Bài giảng điều tra dịch PGS TS lê hoàng ninh

ĐI U TRA D CHỀ Ị
PGS, TS LÊ HOÀNG NINH
VI N VS-YT CÔNG CÔNGỆ
M c tiêu bài h c ụ ọ
( CK I, II .SĐH)
•
Đ nh nghĩa đ c các t dùng trong v ị ượ ừ ụ
d chị
•
Li t kê đ c các b c ti n hành đi u ệ ượ ướ ế ề
tra m t v d chộ ụ ị
•
Phát tri n đ c m t gi thuy t v ể ượ ộ ả ế ề
nguyên nhân bùng phát d chị
•
Ki m đ nh đ c gi thuy t v nguyên ể ị ượ ả ế ề
nhân bùng phát m t v d chộ ụ ị
•
Tính đ c các s đo liên quan trong ượ ố
đi u tra m t v d chề ộ ụ ị
PHÁT HI N S BÙNG Ệ Ự
PHÁT D CHỊ
1. D a vào d li u giám sát, Đi u traự ữ ệ ề
2. Phân tích các d li u theo không ữ ệ
gian và th i gianờ
3. Qua các s i u báo cáo / qua thông ố ệ
tin ti p xúc c a ca b nhế ủ ệ
4. Nhân viên y tế
LÝ DO ĐI U TRA D CHỀ Ị
1. KI M SOÁT/ PHÒNG CH NG D CHỂ Ố Ị
2. NGHIÊN C UỨ

3. HU N LUY N, ĐÀO T OẤ Ệ Ạ
4. V N Đ CÔNG C NG/ CHÍNH TR XÃ Ấ Ề Ộ Ị
H IỘ
5. CH NG TRÌNH Y T …ƯƠ Ế
BÀI T PẬ
•
Trong năm 2011, t i xã X huy n Y, có ạ ệ
20 ca ch t vì ung th gan. Anh ch ế ư ị
hãy li t kê các lý đ đi u tra xác đ nh ệ ề ị
d ch ( làm trong 10 phút)ị
10 B C ĐI U TRA M T ƯỚ Ề Ộ
V D CHỤ Ị
1. Chu n b công vi c t i th c đ aẩ ị ệ ạ ự ị
2. Xác đ nh s hi n h u c a m t v ị ự ệ ử ủ ộ ụ
d chị
3. Ki m tra/ xác đ nh ch n đoánể ị ẩ
4. Đ nh nghĩa và xác đ nh ca b nh:ị ị ệ
1. Đ nh nghĩa ca b nhị ệ
2. Xác Đ nh và đ m s ca b nhị ế ố ệ
10 B C ĐI U TRA M T ƯỚ Ề Ộ
V D CHỤ Ị
•
5. Ti n hành mô t d ch tế ả ị ễ
•
6. Phát tri n gi thuy t v nguyên ể ả ế ề
nhân bùng phát d chị
•
7. Ki m đ nh gi thuy tể ị ả ế
•
8. N u c n, xem xét, đi u ch nh gi ế ầ ề ỉ ả

thuy t và ti n hành các nghiên c u ế ế ứ
thêm
10 B C ĐI U TRA M T ƯỚ Ề Ộ
V D CHỤ Ị
•
9. Tri n khai các bi n pháp ki m ể ệ ể
soát/ phòng ch ngố
•
10. Công b các phát hi n, k t qu ố ệ ế ả
đi u traề
10 B C ĐI U TRA M T ƯỚ Ề Ộ
V D CHỤ Ị
•
Bài t p 2ậ
•
Trong 10 b c đi u tra n y, theo anh ướ ề ầ
ch b c nào là quan trong nh t, gi i ị ướ ấ ả
thích t i sao?ạ
•
Khi ti n hành đi u tra d ch c n tuân ế ề ị ầ
th theo th t 10 b c đi u tra trên ủ ứ ự ướ ề
không
B C 1: CHU N B CÔNG ƯỚ Ẩ Ị
VI C TRÊN TH C Đ AỆ Ự Ị
•
CÓ 3 NHÓM CÔNG VI C:Ệ
1. Đi u tra:ề
b câu h iộ ỏ
trang b / d ng c : lab, ị ụ ụ
materials, computer,

