX\ӅQSKDYàng hoһF
ÿHQSKDWUҳQJ[iPORDQJWUҳQJ«0àu mҳWFӫDFK~QJFNJQJNK{QJÿӗQJQKҩW
mӝWVӕFRQPҳWÿӓPӝWVӕFRQPҳWÿHQPӝWVӕOҥLFyPҳWPàu xám. Khi cho
phӕLKDLWKӓFùng màu lông, màu mҳWVӁFKRUDÿàn con vӟLQKLӅXPàu lông và
màu mҳWNKiFEӕPҽ7UӑQJOѭӧQJWUXQJEình 2,5-3,5 kg, mӛLQăPWKӓÿҿ-6
lӭDPӛLOӭDNKRҧQJFRQ1JX\ӉQ1JӑF1DP
2.1.1.2 Thӓ9LӋW1DPÿHQ
GiӕQJQày có màu lông và màu mҳWÿHQWX\ӅQÿҫXQKӓPõm nhӓFә
nhӓWKӏWFKҳFQJRQ. TrӑQJOѭӧQJWUѭӣQJWKành 3,2-3,5 kg. MҳQÿҿPӛLQăP
cho 7 lӭDPӛLOӭD-7 con. SӭFFKӕQJÿӥEӋQKWұWWӕWWKtFKQJKLYӟLÿLӅXNLӋQ
khí hұXFҧQѭӟF9ì vұ\FK~QJUҩWÿѭӧFѭDFKXӝQJYjÿѭӧFVӱGөQJÿӇODLWҥR
vӟLWKӓQJRҥL1JX\ӉQ&KX&KѭѫQJ
2.1.1.3 Thӓ9LӋW1DP[iP
Màu lông xám tro hoһF [iP JKL SKҫQ GѭӟL QJӵF EөQJ Yj ÿX{L PjX
trҳQJPӡPҳWÿHQÿҫXWRYӯDSKҧLOѭQJKѫLFRQJNKӕLOѭӧQJWUѭӣQJWKành
2,5-3,0 kg. MӛLQăPFKR-7 lӭDmӛLOӭD-7 con. ThӓODL[iPWKtFKQJKLNKi
tӕWYӟLÿLӅXNLӋQNKtKұXYjQX{LGѭӥQJӣQѭӟFWDYà chúng cNJQJÿѭӧFVӱGөQJ
ÿӇODLNLQK WӃ YӟLWKӓQJRҥL ÿӇ QkQJFDRQăQJ VXҩW WKӏWYà lông da (NguyӉQ
Quang SӭFĈLQK9ăQ%ình, 1999)
Hình 2.1 Thӓ9LӋW1DPÿHQ Hình 2.2 Thӓ9LӋW1DP[iP
3

2.1.2 GiӕQJWKӓQJRҥL
2.1.2.1 Thӓ1HZ=HDODQG:KLWH7kQ7k\/DQWUҳQJ
Có nguӗQJӕF1HZ Zealand, nuôi phәELӃQӣ&KkXÆX, Châu MƭÿѭӧF
nhұSYào ViӋW1DPWӯ+XQJDULQăPYà 2000, thuӝFJLӕQJWKӓWҫPWUXQJ
mҳQÿҿVLQKWUѭӣQJQKDQKWKành thөFVӟPQKLӅXWKӏWO{QJGày, trҳng tuyӅQ
mҳWKӗQJNKӕLOѭӧQJWUѭӣQJWKành tӯ-5,5 kg/con.TuәLÿӝQJGөFOҫQÿҫX-
4,5 tháng. TuәLSKӕLJLӕQJOҫQÿҫXWӯ-6 tháng. TrӑQJOѭӧQJSKӕLJLӕQJOҫQ
ÿҫXWӯ-NJFRQĈҿ-7 lӭDQăP-7 con/lӭD. TrӑQJOѭӧQJFRQVѫVLQK-
60g. TrӑQJOѭӧQJFRn cai sӳD-700 g. TӹOӋWKӏW[ҿWӯ-55%. ThӓFRQFDL
sӳDWKѭӡQJÿѭӧFQX{LYӛEpRÿӃQQJày tuәLWKì giӃWWKӏW0ӝWWKӓPҽFyWKӇ
cho trung bình 50 kg thӏWWѭѫLWURQJPӝWQăP*LӕQJWKӓQày thích ӭQJWӕWYӟL
ÿLӅX NLӋQ FKăQQX{L JLD ÿình ӣ 9LӋW 1DP Yà ÿѭӧF QKkQGkQ WD ѭD FKXӝQJ
ngoài viӋFQX{LWKXҫQFKӫQJQJѭӡLWDFòn sӱGөQJFK~QJÿӇODLNLQKWӃYӟLWKӓ
nӝLWҥRUDJLӕQJPӟLFyWtQKWKtFKQJKLYjQăQJVXҩWFDRKѫQ1JX\ӉQ4XDQJ
SӭFHWDO
2.1.1.2 Thӓ$QJRUD
Là giӕQJWKӓFyQJXӗQJӕFWKӯ7KәNhƭ.ǤFyVӭFOӟQWUXQJEình, màu
sҳFO{QJWKѭӡQJWUҳQJNKRDQJYà mӝWVӕPàu sҳFNKiFĈһFELӋWJLӕQJWKӓQày
có bӝO{QJGày và mӏQWU{QJUҩWÿҽS7KӓWUѭӣQJWKành nһQJNKRҧQJ– 5 kg
(NguyӉQ4XDQJ6ӭFYjĈLQK9ăQ%ình, 2001).
2.1.2.3 GiӕQJWKӓ&DOLIRUQia
NguӗQJӕFWӯ0ƭ ÿѭӧFWҥRWKành do lai giӳDJLӕQJWKӓ&KLQFKLODWKӓ
Nga và New Zealand, nhұSYào ViӋW1DPWӯ+XQJDULQăPYà 2000. Là
giӕQJWKӓFKRWKӏWNKӕLOѭӧQJWUXQJEình 4,5-5 kg, tӍOӋWKӏW[ҿ-60%, thân
ngҳQKѫQWKӓ1HZ=HDODQGO{QJWUҳQJQKѭQJWDLPNJLFKkQYjÿX{LFyÿLӇP
PjXÿHQYjRPDÿ{QJOӟSO{QJÿHQVұPKѫQYjQKҥWGҫQYào mùa hè. Khҧ
QăQJVLQKVҧQWѭѫQJWӵWKӓ1HZ=HDODQG*LӕQJWKӓQày cNJQJÿѭӧFQX{LQKLӅX
ӣ9LӋW1DP1JX\ӉQ1JӑF1DP
2.1.2.4 Thӓ3DQRQ
NhұSYào ViӋW1DPQăPWӯ+XQJDULOà mӝWGòng cӫDJLӕQJ1HZ

