hình tượng anh hùng trong tác phẩm tây sở bá vương hạng võ (thường vạn sinh)

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
BỘ MÔN NGỮ VĂN
PHẠM TRƯƠNG THẾ VY
MSSV: 6106373
HÌNH TƯỢNG ANH HÙNG TRONG TÁC PHẨM
TÂY SỞ BÁ VƯƠNG HẠNG VÕ (THƯỜNG VẠN SINH)
Luận văn tốt nghiệp đại học
Ngành Ngữ Văn
Cán bộ hướng dẫn: ThS.GV. BÙI THỊ THÚY MINH
Cần Thơ, năm 2013
1
ĐỀ CƯƠNG TỔNG QUÁT
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Phần mở đầu
2. Lịch sử vấn đề
3. Mục đích, yêu cầu
4. Phạm vi nghiên cứu
5. Phương pháp nghiên cứu
PHẦN NỘI DUNG
Chương 1. GIỚI THIỆU KHÁI QUÁT TÁC GIẢ VÀ TÁC
PHẨM
1.1. Tác giả
1.2. Tác phẩm
1.2.1. Thời đại tác phẩm
1.2.2. Tóm tắt tác phẩm
1.2.3. Giá trị tác phẩm
Chương 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN
2.1. Khái niệm hình tượng
2.2. Khái niệm hình tượng nhân vật
2.3. Quan niệm anh hùng

2.3.1. Quan niệm anh hùng thời trước đó
2.3.2. Quan niệm anh hùng thời Hạng Võ
2.3.3. Quan niệm anh hùng thời kì sau
Chương 3. HÌNH TƯỢNG ANH HÙNG TRONG
2
TÂY SỞ BÁ VƯƠNG HẠNG VÕ (THƯỜNG VẠN SINH)
3.1. Hình tượng anh hùng Hạng Võ
3.1.1. Ngoại hình
3.1.2. Quan niệm
3.1.3. Hành động thể hiện tài năng, khí phách anh hùng
3.1.4. Một con người có hiếu
3.1.5. Tình cảm chung thủy
3.1.5.1. Với Ngu Cơ
3.1.5.2. Với ngựa Ô Truy
3.1.6. Một con người bao dung rộng lượng
3.1.7. Sự ca ngợi của nhân vật khác dành cho Hạng Võ
3.1.8. Khuyết điểm của Hạng Võ
3.2. Hình tượng Lưu Bang
3.2.1. Ngoại hình
3.2.2. Tính cách
3.2.3. Hành động nghĩa khí
3.2.4. Một con người có ý chí kiên cường
3.2.5. Giỏi dùng nhân tài và nghe lời khuyên tướng sĩ
3.2.6. Lấy đức phục nhân, biết lấy lòng bá tánh
3.2.7. Khuyết điểm của Lưu Bang
3.2.7.1. Vong ân bội nghĩa
3.2.7.2. Bất tín
3.2.7.3. Bất hiếu, bất nghĩa
3
3.2.7.4. Tham tài háo sắc, thích hưởng thụ

3.2.7.5. Sát hại công thần
3.3. Hình tượng Hàn Tín
3.3.1. Ngoại hình
3.3.2. Hành động thể hiện tài năng, khí khái
3.3.3. Khuyết điểm của Hàn Tín
3.3.3.1. Bất trung
3.3.3.2. Bất tín
3.3.4. Cái chết của Hàn Tín
3.4. Hình tượng Anh Bố
3.5. Hình tượng Hạng Bá
3.6. Hình tượng Phạm Tăng
3.7. Hình tượng những anh hùng khác
3.8. Số phận, bi kịch của người anh hùng
3.8.1. Cuộc đối dầu giữa đức và dũng
3.8.1. cuộc đối đầu giữa trí và dũng
Chương 4. NGHỆ THUẬT
4.1. Miêu tả
4.1.1. Miêu tả trực tiếp
4.1.2. Miêu tả thông qua nhận xét của nhân vật khác
4.1.3. Miêu tả thông qua thậm xưng
4.2. Nghệ thuật mở đầu truyện
4.3. Nghệ thuật kết thúc truyện
4
4.4. Nghệ thuật giới thiệu nhân vật
4.5. Nghệ thuật kể chuyện
PHẦN KẾT LUẬN
TÀI LIỆU THAM KHẢO
MỤC LỤC
NHẬN XÉT CỦA CBHD-CBPB

5
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Tôi đọc được những quyển sách nói về Hạng Võ như Tây Sở Bá Vương Hạng Võ,
Hán Sở tranh hùng và có xem cả những bộ phim về Hạng Võ, tôi không dấu được nỗi
niềm ngưỡng mộ của mình dành cho Hạng Võ, cũng như những băn khoăn, có rất nhiều
cách nghĩ và bình luận về Hạng Võ, nhưng có một số cách nghĩ mà tôi cảm thấy không
hài lòng về điều đó, nên tôi cần phải có những suy nghĩ, nghiền ngẫm về Hạng Võ nhiều
hơn nữa, để phần nào đó thỏa lòng với những gì mà mình dành cho nhân vật này.
Thử thách nhằm mục đích cho chúng ta biết chắc chắn giá trị của con người. Thử
thách là cơ hội. Từ cơ hội đó con người có thể xác định được những giá trị tốt xấu, biết
được tài sức của mình. Dù cơ hội ấy đầy những cam go, tạo nên những khó khăn gian
khổ, để kiễm tra chính xác tài năng và đạo đức của mỗi con người nào đó là rất cần thiết
cho công việc. Biết được khó khăn gian khổ đã trải qua để đánh giá về họ, bản thân của
mỗi cá nhân chấp nhận thử thách và vựơt qua dù thành công hay thất bại chỉ là yếu tố
khách quan, thực tế với bản thân họ là một thành công, vì vượt qua được thử thách cũng
đã là một thành công và tích cực hơn họ có thể đánh giá về bản thân mình, có những
phương pháp cách thức để lấp đầy những khiếm khuyết về kiến thức, những hạn chế của
bản thân.
Với tôi có thể nói may mắn luôn mỉm cười, từ khi chuẩn bị nhận đề tài tôi cũng như
những sinh viên khác rất hồi hợp, nhưng may mắn tôi có thể tự đề xuất cho mình một đề
tài mà mình yêu thích. Tôi chọn cho mình một đề tài cũng đồng nghĩa vơi việc chọn cho
mình một cơ hội để thử thách bản thân, có dịp thử sức vơi chính mình. Chăc chắn là công
việc nào cũng có những khó khăn và vất vả nhưng vượt qua nó sẽ giúp chúng ta biết được
khả năng của mình và tự tin hơn. Dù thành công hay thất bại cũng có được những kinh
nghiệm cho riêng mình.
6
Xã hội ngày nay có nhiều công việc mỗi công việc cần một tài năng và tiêu chuẩn
khác nhau, ngay cả trong công việc mức độ tài năng của mỗi người cũng khác nhau.
Muốn thành đạt cần phải có thử thách, biết tạo những thử thách và vượt qua nó. Chọn đề

