BIỆN CHỨNG VỀ VẤN ĐỀ DÂN TỘC VÀ GIAI CẤP TRONG TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH

Website: Email : Tel : 0918.775.368
LỜI MỞ ĐẦU
Quá trình hình thành tư tưởng về vấn đề giai cấp và vấn đề dân tộc của Hồ Chí Minh
đã gắn liền với cuộc đời hoạt động cách mạng của Người ngay từ những năm cuối thế kỉ
XIX, đầu thế kỷ XX. Như mọi người đều thấy rõ, trước khi học thuyết Mac-LeNin du nhập
vào Việt Nam thì các phong trào yêu nước của người Việt Nam chống thực dân Pháp liên
tục nổ ra nhưng đều thất bại chính là do bế tắc về đường lối, mặc dù các bậc lãnh tụ của
phong trào yêu nước ấy đã dành nhiều tâm huyết cho sự nghiệp của mình, nhưng do họ
không nhận thức được xu thế của thời đại, nên không thấy giai cấp trung tâm lúc bấy giờ là
gia cấp công nhân- giai cấp đại biểu cho một phương thức sản xuất mới, một lực lượng tiến
bộ xã hội. Do đó, mục tiêu đi tới phong trào ấy không phản ánh đúng xu thế vận động của
lịch sử và của thời đại, nên không thể đem lại kết quả và triển vọng tốt đẹp cho sự phát triển
của xã hội Việt Nam. Chỉ đến khi người thanh niên Nguyễn Tất Thành quyết định ra đi tìm
đường cứu nước, giải phóng dân tộc thì sự nghiệp giải phóng dân tộc của chúng ta mới thực
sự đi đến thành công. Trong quá trình đó Người đã được học tập và nghiên cứu ở nước
ngoài, và đã tìm ra hướng đi đúng đắn cho dân tộc mình và đã dẫn dắt cách mạng Việt Nam
đi đến hết thắng lợi này đến thắng lợi khác.
“Mối quan hệ giữa vấn đề dân tộc và vấn đề giai cấp” là một vấn đề được Người
hết sức quan tâm, nó là một trong những sáng tạo lớn của Hồ Chí Minh trong việc vận dụng
và phát triển chủ nghĩa Mac-Lenin. Nó có tác dụng lớn lao đối với việc tập hợp lực lượng
vào sự nghiệp giải phóng dân tộc ở Việt Nam cũng như ở các nước thuộc địa nói chung.
Chính vì tầm quan trọng của mối quan hệ này nên chúng ta cần tìm hiểu rõ vấn đề để có thể vận
dụng tốt vào việc xây dựng đất nước ta.
SV: Lương Thị Duyên
1
Website: Email : Tel : 0918.775.368
A-MỐI QUAN HỆ GIỮA VẤN ĐỀ DÂN TỘC VÀ VẤN ĐỀ GIAI CẤP
Vấn đề dân tộc và vấn đề giai cấp có quan hệ rất chặt chẽ với nhau.
Trong một cộng đồng dân tộc bao giờ cũng có nhiều giai cấp và các tầng lớp xã hội
khác nhau cùng chung sống. Lợi ích dân tộc là lợi ích chung của tất cả các giai cấp, các lực
lượng xã hội sống trong cộng đồng ấy. Mỗi một giai đoạn phát triển cụ thể của lịch sử, giai

cấp nào có lợi ích gắn liền với phương thức sản xuất thống trị sẽ trở thành lực lượng tiêu
biểu và lãnh đạo dân tộc.
Tuy nhiên, trong xã hội và những phương thức sản xuất tồn tại dựa trên chế độ
chiếm hữu tư nhân về tư liệu sản suất, lợi ích của giai cấp thống trị và lợi ích của dân tộc
không phải khi nào cũng thống nhất, thậm chí nhiều lúc trái ngược và đối lập với lợi ích dân
tộc. Trong xã hội xã hội chủ nghĩa, phương thức sản xuất dựa trên chế độ công hữu về tư
liệu sản xuất, lực lượng sản xuất thuộc về quyền sở hữu chung của cả xã hội, khi ấy lợi ích
giai cấp cơ bản phù hợp với lợi ích của cả cộng đồng dân tộc. Đương nhiên, sự phù hợp thể
hiện trong quá trình giải quyết đúng đắn các mâu thuẫn. Ngày nay, khi trong xã hội còn giai
cấp đối kháng và đấu tranh giai cấp thì vấn đề quan hệ giai cấp và dân tộc được giải quyết
trên lập trường giai cấp nhất định.
