Các yếu tố tác động đến lựa chọn cơ sở khám chữa bệnh của người dân tại thị trấn thạnh phú bến tre

TR

B GIÁO D C VÀ ÀO T O
NG
I H C KINH T TP. H CHÍ MINH

NGUY N NG C TRÚC LY

CÁC Y U T
C

S

TÁC

NG

N L A CH N

KHÁM CH A B NH C A NG

I DÂN

T I TH TR N TH NH PHÚ ậ B N TRE

LU N V N TH C S KINH T

Tp H Chí Minh, n m 2015


TR

NG

B

GIÁO D C VĨ ĨO T O
I H C KINH T TP. H CHÍ MINH

NGUY N NG C TRÚC LY

CÁC Y U T
C

S

TÁC

NG

N L A CH N

KHÁM CH A B NH C A NG

I DÂN

T I TH TR N TH NH PHÚ ậ B N TRE

Chuyên ngành: kiKinh t phát tri n
Mƣ s :
60310105

LU N V N TH C S KINH T
NG

IH

NG D N KHOA H C:
TR NG
NG TH Y

Tp.H Chí Minh – N m 2015


L I CAM OAN
Tôi xin cam đoan nghiên c u này là c a riêng tôi, các k t qu nghiên c u ch a đ
công b hay s d ng

c

b t k nghiên c u nào; các trích d n và tài li u tham kh o đ u có

ngu n g c rõ ràng.
Tôi xin cam đoan ch u trách nhi m v nh ng l i cam đoan nƠy lƠ đúng s th t.

H c viên th c hi n

Nguy n Ng c Trúc Ly


M CL C

Trang ph bìa
L i cam đoan
M cl c
Danh m c các ch vi t t t
Danh m c các b ng
Danh m c các hình v , đ th
CH

NG 1 : GI I THI U .......................................................................................... 1

1.1

t v n đ : ............................................................................................................. 1

1.1.1 M c tiêu nghiên c u : ....................................................................................... 2
1.1.2 M c tiêu chung : ............................................................................................... 2
1.1.3 M c tiêu c th : ............................................................................................... 2
1.2 Ph m vi nghiên c u ................................................................................................ 3
1.2.1 Không gian ....................................................................................................... 3
1.2.2 Th i gian .......................................................................................................... 3
1.2.3
1.3 Ph

it

ng nghiên c u ....................................................................................... 3

ng pháp nghiên c u ........................................................................................ 3

1.4 K t c u lu n v n ..................................................................................................... 3

CH

NG 2 : C

S

LÝ LU N .................................................................................. 6

2.1 Lý thuy t liên quan ................................................................................................. 6
2.2 Các nghiên c u th c nghi m liên quan : ................................................................ 8
2.3 Khung nghiên c u ................................................................................................ 13


CH

NG 3 : PH

NG PHÁP NGHIểN C U ...................................................... 15

3.1 Mô hình ................................................................................................................. 15
3.2 Các đ nh ngh a vƠ l a ch n bi n........................................................................... 17
3.2.1 H th ng c s y t Vi t Nam ........................................................................ 17
3.2.1.1 M ng l

iyt đ

c t ch c theo t ch c hành chính Nhà- n

3.2.1.2 M ng l

i y t t ch c theo theo thành ph n kinh t ............................. 17

3.2.1.3 M ng l

i y t t ch c theo các l nh v c ho t đ ng : ............................ 17

c ......... 17

3.2.1.4 C s khám b nh, ch a b nh : ................................................................. 19
3.2.1.5 M ng l

i cung ng d ch v y t : ........................................................... 20

3.2.2 Hình th c đi u tr ........................................................................................... 21
3.2.2.1 i u tr n i trú đ
3.2.2.2 i u tr ngo i trú đ

c th c hi n trong các tr
c th c hi n trong các tr

ng h p : ........................... 21
ng h p: ........................ 22

3.2.3 Quan h lao đ ng ............................................................................................ 22
3.2.4 V n xã h i ...................................................................................................... 22
3.2.5

c đi m cá nhân : ........................................................................................ 22

3.3 Ph

ng pháp vƠ D li u nghiên c u ................................................................... 24

3.3.1 Ph

ng pháp nghiên c u : .............................................................................. 24

3.3.2 Ph

ng pháp thu th p d li u ........................................................................ 24

CH
C

NG 4 : K T QU NGHIÊN C U - TH C TR NG QUÁ T I T I CÁC
S

Y T TUY N TRÊN VÀ CÁC Y U T

CH N C

S

TÁC

NG

NS

L A

KHÁM CH A B NH ....................................................................... 26

4.1 Quá t i và các nguyên nhân .................................................................................. 26


4.2 Mô t m u nghiên c u: ........................................................................................ 30
4.3 ánh giá các y u t
ng

nh h

ng đ n s l a ch n c s khám ch a b nh c a 300

i dân t i Th Tr n Th nh Phú, t nh B n Tre. .................................................... 488

