Lựa chọn bài tập phát triển sức mạnh bật nhảy nhằm nâng cao hiệu quả kỹ thuật đập bóng ở vị trí số 2 cho đội tuyển bóng chuyền nữ trường THPT vân nội đông anh hà nội

I HM HÀ NI 2
KHOA GIÁO DC TH CHT


BÙI TH HIN


LA CHN BÀI TP PHÁT TRIN SC
MNH BT NHY NHM NÂNG CAO
HIU QU K THUP BÓNG 
V TRÍ S I TUYN BÓNG
CHUYN N NG THPT VÂN NI
- HÀ NI

KHÓA LUN TT NGHII HC
Chuyên ngành: CNKHSP GDTC

ng dn khoa hc


Th.S NGUYN HU HIP

HÀ NI - 2015

L

Tên tôi là : Bùi Th Hin
Sinh viên lớp K37 GDTC, trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2. Tôi xin
cam đoan đề tài này là của riêng tôi, chưa được bảo vệ trước một Hội đồng

khoa học nào. Toàn bộ những vấn đề đưa ra bàn luận, nghiên cứu đều mang
tính thời sự cấp thiết và đúng với thực tế khách quan của trường THPT Vân
Nội – Đông Anh.

Hà Nội, ngày tháng năm 2015
Sinh viên


Bùi Thị HIền











DANH MC T VIT TT

cm : Centimet.
ĐC : Đối chứng.
GDTC : Giáo dục thể chất.
HLV : Huấn luyện viên.
L : Lần.
NXB : Nhà xuất bản.
p : Phút.
STN : Sau thực nghiệm.

T : Tổ.
TDTT : Thể dục thể thao.
THPT : Trung học phổ thông.
TN : Thực nghiệm.
TT : Thứ tự.
TTN : Trước thực nghiệm.
VĐV : Vận động viên.








DANH MC BNG BIU

Bng
Ni dung
Trang
Bảng 3.1
Thực trạng đội ngũ giáo viên TDTT trường THPT
Vân Nội - Đông Anh - Hà Nội.
25
Bảng 3.2
Thực trạng cơ sở vật chất phục vụ công tác GDTC.
26
Bảng 3.3
Bảng kết quả kiểm tra đập bóng ở vị trí số 2 TTN
của đội tuyển bóng chuyền nữ trường THPT Vân

Nội – Đông Anh (n=18).
30
Bảng 3.4
Các bài tập phát triển sức mạnh bật nhảy đưa ra cho
đội tuyển bóng chuyền nữ trường THPT Vân Nội -
Đông Anh.
32
Bảng 3.5
Kết quả phỏng vấn lựa chọn sử dụng các bài tập phát
triển sức mạnh bật nhảy cho đội tuyển bóng chuyền
nữ trường THPT Vân Nội – Đông Anh (n = 18).
33
Bảng 3.6
Kết quả phỏng vấn lựa chọn sử dụng thời gian cho
một buổi huấn luyện sức mạnh bật nhảy đối với đội
tuyển bóng chuyền nữ trường THPT Vân Nội –
Đông Anh (n= 18).
35
Bảng 3.7
Kết quả phỏng vấn lựa chọn sử dụng số buổi tập
trong một tuần huấn luyện sức mạnh bật nhảy cho
đội tuyển bóng chuyền nữ trường THPT Vân Nội –
Đông Anh (n= 18).
35
Bảng 3.8
Kết quả phỏng vấn lựa chọn sử dụng test kiểm tra
đánh giá sức mạnh bật nhảy của đội tuyển bóng
chuyền nữ trong quá trình huấn luyện (n = 18).
38
Bảng 3.9

Kết quả kiểm tra năng lực sức mạnh bật nhảy 2
nhóm trước thực nghiệm (n
A
= n
B
=9).
40
Bảng 3.10
Tiến trình giảng dạy.
42

Bảng 3.11
Kết quả kiểm tra năng lực sức mạnh bật nhảy của 2
nhóm thực nghiệm và nhóm đối chứng sau 6 tuần
thực nghiệm (n
A
= n
B
=9).
43
Biểu đồ 3.1
Biểu diễn thành tích test 1.
44
Biểu đồ 3.2
Biểu diễn thành tích test 2.
44

MC LC

t v 1
ng quan các v nghiên cu 5
1.1. Cơ sở lý luận của vấn đề nghiên cứu 5
1.2. Đặc điểm về tâm lý - sinh lý của lứa tuổi THPT (15-18). 7
1.3. Đặc điểm sinh lý trong giảng dạy và huấn luyện thể thao thanh thiếu niên 11
1.4. Đặc điểm môn bóng chuyền. 13
1.5. Những yếu tố ảnh hưởng đến sức mạnh bật nhảy của VĐV bóng chuyền 15
1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả kỹ thuật đập bóng ở vị trí số 2 15
1.7. Huấn luyện sức mạnh bật nhảy trong bóng chuyền 18

1.8. Xu hướng sử dụng các bài tập phát triển hiện nay 19
m v chc nghiên cu. 21
2.1. Nhiệm vụ nghiên cứu. 21
2.2. Phương pháp nghiên cứu. 21
2.3. Tổ chức nghiên cứu. 23
t qu nghiên cu 25
3.1. Thực trạng sức mạnh bật nhảy của đội tuyển bóng chuyền nữ trường
THPT Vân Nội – Đông Anh. 25
3.2. Lựa chọn và ứng dụng bài tập nhằm phát triển sức mạnh bật nhảy cho đội
tuyển bóng chuyền nữ trường THPT Vân Nội – Đông Anh 31
Kt lun và kin ngh. 46
1. Kết luận. 46
2. Kiến nghị. 46