=HDODQGÿѭӧFFKӑQOӑFWKHRWăQJWUӑQJYà khӕLOѭӧQJWUѭӣQJWKành. Vì vұ\
ngoҥLKình giӕQJ1HZ=HDODQGQKѭQJWăQJWUӑQJYà khӕLOѭӧQJWUѭӣQJWKành
cao 5,5-6,2 kg/con.
4

Hình 2.6: Thӓ1HZ]HDODQG:KLWH
Hình 2.5
: Th
ӓ&KLQFKLOOD

Hình 2.3: Thӓ$QJRUD
Hình 2.4: Thӓ&DOLIRQLD
2.2 ĈһFÿLӇPWLêu hoá thӭFăQӣWKӓ
2.2ĈһFÿLӇPFҩXWҥRFѫTXDQWLrXKyD
ĈһFÿLӇPFҩXWҥRÿѭӡQJWLêu hoá cӫDWKӓOà dҥGj\ÿѫQ7KӓWKành thөFӣ
4,5-5 kg có ӕQJWLêu hóa dài khoҧQJ-5m. CҩXWU~FEӝPi\WLêu hóa cNJQJ
QKѭKҫXKӃWFiFORjLJLDV~FÿӝFYӏNKiFJӗPPLӋQJWKӵFTXҧQGҥGày, ruӝW
non, ruӝWJLà cùng các tuyӃQWLrXKyDNKiFQKѭWө\JDQ6DXÿRҥQWKӵFTXҧQ
ngҳQOà dҥGày có thӇFKӭDWӯ90-100g hәQKӧSWKӭFăQQKão. RuӝWQRQGài gҫQ
PÿѭӡQJNtQKWӯ-FPYjÿѭӧFNӃWWK~FWҥLJӕFPDQKWUàng.









5

Hình 2.7: ĈѭӡQJWLêu hoá cӫDWKӓ1HZ=HDODQG:KLWHO~FWXҫQWXәLQX{LEҵQJWKӭFăQ
hәQKӧS
Manh tràng dài 40-FP ÿѭӡQJNtQK-4cm, chӭD-200 g hӛQKӧS
nhão ÿӗQJQKҩWYӟLNKRҧQJOà vұWFKҩWNK{3KҫQÿX{LPDQKWUàng 10-
FPFyÿѭӡQJNtQKQKӓGҫQӣSKҫQFXӕLYiFKFӫDQyJӗPFyP{EҥFKKX\ӃW
KӃWWUàng chia làm 2 phҫQSKҫQWUên có nhiӅXlӟSYkQFXӝQVyQJSKҫQGѭӟL
QKăQYjWUѫQ1JX\ӉQ4XDQJ6ӭFĈLQK9ăQ%ình, 2000).
Manh tràng là mӝWW~LQKӓEӏWPӝWÿҫXSKkQQKiQKWӯWUөFUXӝWQRQ- ruӝW
già. Các nghiên cӭXYӅVLQKOtFKRWKҩ\W~LQày tҥRWKành mӝWSKҫQÿѭӡQJWLêu
hóa: các chҩWFKӭDWӯ bên trong dӏFKFKX\ӇQWӯJӕFÿi\ÿӃQÿӍQKÿҫXEӏWÿLTXD
vùng giӳDFӫDPDQKWUàng rӗLTXD\OҥLJӕFÿi\GӑFWKHRWKành manh tràng. Sau
manh tràng là ruӝWJLà dài khoҧQJP
BҧQJ.KӕLOѭӧQJYà thӇWtFKFiFSKҫQÿѭӡQJWLêu hoá cӫDWKӓ
Tên bӝSKұQ TrӑQJ OѭӧQJJ

ChҩWFKӭDJ

% so vӟLFѫWKӇ

DҥGày 23,1- 0,7

94,0- 5,9

4,2

Manh tràng 37,6- 0,8

106,0- 6,1

4,6

KӃWWUàng 28,3- 0,7

39,8- 2,3

1,3

(Nguy͍Q4XDQJ6ͱFĈLQK9ăQ%ình, 2000)
6

TӹOӋGXQJWtFKFiFSKҫQÿѭӡQJWLêu hoá cӫDWKӓFNJQJNKiFVRYӟLFiFgia
súc khác. DҥGày cӫDEò lӟQQKҩWVRYӟLWәQJÿѭӡQJWLêu hoá cӫDQy
Còn ӣWKӓPDQKWUàng lӟQQKҩWFөWKӇӣEҧQJVDX
BҧQJ: So sánh tӍOӋGXQJWtFKFӫDFiFSKҫQÿѭӡQJWLêu hoá cӫDFiFJLDV~F
7rQÿRҥQÿѭӡQJWLêu hoá NgӵD