CH

NG 5 : K T LU N ậ KI N NGH .............................................................. 566

5.1 Các k t qu chính và ki n ngh ........................................................................... 566
5.2 H n ch vƠ h
Tài li u tham kh o
Ph l c

ng nghiên c u m i ................................................................... 5959


DANH M C CÁC T

VI T T T

TI NG VI T
BKLN

B nh không lây nhi m

BHYT

B o hi m y t

BHXH

B o hi m xã h i

DS-KHHG

Dân s - K ho ch hóa gia đình

TCTK

T ng c c th ng kê
ụ NGH A TI NG VI T

TI NG ANH
Joint Annual Health

Báo cáo chung T ng quan

Review

ngành y t h ng n m

MNL

Multinomial Logit

Mô hình logit đa th c

WHO

World Health Oganization

T ch c y t th gi i

JAHR


DANH M C CÁC B NG

B ng 3. 1 S l

ng c s khám ch a b nh t i Vi t Namầầầầầầầầầầ......18

B ng 3. 2 Thông tin ngu n d li u đ
B ng 4. 1 Trình đ h c v n c a ng
B ng 4. 2 S ng

c trích l cầầầầầầầầầầ.................23
i dân .................................................................... 31

i ph thu c c a m i cá nhân trong nghiên c u ................................ 33

B ng 4. 3 T l tôn giáo c a ng

i dân .......................................................................... 33

B ng 4. 4 V n đ s c kh e c a ng

i dân ..................................................................... 36

B ng 4. 5 Th ng kê l a ch n c s y t ....................................................................... 388
B ng 4. 6 V n đ s c kh e và s l a ch n c s khám ch a b nh c a ng

i dân ..... 389

B ng 4. 7 L a ch n c s khám ch a b nh theo gi i tính............................................. 40
B ng 4. 8 L a ch n c s khám ch a b nh theo giáo d c ............................................ 41
B ng 4. 9 L a ch n c s khám ch a b nh theo tu i .................................................... 42
B ng 4. 10 L a ch n c s khám ch a b nh theo thu nh p ........................................ 433
B ng 4. 11 L a ch n c s khám ch a b nh và BHYT .............................................. 444
B ng 4. 12 L a ch n c s khám ch a b nh và quan h lao đ ng .............................. 455
B ng 4. 13 L a ch n c s khám ch a b nh v i v n xã h i ....................................... 466
B ng 4. 14 L a ch n c s khám ch a b nh v i s ng

i ph thu c ......................... 477


DANH M C CÁC HÌNH V ,

TH

S đ 2. 1: Khung phân tích c a đ tài .......................................................................... 13
Hình 3. 1 S đ h th ng y t d phòng Vi t Nam ........................................................ 19
Hình 3. 2 S đ t ch c h th ng c s y t Vi t Nam ................................................. 20
Hình 3. 3 Nhu c u KCB, mô hình chuy n tuy n vƠ c c u t ch c KCB hi n nay

Vi t

Nam ................................................................................................................................ 21
Hình 4. 1 Xu h

ng mô hình b nh t t đo l

ng b ng DALY, 1990 -2010 ................... 27

Hình 4. 2 Gánh n ng b nh t t c a các nhóm b nh không lây nhi m , 2010 .................. 27
Hình 4. 3 Xu h

ng c c u s l

t khám ch a b nh theo nhóm b nh, 2010 ................ 28

Hình 4. 4 Nguyên nhân t vong trong nhóm ng
Hình 4. 5 Phân b đ tu i c a ng

i s d ng d ch v y t , 1986- 2010 . 29

i dân trong nghiên c u .......................................... 30

Hình 4. 6 T l nam, n trong nghiên c u ...................................................................... 31
Hình 4. 7 Thu nh p c a ng

i dân trong nghiên c u .................................................... 32

Hình 4. 8 Quan h lao đ ng và BHYT c a ng
Hình 4. 9 V n xã h i c a ng

i dơn đ

Hình 4. 10 Hình th c đi u tr c a ng

i dân trong nghiên c u....................... 34

c kh o sát ....................................................... 35
i dơn đ

c kh o sát .......................................... 35


1

CH

NG 1 : GI I THI U

tv nđ :

1.1

Quá t i - hình nh này không còn l gì v i ngành y t , v i ng
Nh ng c nh t

ng ng

c.

i b nh chen chúc nhau đ ch khám b nh, có khi nhi u ng

ph i cùng n m trên m t chi c gi

i

ng b nh hay ph i n m c ngoƠi hƠnh lang. Nh ng

không ph i b t k c s y t nƠo c ng v y. Vi c quá t i th
vi n t nh, b nh vi n tuy n cu i t i các thành ph , trung
v

i dân c n

ng t p trung

các b nh

ng . Tình tr ng ng

i b nh

t tuy n không nh ng gây t n kém cho b n thân do các chi phí y t ph i t thanh

toán kéo theo chi phí n , đi l mà còn d n đ n tình tr ng b i chi qu b o hi m y t (
BHYT), c th nh t i khu v c
(Báo cáo y ban th

ng b ng sông C u Long, trong đó có t nh B n Tre

ng v Qu c h i, 2013).

