BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2
VŨ THỊ THU DUNG
TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA
VỀ CHỦ ĐỀ HỘP ĐEN PHẦN QUANG HÌNH HỌC
VẬT LÍ 11 - THPT
Chuyên ngành: Lí luận và Phƣơng pháp dạy học bộ môn Vật lí
Mã số: 60 14 01 11
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. DƢƠNG XUÂN QUÝ
HÀ NỘI, 2014
LỜI CẢM ƠN
Tác giả luận văn trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu, Phòng Sau đại học,
Khoa Vật lí - Trƣờng Đại học Sƣ phạm Hà Nội 2.
Em xin chân thành cảm ơn Tổ bộ môn phƣơng pháp giảng dạy vật lí đã
luôn quan tâm động viên và tạo điều kiện cho em trong quá trình học tập,
công tác.
Em xin bày tỏ lòng biết ơn trân thành và sâu sắc tới TS. Dƣơng Xuân
Quý. Thầy trực tiếp hƣớng dẫn em bƣớc đi những bƣớc vững chắc trên con
đƣờng khoa học. Mặc dù bận rất nhiều công việc thầy vẫn luôn quan tâm,
khích lệ, để em tự tin, quyết tâm, say mê nghiên cứu để hoàn thành luận văn
này.
Tôi xin cảm ơn thầy giáo Nguyễn Dũng Tiến cùng các thầy cô giáo và
các em học sinh trong trƣờng THPT Mê Linh đã giúp đỡ tôi trong thời gian
thực nghiệm sƣ phạm. Tôi xin cảm ơn gia đình đã luôn bên cạnh động viên,
giúp đỡ tôi.
Hà Nội, tháng 6 năm 2014
Tác giả luận văn
Vũ Thị Thu Dung
CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN
ĐC Đối chứng
TN Thực nghiệm
THPT Trung học phổ thông
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU 1
1. Lý do chọn đề tài 1
2. Mục đích nghiên cứu 2
3. Nhiệm vụ nghiên cứu 2
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 3
5. Giả thuyết khoa học 3
6. Phƣơng pháp nghiên cứu 3
7. Đóng góp của đề tài 4
8. Cấu trúc của luận văn 4
NỘI DUNG 5
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC TỔ CHỨC
HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA VỀ CHỦ ĐỀ HỘP ĐEN PHẦN QUANG
HÌNH HỌC VẬT LÍ 11- THPT 5
1.1. Hoạt động ngoại khóa Vật lí trong nhà trƣờng phổ thông 5
1.1.1. Thế nào là hoạt động ngoại khóa. 5
1.1.2. Vị trí , vai trò của hoạt động ngoại khóa trong hệ thống các hình thức
tổ chức dạy học ở trƣờng phổ thông 5
1.1.3. Đặc điểm của hoạt động ngoại khóa Vật lí 6
1.1.4. Nội dung của hoạt động ngoại khóa Vật lí 7
1.1.5. Các hình thức hoạt động ngoại khóa Vật lí 8
1.1.6. Phƣơng pháp hƣớng dẫn hoạt động ngoại khóa Vật lí 9
1.1.7. Quy trình tổ chức hoạt động ngoại khóa Vật lí. 10
1.1.8. Vai trò của giáo viên và học sinh trong hoạt động ngoại khóa 12
1.2. Bồi dƣỡng phƣơng pháp hộp đen cho học sinh trong dạy học Vật lí
ở trƣờng phổ thông 13
1.2.1. Phƣơng pháp hộp đen 13
1.2.2. Sự cần thiết phải bồi dƣỡng phƣơng pháp hộp đen cho học sinh trong
dạy học Vật lí ở trƣờng phổ thông 15
1.2.3. Bồi dƣỡng phƣơng pháp hộp đen cho học sinh trong dạy học Vật lí ở
trƣờng phổ thông 15
1.3. Thiết kế, chế tạo và sử dụng các dụng cụ thí nghiệm đơn giản trong
dạy học Vật lí ở trƣờng phổ thông 17
1.3.1. Các đặc điểm cơ bản của dụng cụ thí nghiệm đơn giản 17
1.3.2. Sự cần thiết của việc sử dụng các dụng cụ thí nghiệm đơn giản trong
dạy học Vật lí ở trƣờng phổ thông 18
1.3.3. Các khả năng sử dụng các dụng cụ thí nghiệm đơn giản trong dạy
học Vật lí ở trƣờng phổ thông 19
1.4. Tính tích cực và năng lực sáng tạo của học sinh trong học tập 20
1.4.1. Tính tích cực trong học tập 20
1.4.1.1. Khái niệm về tính tích cực của học sinh trong học tập Vật
lí. 20
1.4.1.2. Các biểu hiện của tính tích cực học tập. 20
1.4.1.3. Những yếu tố thúc đẩy tính tích cực của học sinh. 21
1.4.2. Năng lực sáng tạo của học sinh trong học tập 23
1.4.2.1. Khái niệm năng lực sáng tạo 23
1.4.2.2. Các biểu hiện của năng lực sáng tạo của học sinh trong học tập 23
1.5. Điều tra thực tế tình hình dạy và học các kiến thức phần “Quang hình
học” trong chƣơng trình Vật lí 11 ở trƣờng THPT Mê Linh tỉnh Thái Bình 24
1.5.1. Mục đích của việc điều tra 24
1.5.2. Đối tƣợng điều tra 25
1.5.3. Phƣơng pháp điều tra 25
1.5.4. Kết quả của việc điều tra 25
1.5.4.1. Về tình hình của giáo viên và phƣơng pháp dạy của giáo viên 25
1.5.4.2. Tình hình của học sinh và phƣơng pháp học: 28
1.5.4.3. Tình hình cơ sở vật chất trang thiết bị phục vụ cho việc dạy học
môn Vật lí 30
1.5.4.4. Nguyên nhân của những hạn chế trong việc dạy và học về các
kiến thức phần quang hình học và các giải pháp khắc phục 31
CHƢƠNG 2. TIẾN TRÌNH HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA VỀ CHỦ ĐỀ
HỘP ĐEN PHẦN QUANG HÌNH HỌC VẬT LÍ 11- THPT 34
2.1. Những mục tiêu học sinh cần đạt đƣợc khi học phần quang hình