1


Đất nước ta đang trong tiến trình đi lên chủ nghĩa xã hội, cùng với sự
phát triển không ngừng về kinh tế, chính trị, xã hội thì sự phát triển của nền
TDTT cũng có những bước tiến đáng ghi nhận. TDTT đã tự tạo cho mình một
chỗ đứng vững chắc trong khu vực và ngày càng vươn xa hơn với tầm châu
lục và thế giới.
TDTT là hoạt động không thể thiếu trong đời sống văn hóa xã hội đồng
thời là một phương tiện cơ bản phát triển thể chất, nâng cao sức khỏe, thành
tích thể thao góp phần làm phong phú đời sống văn hóa tinh thần, mở rộng
mối quan hệ quốc tế, tình hữu nghị giữa các quốc gia trên thế giới.
Bóng chuyền là môn thể thao ra đời ở Mỹ năm 1895 do một giáo viên
thể dục tên là William G.Morgan sáng lập. Lúc đầu môn thể thao này chỉ là
một trò chơi đơn giản, không đòi hỏi nhiều thiết bị và tốn kém, thường được

chơi nhiều trên các bãi biển, được phát triển nhanh không chỉ ở Châu Âu mà
còn phát triển cả ở Châu Mĩ và Châu Á.
Bóng chuyền cũng như các môn thể thao khác, khi tập luyện nó có tác
dụng củng cố và nâng cao sức khỏe, giáo dục cho con người những phẩm chất
quý giá như: tinh thần đoàn kết, lòng dũng cảm, tính tập thể, ý chí vững vàng
trong cuộc sống và sự nghiệp. Ngoài ra, bóng chuyền còn là môn thể thao có
tính hấp dẫn cao, dễ tập luyện, thích hợp với mọi lứa tuổi, giới tính, nó được
coi như một phương tiện hồi phục sức khỏe sau ngày làm việc mệt mỏi.
Phong trào tập luyện TDTT nói chung và phong trào tập luyện môn bóng
chuyền nói riêng ở nước ta đang phát triển mạnh mẽ, thu hút được nhiều người
tham gia tập luyện. Nhu cầu tập luyện, thi đấu bóng chuyền ngày càng cao bởi vậy
vấn đề xây dựng một hệ thống giảng dạy, huấn luyện nhằm đào tạo đội ngũ giáo
viên, VĐV là vấn đề được coi trọng.
2
Hà Nội là thành phố có phong trào TDTT phát triển mạnh, là đơn vị có
thứ hạng cao tại các giải Đại hội TDTT toàn quốc. Với sự chú trọng đầu tư
vào một số môn thể thao trọng điểm Hà Nội đã có rất nhiều VĐV tham gia
vào đội tuyển quốc gia ở những môn thể thao như: Bóng bàn, cầu lông và đặc
biệt bóng chuyền cũng được coi là môn thể thao mũi nhọn.
Trường THPT Vân Nội là trường nằm trong địa phận của huyện Đông
Anh dù không phải là trường chuyên TDTT, song môn bóng chuyền vẫn được
đưa vào giảng dạy và là môn thể thao đặc biệt được nhà trường và các giáo
viên thể dục quan tâm, chú trọng đầu tư và thành lập được đội tuyển bóng
chuyền nam, nữ có triển vọng tham gia vào các kì hội khỏe phù đổng cấp
huyện và thành phố và đạt được nhiều thành tích đáng kể.
Tuy nhiên, trong những năm gần đây thành tích thi đấu bóng chuyền
của nhà trường có xu hướng đi xuống vì nhiều lý do như: Việc đào tạo những
đội tuyển kế cận còn kém, phương pháp tập luyện và huấn luyện chưa hợp lý,
kỹ thuật động tác, sức mạnh bật nhảy trong những quả đập bóng còn hạn chế.
Đặc thù của môn bóng chuyền là môn thể thao đồng đội đối kháng

gián tiếp đòi hỏi người chơi phải hoạt động với cường độ lớn, có thể lực tốt,
sự khéo léo, linh hoạt, tính chất diễn biến của trận đấu đa dạng do đó VĐV
bóng chuyền cần có trình độ kỹ thuật thi đấu tốt và sử dụng một cách hiệu quả
trong quá trình thi đấu. Kỹ thuật bóng chuyền được chia làm hai loại: Kỹ
thuật tấn công và kỹ thuật phòng thủ:
+ Kỹ thuật tấn công bao gồm: Phát bóng, chuyền bóng, đập bóng.
+ Kỹ thuật phòng thủ bao gồm: Chắn bóng, yểm hộ, đỡ phát bóng, đỡ
đập bóng.
Đập bóng là kỹ thuật tấn công chủ yếu trong thi đấu bóng chuyền, nó
là yếu tố quyết định đến thành tích thi đấu, là công cụ hữu hiệu nhất để ghi
điểm, do vậy vai trò của nó vô cùng quan trọng. Có 2 kỹ thuật đập bóng cơ
3
bản: Đập bóng chính diện theo phương lấy đà và đập bóng nghiêng mình. Kỹ
thuật đập bóng là một trong những kỹ thuật giúp cho việc thi đấu đạt thành
tích cao. Tuy nhiên, trong công tác huấn luyện đội tuyển trường THPT Vân
Nội còn có những hạn chế nhất định về kỹ thuật bóng chuyền và các tố chất
sức nhanh, sức mạnh, sự khéo léo…đặc biệt là sức mạnh trong khi bật nhảy
để đập bóng. Khả năng bật nhảy kém sẽ không thể đập bóng tốt được, điều
này đã làm ảnh hưởng không nhỏ tới thành tích thi đấu của đội tuyển bóng
chuyền nữ trường THPT Vân Nội - Đông Anh - Hà Nội. Do vậy, việc thi đấu
đạt hiệu quả chỉ được dừng lại ở một mức độ nhất định do kỹ thuật cơ bản
chưa được hoàn thiện, nó có ảnh hưởng rất lớn đến thành tích thi đấu của đội
bóng tham gia thi đấu.
Trong quá trình học tập và nghiên cứu chúng tôi nhận thấy các bài tập
phát triển sức mạnh bật nhảy nâng cao kỹ thuật đập bóng cho VĐV đội tuyển
bóng chuyền nữ trường THPT Vân Nội là vấn đề hết sức cần thiết và quan trọng.
Cùng với đó, chúng tôi thấy môn bóng chuyền cũng có một số tác giả
nghiên cứu như: Tác giả Nguyễn Văn Đức k34 GDTC với đề tài “Lựa chọn
bài tập phát triển sức mạnh bật nhảy nhằm nâng cao hiệu quả đập bóng theo
phương lấy đà ở vị trí số 4 của đội tuyển bóng chuyền nam trường THPT