tài hình tượng anh hùng trong tác phẩm Tây Sở Bá Vương Hạng Võ, đó là niềm đam mê
và say sưa nghiên cứu để khám phá tài năng của Hạng Võ, và những anh hùng khác trong
tác phẩm cũng như những uẩn khúc đằng sau sự thành công cũng như sự thất bại của họ.
2. Lịch sử vấn đề
Quan niệm anh hùng ở đây đã để con người xã hội con người cộng đồng lấn át ý
niệm con người cá nhân, điều này thể hiện căn nguyên từ quan niệm “khắc kỉ, phục lễ”
và chịu ảnh hưởng của đặc truyện kể truyền miệng của dân gian.[6; tr. 156] Vì vậy nổi
bật trong Tây Sở Bá Vương Hạng Võ là quan niệm nghệ thuật về các kiểu anh hùng,
phương châm hành động là để hoàn thiện nhân cách của nho gia “tu thân, tề gia, trị quốc,
bình thiên hạ” đây là con đường để trở thành người anh hùng. Quan niệm về người anh
hùng Trung Hoa đã tạo nên vẻ hào sảng cho Tây Hán chí, xả thân vì nghĩa lớn là hành
động không hề được tính toán mải may.
Có nhiều những bài viết bài nghiên cứu nói về Hạng Võ cũng như Lưu Bang. Đã
nhắc đến Lưu Bang thì sẽ có Hạng Võ. Có những cái nhìn thiển cận cũng như những cái
nhìn chưa toàn diện. Nhưng dù sao điều đó cũng cung cấp cho chúng ta những thông tin
cần thiết cho quá trình nghiên cứu. Rất nhiều những tác giả nói về hai nhân vật này.
Trong quyển Vương triều Hoàng đế Trung Quốc do Tương Tự Văn biên soạn có nói đến
Lưu Bang như sau: “Sự thành công của Lưu Bang và những người bạn của ông ta không
phải là chỗ lật đổ vương triều nhà Tần mà lại là ở chỗ họ đã chiến thắng Tây Sở Bá
Vương Hạng Võ”[22; tr.121]. Điều này cũng có cái lí của nó, bởi tiêu diệt vương triều nhà
Tần là Hạng Võ chứ không phải là Lưu Bang, nhưng cái thành công của Lưu Bang là
đánh bại được Hạng Võ. Cũng trong quyển này lại có đoạn cho rằng: “Lưu Bang chỉ tồn
tại trong lịch sử với tư cách là một chư hầu được Hạng Võ cắt đất phong vương mà thôi.
Giai đoạn đó, người có danh nghĩa trong lịch sử vương Trung Quốc chính là Hạng Võ
7
với địa vị Tây Sở tự lập”[22; tr.124]. Lại có một đoạn cho rằng Hạng Võ: “là con người
thiển cận, nóng giận và tàn bạo, chém giết không nương tay nên đã làm mất lòng dân, lại
không biết cách dùng người”[22; tr.125]. Nhận định này không phải hiếm gặp, hầu hết
những đánh giá về Hạng Võ đều nói Hạng Võ tàn bạo. Khác hơn trong quyển 100 sự kiện
Trung Quốc của Trương Tú Bình – Vương Hiểu Minh có nói đến sự kiện Hán Sở tranh

hùng, truyền thuyết Sở hà, Hán giới trên bàn cờ tướng từ cuộc đấu tranh này mà ra. Kết
cuộc thì không có gì thay đổi. Tác giả đã có nhận định về hai nhân vật chính này rằng:
“Hạng Võ biểu lộ tính chất quý tộc cũ rất mạnh mẽ, không biết dùng người, không xây
dựng được một vương triều thống nhất. Lưu Bang biết cách dùng người, dần tạo được lợi
thế, cuối cùng chiến thắng Hạng Võ lên ngôi hoàng đế”[5; tr.168]. Chưa hết trong quyển
Tinh túy văn học cổ điển Trung Quốc (Sử ký- cơ cấu lớn của lịch sử) của Nguyễn Văn Ái
biên soạn cũng không bỏ qua hai nhân vật Hạng Võ và Lưu Bang. Đây là sử ký nên có thể
nói tương đối chính xác, hầu hết các sự kiện lớn đều được ghi chép lại, chẳng hạn như
Trần Thắng khởi binh, Hạng Võ chống Tần, Lưu Bang tạo phản, Hạng Võ nắm quyền,
Lưu Bang tiến vào Hàm Dương trước, bữa tiệc Hông môn… Không chỉ thế trong quyển
Những mẩu chuyện lịch sử nổi tiếng Trung Quốc – Mười Đại Hoàng Đế Trung Quốc của
Lưu Huy chủ biên có nhắc đến Lưu Bang với tư cách là vị Hoàng đế khai sáng vương
triều đại Hán. Cũng như quyển Sử ký hầu hết những sự liện trong cuộc đời Lưu Bang đều
được nói đến.
Vấn đề mà chúng tôi nghiên cứu là hình tượng anh hùng trong tác phẩm Tây Sở Bá
Vương Hạng Võ, có nhiều quyển sách bình luận nhắc đến những nhân vật thời Tần- Hán,
nhưng đó chỉ là những cung cấp về mặt thong tin lịch sử, còn đánh giá hình tượng những
anh hùng thì còn thiếu xót. Bởi lẻ khi bàn đến anh hùng thì có quá nhiều thứ cần nói đến
chẳng hạn như lấy cái thiện cái đức để đánh giá anh hùng, lấy cái thành bại để luận anh
hùng, lấy cái tài năng để nói đến anh hùng…
Trong tác phẩm Tây Sở Bá Vương Hạng Võ, Ngu Cơ liều thân nơi Cai Hạ để Hạng Võ
không vướn bận phá vòng vây, đó là sự hi sinh. Phạm Tăng cả đời phò tá cho Hạng Võ
dẫu biết rằng chân mệnh thiên tử là Lưu Bang nhưng ông vẫn đến chết trung thành với
8
Hạng Võ, đó là “trung”. Hay trong Hán Sở tranh hùng Thượng Hải Công thích khách Tần
Thủy Hoàng, sự hi sinh vì nghĩa lớn. Vương Mẫu tự vẫn khuyên con tất cả họ đều hiện
lên vẻ đẹp lấp lánh đủ màu sắc đó là những người xem cái chết nhẹ tựa lông hồng.
Từ nhân vật Hạng Võ nhân vật chính trong tác phẩm cũng là nhân vật mở đầu cho hệ
thống nhân vật anh hùng tráng mĩ, trong Sử Kí của Tư Mã Thiên, Tây Hán Diễn Nghĩa,
Bài Ca Cai Hạ, Hán Sở Tranh Hùng, Hạng Võ là hóa thân của dũng và lực đến các

nhân vật sau này như Trương Phi trong Tam quốc diễn nghĩa, Lý Quỳ trong Thủy Hử,
Trình Giảo Kim trong Tùy Đường diễn nghĩa loại hình nhân vật anh hùng tráng mĩ
không ngừng được cải biến và đạt nhiều thành tựu.
3. Mục đích, yêu cầu
Mục đích là điều mà người ta nhắm vào đó mà dõi theo và phấn đấu trong đời sống.
Không có việc nào trong đời sống mà không có mục đích cả, mục đích của việc học
tập nghiên cứu là sự hiểu biết tiến bộ. Không có mục đích là không có định hướng trong
công việc, việc gì cũng làm không có việc gì thành công cả.
Việc xác định hình tượng anh hùng Hạng Võ cũng quan trọng như vậy. Với đề tài
này chúng tôi muốn giới thiệu lại cho người tiếp nhận khái quát hơn về hệ thống nhân vật
dưới cái nhìn truyền thống của văn học Trung Hoa.
Trong bất cứ chuyện gì cũng cần có cái nhìn chính xác và tìm hiểu về hình tượng anh
hùng cũng vậy cần có cái nhìn chính xác để từ đó hiểu rõ hơn về hình tượng Hạng Võ nói
riêng cũng như các hình tượng nhân vật khác trong tác phẩm nói chung. Đã có những
nghiên cứu về Hạng Võ cũng như những bình luận về nhân vật này. Bởi nhân vật này
không đơn thuần là nhân vật văn học mà còn là nhân vật có thật trong lịch sử, nên những
nhìn nhận đánh giá về nhân vật này chỉ ở mức độ khái quát, những cái nhìn hạn hẹp của
cá nhân đã không đem lại tính toàn diện cho nhân vật này. Để từ đó chúng ta hiểu rõ hơn
và chính xác hơn về nhân vật này dù những nhân vật này có cách xa thời đại của chúng ta.
9
Mặt khác chúng tôi muốn giới thiệu thêm cho người tiếp nhận thấy được tài năng,
khí phách của những người anh hùng, cũng như sự thấp kém về tài năng, hèn hạ của
những người tham sống sợ chết, xem tiền tài, địa vị hơn sinh mạng của mình, nhưng trớ
trêu thay thiên hạ nằm trong tay họ.
4. Phạm vi nghiên cứu
Văn học Trung Quốc một mảnh đất vừa quen thuộc vừa cổ điển, nhưng lại ẩn chứa
rất nhiều bí mật chờ những ai có đam mê khám phá. Trong lịch sử phát triển văn học
Trung Hoa hình thành một thế giới nhân vật vô cùng phong phú. Chúng tập hợp lại khái
quát nên thành một hệ thống nhân vật tiêu biểu cho các quan niệm sáng tác truyền thống.
Dưới cái nhìn của các quan niệm sáng tác truyền thống thế giới nhân vật được chia thành

