bài dự thi dạy học tích hợp liên môn bài chiếc lược ngà - nguyễn quang sáng

Phụ lục I
Phiếu thông tin về giáo viên (hoặc nhóm giáo viên) dự thi
- Sở Giáo dục và Đào tạo thành phố: Hà Nội
- Phòng Giáo dục và Đào tạo (nếu là giáo viên THCS): Ba Vì
- Trường: THCS Đồng Thái
- Địa chỉ: Đồng Thái - Ba Vì Hà Nội
Điện thoại: ; Email:
- Họ và tên giáo viên: Phùng Văn Đoàn
- Điện thoại: 01696724060 ; Email:

Phụ lục II
Phiếu mô tả dự án dự thi của giáo viên
1. Tên dự án dạy học: “ TÍCH HỢP KIẾN THỨC LIÊN MÔN QUA
VĂN BẢN CHIẾC LƯỢC NGÀ”.
2. Mục tiêu dạy học
1. Kiến thức
- Học sinh cảm nhận được tình cảm cha con sâu nặng trong hoàn cảnh éo le của
cha con ông Sáu trong truyện.
- Nắm được nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật, đặc biệt là nhân vật bé Thu,
nghệ thuật xây dựng tình huống truyện bất ngờ mà tự nhiên của tác giả.
- Nắm được nhân vật, sự kiện, diễn biến cốt truyện.
- Liên hệ với kiến thức của môn Lịch sử, Địa lí, Âm nhạc, Giáo dục công dân
để học sinh hiểu hơn về cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước của dân tộc và
nắm chắc được nội dung bài học
2. Kĩ năng
- Vận dụng kiến thức môn lịch sử, địa lí, âm nhạc để giải quyết các tình huống
đặt ra.
- Rèn kĩ năng làm việc nhóm, ý thức tham gia các hoạt động trong bài học đặc
biệt là thực hành ứng dụng để phát huy năng lực của bản thân (năng lực giao
tiếp, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực sáng tạo, năng lực hợp tác ).
3. Thái độ

- Liên hệ với môn Giáo dục công dân 9 bài “Nghĩa vụ bảo vệ tổ quốc” và “ Kế
thừa truyền thống tốt đẹp của dân tộc”, Giáo dục công dân 8 bài “ Quyền và
nghĩa vụ của con cái đối với cha mẹ” để từ đó giáo dục học sinh lòng tự hào
về truyền thống dân tộc và tình cảm gia đình
3. Đối tượng dạy học của dự án
- Học sinh lớp 9A.
- Số lượng: 30 em
4. Ý nghĩa của dự án
- Việc học tập văn bản “Chiếc lược ngà” Của nhà văn Nam Bộ Nguyễn
Quang Sáng cung cấp cho học sinh kiến thức về tác phẩm truyện hiện đại Việt
Nam được ra đời trong hoàn cảnh cuộc kháng chiến chống Mĩ đang diễn ra rất
ác liệt
- Qua việc vận dụng kiến thức của môn Lịch sử cung cấp cho học sinh
những kiến thức lịch sử về cuộc kháng chiến chống Mĩ gian khổ, ác liệt nhưng
rất tự hào của dân tộc ta.
- Bên cạnh đó việc vận dụng kiến thức Địa lí vào giảng dạy sẽ giúp học
sinh có vốn kiến thức về Nam Bộ mảnh đất anh hùng trong cuộc kháng chiến
chống Mĩ có liên quan đến các nhân vật, địa danh trong tác phẩm.
- Vận dụng kiến thức môn GDCD nhằm giáo dục, khơi gợi lòng yêu
nước, tinh thần trách nhiệm trong việc gìn giữ chủ quyền của đất nước, lòng yêu
hòa bình, tình cảm và trách nhiệm với gia đình.
5. Thiết bị dạy học, học liệu
- SGK, SGV Ngữ văn 9.
- Tranh ảnh tµi liÖu vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm vµ ch©n dung nhµ v¨n NguyÔn
Quang S¸ng.
- Phim vÒ nhµ v¨n NguyÔn Quang S¸ng, phim lịch sử về cuộc kháng
chiến chống Mĩ cứa nước của dân tộc ta
- Gi¸o ¸n bµi gi¶ng Powerpoint.
- Bài hát: Tình cha.
6. Hoạt động dạy học và tiến trình dạy học