Thuận Thành số 1 - Bắc Ninh” hay tác giả Nguyễn Thị Ngần k35 GDTC với
đề tài “Lựa chọn bài tập nâng cao hiệu quả kỹ thuật đập bóng trung bình vị
trí số 3 cho đội tuyển bóng chuyền nam trường THPT Văn Lâm - Hưng
Yên”…. Qua tìm hiểu chúng tôi thấy chưa có đề tài nào nghiên cứu cho đội
tuyển bóng chuyền nữ trường THPT Vân Nội - Đông Anh - Hà Nội.
Xuất phát từ thực tế trên, với mục đích muốn nâng cao thành tích đập bóng,
thể lực cũng như kết quả thi đấu cho đội tuyển bóng chuyền nữ của trường chúng
tôi đã tiến hành nghiên cứu đề tài: “Lựa chọn bài tập phát triển sức mạnh bật
nhảy nhằm nâng cao hiệu quả kỹ thuật đập bóng ở vị trí số 2 cho đội tuyển
bóng chuyền nữ trường THTP Vân Nội - Đông Anh - Hà Nội”.
4
* Mích nghiên c
Việc lựa chọn bài tập phát triển sức mạnh bật nhảy nhằm góp phần
nâng cao kỹ thuật bóng chuyền nói chung cũng như kỹ thuật đập bóng nói
riêng trong quá trình tập luyện và thi đấu cho đội tuyển bóng chuyền nữ
trường THPT Vân Nội.

Nếu đề tài lựa chọn được một số bài tập phù hợp với tâm sinh lý, thể
lực của các em thì sẽ giúp cho đội tuyển bóng chuyền nữ trường THPT Vân
Nội đạt thành tích cao trong tập luyện và thi đấu các giải trong và ngoài
trường.

5



1.1. ý luên c
Nước ta đang trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước mở
đầu cho thập kỷ mới, đòi hỏi con người phải thông minh, sáng tạo và năng
động để làm chủ đất nước. Do vậy mà sự nghiệp Giáo dục hiện nay được coi
là “quốc sách hàng đầu”. Việc đào tạo nhân tài cho đất nước, điều này khẳng
định rõ vị trí, vai trò của người giáo viên nói chung và giáo viên THPT nói
riêng cùng các giáo viên của các bậc học khác.
Mục tiêu giáo dục THPT đã được xác định trong điều 23 Luật Giáo dục
sửa đổi năm 2009 là: “…Giúp học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí
tuệ, thể chất, thẩm mĩ và kỹ năng cơ bản nhằm hình thành nhân cách con
người Việt Nam xã hội Chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân,
chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham
gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc,… Giáo dục THPT nhằm giúp học sinh củng
cố và phát triển những kết quả của giáo dục Trung học cơ sở, hoàn thiện học
vấn phổ thông và những hiểu biết thông thường về kỹ thuật và hướng nghiệp
để tiếp tục học đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp, học nghề hoặc đi
vào cuộc sống” [6].
GDTC là một mặt của giáo dục toàn diện, đảm bảo phát triển con người
hài hòa về thể chất, giữ gìn nâng cao sức khỏe, thể lực, xây dựng nhân cách

con người, đồng thời góp phần xây dựng chiến lược phát triển con người Việt
Nam trong sự nghiệp đổi mới của đất nước.
GDTC cho học sinh phổ thông là nhiệm vụ hết sức quan trọng đòi hỏi
học sinh phải có tinh thần trách nhiệm, có kỷ luật cao và lòng ham học hỏi
6
dưới sự tác động của giáo viên, nên những đặc điểm sinh lý của học sinh dần
có sự thích ứng.
Giảng dạy và huấn luyện kỹ thuật cho học sinh THPT là một bộ phận
của quá trình GDTC, gắn liền với công tác huấn luyện là việc nắm vững các
quy luật trong tập luyện là những khởi điểm qun trọng.
Chỉ thị 36 - CT/TW, ngày 24/ 3/1994 của Ban Bí thư Trung ương Đảng
về công tác TDTT trong thời kỳ mới đã khẳng định: “…Thực hiện GDTC
trong tất cả các trường học. Làm cho việc tập luyện TDTT trở thành nếp sống
hằng ngày của hầu hết học sinh, sinh viên, thanh niên… ” [1].
Hiện nay việc tập luyện thể thao để giải trí, thi đấu… là một nhu cấu
thường ngày, nó ngày càng phổ biến và không thể thiếu trong đời sống sinh
hoạt của người dân. TDTT góp phần đáng kể vào việc xây dựng đời sống lành
mạnh, vui tươi và văn minh, lịch sự.
TDTT không chỉ giúp con người về sức khỏe mà nó còn đem lại nhiều
tác dụng khác cho con người như: giúp cho mọi người gần gũi nhau hơn, hoà
đồng với nhau, xích lại gần nhau hơn thông qua tập luyện, thi đấu, biểu diễn.
Thông qua các hoạt động của TDTT mà con người sẽ ngày càng hoàn thiện
hơn về đối nhân xử thế giữa cá nhân với cá nhân, cá nhân với tập thể hay tập
thể với tập thể và còn nhiều mối quan hệ khác nữa. Khi chúng ta tổ chức tốt
được các hoạt động TDTT nó còn có thể giáo dục cho mỗi người tư tưởng đạo
đức, ý chí và lòng yêu nước cùng các phẩm chất cần thiết cho mỗi con người
Việt Nam.
Chỉ thị 48 TTG/VG ngày 2/6/1995 của Thủ tướng Chính phủ đã xác
định: “… Ngành TDTT phải coi học sinh là một đối tượng phục vụ quan trọng
của mình cần phối hợp chặt chẽ với ngành giáo dục để điều tra, nghiên cứu