Bò

LӧQ

Thӓ

DҥGày 9

71

29

34

RuӝWQRQ 30

19

33

11

Manh tràng 16

3

6

49

RuӝWJLà 45

7

32

6

TәQJVӕ 100

100

100

100

(Nguy͍Q4XDQJ6ͱFĈLQK9ăQ%ình, 2000)
ĈӝS+FiFSKҫQÿѭӡQJWLêu hoá cӫDWKӓFNJQJNKiFQKDXGҥGày rҩWFKXDS+
trung bình là 2,2. VұWFKҩWNK{ cӫDFKҩWFKӭDGҥGày phөWKXӝFYào dҥQJWKӭF
ăQWUXQJEình 17%. ChҩWFKӭDUXӝWQRQFyS+-7,9. Manh tràng có pH = 6,
vұWFKҩWNK{Oà 23%. KӃWWUàng có pH= 6,6. DӏFKPұWYà tuyӃQWө\FyWiFGөQJ
cân bҵQJS+ FӫD UXӝWQRQ7әQJVӕ YL NKXҭQWURQJPDQKWUàng là cao nhҩW
HoҥWÿӝQJ Oên men cӫD YLNKXҭQWURQJ P{L WUѭӡQJKѫLFKXD VӁWҥRUDÿѭӧF
nhiӅXD[LWEpRED\KѫLWӯFKҩWFHOOXOR]D
2.2.2 Quá trình tiêu hoá cӫDWKӭFăQ
2.2.2.1 Thu nhұQWKӭFăQYjWLrXKRiFѫKӑF
Thӓ QJұP WKӭF ăQ QKӡ UăQJ FӱD UӗL ÿҭ\ VkX vào khoang miӋQJ Yà
nghiӅQEҵQJUăQJKàm vӟLVӵKәWUӧFӫDFiFFѫKjPGѭӟLUҩWNKRҿӢPLӋQJ
thӭFăQOX{QQJұSWURQJQѭӟFEӑWÿk\OjJLDLÿRҥQÿҫXFӫDWLêu hoá hoá hӑF
2.2.2.2 Quá trình tiêu hoá hoá hӑFFӫDWKӭFăQ
Quá trình tiêu hoá kéo dài 4-5 giӡ7KӭFăQÿѭӧFQXӕWYào thӵFTXҧQ

YѭӧWTXDWkPYӏÿӃQGҥGj\QѫLFyP{LWUѭӡQJUҩWD[LWS+ 7ҥLÿk\WKӭF
ăQÿѭӧFQKào trӝQYà phân huӹWKành các phҫQWӱQKӓKѫQ6DXÿyQKӡVӵFR
thҳW FӫDFiF FѫGҥ Gày, thӭF ăQ ÿã ÿӗQJ KRi ÿѭӧFFKX\ӇQ[XӕQJ UXӝW QRQ
RuӝWQRQFySKҫQ7iWUjQJQѫLQӕLYӟLWX\ӃQWө\Yà túi mұWQѫLFyQKLӅX
PHQWLrXKRiÿӇSKkQKXӹFiFSKkQWӱ+ӛQWUàng (ruӝWFKD\Yà hӗLWUàng: tҥL
ÿk\FiFSKkQWӱGLQKGѭӥQJÿѭӧFFѫWKӇKҩSWKө3KҫQFòn lҥLFӫDWKӭFăQÿL
TXDPDQKWUjQJQѫLFyFѫFhӃSKkQKXӹNKiFQKDXWXǤWKXӝFWKӡLÿLӇPWURQJ
7

ngày. Ban ngày tҥRSKkQEình thѭӡQJNK{%DQÿêm, tҥRSKkQGLQKGѭӥQJӣ
manh tràng, ҭP7KӭFăQÿã tiêu hoá ÿLTXDKӗLWUàng và manh tràng, vào buәL
tӕLYà mӝWSKҫQEXәLViQJÿѭӧFPӝWFѫFKӃÿһFELӋWFKӃELӃQWKành phân dinh
GѭӥQJJӗPWKӭFăQPӏQYjQѭӟFEDRTXDQKEҵQJPӝWOӟSPàng nhày. Phân
GLQKGѭӥQJGLFKX\ӇQYӅSKtDWUӵFWUjQJQѫLÿk\QKӡÿӝQKӟWYà hình thӓLFӫD
nó, khiӃQWKӓFyFҧPJLiFÿһFELӋWEiRKLӋXOjFK~QJÿӃQQѫLWKӓFyWKӇWKX
hӗLSKkQGLQKGѭӥQJWUӵFWLӃSWҥLKұXP{QNK{QJÿӇUѫL[XӕQJQӅQ7yPOҥL
tiêu hoá thӭFăQӣWKӓGLӉQUDYào lúc hoàng hôn và bình minh, nó có thӇWҥR
SKkQGLQKGѭӥQJYà hҩSWKXWUӵFWLӃSYào buәLViQJWҥLKұXP{QÿyOà mӝW
thӭFăQWKӵFWKө+ành vi này giúp thӓWiӃWNLӋPQѭӟFYà sӱGөQJWӕLÿDWKӭF
ăQWLrXWKө (Hoàng Thӏ;XkQ0DL
2.2.3 SӵSKiWWULӇQÿѭӡQJWLêu hoá cӫDWKӓWKHROӭDWXәL
&ѫWKӇWKӓ VLQK WUѭӣQJ ÿӅX ÿһQFKR ÿӃQWXҫQWKӭ- QKѭQJÿѭӡQJ
tiêu hoá cӫDWKӓQJӯQJSKiWWULӇQWӯWXҫQWXәLWKӭ7ӯWXҫQ-9, khӕLOѭӧQJ
cӫDWӯQJÿRҥQUXӝWFNJQJWKD\ÿәLNKiFQKDX9ào tuҫQWKӭUXӝWQRQQһQJ
gҩSÿ{LUXӝWJLà (manh tràng, kӃWWUjQJĈӃQWXҫQWKӭWKì khӕLOѭӧQJÿRҥQ
ruӝWÿyWѭѫQJÿѭѫQJQKDX6ӵSKiWWULӇQFӫDUXӝWJLà chӍKRàn chӍQKNKLFyVӵ
lên men cӫDYLNKXҭQNKLWKӓFKX\ӇQVDQJăQWKӭFăQFӭQJ3KiWWULӇQYӅÿӝ
dài cӫDFiFÿRҥQUXӝWWKӓFNJQJWѭѫQJWӵQKѭSKiWWULӇQNKӕLOѭӧQJĈӝGài các
ÿRҥQUXӝWWKӓWUѭӣQJWKjQKQKѭVDXUXӝWQRQOà 327cm, ruӝWWKӯDOà 38 cm, kӃW
tràng là 128 cm (NguyӉQ4uang SӭFĈLQK9ăQ%ình, 2000).