học 34
2.1.1. Mục tiêu về kiến thức 34
2.1.2. Mục tiêu về kỹ năng 34
2.1.3. Mục tiêu về tình cảm và thái độ 35
2.1.4. Mục tiêu về phát triển tƣ duy 35
2.2. Quy trình tổ chức hoạt động ngoại khóa về chủ đề hộp đen phần
quang hình học Vật lí 11- THPT 36
2.2.1. Mục tiêu của hoạt động ngoại khóa 36
2.2.2. Nội dung của hoạt động ngoại khóa các bài toán hộp đen quang hình
cho học sinh lớp 11 THPT 37
2.2.2.1. Nội dung và các bƣớc giải theo phƣơng pháp hộp đen các
bài tập hộp đen về chủ đề quang hình học trong tổ chức hoạt động
ngoại khóa. 38
2.2.2.2. Quy trình bồi dƣỡng phƣơng pháp hộp đen cho học sinh
thông qua việc giải các bài tập đã soạn thảo 54
2.2.2.3. Xây dựng nội dung các bài tập thí nghiệm giao học sinh. 74
2.2.3. Dự kiến hình thức tổ chức và phƣơng pháp dạy học của hoạt động
ngoại khóa 75
2.2.3.1. Dự kiến hình thức tổ chức ngoại khóa 75
2.2.3.2. Dự kiến các khó khăn, sai lầm của học sinh khi giải quyết
các nhiệm vụ và phƣơng pháp hƣớng dẫn tƣơng ứng của giáo viên. 77
CHƢƠNG 3. THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM 81
3.1. Mục đích thực nghiệm sƣ phạm 81
3.2. Nhiệm vụ của thực nghiệm sƣ phạm 81
3.3. Đối tƣợng và thời gian thực nghiệm sƣ phạm 81
3.4. Phƣơng pháp thực nghiệm sƣ phạm 82
3.5. Kết quả thực nghiệm sƣ phạm 82
3.5.1. Phân tích và đánh giá diễn biến quá trình thực nghiệm sƣ phạm 82
3.5.1.1. Học sinh nhận nhiệm vụ thực nghiệm, thảo luận nhiệm vụ
và phân công nhóm 82
3.5.1.2. Học sinh làm việc theo nhóm thực hiện các nhiệm vụ đƣợc
giao tại nhà. 83
3.5.1.3. Buổi báo cáo kết quả thực nghiệm 85
3.5.2. Phân tích kết quả bài kiểm tra cuối đợt thực nghiệm sƣ phạm 86
KẾT LUẬN 93
TÀI LIỆU THAM KHẢO 96
1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Thế giới đang xảy ra sự bùng nổ tri thức khoa học và công nghệ. Xã
hội phồn vinh ở thế kỷ 21 phải là một xã hội “dựa vào tri thức”, vào tƣ duy
sáng tạo, vào tài năng sáng chế của con ngƣời. Để có thể vƣơn lên đƣợc, đòi
hỏi chúng ta phải đào tạo nguồn nhân lực không những phải có kiến thức, mà
còn phải có năng lực hoạt động thực tiễn. Để tồn tại trong thời đại toàn cầu
hóa đầy biến động, nhiều thách thức đòi hỏi con ngƣời phải có kiến thức, có
năng lực sáng tạo. Chính vì vậy mà Hội nghị ban chấp hành Trung ƣơng khóa
VIII cũng khẳng định: “Đổi mới phƣơng pháp dạy và học ở tất cả các cấp học,
bậc học, áp dụng những phƣơng pháp giáo dục hiện đại, bồi dƣỡng học sinh
năng lực tƣ duy sáng tạo, năng lực giải quyết vấn đề”. Do vậy, việc đổi mới
phƣơng pháp dạy và học trong nhà trƣờng phổ thông trong đó yêu cầu đổi
mới phƣơng pháp dạy và học đối với môn Vật lí là điều tất yếu.
Vật lí học là một môn khoa học thực nghiệm, học sinh vừa đƣợc trang
bị kiến thức, vừa đƣợc trang bị phƣơng pháp làm việc và năng lực hoạt động
thực nghiệm.
Trong dạy học kiến thức phần quang hình học, lƣợng kiến thức rất
phong phú, trong khi thời lƣợng dành cho dạy học nội khóa rất ít. Mặt khác,
phần quang hình học có nhiều cơ hội cho học sinh tham gia vào các hoạt động
thực nghiệm gắn với thực tiễn. Đồng thời với việc luyện tập, củng cố kiến
thức vừa phát triển các kỹ năng hoạt động thực nghiệm, vừa có thể đƣợc trang
bị thêm phƣơng pháp hộp đen nếu cho học sinh thực hiện và giải quyết các
bài tập hộp đen đơn giản.
Trong nhiều năm gần đây, đã có một số đề tài luận văn nghiên cứu
việc tổ chức hoạt động ngoại khóa với tƣ cách là một trong những giải pháp
2
tháo gỡ khó khăn cho dạy học nội khóa về mặt thời gian và chƣơng trình bắt
buộc, tạo điều kiện phát triển nhiều loại năng lực hoạt động thực tiễn. Tuy
nhiên chƣa có đề tài nào nghiên cứu lí luận và thực nghiệm việc tổ chức hoạt
động ngoại khóa về chủ đề hộp đen phần quang hình học.
Vì vậy, để khắc phục các khó khăn về mặt thời gian trong dạy học nội
khóa mà vẫn tận dụng đƣợc các ƣu thế trên của phần kiến thức về quang hình
học chúng tôi lựa chọn đề tài: “Tổ chức hoạt động ngoại khóa về chủ đề
hộp đen phần quang hình học Vật lí 11 - THPT”.
2. Mục đích nghiên cứu
Tổ chức hoạt động ngoại khóa hƣớng dẫn học sinh chế tạo các hộp
đen quang hình và giải các bài toán hộp đen đó nhằm bồi dƣỡng cho học sinh
phƣơng pháp hộp đen và qua đó phát triển tính tích cực, nâng cao năng lực
hoạt động thực nghiệm.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt đƣợc mục đích nêu trên, đề tài có các nhiệm vụ nghiên cứu cụ
thể sau:
- Nghiên cứu cơ sở lí luận và thực tiễn về hoạt động ngoại khóa ở
trƣờng THPT.
