Các quy luật và nguyên tắc quản lý

11
Chương 3:Chương 3:
CÁC QUY LUẬTCÁC QUY LUẬT
VÀ NGUYÊN TẮC QUẢN LÝVÀ NGUYÊN TẮC QUẢN LÝ
Nguyễn Xuân PhongNguyễn Xuân Phong
22
KẾT CẤU CHƯƠNG 3KẾT CẤU CHƯƠNG 3
I. CÁC QUY LUẬT TRONG QUẢN LÝI. CÁC QUY LUẬT TRONG QUẢN LÝ
1.1. Quy luật1.1. Quy luật
1.2. Các quy luật cơ bản trong quản lý1.2. Các quy luật cơ bản trong quản lý
1.2.1. Các quy luật tự nhiên1.2.1. Các quy luật tự nhiên kỹ thuậtkỹ thuật
1.2.2. Các quy luật kinh tế1.2.2. Các quy luật kinh tế xã hộixã hội
1.2.3. Các quy luật tâm lý1.2.3. Các quy luật tâm lý
1.2.4. Các quy luật tổ chức1.2.4. Các quy luật tổ chức quản lýquản lý
II. NHỮNG NGUYÊN TẮC CƠ BẢN CỦA QUẢN LÝII. NHỮNG NGUYÊN TẮC CƠ BẢN CỦA QUẢN LÝ
2.1. Nguyên tắc tập trung dân chủ2.1. Nguyên tắc tập trung dân chủ
2.2. Kết hợp hài hoà các lợi ích2.2. Kết hợp hài hoà các lợi ích
2.3. Sử dụng tổng hợp các phương pháp trong QL2.3. Sử dụng tổng hợp các phương pháp trong QL
2.4. Nguyên tắc bao quát toàn diện, tập trung xử lý khâu yếu2.4. Nguyên tắc bao quát toàn diện, tập trung xử lý khâu yếu
2.5. Nguyên tắc hiệu quả và tiết kiệm2.5. Nguyên tắc hiệu quả và tiết kiệm
2.6. Nguyên tắc chuyên môn hoá2.6. Nguyên tắc chuyên môn hoá
2.7. Nguyên tắc thống nhất để chỉ huy2.7. Nguyên tắc thống nhất để chỉ huy
33
I. CÁC QUY LUI. CÁC QUY LU
ẬẬ
T TRONG QUT TRONG QU
ẢẢ
N LÝN LÝ
11 11 QuyQuy luậtluật

KháiKhái niệmniệm quyquy luậtluật

PhânPhân loạiloại quyquy luậtluật:: quyquy luậtluật tựtự nhiênnhiên vàvà quyquy luậtluật xãxã hộihội
11 22 CácCác quyquy luậtluật cơcơ bảnbản trongtrong quảnquản lýlý
11 22 11 NhómNhóm quyquy luậtluật tựtự nhiênnhiên kỹkỹ thuậtthuật