sức khỏe của học sinh, xây dựng những tiêu chuẩn rèn luyện thân thể cho
7
thích hợp với các lứa tuổi để đẩy mạnh phong trào rèn luyên thân thể trong
và ngoài trường học…” [2].
Tại các trường THPT hiện nay các môn TDTT cũng đã được quan tâm
nhiều hơn đặc biệt là các môn thể thao như bóng chuyền, bóng rổ, … chơi các
môn thể thao này giúp học sinh hoàn thiện hơn về mọi mặt của mình như tính
đoàn kết, tinh thần đồng đội, lòng dũng cảm, tính kiên trì và kỷ luật.
Ngày 7/3/1995 Thủ tướng chính phủ cũng ra chỉ thị 113/TTG về xây
dựng và quy hoạch phát triển ngành TDTT, về GDTC trong trường học.Trong
hội nghị GDTC trong trường phổ thông toàn quốc (Hải Phòng 08/1996), Phó
thủ tướng Nguyễn Khánh đã nói: “ Ước vọng của chúng ta là mỗi thanh niên
cả nam và nữ đều có thể lực cường tráng, cùng với tâm hồn trong sáng và trí
tuệ phát triển” [3]. Muốn xây dựng đất nước theo mục tiêu dân giàu, nước
mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh thì con người luôn là nhân tố cơ
bản, là động lực quan trọng quyết định sự thành công, sự phát triển của xã
hội. Chính vì vậy, trong những năm gần đây Đảng và Nhà nước ta đã xác định
cụ thể vấn đề đầu tiên để phát triển xã hội chính là phải quan tâm, coi trọng
đến việc thực hiện “chiến lược con người” trong mọi lĩnh vực hoạt động, vấn
đề con người ở đây chính là con người có sự phát triển toàn diện về cả trí tuệ,
cường tráng về thể chất. Chăm lo cho mọi người về thể chất là trách nhiệm
của toàn xã hội, của mọi nghành trong đó có giáo dục. Cụ thể là GDTC trong
nhà trường.
âm- sinh lý l
1.2.1. Đặc điểm tâm lý
Ở lứa tuổi THPT thì hệ thống các cơ quan trong cơ thể cũng như các
chức năng tâm lý của các em vẫn đang tiếp tục phát triển. Sự phát triển của
các em trong giai đoạn này tương đối phức tạp, tâm lý của các em có những
biến đổi mâu thuẫn nhau. Biểu hiện cơ bản nhất của lứa tuổi này là độ tuổi
8

dậy thì, các chức năng sinh lý mới hoàn toàn xuất hiện, biểu hiện ra bên ngoài
là các dấu hiệu như giọng nói, tính cách… điều này làm ảnh hưởng tới tâm lý
của các em rất nhiều trong quá trình hoạt động TDTT khi quá trình hưng phấn
chiếm ưu thế các em tiếp thu cái mới rất nhanh ngược lại thì các em lại rất
nhanh chán dẫn đến bỏ dở công việc.
Sự phát triển thân thể của các em ảnh hưởng phần nào đến tình cảm, dễ
bị kích động. Những biến đổi đột ngột về chiều cao, cân nặng, hệ xương, hệ
thần kinh, hệ tuần hoàn dẫn đến sự mất cân bằng của các bộ phận chức năng
cơ thể làm cho các em trong quá trình tập luyện sẽ bị mệt mỏi thần kinh
không ổn định, dễ xúc động mất tự chủ về bản thân. Cùng với sự phát triển
sức nhanh, sức mạnh trong cơ bắp khiến cho quá trình hoạt động có nhiều
động tác thừa, sai lệch về biên độ, kỹ thuật động tác, nhưng đó chỉ là khó
khăn tạm thời của sự phát triển.
Ở lứa tuổi này sự phát triển tâm lý chính là quá trình chuyển từ cấp độ
này sang cấp độ khác. Ở từng giai đoạn lứa tuổi nhất định sẽ ứng với từng cấp
độ, vì vậy giáo viên phải đưa ra những định hướng đúng đắn, nhắc nhở các
em, động viên các em hoàn thành nhiệm vụ được giao. Cùng với đó phải là sự
biểu dương cho những học sinh hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, đồng thời
giáo viên cũng phải phê bình, nhắc nhở nhẹ nhàng đúng lúc, đúng nơi và kịp
thời để các em biết mà nhận lỗi và sửa chữa.
Muốn tăng hiệu quả học tập, tránh sự nhàm chán cho người học thì quá
trình giảng dạy cần phải có nội dung, phương pháp và các định hướng đúng
đắn để đạt hiệu quả cao nhất mà mình mong muốn.
1.2.2. Đặc điểm sinh lý
Hiểu được đặc điểm sinh lý ở lứa tuổi này là tiền đề vô cùng quan trọng
trong quá trình giảng dạy và huấn luyện. Từ đó có thể lựa chọn ứng dụng và
xây dựng được những bài tập phù hợp đạt hiệu quả cao. Ở lứa tuổi học sinh
9
THPT, cơ thể đã phát triển tương đối hoàn chỉnh, đặc biệt là đối với các em
học sinh nữ ở lứa tuổi này về mặt sinh lý của các em có những đặc điểm khác

biệt so với các em nam. Đánh dấu một bước đi hoàn chỉnh về cơ thể, dấu hiệu
nổi bật của thời kỳ này là thời kỳ phát dục mạnh, tuyến nội tiết tăng cường
hoạt động kích thích cơ thể lớn nhanh mà chủ yếu là phát triển chiều dài của
tay và chân.
Trong giai đoạn này hệ thống thần kinh tiếp tục phát triển nhanh và đi
với khả năng hoàn thiện tư duy, phân tích tổng hợp trừu tượng hóa phát triển
thuận lợi cho sự hình thành rất nhiều hệ thống của đường liên hệ tạm thời.
Trong giai đoạn này hệ thống nội tiết hoạt động mạnh mẽ có tính đặc thù để
lại dấu vết (hiện tượng lưu dấu vết). Lưu dấu vết được củng cố qua tập luyện
lặp lại sẽ tạo nên đường liên hệ tạm thời và định hình động lực tự động hóa .
Quá trình hưng phấn chiếm ưu thế so với quá trình ức chế, chức năng
điều khiển ức chế trên vỏ não cũng trở nên rõ nét, ức chế phát triển nhanh là
cơ sở cho việc thực hiện bài tập chi tiết kỹ thuật. Hệ hô hấp, dung tích sống
cũng như không khí phổi tối đa ở các em có tập luyện thể thao đều cao hơn
các em không tập luyện ở cùng lứa tuổi. Trong hoạt động thể lực, không khí
phổi của các em tăng lên chủ yếu là tăng tần số hô hấp chứ không phải độ sâu
hô hấp, nên hấp thụ tối đa (VO2 max) của các em thấp hơn so với người lớn,
nhưng lại cao hơn so với các em cùng lứa tuổi không tập luyện thể thao, điều
đó có ý nghĩa lớn với công tác giáo dục và huấn luyện.
1.2.3 Hệ vận động
a) Hệ xương
Ở lứa tuổi THPT xương cuả các em đang ở thời kì phát triển mạnh mẽ
về bề dày và quá trình cốt hóa diễn ra rất nhanh. Màng xương phát triển dày
lên bao bọc quanh sụn với sự tham gia của các chất liệu, của tổ chức phần
mềm đơn giản trong các chất cơ bản của xương chứa trong tế bào xương,
10
thông qua cấu trúc chất lượng tạo xương còn chưa hoàn thiện nhưng vẫn thích
ứng với lượng vận động mà xương phát triển và đàn hồi hơn, nhưng cũng vì
điều này nếu sử dụng lượng vận động không hợp lý dễ gây cong vẹo. Do vậy
GDTC cần có tác dụng tới sự phát triển của hệ xương nhưng phải chú ý đến