camera, khác…
2. Qu n lý hành chánhả
3. Tham v n:ấ
vai trò c a b n t i th củ ạ ạ ự
đ aị
ai?/ đâu, khi nào b n g p và ti p ở ạ ặ ế
xúc trao đ iổ
B C 1: CHU N B CÔNG ƯỚ Ẩ Ị
VI C TRÊN TH C Đ AỆ Ự Ị
•
Bài t p:ậ
•
Ngày 30 tháng 12 năm 2010, trung
tâm y t d phòng Tây Ninh báo cáo ế ự
có m t v d ch g m 50 ng i m c ộ ụ ị ồ ườ ắ
b nh tiêu ch y c p ph i nh p vi n. ệ ả ấ ả ậ ệ
Anh ch hãy chu n b cho chuy n đi ị ẩ ị ế
đi u tra phòng ch ng d ch t i đâyề ố ị ạ
B C 2: XÁC Đ NH D CH ƯỚ Ị Ị
•
D CH: khi s ca m c h n s d ki n Ị ố ắ ơ ố ự ế
xãy ra trên dân s / vùng, đ a ố ị
ph ng/ th i kho ngươ ờ ả
1. Sporadic ( t n phát/ l t )ả ẻ ẻ
2. Epidemic ( D ch)ị
3. Endemic ( d ch l u hành đ a ph ng)ị ư ị ươ
4. Pandemic (Đ i d ch)ạ ị
Chùm ca ( Cluster): t p h p ca/ vùng/ th i ậ ợ ờ
kho ng nào đóả
B C 2: XÁC Đ NH D CHƯỚ Ị Ị

•
BÀI T P 3:Ậ
•
Vào tháng 12 năm 2006, TTYTDP
Kiên Giang báo cáo có 24 tr ng h p ườ ợ
viêm não tr em. Sau đó Vi n ở ẻ ệ
Pasteur xác đ nh là do enterovirus ị
71. Theo anh ch đây có ph i là v ị ả ụ
d ch không và b c chu n b c a anh ị ướ ẩ ị ủ
ch nh th nào đ đi u tra v d ch ị ư ế ể ề ụ ị
n y ?ầ
B C 3: TH M Đ NH ƯỚ Ẩ Ị
CH N ĐOÁNẨ
•
M c đích: ụ
•
B o đ m ch n đoán phù h pả ả ẩ ợ
•
Lo i b nh ng sai l m laboạ ỏ ữ ầ
•
Th m đ nh:ẩ ị
•
Riview lâm sàng
•
K t qu xét nghi mế ả ệ
•
Đ ngh :ề ị
•
Tóm t t các d u hi u lâm sàngắ ấ ệ
•

Thăm khám các b nh nhânệ
B C 4 a: Đ NH NGHĨA ƯỚ Ị
CA B NHỆ
•
Đ nh nghĩa ca b nh:ị ệ
•
Các tiêu chí xác đ nh:ị
•
lâm sàng , khu trú th i gian, n i ch n, ờ ơ ố
con ng iườ
•
Thí d : s t, tiêu ch y phân l ng > 3 l n ụ ố ả ỏ ầ
/ ngày, c ng t i …, phát b nh trong ự ụ ạ ệ
ph m v … tu n, nh ng ng i có đi đ n ạ ị ầ ữ ườ ế
d ti c, ăn…ự ệ
•
L u ý tính h ng đ nh và không bias cho ư ằ ị
m i tr ng h p đi u traọ ườ ợ ề
B C 4 a: Đ NH NGHĨA ƯỚ Ị
CA B NHỆ
•
Đinh nghĩa ca b nh:ệ
•
Bao ph đ c toàn b ca b nhủ ượ ộ ệ
•
Không, ít d ng saiươ
•
C n có kh ng đ nh c a xét nghi mầ ẳ ị ủ ệ
•
Có 3 lo i đ nh nghĩa ca b nh: E coli O ạ ị ệ

157: H7
•
Ca xác đ nhị
•
Ca nghi ngh : tiêu máu, place, time, ờ
ng iườ
•
Ca có th : đau b ng và tiêu ch y/ th i ể ụ ả ờ
gian/ không gian
B C 4 b: xác đ nh ca ƯỚ ị
b nh và đ m s caệ ế ố
•
Xác đ nh v m t đ a d , vùng b nh ị ề ặ ị ư ị ả
h ngưở
•
Xác đ nh ca b nh: dùng nhi u ngu n ị ệ ề ồ
có th :ể
•
Bác sĩ phòng khám
•
D ng đ ngưỡ ườ
•
B nh vi nệ ệ
•
Tr m y tạ ế
•
H i b nh nhânỏ ệ
•
Đi u traề
B C 4 b: xác đ nh ca ƯỚ ị

