Vai trò của ngoại giao văn hóa trong chính sách của việt nam trường hợp quan hệ với trung quốc, nhật bản, hàn quốc

B<) NGO~I GIAO

B<) GIAO Dl)C VA BAO T 1).0

HQC VI~N NGO~I GIAO

.-- -- - · . ,
YE·; ~·:~t&-~ C\JU
·o.--.
'•·~·..,..};.__~_
cA
T }'. ~-~·

NGUYEN MINH BUC
L

'j 1t 1-~
~.,.....-

,

QUAN II¥ VI~T NAM- HAN QUOC T~P NIEN DAU
THE KY XXI: THUC
TRANG
VA TRIEN VONG
•
•
•

Chuyen ng:'m b: Quan h~ Qu6c t~
Ma s6: 60310206

LU~NVANTH~CSI

LV.CCH)(\!2.

450
Ha NQi, tJu'ing 7 nam 2013


DANH Ml)C CHfJ' VIET TAT

STT

VIET TAT

1.

CNH, HDH

2.

NGVH

3.

VHDN

Van h6a D6i ngo~i

4.

LHQ

Lien hqp qu6c

5.

KTXH

Kinh t~ xa h9i

6.

CA- TBD

Chau A - Thcli Binh Duang

7.

CHND .

C9ng hoa nhan dan

--

T IENGANH

TIENG VI¢T
Cong nghi ~p h6a, hi ~n d~i h6a
Ngo~i

giao Van h6a

!
I

IL

--

8.

A SEAN

A ssociation of
Southeast Asiari

Hi~p h9i cac qu6c gia Dong N am A

Nations
t---

I
I

9.

ASEM

The Asia-Europe

H9i ngh! thm;mg dinh A - Au

Meeting

10.

L

The World Trade
WTO
Organization

T6 ch(rc Thuang m~i Qu6c t~


Ml)C Ll}C
L(JICAMON

DANH Ml)C CHU VIET TAT
?

>.

MO DAU ······~···································································································· !
CHlfONG 1: KHAI QUAT VE NGO~I GIAO VAN HOA ....'................... 5
.1.1. cac kh3.i ni~m liC:tl quan ......................................................... ..... ........... 5

van ltoti ··································
41····••e••················································6

,

1.1.1.

1.1.2. Viiltltoti DOi .ngo(li......................................................................... 16

1.1.3. Ngo(li giao van hoa ........................................................................ 18
1.1.3.1. Khai ni¢m vd Ngoc;zi giao Van hoa .... ...... ............ .............. ....... 18
1.1.3.2. N(Ji ham.cua Ngoc;zi giao Van hoa ..... ........... .................... .. ...... 27
1.1.3.3. Ml!-c tieu cua Ngoc;zi giao Van h6a.................. ..... ......... ... .. .. .. .. . 28
1.1.3.4. N(Ji dung cua Ngoc;zi giao Van h6a .... ................... .................... 28
1.1.3.5. Chu thi cua Ngoc;zi giao Van hoa .. .... .... ... .. ... ...... .... .. ..... .. ... ..... 30
1. 1.3.6. SZ;t khac nhau gifra Ngoc;zi giao Van h6a va Van h6a Dbi ngoc;zi
.. .... .. ..... ... ... ..... .. .. .. .. ......... .. ....... .. ...... .. ........ ...... ... .. .. .... ...... .... ... .. .. .. .. ..... 30

1.2. Ngo~i giao Van hoa trong Chinh sacb DBi ngo~i cua cac quae gia
,

tren the giQ~j ······················o··········································································31
CHU'ONG 2: QUAN H:¢ NGO~I GIAO VAN HOA GIDA VJ¥T NAM VOI
MOT
. SO DOl TAC 0 KIIU

vue
. CHAU A- THAI BiNH DUONG.........36

2.1. Ngo~i giao Van hoa trong Chinh sach I>Bi ngo~i Vi~t Nam san D~i

.

hOi
. Dang X va Dai hOi. D3ng XI ··············································~~·················36

2.1.J.Chinh sach cua Dang va Nha nuy)·c ta vi van

ttJ Ngo(li giao

Van

116a ............................................................................................................ 36

2.1.2. Vf tri va vai tro cua Ngo(li giao Viin h6a trong Chinh scich DiJi
ngo(li Vi?t Nam sau D(li hf)i Dang X va D(ti hf)i Dang Xl.................... .40


2.2. Chinh sach trong quan

h~ Ngo~i

giao Van boa giii·a

Vi~t

Nam v&i

,

,

Trung QuOc, Nh~t Ban va IIitn Qu0c ....................................................... 45

2.2.1. Quan hi NgotJi giao Van hoa Viit Nam- Trung QuBc ..............45
2.2.1.1. Chinh sach NgoqJ giao Van h6a cita Trung Qu6c ........ ........... 45
2.2. 1. 2. J.lgor;li giao Van h6a giii·a Vi¢t Nam - Trung Qu6c.................. 47
2.2.2. Quan hi Ngo(ti giao Van hoa Viit Nam- Nh~t Ban ................... 50
2.2.2.1. Chinh sach Ngogi g iao Van h6a cita Nh(lt Ban ....................... 50
2.2.2.2. Ngogi giao Van h6a Vi¢t Nam giii:a Nh4t Ban ........ ................ 54
2.2.3. Quan hi Ngo(ri giao Van Ito a Viit Nam -Him QuBc.................. 56
2.2.3.1.Chinh sach Ngor;li giao Van h6a cita Hem Qu6c ....................... 56
2.2.3.2. Ngoqi giao Van h6a Vi¢t Nam giu·a Hem Qu6c ....................... 58
CHU'ONG 3: PHU'ONG HUONG TRIEN KHAI CHINH S.ACH NGO~I

GIAO VAN HOA CUA VI)j:T NAM BEN NAM 2020 .............................. 60
3.1. K~t qua tri~n khai Ngo~i giao Van boa sau B~i h{)i Bang X va D~i

hQi D3.ng XI ................................................................................................. 60
J.J.J. Thiln/1.

11:1/tl•••••••••••••••••••• ••••••••• o ••••• ••• •••••••••••• ••••••••••••••••••••••• •• •••• • •••• •• •

60

,

3.1.2. Hfln che .......................................................................................... 63
?

,

Tieu ket ........................................................................................................ 65

3.2. Phtro·ng hu-&ng phat tri~n chinh sach Ngo~i giao Van boa Vi~t Nam
,

til: nay

oen nam 2020 ·······························••e••··············································65

3.2.1. BBi ciinh pluit triin JVgo(li giao Viin hoa trong thoi gian tui ...... 65
I
"'
I(ft,• c0' 1f{Jl
I "' •
•~ nang....................................... . 68
3. 2. 2. Cac m(lvt trlU(ln
va' ttem
v

T

3.2.3. Kiin nghj phuo·ng hu·o·ng triin kltai chinh sach Ngo(li giao Viin
,

lzOlz tit' nllY tte11 ntlm 2020 ........................................................................ 70

3.3. Phtro·ng htr&ng tri~n khai chinh sach Ngo~i giao Van hoa cua Vi~t
Nam d8i vo·i Trung QuBc, Nh~t Ban va Han QuBc d~n nam 2020 ........ 73
3.3.1. Cac mijt thu{m l!J'i va kh6 khiin ..................................................... 73

3.3.2. M~t sa tljnh htnJ'ng chinh sach ..................................................... 76
jC

-

KET LU4N..................................................................................................... 79
DANH MVC TAl LI~U THAM KHA.O ..................................................... 81


1

MODAU
1. Ly do chqn d~ tai
Sau khi ChiSn tranh L~nh kSt thuc, xu thS hoa binh,

fm

d!nh, hQ'p tac,

ch~y dua phat triSn ngay cang n6i tr(>i. Vi v~y, cong q1 cling nhu quan sv tuy

quan trQng nhung khong con d(>c ton dS d~t dUQ'C ffi\}C dich An ninh - Phat
triSn -