hai hệ thống đối lập: anh hùng và tiểu nhân, thiện và ác, xấu tốt.
Hình tượng nhân vật anh hùng cũng nằm trong hệ thống đó.
Về đề tài này chúng tôi chủ yếu đề cập đến loại hình nhân vật anh hùng Trung Hoa
trong một số tác phẩm cụ thể là Tây Sở Bá Vương Hạng Võ của Thường Vạn Sinh. Đó là
đối tượng chính để chúng tôi khảo sát.
Bên cạnh đó, cũng cùng chung một nhân vật nhưng chúng tôi khảo sát trên nhiều tác
phẩm để việc đánh giá được chính xác hơn. Chẳng hạn như với nhân vật Lưu Bang chúng
tôi so sánh trên hai tác phẩm đó là Tây Sở Bá Vương Hạng Võ của Thường Vạn Sinh và
Hán Sở tranh hùng. Dù cùng là một sự kiện lịch sử, kết cuộc không thể thay đổi, nhưng
khi đi vào tác phẩm nó rất khác, trong Tây Sở Bá Vương Hạng Võ, Hạng Võ rất được ca
ngợi, nhưng với Hán Sở tranh hùng thì cái đức của Lưu Bang được đề cao, nó gần như
lấn át cả tài năng của Hạng Võ.
Tóm lại, với đề tài Hình tượng anh hùng trong tác phẩm Tây Sở Bá Vương Hạng Võ
(Thường Vạn Sinh) thì những vấn đề mà chúng tôi nghiên cứu luôn bám sát tác phẩm
này, tuy nhiên với những nhân vật trong tác phẩm quá ư là nổi tiếng trong lịch sử nên khi
10
nghiên cứu đến những nhân vật này chúng tôi có mở rộng phạm vi ra các tác phẩm khác
nói về những nhân vật nổi tiếng này.
5. Phương pháp nghiên cứu
Chúng tôi tiến hành nghiên cứu với các bước như sau: đầu tiên chúng tôi tiến hành
thu thập các tài liệu từ sách, Internet… Đọc lấy thông tin và dẫn chứng minh họa.
Trong quá trình nghiên cứu chúng tôi vận dụng các phương pháp nghiên cứu văn học
để phân tích làm rõ vấn đề.
Chúng tôi vận dụng phương pháp phân tích chứng minh tính cách và làm rõ hình
tượng nhân vật. So sánh nhân vật Hạng Võ với những nhân vật khác của tác phẩm khác
và so sánh Hạng Võ với những nhân vật khác trong tác phẩm, hay so sánh giữa các nhân
vật trong cùng tác phẩm với nhau. Bên cạnh đó chúng tôi còn sử dụng phương pháp liệt
kê, liệt kê xem có bao nhiêu nhân vật, hay liệt kê những hành động lời nói để làm rõ tính
cách, bản chất của các nhân vật.
Cũng xin nói thêm rằng khi nói đến nhân vật nào chúng tôi không chỉ dùng một

phương pháp để làm rõ vấn đề mà có thể phối hợp nhiều phương pháp với nhau. Nghĩa là
khi nói đến Hạng Võ chúng tôi không chỉ vận dụng phương pháp diễn dịch thôi mà còn có
cả phân tích so sánh nữa, tương tự như thế các nhân vật khác cũng vậy.
11
PHẦN NỘI DUNG
Chương 1
GIỚI THIỆU KHÁI QUÁT TÁC GIẢ VÀ TÁC PHẨM
1.1.Tác giả
Tác giả của tiểu thuyết dã sử Tây Sở Bá Vương Hạng Võ là Thường Vạn Sinh, ngoài
ra Thường Vạn Sinh còn có bộ tiểu thuyết dã sử khác là Tống Thái Tổ Triệu Khuông Dẫn.
Hiện tại tài liệu về tác giả này còn khiếm khuyết. Ở đây chúng tôi chỉ vận dụng
những lí thuyết như khái niệm hình tượng, hình tượng nhân vật tác phẩm, và quan niệm
về người anh hùng để nghiên cứu, lí giải về những vấn đề thông qua tác phẩm của ông.
Nếu quý đọc giả có biết gì về tác giả thì xin góp ý bổ sung.
1.2. Tác phẩm
1.2.1. Thời đại tác phẩm
Văn học không có khả năng thay đổi lịch sử, nhưng văn học được xem là phương
tiện phản ánh lịch sử chân thật qua các thời đại. Văn học sẽ là nguồn tư liệu lịch sử phong
phú cho các thế hệ sau này.
Tây Sở Bá Vương Hạng Võ lấy bối cảnh lịch sử từ những năm 221 TCN, khi Tần
Vương Doanh Chính thống nhất Trung Hoa, chấm dứt thời kỳ chia năm xẻ báy của các
nước chư hầu phong kiến. Lần đầu tiên trong lịch sử Trung Hoa, Tần Thủy Hoàng đã xây
dựng nên một đại đế quốc phong Kiến chuyên chế tập quyền trung ương. Tần Thủy
Hoàng sau khi thống nhất Trung Hoa, thẳng tay bốc lột nhân dân. Sau đó là ách thống trị
của Tần Nhị Thế Hồ Hợi. Nhân dân Trung Hoa không ngừng rên xiết trước ách thong trị
của nhà Tần.
12
Trước sự bóc lột và cai trị ác nghiệt đó, cuộc khởi nghĩa của Trần Thắng và Ngô
Quảng đã nổ ra. Đây được xem là hai cuộc khởi nghĩa lớn nhất của nông dân trong lịch sử
phong kiến Trung Hoa lúc bấy giờ, tuy không lật đổ được ách thống trị của nhà Tần