tư thế, sự cân đối trong hoạt động, tránh sự phát triển sai lệch của hệ xương.
b) Hệ cơ
Ở lứa tuổi này cơ phát triển chậm so với sự phát triển của hệ xương,
bắp thịt còn mảnh chủ yếu phát triển về chiều dài, tiết diện cơ phát triển
chậm, các cơ lớn phát triển mạnh hơn, cơ nhỏ phát triển chậm. Do sự phát
triển không đồng đều thiếu cân đối nên các em không phát huy được sức
mạnh và chóng mệt mỏi. Vì vậy trong GDTC cần chú ý đến phát triển cơ bắp,
phát triển toàn diện.
1.2.4 Hệ thần kinh
Não bộ đang trong thời kỳ hoàn chỉnh, hoạt động của hệ thần kinh chưa
ổn định, hưng phấn chiếm ưu thế. Vì vậy, trong tập luyện các em dễ tập trung
tư tưởng. Tuy nhiên, nếu bắt các em tập luyện trong thời gian dài, bài tập đặc
thù của các bài tập khác nhau, nội dung nghèo nàn, hình thức hoạt động đơn
điệu không hấp dẫn thì thần kinh dễ mệt mỏi và phân tán sự chú ý.
Đặc điểm của lứa tuổi học sinh THPT này thần kinh rất linh hoạt, các
em dễ tiếp thu các động tác mới, vai trò hệ thống tín hiệu thứ 2 trong quá trình
phản xạ có điều kiện phát triển nhưng tế bào thần kinh yếu điều đó đặt ra
trong quá trình giảng dạy và huấn luyện nội dung phải phong phú, phương
pháp giảng dạy và tổ chức giờ học phải linh hoạt, không cứng nhắc đơn điệu,
giảng giải và làm mẫu có trọng tâm đúng lúc, đúng chỗ.
1.2.5 Hệ tuần hoàn
Ở lứa tuổi này hệ tuần hoàn phát triển tương đối hoàn thiện. Hệ thống
buồng tim, mạch phát triển tương đối hoàn chỉnh. Phản ứng của hệ tuần hoàn
11
trong vận động tương đối rõ ràng, sau mỗi lần vận động mạch và huyết áp hồi
phục nhanh chóng nên có thể nâng độ khó cùng với năng lượng vận động của
các bài tập nhưng vẫn cần thường xuyên theo dõi và kiểm tra tình trạng sức
khỏe của học sinh.
1.2.6. Hệ hô hấp
Đặc điểm sinh lý ở lứa tuổi này ảnh hưởng rõ đến chức năng hô hấp.

Trong quá trình trưởng thành của cơ thể có sự thay đổi về độ dài của chu kỳ
hô hấp, tỷ lệ thở ra - hít vào, thay đổi độ sâu và tần số hô hấp.
Hệ hô hấp có những biến đổi tương đồng: Hệ thống cơ hô hấp và thể
tích lồng ngực phát triển ngày càng hoàn thiện dẫn đến biến đổi các chỉ số
chức năng theo hướng tần số hô hấp giảm, thông khí phổi, dung tích sống,
khả năng hấp thụ oxi tăng nhưng chưa ổn định ở cuối giai đoạn dậy thì.
Tuy nhiên, các cơ hô hấp còn yếu nên sự co giãn của lồng ngực nhỏ,
chủ yếu là co giãn cơ hoành. Do vậy, trong tập luyện cần tập thở sâu và tập
trung thở bằng ngực.
ý trong già hu 
niên
Đặc điểm quan trọng của công việc huấn luyện thể thao cho thanh thiếu
niên là quá trình huấn luyện diễn ra trên một cơ thể đang phát triển, điều đó
làm cho công tác huấn luyện VĐV thêm phức tạp và đòi hỏi phải nắm vững
các đặc điểm lứa tuổi cũng như áp dụng phù hợp với mục tiêu và nội dung
huấn luyện.
Trong huấn luyện thể thao đối với thanh thiếu niên không chỉ cần quán
triệt các đặc điểm sinh lý lứa tuổi mà các đặc điểm tâm lý cũng không kém
phần quan trọng. Vì vậy trong khoa học TDTT thường tồn tại khái niệm tâm
sinh lý lứa tuổi. Đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi được xem xét một cách hữu cơ
trong toàn bộ quá trình huấn luyện thể thao cho thanh thiếu niên.
12
Trong huấn luyện thể thao thanh thiếu niên cần phải đặc biệt lưu ý sự
phù hợp giữa lượng vận động tập luyện và thi đấu với mức độ phát triển tâm
sinh lý. Lượng vận động cực đại không đảm bảo phát triển trình độ thể thao.
Ngược lại, lượng vận động quá sức có thể làm cạn kiệt khả năng dự trữ của cơ
thể dẫn đến những hiện tượng rối loạn bệnh lý. Đối với cơ thể thanh thiếu
niên tập luyện nóng vội, rút ngắn giai đoạn sử dụng các bài tập chuyên môn
hạn hẹp cũng có thể gây ra ảnh hưởng xấu. Vì vậy những bài tập phát triển
toàn diện với lượng vận động tối ưu phải được ưu tiên sử dụng trong các