QuảnQuản lýlý phảiphải biếtbiết khaikhai thácthác hiệuhiệu quả,quả, bảobảo vệvệ cáccác nguồnnguồn
lợilợi tựtự nhiênnhiên
NhàNhà ququảnản lýlý phảiphải nắmnắm đượcđược cáccác quyquy luậtluật tựtự nhiên,nhiên, kỹkỹ
thuật,thuật, côngcông nghệnghệ nhằmnhằm tiếntiến hànhhành sảnsản xuấtxuất
SảnSản xuấtxuất điđi đôiđôi vớivới bảobảo vệvệ tựtự nhiên,nhiên, môimôi trườngtrường sinhsinh
tháithái
44
1.2.2. Nhúm quy lut kinh t 1.2.2. Nhúm quy lut kinh t xó hixó hi
TrongTrong qunqun lýlý phiphi nhnnhn thcthc cc mimi hỡnhhỡnh thỏithỏi
kinhkinh tt xóxó hihi vnvn ngng vv phỏtphỏt trintrin theotheo cỏccỏc
quyquy lutlut:: phph bin,bin, chung,chung, cc thựthự
CácCác quyquy luậtluật phổphổ biếnbiến ;;
iểniển hhììnhnh làlà quanquan hệhệ vềvề SựSự phùphù hợphợp gigiữữaa quanquan hệhệ
sảnsản xuấtxuất vớivới tínhtính chấtchất vàvà trtrììnhnh độđộ củacủa lựclực lợnglợng
sảnsản xuấtxuất
55
CácCác quyquy luậtluật chungchung tồntồn tại,tại, táctác đđộngộng trongtrong cáccác
hìnhhình tháithái kinhkinh tếtế xãxã hộihội kháckhác nhaunhau
CácCác quyquy luậtluật đđặcặc thùthù chỉchỉ tồntồn tạitại vàvà táctác đđộngộng
trongtrong từngtừng hìnhhình tháithái kinhkinh tếtế xãxã hộihội,, trongtrong từngtừng
thànhthành phầnphần kinhkinh tế,tế, loạiloại hìnhhình doanhdoanh nghiệpnghiệp,,
trongtrong cáccác đđốiối ttưượngợng quảnquản lýlý kháckhác nhaunhau
66
1.2.3. 1.2.3. Nhãm quy luËt t©m lýNhãm quy luËt t©m lý
a.a. KháiKhái niệmniệm::
QuyQuy luậtluật tâmtâm lýlý trongtrong quảnquản lýlý làlà nhữngnhững mốimối liênliên hệhệ bảnbản chất,chất,

tấttất yếu,yếu, ổnổn đđịnh,ịnh, lặplặp đđii lặplặp lạilại vềvề mặtmặt tâmtâm lýlý củacủa cc
ỏỏ
nhnh
õõ
n,n, tậptập thể,thể, tổtổ chức,chức, cộngcộng đđồngồng trongtrong hoạthoạt đđộngộng quảnquản
lýlý
bb CácCác quyquy luậtluật tâmtâm lýlý ccơơ bảnbản
bb 11 ĐặcĐặc đđiểmiểm tâmtâm lýlý cácá nhânnhân:: làlà tiêutiêu chíchí đđểể phânphân biệtbiệt
ngngưườiời nàynày vớivới ngngưườiời kiakia vềvề:: xuxu hhưướng,ớng, tínhtính khí,khí, tínhtính
cách,cách, nnăăngng lựclực củacủa cỏcỏ nhõnnhõn
XuXu hhưướngớng cácá nhânnhân
77
Tính khí Tính khí
là thuộc tính tâm lý cá nhân và là thuộc tính tâm lý cá nhân và đưđược hình ợc hình
thành dựa trên cthành dựa trên cơơ sở của sở của haihai quá trình hoạt quá trình hoạt đđộng ộng
khác khác nhaunhau của hệ thần của hệ thần kinhkinh trungtrung ươươngng::
Quá trình hQuá trình hưưng phấnng phấn
Quá trình ức chếQuá trình ức chế
Có 4 loại tính khí cCó 4 loại tính khí cơơ bảnbản::
+ Tính khí nóng+ Tính khí nóng
+ Tính khí + Tính khí linhlinh hoạthoạt
+ Tính khí trầm+ Tính khí trầm
+ Tính khí u sầu + Tính khí u sầu
Tính cáchTính cách
NNăăng lựcng lực
88
b.2.Quy luật làm theo b.2.Quy luật làm theo
LàLà quyquy luậtluật phảnphản ánhánh tínhtính họchọc hỏihỏi lẫnlẫn nhaunhau mộtmột cáchcách
thụthụ đđộngộng củacủa concon ngngưườiời trongtrong cuộccuộc sốngsống
TrướcTrước mộtmột cụngcụng việcviệc hiệuhiệu quảquả đạtđạt lợilợi ớchớch đỏpđỏp ứngứng