nhưng ít nhiều cũng làm lung lay bộ máy thống trị của vương triều nhà Tần.
Cùng với cuộc khởi nghĩa của Trần Thắng và Ngô Quảng còn có nhiều đạo quân
chống lại nhà Tần nổi lên. Trong đó tiêu biểu là cuộc khởi nghĩa của Hạng Võ và Lưu
Bang.
Hạng Võ vốn là một quý tộc cũ của nước Sở. Hạng Võ cùng chú mình là Hạng
Lương hưởng ứng cuộc khởi nghĩa của Trần Thắng và Ngô Quảng , ra tay giết chết Thái
thú ở Cối Kê, rồi khởi nghĩa ở đất Ngô.
Lưu Bang làm đình trưởng ở huyện Bái, có Tào Tham và Tiêu Hà giúp đỡ, họ giết
chết quan huyện đất Bái, sau đó Lưu Bang tự xưng Bái Công. Ban đầu Hạng Võ và Lưu
Bang cùng hợp sức đánh Tần.
Năm 208 TCN, quân đội nhà Tần cùng Sở giao tranh tại Cự Lộc. Nghĩa quân của Sở
anh dũng chiến đấu. Một người đấu với mười người, tiếng hò tiếng hét vang cả đất trời,
khiến cho quân Tần vô cùng khiếp đảm.
Quân sở dành thắng lợ lớn. Trận chiến Cự Lộc đã làm thay đổi hẳn cục diện của
cuộc chiến, tiêu diệt được quân chủ lực nhà Tần. Khi Hạng Võ dẫn quân lên phía bắc cứu
Triệu thì Lưu Bang dẫn quân về phía Tây.
Năm 207 TCN, Lưu Bang đại phá Vũ Quan chẳng mấy chốc tiến vào Hàm Dương.
Năm 206 TCN, sự thống trị của quân nhà Tần hoàn toàn chấm dứt. Nhưng lại xảy ra cuộc
giao tranh giữa Hạng Võ và Lưu Bang.
Bấy giờ quân Lưu Bang liệu thế không chống nổi quân Hạng Võ nên đành thoái lui.
Hạng Võ cho đày Lưu Bang vào đất Ba Thục ở Hán Trung.
13
Tại Ba Thục, Lưu Bang theo kế sách của Trương Lương, Tiêu Hà, chiêu mộ anh tài,
xây dựng một căn cứ địa vững chắc đợi ngày tranh thiên hạ với Hạng Võ.
Tháng 5, 206 TCN Lưu Bang lợi dụng sự kiện Hạng Võ đánh nhau với Điền Vinh.
Lưu Bang thừa cơ hội này xuất quân.
Trong vòng một tháng, Lưu Bang đã chiếm toàn bộ Quan Trung. Tiếp đó là đi về
phía Đông đánh chiếm Bành Thành, kinh đô của Hạng Võ. Chiến tranh Hán, Sở đã thật sự
nổ ra.
Từ năm 206 TCN, trong vòng bốn tháng Lưu Bang và Hạng Võ không ngừng đánh

nhau để tranh giành thiên hạ. Ban đầu, Lưu Bang có vẻ yếu thế nhưng sau đó dần dần
chuyển sang thế chủ động tấn công.
Hòa ước Hồng Câu được xác lập chia đôi thiên hạ. Theo đó Hán Sở sẽ lấy Hồng Câu
làm giới tuyến, từ Hồng Câu trở về phía Đông là của Sở, từ Hồng Câu trở về phía Tây là
của Hán.
Cuối năm 203 TCN Lưu Bang bội ước, tấn công và bao vây Hạng Võ ở Cai Hạ. Lúc
này tình thế của quân Sở vô cùng nguy cấp. Quân của Hạng Võ vừa hết lương thực vừa bị
cắt mất đường tiếp tế. Trong một đêm đông giá rét, Hạng Võ bị bao vây trên một ngọn
núi, nhìn xuống thấy cờ Hán cấm la liệt, quân Hán không ngừng reo hò. Nghe quân sĩ
than thở, Hạng Võ biết lòng quân đã tan rã. Tình thế đã thay đổi, Hạng Võ vội vàng từ
biệt Ngu Cơ, cùng quân sĩ mở đường huyết lộ mà thoát thân.
Hạng Võ vượt qua sông Hoài. Quân sĩ lúc này chỉ còn lại 100 người, đằng sau quân
Hán không ngừng đuổi giết. Cuối cùng Hạng Võ chỉ còn lại 28 tàn binh. Họ chạy đến bến
Ô Giang, phía trước gió cát mù mịt, phía sau quân Hán không ngừng reo hò. Hạng Võ
đành rút kiếm tự vẫn.
Tháng 6 năm 212 TCN, Lưu Bang thành lập nhà Tây Hán. Chiến tranh Hán Sở chấm
dứt.
14
1.2.2. Tóm tắt tác phẩm
Tây Sở Bá Vương Hạng Võ là tiểu thuyết dã sử kể về cuộc đời của Hạng Võ (Hạng
Vũ).
Năm 232 TCN Tần Doanh Chính đã chính thức làm vua cai trị đất nước đã được
năm năm. Lúc này trong gia đình quý tộc họ Hạng ở nước sở cũng vang lên tiếng khóc oa
oa của một hài nhi, một đá bé trai bụ bẫm đã chào đời. Đó chính là Hạng Võ. Gia Đình họ
Hạng có dòng dõi là nhưng danh tướng của nước Sở, ông nội Hạng Võ là Hạng Yến là
một danh tướng nước Sở. Hạng Võ sớm mồ côi cha mẹ, được chú là Hạng Lương nuôi
dạy, Hạng Võ được chú kể cho nghe nhiều chuyện về lịch sử hào nhùng của nước Sở.
Hạng Võ chỉ mới 10 tuổi nhưng được chứng kiến các nước Hàn, Yên, Ngụy, Tề bị
quân Tần thâu tóm, và cả nước Sở cũng không ngoại lệ. Khi Lý Tín tấn công nước Sở thì
bị Hạng Yến đánh bại, nước Sở rất hân hoan. Nhưng khi Vương Tiễn tấn công Nước Sở

lần thứ hai, vì quá nôn nóng Phụ Sô đốc thúc Hạng Yến chiến đấu nên quân Sở đã thất bại
Hạng Yến chết. Mối thù đó đã gieo sâu vào lòng Hạng Võ. Trước cảnh nước mất nhà tan
chú cháu họ Hạng sống cuộc sống lưu lạc ở Lịch Dương rồi Ngô Huyện…
Tần Thủy Hoàng băng hà, trước lúc chết ông có để lại di chiếu là truyền ngôi lại cho
Phù Tô, nhưng thừa tướng Lý Tư và Triệu Cao đã không làm theo di chiếu mà ban chết
cho Phù Tô và Mông Điềm, đưa Hồ Hợi lên ngôi. Hồ Hợi là người thích hưởng lạc nên
khi lên ngôi đã thực hiện những quy định mới nhầm thỏa mãn nhu cầu nên đời sống bá
tánh càng thêm khốn khổ.
Tháng 7 năm 209 TCN một cuộc khởi nghĩa nông dân đầu tiên trong lịch sử Trung
Quốc đã diễn ra. Đây là cuộc bạo động mang đậm nét truyền kỳ. Người lãnh đạo đội ngũ
này là hai đồn trưởng Trần Thắng và Ngô Quảng.
Cuộc khởi nghĩa này đã đánh chiếm được thôn Đại Trạch, Trần huyện. Ở Trần
huyện có hai người là Trương Nhĩ và Trần Dư, họ là bạn thân với nhau là người Đại
Lương nước Ngụy. Họ xin gia nhập vào hàng ngũ của Trần Thắng.
15
Trần Thắng tự phong Vương. Ngô Quảng làm Giả Vương (phó Vương), Quốc hiệu
là Trương Sở. Trần Thắng phong Võ Thần làm tướng quân, Thiệu Tao làm Hộ quân,
Trương Nhĩ, Trần Dư làm tả hữu Hiệu úy dẫn ba nghìn quân tấn công đất Triệu cũ. Trần
Thắng sai Ngô Quảng tán công Huỳnh Dương, sai Đặng Tông đánh quân Cửu Giang, sai
Châu Thị đánh đất Ngụy cũ, sai Tống Lưu đánh Nam Dương và tiến về Võ Quan đánh
quân Tần, sai Châu Thị tiến về Quan Trung đánh Hàm Dương.
Chú cháu họ Hạng cũng giết chết Quận thú Ân Thông ở Hội Kê rồi chính thức khởi
nghĩa. Hạng Võ nêu cao tín nghĩa nên rất được mọi người ủng hộ. Tử đệ Ngô Trung đua
nhau đến tham gia vào đội ngũ chú cháu họ Hạng gồm tất cả là tám nghìn tinh binh, thân
thế thật là lừng lẫy. Trong số đó có hai cánh quân của Chung Ly Muội và Quý Bố là danh
sĩ Ngô Trung nổi tiếng vũ dũng.
Trong lúc đó Thiệu Bình là người của Trần Thắng đến mang chiếu dụ mời Hạng
Lương ra giữ chức Thượng Trụ Quốc và lệnh cho Hạng Lương tiến quân về phía tây đánh
quân Tần. Chú cháu họ Hạng không được biết sự thật về Trần Thắng và quân khởi nghĩa
đã bị trấn áp. Khi Châu Văn đánh tới Hí Hạ áp sát Hàm Dương Tần Nhị Thế hốt hoảng,