2.2.4 HiӋQWѭӧQJăQSKkQFӫDWKӓCaecotrophia)
ĈӝQJYұWăQFӓFKӍFyWKӇWLêu hoá chҩW[ѫWӯWKӭFăQWKӵFYұWEҵQJTXi
trình lên men vi khuҭQ4XiWUình này ӣÿӝQJYұWQKDLOҥL[ҧ\UDӣGҥGày và
phҫQÿҫXUXӝWQRQӣWKӓvà ngӵDWKì xҧ\UDӣPDQKWUàng và ruӝWJLà. Trong
các quá trình trên sӵWLêu hoá tinh bӝWWKành axit béo và hҩSWKөYjRÿѭӡQJ
máu thì ÿӅXJLӕQJQKDX1KѭQJULrQJVӵKҩSWKөD[LWDPLQWKì có khác nhau: ӣ
ÿӝQJYұWQKDLOҥLD[LWDPLQSKkQKXӹYà hҩSWKөQJDy ӣGҥP~LNKӃYà ruӝW
QRQĈӃQSKҫQUXӝWJLà, tӯPDQKWUàng axit amin không có khҧQăQJKҩSWKө
ÿѭӧF7Kӓÿã bәVXQJVӵNKLӃPNKX\ӃWÿyEҵQJKLӋQWѭӧQJVLQKOêăQShân
mӅPCaecotrophia) (NguyӉQ9ăQ7KXYà NguӉQ7Kӏ.LPĈ{QJ).
ĈһFÿLӇPWLêu hoá cӫDthӓOjăQSKkQCaecotrophia7URQJÿѭӡQJUXӝW
cӫDWKӓOX{QWҥRWKành 2 loҥLSKkQPӝWORҥLPӅPOX{QÿѭӧFWKӓăQOҥLJӑLOà
phân mӅP KRһF GR [XҩW SKiW Wӯ PDQK WUàng gӑL Oà phân manh tràng
(Caecotrophia). Còn lҥL SKkQ YLên tròn, cӭQJ WKӓ NK{QJ ăQWKì ÿѭӧF JӑL Oà
phân cӭQJ 3KkQ PӅP FKӭD UҩW QKLӅX YLWDPLQ % QrQ ÿѭӧF JӑL Oà phân
vitamin. Phân cӭQJ Fy YұW FKҩW NK{ FDR KѫQ  VR YӟL SKkQ PӅP
8

QKѭQJKjPOѭӧQJ SURWHLQOҥLQKӓKѫQVRYӟLSKkQPӅPlҫQOѭӧWOà
15,4% và 25,7% (Fekete & Bokori, 1983). Phân cӭQJӣGҥQJYLrQÿѫQSKkQ
mӅPJӗP-10 viên nhӓNӃWGtQKWKành chùm dài bӣLPàng mӓQJ3KkQPӅP
khi thҧLUDÿӃQFXӕLKұXP{QWKì thӓF~L[XӕQJăQQJD\QXӕWYào dҥGày và tan
ra ӣÿyWUӝQ OүQYӟLFhҩW FKӭDGҥ Gj\ÿҭ\GҫQYào ruӝWQRQFiFFKҩWGLQK
GѭӥQJÿѭӧFKҩSWKXӣÿy7KӓFRQFòn bú mҽNK{QJFyKLӋQWѭӧQJăQSKkQ
hiӋQWѭӧQJQày chӍEҳWÿҫXNKLWKӓÿӃQWXҫQWXәLEҳWÿҫXăQWKӭFăQFӭQJ
Phân cӭQJFòn gӑLOà phân ban ngày, phân mӅPFòn gӑLOjSKkQEDQÿrPĈӕL
vӟLWKӓUӯQJWKì ngѭӧFOҥL1KѭYұ\FKӭQJWӓUҵQJWKӓăQSKkQPӅPWURQJP{L
WUѭӡQJ\ên tƭQK1JX\ӉQ4XDQJ6ӭFĈLQK9ăQ%ình, 2000).
2.3 ĈһFÿLӇPYӅWӹOӋWLêu hoá cӫDWKӓ
2.3.1 SӱGөQJQăQJOѭӧQJ