1. Ổn định tổ chức:
- Kiểm tra sĩ số, kiểm tra sự chuẩn bị bài của HS.
2. Kiểm tra bài cũ:
Đóng vai nhân vật bé Thu tóm tắt lại đoạn trích Chiếc lược ngà của nhà
văn Nguyễn Quang Sáng.
( HS tóm tắt)
=> GV nhận xét, cho điểm rồi vào bài mới:
* Tích hợp kiến thức lịch sử: Chiếu đoạn phim tư liệu về cuộc tổng tiến
công đại thắng mùa xuân 1975.
Tác phẩm ra đời trong thời kì cuộc chiến tranh chống Mĩ cứu nước.
Trong chiến tranh sự sống và cái chết là một danh giới mong manh nhưng trong
tâm hồn của con người VN vẫn nảy nở, tồn tại và bừng sáng những tình cảm
cao đẹp. Vậy câu chuyện cảm động về tình cha con ông Sáu và bé Thu diễn ra
như thế nào chúng ta cùng tìm hiểu tiếp tiết 72 văn bản Chiếc lược ngà của
nhà văn Nguyễn Quang Sáng
HOẠT ĐỘNG CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA HS NỘI DUNG
Hoạt động 1 : Phân tích
diễn biến tâm lí nhân vật bé
Thu khi nhận ra ông Sáu là
ba.
Nhắc lại thái độ và hành
động của của bé Thu trước
khi nhận ra ông Sáu là cha ?
HS nhắc lại kiến thức.
- Cự tuyệt, xa lánh, không
gọi ông Sáu là ba.
I. Đọc - Tìm hiểu
chung
II. Đọc - Tìm hiểu
chi tiết.

1. Nhân vật bé thu.
a. Thái độ và hành
động của bé Thu
trước khi nhận ra
ông Sáu là ba.
Vậy thái độ và hành động
của bé Thu có gì thay đổi
không khi ông Sáu sắp lên
đường vào chiến khu.
* Tích hợp kiến thức Địa lí
giúp học sinh hiểu được
chiến khu Đông Nam Bộ
Các theo dõi SGK trang 198,
199 ( Từ chỗ « đến lúc chia
tay vừa nói vừa từ từ tuột
xuống ».
- Đoạn văn kể về điều gì ?
- Sáng hôm sau từ nhà bà
ngoại trở về, trước giờ phút
ông Sáu lên đường thái độ,
vẻ mặt của Thu như thế
nào ?
Sau khi ông Sáu nói “Thôi
ba đi nghe con” Thu có
phản ứng như thế nào?
- Tiếng kêu của bé Thu được
miêu tả như thế nào?
- Đồng thời với tiếng kêu là
hành động gì?
- Em có nhận xét gì về cách

dùng từ và kiểu câu của tác
- Kể về thái độ và hành
động của Thu khi nhận ra
ông Sáu là ba.
HS theo dõi
HS tìm chi tiết:
- Vẻ mặt của nó hơi khác,
không bướng bỉnh, nhăn mày
cau có, vẻ mặt nó sầm lại, buồn
rầu, trông rất dễ thương.
- Đôi mắt của nó như to hơn,
cái nhìn của nó không ngơ
ngác, lạ lùng, nó nhìn với vẻ
nghĩ ngợi sâu xa.
- Đôi mắt con bé bỗng xôn xao.
- Kêu thét lên: ba…a…a…a!
- Tiếng kêu như xé, xé sự im
lặng và xé cả ruột gan mọi
người.
- Vừa kêu vừa chạy xô tới
nhanh như một con sóc dang
hai tay ôm chặt lấy cổ ba nó.
+ Vừa ôm vừa nói trong tiếng
khóc:
- không cho ba đi nữa ba ở nhà
với con.
+ Hôn tóc, hôn cổ, hôn vai, hôn
cả vết thẹo dài bên má của ba…
+ Nói trong tiếng khóc:
- Ba về ba mua cho con một cây

lược nghe ba!
HS trả lời
- Động từ mạnh xen lẫn những
b. Thái độ và hành
động của bé Thu
khi nhận ra ông
Sáu là ba.
giả? Nó có tác dụng gì trong
việc thể hiện tình cảm của bé
Thu?
- Từ những chi tiết trên em
thấy thái độ của bé Thu đã
thay đổi như thế nào ?
- Vì sao thái độ của bé Thu
lại thay đổi như vậy ?
- Sự thay đổi tâm lí đó có
mâu thuẫn gì với lúc đầu hay
không ? Vì sao ?