Anh huang. Cac qu6c gia tham gia quan h~ qu6c tS phai. tham gia vao

xu thS toan c§u h6a, h(>i nh~p qu6c tS sau r(>ng, cac qu6c gia
nhau d~u

Sll'

a mt:rc d(> ld1ac

dvng van h6a nhu m(>t cong Cl,l trong ho~t d(>ng ngo~i giao. Vai

tro, vi tri quan trQng ci1a van h6a n6i chung va van h6a d6i ngo~i n6i rieng da
duqc th-Lra · nh~n r(>ng rai trong nghien Cll'U va trong chinh sach phat triSn
chung tren toan thS gi&i. Nhan t6 van h6a c6 anh huang, tac d(>ng dSn quan h~
qu6c tS va trong m(>t s6 truemg hQ-p mang tinh quySt djnh. Do d6, vi~c v~n
d\lng ySu t6 van h6a dS nang cao hi~u qua triSn khai ducmg I6i d6i ngo?i duQ'c
cac qu&c gia ngay cang chu trQng.
Van h6a la m(>t b(> ph~n trong Chinh sach D6i ngo~i cua Dang va Nha
nu&c ta, gop phfrn t~o cti~u ki~n thu~n. lQ'i cho giao Iuu kinh ts va chfnh trt, va
chju

sv chi ph6i ctta ll1\1C tieu d6i

ngo?i. Ngo~i giao Van h6a trong nhfrng

nam qua da dUQ'C cac CO' quan Dang, Nha nu&c, cac t6 chuc chinh tr!-xa h(>i
triSn khai, gop phfrn quan trQng trong vi~c quang ba van h6a Vi~t N am, nang
cao vi thS d~t nu&c tren trucmg qu6c tS.
Ngo~i

giao van h6a, m(>t trong 3 trt,.1 c(>t cua

ngo~i

giao

Vi~t

Nam

hi~n

d?i cung v&i Ngo~i giao Chinh tri va Ngo?i giao Kinh tS, la b9 ph~n quan
trQng ella van h6a d6i ngo?i, duqc th\IC hi~n bai B9 Ngo?i giao, cac Cu quan
d?i di~n ngo?i giao 0 nu6c ngoai va thong qua cac chuySn di Clla Lanh d?O
Dang va Nha nu&c, nh~m tuyen truy~n quang ba hinh anh, d~t nu&c con
nguoi Vi~t Nam d6ng thai h6 trQ', xuc tiSn thuung m~i va du lich ph\lC V~l
phat triSn d~t nu6"c.


2

Tuy nhien, Ngo~i giao Van h6a la m9t khai ni~m tuong d6i mo·i ttr D:;ti
h9i Dang X va chua c6 m(>t cong trinh nghien

Ngo~i giao Van h6a va

C\}

thS han la nghien

Clru CO'

ban nao v~ vai tro ella

v~ vai tro cua Ngo~i giao

Cll'U

Van h6a trong quan h~ cua Vi~t Nam v&i cac d6i tac chi@n luqc
Chau

A-

a· khu V\fC

Thai Binh Duong. Lu~n van nay giup cac nha ho~ch djnh chinh

sach n6i chung va chinh sach van h6a n6i rieng cling nhu

nhu~g

nguai lam

c6ng tac d6i ngo~i c6 m9t each nhin th§u dao vai tro cua Ngo~i giao Van h6a
trong Chinh sach D6i ngo~i D~i h(>i Dang X ctm \li~t Nam v6i cac d6i tac
chi@n luqc, cling nhu ki@m di~m vi~c tri~n khai Chi@n luqc Ngo~i giao Van
h6a d@n nam 2020 va tht;rc hi~n nghj quy@t cua D~i h(>i Dang XI.
2. Tinh hinh nghien crru va

kha nang dong gop cua d~ tai

Tren Thi gi6·i: Ngo~i giao van h6a la m(>t khai ni~m tuong d6i m6i d6i
v6·i nhiSu nu6c tren thS gi&i. Tuy nhien n9i ham ngo~i giao van h6a da duqc
nhi~u nu6c ap dvng trong ho~t d(>ng d_6i ngo~i cua minh va mang nhi~u ten

gQi khac nhau nhu van h6a d6i ngo~i,
ngo~i

giao c6ng chung, hay quan

h~

SU'C

m~nh lTI~ffi, ngo:;ti giao van h6a,

cong chung ....

Trong m,r6·c: Ttr tnr6c t6i nay, khi nghien cuu cite dS tai trong Chinh
sach D6i ngo~i Vi~t Nam v&i cac nu6c thuang duqc t~p chung chu y@u vao
cac vfrn d~ v~ Ngo~i giao Chinh td va Ngo~i giao Kinh t@ rna thiSu di 1 trong
3 tn,:t c(>t chinh d6 la

Ngo~i

giao Van hoa.

Ngo~i

giao Van h6a la m(>t khai

ni~m hoan toan m&i, duqc dS c~p chinh th(rc t~i H9i nghi Ngo:;ti giao l~n thtr

24 tuy tren thv-c ts chung ta aa lam, da th~:rc hi~n va da gop ph~n quan tn;mg
vao thEmh cong chung cua cong tac d6i ngo~i cua Dang va Nha nu6c. Tu

tru6c t6i nay c6 rfrt nhiSu dS tai nghien cuu v~ van h6a nhung dSu nghieng vS
khia c~nh cua van h6a trong cac vin as vs phat tri~n du lich, quang ba hinh
anh dfrt nuac ma chua t.h\{C SlJ di sau vao vai tro
'

qu6c gia.

Clla

van h6a trong lqi ich cua


3

DS tai nay dua ra phan tich vai tro cua cac ho(;lt d(>ng van hoa trong vi~c U(;lt
duqc nhtmg ml,lc tieu chinh tri, kinh tS phu hQ'P v6i yeu c~u cua cong tac d6i
ngo(;li. Di sau vao phan tich "Vai tro cua Ngo(;li giao Van hoa trong quan h~ giua
Vi~t Nam va m(>t s6 d6i tac chiSn luge a khu

VIJC

Chau A- Thai Binh Duang"

q1 thS Ia quan h~ gifra Vi~t Nam v&i Trung Qu6c, Nh?t B£m va Han Qu6c la m\}c

tieu rna dS nay nh~m toi. Trung Qu6c, Nh~t B~m va Han Qu6c la cac nu&c co
n~n van hoa Ian r(>ng va 3nh hubng toi nhiSu qu6c gia tren thS gi6i va Ia cac

qu6c gia Vi~t Nam chu trQng trong quan h~ hQ'P tac. Vi~c di sau vao phan tich
quan h~ Ngo(:li giao Van hoa ci1a Vi~t Nam v6i Trung Qu6c, Han Qu6c va Nh?t

Ban nh~m cung cip tai Ji·~u cho d(>c gia nghien dm them vS Ngo(;li giao Van hoa
trong quan h~ gifra Vi~t Nam v6i cac d6i tac chiSn luge 6 khu V\}' Chau A- Thai
Binh Duang trong qua trinh phat triSn Ngo?i giao to~m di~n cua Vi~t Nam tir sau
D~i h<)i Dang X va D?i h<)i Dang XI.

Tuy nhien, do plwm vi nghien cl:ru cua dS tai con h~p nen con nhiSu m~t
h(;ln chS. DS tai chua di sau vao phan tiCh OUQ'C h@t chinh sach Ngo(;li giao Van
h6a cua Vi~t Nam. DS tai m&i di vao phan tich dugc m<)t ph~n nho CLla Ngo(;li
giao Van h6a Vi~t Nam trong tho'i ky sau D?i h<)i Dang X va D?i h<)i Dang XI.
3. Ml}.C dich, nhi~m VI}. va ph~m vi nghien cfru cua d~ tai
3.1 Mfic tlfclt clw t/J tid

Nghien ctm vS vai tro ella Ngo(;li giao Van h6a trong chinh sach ella Vi~t
Nam v6i m()t s6 d6i tac chi@n luge 6 khu V\fC Chau A- Thai Binh Duong.
3.2 Di tl(lt aU'f/C mftC dicit neu tren, lu#n van co nhi?m

JJ{l

nghien cU:u ctic

van t!J chuyiu sau
- Nghien ctru qua trinh phat triSn ci1a Ngo(;li giao Van hoa trong chinh
sach ct6i ngo?i Vi~t Nam tLr sau D?i h<)i Dang X, D?i h<)i Dang XI va Ngh!
quySt 22 vS H()i nh~p Qu6c t@.
- Phan tich vai tro, t~m quan trQng ctla Ngo(;li giao Van h6a trong chinh
sach cua Vi~t nam v&i m(>t s6 d6i tac chi@n luge 6 khu V\rc Chau

A-

Thai

4

Binh Duong. C\1 th~ la chinh sach Ngoc;ti giao Van h6a cua Vi~t Nam v6'i
Trung Qu6c, Nh?t Ban va Han Qu6c.
- E>ua ra cac m?t hc;tn chs, kho khan, thu?n lQ'i, ca h9i, thach thuc va
phuong hu6ng phat tri~n cua Ngoc;ti giao Van h6a tir nay dSn nam 2020.