B n Tre- lƠ vùng đ t đ

c t o thành t 3 dãy cù lao chính - nh ng kho ng đ t

n i lên gi a bi n, sông – đó lƠ cù lao B o, cù lao Minh vƠ cù lao An Hóa . N m 2014,
B n Tre có t ng chi phí v

t tuy n ngo i t nh là 149 t đ ng, chi m 29% qu BHYT

c a đ a ph

t tuy n ngo i t nh phát sinh khi ng

ng. Chi phí v

ch a b nh t i các c s tuy n trên mà v n đ s c kh e c a ng

i b nh t đ n khám
i đó không ph i là c p

c u, có th khám vƠ đi u tr t i c s khám ch a b nh ban đ u. Theo nghiên c u c a

Vi n chi n l

c và chính sách y t , s ng

i không qua c s khám ch a b nh ban đ u

mƠ đ n khám t i các c s tuy n t nh là 55.8% và
2012).

tuy n trung

ng lƠ 66% (JAHR,

ơy lƠ m t trong nhi u lý do gây quá t i t i các b nh vi n tuy n trên. C th

công su t s d ng gi

ng b nh chung c a tuy n trung

ng lƠ 118% (JAHR, 2012).

R i thành ph B n Tre, đi v phía đông lƠ vùng đ t m i phía bi n đông c a đ t n
huy n Th nh Phú xu t hi n v i nh ng khu r ng ng p m n hay lƠm cho ng
v t v . Th nh Phú khó kh n v n ít đ
t nh, con ng

c,

i nông dân

c thiên nhiên u đƣi nh các huy n còn l i trong

i n i đơy l i ch u tác đ ng c a bi n đ i khí h u lên s c kh e (

Chánh, 2012). N m 2014, t i B nh vi n đa khoa Th nh Phú đƣ có 221.829 l

ng Ng c
t khám


2

b nh, công su t s d ng gi

ng ch đ t 90.1%. V y khi s c kh e có v n đ , ng

i dân

Th nh Phú đƣ l a ch n n i khám ch a b nh nh th nào? Nh ng l a ch n c a h có
góp ph n trong s quá t i t i các c s y t tuy n trên không? Nh ng y u t nào làm
ng

i dơn khi đ i m t v i v n đ s c kh e đƣ đ a ra nh ng l a ch n nh v y? Và nên

can thi p vào nh ng y u t nƠo đ lƠm ng

i dân ti p c n nhi u h n v i s ch m sóc

s c kh e ban đ u , ph n nào gi m t i cho các c s y t ? Chính vì lỦ do đó, tác gi
ch n đ tƠi : “ CÁC Y U T

B NH C A NG

TÁC

NG

N L A CH N C

S

KHÁM CH A

I DÂN T I TH TR N TH NH PHÚ – B N TRE” lƠm đ tài

nghiên c u.
1.1.1 M c tiêu nghiên c u :
1.1.2 M c tiêu chung :
Xác đ nh các y u t tác đ ng đ n s l a ch n c s khám ch a b nh c a ng

i

dân t i Th tr n Th nh Phú, t nh B n Tre
1.1.3 M c tiêu c th :
Phân tích các y u t gi i tính, tu i tác, thu nh p, b o hi m y t , s ng

i ph

thu c, v n xã h i , đi u tr ngo i trú, đi u tr n i trú tác đ ng nh th nƠo đ n s l a
ch n c s khám ch a b nh c a ng

i dân t i Th tr n Th nh Phú, t nh B n Tre.

xu t các bi n pháp đ m b o ng
b o gi m quá t i t i các b nh vi n

i dơn đ

c ch m sóc s c kh e v a đ m


3

1.2 Ph m vi nghiên c u
1.2.1 Không gian
tƠi đ

c th c hi n t i Th tr n Th nh Phú, t nh B n Tre.

1.2.2 Th i gian
S li u đ
it

1.2.3

c thu th p trong kho ng th i gian t 25/3/2015 đ n ngày 20/4/2015.

ng nghiên c u

300 ng

i dân t 18 tu i tr lên t i Th tr n Th nh Phú, t nh B n Tre .

1.3 Ph

ng pháp nghiên c u

S d ng ph

ng pháp ph ng v n tr c ti p, h th ng và tóm t t nh ng k t qu nghiên

c u có liên quan đ n đ tƠi đƣ đ
Ph

c th c hi n trong n

c c ng nh ngoƠi n

c.

ng pháp phân tích
tài s d ng h i quy Multinomial Logit đ phát hi n các y u t tác đ ng

không có Ủ ngh a th ng kê, nh n đ nh và gi i thích tính h p lý c a các bi n so v i th c
t . T k t qu h i quy, tác gi s phân tích các y u t tác đ ng đ n s l a ch n c s
khám ch a b nh c a ng

i dân t i Th tr n Th nh Phú, t nh B n Tre.