Qua đoạn văn vừa tìm hiểu
em có nhận xét gì về nghệ
thuật miêu tả tâm lí nhân vật
của nhà văn?
- Qua đó cho ta thấy tình
cảm của bé Thu dành cho
dành cho ông Sáu được thể
hiện ntn ?
- Từ đó em hiểu gì về cá tính
của nhân vật bé Thu ?
- Bé Thu là em bé có tình yêu

thương cha sâu sắc như vậy
còn tình cảm của ông Sáu
dành cho con như thế nào thì
câu văn cảm thán có chức năng
biểu cảm cao.
=> Tình cảm hối hả, cuống
quýt, trào dâng mạnh liệt xen
lẫn sự ăn năn, hối hận của bé
Thu.
HS trả lời.
- Trước thì Cự tuyệt, xa
lánh, không gọi ông Sáu là
ba.
- Bây giờ đã nhận ra gọi
ông Sáu là ba.
Do bà ngoại giải thích
nguyên nhân vết sẹo trên
má của ba nên Thu đã hiểu
ra và gọi ông Sáu là ba.
HS trả lời :
- Thống nhất trong tình yêu
ba.
Suy nghĩ trả lời :
- Miêu tả nhân vật qua
hành động, cử chỉ, lời nói
- Miêu tả tâm lí đặc sắc,
sinh động, tinh tế phù hợp
lứa tuổi. Nhà văn rất am
hiểu tâm lí trẻ thơ, trân
trọng tình cảm trong sáng

ngây thơ của trẻ em.
HS trả lời
- Cá tính mạnh mẽ, rứt
khoát, yêu ghét rạch ròi.
- Thực chất là một cô bé
hồn nhiên đáng yêu.
* Nghệ thuật:
- Miêu tả nội tâm
nhân vật qua hành
động, cử chỉ, lời nói.
- Tâm lí nhân vật
tinh tế, đặc sắc.
=> Thu yêu thương
ba chân thật, mãnh
liệt, sâu sắc.
=> Thu là cô bé có
cá tính mạnh mẽ, rứt
khoát. Nhưng vẫn
hồn nhiên, đáng yêu.
thầy trò mình cùng đến với
phần 2.
Hoạt động 2 : Phân tích
tình cảm sâu nặng của ông
Sáu dành cho con.
- Theo dõi đoạn văn SGK
trang 195, 196 từ chỗ
« Xuồng vào bến thấy một
đứa bé độ tám tuổi hai tay
buông xuống như bị gãy » .
Trên đường về thăm con ông

Sáu có tâm trạng như thế
nào ?
- Đoán biết là con, anh Sáu
đã làm gì ?
- Khi bé Thu bỏ chạy và kêu
thét lên: Má ! Má ! thì thái
độ và hành động của ông
Sáu được biểu hiện như thế
nào ?
- Thái độ hành động đó diễn
tả tâm trạng gì của ông Sáu ?
GV bình: Tám năm là
khoảng thời gian rất dài cho
lần gặp gỡ, mang theo bao
nỗi nhớ mong, khát khao chờ
đợi mong được gặp con gái
thân yêu. Được ôm con vào
lòng, được sống trong giây
phút tình ruột thịt cha con.
Phản ứng của con làm tim
ông như đau nhói.
- Khát khao mong gặp
con : cái tình người cha cứ
nôn nao trong người anh.
+ Nhún chân nhảy thót lên,
xô chiếc xuồng tạt ra.
+ Bước những bước dài.
+ Dừng lại kêu to :
- Thu ! con.
+ Dang hai tay về phía