Hồ Chí Minh rất coi trọng vấn đề dân tộc, đề cao sức mạnh của chủ nghĩa yêu nước,
nhưng Người luôn đứng trên quan điểm giai cấp để nhận thức và giải quyết vấn đề dân tộc.
Sự kết hợp nhuần nhuyễn vấn đề giai cấp và vấn đề dân tộc của Hồ Chí Minh thể hiện:
khẳng định vai trò lịch sử của giai cấp công nhân và quyền lãnh đạo duy nhất của Đảng cộng
sản trong quá trình cách mạng Việt Nam, chủ trương đại đoang kết dân tộc rộng rãi trên nền
tảng liên minh công nhân, nông dân và tầng lớp trí thức, dưới sự lãnh đạo của Đảng, sử dụng
bạo lực cách mạng của quần chúng để chống lại bạo lực phản cách mạng của kẻ thù, thiết
lập chính quyền nhà nước của nhân dân, do dân và vì dân, gắn kết mục tiêu dộc lập dân tộc
với chủ nghĩa xã hội.
B-VẤN ĐỀ DÂN TỘC VÀ THUỘC ĐIA THEO CÁC QUẢN ĐIỂM KHÁC
I- MAC ANGHEN
Vai trò giai cấp đối với dân tộc:
Quan hệ giai cấp xét cho cùng quy định sự hình thành dân tộc, xu hướng, bản chất xã hội,
tính chất quan hệ giữa các dân tộc. Áp bức giai cấp là cơ sở, nguyên nhân của áp bức dân
tộc.Nhân tố giai cấp là nhân tố cơ bản trong phong trào giải phóng dân tộc.
Vai trò dân tộc đối với giai cấp
Vấn đề dân tộc là vấn đề hàng đầu của cách mạng vô sản. Áp bức dân tộc tác động mạnh mẽ
tới áp bức giai cấp, nuôi dưỡng áp bức giai cấp, làm sâu sắc thêm áp bức giai cấp.Đấu tranh
dân tộc tác động mạnh mẽ tới đấu tranh giai cấp. Dân tộc là cơ sở của giai cấp, nuôi dưỡng

đấu tranh giai cấp, tạo cơ sở sức mạnh giai cấp
SV: Lương Thị Duyên
2
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Trong Tuyên ngôn của Đảng cộng sản, Mac –Engels đề cập đến vấn đề dân tộc và vấn
đề giai cấp như sau:
Cuộc đấu tranh của giai cấp vô sản ở giai đoạn đầu mang tính chất dân tộc, vì phong
trào vô sản là phong trào độc lập của khối đại đa số, mưu lợi ích cho khối đại đa số. Vì vậy,
cuộc đấu tranh của giai cấp vô sản chống lại giai cấp tư sản, không phải là cuộc đấu tranh
dân tộc, nhưng lúc đầu mang hình thức dân tộc. Như vậy, Mac-Engels đã thấy được mối
quan hệ gắn bó giữa vấn đề dân tộc và vấn đề giai cấp. Hai ông không xem nhẹ vấn đề dân
tộc. Tuy nhiên, hai ông không đi sâu giải quyết vấn đề dân tộc vì:
- Tại các nước này, mâu thuẫn cơ bản của xã hội là mâu thuẫn giữa hai giai cấp đối kháng:
tư sản và vô sản.
- Về cơ bản, ở châu Âu, vấn đề dân tộc đã được giải quyết trong cách mạng tư sản.
- Vào thời của Mac, hệ thống thuộc địa đã có, nhưng các cuộc đấu tranh giành độc lập chưa
phát triển mạnh.