- Nghiên cứu cơ sở lý luận về phƣơng pháp hộp đen.
- Nghiên cứu về tính tích cực và năng lực sáng tạo của HS.
- Điều tra, khảo sát thực trạng dạy học các kiến thức phần quang hình
học ở Vật lí 11, đặc biệt là việc sử dụng bài tập vật lí nói chung và việc sử
dụng bài tập hộp đen nói riêng trong dạy học ngoại khóa phần này của học
sinh THPT.
- Soạn thảo nội dung và tiến trình dạy học cụ thể một số bài toán hộp
đen phần quang hình học Vật lí 11 - THPT ứng với các hộp đen đã chế tạo để
bồi dƣỡng phƣơng pháp hộp đen cho học sinh.
3
- Thực nghiệm sƣ phạm tiến trình tổ chức hoạt động ngoại khóa một
số bài tập hộp đen ở lớp 11 để đánh giá tính khả thi của việc tổ chức hoạt
động ngoại khóa về chủ đề hộp đen nói chung và của tiến trình hoạt động
ngoại khóa về chủ đề hộp đen phần quang hình học nói riêng.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
a) Đối tƣợng nghiên cứu:
Học sinh lớp 11 trƣờng THPT, hoạt động ngoại khóa trong dạy học
Vật lí ở trƣờng THPT.
b) Phạm vi nghiên cứu:
Tổ chức hoạt động ngoại khóa về chủ đề hộp đen phần quang hình học
Vật lí 11 - THPT.
5. Giả thuyết khoa học
Nếu tổ chức tốt việc hoạt động ngọai khóa để hƣớng dẫn học sinh chế
tạo đƣợc các hộp đen quang học đơn giản và vận dụng đƣợc phƣơng pháp hộp
đen để giải bài toán với các hộp đen đã chế tạo thì sẽ trang bị đƣợc cho học
sinh phƣơng pháp hộp đen và phát triển đƣợc tính tích cực và năng lực hoạt
động thực nghiệm ở học sinh.
6. Phƣơng pháp nghiên cứu
Để thực hiện các nhiệm vụ nghiên cứu trên, chúng tôi sử dụng các
phƣơng pháp nghiên cứu sau:
- Phƣơng pháp nghiên cứu lí thuyết:
Các tài liệu lí luận dạy học, các luận văn, khóa luận tốt nghiệp, các bài
toán, chƣơng trình và SGK Vật lí, nhất là các tài liệu về tổ chức hoạt động
ngoại khóa và bồi dƣỡng phƣơng pháp hộp đen cho học sinh để xây dựng cơ
sở lí luận cho đề tài.
- Phƣơng pháp điều tra quan sát:
4
Trao đổi với giáo viên và học sinh về thực trạng dạy và học về hoạt
động ngoại khóa nói chung và hoạt động ngoại khóa về chủ đề hộp đen nói
riêng ở lớp 11.
- Phƣơng pháp thực nghiệm sƣ phạm:
Thực nghiệm sƣ phạm ở lớp 11 về tiến trình hoạt động ngoại khóa về
chủ đề hộp đen phần quang hình học đã soạn thảo để đánh giá tính khả thi của
việc tổ chức hoạt động ngoại khóa cho học sinh lớp 11 nói chung và của tiến
trình hoạt động ngoại khóa về chủ đề hộp đen phần quang hình học đã soạn
thảo nói riêng. So sánh những hiệu quả của chúng đối với việc phát huy tính
tích cực và năng lực sáng tạo của học sinh.
- Phƣơng pháp thống kê:
Thống kê kết quả.
7. Đóng góp của đề tài
Xây dựng đƣợc một số bài tập hộp đen về phần quang hình học và kế
hoạch dạy học ngoại khóa về chủ đề hộp đen phần quang hình học Vật lí 11-
THPT nhằm phát triển tính tích cực, năng lực hoạt động của học sinh và tạo
điều kiện để học sinh tìm tòi khám phá, phát huy tốt khả năng suy luận, tƣ
duy logic của học sinh.
8. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục các tài liệu tham khảo, luận văn
gồm 3 chƣơng:
Chƣơng 1. Cơ sở lí luận và thực tiễn của việc tổ chức hoạt động ngoại
khóa về chủ đề hộp đen phần quang hình học Vật lí 11 - THPT.
Chƣơng 2. Tiến trình hoạt động ngoại khóa về chủ đề hộp đen phần
quang hình học Vật lí 11- THPT.
Chƣơng 3. Thực nghiệm sƣ phạm.
5
NỘI DUNG
CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC TỔ CHỨC HOẠT
ĐỘNG NGOẠI KHÓA VỀ CHỦ ĐỀ HỘP ĐEN PHẦN QUANG HÌNH
HỌC VẬT LÍ 11 - THPT
1.1. Hoạt động ngoại khóa Vật lí trong nhà trƣờng phổ thông
1.1.1. Thế nào là hoạt động ngoại khóa.
Hoạt động ngoại khóa là những hoạt động đƣợc tổ chức ngoài giờ học
các môn văn hóa, có tổ chức, có kế hoạch. Hoạt động trên nguyên tắc tự
nguyện dƣới sự hƣớng dẫn của giáo viên với số lƣợng học sinh không hạn
chế.
1.1.2. Vị trí , vai trò của hoạt động ngoại khóa trong hệ thống các hình thức
tổ chức dạy học ở trường phổ thông
- Hoạt động ngoại khóa là một trong ba hình thức dạy học chủ yếu ở
trƣờng phổ thông hiện nay.
- Vai trò của hoạt động ngoại khóa nói chung và hoạt động ngoại khóa
Vật lí nói riêng vô cùng quan trọng trong việc giáo dục học sinh trên tất cả
các mặt, cụ thể là:
* Về mặt giáo dục nhận thức: Hoạt động ngoại khóa giúp học sinh
củng cố, đào sâu, mở rộng những kiến thức đã học trên lớp, ngoài ra giúp học
sinh vận dụng kiến thức đã học vào giải quyết những vấn đề thực tiễn đời
sống đặt ra, tạo điều kiện để học đi đôi với hành, lí thuyết đi đôi với thực tiễn.