3.3. Ph{lm vi ngltibz cu·u cua tl~ tai
Phgm vi tt6i tu:(Yng: DS tai se nghien cuu cac ho<;tt d()ng Ngoc;ti giao Van

h6a cua cac nu6'c tren thS gi6'i cung nhu Clla Vi~t Nam.
Phgm vi v~ th(li gian:

- Vi tri cua Ngoc;ti giao Van h6a trong Chinh sach D6i ngo<;ti Vi~t Nam
sau Bc;ti h()i Dang X (2006-2010) va sau Dc;ti h()i D~mg XI (2010-2015).
- ChiSn luQ'c Ngoc;ti giao Van h6a dSn nam 2020
4. Phu·o'ng phap nghien

CtfU

ap d\mg cho

dS tai

- Phuang phap phan tich va t6ng hQ'p
- Phuong phap nghien ctru h~ th6ng.
- Phuong phap quy n:;tp, dfui chiSu.
- Phuong phap so sanh.

5. Ba Cl).C cua d~ tai
Lu?n van dUQ'C b6 C\lC thanh ba chuong chinh, khong k~ ph&n mo· d&u,

k~t lu?n, danh mvc tai li~u tham khao, ID\IC lvc, ph\llvc. Cv th~ nhu sau:
Chuang 1: K.hai quat vS Ngo:;ti giao Van h6a.
Chuong 2: Quan h~ Ngo:;ti giao Van h6a gifra Vi~t Nam v6'i m()t s6 d6i
tac akhu V\fC Chau A- Thai Binh Duong.
Chuong 3: Phuong huo·ng tri€n khai chinh sach Ngo:;ti giao van hoa cua
Vi~t Nam d6i v6'i Trung Qu6c, Nh?t Ban va Han Qu6c ttr nay dSn nam 2020.


5

CHU'ONG 1: KHAI QUAT VE NGO~I GIAO VAN HOA

1.1. Cac khai ni~m lien quan
Sv phat triSn cua lich sir tu xu th@ chi~n tranh chuySn thanh hoa binh

toim nhan lo~i da ttru6c day, cong C\] ngo~i giao chinh Ia quan S\f, kinh t~ ma duqc bi~t t6i v6i
cac ten gQi

nhu:Ngo~i

giao Phao lwm, Ngo
tu,Ngo~i

giao Do

la ... thi ngay nay nhiSu .qu6c gia dSu huang t6i vi~c sir d\]ng sue m~nh cita cac
gia tr! van b oa hayNgo~i giao Van hoa. Day c6 thS duqc coi la nhan t6 m6i d~
cling ho~t d9ng ngoKinh t~ giup chinh sach ct6i ngonh~t. Ben c~nh d6, v6id~c tinh t
sv hiSu biSt l~n nhau cua van h6a, ho
OQng ngo?i giao nay g~n k~t, t
hiSu bi~t gifra cac ben,g6p phfln duy tri

S\]'

hoa binhnhan lo?i.

V~y, Ngo~i giao Van h6a lit gi ma c6 vai tro quan tr<;>ng nhu v~y? DS
hi@u GUQ'C m9t each dfly du va dung d~n la diSu khong don gian. Co thS noi
r&ng, cho d~n nay, v~n chua co m9t dinh ngh1a C\J thS nao dS ap d\]ng cho
toan bQ quan diSm vS Ngoni~m vS Ngo?i giao Van boa se duqc dua ra theo goc d9 ella Vi~t Nam.

Co thS noi r~ng, djnh ngh1a vS Ngo~i giao Van hoa co th~ duqc xac d!nh
tu dinh nghTa vS Ngo~i giao cling nhu van hoa. Khi ngo~i giao co thS duqc
coi la ho?t dQng do cac ca nhan th\]'C hi~n va nhfrng

G~C

trung van boa dan tQC

dUQ'C hun dtlC trong tung can bQ a6i ngo?i phfln nao quy~t djnh tam th(rc Va
hanh XLI' ngohiSu bi&t va quan h~ giua cac qu6c gia thi cfin phai tim hiSu vs van hoa vai tu


6

each la m9t cong C\1

dS tht.xc hi~n cac 111\}C tieu d6. v a ben q mh vi~c xac dinh

ro han v~ dinh nghia se c6 m9t ho<;1t d9ng mang tinh tuong dbng va la co so·

d~ hiSu r6 han v~ Ngo<;1i giao Van h6a, d6la Van h6a D6i ngo<;1i.

1.1.1. Viin hoa
N~n ngo<;li giao cua b~t

ky qu6c

gia nao cling dSu chiu anh huong it

nhi~u bO'i n~n van h6a dan t9c. B&i vi, ban than ho~t d9ng ngo~i giao cling la

sv giao luu v~ cac gia tri van h6a nh~m d~t duqc mvc dich qu6c gia, vi v?y,
ho~t d<)ng nay cling mang gia tri van h6a sau s~c.

a. Khai nifm
Van hoa la san phclm sang t~o va xu~t hi~n tu tlm& binh minh cua xa h9i
loai ngueri va khai ni~m vS linh Vl.JC nay r~t da d~ng. Cho d@n nay, cac hQC gia

v§n ti@p tvc ban dii vS khai ni~m vS lTnh v\}·c nay v6i r~t nhiSu dinh nghia
khac nhau.Theo th6ng ke g~n day, tren thS gi&i c6 khoang 500 djnh nghia
khac nhau vS van h6a. [50]

0 phuong

Dong,ngay tir xa xua, til' "van h6a" da xu~t hi~n trong Chu

D!ch va que Bi v&i"Quan h6 nhan van di hoa thanh thien h~" (xem dang ve
con nguo·i, l~y d6 ma giao hoa thien h~). Ngueri duqc cho la su d\}ng tl.r van
hoa s6m nh~t la Luu Huang (nam 77-76 TCN, thcYi Tay Han) v&i nghia nhu
m()t phuung thuc giao hoa con nguo'i - van tri giao hoa. Van hoa 6' day duqc
dung d6i l?p v6i vii lvc (pham d~y vi~c vo la vi khong phvc tung, dung van
hoa ma khong sua a6i, sau do m&i them chem giSt).
T~i phuang Tay, Van h6a duqc nh~c dSn v&i djnh nghia d~u tien duqc

ghi nh~ dm nha nhan chung h9c nguai Anh, Edward B. Taylor,trong cu6n
Van h6a nguyen thuy cua minh.Ong da viSt: "Van h6a hay van minh, hiSu
theo nghia r9ng vS dan t9c cua n6, la toan b9 phuc thS bao gbm kiSn thuc,


7

ni~m tin, ngh~ thu~t, d~o due, lu~t phap, phong tvc va nhfrng kha nang, nhfrng
t~p

qm1n ma con nguai c6 duqc v&i tu cac Ia thanh vien ciia xa h<)i".
Con theo Dominique Wolton, khai ni~m v~ van h6a duqc dfui ra v6i ba

each hiSu khac nhau: "van hoa trong ti~ng Due g§n v&i van minh, bao ham

cac gia tri, tin_h d~i di~n, cac biSu tuqng va di san du9·c c6ng nh~n, chia se
trong m()t c()ng d6ng nguo·i nh~t dinh trong m()t giai do~n ljch su nh~t djnh
cua c()ng d6ng do. Trong ng6n ngli' Anh-My, van hoa mang tinh nhan cht:mg
hQC

han va bao gf>m ca 16i s6ng, phong each, each CU

XU

thuong ngay, hinh

anh va nhfrng di~u than bi". Khi nghien CUu vS van hoa trong ngon ngfr, co
thS th~y nguai Phap, nguai Anh dung tl.r cultm·e, nguai D{rc dung tu kultur,
nguai Nga c6

tu kultura.