1ăQJOѭӧQJPҩWÿLWURQJSKkQWӯ-45% QăQJOѭӧQJWK{NKҭXSKҫQ'R
sinh lý tiêu hóa cӫDWKӓFiFWKành tӕYiFKWӃEào là nhӳQJWKành phҫQKyDKӑF
FKtQKOLrQTXDQÿӃQVӵWLrXKyDQăQJOѭӧQJWKӭFăQ6DQWRPDHWDO
Theo Spreadbury (1978) thì sӵWKҩWWKRiWQăQJOѭӧQJTXDQѭӟFWLӇXWKD\
ÿәL Wӯ -8%DE khҭX SKҫQ YӟL Vӵ ELӃQ ÿӝQJ OӟQ FӫD Fҧ KDL PӭF ÿӝ [ѫ Yj
protein (4-33% ADF và 16-28%CP). SӵWKҩWWKRiWQăQJOѭӧQJQày không liên
TXDQÿӃQPӭFÿӝ[ѫWURQJFiFNKҭXSKҫQÿѭӧFFkQEҵQJQăQJOѭӧQJSURWHLQ
Vì vұ\'(FyWKӇOà mӭFQăQJOѭӧQJWKҩW thoát trung bình qua nѭӟFWLӇX
(Ortiz, 1986).
Các tác giҧ NKiF QKDX QKѭ 'H %ODV HW DO  Yj 3DULJL-Bini et al.
ÿã xác ÿӏQKPӭFÿӝQăQJOѭӧQJKӳXKLӋXFKRVӵWәQJKӧSSURWHLQYà
chҩWEpRFyJLiWUӏOҫQOѭӧWOà 38-45% và 64-70%. De Blas et al. (ÿӅQJKӏ
mӭFÿӝQăQJOѭӧQJKӳXKLӋXWUXQJEình cho tăQJWUѭӣQJN
g
) là 56%. SӵVҧQ
sinh nhiӋWOѭӧQJWәQJVӕWăQJOên vӟLNKҭXSKҫQFyWӹOӋ[ѫWӯ-1,5% trên
mӝWÿѫQYӏ$')JLDWăQJ'H%ODVHWDO2UWL]6ӵWѭѫQJTXDQ
này có lӁGRVӵJLDWăQJFiFJLiWUӏWLêu hóa và các hoҥWÿӝQJOên men ӣPDQK
tràng khi sӱGөQJNKҭXSKҫQQKLӅX[ѫ
NhiӋW OѭӧQJ WҥR UDFNJQJ SKөWKXӝF YjR KjPOѭӧQJ SURWHLQWURQJ NKҭX
phҫQ'H%ODVHWDOÿã chӭQJPLQKPӕLTXDQKӋkPJLӳDFiFWK{QJVӕ
này (0,38% nhiӋWSKiWVLQKJLDWăQJÿѫQYӏSURWHLQWK{JLDWăQJYӟLNKҭX
phҫQVӱGөQJFyPӭFSURWHLQWK{Wӯ-18%. KӃWTXҧQày có thӇGRPӝWOѭӧQJ
lӟQSURWHLQÿѭӧFGӏKyDNKLPӭFÿӝFӫDQyWURQJNKҭXSKҫQWăQJOên.


9

2.3.2 Tiêu hóa protein
Theo Henschell (1973) nhӳQJ HQ]\P SKkQ JLҧL SURWHLQ FӫD WKӓ ÿѭӧF

hoàn thiӋQYào tuҫQWXәLWKӭWѭYjVӵSKiWWULӇQFӫDQySKөWKXӝFFKӫ\ӃXYào
sӵSKiWWULӇQFӫDKӋWKӕQJQӝLWLӃWYà ít nhiӅXEӏҧQKKѭӣQJEӣLNKҭXSKҫQ
TӹOӋWLêu hóa protein giӳD FiFORҥLWKӭFăQFyVӵNKiFELӋWrõ rӋWQKѭ
sau: thӭFăQKәQKӧSÿѭӧFWLêu hóa gҫQQJӫFӕFYà cám 65-70% và cӓ
45-65%. TӯÿyWӹOӋWLêu hóa CP ӣFiFNKҭXSKҫQNKiFQKDXSKөWKXӝFYào
thӵFOLӋXKѫQOjYjRWKjQKSKҫQKyDKӑFFӫDFK~QJ9ì vұ\Pà tӹOӋWLêu hóa
protein thô (DCP) có mӭF ÿӝFKtQK[iFKѫQSURWHLQWK{&3WURQJÿiQKJLi
protein thӭFăQYà thӵFOLӋX)UDJDHWDO'H%ODVHWDOE
NhӳQJQJKLên cӭXYӅPӭFÿӝWLrXKyDSURWHLQWUѭӟFPDQKWUàng còn rҩW
hiӃP*ҫQÿk\*LGHQQHÿã thӵFKLӋQWKtQJKLӋPWK{QJOӛdò hӗLWUàng
thӓYà nhӳQJNӃWTXҧEѭӟFÿҫXFKRWKҩ\UҵQJFKӍFyWәQJVӕSURWHLQWLêu
hóa cӫDFӓOLQKOăQJNK{[ҧ\UDӣUXӝWQRQSURWHLQWӯWKӭFăQKӛQKӧSFyWKӇ
có giá trӏFDRKѫQ9ì vұ\VӵELӃQGѭӥQJӣPDQKWUjQJGѭӡQJQKѭFyYDLWUò
quan trӑQJWrong tiêu hóa hҩSWKXӣWKӓQKҩWOjÿӕLYӟLSURWHLQFyQJXӗQJӕF
tӯFӓ+DUHVLJQ
2.3.2.1 SӵELӃQGѭӥQJQLWѫWURQJPDQKWUjQJ
Amonia (NH
3
) là sҧQ SKҭPFKtQKFXӕLFùng cӫDTXiWUình dӏ KyD1LWѫ
trong manh tràng và là nguӗQ1LWѫFKtQKFKRVӵWәQJKӧS protein cӫDYLVLQK
vұW&NJQJQKѭORjLQKDLOҥLQJXӗQ1+
3
quan trӑQJQày trong manh tràng bҳW
nguӗQ Wӯ Vӵ ELӃQ GѭӥQJ XUê máu (khoҧQJ  1+
3
trong manh tràng,
Forsythe et al., 1985), phҫQFòn lҥLÿӃQWӯVӵSKkQKӫ\WKӭFăQYà các phӭF
hӧS1LWѫQӝL VLQKFӫD YL VLQKPDQK WUàng có hoҥW OӵFSKkQJLҧLSURWHLQ FDR
(Makkar et al., 1987).
NӗQJÿӝ1+