chương trình huấn luyện thể thao thanh thiếu niên.
Khả năng vận động của cơ thể thanh thiếu niên cũng tuân theo những
đặc điểm lứa tuổi. Giai đoạn thích nghi với vận động của thanh niên vẫn còn
ngắn, tuy nhiên VĐV thiếu niên cần phải được khởi động đủ và kỹ, đề phòng
chấn thương và đảm bảo phát huy hết khả năng dự trữ.
Quá trình mệt mỏi của các VĐV thanh thiếu niên cũng phụ thuộc vào
đặc điểm lứa tuổi và được thể hiện ở 2 mặt:
Thứ nhất: Trong giai đoạn mệt mỏi kỹ năng vận động nói chung cũng
như các chỉ số về tần số động tác, sức mạnh, sức nhanh giảm rõ rệt.
Thứ hai: Mệt mỏi ở lứa tuổi này xuất hiện ngay cả khi trong cơ thể chỉ
có những biến đổi nhỏ.
Lứa tuổi ảnh hưởng đến quá trình hồi phục sau vận động. Sau các bài
tập yếm khí thời gian ngắn sự hồi phục các khả năng vận động, các chức năng
sinh lý và dinh dưỡng xảy ra nhanh hơn. Sau các bài tập kéo dài có tính chất
phát triển sức bền, sự phục hồi diễn ra chậm hơn, điều này thể hiện đặc biệt rõ
sau các bài tập lặp lại tăng dần công suất hoặc rút ngắn hoặc rút dần thời gian
nghỉ giữa quãng.


13
ôn bóng chuy
Việc am hiểu đặc điểm một môn thể thao có ý nghĩa đáng kể đối với
việc nâng cao tính hiệu quả của quá trình huấn luyện VĐV. Nét đặc trưng của
môn bóng chuyền là: Bóng chuyền là môn thể thao mang tính tập thể, đòi hỏi
VĐV cần phải có chiều cao và thể lực chuyên môn tốt. Đặc trưng của thể lực
chuyên môn đối với VĐV bóng chuyền là: Sức mạnh tốc độ, sức nhanh phản
ứng động tác, sức bền tốc độ, sức bền bật nhảy. Ngoài ra các tố chất thể lực
như: Mềm dẻo, khéo léo, khả năng phối hợp vận động cũng rất cần thiết để
nâng cao thành tích thi đấu của VĐV.
Tính tập thể trong bóng chuyền được thể hiện ở khả năng phối hợp và

liên kết giữa các khâu chuyền một, chuyền hai và đập bóng. Các phối hợp này
phải được luân chuyển theo trình tự mà luật thi đấu cho phép, do đó VĐV
bóng chuyền phải có thời gian tập luyện lâu dài trong đội bóng mới đạt được
khả năng phối hợp hiệu quả trong thi đấu. Tuy nhiên do môn thể thao bóng
chuyền yêu cầu về trang thiết bị đơn giản, dễ tổ chức tập luyện với mọi đối
tượng nên bóng chuyền luôn được đông đảo quần chúng hâm mộ tham gia tập
luyện và thi đấu.
Bóng chuyền là môn thể thao mang tính đối kháng gián tiếp do đó các
hoạt động thi đấu thường diễn ra rất đa dạng, tình huống trận đấu không dự
báo được chính xác, do vậy chỉ có tập luyện lâu dài và có trình độ cao mới có
thể xử lý đạt hiệu quả cao trong khi tấn công và phòng thủ. Chiến thuật bóng
chuyền rất hiện đại, đa dạng và phong phú có nhiều trường phái khác nhau,
song tất cả đều rất biến hóa, linh hoạt với nhiều sáng tạo mới, do đó trong
công tác huấn luyện việc dẫn dắt một đội bóng chuyền có thành tích thi đấu
cao là việc làm khó, đòi hỏi phải trải qua các khâu tuyển chọn tài năng và có
đủ thời gian cần thiết để đạt được kết quả cao.
14
Để việc tập luyện và thi đấu đạt kết quả cao người chơi luôn phải tập
trung cao, di chuyển nhanh nhẹn, khả năng tư duy tốt để xử lý các pha bóng.
Thời gian để VĐV xử lý các pha bóng là rất ngắn, vì vậy mà những hành
động giữ bóng và ném bóng là không có, vì vậy mọi hành động của VĐV
luôn biến đổi. Để có thể chơi được bóng chuyền người chơi cần nắm được
toàn bộ kỹ thuật động tác cùng với hệ thống kỹ năng vận động. Ngoài các yêu
cầu trên muốn có một đội bóng giỏi thì HLV cần chú ý đến cả các yếu tố về
chiều cao, sức nhanh, sức mạnh, sức bền.
Nói đến bóng chuyền điều thu hút nhất đối với mỗi người xem đó là
yếu tố chiều cao, bất kì HLV nào khi tuyển chọn các VĐV đều chú ý đến điều
này đầu tiên. Chiều cao đối với các VĐV trong môn bóng chuyền là yếu tố cơ
bản và cần thiết, VĐV càng cao càng tốt song cao ở đây còn có nghĩa là chiều
cao thu được khi giơ hai tay lên và khi bật cao tại chỗ, bật cao có đà. Đây là