trước để đón chờ con.
+ Giọng lặp bặp run run :
- Ba đây con !
- Ba đây con !
- HS trả lời
- Đứng sững lại, nhìn theo
con đau đớn, mặt anh tối
sầm lại, hai tay buông
xuống như bị gãy.
- HS trả lời
2. Nhân vật ông Sáu
* Trên đường về :
khao khát mong gặp
con.
* Lúc mới gặp con :
Tâm trạng hụt
hẫng.
- Trong ba ngày ở nhà Thu
xa lánh, cự tuyệt và không
gọi và không nhận ông Sáu là
ba. Chứng kiến những hành
động đó của Thu thái độ và
hành động của ông như thế
nào ?
- Những chi tiết đó nói lên
tâm trạng nào của ông Sáu ?
GV chuyển ý: Anh khát khao
tình cha con cháy bỏng,
muốn gần con, yêu thương
con để con gọi một tiếng ba

nhưng đành bất lực.
- Lúc chia tay được con gọi
là ba ông Sáu có hành động
gì ?
- Trong những chi tiết miêu
tả hành động của ông Sáu,
chi tiết nào làm em xúc động
nhất ? Qua đó ta thấy được
tâm trạng gì của ông Sáu ?
GV :
+ Đây là cuộc chia tay đẫm nước
mắt của hai cha con ông Sáu trong
cảnh ngộ éo le của cuộc chiến
tranh :
+ Thu khóc vì không muốn xa ba.
- Người cha khóc vì hạnh phúc
khi được con gọi là ba, hạnh phúc
hơn khi niềm khao khát bấy lâu
bây giờ được thỏa nguyện nên ông
sung sướng hạnh phúc.
=> Vì kháng chiến anh phải lên
đường. Chiến tranh là vậy. Khi
đất nước còn bóng kẻ thù xâm
lược thì giọt nước mắt chia li ấy
được gạt sang một bên để nhường
chỗ cho một tình yêu lớn lao hơn
đó là tình yêu tổ quốc.
- HS trả lời
- Anh Sáu chẳng đi đâu xa,
lúc nào cũng vỗ về con.

- Chứng kiến những hành
động của con ông Sáu chỉ
nhìn con, khe khẽ lắc đầu,
vừa cười.
- Nóng giận không kịp suy
nghĩ đánh vào mông con
- HS trả lời
HS trả lời
- Bế con lên, không ghìm
được xúc động.
- Anh Sáu một tay ôm con,
một tay rút khăn lau nước
mắt.
- Hôn lên mái tóc con.
HS trả lời
không ghìm được xúc động
và không muốn cho con
thấy mình khóc, anh Sáu
một tay ôm con, một tay
rút khăn lau nước mắt, rồi
hôn lên mái tóc con ».
* Trong ba ngày
nghỉ phép:
Buồn, khao khát
mọng chờ được con
gọi một tiếng ba
* Lúc chia tay :
- Sung sướng, hạnh
phúc khi được gọi là
ba.

- Vậy ở chiến khu ông Sáu có
tâm trạng như thế nào, ông
đã làm gì để giữ lời hứa với
con ?
( Theo dõi đoạn văn - Trang
200 từ « Sau đó anh lấy vỏ
đạn hai mươi li của Mĩ đến
hết).
- Tìm những chi tiết miêu tả
ông làm cây lược ngà ?
- Trước lúc hi sinh chi tiết
nào làm em xúc động nhất ?
* GV bình: lời trăng trối =>
khốc liệt của chiến tranh
Từ câu chuyện cảm động về
sự hi sinh của ông Sáu em có
nhận xét gì về nghệ thuật xây
dựng tình huống và miêu tả
tâm lí của nhà văn ?
- Qua những chi tiết trên em
thấy tình cảm của ông Sáu
đối với con như thế nào ?
=>Vậy ông Sáu là người
ntn ?
*Thảo luận nhóm: Chiếc
lược ngà là một vật kỉ niệm,
lại là tên nhan đề tác phẩm ;
Vậy em hiểu gì về ý nghĩa
hình ảnh này? Nó có liên
quan gì đến chủ đề văn bản ?