3
manh tràng tӯ-8,5 mg/100ml chҩWFKӭDWURQJÿRҥQUXӝW
Qj\/ѭӧQJ1+
3
Qj\GѭӡQJQKѭÿӫFKRVӵWәQJKӧSSURWHLQFӫDYLVLQKYұWNKL
so sánh vӟLÿӝQJYұWQKDLOҥL&DUabanoetal., 7URQJWUѭӡQJKӧS1+
3
là
yӃXWӕJLӟLKҥQFKRVӵWăQJWUѭӣQJFӫDYLVLQKYұWPDQKWUjQJÿӕLYӟLNKҭX
phҫQFySURWHLQUҩWWKҩSWKì nguӗQXUê cung cҩSNK{QJWKӇWKõa mãn nhu cҫX
2OFHVWHHWDO.LQJYjVDXQj\ÿѭӧF[iFÿӏQKEӣi nhiӅXWiFJLҧ
khác) vì urê ÿѭӧFWKӫ\SKkQYà hҩSWKXQKѭ1+
3
WUѭӟFNKLÿӃQPDQKWUàng dүQ
ÿӃQVӵJLDWăQJ1LWѫWURQJQѭӟF WLӇX7KrPYjRÿy OѭӧQJ1+
3
manh tràng
WăQJFDRWҥRÿLӅXNLӋQFKRS+PDQKWUjQJFDRKѫQPӭFWӕLѭXWӯÿyFyWKӇ
kích thích gây ra sӵ[iRWUӝQWLêu hóa (Lebas, 1984).

10

2.3.2.2 Phân mӅPYà sӵWLêu hóa protein
HiӋQWѭӧQJăQSKkQPӅPFyYDLWUò nhѭVӵFXQJFҩSGѭӥQJFKҩWTXDQ
trӑQJÿyOà protein. Thành phҫQKyDKӑFFӫDSKkQPӅPWѭѫQJWӵYӟLFKҩWFKӭD
trong manh tràng. Tuy nhiên phân mӅP Fy KjP OѭӧQJ SURWHLQ FDR KѫQ Yj
OѭӧQJ[ѫKѫLWKҩSKѫQ&DUDEDQRHWDO6ӵNKiFELӋWQj\OLrQTXDQÿӃQ
nӗQJÿӝ1LWѫFDRFӫDOӟSQKày xuҩW3KkQPӅPFNJQJtWQѭӟFKѫQFKҩWFKӭD
manh tràng do sӵKҩSWKXOҥLQѭӟFӣSKҫQFXӕLUXӝWJLà mһFGù sӵKҩSWKXtt
KѫQVRYӟLSKkQFӭQJ

.KLÿѭӧFăQYào, phân mӅPOѭXOҥLWURQJGҥGày khoҧQJ-8 giӡWùy khҧ
QăQJEҧRYӋFӫDPjQJQKj\WUѭӟFVӵF{QJSKiFӫDKRҥWÿӝQJWLêu hóa. Trong
NKLÿyFiFYLVLQKWLӃSWөFTXiWUình lên men sҧQVLQKPӝWOѭӧQJÿiQJNӇD[LW
lactic vì chҩWÿӋPSKRVSKDWHWURQJSKkQPӅPWҥRUDÿӝS+SKù hӧS&XӕLFùng
thì màng nhày bӏSKiKӫ\Yà phân mӅPÿLYào quá trình tiêu hóa bình thѭӡQJ
(Griffiths et al., 1963).
Protein cung cҩSWӯSKkQPӅPWKD\ÿәLWӯ6SUHDGEXU\, ÿӃQ
55% (Falcao & Cunha et al., 1986) trên tәQJOѭӧQJSURWHLQăQ Yào tùy thӵF
liӋXWK{ÿѭӧFVӱGөQJ7URQJNKҭXSKҫQWKӵFWӃQJXӗQSURWHLQFXQJFҩSWӯ
phân mӅPFKLӃPNKRҧQJWәQJOѭӧQJSURWHLQăQYào (Harasign, 1989).
MӝWWURQJQKӳQJѭXÿLӇPFӫDKLӋQWѭӧQJăQSKkQPӅPOà nó WiFÿӝQJ
tích cӵF Oên khҧ QăQJ WLêu hóa protein trong khҭX SKҫQ 7KHR )UDJD HW DO
(1977) thì protein thô tiêu hóa tăQJWӯ- 20% nhӡKLӋQWѭӧQJQj\WăQJÿӃQ
giá trӏFDR QKҩW NKLSURWHLQ EәVXQJ WӯWKӭFăQKәQKӧS JLҧPWKҩS.ӃW TXҧ
quan sát này giҧLWKtFh lý do vì sao thӓVӱGөQJSURWHLQWӯFӓWӕWKѫQFiFORjL
không nhai lҥLNKiF
Kennedy & Hershberger (1974) cho rҵQJKLӋQWѭӧQJăQSKkQPӅPFyWKӇ
hә WUӧ YLӋF NKҳF SKөF Wình trҥQJ NKҭX SKҫQ FKӭD SURWHLQ NpP FKҩW OѭӧQJ
Ngoài ra, phân mӅPFòn là nguӗQTXDQtrӑQJFXQJFҩSYLWDPLQQKyP%.Yà
mӝWVӕNKRiQJFyWKӇWiLVӱGөQJQKѭVҳW6DO]H
2.3.3 SӵWLêu hóa tinh bӝW
Cùng vӟLVӵSKiWWULӇQFӫDSKѭѫQJWKӭFQX{LWKkPFDQKWKӓÿѭӧFQX{L
vӟLFKӃÿӝGLQKGѭӥQJFDRKѫQSKѭѫQJWKӭFQX{LWUX\ӅQWKӕQJJӗPWKӭF ăQ
ngNJFӕFYà tinh bӝW&KHHNH3DWWRQÿã ÿӅ[XҩWUҵQJNKҭXSKҫQPӭF
ÿӝWLQKEӝWFDRFùng vӟLWKӡLJLDQGLFKX\ӇQQKDQKFӫDQyWURQJÿѭӡQJUXӝWFy
thӇOà nguӗQFXQJFҩSWLQKEӝWTXDQWUӑQJFKRFiFYLVLQKYұWPDQKWUàng mà
trong quá trình lên men chúng có thӇJk\UDFiFUӕLORҥQWLêu hóa.