* Về mặt rèn luyện kĩ năng: Hoạt động ngoại khóa rèn luyện cho học
sinh kỹ năng phân tích, kĩ năng giải quyết vấn đề, kĩ năng thực nghiệm, kĩ
năng tự quản, kỹ năng tổ chức, kỹ năng điều khiển, kỹ năng làm việc theo
6
nhóm, ngoài ra còn góp phần phát triển kỹ năng giao tiếp, kỹ năng chế tạo
dụng cụ và làm thí nghiệm, kỹ năng giải quyết vấn đề…
* Về phát triển tƣ duy: Hoạt động ngoại khóa rèn luyện và phát triển
các năng lực tƣ duy cho học sinh nhƣ: Tƣ duy logic, tƣ duy trừu tƣợng, tƣ duy
sáng tạo…
* Về giáo dục tinh thần thái độ: Hoạt động ngoại khóa có tác dụng
khơi dậy niềm say mê hứng thú học tập, thực hành, lòng ham hiểu biết, yêu
khoa học và phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh. Góp phần
giáo dục tính tổ chức, tính kế hoạch, tinh thần làm chủ,và hợp tác trên cơ sở
những hoạt động thực tế. Ngoài ra còn giúp cho học sinh có thể hiểu sâu hơn
về những giá trị văn hóa, truyền thống của cha ông, của quê hƣơng, đất nƣớc,
nâng cao nhận thức về các vấn đề xã hội.
Nhƣ vậy, hoạt động ngoại khóa đóng một vai trò rất quan trọng trong
việc bổ sung các kiến thức, kỹ năng và kinh nghiệm sống cho học sinh, giúp
học sinh hoàn thiện nhân cách và phát triển toàn diện, cân đối về trí tuệ, đạo
đức, thể dục, thẩm mỹ, những điều mà ở nội khóa còn yếu.
1.1.3. Đặc điểm của hoạt động ngoại khóa Vật lí
Hoạt động ngoại khóa Vật lí nói riêng cũng nhƣ hoạt động ngoại khóa
nói chung có những đặc điểm sau:
- Đƣợc thực hiện ngoài giờ học chính khóa.
- Có thể đƣợc tổ chức dƣới nhiều dạng: Dạng tập thể cả lớp, dạng theo
nhóm năng khiếu, dạng học tập, dạng vui chơi, dạng thƣờng kì, dạng đột xuất
nhân những dịp kỉ niệm hay lễ hội…
- Nội dung của hoạt động ngoại khóa thƣờng liên quan đến nội dung
học tập trong chƣơng trình nội khóa, phù hợp với trình độ và đặc điểm của đối
tƣợng tham gia.
7
- Hình thức ngoại khóa Vật lí rất đa dạng, bao gồm ngoại khóa làm bài
tập, làm thí nghiệm, tham quan công trình Vật lí, hội vui Vật lí… nhằm giúp
học sinh mở rộng, đào sâu, làm phong phú thêm những kiến thức đã đƣợc học
trong giờ nội khóa.
- Cách đánh giá kết quả thông qua những biểu hiện trong quá trình
tham gia hoạt động và sản phẩm của học sinh…
- Học sinh đƣợc giao lƣu với nhau, có thể phát huy tính năng động,
sáng tạo của mình mà không bị hạn chế bởi những căng thẳng nhƣ trong giờ
học trên lớp.
Nhƣ vậy hoạt động ngoại khóa không gò bó về thời gian, không gian
cũng nhƣ trình tự nội dung nhƣ giờ học nội khóa, do đó giáo viên có thể dễ
dàng kết hợp hoạt động ngoại khóa với những phƣơng pháp, hình thức dạy
học khác.
1.1.4. Nội dung của hoạt động ngoại khóa Vật lí
Nội dung ngoại khóa Vật lí ở trƣờng phổ thông rất đa dạng nhƣng có
thể kể đến một số nội dung hoạt động ngoại khóa mà học sinh có thể thực
hiện đƣợc nhƣ:
- Nghiên cứu những kiến thức lí thuyết về Vật lí và kĩ thuật.
- Nghiên cứu, tìm hiểu những ứng dụng của Vật lí trong đời sống, kĩ
thuật nhƣ: Kĩ thuật điện, kĩ thuật vô tuyến điện, kĩ thuật chụp ảnh, các ứng
dụng của sóng siêu âm…
- Thiết kế, chế tạo, sử dụng các dụng cụ, làm thí nghiệm Vật lí và
nghiên cứu những ứng dụng kĩ thuật của Vật lí.
Để lựa chọn nội dung tổ chức hoạt động ngoại khóa về Vật lí phù hợp
thì giáo viên cần phải căn cứ vào nội dung kiến thức mà học sinh đƣợc học
trong nội khóa và tầm quan trọng của kiến thức này trong đời sống, kĩ thuật
cũng nhƣ mục tiêu dạy học về phần kiến thức đó mà học sinh cần phải đạt đƣợc.
8
Căn cứ vào các hƣớng có thể tổ chức hoạt động ngoại khóa về Vật lí
nhƣ trên và thực tế dạy học Vật lí ở trƣờng phổ thông hiện nay, chúng tôi lựa
chọn nội dung của đề tài chủ yếu là hoạt động thực nghiệm: Thiết kế, chế tạo
và sử dụng dụng cụ và làm thí nghiệm đơn giản sẽ giúp các em hiểu đƣợc bản
chất của hiện tƣợng, học sinh tự tìm tòi chế tạo, tự tay thực hiện thí nghiệm
không những dẫn đến sự tin tƣởng về các kiến thức đã học mà còn phát huy
đƣợc tính tích cực và khả năng sáng tạo của học sinh…để bù đắp sự hạn chế
về thời gian của giờ học nội khóa. Vì vậy, chúng tôi chọn nội dung kiến thức
của phần quang hình học trong sách giáo khoa Vật lí lớp 11 phổ thông để xây
dựng nội dung cho hoạt động ngoại khóa.