thiếu phủ Chương Hàm kiến nghị nên thả hết tù ở Ly Sơn cho họ đánh quân khởi nghĩa,
Châu Văn do không chuẩn bị nên đã bị Chương Hàm đánh bại cà đã tự tử. Trong khi đó
quân của tướng Tần là Vương Ly tiến xuống phía nam sáp nhập vào quân của Chương
Hàm làm cho đội quân này càng thêm mạnh. Cánh quân của Ngô Quảng tấn công Huỳnh
Dương nhưng không hạ được, nội bộ xảy ra mâu thuẫn, Ngô Quảng bị bộ tướng của mình
là Điền Tạng giết chết và Điền Tạng cũng bị quân Tần đánh bại và chết trong chiến đấu.
Tống Lưu sau khi chiếm được Nạm Dương nhưng bị cô lập nên cũng bị đánh bại và đầu
hàng quân Tần và bị Tần Nhị Thế xử xé xác để thị chúng ở Hàm Dương. Tần Nhị thế còn
phái thêm Đổng Ế và Tư Mã Hân chi viện thêm cho Chương Hàm để tấn công Trần quận.
Trương Hạ và Trần Thắng bị đánh bại, Trương Hạ chết trong chiến đấu, Trần Thắng
bị tên xa phu Trang Giã giết chết, sau sáu tháng tồn tại thì quân khởi nghĩa do Trần Thắng
dẫn đầu đã bị trấn áp. Lữ Thần đã giết chết được Trang Giã và chiếm lại Trần quận nhưng
do lực lượng yếu nên đã rút lui củng cố đội ngũ để tiếp tục đánh nhau với quân Tần.
16
Hạng Lương rời Hội Kê tiến về phía Tây đánh Tần. Tại huyện Đông Dương chú
cháu họ Hạng có thêm hai vạn quân do Trần Anh dẫn đầu gia nhập, quân của Anh Bố và
Bồ tướng quân cũng gia nhập vào. Lúc này tổng số quân lính lên đến bảy vạn. Tại Bành
Thành, Tần Gia lập Cảnh Câu làm Vương tạo nên chướng ngại cho chú cháu họ Hạng.
Hạng Võ đánh bại Tần Gia, giết chết Cảnh Câu và sáp nhập quân Tần Gia vào đội ngũ,
lực lượng đã mở rộng thêm rất nhiều. Hàn Tín cũng gia nhập quân của Hạng Võ.
Tại Tiết Thành Lưu Bang xin gia nhập. Lưu Bang là người huyện Bái, ông đã giết
chết huyện lệnh và cùng Tiêu Hà, Tào Sâm, Phàn Khoái khởi nghĩa. Khi Trần Thắng bị
giết Châu Thị là viên tướng của Trần Thắng làm phản tấn công Phong ấp nơi mà Ung Sĩ
thuộc hạ của Lưu Bang đang giữ, Ung Sĩ đầu hàng, Lưu Bang lui về đất Bái. Khi Lưu
Bang gia nhập quân Hạng Võ, ông đã mượn quân về đánh Ung Sĩ, Hạng Võ bằng lòng
cho mượn quân. Lưu Bang đã chiếm lại được Phong ấp, Ung Sĩ bỏ trốn sang đất Ngụy.
Cùng lúc khi Lưu Bang đánh Phong ấp, thì Hạng Võ đánh Tương thành, Huyện lệnh
Tương thành là tên quan ngoan cố trung thành với nhà Tần nên gây cho Hạng Võ rất
nhiều khó khăn. Sự sống chết với ngôi thành của Huyện lệnh làm cho Hạng Võ vô cùng
tức giận. Khi hạ được thành Huyện lệnh đã tự sát, Với cơn tức giận Hạng Võ dẫn quân

vào thành chém giết thẳng tay, những binh sĩ đầu hàng thì chôn sống.
Chú cháu họ Hạng được Phạm Tăng kiến nghị là nên tìm cháu của Sở Hoài Vương
bị thất lạc về để khôi phục nước Sở. Hạng Lương cho là phải, Ông đã tìm đứa cháu thất
lạc đó về và cũng lấy Vương hiệu là Sở Hoài Vương. Hạng Lương cử Trần Anh làm
Thượng Trụ Quốc và phụ trách xây kinh đo ở Hu Di. Hạng Lương tự xưng là Võ Tín
Quân, Anh Bố được cử làm Đương Dương Quân… Phạm Tăng được mời lại làm mưu sĩ
trong nghĩa quân.
Sau khi Chương Hàm đánh bại nghĩa quân Trần Thắng thì tiếp tục đánh Ngụy
Vương Cửu và Tề Vương Điền Đam, Tề Vương Điền Đam và Ngụy Tướng Châu Thị đều
bị giết. Ngụy quân đầu hàng Chương Hàm, Ngụy Vương Cửu thì tự thiêu. Em của Ngụy
Vương Cửu là Ngụy Báo chạy đến nước Sở, Sở Hoài Vương cấp cho 1000 quân để chiếm
17
lại đất Ngụy. Người Tề nghe Điền Đam chết bèn đưa Điền Giả lên làm vương, Điền Giác
làm Thừa Tướng, Điền Gián làm Tướng quân. Nhưng Điền Giả không chi viên cho Điền
Vinh mà tự bảo vệ mình. Do đó Điền Vinh ở Đông A hết sức nguy hiểm.
Trước tình hình đó Hạng Lương vô cùng lo lắng, tạm thời không tấn công Cang Phụ
mà xua quân cứu Điền Vinh. Quân Sở đi bất kể ngày đêm và mở cuộc tấn công vào quân
Tần, giải vây cho Điền Vinh. Điền Vinh rất cảm kích nhưng không đánh Tần với Hạng
Lương mà phải quay về Tề đánh duổi Điền Giả rồi mới hợp lực với Hạng Lương sau.
Sau khi Điền Vinh đánh đuổi Điền Giả xong thì không chịu hợp lực với Hạng
Lương. Hạng Lương quyết định đơn độc tiến xuống phía nam tấn công Chương Hàm ở
Định Đào. Chương Hàm cố thủ Định Đào, Hạng Lương do không có Hạng Võ bên cạnh,
gặp thời tiết bất lợi, chủ quan khinh địch, hấp tấp vội vàng, nên đã thất bại và tử trận.
Ngụy Báo sau khi được Sở Hoài Vương che chở và cấp cho binh lính quay về nước
Ngụy đã đánh và thu hồi hơn hai mươi ngôi thành.
Chương Hàm rời khỏi đất Sở tấn công nước Triệu, và đã dành chiến thắng, xua quân
tiến thẳng vào thành Hàm Đan thẳng tay chém giết biến Hàm Đan thành bể máu. Quân
Triệu bị đánh bại Triệu tướng Quốc Trương Nhĩ phụng mệnh Triệu Vương Yết rút lui vào
Cự Lộc. Chương Hàm cho bộ tướng là Vương Ly, Thiệp Gián bao vây Cự Lộc, Triệu đại
tướng quân Trần Dư thu gom tàn binh được mấy vạn đóng quân tại phía bắc thành Cự