11

Wolter (1980) chӍUDUҵQJFyNKRҧQJWLQKEӝWWURQJWKӭFăQÿӃQUXӝW
non mà không bӏSKkQKӫ\PһFGù hoҥWOӵFFDRFӫDHQ]\PHDP\ODVHQѭӟFEӑW
ĈӝS+GҥGày thҩS Oàm cho enzyme này không әQÿӏQK.Kҧ QăQJWLêu hóa
tinh bӝWӣUXӝWQRQFDREӣLÿӝS+ӣÿRҥQQày tӕLѭX)UDJDHWDOYj
OѭӧQJWLQKEӝW FyWURQJ PDQKWUàng ӣ PӭFWKҩS–1,9%DM) ngay cҧNKL
khҭX SKҫQ Fy KjP OѭӧQJ WLQK EӝW FDR  7X\ QKLên, vi sinh vұW PDQK
tràng có hoҥWOӵFDP\ODVHTXDQWUӑng (De Blas, 1986), thұPFKtFòn hѫQORjL
nhai lҥL0DNNDHWDOYjQyOjPFKROѭӧQJWLQKEӝWWURQJPDQKWUàng
không giӕQJYӟLGòng tinh bӝWNKҭXSKҫQWU{LYào manh tràng. ChӍYӟL
tinh bӝWQJX\ên mүXFӫDNKҭXSKҫQFyWURQJPDQKWUàng thì cNJQJÿӫ gây lên
sӵOên men có hҥL7KӓFRQFDLVӳDWKѭӡQJQKҥ\FҧPKѫQYӟLWLQKEӝWGҥQJ
này vì hӋWKӕQJHQ]\PHWX\ӃQWө\FKѭDKRjQWKLӋQYà hӋWKӕQJQày chӍSKiW
triӇQQKDQKWӯWXҫQWXәLWKӭ–&RUULQJHWDO7KHRÿy%ODV
thҩ\ UҵQJ OѭӧQJ WLQK bӝW WURQJ SKҫQ FXӕL KӗL WUàng cӫD WKӓ ӣ  QJày tuәL
khoҧQJYӟLNKҭXSKҫQFyWLQKEӝWWURQJNKLӣWKӓWUѭӣQJWKành giá trӏ
Qj\GѭӟL.ӃWTXҧQày thӵFVӵTXDQWUӑQJYì các rӕLORҥQWLêu hóa có tӍOӋ
mҳFSKҧLFDRWURQJWXҫQÿҫXVDXFDLVӳD–40 ngày tuәL
Morisse (1982), Lee et al. (1985) cho rҵQJ WӍ OӋ WLêu hóa tinh bӝW SKө
thuӝF Yào nguӗQ WKӵF OLӋX Yà cách xӱ Ot FK~QJ 7X\ QKLên, Santoma et al.
(1987) không thҩ\VӵNKiFQKDXYӅWӍOӋFKӃWNKҧQăQJWăQJWUѭӣQJFKX\ӇQ
hóa thӭFăQNӇFҧWӍ OӋ tiêu hóa vұW FKҩWNK{FKҩWKӳXFѫYj SURWHLQNKLVӱ
dөQJPӝWOѭӧQJOӟQKѫQFiFORҥLQJNJFӕFNKiFQKDXO~DPì, bҳS\ӃQ
mҥFKYà lúa mҥFKWURQJNKҭXSKҫQ
2.3.4 SӵWLêu hóa chҩWEpR
Do khҭXSKҫQFӫDWKӓWKѭӡQJFKӭD[ѫWӵQKLên nên các chҩWEpRÿѭӧF
xem là nguӗQWLӅPQăQJFKRVӵJLDWăQJQăQJOѭӧQJ'ù các thông tin vӅWӍOӋ
tiêu hóa chҩWEpRFӫDWKӓFòn hiӃPQKѭQJNӃWTXҧQJKLên cӭXYӅWLêu hóa cho
thҩ\WӍOӋQày cNJQJWѭѫQJWӵYӟLFiFORjLÿӝFYӏNKiF7KHRÿy0DHUWHQVHWDO
(1986) và Santoma (19ÿã tìm thҩ\PӕLTXDQKӋWtFKFӵFJLӳDFҩSÿӝNK{QJ
bҧRKòa cӫDFKҩWEpRYà khҧQăQJWLêu hóa chҩWEpRFӫDWKӓFNJQJWѭѫQJWӵYӟL

heo và gia cҫP
6DQWRPDHWDOÿã phát hiӋQKLӋXTXҧÿһFELӋWFӫDFKҩWEpRÿLӅX
này giӕQJӣJLDFҫP0DWHRV6HOOYjÿLӅXQj\ÿѭӧFJLҧLWKtFKOà tӍOӋ
tiêu hóa cӫDQKӳQJWKành phҫQNK{QJSKҧLOjEpRWăQJNKLFKҩWEpRÿѭӧF
thêm vào trên 3%).