1.4 K t c u lu n v n
n i dung c a đ tƠi đ

c liên t c, đ m b o tính ch t ch vƠ gúp ng

i đ c có

th tham kh o các v n đ và k t qu c a quá trình nghiên c u, n i dung đ tƠi đ
trình bƠy thƠnh 5 ch

ng nh sau:

c


4

Ch
Ch

ng 1 : Gi i thi u

ng nƠy trình bƠy các n i dung t ng quát c a đ tƠi, đ t v n đ nghiên c u, m c

tiêu và câu h i nghiên c u c ng nh gi i thi u s l

c v ph

ng pháp vƠ ph m vi

nghiên c u c a đ tài.
Ch

ng 2 : C s lý lu n

Ch

ng nƠy s trình bƠy c s lý thuy t c a đ tài, các nghiên c u có liên quan

đ t đó xơy d ng khung phân tích.
Ch

ng 3 : Ph

Ch

ng nƠy s trình bày các khái ni m có liên quan và l a ch n các bi n đ i

di n đƣ đ

c nêu

ng pháp nghiên c u

khung phân tích. Trong ch

l a ch n, sau đó lƠ nh ng trình bày v ph
Ch

ng nƠy, mô hình c a đ tƠi c ng đ

c

ng pháp thu th p và x lý s li u.

ng 4 : K t qu nghiên c u

Trong ph n đ u c a ch

ng nƠy, nhóm nghiên c u mô t th c tr ng quá t i c a

ngành y t . Sau đó t p trung mô t b d li u trên c s xây d ng các b ng th ng kê
mô t , đ a ra m t s nh n xét ban đ u v m t s y u t có kh n ng nh h
l a ch n c s khám ch a b nh c a ng

ng đ n s

i dân t i Th tr n Th nh Phú, t nh B n Tre.

Phơn tích Ủ ngh a c a các h s trong mô hình k t qu sau ch y mô hình h i quy trên
ph n m m Stata.
Ch

ng 5 : K t lu n và ki n ngh

Ch

ng nƠy s tóm l

c l i nh ng k t qu quan tr ng c a đ tƠi vƠ đ c bi t là

mô hình nghiên c u. T đó có nh ng ki n ngh nh m gia t ng s ch n l a , s d ng

d ch v ch m sóc s c kh e c a ng

i dân t i c s y t tuy n đ a ph

ng, giúp gi m


5

t i các c s y t tuy n trên. NgoƠi ra , ch
tƠi đ t đó m ra nh ng h

ng nghiên c u sơu h n.

Sau cùng, ph n ph l c đ
tích đ

ng nƠy còn đánh giá nh ng h n ch c a đ

c trình bƠy trong các ch

c đ a vƠo đ ch ng minh cho nh ng k t qu phân
ng.


6

CH

NG 2 : C

S

Lụ LU N

“S c kho là m t tr ng thái hoàn toàn tho i mái c v th ch t, tâm th n và xã
h i, ch không ph i là ch là không có b nh t t hay tàn ph ”(WHO,1946) . Còn v i
cách nh n đ nh c a các nhà kinh t , s c kh e là v n quý c a con ng
v n r t đ c bi t, tuy có th t ng lên khi đ

c đ u t nh ng ch

đ nh vƠ đ n m t th i đi m ngu n v n này s
M i ng

i, m t lo i ngu n

nh ng giai đo n nh t

c n ki t hoàn toàn và cái ch t di n ra.

i t ch n chi u dài cho cu c s ng c a h

(Michael Grossman ,1999). Do đó ,

tác gi ch n nh ng đ c đi m cá nhân - là gi i tính, tu i tác, ngh nghi p, giáo d c, thu
nh p, tôn giáo, s ng

i ph thu c- làm các bi n trong kh o sát – thêm vƠo đó lƠ

BHYT, v n xã h i vƠ đ c đi m b nh, đi u tr ngo i trú, đi u tr n i trú . V i tính ch t
đ c bi t đó, ch m sóc s c kh e đƣ tr thƠnh vùng đ t m i c a nh ng nhà kinh t ,
nh ng ng

i r t quan tr ng vì h v a giúp nhân viên y t yên tâm vào chuyên môn

không b phân tâm v kinh t , v a ch m lo cho s c kh e tài chánh c a c s y t b ng
cách c i thi n d ch v đ đáp ng nhu c u ngƠy cƠng cao vƠ chính đáng c a ng
v d ch v y t , v quy n l a ch n c s khám ch a b nh c a ng

i b nh

i dân ( Kui-Son-

Choi, 2004).
2.1 LỦ thuy t liên quan
Nghiên c u v hành vi c a con ng

i là m t l nh v c đa ngƠnh, bao g m kinh t

h c, tâm lý h c và xã h i h c, tuy ph c t p nh ng có tính ng d ng cao trong nhi u
ho t đ ng kinh doanh, ngo i giao. Kho ng 50 n m g n đơy, l nh v c nƠy đƣ m r ng
nghiên c u v hành vi c a con ng