yếu tố tạo điều kiện cho VĐV có thể lựa chọn một cách đánh thật phù hợp với
pha bóng đó.
Để có thể thi đấu được hết khả năng của mình các VĐV thi đấu cần có
một thể lực tốt mới có thể thi đấu được hết thời gian của các trận đấu, điều
này chứng tỏ các VĐV cần phải có sức bền tốt yếu tố sức bền là không thể
thiếu, nó là khả năng thực hiện các hoạt động trong khoảng thời gian dài. Sức
bền kém có ảnh hưởng rất lớn tới các hoạt động về kỹ thuật, tần số động tác,
khả năng di chuyển, tư duy, tâm lý… Ngoài ra chúng ta có thể thấy rõ được
vai trò của yếu tố sức mạnh trong các pha bóng được các VĐV thực hiện. Sức
mạnh là sự khắc phục lực cản bên ngoài và bên trong trong quá trình vận động.
Đây là yếu tố thể lực cơ bản, nó có liên quan mật thiết với tố chất sức nhanh và
sự phối hợp vận động của các VĐV. Đối với môn bóng chuyền tố chất sức
mạnh cũng không kém phần quan trọng, nó ảnh hưởng trực tiếp tới các kỹ
thuật, hiệu quả của các pha bóng, tâm lý, thành tích thi đấu của các VĐV.
15
1.5. Nh            óng
chuy
Sức mạnh bật nhảy là khả năng khắc phục lực cản của VĐV và phụ
thuộc sức mạnh tối đa của cơ sinh ra và tốc độ co cơ. Yếu tố sức mạnh tối đa
chi phối sức mạnh bật nhảy. Sức mạnh tối đa phụ thuộc vào tiết diện ngang
(độ dày) của bắp cơ. Tiết diện cơ càng lớn thì sức mạnh sinh ra càng lớn. Sức
mạnh tối đa phụ thuộc vào yếu tố tốc độ, được thể hiện theo công thức:
(P + a)(V + b) = không đổi.
Trong đó: P: Trọng lực.
V: Vận tốc tối đa của động tác.
a, b: Các hằng số của từng cơ.
Nếu P và V thay đổi thì hệ thần kinh cơ luôn được tạo thành tích bằng
nhau, không phụ thuộc vào ngoại lực. Nghĩa là cơ co chậm khi tác động
ngoại lực nhỏ và ngược lại. Ngoài ra, yếu tố sức mạnh còn chịu ảnh hưởng
của cấu tạo sợi cơ, cấu tạo sợi cơ trong bó cơ tạo nên sức mạnh bật nhảy của

mỗi VĐV, mức độ hưng phấn của hệ thần kinh trung ương cũng ảnh hưởng
tới khả năng bật nhảy của VĐV, khi người mệt mỏi sẽ dẫn đến mọi cơ quan
trong cơ thể cũng mệt mỏi theo và làm cho tốc độ của động tác cũng giảm
theo. Sự chi phối nhịp nhàng giữa cơ co và cơ duỗi hay nói cách khác đó là sự
phối hợp nhịp nhàng trong dùng sức khi thực hiện kĩ thuật động tác. Trong
bóng chuyền, sức mạnh bật nhảy có ứng dụng rất lớn và quan trọng qua các
động tác nhảy đập bóng, nhảy chắn bóng, nhảy chuyền, nhảy phát bóng vì vậy
việc huấn luyện sức bật cho các VĐV là rất quan trọng và cần thiết đối với bất
kỳ đội tuyển bóng chuyền nào.
1.6. Các yóng í s
Kỹ thuật đập bóng ở vị trí số 2 là kỹ thuật cơ bản trong bóng chuyền,
ngoài sự phối hợp ăn ý với người chuyền bóng người tập cần phải kết hợp với
16
nhiều nhân tố vận động như: Sức nhanh, sức mạnh, sức bền và khả năng phối
hợp vận động, trong điều kiện không có điểm tựa, đập bóng phải đạt uy lực
lớn phá vỡ hàng phòng thủ của đối phương. Vì vậy, chúng tôi thấy rằng để đạt
được hiệu quả cao trong đập bóng thì người tập phải có kỹ thuật điêu luyện.
1.6.1. Yếu tố kỹ thuật
Yếu tố kỹ thuật có vai trò đặc biệt quan trọng trong kỹ thuật đập bóng ở
vị trí số 2. Kỹ thuật tốt thì khả năng thực hiện các quả đập sẽ đạt được hiệu
quả hơn, khả năng đập sẽ nhanh, mạnh và được phối hợp nhịp nhàng hơn. Vì
vậy, trong tập luyện và thi đấu bóng chuyền mỗi VĐV cần thiết phải có vốn
kỹ thuật sâu rộng, đạt được khả năng chuyên môn hóa cao. Việc nắm vững và
hoàn thiện kỹ thuật đập bóng ở vị trí số 2 được thực hiện là:
+ Cần nắm vững được yếu lĩnh của kỹ thuật, thực hiện nó theo đúng
trình tự kỹ thuật động tác, cơ bản nhất và chính xác.
+ Biết điều chỉnh kịp thời động tác để thực hiện tốt kỹ thuật trong thi đấu
1.6.2. Yếu tố chiến thuật
Chiến thuật trong bóng chuyền là việc đưa ra những phương án tấn
công hay phòng thủ nhằm khống chế các hoạt động đánh bóng của đối

phương. Ngày nay trong bóng chuyền hiện đại hệ thống chiến thuật phòng thủ
rất chắc chắn đó là chắn bóng quyết liệt và phòng thủ bọc lót kín. Do đó nếu
không có chiến thuật tấn công đa dạng thì khó có thể thoát khỏi sự bám chắc
của đối phương. Vì vậy, để thực hiện được chiến thuật một cách đa dạng đòi
hỏi phải có kỹ thuật điêu luyện kết hợp với chiến thuật thi đấu hợp lý. Đập
bóng ở vị trí số 2 đó là sự phối hợp ăn ý giữa người chuyền hai với người
chuyền bóng, điều đó đã tạo nên sự bất ngờ trong những pha bóng tấn công
của đội mình đem lại hiệu quả đập bóng cao nhất.


17
1.6.3. Yếu tố thể lực
Thể lực là một trong những yếu tố ảnh hưởng lớn đến hiệu quả đập
bóng. Bởi vậy, huấn luyện thể lực là một trong những nội dung quan trọng
của quá trình huấn luyện bóng chuyền nhằm phát triển cơ thể, hoàn thiện năng
lực hoạt động của VĐV tạo nền tảng vững chắc cho quá trình thi đấu của
VĐV. Bóng chuyền hiện nay đã phát triển đạt đến trình độ mới về chất, trong
quá trình huấn luyện VĐV không chỉ duy trì sự phát triển về kỹ thuật mà còn
phải đảm bảo việc duy trì lượng vận động tập luyện ở mức tối ưu nhằm nâng
cao tố chất thể lực cho VĐV. Trong bất cứ môn thể thao nào VĐV tham gia
thi đấu cũng cần phải có thể lực tốt để duy trì trận đấu, điều dể nhận thấy là
thể lực giảm sút thì việc thực hiện các kỹ thuật sẽ thiếu chính xác, tâm lý căng
thẳng làm ảnh hưởng đến chiến thuật của toàn đội. Như vậy, có thể thấy rằng
thể lực là yếu tố rất quan trọng trong quá trình thi đấu cho nên việc rèn luyện
và phát triển đòi hỏi VĐV phải có thể lực cao về sức nhanh, sức mạnh, sức
bền, sự khéo léo và khả năng phối hợp vận động.
1.6.4. Yếu tố tâm lý
Tâm lý là một yếu tố rất quan trọng trong thi đấu bất kỳ môn thể thao
nào, đối với môn bóng chuyền cũng vậy để việc thi đấu đạt hiệu quả cao
không chỉ phụ thuộc vào các yếu tố kỹ thuật, chiến thuật, thể lực lứa tuổi…