1.1.5. Các hình thức hoạt động ngoại khóa Vật lí
Các hình thức hoạt động ngoại khóa Vật lí đƣợc phân chia mang tính
chất tƣơng đối, không phân biệt đƣợc rõ ràng. Có thể dựa theo số lƣợng học
sinh tham gia, theo nội dung ngoại khóa, theo thời gian và địa điểm diễn ra
hoạt động ngoại khóa… Hiện nay, căn cứ vào thời gian và địa điểm diễn ra
hoạt động ngoại khóa ngƣời ta thƣờng tổ chức hoạt động ngoại khóa theo các
hình thức sau:
- Hoạt động ngoại khóa ở nhà trƣờng nhƣ: Hội thi Vật lí, hội vui Vật
lí, chuyên đề Vật lí, tổ chức câu lạc bộ (nhóm) Vật lí, viết báo tƣờng hoặc tập
san về Vật lí, luyện giải bài tập Vật lí…
- Hoạt động ngoại khóa ở nhà: Tham gia thiết kế, chế tạo dụng cụ và
tiến hành các thí nghiệm với các dụng cụ đã chế tạo.
- Hoạt động ngoại khóa ở các nơi khác: Tham quan các công trình kĩ
thuật, ứng dụng Vật lí…
Căn cứ vào thời gian dạy học nội khóa chƣa đáp ứng đƣợc nhu cầu đổi
mới, vào các dụng cụ thí nghiệm phục vụ cho việc dạy học kiến thức về phần
quang hình học còn thiếu. Chúng tôi lựa chọn hình thức tổ chức hoạt động
9
ngoại khóa về chủ đề hộp đen phần quang hình học về các cách xác định đặc
điểm, thông số của các linh kiện quang kết hợp với hoạt động ngoại khóa ở
nhà trong việc thực hiện một số nhiệm vụ chuẩn bị ở nhà và hoạt động ngoại
khóa ở trƣờng với việc chế tạo và tiến hành thí nghiệm về cách xác đinh đặc
điểm và thông số của các linh kiện quang đó.
1.1.6. Phương pháp hướng dẫn hoạt động ngoại khóa Vật lí
Đặc điểm của hoạt động ngoại khóa Vật lí là mềm dẻo và nhẹ nhàng,
nhƣng không hề đơn giản, nó tùy thuộc vào nội dung ngoại khóa, trình độ của
học sinh và giáo viên. Tuy nhiên, để có tác dụng tích cực đối với hoạt động
nhận thức của học sinh thì phải tùy thuộc vào khả năng và mức độ giải quyết
vấn đề đặt ra của học sinh trên cơ sở giáo viên lựa chọn kiểu định hƣớng hoạt
động học cho học sinh. Và sau đây là các kiểu định hƣớng hoạt động học của
ngƣời dạy và đặc điểm của nó:
- Định hƣớng tìm tòi: Là kiểu hƣớng dẫn mà giáo viên không chỉ ra
cho học sinh một cách tƣờng minh các kiến thức và cách thức hoạt động mà
hoc sinh cần áp dụng, giáo viên chỉ đƣa ra cho học sinh mang tính gợi ý sao
cho học sinh suy nghĩ tự tìm tòi , huy động hoặc xây dựng những kiến thức và
cách thức hoạt động thích hợp để giải quyết nhiệm vụ mà họ đảm nhận.
- Định hƣớng tái tạo: Là kiểu hƣớng dẫn trong đó giáo viên hƣớng học
sinh vào việc huy động, áp dụng những kiến thức, cách thức hoạt động học
sinh đã nắm đƣợc hoặc đã đƣợc giáo viên chỉ ra một cách tƣờng minh để học
sinh có thể thực hiện đƣợc nhiệm vụ học tập mà họ đảm nhận.
- Định hƣớng khái quát chƣơng trình hóa: Là kiểu hƣớng dẫn phối hợp
các đặc điểm của hai kiểu hƣớng dẫn trên. Định hƣớng khái quát chƣơng trình
hóa cũng là sự hƣớng dẫn cho học sinh tự tìm tòi cách giải quyết. Trong đó,
giáo viên định hƣớng hoạt động tƣ duy cho học sinh theo đƣờng lối khái quát
của việc giải quyết vấn đề. Sự định hƣớng ban đầu đòi hỏi sự tự lực tìm tòi
10
giải quyết của học sinh. Nếu học sinh không giải quyết đƣợc nhiệm vụ dƣới
sự hƣớng dẫn ban đầu thì giáo viên sẽ gợi ý thêm, cụ thể hóa hơn, chi tiết hơn
những vấn đề để thu hẹp hơn phạm vi, mức độ phải tìm tòi cho vừa sức của
học sinh sau đó học sinh tự thực hiện nhiệm vụ đƣợc giao.
Trong đề tài của mình, để tăng cƣờng tính tích cực, tự lực của học sinh
trong việc tổ chức hoạt động ngoại khóa chủ đề hộp đen phần quang hình học,
chúng tôi kết hợp các kiểu hƣớng dẫn trên một cách hợp lí, hiệu quả với yêu
cầu cao nhƣng vẫn đảm bảo tính vừa sức.
1.1.7. Quy trình tổ chức hoạt động ngoại khóa Vật lí.
Hoạt động ngoại khóa có thể thực hiện theo những bƣớc sau:
Bƣớc 1: Lựa chọn chủ đề ngoại khóa.
Căn cứ vào nội dung chƣơng trình, mục tiêu dạy học, tình hình thực tế
của dạy học nội khóa bộ môn, đặc điểm của học sinh và điều kiện của giáo
viên cũng nhƣ của nhà trƣờng để lựa chọn chủ đề của hoạt động ngoại khóa.
Việc lựa chọn này cần phải rõ ràng để có tác dụng định hƣớng tâm lí và kích
thích sự tích cực, sự sẵn sàng của học sinh ngay từ đầu.
Bƣớc 2: Lập kế hoạch ngoại khóa.
Khi lập kế hoạch ngoại khóa, giáo viên cần:
- Xác định mục tiêu của hoạt động ngoại khóa gồm các mục tiêu: Về
kiến thức, về rèn luyện kĩ năng, về phát triển tƣ duy, về thái độ, tình cảm.
- Xác định nội dung ngoại khóa: Giao cho học sinh những nhiệm vụ
cụ thể.
- Xác định đối tƣợng tham gia.
- Dự kiến hình thức tổ chức ngoại khóa.
- Dự kiến phƣơng pháp dạy học, đặc biệt là dự kiến những khó khăn
sai lầm của học sinh và hƣớng dẫn của giáo viên để giúp đỡ học sinh vƣợt qua
những khó khăn và khắc phục các sai lầm đó.
11
- Dự kiến thời gian thực hiện các giai đoạn của giai đoạn của hoạt
động ngoại khóa.