nhunhu cầucầu
99
1.2.4. Nhóm quy luật tổ chức1.2.4. Nhóm quy luật tổ chức quản lýquản lý
TổTổ chứcchức làlà mộtmột chứcchức nnăăngng quảnquản lý,lý, muốnmuốn quảnquản lýlý
đưđượcợc trtrưướcớc hếthết phảiphải tổtổ chức,chức, sắpsắp xếpxếp
TổTổ chứcchức làlà việcviệc nhómnhóm gộpgộp cáccác hoạthoạt đđộngộng cầncần thiếtthiết
mộtmột cỏccỏc hợphợp lýlý đđểể đđạtạt đưđượcợc mụcmục tiêutiêu
LàLà việcviệc giaogiao phóphó trỏchtrỏch nhiệmnhiệm mỗimỗi nhómnhóm chocho mỗimỗi
ngngưườiời quảnquản lýlý vàvà traotrao chocho họhọ quyềnquyền hạnhạn nhấtnhất đđịnhịnh đđểể
giámgiám sátsát nónó
1010
NhữngNhững yêuyêu cầucầu đốiđối vớivới chủchủ thểthể quảnquản lýlý trongtrong
việcviệc nhậnnhận thứcthức quyquy luậtluật
ThứThứ nhất,nhất, phảiphải cócó trìnhtrình đđộ,ộ, kiếnkiến thứcthức nhấtnhất đđịnhịnh
ThứThứ hai,hai, phảiphải cócó bảnbản lĩnhlĩnh chínhchính trịtrị vữngvững vv
àà
ngng
ThứThứ ba,ba, phảiphải cócó phphươươngng pháppháp luậnluận đđúngúng đđắnắn
1111
II. Những nguyên tắc cII. Những nguyên tắc cơơ bản bản
của quản lýcủa quản lý
KháiKhái niệmniệm
KháiKhái niệmniệm nguyênnguyên tắctắc ::
LàLà nhữngnhững quiqui tắc,tắc, chuẩnchuẩn mựcmực đưđượcợc xácxác đđịnhịnh dựadựa
trêntrên quyquy luậtluật vậnvận đđộngộng vàvà phátphát triểntriển củacủa sựsự vật,vật,
hiệnhiện ttưượngợng màmà chủchủ thểthể phảiphải tuântuân thủthủ trongtrong mọimọi
hoạthoạt đđộngộng thựcthực tiễntiễn
1212

NguyênNguyên tắctắc quảnquản lýlý::

LàLà cáccác quiqui tắc,tắc, chuẩnchuẩn mựcmực mangmang tínhtính chỉchỉ đđạoạo
hoạthoạt đđộngộng quảnquản lý,lý, phảnphản ỏnhỏnh quyquy luậtluật củacủa
cáccác hệhệ thốngthống quảnquản lýlý màmà nhànhà quảnquản lýlý phảiphải
tuântuân thủthủ
YêuYêu cầucầu đđốiối vớivới nguyênnguyên tắctắc quảnquản lýlý::
++ PhảiPhải phảnphản ánhánh quiqui luậtluật kháchkhách quanquan
1313
++ PP
hảihải phùphù hợphợp vớivới tínhtính chất,chất, quanquan hệ,hệ, chứcchức
nnăăngng nhiệmnhiệm vụvụ củacủa hệhệ thốngthống QLQL
++ ĐảmĐảm bảobảo thựcthực hiệnhiện cócó hiệuhiệu quảquả mụcmục tiêutiêu QLQL
++ ĐảmĐảm bảobảo tínhtính hệhệ thống,thống, nhấtnhất quánquán vàvà phựphự
hợphợp pháppháp luậtluật
++ PhảiPhải mangmang tínhtính cụcụ thểthể (lĩnh(lĩnh vựcvực cụcụ thể,thể, thờithời
đđiểmiểm cụcụ thể,thể, đđịaịa bànbàn cụcụ thể)thể)
1414
 MộtMột sốsố nguyênnguyên tắctắc chungchung
••
NguyênNguyên tắctắc tậptập trungtrung dândân chủchủ
••
NguyênNguyên tắctắc kếtkết hợphợp hàihài hoàhoà cáccác lợilợi íchích
••
NguyênNguyên tắctắc sửsử dụngdụng tổngtổng hợphợp cáccác phphươươngng
pháppháp trongtrong quảnquản lýlý
•• NguyênNguyên tắctắc baobao quátquát toàntoàn diện,diện, tậptập trungtrung xửxử
lýlý khâukhâu xungxung yếuyếu
•• NguyênNguyên tắctắc hiệuhiệu quảquả vàvà tiếttiết kiệmkiệm
••
NguyênNguyên tắctắc chuyênchuyên mônmôn hoáhoá
••