Do vậy, trong sự nghiệp giải phóng hai ông nhấn mạnh đến giải phóng giai cấp công nhân.
Mac-Engels viết: "Hãy xóa bỏ tình trạng người bóc lột người thì tình trạng dân tộc này bóc
lột dân tộc khác sẽ được xóa bỏ" và: "Khi mà sự đối kháng giữa các giai cấp trong nội bộ
dân tộc không còn nữa thì sự thù địch giữa các dân tộc cũng đồng thời mất theo". Như vậy
theo Mac-Engels, để giải quyết sự đối kháng dân tộc, trước hết phải giải quyết sự đối kháng
giai cấp, giải phóng giai cấp là nhiệm vụ trung tâm, là điều kiện
để giải phóng dân tộc. Lenin từng nhận xét, đối với Marx so với vấn đề giai cấp vô sản thì
vấn đề dân tộc chỉ là vấn đề thứ yếu thôi.
II- LÊNIN
Đến thời Lenin, khi chủ nghĩa đế quốc trở thành hệ thống thế giới, cách mạng giải
phóng dân tộc trở thành một bộ phận của cách mạng vô sản, Lenin mới có cơ sở thực tiễn để
phát triển vấn đề dân tộc thuộc địa thành một hệ thống lý luận. Lenin cho rằng cuộc đấu
tranh của giai cấp vô sản chính quốc sẽ không giành được thắng lợi, nếu nó không liên minh

với cuộc đấu tranh của các dân tộc bị áp bức. Từ đó Người cùng với Quốc tế cộng sản bổ
sung khẩu hiệu nêu trong Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản: "Vô sản tất cả các nước và các
dân tộc bị áp bức đoàn kết lại."
Sau khi Lenin mất, Ban lãnh đạo Quốc tế cộng sản một thời gian dài đã nhấn mạnh vấn
đề giai cấp, coi nhẹ vấn đề dân tộc, vì vậy không mấy quan tâm đến chủ nghĩa yêu nước,
tinh thần dân tộc của các nước thuộc địa, thậm chí còn coi đó là biểu hiện của chủ nghĩa
quốc gia hẹp hòi, trái với chủ nghĩa quốc tế vô sản.
Tóm lại, Mac - Engels, Lenin đã nêu ra những quan điểm cơ bản về mối quan hệ giữa
vấn đề dân tộc và vấn đề giai cấp. Tuy nhiên, xuất phát từ yêu cầu, mục tiêu của cách mạng
vô sản châu Âu, các ông vẫn tập trung nhiều hơn vào vấn đề giai cấp, vẫn "đặt lên hàng đầu
và bảo vệ những lợi ích không phụ thuộc vào dân tộc và chung cho toàn thể giai cấp vô sản".
C- THEO QUAN ĐIỂM CỦA HỒ CHÍ MINH
SV: Lương Thị Duyên
3
Website: Email : Tel : 0918.775.368
I-KHÁI QUÁT CHUNG
Tiếp thu chủ nghĩa Marx-Lênin trên nền tảng truyền thống yêu nước và nhân ái của
dân tộc Việt Nam, Hồ Chí Minh có quan điểm riêng, độc đáo về vấn đề giai cấp và vấn đề
dân tộc. Người cho rằng: Phải kết hợp và giải quyết hài hòa vấn đề dân tộc và vấn đề giai
cấp, song phải đặt lợi ích dân tộc lên trên hết và trước hết.
Luận điểm này của Người xuất phát từ cơ sở thực tiễn của phương Đông và Việt
Nam:
Năm 1924, trong Báo cáo về Bắc kỳ, Trung kỳ và Nam kỳ Người cho rằng: "Marx đã
xây dựng học thuyết của mình trên một triết lý nhất định của lịch sử, nhưng lịch sử nào?