- Dự kiến những công việc cần sự giúp đỡ của các lực lƣợng giáo dục
khác.
Bƣớc 3: Tiến hành ngoại khóa theo kế hoạch.
Khi tiến hành hoạt động ngoại khóa theo kế hoạch, giáo viên lƣu ý
những nội dung sau:
- Theo dõi học sinh thực hiện các nhiệm vụ để kịp thời giúp đỡ, động
viên, khuyến khích các em, đồng thời phát hiện những vấn đề nảy sinh ngoài
dự kiến để kịp thời điều chỉnh sao cho phù hợp với kế hoạch đã đặt ra.
- Đối với hoạt động có quy mô lớn nhƣ hoạt động toàn lớp, toàn khối,
giáo viên phải đóng vai trò là ngƣời tổ chức, điều khiển, hƣớng dẫn hoạt
động. Đặc biệt giáo viên phải là ngƣời trọng tài để học sinh thảo luận, tranh
luận rộng rãi những nội dung ngoại khóa.
- Đối với các hoạt động có quy mô nhỏ nhƣ tổ, nhóm học sinh thì cần
để cho học sinh hoàn toàn tự chủ cả về việc tổ chức và thực hiện các nhiệm
vụ đƣợc giao. Giáo viên chỉ giúp đỡ khi học sinh gặp khó khăn, vƣớng mắc
và không thể tự giải quyết đƣợc.
Bƣớc 4: Tổ chức cho học sinh báo cáo kết quả, rút kinh nghiệm, khen
thƣởng.
- Sau khi học sinh hoàn thành các nhiệm vụ đƣợc giao, cần tổ chức
cho các em báo cáo nhiệm vụ và giới thiệu sản phẩm của nhóm mình với mọi
ngƣời. Đó là điều kiện để các em thể hiện những kiến thức, kĩ năng các em đã
thu đƣợc và kết quả quá trình hoạt động của mình trong đợt ngoại khóa, thể
hiện sự sáng tạo, hiệu quả làm việc nhóm và các kĩ năng báo cáo, thuyết trình.
- Việc đánh giá hiệu quả của hoạt động ngoại khóa phải dựa vào cả
quá trình diễn ra hoạt động. Giáo viên đánh giá hiệu quả của hoạt động ngoại
12
khóa thông qua sự hứng thú, tính tích cực, những biểu hiện của sự sáng tạo,
những nội dung kiến thức, kĩ năng, tình cảm thái độ mà học sinh đạt đƣợc và
những sản phẩm của học sinh.
- Giáo viên nhận xét, đánh giá quá trình tham gia hoạt động ngoại
khóa của học sinh và động viên, khích lệ, khen thƣởng để học sinh tích cực
hơn trong các hoạt động sau này.
- Sau khi tổ chức hoạt động ngoại khóa, giáo viên phải đánh giá, rút
kinh nghiệm, điều chỉnh nội dung, hình thức và phƣơng pháp để những hoạt
động ngoại khóa sau phù hợp và đạt hiệu quả cao hơn.
Để tổ chức hoạt động ngoại khóa phù hợp và đạt hiệu quả cao thì
chúng ta phải vận dụng quy trình tổ chức hoạt động ngoại khóa một cách
mềm dẻo, linh động tùy thuộc vào nội dung ngoại khóa, yêu cầu giáo dục và
hoàn cảnh của từng lớp, từng trƣờng. Ngoài ra chúng ta nên kết hợp tổ chức
hoạt động ngoại khóa đi song hành với các phƣơng pháp, hình thức khác sẽ
làm cho giờ học thêm sinh động, trực quan, kích thích đƣợc hứng thú của học
sinh tùy thuộc vào kiến thức, nhiệm vụ và đối tƣợng học sinh. Ở đây chúng
tôi vận dụng phƣơng pháp hộp đen trong việc tổ chức hoạt động ngoại khóa
hƣớng dẫn học sinh chế tạo các hộp đen quang hình và giải các bài toán với
các hộp đen đó nhằm bồi dƣỡng cho học sinh phƣơng pháp hộp đen và qua đó
phát triển tính tích cực, nâng cao năng lực hoạt động thực nghiệm.
1.1.8. Vai trò của giáo viên và học sinh trong hoạt động ngoại khóa
- Vai trò của giáo viên:
+ Là ngƣời lựa chọn các vấn đề sao cho có tác dụng kích thích các
hoạt động nhận thức.
+ Là ngƣời thiết kế, tổ chức, điều khiển, hƣớng dẫn, hỗ trợ, phản hồi,
giúp hoạt động nhóm và tạo điều kiện cho học sinh tiến hành các hoạt động.
13
- Vai trò của học sinh:
Học sinh đóng vai trò là trung tâm của quá trình dạy học, họ tự quyết
định một phần hay toàn bộ chiến lƣợc học tập, học sinh và nhóm học sinh
cùng làm việc để tìm ra giải pháp, chiến lƣợc giải quyết nhiệm vụ đã đề ra.
1.2. Bồi dƣỡng phƣơng pháp hộp đen cho học sinh trong dạy học Vật lí ở
trƣờng phổ thông
Trong dạy học Vật lí, giáo viên có thể vận dụng kĩ thuật dạy học
nhóm, thông qua các hình thức hoạt động ngoại khóa để hƣớng dẫn các nhóm
học sinh tự chế tạo một hệ vật lí chứa một số phần tử và có một chức năng
nhất định. Dùng hệ đã xây dựng đóng kín lại sẽ tạo ra một hộp đen (đối với
những học sinh khác) để xây dựng bài toán hộp đen. Các hộp đen và bài toán
hộp đen đƣợc xây dựng theo hƣớng dẫn của giáo viên tƣơng ứng với một
phạm vi kiến thức đã học, sau đó giao cho các nhóm học sinh khác thực hiện.
Về thực chất, cách làm này tạo điều kiện cho học sinh vận dụng các kiến thức,
hiểu biết của mình trong một số lĩnh vực, nội dung cụ thể (các hiểu biết này
thƣờng mang tính tích hợp) để thực hiện nhiệm vụ xây dựng một hệ Vật lí
thực với một quy trình hoạt động và vận hành nhất định, phù hợp với các kiến
thức Vật lí đã học. Căn cứ vào hệ đã tạo đƣợc để xây dựng một bài toán với
yêu cầu xác định cấu trúc, chức năng hay thông số của hệ vừa xây dựng. Để
làm đƣợc điều này, học sinh phải vận dụng rất nhiều kiến thức có liên quan
đến hệ đã xây dựng và các hệ vật lí có các dấu hiệu hoạt động tƣơng tự (có
các dấu hiệu chung- giống nhau và các dấu hiệu riêng- khác biệt).