i đ i v i vi c ch n l a trong m ng kinh t s c

kh e . Nhi u nhà nghiên c u đƣ c g ng tìm câu tr l i cho câu h i: t i sao ng

i tiêu

dùng có nh ng l a ch n v b o hi m y t và d ch v y t nh v y?
Trong đó có Daniel L. McFadden, v i “ Lý thuy t vƠ ph
ch n r i r c” đƣ nh n đ

ng pháp phơn tích l a

c gi i Nobel kinh t n m 2000. Kh i ngu n t lý thuy t kinh

t vi mô, lý thuy t c a McFadden cho r ng m i cá nhân s l a ch n m t trong các kh


7

n ng h u h n cho tr

c đ t i đa hóa l i ích c a mình. Mà l i ích có đ

d ch v y t mƠ ng

i dùng mong mu n là s c kh e - ph n quan sát đ

ph n h u d ng không quan sát đ

c sau s d ng
c - và m t

c.

Uij = U ( h ij, Cij )

(2.1)

V i Uij : h u d ng c a cá nhân v i l a ch n c s y t j
hij : s c kh e c a cá nhân sau khi l a ch n c s y t j
Cij : chi phí cá nhân khác sau l a ch n c s y t j
Mà hij = h0 + Qij

(2.2)

h0 : s c kh e cá nhơn tr
Q ij : ch t l

c khi s d ng d ch v y t

ng d ch v y t mà cá nhân i s d ng t i c s y t j

Trong đó Q khác nhau gi a m i cá nhân, m i hình th c đi u tr
Qij = Q (Pi ,Dj)

(2.3)

P i : các đ c tính cá nhân i
Dj : hình th c đi u tr t i c s y t j
c tính quan sát đ

c c a cá nhân có th tác đ ng đ n l a ch n c s y t có

th là gi i tính, tu i tác, tôn giáo, giáo d c, thu nh p, s ng
đ ng, BHYT ; Các thu c tính không quan sát đ

c có th là v n xã h i c a cá nhân .

T (2.1), (2.2), (2.3) ta có :
Uij = U (Pi , Dj,
V i

ij : h

ij

)

u d ng c a các y u t không quan sát đ

i ph thu c, quan h lao

c


8

Vi t l i d
Uij =

cl

i d ng tham s
pjPi +

DDj +

ij

,v i

ng , ta có
pj

,

D

là các tham s

cl

ng

2.2 Các nghiên c u th c nghi m liên quan :
- Muriithi -2013, nghiên c u các y u t
Nairobi, Kenya. D li u đ

nh h

ng đ n s l a ch n c s y t

c thu th p vƠo n m 2008, b ng cách thu th p các đ c đi m

c a cá nhơn nh : gi i tính, tu i, giáo d c, thu nh p, ngh nghi p, quy mô h gia đình .
Và thu c tính v c s y t : kho ng cách, ch t l

quy Multinomial Logit (MNL) s có các h s

ng vƠ chi phí đi u tr . Ti n hành h i
cl

ng khác nhau v i các l a ch n

khác nhau. Có n m s l a ch n cho bi n ph thu c, bao g m: t đi u tr , phòng khám
t , phòng khám công, b nh vi n công, b nh vi n t nhơn. Nghiên c u đƣ đ a ra mô hình :
Vij = V( Xi, Zj, Ii) +
V i

ij

Xi : các đ c tính cá nhân

Zj: các đ c tính c a c s y t
Ii: thông tin v d ch v y t
Nghiên c u nƠy còn đ a ra s tác đ ng c a nh ng thông tin v ch t l

ng d ch

v y t c a c s khám ch a b nh đ n nhu c u ch m sóc s c kh e. K t qu nghiên
c u cho th y ngoài kho ng cách, giá d ch v y t còn có gi i tính, thu nh p, ch t l
d ch v và c thông tin v ch t l
ng

i b nh trong l a ch n ph

ng d ch v đ u có nh h

ng

ng đ n s ch n l a c a

ng pháp đi u tr .

K t qu mô hình MNL cho th y , kho ng cách càng xa, giá d ch v cƠng t ng thì
xác su t ch n t đi u tr t ng lên so v i l a ch n đ n c s y t . Ch t l
đ ng đ n xác su t ch n c s y t nhi u h n lƠ t đi u tr . S tin t

ng d ch v tác

ng vƠo c s y t


9

càng cao thì xác su t l a ch n các c s y t t ng so v i t đi u tr . T ng thông tin v
ch t l

ng d ch v s làm gi m xác su t t đi u tr so v i l a ch n đ n c s y t . Gi i

tính c ng nh h

ng đ n l a ch n nƠy nh sau : nam gi i thích hình th c t đi u tr

h n trong khi n gi i thích ch n c s y t . Ng

i dân có giáo d c càng cao thì xác

su t ch n đ n c s y t cƠng t ng so v i t đi u tr .
- Audibert et al. – 2011, đƣ ti n hƠnh nghiên c u v tác đ ng c a s gia t ng thu nh p
vƠ giá d ch v y t đ n s l a ch n c s khám ch a b nh t i nông thôn Trung Qu c
trong 2 kho ng th i gian 1989-1993 (giai đo n 1) vƠ 2004-2006 ( giai -đo n 2).
th i s