NguyênNguyên tắctắc thốngthống nhấtnhất đđểể chỉchỉ huyhuy
1515
2.1. Nguyên tắc tập trung2.1. Nguyên tắc tập trung dân chủdân chủ
KháiKhái niệmniệm::
LàLà nguyênnguyên tắctắc đđảmảm
bảobảo tậptập trungtrung quyềnquyền
lựclực quảnquản lýlý trêntrên ccơơ sởsở
phátphát huyhuy đđầyầy đđủủ tiềmtiềm
nnăăngng củacủa mọimọi thànhthành
viên,viên, yếuyếu tố,tố, nhânnhân tốtố
trongtrong hệhệ thốngthống quảnquản
lýlý đđểể thựcthực hiệnhiện tốttốt
nhấtnhất mụcmục tiêutiêu
1616
••
TậpTập trungtrung:: đđảmảm bảobảo thốngthống nhấtnhất vềvề mộtmột
đđầuầu mốimối trongtrong quảnquản lý,lý, đđiềuiều hànhhành
••
DânDân chủchủ:: phátphát huy,huy, khaikhai thácthác tiềmtiềm
nnăăng,ng, tínhtính chủchủ đđộng,ộng, sángsáng tạotạo củacủa mọimọi
thànhthành viờnviờn trongtrong tổtổ chứcchức
•• TậpTập trungtrung phảiphải trêntrên ccơơ sởsở dândân chủchủ;;
dândân chủchủ trongtrong khuônkhuôn khổkhổ tậptập trungtrung
1717

BiểuBiểu hiệnhiện::
TậpTập trungtrung vềvề mụcmục tiêutiêu chiếnchiến llưược,ợc, vềvề kếkế
hoạch,hoạch, vềvề đđịnhịnh mứcmức vàvà vềvề quyềnquyền lựclực
TậpTập thểthể lãnhlãnh đđạo,ạo, cácá nhânnhân phụphụ tráchtrách

ChếChế đđộộ mộtmột thủthủ trtrưưởngởng

TTăăngng ccưườngờng quảnquản lýlý tậptập trungtrung thốngthống nhấtnhất
ởở cấpcấp caocao nhấtnhất đồngđồng thờithời phânphân cấpcấp hợphợp lýlý
chocho cấpcấp ddưướiới trongtrong tổtổ chứcchức
1818