D~n th~ ky XX, ld1ai ni~m "van hoa" thay d6i, y nghia van hoa duqc quy

1 do khung giai thich rieng chu lrnong b~t ngu6n tl.r cu li~u cao sieu nhu
" i h.rc", vi thS S\f lrnac nhau vS mi;it van hoa tung dan t<)c cling lillong phai

o tieu chuAn tri llJc.
6ng xet

Do cling la "tuang d6i lu~n ciia van hoa". Van hoa

o· m{rc d<) cao th§p rna 6' SlJ lillac bi~t.

Theo A.L Kroeber va C.L

uclrnolm, van hoa la lo~i himh vi r5 rang va am thi da duqc due k~t va
ySn l<;ti b~ng biSu tuqng, van boa Ia S\f d()c dao cua nhan lo<;ti, khac v6i cac
1 i hinh lrnac, trong do bao g6m ca d6 t<;to Ute do con nguo·i lam ra.
V &i xu htrong phi trung tam hoa chau Au (khong l~y chau Au lam trung

t

) diSn ra ttr ntra cu6i th~

ky 20, nh~n thu·c v~ van hoa cua cac c<)ng d6ng

n hoa - dan t<)c lffiong phai la phuang Tay nhu chau

A,

Arab, chau Phi

gay d mg auqc nghien ctru va phan anh trong nhu·ng dinh nghia chung vs van
oa. Theo Thierry de Montbrial, hon trong b~t ky llnh V\(C nao ld1aC, vi~c b~t
bu()c phai phi t~p trung (khai ni~m van hoa) la di~u thi~t y~u dS co thS th~u
hiSu nhu·ng v~n dS lien quan d~n ban s~c va an ninh.D6ng thai, djnh nghia vS


8

van hoa cilng d~n d~n biSn d6i du&i tac d(>ng cua cac S\I
chuySn d()ng trong xa h(>i, S\1' phat triSn nhanh chong

rna r(>ng cua dong

a c~p GQ qu6c gia, khu

V\fC cilng nhu toan thS thS gi6i cua nganh c6ng nghi~p van hoa va S\I gia tang

cua da d~ng cua cac lo~i hinh van hoa.

T~i Vi~t Nam, van h6a da dugc m(>t s6 nha van hoa 16n nhu Chu tich H6
Chi Minh dua ra dinh nghTa cua minh trong cu6n Nh~t ky trong tu. Theo do,
van hoa dugc ld1ai ni~m la: "Vi le sinh t6n cilng nhu mvc dich cua cu(>c s6ng,
loai nguo·i da sang t~o va phat minh ra ngon ngu·, chu vist, d~o d1rc, Iu~t phap,
khoa hQc, ton giao, van h9c,

ngh~ thu~t ,

nhfrng c6ng C\1 sinh ho~t hang ngay

vS an, m~c; 6· va cac phuong th(rc sir dl,lng ... Toan b(> nhu·ng s{mg t~o va phat
minh do chinh la van hoa". [33; tr.431]
M9t s6 nha van h6a khac nhu Giao su Vu Khieu hay Giao su NguySn
H6ng Phong cilng dua ra nhung quan .diSm khac nhau vS van h6a. Theo Giao
su Vu Khieu, "~an h6a thS hi~n trinh d9 dugc vun trbng ci1a con nguo·i, ci1a
xa h()i ... Van hoa la tr~ng thai Clla con nguai ngay cang tach khoi gi&i d()ng

v~t, ngay c~ng xoa bo nhfi'ng d~c tinh cua d()ng v~t dS kh~ng d!nh nhfrng d~c
tfnh etta con nguo·i" [24; tr8] hay theo Giao su NguySn I-I6ng Phong, van hoa

la cai do con nguai sang t~o ra, la nhan h6a.
Cling cac quan d:iSm tren, m9t dinh nghia dugc coi la toan di~n nh~t vS
van hoa la dinh nghia d:ugc UNESCO dua ra t~i H9i nghi Qu6c tS Mexico vS

Van hoa nam 1982. Thea do,van hoa c6 thi iht9'C coila toan b9 tinh chdt a(lc

bi?t v~ tam hbn, thi chrit, tri tu? va tinh cam

age tnmg cho m9t x!i h9i hay

mc)t nh6m x!i h<)i. Van hoa kh6ng chi bao gbm ngh? thucj.t va van hoa ma con
CQ

/Ji s6ng,

CQC

quy~n

CO'

th6ng va tin ngU'ong. [51]

bitn

CUQ

nhan /ogi,

CQC

h? thlmg gia trf, truy~n

9

D~u th~ ky 21, nh~n thtrc nay duqc UNESCO kh~ng dinh l?i trong
Tuyen b6 To~m c~u vS Da d?ng Van hoa (thang 11/2001). D6 la: "Van hoa la
m(Jt tbng h9p cac a{jc azim tinh thdn, thd chdt, tri thuc va tinh cam a{jc trung
cho m(Jt xCi h(Ji ho{jc m(Jt nh6m xa h(Ji, bao ham kh6ng chi ngh¢ thu(lt va win
h9c ma con Ca f6i s6ng, each thtrC Chung s6ng VOi nhau, CGC h¢ th6ng gia trj,

truy~n thing va tin ngu:ong. NhiJ:ng a{jc trung cita cac ydu t6 cdu thanh i16
giltp ta phan bi¢t ilU:9'C m(Jt xa h(Ji (ho{jc m¢t nhom XCl h(Ji) VO'i CGC xa h(Ji
(ho{tc nh6m xa h9i) khac ".[45] Nhu v~y, diSu nay c6 ngh1a r~ng: "Van hoa
giup m(Jt xa h(Ji xac ajnh

Slf

hi¢n di¢n CUQ minh t7'en thi gio'i va aam bao

S1j:

tfm tgi tiJp f7:LC C~ta xcih(Ji a6 thea dong thai gian ".
b.

f)~c

tinh cua viin lu)a

Van hoa mang d~c tinh thS hi~n va t6n t?i nhu m()t ph~n hi'tu ca trong t~t
ca cac lmh VlJC ciia CUQC s6ng. T~t ca cac hogiao, phap ly, giao dvc, khoa h9c va cong ngh~ dSu la nhfrng ho?t d()ng c6
tlnh van hoa vi ctsu h1 m9t ph~n cua m9t n@n van hoa nao do.

Van h6a cling la m()t gia tri

rna va kh6ng ngtmg phat triSn cling v&i SlJ

ti~n triSn Clla xa h9i loai nguoi Kh6ng rn9t n€n van hoa nao c6 thS dong kin,
bi~t l~p rna v§n t&n t?i.

Ben c?nh do, van hoa khong mang tinh thu~n chimg, d6ng nh~t m9t each

tuy~t d6i rna luon chtra dl;mg y~u t6 lai t?O. D~c tfnh Ctta van hoa chinh la h~
qua cua d~c tinh n6i tren vS tinh luon rna va nang d()ng cua van hoa. MQi nSn
van h6a d@u la k~t qua cua

sv lai van hoa. "Khi

chung ta dung nhfrng thu~t

ngu· nhu van h6a Trung Hoa hay van h6a Phap, chtmg ta da bo qua tinh khong
a6ng nh~t, tinh da d?ng cua nsn van hoa do". [54; tr.51J
Ngoai ra, nhung ap lvc cua phat triSn kinh t~, chinh tri, va xa h()i, cling
dang thay a6i d~n d~c tinh cua van h6a.