Lịch sử châu Âu. Mà châu Âu là gì? Đó chưa phải là toàn thể nhân loại. Dù sao thì cũng
không thể cấm bổ sung "cơ sở lịch sử"
của chủ nghĩa Mac bằng cách đưa thêm vào đó những tư liệu mà Marx ở thời mình không
thể có được". Và người đề nghị: "Xem xét lại chủ nghĩa Mac về cơ sở lịch sử của nó, củng
cố nó bằng dân tộc học phương Đông". Ở phương Đông, "Cuộc đấu tranh giai cấp diễn ra
không giống như ở phương Tây, bởi vì xã hội Đông Dương, Ấn Độ hay Trung Quốc, xét về

mặt cấu trúc kinh tế không giống như xã hội phương Tây thời trung cổ, cũng như thời cận
đại, và đấu tranh giai cấp ở đó không quyết liệt như ở đây…".
Đối với Việt Nam, Hồ Chí Minh cho rằng Việt Nam là một nước thuộc địa nửa phong
kiến, mâu thuẫn giữa dân tộc Việt Nam với chủ nghĩa đế quốc và tay sai nổi trội hơn mâu
thuẫn giữa giai cấp nông dân với địa chủ phong kiến, giữa tư sản với vô sản. Do đó, không
phải giải quyết vấn đề giai cấp rồi mới giải quyết vấn đề dân tộc như ở phương Tây. Ngược
lại chỉ có thể giải quyết vấn đề dân tộc mới giải phóng được giai cấp. Quyền lợi dân tộc và
giai cấp là thống nhất, quyền lợi dân tộc không còn, thì quyền lợi mỗi giai cấp, mỗi bộ phận
trong dân tộc cũng không thể thực hiện được. Quan điểm này sau này thể hiện rõ ở Nghị
quyết Hội nghị Trung ương VIII, năm 1941 do Người chủ trì: "Trong lúc này quyền lợi của
bộ phận giai cấp phải đặt dưới sự tồn vong sinh tử của quốc gia dân tộc. Trong lúc này nếu
không giải quyết được vấn đề dân tộc giải phóng, không đòi được tự do độc lập cho toàn dân
tộc, thì chẳng những toàn thể quốc gia dân tộc chịu mãi kiếp ngựa trâu mà quyền lợi của bộ
phận giai cấp đến vạn năm cũng không đòi lại được."
II- TƯ TƯỞNG BIỆN CHỨNG CỦA HỒ CHÍ MINH VỀ MỐI QUAN HỆ GIỮA
VẤN ĐỀ DÂN TỘC VÀ VẤN ĐỀ GIAI CẤP LÀ MỘT TRONG NHỮNG NHÂN TỐ
ĐẢM BẢO THÀNH CÔNG CHO CÁCH MẠNG VIỆT NAM, MỘT TRONG
NHỮNG ĐÓNG GÓP XUẤT SẮC CỦA NGƯỜI VÀO KHO TÀNG LÝ LUẬN CÁCH
MẠNG CỦA CHỦ NGHĨA MAC-LENIN
Hồ Chí Minh đi tìm đường cứu nước, đến với chủ nghĩa Mác Lenin, xác định con
đường giải phóng dân tộc mình theo cách mạng vô sản tức là Người đã tiếp thu lý luận về
giai cấp và đấu tranh giai cấp của chủ nghĩa Mác Lenin, thấy rõ mối quan hệ giữa dân tộc và
giai cấp, giữa cách mạng giải phóng dân tộc và cách mạng vô sản. Nhưng xuất phát từ thực
SV: Lương Thị Duyên
4
Website: Email : Tel : 0918.775.368
tiễn dân tộc thuộc địa, Hồ Chí Minh đã vận dụng sáng tạo và phát triển những quan điểm
của chủ nghĩa Mác Lenin về vấn đề dân tộc.
Hồ Chí Minh giải quyết vấn đề dân tộc theo quan điểm giai cấp, nhưng đồng thời đặt
vấn đề giai cấp trong vấn đề dân tộc. Giải phóng vấn đề

dân tộc khỏi ách thống trị của chủ nghĩa thực dân là điều kiện để giải phóng giai cấp.