d ng hai mô hình - Multinominal Logit

và Mixed Multinominal Logit

(MMNL)– nghiên c u nƠy phơn tích thông tin c a 2117 ng
1991 ho c 1993, vƠ 2594 ng

ng

i b b nh vƠo n m 1989,

i vƠo n m 2004 ho c 2006. V n đ c a nghiên c u nƠy

lƠ ph i có giá c a t t c các c s y t đ

c thay th ch không ch lƠ giá c a các c s

khám ch a b nh mƠ cá nhơn l a ch n.

x lỦ v n đ nƠy, tác gi đƣ gán giá tr cho

giá c a các c s y t thay th b ng ch

ng trình Stata ICE c a Royston -2004. Trong

đó các bi n tu i tác, gi i tính, trình đ , ngh nghi p, thu nh p, b o hi m đ
c tính giá b thi u . Nghiên c u có mô hình sau :
Vij =

j

+

1Pij

+ 2Dij +

3jyi

+

Vij: h u d ng c a cá nhơn i v i l a ch n j
Pj : giá ch m sóc y t c a c s y t j
Dij : kho ng cách t cá nhơn i đ n c s y t j
Yi: thu nh p bình quơn c a cá nhơn trong h gia đình
Ri: đ c tính cá nhơn khác

4jRi

+

ij

c dùng đ


10

M i cá nhơn đ i m t v i n m l a ch n : tr m y t xƣ, trung tơm y t th tr n,
b nh vi n thƠnh ph vƠ trung

ng, các c s y t khác ho c t đi u tr - s l a ch n

sao cho t i đa hóa l i ích c a mình.
Sau khi h i quy MMNL, k t qu cho th y trong c 2 giai đo n khi giá d ch v y
t t ng lên thì ng

i dơn đ u có khuynh h

ng gi m s l a ch n đ n c s y t . Nh ng

t n m 2004-2006, h i quy MNL cho k t qu bi n giá không có Ủ ngh a th ng kê ; ch
trong giai đo n 1989-1993, bi n giá d ch v y t m i có tác đ ng đ n l a ch n. Tu i
cƠng cao , cá nhơn có khuynh h

ng ch n t đi u tr cƠng cao. S ng cƠng g n thƠnh

ph , cá nhơn cƠng ch n t đi u tr h n lƠ đ n c s y t .
-

Ntembe – 2009, ti n hành kh o sát các y u t

nh h

ng đ n s l a ch n các nhà

cung c p d ch v y t t i Cameroon t i 10 t nh, v i 12000 h gia đình – trong đó ph ng
v nđ

c 10922 h .

it

ng nghiên c u là nh ng ng

khám ch a b nh trong 2 tu n tr

i có b nh và tìm ki m c s

c ph ng v n, đ i m t v i 3 l a ch n : c s y t

công, c s y t t nhơn vƠ t đi u tr . B ng ph

ng pháp Multinominal Probit, d a

trên s l a ch n sao cho l i ích là l n nh t, nhóm nghiên c u đƣ xơy d ng mô hình t
các thông tin thu th p đ
Mô hình

c nh : thu nh p, tu i tác, gi i tính, quy mô gia đình.

Uij =

1jXi

+

1jZ

j+

1(-Pj/Y)

V i Uij: h u d ng cá nhân
Xi : các đ c tính cá nhân
Zj : các đ c tính c a c s y t
Pj: m c giá chi tr c a cá nhân cho l a ch n j
Y: thu nh p

+

2[2ln(Y)

(Pj/Y)] +

ij


11

nh h

K t qu cho th y ngoài s

ng m nh m c a giá d ch v y t đ i v i s

ch n l a c s y t ; các đ c đi m cá nhơn nh thu nh p, giáo d c , gi i c ng có tác
đ ng. Ng

i có thu nh p càng cao, giáo d c t ng thì khuynh h

ng ch n đi u tr t i

các c s y t nhi u h n lƠ t đi u tr . Tu i tác không có tác đ ng gì đ n các l a ch n
này.
- Nguy n Th Bích Thu n – 2008, nghiên c u v s l a ch n c s khám ch a
Vi t Nam. Bài vi t này s d ng mô hình h i quy logistic đa th c.

b nh sau c i cách
S

d ng cách l y m u đa t ng v i t ng s m u bao g m 11.089 h gia đình, c cách

18 h gia đình s l y 01 h , có đ

c m u v i 629 h . Ti n hành ph ng v n ch h t

tháng 7 n m 2001 đ n tháng 6 n m 2002, nh ng ng
th p th

ng có xu h

nghiên c u nƠy th

b nh nhân nh h
thì xu h

iđ

c ph ng v n có thu nh p

ng t đi u tr -không đ n các c s y t . 100 % b nh nhân trong
ng đ

ng t

c s d ng d ch v t nhơn tr

c công l p. Giáo d c c a

ng đ i đ n quy t đ nh ch m sóc s c kh e, n u h c cao h n

ng ch n các t đi u tr th p l i.