10

c. Biin siic van hoa
Bim s~c van boa la m<)t t6ng th~ cac gia tri d<)c nh~t vo nhi ho~c duqc th~
hi~n

amuc d<) cao d~c tnmg ma qua d6 m6i dan t<)c, m6i n~n van hoa c6 th~

bi~u 19 m<)t each tr<,m v~n nh~t

S\]'

hi~n di~n cua minh tren thS gi6i. N6i each

k.hac, b~m s~c la t?p hQp nhfrng tinh ch~t d~c trung nh~t, tieu bi~u nh§t trong
t6ng thS cac d~c diSm d~c trung c~u thanh m9t n~n van hoa nhu 'da duqc dinh

a

nghTa tren.
Ban s~c van boa cua m9t dan t(>c khong bch biSn va khong ng-lrng duqc
lam phong phu them bai nhil'ng sang tc;to m6i cua dan t(>c, cua t?p th~ thanh
vien Clla nen van hoa d6, trong t~t ca cac IInh VIJC cu.a dai s6ng - kinh tS,
chinh tri, tu tuang, dc;to due, tin nguong,

ngh~

thu?t, khoa h<;>c .. . cling nhu

thong qua giao Iuu, tiSp xuc khong ngung va ngay cang nhi~u vai cac n~n van
hoa khac.

Ban s~c chi n6i b?t khi n~n van hoa nay (dung hon la dc;ti-di~n eLla

n~n van hoa nay) tiSp xuc v6i Cdc;ti di~n cua) m9t n~n van hoa khac.

Ban s~c van hoa c6 nghia la m(>t h~ th6ng gia tri ma, chu khong phai la

nhung gia trt tuy~t ct6i thu§n ch1mg, b~t biSn va chi thu<)c v~ m9t ca nhan
ho~c m<)t c(>ng dbng nguai nao d6. M(>t s6 trong cac gia tr! thu<)c h~ gia tri

cua m<)t c<)ng dbng van hoa - dan t<)c nay c6 th~ duqc tim tb~y

anhung gia tri

tuang W tbn tc;ti trong m<)t ho~c nhi~u c(>ng dbng thu<)c die n~n van hoa khac.
£)6 chinh la tinh ph6 biSn, giao thoa va da dc;tng Clla m6i gia tri n6i rieng va
c.;ua ca h~ gia tri cua m9t n~n van hoa n6i chung.
Tuy nhien, khac v6i nbfrng gia td thong thu&ng kbac, ban s~c la nhfrng gia

tri c6 muc d<) d~c trung cao nh~t, duqc th~ hi~n theo each d(>c dao chi c6 am9t
c<)ng dbng, xa h(>i nao d6. Vi dv nhu trong khi yeu nu6c la m(>t gia tri ph6 biSn

a

h~u hSt cac c(>ng dbng dan t(>c tren thS gi6i, thi each th~ hi~n long yeu nu6c Clla
nguoi Vi~t Nam la luon ch6ng mQi ke thtt xam luge v6i tinh th§n kien quySt, b~n


11

bi nh&m mlfc tieu cu6i cling la bao to~m Hinh th6 cfing nhu m<;>i ngu6n l\fc cua
dan t<)c d~ r6i tiSp t\lc sv phat tri~n va truong t6n ctia dan t<)c thi nguoi Nh?t

Ban

l~i Iva chQn each tu&n tiSt cua cac hi~p Sl Samurai d~ bay to chi khi b~t kl1u~t vO'i
ke thu va long trung thanh v6i T6 qu6c cua minh. [49; tr.9]

Du6i tac d<)ng cua nhfrng ySu t6 toan c~u h6a o· nhip d<) cao chua t-Lrng
th§y, tinh "d9ng" cua ban siic cfing tang theo vS nhip d<). N6i m<)t each khac Ia
tiSn trinh cling c6 d6ng thai xac dinh l<;ti ban siic cim nhiSu nSn van hoa v6n

di~n ra tu t-Lr trong }ich str nay duong nhu dang tang t6c vO'i nh~p d<) biSn d6i
nhanh chua t-Lmg c6. diSu d6 c6 lien quan ch?t che vO'i sv bi@~1 ct6i nhanh
chong Va c('mg r~t CO' ban Ctla toan C~U hoa.
Khi vai tro cua chinh tri va kinh tS chi con la S\f diSu ti@t quan lieu thong
qua cac quy dinh mang tinh chu quan, th?m chi la tuy ti~n, va cac tisn trinh
khong ph\lc-VlflQ'i ich c:Ua d<;ti b9 ph?n dan chung thi yeu c~u cu ban vS t<;to
dvng xa h<)i, g&y dvng va cling c6 ban siic cua con nguo·i, v6i tu each la ca
nhan cfing nhu t?p th~ c<)ng d6ng, dmg tro nen quan tr<;>ng hon. Chinh vi v?y,
nhfrng thach thuc vS ban siic va van hoa dang la Him di~m cua cac CUQC th~lO
Iu?n, tranh Iu?n khong chi vs cac v~n

cts van hoa dan thu~n rna lien quan ctsn

h~u h@t cac v~n ds IO'n cua th@ gioi trong thai d<;ti toan c~u hoa nhu thuang
ll1<;li

toan c~u (vi d\l nhu vi~c luu hanh, mua ban cac san phAm va dich V~l van

h6a), khoa h9c- cong ngh~ (vi~c ph6 biSn va trng d\lng cac th~mh t1)11 khoa
h9c - c6ng ngh~ tien ti@n trong m6i quan h~ hgp

ly v6i

cac ky thu?t - c6ng

ngh~ truySn th6ng dS dam bao phat tri~n bSn vfing) ...

d. Da dflng van h6a va toitn cftu h6a viin hoa

Ban siic van hoa cua dan t<)c tren thS gi6i h@t SlfC da d<;tng. Sv da d<;tng
nay chiu SlJ chi ph6i bai tinh muon ve Cll3 m6i truong t~r nhien, Cll3 cac diSu

ki~n d?c thu vs kinh ts, chinh tri, xa h9i va cim cac m6i quan h~ nhiSu chiSu


12

trong giao luu, tiSp biSn cac gia tri van hoa ngo9-i lai cua m6i dan t()c. Theo
khai ni~m m6·i day cua UNESCO, "Van hoa tbn t~i du6i nhi~u hinh thuc khac
nhau xuyen su6t thai gian va khong gian. Sv da d9-ng nay bi~u hi~n o· tinh d()c
dao va da ngu6n v~ b~m s~c cua cac nh6m nguo·i va cac xa h()i c~u thanh nhan
lo~i . La ngubn g6c ella giao luu, d6i m6i va sang t~o, da d~ng van hoa ]a hSt

s(rc c§n thiSt d6i v6i nhan lo~i, tuang tt,r nhu s~r c~n thiSt cua da d~ng sinh h9c
d6i v6i thien nhien. Theo nghla d6, da d~ng van hoa la di s~m chung cua nhan
lo~i va no c§n duqc cong nh?n va kh~ng d!nh vi lqi ich cua cac thS h~ hom

nay va mai sau." [45; di~u I]
Ba d~ng van hoa bao ham sv ton trQng cac tv do ca b~m - tv do tu tuong,
tfn ngu6ng va ton giao,

tv do ngon lu?n va th~ hi~n. N6 cling lam tang nh?n

th(rc v~ ban s~c nhu la m()t ngubn sang t~o va van hoa s6ng.
Ba d~ng van boa da tro thanh m()t trong nhfrng chu d~ chinh duqc dua ra
thao lu~ t~i cac diSn dan qu6c tS 16n nhu Lien H<;>p Qu6c, UNESCO, C()ng
dbng Phap ngfr ... tu nhtmg nam cu6i th?p ky 90. H~u hSt cac n()i dung t~i d tc