Vì thế, lợi ích của giai cấp phải phục tùng lợi ích của dân tộc.
Tháng 5-1941, Người cùng với trung ương Đảng khẳng định: “ trong lúc này quyền
lợi cuẩ bộ phận,của giai cấp cũng phải đặt dưới sự sinh tử, tồn vong của quốc gia, của dân
tộc. Trong lúc này nếu không giải quyết được vấn đề dân tộc giải phóng, không đoic được
độc lập, tự do cho toàn thể dân tộc, thì chẳng những toàn thể quốc gia daant ộc còn chịu mãi
kiếp ngựa trâu mà quyền lợi của bộ phận giai cấp cũng đến vạn năm cũng không đòi được”.
Người còn khẳng định: ''Chỉ có chủ nghĩa xã hội, chủ nghĩa cộng sản mới giải phóng
được các dân tộc bị áp bức và những người lao động trên thế giới khỏi ách nô lệ''; rằng:
''Muốn cứu nước và giải phóng dân tộc không có con đường nào khác con đường cách mạng
vô sản''. Kết luận trên đây của Nguyễn Ái Quốc là sự khẳng định một hướng đi mới, nguyên
tắc chiến lược mới, mục tiêu và giải pháp hoàn toàn mới, khác về căn bản so với các lãnh tụ
của các phong trào yêu nước trước đó ở Việt Nam; đưa cách mạng giải phóng dân tộc vào
quỹ đạo của cách mạng vô sản, tức là sự nghiệp cách mạng ấy phải do Đảng của giai cấp
công nhân lãnh đạo, lấy hệ tư tưởng của chủ nghĩa Mác - Lênin làm nền tảng. Vì vậy, con
đường phát triển tất yếu của cách mạng giải phóng dân tộc phải phát triển thành cách mạng
XHCN. Người chỉ rõ: ''Cách mạng giải phóng dân tộc phải phát triển thành cách mạng xã
hội chủ nghĩa thì mới giành được thắng lợi hoàn toàn''.
Trong quá trình hoạt động thực tiễn cách mạng, Nguyễn Ái Quốc đã đấu tranh và
chỉ đạo giải quyết mối quan hệ giữa giải phóng dân tộc và giải phóng giai cấp, bền bỉ chống
các quan điểm không đúng về vấn đề dân tộc và thuộc địa, đã phát triển lý luận về cách
mạng giải phóng dân tộc. Ngay từ khi hoạt động trong phong trào công nhân ở Pháp, Người
đã nhận thấy một hố sâu ngăn cách giữa giai cấp công nhân và nhân dân lao động ''chính
quốc'' với giai cấp công nhân và nhân dân lao động thuộc địa. Đó là chủ nghĩa sô-vanh nước
lớn của các dân tộc đi thống trị và chủ nghĩa dân tộc hẹp hòi đối với các dân tộc bị thống trị.
Trong Đại hội Tua, thành lập Đảng Cộng sản Pháp (1920), Nguyễn Ái Quốc đã kêu
gọi những người xã hội ủng hộ phong trào giải phóng ở các thuộc địa và lên án phái nghị
viện đi theo đường lối cơ hội của Đệ nhị quốc tế, theo đuổi bọn thực dân phản động, từ chối
yêu cầu giải phóng của các dân tộc thuộc địa. Trong nhiều tham luận tại các Đại hội quốc tế
và các bài viết, Nguyễn Ái Quốc đã bảo vệ chủ nghĩa Mác - Lênin, phê bình một cách kiên

quyết và chân thành những sai lầm, khuyết điểm của các Đảng Cộng sản chính quốc. Các
Đảng Cộng sản này, tuy thừa nhận 21 điều kiện của Quốc tế cộng sản, trong đó Điều 8 quy
định các Đảng Cộng sản ở chính quốc phải ủng hộ và hoạt động một cách thiết thực giúp đỡ
phong trào giải phóng dân tộc, nhưng trên thực tế hoạt động rất ít, do không nhận thức đúng
tầm quan trọng của vấn đề thuộc địa.
SV: Lương Thị Duyên
5