12

2.3.5 SӵWLêu hóa chҩW[ѫ
Khác vӟLORài nhai lҥLFKҩW[ѫÿyQJ YDLWUò quan trӑQJWURQJTXiWUình
tiêu hóa ӣWKӓ;ѫ là thành phҫQFKtQKFyFKӭFQăQJWiFÿӝQJWK~Fÿҭ\FKRVӵ
tiêu hóa hoàn hҧRӣWKӓFyOLrQTXDQÿӃQFҧKDLÿһFWtQKOêKӑFYà hóa hӑF9ì
vұ\QӃXNKҭXSKҫQNK{QJÿiSӭQJÿҫ\ÿӫFKҩW[ѫWKì rҩWGӉSKiWVLQKFiFUӕL
loҥQWLêu hóa (Santoma et al., 1989).
ViӋF [iFÿӏQKWӹOӋFKҩW[ѫWӕLѭXWURQJNKҭXSKҫQOà mӝWWURQJQKӳQJ
mөF WLêu nghiên cӭX FKtQK YӅ GLQKGѭӥQJ 7KӓÿѭӧF QX{L EҵQJ NKҭX SKҫQ
thҩS[ѫWKѭӡQJ[ҧ\UDFiFYҩQÿӅYӅUӕLORҥQWLrXKyDWKѭӡQJELӇXKLӋQWULӋX
chӭQJWLêu chҧ\Yà tӍOӋFKӃWFDRĈLӅXQày có thӇGRPӭFÿӝ[ѫWKҩSOàm cho
thӡLJLDQOѭXOҥLFӫDFKҩWFKӭDWURQJÿѭӡQJUXӝWOkXKѫQ)UDJDHWDO
Gidenne, 1987).
SӵJLDWăQJFKҩWFKӭDPDQKWUàng xuҩWKLӋQUõ ӣNKҭXSKҫQFKӭDFKҩW[ѫ
thҩS KѫQ PӭF ÿӝ Qày có thӇFKL SKӕLWӕFÿӝ ÿәLPӟL chҩW FKӭD PDQK
WUjQJÿLӅXQày tҥRÿLӅXNLӋQWKXұQOӧLFKRVӵOên men không mong muӕQӣ
manh tràng và sӵSKiWWULӇQFӫDYLNKXҭQVLQKEӋQK&DUDEDQRHWDO
Theo Bouyssou et al. (1988), kích cӥQJKLӅQFӫD[ѫFNJQJҧQKKѭӣQJÿӃQ
QKXÿӝQJUXӝW1JKLӅQ mӏQOjPWăQJWKӡLJLDQOѭXOҥLFӫDWKӭFăQWURQJUXӝW
/HEDVHWDOYjOjPWăQJFKҩWFKӭDPDQKWUàng (Candau et al., 1986).
HiӋQQD\FKѭDFyVӵWKӕQJQKҩWJLӳDFiFWiFJLҧYӅNtFKWKѭӟFWӕLWKLӇXFӫD
tiӇXWKӇ[ѫÿӇWUiQKQKӳQJEҩWOӧLWUên vì nó còn phөWKXӝFYào nguӗQFXQJFҩS

[ѫYjFiF\ӃXWӕOàm ҧQKKѭӣQJÿӃQYLӋFVҳS[ӃSNtFKFӥFiFWLӇXWKӇ[ѫWURQJ
ÿѭӡQJUXӝW7X\QKLrQNtFKWKѭӟFWӕLWKLӇXPP là hӧSOt/HEDVHWDO
2.4 Nhu cҫXGLQKGѭӥQJ
Thӓ Oj ORjLÿӝQJ YұW Gҥ Gj\ ÿѫQ UXӝW UҩW SKiW WULӇQÿһF ELӋW Oà manh
tràng vì vұ\WKӓFyWKӇWLêu hoá thӭFăQ[DQKUҩWWӕWWKӭFăQQKLӅX[ѫWKӓWLêu
KRiNpPKѫQORjLQKDLOҥLÿһFELӋWWKӭFăQQKLӅX[ѫFӭQJFyWKӇӭFFKӃTXi
trình tiêu hoá ӣWKӓJk\ҧQK KѭӣQJÿӃQVӵKҩSWKXFKҩWGLQKGѭӥQJĈӇQkQJ
cao khҧQăQJWLêu hoá cӫDWKӓNK{QJQên cho thӓăQPӝWORҥLWKӭFăQÿѫQÿӝF
mà cҫQFKRWKӓăQQKLӅXORҥLYӟLWӍOӋWKtFKKӧSYì khҧQăQJWLêu hoá cӫDWKӓ
phөWKXӝFYào tӹOӋFiFORҥLWKӭFăQÿѭӧFSKӕLKӧSFyhӧSOtKD\NK{QJ7URQJ
quá trình nuôi thӓFҫQWUiQKWKD\ÿәLWKӭFăQÿӝWQJӝWYì nhѭWKӃWKӓVӁEӓăQ
ăQ tW Yj PҳF EӋQK ÿѭӡQg tiêu hoá (NguyӉQ 9ăQ 7KX Yà NguyӉQ 7Kӏ .LP
Ĉ{QJ).