TránhTránh tìnhtình trạngtrạng tựtự dodo vôvô chínhchính phủphủ dodo
dândân chủchủ quáquá trớntrớn =>=> nhànhà QLQL phảiphải cócó
tínhtính đđộcộc lập,lập, quyếtquyết đđoánoán
TránhTránh tậptập trungtrung quanquan liêu,liêu, chuyênchuyên
quyền,quyền, đđộcộc đđoánoán dodo tậptập trungtrung quáquá mứcmức
=>=> nhànhà QLQL phảiphải cởicởi mởmở vàvà biếtbiết lắnglắng
nghenghe ýý kiếnkiến củacủa mm
ọiọi ngườingười
1919
2.2. Nguyên tắc kết hợp hài hoà các lợi ích2.2. Nguyên tắc kết hợp hài hoà các lợi ích
KháiKhái niệmniệm::
LàLà nguyênnguyên tắctắc hhưướngớng
vàovào việcviệc giảigiải quyếtquyết tốttốt
mốimối quanquan hệhệ giữagiữa cáccác
loạiloại lợilợi íchích khỏckhỏc nhaunhau
củacủa cáccác đđốiối ttưượngợng
trongtrong họathọat đđộngộng quảnquản
lýlý đđểể đđảmảm bảobảo chocho hệhệ
thốngthống vậnvận hànhhành thuậnthuận
lợi,lợi, hiệuhiệu quảquả
2020
 BiểuBiểu hiệnhiện::


KếtKết hợphợp cỏccỏc loạiloại lợilợi íchích

KếtKết hợphợp lợilợi íchích vậtvật chấtchất vàvà lợilợi íchích tinhtinh
thầnthần

KếtKết hợphợp lợilợi íchích trongtrong tấttất cảcả cáccác khâukhâu từtừ
quyquy hoạch,hoạch, kếkế hoạchhoạch chocho đđếnến khâukhâu
phânphân phốiphối vàvà tiêutiêu dùngdùng
2121

ChúChú ýý khikhi vậnvận dụngdụng

TránhTránh đđểể quanquan hệhệ lợilợi íchích bịbị rốirối
loạnloạn

GiảiGiải quyếtquyết quanquan hệhệ lợilợi íchích phảiphải
trờntrờn quanquan đđiểmiểm toàntoàn diện,diện, lịchlịch sử,sử,
cụcụ thểthể
2222
2.3. Nguyên tắc sử dụng tổng hợp các ph2.3. Nguyên tắc sử dụng tổng hợp các phươương ng
pháp trong quản lýpháp trong quản lý

KháiKhái niệmniệm:: làlà nguyênnguyên tắctắc thểthể
hiệnhiện sựsự vậnvận dụngdụng tổngtổng hợphợp
cáccác phươngphương pháppháp:: tổtổ chứcchức
hànhhành chính,chính, phphươươngng pháppháp
tâmtâm lý,lý, phphươươngng pháppháp kinhkinh tếtế
thànhthành phươngphương phỏpphỏp
chungchung
đđểể

tỏctỏc độngđộng đếnđến đốiđối tượngtượng
nhằmnhằm thựcthực hiệnhiện mụcmục tiêutiêu
quảnquản lýlý
2323
 CCơơ sởsở nguyênnguyên tắctắc::
++ ĐốiĐối ttưượngợng quảnquản lýlý đđaa dạng,dạng, luônluôn biếnbiến
đđổiổi
++ ĐốiĐối tượngtượng chịuchịu sựsự táctác đđộngộng tổngtổng hoàhoà
cáccác quanquan hệ,hệ, mụimụi trườngtrường
++ CỏcCỏc phphươươngng pháppháp khikhi kếtkết hợphợp vớivới
nhaunhau sẽsẽ tạotạo sứcsức mạnhmạnh tổngtổng hợphợp
2424

BiểuBiểu hiệnhiện::
KếtKết hợphợp phphươươngng pháppháp

GiảiGiải quyếtquyết cáccác quanquan hệhệ quảnquản lýlý hợphợp
ll
ýý
HìnhHình thứcthức ththưưởngởng phạtphạt đađa dạngdạng
2525

ChúChú ýý khikhi vậnvận dụngdụng
PhảiPhải nắmnắm vữngvững vàvà sửsử dụngdụng linhlinh hoạthoạt cỏccỏc
phươngphương phỏpphỏp
SửSử dụngdụng phphươươngng pháppháp chủchủ đđạoạo vàvà bổbổ
trợ,trợ, căncăn cứcứ::
++ ĐiềuĐiều kiệnkiện hiệnhiện cúcú
++ ĐốiĐối tượngtượng