Lộc. Tình hết sức nguy cấp khi lương thực trong thành sắp hết, Trương Nhĩ đã cầu cầu
cứu Sở, Tề, Yên.
Sở cứu Triệu, nhưng Sở Hoài Vương sợ mất đi quyền hạng vì Hạng Võ, nên không
để Hạng Võ làm Thượng tướng quân mà để Tống Nghĩa làm, Hạng Võ làm phó tướng.
thế nhưng Tống nghĩa đã không cứu Triệu mà trì trệ 46 ngày không xuất quân, còn cấu
kết với Tề, cho con trai là Tống Tương sang Tề làm Tướng quốc. Chính vì điều đó đã làm
cho Hạng Võ vô cùng bất mãn nên Hạng Võ đã giết chết Tống Nghĩa và Tống Tương, rồi
nắm binh quyền xua quân cứu Triệu.
18
Hạng Võ lệnh cho Anh Bố và Bồ tướng quân dẫn hai vạn quân đi đánh Vương Ly
đang vây thành Cự Lộc. Trần Dư có hai vạn quân đóng quân ở phía bắc nhưng không giải
cứu cho thành Cự Lộc. Trương Nhĩ sai Trương Yểm và Trần Trạch đến gặp Trần Dư
nhưng Trần Dư vẫn không xuất quân mà chỉ cấp cho họ năm ngàn quân, với năm ngàn
quân không thể địch nổi với Vương Ly, Trương Yếm và Trần Trạch đều tử trận. Tình bạn
sống chết có nhau của Trần Dư và Trương Nhĩ đổ vỡ vì thử thách đó.
Yên, Tề, Trương Ngao đem quân đến cứu Triệu nhưng họ sợ quân Tần không xuất
chiến mà hạ trại gần Cự Lộc. Anh Bố, Bồ tướng quân thì đã phá đường vận lương của
quân Tần. Hạng Võ sai Quý Bố chuẩn bị để vượt sông Chương Hà. Tiến thẳng về Cự Lộc,
sau khi vượt sông, để tăng sĩ khí chiến đấu Hạng Võ đã ra lệnh cho quân sĩ đập nồi niêu,
nhấn chìm ghe thuyền, chỉ đem lương thực đủ dùng trong ba ngày. Quân Hạng Võ tiến sát
Cự Lộc, bao vây Vương Ly, và đã dùng kế bắt sống được Vương Ly. Quân Sở và quân
Tần của Chương Hàm đã chin lần mở cuộc giao tranh lớn và đều thủ thắng. Tướng Tần là
Tô Giác và Thiệp Gián đều bị chết. Chương Hàm bỏ chạy về Cức Nguyên.
Tình trạng bao vây của Cự Lộc đã được giải tỏa, tình trạng nguy cấp của nước Triệu
cũng đã chuyển nguy thành an, Triệu Vương Yết và Trương Nhĩ mở toang cửa thành ra tạ
ơn Hạng Võ. Họ cảm động đến rơi lệ. Trương Nhĩ cũng đã gặp được Trần Dư, liền lên
tiếng trách cứ Trần Dư. Trần Dư đã trả lại ấn tín cho Trương Nhĩ và họ từ bạn thân cùng
sống chết trở thành kẻ thù không đội trời chung.
Trần Dư ra đi và sau đó tìm đến Hạng Võ, Hạng Võ nhận. Trần Dư thảo thư dụ hàng
Chương Hàm. Các tướng Tần thà chết trung thành không phản lại nhà Tần. Chương Hàm

thấy tình thế không khả quan và vì lẻ Triệu Cao gian ác nên đã lập ước hàng với Hạng
Võ. Do điều kiện quá cao nên Hạng Võ không đồng ý.
Trong triều Tần, Triệu Cao lộng quyền, cùng em là Triệu Thành, con rễ là Diêm Lạc
âm mưu giết chết Hồ Hợi và đưa Tử Anh (con của Phù Tô) lên ngôi.
19
Sau khi ước hàng của Chương Hàm bị bãi bỏ, Hạng Võ đã chuẩn bị và tấn công
Chương Hàm ở phía nam Chương Thủy, Chương Hàm thất bại hoàn toàn, long quân tan
rã, Chương Hàm đầu hàng vô điều kiện và được Hạng Võ phong làm Ung Vương, và sáp
nhập hai mươi vạn quân Tần.
Trong khi Hạng Võ đánh Chương Hàm thì Lưu Bang đã tến về Quan Trung, hai
tướng nước Ngụy là Hoàng Hân và Vũ Mãn kéo quân đến gia nhập. Khi đánh đến Xương
ấp thì Bành Việt người Xương ấp cũng gia nhập, đội quân càng thêm lớn mạnh. Khi đến
Cao Dương có Lệ Thực Kỳ gia nhập, khi đến Trần Lưu có em trai Lệ Thực Kỳ là Lệ
Thương và bốn ngàn quân gia nhập.
Trước khi lên ngôi Tử Anh đã giết chết và tru di ba họ Triệu Cao, mặt khác chuẩn bị
những chính sách chống lại quân khởi nghĩa. Nhưng khi lên ngôi mới được 46 ngày thì
Tử Anh đã đầu hàng và dâng Ngọc Tỉ cho Lưu Bang. Năm 206 TCN nhà Tần diệt vong.
Sau khi sáp nhập 20 vạn quân Tần của Chương Hàm do có những nghi ngờ nên
Hạng Võ đã chôn sống tất cả ở Tân An. Sau đó tiến quân về Quan Trung.
Lưu Bang sau khi tiếp Ngọc Tỉ, trước sự nguy nga của nhà Tần, Lưu Bang với Bang
với bản tính tham tài háo sắc đã sa vào hưởng lạc ở thành Hàm Dương. Các tướng Phàn
Khoái, Trương Lương khuyên ngăn nên Lưu Bang đã rời khỏi Hàm Dương kéo quân về
Bá Thượng lúc này Lưu Bang đang có 10 vạn quân.
Hạng Võ lúc này đang có 40 vạn quân đang đóng quân ở Hồng môn. Thuộc hạ của
Lưu Bang là Tào Vô Thương vì bất mãn Lưu Bang nên đã tìm đến Hạng Võ trình bày về
việc Lưu Bang muốn làm Quan Trung Vương, Hạng Võ vô cùng tức giận và ráo riết
chỉnh trang đội ngũ chuẩn bị tấn công Lưu Bang. Thế nhưng điều đó chưa xảy ra thì Hạng
Bá (chú của Hạng Võ) đã tìm đến Trương Lương nói cho Trương Lương nghe, vì Trương
Lương là bạn thân và đã từng cứu Hạng Bá nên Hạng Bá không muốn Trương Lương
chết. Thế là Trương Lương và Lưu Bang đã kịp thời tìm ra đối sách để làm giảm cơn