b nh và đ m s caệ ế ố
•
Lo i thông tin/ t ng ca:ạ ừ
•
Thông tin dân số
•
Thông tin lâm sàng
•
Thông tin y u t nguy cế ố ơ
•
Thông tin t các báo cáoừ
•
D ng báo cáo, d ng d li u, d ng câu ạ ạ ữ ệ ạ
h iỏ
B C 4 b: xác đ nh ca ƯỚ ị
b nh và đ m s caệ ế ố
•
Bài t p: ậ
•
Trong m t v d ch tiêu ch y c p x y ộ ụ ị ả ấ ả
ra vào tháng 12 năm 2005 t i xã X, ạ
huy n Mang Thít, t nh Vĩnh Long. Anh ệ ỉ
ch hãy giúp nhân viên y t tuy n d i ị ế ế ướ
thi t k m t form thu th p thông tin ế ế ộ ậ
v các tr ng h p b nhề ườ ợ ệ
B C 5: MÔ T D CH TƯỚ Ả Ị Ễ
1. Xem xét d li u c n th n, rút ra ữ ệ ẩ ậ
nh ng thông tin tin c y và xác h p ư ậ ợ
nh tấ
2. Mô t toàn di n:ả ệ

1. Con ng iườ
2. Th i gianờ
3. Không gian
-> ngu n lây, cách lây, y u t nguy c , dân ồ ế ố ơ
s b nh h ngố ị ả ưở
-> hình thành gi thuy t v d ch t h cả ế ề ị ễ ọ
B C 5: MÔ T D CH TƯỚ Ả Ị Ễ
1. Th i gian:ờ
1. V đ ng cong d chẽ ườ ị
•
Time course of epid.
•
Future course may be
•
Th i kho ng ti p xúc, th i đi m ti p xúcờ ả ế ờ ể ế
•
Ki u d chể ị
2. V đ ng cong d chẽ ườ ị
1. Đ n v th i gian : tr c X: 1/8 – 1/3 th i gian ơ ị ờ ụ ờ ủ
b nhệ
2. V nhi u đ ng cong tìm đ ng xác h p nh tẽ ề ườ ườ ợ ấ
B C 5: MÔ T D CH TƯỚ Ả Ị Ễ
•
Gi i thích đ ng cong d ch:ả ườ ị
•
Ki u d chể ị
•
Th i gian b nh: t i đa, trung bình, t i ờ ủ ệ ố ố
thi uể
•

Đi m ngu n nhi m c a d ch ( point ể ồ ễ ủ ị
source epidemic). T i đây ng i ti p xúc ạ ườ ế
v i cùng m t ngu n trong mo65ttho72i ớ ộ ồ
gian ng n. N u th i gian ti p xúc kéo dài ắ ế ờ ế
đ c g i là ti p xúc v i cùng m t ngu n ượ ọ ế ớ ộ ồ
nhi m liên t cễ ụ
•
N u ng i – ng i: propagated epidemic : ế ườ ườ
s có nhi u đ nh cao liên t cẽ ề ỉ ụ
B C 5: MÔ T D CH TƯỚ Ả Ị Ễ
•
Xác đ nh th i kho ng ti p xúcị ờ ả ế
•
Xem xét th i gian b nh trung bình, t i ờ ủ ệ ố
thi uể
•
Xác đ nh đ ng d ch. Ca trung v và tính ị ỉ ị ị
ng c trên tr c x m t th i gian- th i gian ượ ụ ộ ờ ờ
b nh trung bìnhủ ệ
•
B t đ u t ca b nh đ u tiên và tr ng c ắ ầ ừ ệ ầ ở ượ
m t th i gian- th i gian b nh t i thi uộ ờ ờ ủ ệ ố ể
B C 5: MÔ T D CH TƯỚ Ả Ị Ễ
•
Bài t p:ậ
•
T v d ch viêm gan và đ ng cong ừ ụ ị ườ
d ch mà b n v đ c và nh ng hi u ị ạ ẽ ượ ữ ể
bi t c a b n v th i gian b nh trung ế ủ ạ ề ờ ủ ệ
bình, t i thi u. B n hãy xác đ nh th i ố ể ạ ị ờ

kho ng/ gian ti p xúc c a các ca ả ế ủ
b nhệ
B C 5: MÔ T D CH TƯỚ Ả Ị Ễ
•
N i ch n/ đ a dơ ố ị ư
•
Spotmap:
•
Ca b nh theo đ a dệ ị ư
•
Tìm ra các m u ch t quan tr ngấ ố ọ
•
N i ca b nh s ng, làm vi c có th là n i ơ ệ ố ệ ể ơ
ri p xúc v i ngu n nhi mế ớ ồ ễ