- HS suy nghĩ trả lời.
+ Nhớ con, day dứt, ân hận
vì đã đánh con.
Hs theo dõi
+ Làm chiếc lược ngà để
tặng cho con gái.
- Ông cưa từng chiếc răng
lược.
- Cẩn trọng tỉ mỉ, cố công
như người thợ bạc.
- Khắc lên đó dòng chữ :
« Yêu nhớ tặng Thu con
của ba ».
- Mài lên tóc cho cây lược
thêm bóng mượt.
- Trước lức hi sinh trao lại
cây lược ngà cho bác Ba
(người bạn chiến đấu của
mình)
- HS suy nghĩ trả lời.
- HS suy nghĩ trả lời.
HS trả lời
- Các nhóm trả lời.
+ Chiếc lược ngà là minh chứng
cho tình thương con lớn lao của
ông Sáu.
* Khi ở chiến khu :
- Nhớ con, day dứt,
ân hận vì đã đánh
con.

- Làm chiếc lược ngà
để tặng cho con.
- Trước lúc hi sinh
ông Sáu trao lại cây
lược ngà cho bác Ba
* Nghệ thuật :
- Xây dựng tình
huống bất ngờ, hợp
lí.
- Miêu tả tâm lí nhân
vật sống động, chân
thực.
=> Tình cảm thiêng
Câu chuyện Chiếc lược ngà
nhà văn Nguyễn Quang Sáng
muốn gửi gắm thông điệp gì
tới chúng ta ?
Hoạt động 3.
- Những đặc sắc về nội dung,
nghệ thuật của tác phẩm ?
- Nó là biểu tượng của tình phụ
tử thiêng liêng, bất diệt.
- HS suy nghĩ trả lời.
HS trả lời
* Thông điệp.
- Tố cáo cuộc chiến tranh gây
đau thương, mất mát, chia li.
- Ca ngợi tình cha con cao đẹp,
tình đồng chí đồng đội thắm
thiết.

- Hãy trân trọng tình cảm gia
đình vì đó là tổ ấm của mỗi
chúng ta.
- Hãy biết ơn thế hệ cha anh đi
trước đã ngã xuống cho cuộc
sống hòa bình ngày hôm nay.
Hãy yêu quý, gìn giữ cuộc sống
hòa bình mà chúng ta đang tận
hưởng.
- HS dựa vào ghi nhớ SGK
liêng, sâu nặng của
ông Sáu dành cho
con.
=> Ông Sáu là người
cha dũng cảm, giàu
lòng thương con.
III. Tổng kết
1. Nghệ thuật:
- Xây dựng tình huống
truyện bất ngờ mà tự
nhiên, hợp lí.
- Xây dựng cốt truyện
khá chặt chẽ, lựa chọn
nhân vật kể chuyện thích
hợp.
- Miêu tả diễn biến tâm
lí nhân vật tinh tế và sâu
sắc.
2. Nội dung:
- Truyện “Chiếc lược

ngà” đã thể hiện một
cách cảm động tình cha
con thắm thiết, sâu nặng
và cao đẹp của cha con
ông Sáu trong hoàn cảnh
éo le của chiến tranh.
4. Củng cố :
- Khái quát lại nội dung bài học bằng sơ đồ hình cây.
* Tiểu phẩm: Quà của bố
* Tích hợp kiến thức giáo dục công dân:
=> Thông điệp mà các bạn gửi tới.
* GV: Là học sinh thủ đô thanh lịch văn minh thầy giáo tin tưởng, hi vọng các
em hãy biết phát huy truyền thống yêu nước của các thế hệ cha anh đi trước và
trân trọng, nâng niu tình cảm gia đình của mình. Hãy làm cho cha mẹ vui lòng
bằng chính việc làm thiết thực của các em: các em hãy rèn đức, luyện tài, thi đua
học tập làm nghìn việc tốt, tích cực tham gia các hoạt động tập thể lành mạnh,
phấn đấu trở thành con ngoan trò giỏi cháu ngoan Bác Hồ, để góp phần xây
dựng quê hương và thủ đô văn minh giàu đẹp.
* Tích hợp âm nhạc: học sinh nghe bài hát tình cha
7. Kiểm tra đánh giá kết quả học tập
- Kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh.
+ Giáo viên cho học sinh kiểm tra bằng câu hỏi sau:
1. Tình cảm cha con được thể hiện như thế nào trong văn bản “Chiếc
lược ngà” của nhà văn Nguyễn Quang Sáng.
8. Các sản phẩm của học sinh
- Trả lời tại chỗ: 4/5 học sinh trả lời hiểu bài.
- Kiểm tra viết: 27/30 học sinh đạt điểm trên TB