- Erlyana -2008, kh o sát s

nh h

ng c a b o hi m đ n l a ch n c s y t

c a cá nhơn t i Indonesia . Ti n hƠnh khai thác d li u c a 39000 ng

i s ng trong

10400 h gia đình, t i 13 t nh c a Indonesia . Nh ng y u t tác đ ng đ

c phơn tích

b ng mô hình Alternative-specific conditional logit (ASCL).
Mô hình :

Uij = Zij + jXij +

ij

Uij: h u d ng c a cá nhơn i v i l a ch n c s y t j
Zij: đ c tính c a các l a ch n thay th
Xij: đ c tính c a cá nhơn, h gia đình


12

Gi đ nh r ng, quy t đ nh l a ch n ph thu c vƠo hai nhóm đ c tính quan sát
đ

c vƠ không quan sát đ

c c a các nhơn, h gia đình vƠ c s y t . M i cá nhơn đ i

m t v i 4 l a ch n : t đi u tr , y tá, y t t nhơn vƠ c s y t công.
K t qu nghiên c u cho th y, ngoƠi vi c kho ng cách đ n c s y t g n hay xa
nh h

ng đ n quy t đ nh l a ch n c a cá nhơn mƠ gi i tính, h c v n, thu nh p c ng

có tác đ ng. Khi thu nh p t ng lên thì xác su t ch n c s y t công gi m xu ng. Cá
nhơn có trình đ đ i h c vƠ cao h n thì l a ch n c s y t t nhơn nhi u h n. Quƣng
đ

ng đ n c s y t vƠ gía các d ch v y t có nh h

t

ng : nh ng ng

i không có BHYT vƠ

ng khác nhau đ n các nhóm đ i

nông thôn, có đ nh y cao v i kho ng cách

đ n các c s khám ch a b nh trong khi nh ng ng

i không có BHYT s ng

thƠnh

th thì nh y c m v i giá d ch v y t h n.
- Canaviri – 2007, dùng mô hình Random Parameter Logit đ nghiên c u s l a
ch n c s y t

Bolivia. Ti n hƠnh trong n m 1999 vƠ 2000, các đ i t

không trùng nhau trong 2 n m. S p x p các đ i t

d

i 5 tu i, ph n có con d

ng kh o sát

ng ph ng v n vào 3 nhóm : tr em

i 12 tháng tu i vƠ nhóm ng

i tr

ng thành , m i cá

nhơn đ i m t v i các các l a ch n c s y t công, c s y t t nhơn vƠ t đi u tr , m i
cá nhân s l a ch n sao cho t i đa hóa l i ích c a mình:
Mô hình

Uij =

j

+ i Xij +

ij

Uij: H u d ng c a cá nhân i v i l a ch n j
Xij: Các đ c tính cá nhơn vƠ c s y t
ij:

Các đ c tính không quan sát đ

c

Nghiên c u này l a ch n các đ c tính quan sát đ
l nl

c c a cá nhơn vƠ c s y t

t là : gi i tính, tu i tác, giáo d c, thu nh p, giá, s s n có c a các d ch v y t ,


13

kho ng cách và th i gian đi đ n c s y t . Nh ng đ c tính không quan sát đ

c nh

s thích c a cá nhân, y hi u c a c s y t ,ầ
K t qu nghiên c u cho th y giá và thu nh p tác đ ng nhi u đ n s l a ch n c
s khám ch a b nh. C th khi thu nh p t ng lên, nhóm tr em và ph n có con d
12 tháng tu i có khuynh h

i

ng ch n c s y t t nhơn nhi u h n so v i y t công. Khi

b b nh, nam gi i có khuynh h

ng ch n đ n c s y t nhi u h n n gi i. Nh ng cá

nhân l n tu i trong m i nhóm ch n t đi u tr nhi u h n lƠ đ n các c s y t đ đi u
tr . Giáo d c c ng tác đ ng cùng chi u đ n xác su t ch n c s y t v i xác su t t
đi u tr .
2.3 Khung nghiên c u
- C s khám, ch a b nh: lƠ c s c đ nh ho c l u đ ng đƣ đ

c c p phép ho t đ ng

và cung c p d ch v KCB ( Lu t Khám Ch a B nh, 2009).
S đ 2. 1: Khung phân tích c a đ tài
C I M CÁ NHÂN
-