1.2.1. Phương pháp hộp đen
a. Khái niệm “phƣơng pháp hộp đen”:
Hộp đen là một hệ (một máy kĩ thuật, một hệ Vật lí) mà ta hoàn toàn
chƣa biết hoặc chỉ biết một phần cấu trúc của nó. Do đặc tính của hệ, ta không
thể quan sát trực tiếp và cũng không đƣợc phép tháo ra để quan sát cấu trúc
14
Tác
động
vào
đầu
vào
Tùy theo đầu
ra mà thay đổi
đầu vào
bên trong của nó. Để khám phá cấu trúc bên trong của nó hay khám phá một
đặc tính nào đó của hệ ngƣời ta dùng phƣơng pháp hộp đen.
- Phƣơng pháp hộp đen là phƣơng pháp nhận thức khoa học nhằm phát
hiện chức năng hoặc cấu trúc của hộp đen (black- box) bằng cách thông qua
thí nghiệm (thay đổi có chủ định đầu vào –Input, thâu tóm đầu ra –Output) và
suy luận, phát hiện mối liên hệ giữa các đại lƣợng ở đầu vào và đại lƣợng ở
đầu ra.
Sơ đồ biểu đạt tóm tắt phƣơng pháp hộp đen:
b. Mục đích của việc sử dụng phƣơng pháp hộp đen:
Trong khoa học và kĩ thuật, ngƣời ta thƣờng sử dụng phƣơng pháp
hộp đen với những mục đích nhận thức sau:
- Phát hiện xem một hệ sẽ hoạt động nhƣ thế nào, “phản ứng” ra sao
khi chịu những tác động nhất định. Nhiệm vụ này đƣợc đặt ra nếu nhƣ ngƣời
ta cần tìm hiểu chức năng của một dụng cụ kĩ thuật, chỉ nhằm để biết cách sử
dụng nó, mà không cần biết cấu tạo bên trong của dụng cụ.
- Nghiên cứu xem có thể thu nhận những kết luận định tính hoặc định
lƣợng nào về cấu trúc của một hệ. Nhiệm vụ này đƣợc đặt ra cho nhà kĩ thuật,
tìm sự hỏng hóc mà không cần phải tháo máy móc, dụng cụ đó.
Đầu
vào
Hộp đen
Đầu
ra
Ngƣời nghiên cứu
15
Sự phổ biến của những nhiệm vụ nêu trên trong thực tiễn đời sống và
kĩ thuật đòi hỏi trong dạy học Vật lí, cần phải cho học sinh làm quen với
phƣơng pháp hộp đen.
c. Đặc điểm của phƣơng pháp hộp đen:
- Đặc điểm của phƣơng pháp hộp đen là thu thập thông tin về những
đặc điểm của đối tƣợng cần nghiên cứu bằng thí nghiệm.
- Ở phƣơng pháp hộp đen diễn ra một quá trình nghiên cứu có kế
hoạch, có hệ thống.
1.2.2. Sự cần thiết phải bồi dưỡng phương pháp hộp đen cho học sinh
trong dạy học Vật lí ở trường phổ thông
Các bài tập hộp đen không những gây hứng thú học tập, khêu gợi sự tò
mò tự nhiên (cái gì ở trong hộp, cấu trúc hộp nhƣ thế nào gây ra hiện tƣợng
nhƣ đã quan sát đƣợc…), mà còn có thể bồi dƣỡng năng lực tƣ duy, năng lực
giải quyết vấn đề (dự đoán, suy luận logic, đề xuất phƣơng án thí nghiệm
kiểm tra…) cũng nhƣ rèn luyện các kĩ năng thí nghiệm cho học sinh.
Trong dạy học Vật lí, để đƣa học sinh vào vị trí chủ thể của hoạt động
nhận thức bằng hoạt động tự giác, tích cực, tự lực của mình không những
trong việc chiếm lĩnh kiến thức mà còn trong quá trình vận dụng kiến thức, kĩ
năng để từ đó nâng cao chất lƣợng kiến thức, hình thành và phát triển năng
lực thực hành, năng lực hoạt động sáng tạo, ý thức hoạt động tập thể thì cần
thiết bồi dƣỡng phƣơng pháp hộp đen cho học sinh.
1.2.3. Bồi dưỡng phương pháp hộp đen cho học sinh trong dạy học Vật lí ở
trường phổ thông
a. Các khả năng bồi dƣỡng phƣơng pháp hộp đen cho học sinh trong
dạy học Vật lí.
Hiện nay, trong một số sách bài tập, sách tham khảo cho học sinh phổ
thông, các tác giả đã đƣa vào một số bài tập dƣới dạng hộp đen. Bài tập hộp
16
đen cũng đã từng xuất hiện trong các đề thi tuyển sinh vào khối lớp chuyên,
lớp chọn và đặc biệt trong các đề thi Olympic… Nhƣng việc giải bài tập đó
chỉ đòi hỏi học sinh dùng suy luận lí thuyết đoán nhận cấu trúc, chức năng
chứ không tiến hành thí nghiệm kiểm tra. Điều đó có nghĩa là đã không sử
dụng phƣơng pháp hộp đen để giải bài tập.
Trong chƣơng trình Vật lí phổ thông, có nhiều nội dung kiến thức giáo
viên có thể bồi dƣỡng cho học sinh phƣơng pháp hộp đen thông qua việc giải
bài tập hộp đen với các dụng cụ thí nghiệm phổ biến, đơn giản, sẵn có ở
trƣờng phổ thông hoặc tự làm từ những vật liệu dễ kiếm, rẻ tiền.
Giáo viên có thể sử dụng bài tập hộp đen để đặt vấn đề khi nghiên cứu
kiến thức mới, khi kiểm tra đánh giá kiến thức của học sinh và đặc biệt đào
sâu mở rộng hệ thống hóa kiến thức.
b. Các bƣớc của phƣơng pháp hộp đen.