CUQC

thao lu?n d~u nh~n m~nh dSn vai tro kh6ng th~ thiSu cua da d9-ng van

hoa d6i v6i hoa binh va phat tri~n cua nhan lo~i. V~n d~ da d~ng van hoa
cling duqc d~t ra vi nhi~u

ly do ld1ac nhau. Ttr g6c d9 chinh trj, da d~ng van

hoa la chu. d~ d~ cac qu6c gia co th~ tri~n khai nh~m phat huy tiSng noi cua
minh tren trucmg qu6c tS. Ttr g6c d() kinh tS, lduii ni~m nay dang d~n du:qc
nhin nh?n nhu m()t trong nhil'ng d()ng lvc giup phat tri~n kinh tS. Ttr g6c d() xa
h9i, da d~ng van hoa duqc xem nhu m9t cong

C\J

hfru hi~u d~ duy tri ban s~c

va truy~n th6ng dan t()c.
Toan c~u h6a van h6a - m()t thu?t ngfr "nh~y cam" d6i v6i nhfrng ai "bj
anh huemg boi toan c~u h6a (the globalised)".Theo nh?n thuc va each tiSp c?n
r9ng rai nh~t v~ van h6a va toan c~u h6a nhu da trinh bay

atren, toan c~u h6a


13

trong thS gi6i duang d~i la m9t ti~n trinh da phuang di~n, da ySu t6 - kinh tS,
van hoa, chinh tri, xa h9i ... Nhung phuung di~n, y&u t6 nay khong hoan to an

tach bi~t rna ngay cang dan xen th~m chi giao thoa, hoa quy~n v6i nhau d~ t<;m
thanh 'thgc tS toan c~u hoa'. Do v~y, thu~t ngfr 'toan c~u h6a van hoa' c~n
phai duqe hi~u va Slr dt.mg v6i nghia la no noi dSn khia qmh van hoa cua toan

c~u h6a, n6i dSn m<)t ph~n huu CO" cua tiSn trinh t~t ySu va phat t~·i~n theo quy
lu?t khach quan nay. DiSu nay tuang tv nhu khi ta n6i dSn 'toan c~u hoa kinh
tS' ladS e?p t6i khia c~nh kinh tS Ctla hi~n tuqng ph6 biSn kh~p hanh tinh nay.
V6i each hiSu nay, 'toan c~u hoa van hoa' vi 'khia C<:mh van hoa cua toan c~u
h6a' li hai each n6i Ctl~ cling m<)t v§.n dS. Han nfra, khong nen hiSu va su·
d\mg thu?t ngfr 'toan c§u hoa van hoa' v6i nghia nhu la 'nh~t th@ hoa van hoa'

- thu?t ngfr chi hi~n tm;mg m<)t s6 gia tri van h6a, thucmg la etta m9t vai qu6c
gia ho~c th~ eh€ qu6c t& (nhu cac cong ty da qu6c gia, cae t6 chue tai chinh va
ngan hang qu6e tS), du9·c ph6 biSn r<)ng rai tren kh~p thS gi6i nha

a vi~c cae

qu6c gia vi th@chS nay str dvng sue m~nh vi imh huang vS kinh t~, chinh tri,
khoa hQC - cong ngh~ va th?m chi ca SUC m~nh quan S\f Ctta hQ bUQC CaC nUCrC
khac phai ch§.p nh?n, tuan thu nhfrng gia tri co tinh ap da~ va l~n at ho~c th~m
chi thu tieu nhung gia tri truySn th6ng cua dja phuung, de dQa S\f da d~ng van
h6a cua nhan lo~i.
Torm cdu h6a la m<)t hi¢n tuQ'ng khach quan, khOng thS tranh khoi. Tinh

khach quan ths hi~n

a ch6 ti€n trinh nay ctuqc hinh thanh va phat trisn theo

quy Ju~t phat tri@n 1\f nhien CUa Xa hQi loai nguai bai no duqe thtlC d~y Va
ehju SlJ tae d<)ng cua nhung nhan t6 cling hinh thanh va phat triSn theo quy

lu?t tl,I nhien cua xa h<)i loai ngu&i, nhu SlJ phat triSn Clla kinh t€ t~t ySu d~n
dSn vi~e m<;>i ho~t d<)ng kinh tS vuan ra ngay dmg xa khoi cac gi&i h~n dja ly
(tu lang xa eho dSn vung, qu6c gia, khu VlJC) dS dSn m<)t ngay nao do tra
thanh nhtmg tht.rc t€ ph6 bi€n toan th@gi&i,
tren thS gi6i.

a m9i ctism va o- dt ca eae cti@m


14

e. Giao luu van hoa
Giao luu van hoa la m9t khai ni~m chung nh~t bao gbm nhfrng quan h~
da dl;lng va phu·c tl;lp, v6i nhfrng each g<;>i r~t phong phu: trao d6i van hoa, giao
tiSp van hoa, xam luQ'C van hmi, ap d~t van hoa, no dich van hoa, bao v~ va
d~U tranh van hoa... f)6 la m{)t hi~n tUQ'11g ph6 bi~n cua xa h()i loai nguai,

m9t guy lu?t v?n ct9ng va phat triSn cua cac dan t9c va cua cac ·n~n van hoa.
Giao luu van hoa mang n9i dung r()ng 16n. N6 phan anh s~r h<;>c hoi va ti~p
nh~n l~n nbau gifra d.c dan t()c, giu·a cite qu6c gia v~ th~ gi6i quan, h~ tu

tuo·ng, pbong t\}c, t~p qm1n, ton giao, dl;lo dire, d~c bi~t la nhfrng thanh t\}11 v~

tri tu~, khmi b<;>c tv nhien, khoa h<;>c xa h(>i, kinh nghi~m qwin ly d~t nu6c ...
Giao luu van hoa con la d~c diSm v?n d9ng cua van hoa. D6 la qua trinh
trao d6i nhfrng gia tri gifi'a nbfrng c()ng d6ng nguai c6 van boa khac nbau do

ti~p xuc tr~rc ti@p,

tv nguy~n hay cuang btrc ...

gay ra nhung bi~n ct6i nhi~u

hay it trong qua trinh pbat triSn cua cite n~n van hoa. N~u nhu san xu~t va trao
d6i la CO' so· phat triSn ella nhan lo(ili thi giao luu van hoa Vtra la k~t qua vi.ra Ia
d()ng 1\TC ctla sg phat triSn ~y. Do d6, trao d6i kinh t~ la m9t ho~t d<;>ng c6 y
nghia Ion d6i v6i giao luu van hoa, kern theo d6 la giao luu v~ ton giao, h~ tu
tu(mg, cac van hoa ph~m ...
Trong th@ gi6i hi~n d(ili, giao luu van hoa tr& th2mh. m9t nhu c~u t~t y@u
mang tinh ph6 bi@n va la quy hl~t Clla bao t6n va phat triSn cua m6i n~n van
hoa. Vai tro quan tr<;>ng nay c6 dUQ'C b&i khong m9t n~n van boa nao, du 16n
ml;lnh dSn dau cung d~u c6 thS tv cung, t\r tuc trong m9t vtmg khep kin, khong

c~ d@n

sv ti@p sue cua n~n van hoa khac, khong c~n thuc d~y sv ti~p thu tinh

hoa l~n nhau nh~m hoan thi~n n~n van hoa cua minb.
Giao luu van boa nh~m nang cao

sv hiSu bi€t l~ nhau giua d.c qu6c gia,

dan tQC, gop pb~n vao qua trinh hQi nh~p qu6c t€

Va qua do thuc d~y S\f phat


15

triSn cua d~t nuac va la ySu t6 ca bandS gin gifr hoa binh thS giai. Ngoai ra,
giao luu van hoa con giup m9t nSn van hoa co thS khi ng dinh minh trong moi
truang van hoa chung va tiSp thu nhfrng tinh hoa tu nSn van hoa khac.

f.