Tu i

-

Gi i

-

Thu nh p

-

Giáo d c

-

Tôn giáo

-

Quan h lao đ ng

-

V n đ s c kh e

-

S ng

-

BHYT

-

V n xã h i

S CH N L A C S
KHÁM CH A B NH

i ph thu c
HÌNH TH C I U TR
-

i u tr n i trú

-

i u tr ngo i trú


14

V i m c tiêu c a nghiên c u là tìm m i quan h gi a các bi n đ c l p và bi n
ph thu c choice, t đó tính xác xu t l a ch n c a bi n choice, tuy nhiên vì các bi n
gi i thích và bi n ph thu c là bi n đ nh đ nh danh nomial v i nhi u h n 2 thu c tính,
nên ta không th dùng mô hình logit mà ph i s d ng mô hình Multinomial Logit đ
h i quy. K th a t k t qu các nghiên c u th c nghi m cho th y, thu nh p là y u t
tác đ ng đ n l a ch n c s khám ch a b nh. Các y u t khác nh gi i tính, tu i,
ngh nghi p, BHYT, khu v c s ng có tác đ ng không gi ng nhau gi a các nghiên c u.
Nguyên nhân có th do s khác nhau v qu c gia, dân t c.
Nghiên c u v các y u t tác đ ng đ n s l a ch n c s khám ch a b nh c a
ng

i dân t i Th tr n Th nh Phú - t nh B n Tre, tác gi ch ch n các thu c tính c a cá

nhơn đ a vƠo mô hình mƠ không đ a các thu c tính c a c s khám ch a b nh do các
thu c tính c a h th ng c s khám ch a b nh Vi t Nam ch a đ

c chu n hóa hay

công nh n đ ng b , m c dù 2 n m g n đơy B Y t có ban hành B tiêu chu n ch t
l

ng b nh vi n Vi t Nam nh ng ch m i tri n khai thí đi m t i m t s đ a ph

ng

nh Tp.HCM, HƠ N i ( Báo cáo B y t , 2014). Mô hình trong nghiên c u nƠy đ

c

ch n nh sau :
Uij =

pjPi +

DDj +

ij

V i Uij : th a d ng c a cá nhân i khi l a ch n c s khám ch a b nh j
Pi : các đ c tính cá nhân i
Dj : các hình th c đi u tr c a c s khám ch a b nh j
pj ,

ij

D

: các tham s

cl

ng

: h u d ng các y u t không quan sát đ

ch n c s khám ch a b nh j

c c a cá nhân i khi


15

CH

NG 3 : PH

Sau khi xây d ng đ

NG PHÁP NGHIểN C U

c khung phân tích các y u t có kh n ng tác đ ng đ n

quy t đ nh ch n c s khám ch a b nh , tác gi ti n hành tri n khai xây d ng mô hình
nghiên c u và xem xét các bi n đ i di n đ a vƠo mô hình nghiên c u .
3.1 Mô hình
S ch n l a c s y t đ

c d đoán s ch u nh h

ng c a nh ng đ c đi m cá

nhân, hình th c đi u tr t i c s khám ch a b nh và các thu c tính không quan sát

đ

c c a cá nhân. Bi n quy t đ nh ch n c s khám ch a b nh đ

c xác đ nh v i các

kh n ng :
1 = Tr m y t
2 = Phòng khám t nhơn
3 = B nh vi n huy n
4 = B nh vi n t nh
5 = B nh vi n tuy n thành ph / trung
Mô hình c th đ
Uij =

pjPi +

DDj +

ng

c vi t t ng quát nh trong ch

ng 2 đƣ đ c p, nh sau :

ij

V i Uij : th a d ng c a cá nhân i khi l a ch n c s khám ch a b nh j
Pi : các đ c tính cá nhân i
Dj : các hình th c đi u tr c a c s khám ch a b nh j

pj ,

D

: các tham s

cl

ng


16

ij

: h u d ng các y u t không quan sát đ

c c a cá nhân i khi

ch n c s khám ch a b nh j
V i m c đích t i đa l i ích, m i cá nhơn có n m l a ch n : tr m y t , phòng
khám t nhơn, b nh vi n huy n, b nh vi n t nh, b nh vi n tuy n thành ph / trung ng. Dùng h i quy Multinomial Logit đ ti n hành phân tích s tác đ ng c a các y u
t trên mô hình v i s l a ch n c s khám ch a b nh c a cá nhân.

exp (Vi j1)
Pi j1 =
exp (Vi j1) + exp (Vi j2) + exp (Vi j3)+ exp (Vi j4)+ exp
(Vi j5)
Trong đó :
Pi j : xác su t l a ch n c s khám ch a b nh j c a cá nhân i

Vi j1 : Hàm th a d ng c a cá nhân v i l a ch n tr m y t
Vi j2 : Hàm th a d ng c a cá nhân v i l a ch n phòng khám t nhơn
Vi j3 : Hàm th a d ng c a cá nhân v i l a ch n b nh vi n huy n
Vi j4 : Hàm th a d ng c a cá nhân v i l a ch n b nh vi n t nh
Vi j5 : Hàm th a d ng c a cá nhân v i l a ch n b nh vi n tuy n thành
ph / -trung
Vij =

ng
0+

1tuoi

+

2gioi

+

3thunhap

+

4giaoduc

+

5tongiao

+