Trong dạy học, việc hƣớng dẫn học sinh giải các bài toán hộp đen có
nhiều tác dụng: Củng cố, đào sâu, mở rộng kiến thức; phát triển tƣ duy; phát
triển kĩ năng thí nghiệm và phát triển hứng thú nhận thức. Việc giải quyết các
vấn đề đặt ra trong bài toán hộp đen không thể thực hiện một cách tùy tiện
theo kiểu thử sai mà cần phải trang bị cho học sinh một quy trình nghiên cứu
có kế hoạch, có hệ thống tức là một phƣơng pháp giải bài toán hộp đen. Trong
dạy học Vật lí ở trƣờng phổ thông, quy trình giải bài tập theo phƣơng pháp
hộp đen cần đi theo các bƣớc sau:
- Bƣớc 1: Xác định hộp đen thuộc hệ vật lí nào: Hệ cơ, nhiệt, điện hay
quang.
- Bƣớc 2: Xác định đầu vào, đầu ra, cách thức tác động đầu vào và cách
thức để thu thập thông tin ở đầu ra.
- Bƣớc 3: Tìm cách thay đổi đầu vào, quan sát và ghi chép các thông tin
ở đầu ra để đƣa vào một bảng biểu thị mối quan hệ giữa các thông tin tác
17
động ở đầu vào và các thông tin phản ứng ở đầu ra. Dựa vào bảng biểu thị thu
đƣợc đề ra dự đoán về cấu trúc hoặc chức năng của hộp đen, từ đó suy luận
logic để rút ra các hệ quả có thể kiểm tra bằng thực nghiệm.
- Bƣớc 4: Kiểm tra bằng thực nghiệm nhờ việc tác động và ghi nhận
thông tin ở đầu ra, từ đó đƣa ra xác nhận hoặc phủ định tính đúng đắn của các
dự đoán.
- Bƣớc 5: Thực hiện thêm các phép đo để xác định cụ thể các thông số
hoặc chức năng của hộp đen.
Với hình thức tổ chức hoạt động ngoại khóa theo hình thức dạy học
nhóm trong dạy học Vật lí, giáo viên có thể soạn thảo nội dung bài toán hộp
đen. Sau đó hƣớng dẫn nhóm học sinh thiết kế các phƣơng án thí nghiệm và
dùng phƣơng pháp hộp đen để giải các bài tập đã soạn thảo. Cách làm này tạo
điều kiện cho học sinh khắc sâu và mở rộng kiến thức của mình, đồng thời
qua đó tạo điều kiện cho học sinh phát huy tính tích cực và phát triển các
năng lực hoạt động thực tiễn , đặc biệt là năng lực sáng tạo.
1.3. Thiết kế, chế tạo và sử dụng các dụng cụ thí nghiệm đơn giản trong
dạy học Vật lí ở trƣờng phổ thông
1.3.1. Các đặc điểm cơ bản của dụng cụ thí nghiệm đơn giản
Các đặc điểm cơ bản của dụng cụ thí nghiệm đơn giản chính là những
yêu cầu đòi hỏi đối với việc thiết kế, chế tạo chúng, cụ thể là:
- Việc chế tạo dung cụ thí nghiệm đòi hỏi ít vật liệu, vật liệu đơn giản,
rẻ tiền, dễ kiếm kể cả đối với các thí nghiệm định lƣợng. Việc đo đạc chỉ đòi
hỏi các dụng cụ đo phổ biến nhƣ lực kế, nhiệt kế thƣờng…
- Dụng cụ thí nghiệm phải dễ làm từ việc gia công các vật liệu bằng
các công cụ thông dụng nhƣ kìm, búa, cƣa, giũa…
18
- Dễ lắp ráp, tháo rời các bộ phận của dụng cụ thí nghiệm. Vì vậy, với
cùng một dụng cụ thí nghiệm đơn giản, trong nhiều trƣờng hợp, ta chỉ cần
thay thế các chi tiết phụ trợ là có thể làm đƣợc thí nghiệm khác.
- Dễ bảo quản, vận chuyển và an toàn trong quá trình chế tạo cũng nhƣ
tiến hành thí nghiệm.
- Việc bố trí và tiến hành thí nghiệm với những dụng cụ thí nghiệm
này cũng đơn giản không tốn nhiều thời gian.
- Hiện tƣợng Vật lí diễn ra trong thí nghiệm phải rõ ràng, dễ quan sát.
Trong quá trình dạy học Vật lí ở trƣờng phổ thông, giáo viên có thể
cho học sinh thiết kế, chế tạo những dụng cụ thí nghiệm đơn giản trong khả
năng của các em. Từ đó, học sinh sẽ hiểu rõ hơn về bản chất của các quá trình
Vật lí, giúp các em tin tƣởng vào kiến thức mình đã học từ đó yêu thích, hứng
thú hơn với bộ môn Vật lí.
1.3.2. Sự cần thiết của việc sử dụng các dụng cụ thí nghiệm đơn giản trong
dạy học Vật lí ở trường phổ thông
- Việc học sinh tự tìm tòi thiết kế, chế tạo và sử dụng các dụng cụ thí
nghiệm đơn giản để tiến hành các thí nghiệm Vật lí sẽ phát huy cao độ tính
tích cực tự lực và năng lực hoạt động của học sinh, đặc biệt là năng lực thực
nghiệm và năng lực sáng tạo, góp phần nâng cao chất lƣợng kiến thức.
- Do đƣợc tự tay chế tạo và sử dụng các dụng cụ thí nghiệm để tiến
hành các thí nghiệm, giải thích hoặc tiên đoán các kết quả thí nghiệm, đòi hỏi
học sinh phải huy động các kiến thức Vật lí đã học, vì vậy các em nắm kiến
thức chính xác, sâu sắc và bền vững hơn. Kiến thức không chỉ đƣợc củng cố
mà còn đƣợc mở rộng, đào sâu và hệ thống hóa.
- Các dụng cụ thí nghiệm đơn giản tự thiết kế và chế tạo có thể khắc
phục đƣợc những nhƣợc điểm của các thiết bị thí nghiệm chế tạo sẵn đƣợc
cung cấp trong phòng thí nghiệm. Vì với các thiết bị thí nghiệm chế tạo sẵn