Viin ltoa trong quan h? ngo(li giao
Khi quy chiSu t&i dinh nghTa tren, c6 thS th~y r~ng, ngo?i giao cung la

m<)t ph~n cua van h6a. B~t

ky ho?t d()ng ngo?i giao nao cung hua ng tai vi~c

bao v~ cac l<)'i ich co· ban ctla qu6c gia. DiSu nay d6ng ngh1a hua ng tai mvc
tieu van h6a. Ngoai ra, chinh tri, kinh tS la m()t ph~n cua m()t nSn van h6a q1
thS, trong m()t khoang khong gian, tho·i gian van h6a nh~t d!nh. Vi v~y, ngo<;li
giao se chiu anh huang tu tuon g Clla m9t nSn van h6a hay m()t khoang kh6ng
gian Cl) th@.Trong quan h~ gifra cac qu6c gia, chinh tri va kinh tS lu6n la nhan
t6 bao trum. Tuy nhien, doi khi van h6a l~i mang vai tro chinh trong vi~c
quyst d!nh chiSu huang phat triSn hay x~u di cua quan h~ cac ben.
Khi quan h~ giua cac ben tra nen x~u di hay kh6ng th@phat t riSn bai
nghi kY. CUa tam ly trong cac nha lanh G?O, van h6a se la nhan t6 xoa bo rao
can nay. M9t vi dv diSn hinh la chuang trinh am nh~c mang ten "Hoa binh
kh6ng bien giai" vao thang 3/2008 vtra qua. ChiSn tranh lu6n c6 nguy ca n6
ra sau khi Colombia dua quan vao lanh th6 Ecuador dS tieu di~t phiSn quan
F ARC da khi&n Venezuela va Ecuador tu·c gi~n. Hai qu6c gia nay da triSn
khai quan t~i bien gia i vai Colombia. Tuy nhien, m()t I§n nfra van hoa v6i
hinh thtrc la am nh?C Oa tra thanh m6i han cho quan h~ ba qu6c gia nay.
Chuang trinh am nh?c "Hoa binh k.hong bien gi6i" do ca s1 Juanes cim
Colombia dmg cac ca sT Dominica, Venezuela tb ch(rc da thu hut hang nghin

khan gia t~i bien giai ba nuac. T~i H()i nghi Thu<)'ng dinh Rio Group
hoa Dominica, lanh dc;t.o ba nu6c da b5t tay nhau dS hoa giai.

a C()ng


16

M?c du v~y,van hoa khong phai chi dan thuftn la nhip cftu cho quan h~
cac ben. Doi khi, van boa tra thanh tac nhan xung d(>t gifra cac qu6c gia. N~u
nhu trong Chi~n tranh L~nh, cac

CUQC

chi~n thu hilt

Sl!

tham dv cua cac phe

do h~ tu tuang thi ngay nay, nhfrng vi khach tham gia vao xung d(>t cua n9i b9
qu6c gia do SlJ tuang d6ng vS van hoa. Cu(>c 0\lllg d9 d~m mau giu cac b9 l~c

aRwanda gay h?u qua cho Uganda, Zaire va Burundi hay xung d(>t aNam Tu
da keo thea

S\T

h~u thu~n cua Nga vS ngo~i giao cho Serbia, ngu6n cung c~p

vu khi cho nguai Bosnia tLr Libya, Iran, Th6 NhT Ky va Arab -Seut. H9c gia
Vaclav Havel da nh~ xet: "Xung d(>t van hoa ngay cang tang va chua khi nao
trong lich

su l?i nguy hiSm nhu ngay nay". Nh~n djnh nay da duqc h9c gia

Jacques Delors nh~t tri r&ng: Cac xung d(>t trong tuong lai se duqc cham ngoi
b&ng y~u t6 van hoa chir khong ph ai b&ng kinh t~ hay y thuc h~ tu tuang". D6
la

ly do t?i sao th~ gi&i chilng ki~n sv btmg n6

b~t d6ng trong th~ gi6i H6i

giao a6i v6i phuang Tay lthanh Alah v6i trai born lthanh Alah nhu biSu tuqng cua ch~t ch6c. Gftn gui han, d6 la b?o d<)ng t?i
Campuchia nh&m vao sir quan Thai Lan khi cac hang thong t~n nu6c nay
dang thong tin sai l~ch vS m9t diSn vien Thai Lan n6i Angkor Vat la di san
Clla

d~t nu6c Cht1a van g. CLing trong m6i quan h~ gili'a hai qu6c gi a Dong

NamA nay la

V\]

tranh ch~p vS chtl quy§n d6i v6i khu dSn Preah Vihear vao

thang 6/2008.

1.1.2. Van hoa Dbi ngo(li
Cho d~n nay, c6 thS n6i r&ng, chua c6 m9t khai ni~m q1 thS vS Van h6a
D6i ngo?i. Vi~c nhln nhan vS llnh
khac nhau .

V\IC

nay r~t da d~ng va r~t nh iSu each hiSu


17

Theo Nguyen Ph6 Thu tu6ng NguySn Khanh, Van hoa D6i ngo~i la m9t
b9 ph~n cua chinh sach d6i ngo~i, vi chinh sach d6i ngo~i duqc thvc hi~n tren
cac linh VlJC chinh tr!, kinh tS, van hoa va ca an ninh qu6c gia. Chinh sach van
hoa cilng duqc th\IC hi~n tren t~t ca cac linh V\fC nay. (25]

Uy vien B9 Chinh tri, Nguyen Ph6 Thu tu6ng kiem B9 trucmg
B9 Ngo~i giao NguySn M~nh C~m cho r~ng, Van hoa D6i ngo<;1i la sv giao
Nguyen

luu, trao d6i qu6c tS cua t~t ca cac 11nh Vl.JC van hoa ttr van hQC, ngh~ thu~t
dSn ngon ngfr ... v6i ph~m vi r~t r9ng, bao g6m ca ho~t d9ng kinh doanh, buon
ban cac san phftm van hoa. Trong b6i canh hi~n nay van hoa ct6i ngo~i c6
nhfrng m~t c~nh tranh gay ·g~t; nhUng qu6c gia khong du ~ang Ivc lam cht.i
cong ngh~ m6i trong di~u ki~n each m~ng khoa hQc cong ngh~ phat triSn

m~nh me va each m~ng thong tin bung n6 nhu hi~n nay se bi dfty ra ben ~~
phat triSn.

Ngoai ra, c6 m9t khai ni~m chung v~ Van h6a D6i ngo~i, d6 la tdt ca cac
hor;zt tl9ng giao luu van h6a cita m(Jt qu6c gia, dan t(Jc c6 yiu t6 ben ngoai.
Ci1ng nhu: giao luu van h6a, Van h6a D6i ngo<;zi aua van h6a cita qu6c gia
gio·i thi¢u ra ben ngoai ad nang cao hinh cmh,

Slf

hidu bidt Va cung ad tidp thu

tinh hoa van h6a ben ngoai, lam giau l<;zi van h6a qu6c gia.
M9t quan diSm khac ct.ia Vi~t Nam, Van h6a D6i ngo<;1i duqc coi la ph~n
giao lml van h6a Vi~t Nam v6i ben ngoai nh~m tiSp thu tinh hoa van h6a thS
gi6i, ngay cang nang cao gia tri, ban linh n~n van h6a dan t(>c, phvc vv d~c
h;rc S\f nghi~p each ffit;lng giai ph6ng dan tQC tru6c day cling nhu duong l6i
cong

nghi~p

h6a,

hi~n

dt;ii h6a Clla Dang va Nha nu6c trong cong CUQC h9i

nh~p va phat triSn d~t nu6c. Ben Ct;lllh d6, day cilng la m9t b9 ph?n hfru co d6i
ngo~i ct.ia nha nu6c ta, t~o di~u ki~n thu~n l9·i cho giao luu kinh tS va chfnh
~---~;:·· ·· ~n ·~···-_-.·-:--·;~:--:-;;~-

-

·• •

..:.·_:··,

tri, d6ng thai d~t du6i sv chi ph6i etta duang 16i d6i r)go~i 9..~2 ~g9~: chfnh trL·:
I

·: .:_I.u_Lcit-J cv.J.~ ~.
('