mà còn phụ thuộc vào yếu tố tâm lý. Huấn luyện tâm lý cho VĐV là một quá
trình sư phạm, sự thành công của nó phụ thuộc vào việc thực hiện hàng loạt
những nguyên tắc sư phạm chung. Cần giáo dục đạo đức phẩm chất cá nhân,
tính tập thể, tinh thần đoàn kết đồng đội cho VĐV, phát triển trí tưởng tượng,
khả năng phán đoán tình huống, phát triển năng lực điều khiển cảm xúc… của
VĐV. Vì vậy, để nâng cao hiệu quả kỹ thuật đập bóng ở vị trí số 2 cần phải
giáo dục tâm lý cho VĐV một cách thường xuyên.

18
1.7. Huóng chuy
Trong bóng chuyền thì việc huấn luyện sức mạnh bật nhảy là rất quan
trọng, sức bật của VĐV là khả năng bật nhảy cao tối đa để thực hiện đập
bóng, chắn bóng, nhảy phát bóng và chuyền hai phụ thuộc rất nhiều vào yếu
tố sức mạnh của cơ và tốc độ co của các sơi cơ ở các bộ phận cơ thể của
VĐV. Trong phạm vi của đề tài nghiên cứu chúng tôi chỉ nghiên cứu về sức
mạnh bật nhảy để nâng cao hiệu quả đập bóng ở vị trí số 2. Muốn thực hiện
tốt được kỹ thuật thì VĐV cần phải có sức mạnh bật nhảy tốt, sức mạnh bật
nhảy có ảnh hưởng rất lớn tới sự thành công hay thất bại của từng pha bóng,
từng hiệp và từng trận đấu của bóng chuyền.
Việc huấn luyện sức mạnh là rất cần thiết, đặc biệt là sức mạnh bật
nhảy nó có vai trò quan trọng quyết định đến kết quả của mỗi trận đấu, thành
tích của mỗi VĐV và cả đội bóng. Theo các nhà nghiên cứu lý luận đã xác
định và phân sức mạnh thành 4 nhóm: Sức mạnh tương đối, sức mạnh tuyệt
đối, sức mạnh bền, sức mạnh tốc độ.
Sức mạnh tương đối: Là tỷ số giữa sức mạnh tuyệt đối và trọng lượng
cơ thể.
Sức mạnh tuyệt đối: Là năng lực khắc phục lực cản lớn nhất với sự nỗ
lực của cơ bắp làm cơ sở phát triển các tố chất thể lực.
Sức mạnh bền: Là khả năng chống lại mệt mỏi của VĐV khi hoạt động
sức mạnh trong một thời gian dài.

Sức mạnh tốc độ: Là khả năng khắc phục lực cản với tốc độ co cơ cao
dùng để tạo ra thành tích trong các môn thể thao hoạt động có chu kỳ, như các
môn chạy, bơi, đua thuyền.
Phương pháp huấn luyện sức mạnh trong bóng chuyền:
Sức mạnh bật nhảy là sức mạnh sinh ra khi thực hiện động tác bật nhảy
nhanh và bằng sự gắng sức lớn nhất trong khoảng thời gian ngắn với biên độ
nhất định. Khi thực hiện các kỹ thuật tấn công hay phòng thủ trong bóng
19
chuyền đều đòi hỏi phải có sức mạnh bật nhảy tốt, sức mạnh bật nhảy thể hiện
rõ nhất ở các động tác đánh bóng, nó thuộc vào tố chất thể lực chuyên môn
đặc thù của môn bóng chuyền. Các VĐV có sức mạnh bật nhảy tốt sẽ tự tin
hơn, thực hiện tốt các kỹ thuật khi thi đấu bóng chuyền cũng sẽ giúp cho cả
đội thi đấu tốt hơn.
Bản chất của sức mạnh bật nhảy là sự kết hợp của sức mạnh và sức
nhanh. Muốn phát triển sức mạnh bật nhảy cần chú ý đến cấu trúc sợi cơ, các
phức hợp Ac Timyozin hoạt tính ATP (Adenosin TriPhotphat) chúng tăng lên
trong quá trình tập luyện. Để phát triển sức mạnh bật nhảy ta cần sử dụng các
bài tập khắc phục lực cản khác nhau, thực hiện luân phiên nhau với các bài
tập thả lỏng cùng với LVĐ và thời gian nghỉ hợp lý.
Huấn luyện sức mạnh chuyên môn bóng chuyền trước hết là huấn luyện
sức mạnh tốc độ, trong đó sức mạnh bật nhảy là quan trọng nhất nó quyết
định tới thành tích của mỗi VĐV.
ác bài tát tri
Hiện nay khi huấn luyện sức mạnh bật nhảy cho VĐV người ta thường
huấn luyện theo các hướng sau:
Phối hợp huấn luyện sức mạnh nhanh sức manh tối đa, để đảm bảo sự
biến đổi tốt nhất sức mạnh tối đa thành sức mạnh nhanh. Vì vậy, phương pháp
huấn luyện sức mạnh nhanh là nâng cao sức mạnh tối đa các bộ phận cơ thể
để tham gia vào các động tác dùng sức mạnh nhanh. Theo yêu cầu chuyên
môn trong thi đấu thì khả năng bật nhảy của các VĐV sẽ thay đổi rất đa dạng

và phong phú theo thời gian của trận đấu. Vì vậy, các bài tập cũng phải biến
đổi đa dạng mà vẫn áp dụng các LVĐ sức mạnh tối đa song song với việc tập
luyện nâng cao tốc độ co cơ.
Khi huấn luyện cho các VĐV sức mạnh nhanh cần chú ý đến các yếu tố
về LVĐ, quãng nghỉ … và cần có sự sắp xếp chính xác các yếu tố một cách
khoa học.