nóng giận của Hạng Võ. Lưu Bang đã đích thân đến Hồng môn dự tiệc và giải thích về
20
việc ông tiến quân vào Quan Trung. Bữa tiệc diễn ra thuận lợi cho Lưu Bang, Phạm Tăng
biết được sự dối trá và tham vọng của Lưu Bang, nên muốn giết Lưu Bang. Phạm Tăng ra
lệnh cho Hạng Trang vào múa kiếm giúp vui với ý đồ là giết Lưu Bang. Và một lần nữa
Hạng Bá cứu Lưu Bang. Bữa tiệc Hồng môn kết thúc, Lưu Bang được an toàn rời khỏi.
Hạng Võ tiến vào Quan Trung Hàm Dương, đứng trước cung điện nguy nga Hạng
Võ luôn xem đó là mối thù, Hạng Võ thẳng tay chém giết dân Hàm Dương, đốt phá cung
điện, cung A Phòng, và tiến hành chia đất phong Vương. Lưu Bang được phong làm Hán
Vương cho vào đất Ba Thục thuộc Hán Trung. Quân lính theo Lưu Bang vào Hán Trung
vì cực khổ nên bỏ trốn, trong số đó có Hàn Tín. Tiêu Hà tiếc một nhân tài và đã đuổi theo
Hàn Tín ở Nam Trịnh. Hàn Tín được Lưu Bang phong làm đại tướng quân thống lãnh
toàn quân.
Sau khi Hạng Võ tự lập làm Tây Sở Bá Vương, phong hầu cho các tướng và dời đô
về Bành Thành thì chiến sự lại xảy ra ở phía đông. Nguyên nhân là do các tướng oán thán
Hạng Võ đã không công bằng trong việc cắt đất phong Vương. Mở đầu là Điền Vinh ở
đất Tề, ba vùng đất nước Tề mà Hạng Võ cắt phong cho Điền Đô, Điền An, và Điền Thị
đều đã bị Điền Vinh đánh bại. Bành Việt dựa vào Điền Vinh làm phản ở đất Lương. Tiếp
đến là Trần Dư ở nước Triệu, Trần Dư làm phản vì Hạng Võ chỉ phong Vương cho Triệu
Vương Yết và Trương Nhĩ điều đó đã làm cho Điền Vinh không phục. Trần Dư tấn công
Trương Nhĩ, Trương Nhĩ bại và chạy theo Lưu Bang. Ở nước Yên, Hàn Quảng và Tạng
Đồ cũng được Hạng Võ phong Vương nhưng Tạng Đồ đã giết chất Hàn Quảng và chiếm
cả nước Yên.
Trước tình hình hỗn loạn tại phía đông, ở phía tây Lưu Bang lợi dụng cơ hộ đó xuất
quân đánh bại tam Tần do Chương Hàm, Đổng Ế và Tư Mã Hân trấn giữ.
Ở nước Hàn, Hàn Thành vương bị Hạng Võ giết chết, Trương Lương tìm đến Lưu
Bang.
21
Trước tình hình đó Hạng Võ đã tiến quân về phía đông đánh nước Tề. Trận đánh ở
thành Dương Hạng Võ đã đánh bại Điền Vinh và Bành Việt. Điền Vinh tử trận, em của

Điền Vinh là Điền Hoành thu gom tàn quân kết hợp với Bành Vtieeth chống lại Hạng Võ.
Hạng Võ bị sa lầy ở đất Tề.
Sau khi Lưu Bang định tam Tần thì xua quân tấn công nước Hàn, Ngụy Báo, và Tư
Mã Ngang. Trần Bình đầu hàn Lưu Bang. Với danh nghĩa phát tang cho Nghĩa Đế, Lưu
Bang đã huy động được chư hầu, tổng quân số lên đến 56 vạn. Lưu Bang xua quân tấn
công Bành Thành. Lúc Hạng Võ đi đánh Tề đã bố trí cho Hạng Tha và Long Thả giữ
Bành Thành, nhưng với số quân quá ít Hạng Tha và Long Thả đã bị Lưu Bang đánh bại,
Bành Thành bị chiếm, Lưu Bang hưởng thụ. Hạng Võ dẫn ba vạn kị binh quay về Bành
Thành, đầu tiên Hạng Võ đánh bại Phàn Khoái ở Hà Khâu, sau đó tiến thẳng về Bành
Thành đánh bại Lưu Bang. Quân Hán chết ở sông Cốc Thủy và Tứ Thủy hơn 10 vạn, số
quân sống xót thì tiếp tục thì chạy về phía sông Tuy Thủy, lớp tử trận, lớp chết đuối, xác
chết nổi đầy sông, máu nhuộm đỏ cả dòng nước. Quân chư hầu bỏ Hán theo Sở, hoặc tự
lập và chống Hán.
Sau khi Lưu Bang thua chạy, Hạng Võ liên tục truy đuổi nhằm tiêu diệt tận gốc Lưu
Bang. Lưu Bang cố thủ ở Huỳnh Dương và Thành Cao, đem toàn lực củng cố và yểm trợ
cho Quan Trung. Lưu Bang sai Lệ Thực Kỳ khuyên Ngụy Báo theo Hán bỏ Sở, Ngụy Báo
không đồng ý, Lưu Bang tức giận bèn sai Hàn Tín, Tào Sâm, Quán Anh, tấn công Ngụy
Báo. Ngụy Báo bị bắt sống. Tiếp đó Hàn Tín xin Lưu Bang chi viện thêm 3 vạn quân để
tiếp tục tấn công Triệu, Yên, Đại. Chỉ trong một tháng Hàn Tín đã bình định xong, giết
chết Trần Dư ở sông Chỉ Thủy, bắt sống Triệu Vương Yết và đưa Trương Nhĩ lên làm
Triệu Vương.
Việc Hạng Võ đánh Tề và tấn công Bành Thành Anh Bố đã không đích thân đi viện
trợ nên Hạng Võ rất tức giận. Mối quan hệ chủ tướng giữa họ ngày càng xa cách. Lưu
Bang đã dựa vào điều này sai Tùy Hà dụ hàng Anh Bố, với sự đắn đo nhu nhược, nghĩ
cho lợi ích của bản thân mà Anh Bố đã bỏ Sở theo Hán.
22
Lưu Bang được Trần Bình hiến kế là dùng tiền để ly gián quân Sở, với bản tình nóng
nảy Hạng Võ đã nghi ngờ Chung Ly Muội, Phạm Tăng… và kết quả là Phạm Tăng xin về
quê, nhưng do tuổi già, bệnh nặng, Phạm Tăng đã chết. Sau khi Phạm Tăng chết Hạng Võ
mới biết là mình mắc mưu của Lưu Bang. Hạng Võ vô cùng tức giận xua quân tấn công