- __l:jJ i


18

kinh ts va van h6a. "Cung vai kinh ts d6i ngo~i, chinh tr! d6i ngo~i , van hoa
d6i ngo~i t~o thanh kiSng ba chan vu·ng chai cho d~t nu6c vuon ra hoa nh~p
v&i thS gi&i". [37]
Tbng hqp ttr c:k khai ni~m tren, c6 thS hiSu khai quat r~ng, Van h6a D6i
ngo~i la mqt bq ph~n cua chinh sach d6i ngo~i. f)6 }a S\f giao luu, trao

af>i vai

qu6c tS cua m9t qu6c gia vs t~t ca cac llnh vvc van h6a nhu van h9c, ngh~
thu~t, ng6n ngti' ... v6·i ph~m vi r~t r()ng, bao g6m ca ho~t d()ng kinh doanh,

bu6n ban cac san ph~m van h6a. Cling nhu giao luu van h6a, Van h6a D6i
ngo~i gi6i thi~u hinh anh d~t nu6c, con ngu0i va van hoa ra ben ngoai dS

nang cao vi thS, tang cucJng s1;r hiSu biSt va ngoai ra, tiSp thu tinh hoa van h6a

ben ngoai dS dmg c6 va lam giau d~p ban s~c van h6a dan t()c. Ngoai ra, Van
h6a D6i ngo~i cling huang t6i vi~c nang cao

y thuc

dan t()c cua nguo'i dan

,

m()t qu6c gia 6 trong va ngoai nu&c.
Van h6a D6i ngo~i vua mang d?c tinh cua lTnh vvc van h6a, wa mang
G~C tinh CUa llnh VlJC d6i ngo~i, hu6ng

tai ngueri nu6c ngoai atrong Va ngoai

lanh th6 Vi~t Nam cling nhu nguo·i Vi~t Nama nuac ngoai.

1.1.3. Ngo(li giao viin holi
Cling nhu Van h6a va Van h6a B6i ngo~i , khai ni~m vS Ngo~i giao
Van h6a r~t r()ng. Tuy nhien, tren thS gi6i, Ngo~i giao Van h6a r~t dugc
nhiSu h9c gia, cac nha ho~ch djnh chinh sach cling nhu lanh d~o cua cac
,

qu6c gia quan tam.

1.1.3.1. Khai ni¢m vJ Ngoc;zi giao Van hoa
M6i h9c gia dSu c6 quan diSm rieng ctta minh v~ Ngo~i giao Van h6a.
Cac qu6c gia cling v~y. M6i qu6c gia d~u c6 each nhin nh~n rieng, each v~n
dvng rieng v~ Ngo~i giao Van h6a. Vi v~y, dS hiSu dugc d~y du Ngo~i giao
Van h6a la gi, t~m quan trQng Ctla ITnh V\fC nay nhu thS nao, c~n phai tim hi~u

19

mQt each ky luong each nhin nh~n CUa m<)t sfJ h9c gia cung nhu

Clla

mQt s6

qu6c gia tren thS gi6i

a. Quan tfidm cua cac h9c gia
Theo tir dien Bach khoa toan thu Wikipedia: Ngo?i giao Van h6a la thu~t
ngfr de chi "m9t hinh thuc ngo<:ti giao v6'i m<)t lo?t nhfrng phuang sach lam ca

sa cho ho?t d<)ng th\rc tiSn m<)t each hi~u qua; nhung phuang sach nay bao
gdm st,r thtra nh~n va hieu biSt r6 rang v~ d()ng 1\IC van h6a etta nu6c ngoai va
sv tmln thtt nhfmg nguyen ly_ph6 biSn chi d<:to qua trlnh dfJi tho<;1i ca ban".
Nha nghien dru Simeon Adebolu, thanh vien

Hi ~p

h<)i d.c nha ngo?i

giao thuong m?i Anh (Associate of the Association of Certified Commercial
Diplomats) thi cho r~ng: "Ngo<:ti giao Van h6a la m<)t hinh thuc ngo<:ti giao
nhful m?nh t&i S\1" thu:a nh~ van h6a va hieu biSt l~n nhau nhu la m<)t ca

sa

cua d6i tho?i".[58J
Nha nghien ctru Milton C. Cummings Jr. (thu<)c Trung tam ngh~ thu~t' va
van h6a My t?i Washington) d!nh nghTa: Ngo?i giao Van h6a la "sl,r giao lm1
nhung tu tu&ng, trao ctbi thong tin, ngh~ thu~t, I6i s6ng, h~ gia tri, truySn
thBng, tin nguang va cac phuung di~n khac cua van h6a nh~m tht1c d~y sv
hi@u biSt l~n nhau".[59]
Cling theo Wikipedia, "Ngo?i giao Van h6a la m<)t khai ni~m trong khoa
hQC chinh tfi d@ chi Vi~c SLr d\lllg va truy6n ba nhfrng tU tuang van hoa giCi'a
Cac nh6m nguoi khac nhau nh~m d<;1t duqc m6i quan h~ thi~n cam va S\1' hi@u
biSt l~n nhau".[58]
Theo Giao su Joseph S. Nye (D?i h9c Harvard, My, nguyen Trq ly Thtr
tnremg Ngo?i giao My t1r 1977-1979), Ngo?i giao Van h6a la m9t vi dv hang
d~u v8 "s(rc m?nh m6m" ho~c kha nang thuySt phvc thong qua van h6a, gia tri

Va nhCing tu tuang tnii vai "sue ffi?nh cung", t(rc 1a chinh ph\lC ho~C cuang ep
thong qua SUC m?Dh quan S\f".


20

Tir diSn Wikipedia eung dS e~p khai ni~m tuang tv nhin tu g6e d9 ehinh
tri: "Ngo(;li giao Van h6a ham

y la S\1' ho~t d9ng thve tiSn eua eae ehinh phu

thlJe hi~n eae quan h~ qu6e tS (nhu dam phan hi~p u&e, d&ng minh, hinh
thanh chinh sach ...) thong qua vi~e Slr dl)ng sue m(;lnh mSm. Tu hang ngan
nam nay, vi~c Slr dt.mg b~o Ive da trcr thanh n~n tang va nguyen t~e t6i h~u Ctla
chinh trj cuong quy~n - ma kSt q 1e la chiSn tranh. Ngo~i giao Van h6a, thong

qua vi~c nh~n m(;lnh dSn sue m(;lnh m€m trong ehinh tri, dua ra m9t
chQn khac c6 kha nang ct'ru duqe sinh
T~p

chi

"Ngo~i

m~ng

sv Iva

con nguo·i" .

giao Van h6a" ("Cultural Diplomacy") djnh ngh1a:

"Ngo~i giao Van h6a la m9t linh vve ngo~i giao lien quan dSn vi~c thiSt l~p,

phat trisn va duy tri eae m6i quan h~ voi eac qu6c gia khae thong qua van
h6a, ngh~ thu~t va giao dvc. N6 eung la m9t qua trinh ho~t d9ng d6i ngo~i
chu d9ng, trong do cac thiSt chS, h~ gia tr! va ban s~c van hoa d9c aao cua
m9t dan t9c dugc quang baa c~p d9 song phuang va da phuang".[62]
Giao su Harvey B. Feigenbaum thu9c D~i hQc G. Washington cho r~ng,
a6i v6i cac qu6c gia, hQ thuemg Slr d\]ng Ngo(;l.i giao Van h6a nh~m cai thi~n
quan h~ qu6c tS va d~t dugc nhung th6a thu~n trong eac Hnh vvc nhu thuang
m~i, d~u tu, di tru va an ninh. Van h6a c6 thS la ch~t keo g~n kSt cac xa h9i

dan S\f... HiSu biSt van h6a cua eac nu6c va dtc dan tQC khac Ia nhan t6 thiSt
ySu ct6i v&i vi~c a~y m~nh hgp tac qu6c ts va thuang m(;li m9t each hi~u qua
tren cac th! tnxang ngay cang toan c~u h6a" .[56]

Theo Bao cao cua Uy bantu v~n vS Ngo?i giao Van h6a thu9c B9 Ngo(;li
giao My thang 9/2005, "Ngo?i giao Van h6a la then ch6t cua ngo(;li giao cong
chung (Public Diplomacy); bai vi chinh thong qua cac

ho~t

d9ng van h6a rna

tu tuang cua m9t dan t9c duge thS hi~n t6t nhfrt. Va Ngo(;li giao Van h6a c6
thS gii1p tang cucmg an ninh qu6c gia dm chimg ta m9t each kheo leo, r9ng rai