và quyết tiêu diệt triệt để Lưu Bang. Hạng Võ tấn công và bao vây Huỳnh Dương, Kỷ Tín
đã chết thay Lưu Bang để Lưu Bang chạy thoát về Thành Cao, Hạng Võ truy đuổi đến
Thành Cao, Lưu Bang chạy về Quan Trung với ý đồ là củng cố lực lượng quay lại đánh
Hạng Võ. Lưu Bang được Viên Sanh hiến kế là chạy xuống phía nam, Hạng Võ để Chung
Công giữ Thành Cao, rồi dẫn đại quân tiến xuống phía nam đánh Lưu Bang. Lưu Bang
liên hệ với Bành Việt để Bành Việt tấn công Bành Thành. Hạng Võ tạm thời không tấn
công Lưu Bang mà trở về Bành Thành. Nhân cơ hội đó Lưu Bang chiếm ại Thành Cao.
Hạng Võ lại tiếp tục dẫn quân đi đánh Huỳnh Dương rồi Thành Cao, Lưu Bang phải chạy
đến Tiểu Tu Võ nơi mà Hàn Tín và Trương Nhĩ đóng quân, Lưu Bang lấy lại binh phù và
ấn soái, cố thủ Tiểu Tu Võ, đồng thời sai Lưu Giả, Lư Quán dẫn hai vạn quân cùng mấy
trăm kỵ binh của Quán Anh phối hợp với Bành Việt tấn công quân Sở ở hậu phương.
Hạng Võ để Thành Cao cho Tào Cửu và Tư Mã Hân giữ và dặn là phải giữ được
Thành Cao, còn mình dẫn quân về đánh Bành Việt. Hạng Võ đánh bại Bành Việt, Bành
Việt phải bỏ chạy. Lưu Bang được Lệ Thực Kỳ hiến kế đã khiêu khích và đánh bại Tào
Cửu và Tư Mã Hân, họ đã tự tử để tạ tội với Hạng Võ. Hạng Võ hay tin lại kéo quân đến
phía tây để đánh Lưu Bang.
Chung Ly Muội đóng giữ Huỳnh Dương, sau khi Lưu Bang chiếm lại Thành Cao
bèn tấn công Huỳnh Dương, Chung Ly Muội bị bao vây, Hạng Võ lúc này đã đánh bại
Bành Việt và kịp thời cứu Chung Ly Muội.
Lưu Bang chạy vào núi Quảng Võ cố thủ, núi này ngăn cách bởi một vực thẳm nên
không thể tấn công. Hạng Võ hạ trại bên bờ vực, hai bên trông mặt nhau. Hạng Võ đã
dùng cha và vợ của Lưu Bang để buộc Lưu Bang xuất chiến tranh cao thấp nhưng Lưu
Bang vẫn cố thủ. Lưu Bang còn kể 10 tội trạng của Hạng Võ.
23
Nhắc lại Hàn Tín, cùng lúc Thành Cao bị Hạng Võ hạ là lúc Hàn Tín đang đánh Tề.
Lệ Thực Kỳ nhận lệnh Lưu Bang đi dụ hàn Tề Vương Điền Quảng, mọi chuyện đã thành
công, Tề đã phản Sở đầu Hán, nhưng Khoái Triệt lại nói với Hàn Tín là vẫn cứ tấn công
Tề để tranh công với Lệ Thực Kỳ. Điền Quảng hận mình đã tin lời Lệ Thực Kỳ mà phản
Sở, nên đã giết chết Lệ Thực Kỳ. Hàn Tín tấn công đến kinh đô nước Tề là Lâm Tri, Điền
Quảng chạy đến Cao Mật và cầu cứu Hạng Võ. Hạng Võ cử Long Thả, Châu Lam, Hạng

Quán dẫn 20 vạn quân đi cứu Tề. Cuộc quyết chiến ở sông Duy Thủy đã diễn ra giữa liên
minh quân Sở Tề và quân Hán, do chủ quan nên Long Thả đã thua Hàn Tín và bị chém
đầu. Châu Lam bị Quán Anh bắt sống, Điền Quảng bị Hàn Tín giết chết khi chạy tới
Thành Dương, tướng quốc nước Tề là Điền Quang bị bắt sống, tướng Tề là Điền Ký bị
giết chết. Điền Hoành ở Doanh Hạ hay tin tự lập làm Vương dẫn quân đánh Quán Anh,
kết quả cũng thất bại và chạy đến đất Lương đầu hàng Bành Việt. Nước Tề đã bị Hàn Tín
bình định.
Hàn Tín được Lưu Bang phong Vương, Hạng Võ sai Võ Thiệp đi du thuyết Hàn Tín
nhưng thất bại, Hạng Võ lại cử Khoái Thông đi du thuyết lần nữa, Khoái Thông biết xem
tướng số, Khoái Thông nói là Hàn Tín chỉ được phong Hầu và sẽ bị Lưu Bang hãm hại.
Nhưng kết quả du thuyết vẫn thất bại.
Sau thời gian dài trông mặt nhau, Hạng Võ và Lưu Bang đã giảng hòa, Ký hòa ước
Hồng Câu và lấy Hồng Câu làm giới tuyến chia đôi thiên hạ. Hạng Võ kéo quân về Bành
Thành. Lưu Bang cũng chuẩn bị kéo quân về Quan Trung nhưng Trương Lương và Trần
Bình đã ngăn Lưu Bang và khuyên Lưu Bang tấn công Hạng Võ Từ sau lưng.
Tờ minh ước chưa ráo mực mà Lưu Bang đã bội ước tấn công Hạng Võ, ở Cố Lăng
Lưu Bang đại bại, cố thủ chờ quân của Bành Việt và Hàn Tín.
Hạng Võ cũng đóng quân tại Huyện Trần gần Hồng Câu, Hàn Tín tấn công Bành
Thành, Hạng Tha bị bắt sống, Hàn Tín xua quân đến tấn công Hạng Võ, Lưu Bang cũng
xuất quân tấn công bao vây Hạng Võ ở giữa. Hạng Võ rút lui về Cai Hạ, Hạng Võ đã
quyết chiến ở Cai Hạ và bị bao vây nơi đây, hết lương thực, quân sĩ đói, lạnh. Trước tình
24
hình đó Ngu Cơ rất lo lắng và đã tự sát, Ngu Tử Kỳ là anh của Ngu Cơ cũng tự sát, Hạng
Võ vô cùng đau đớn. Quân sĩ chỉ còn 800 người, Hạng Võ dẫn họ đột phá vòng vây chạy
về phía nam, Lưu Bang sai Quán Anh dẫn 5 ngàn kỵ binh đuổi theo Hạng Võ. Hạng Võ
chạy đến Âm Lăng thì bị một lão già chỉ sai đường nên sa vào đầm lầy và chỉ còn khoảng
100 quân. Khi Hạng Võ chạy đến Đông Thành thì chỉ còn 28 kỵ binh. Hạng Võ cùng 28
kỵ binh đột phá vòng vây quân Hán, chạy đến Ô Giang chỉ còn 26 kỵ binh. Hạng Võ được
Đình Trưởng Ô Giang chờ đón trở về Giang Đông nhưng Hạng Võ chỉ gửi ông ta con
ngựa Ô Truy còn Hạng Võ thì quyết chiến và tự sát ở bến Ô Giang.

1.2.3. Giá trị trị tác phẩm
Cùng với những tác phẩm nói về Hạng Võ như Hán Sở tranh hùng, Tây Sở Bá
Vương Hạng Võ, đó là những tác phẩm có vị trí trong nền văn học Trung Hoa. Cụ thể là
những tác phẩm này là một trong mười tác phẩm nổi tiếng Trung Quốc, có tầm ảnh hưởng
lớn đến Việt Nam.
Ở Trung Quốc tác phẩm được nhà xuất bản Niên Luân Đài Loan xuất bản. Ở Việt
Nam tác phẩm được dịch giả Phong Đảo dịch và được xuất bản bởi nhà xuất bản Lao
Động, Hà Nội năm 2005. Và được phổ biến khắp cả nước.
Ngoài việc cung cấp những liến thức về lịch sử Trung Hoa thời Tần Thủy Hoàng và
tiếp sau đó, thì tác phẩm còn có những giá trị khác như giá trị thẫm mỹ. Cung cấp cho
người đọc, cũng như những nhìn nhận của con người về những con người có thật trong
lịch sử Trung Hoa với những hình tượng nhân vật thật đẹp với ngoại hình, tính cách hành
động, những việc làm mà con người luôn mong muốn đạt được. Tất cả họ mỗi người một
vẻ đẹp chẳng hạn như Hạng Vũ với sức khỏe, lòng can đảm, Lưu Bang với đức tính nhân
hậu, lấy đức phục nhân, Hàn Tín với trí tuệ cao thâm, Phạm Tăng với mưu mẹo uyên
bát… con người đều muốn dung hòa những tố chất đó, trong một con người mà có đầy đủ
những đức tính ấy thì quá tốt.
25