Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA LUẬT
LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN LUẬT
KHOÁ 37 : 2011-2014
Đề tài:
XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH
TRONG LĨNH VỰC DU LỊCH
Giảng viên hướng dẫn:
Sinh viên thực
Võ Nguyễn Nam Trung
Bộ môn: Luật Hành chính
Nguyễn Thị Muội
MSSV: 5115730
Lớp: LK1163-A1
hiện:
Cần Thơ, tháng
GVHD: Võ Nguyễn Nam Trung
Trang 1
SVTH: Nguyễn Thị Muội
Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch
NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM LUẬN VĂN
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
GVHD: Võ Nguyễn Nam Trung
Trang 2
SVTH: Nguyễn Thị Muội
Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch
NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM LUẬN VĂN
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
GVHD: Võ Nguyễn Nam Trung
Trang 3
SVTH: Nguyễn Thị Muội
Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch
MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài ................................................................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................................. 2
3. Phạm vi nghiên cứu .............................................................................................. 2
4. Phương pháp nghiên cứu...................................................................................... 2
5. Bố cục của đề tài ................................................................................................... 2
CHƯƠNG 1: KHÁI QUÁT CHUNG VỀ XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH
TRONG LĨNH VỰC DU LỊCH ............................................................................... 3
1.1. Khái quát về vi phạm hành chính và xử phạt vi phạm hành chính ................. 3
1.1.1. Khái niệm, đặc điểm và dấu hiệu của vi phạm hành chính ........................... 3
1.1.1.1. Khái niệm về vi phạm hành chính........................................................... 4
1.1.1.2. Đặc điểm cơ bản của vi phạm hành chính .............................................. 5
1.1.1.3. Dấu hiệu của vi phạm hành chính .......................................................... 6
1.1.1.4. Phân biệt vi phạm hành chính với tội phạm ........................................... 9
1.1.2. Khái quát về xử phạt vi phạm hành chính .................................................. 13
1.1.2.1. Khái niệm xử lý vi phạm hành chính, xử phạt vi phạm hành chính và biện
pháp xử lý hành chính khác .................................................................................... 13
1.1.2.2. Phân biệt xử lý vi phạm hành chính với xử lý các loại vi phạm pháp luật
khác .......................................................................................................................... 14
1.2. Khái quát về lĩnh vực du lịch và xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực
du lịch ...................................................................................................................... 15
1.2.1. Khái niệm du lịch ...................................................................................... 15
1.2.2. Phân loại du lịch ........................................................................................ 16
1.2.3. Chức năng của du lịch .............................................................................. 17
1.2.3.1. Chức năng xã hội ................................................................................. 17
1.2.3.2. Chức năng kinh tế ................................................................................ 17
GVHD: Võ Nguyễn Nam Trung
Trang 4
SVTH: Nguyễn Thị Muội
Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch
1.2.3.3. Chức năng sinh thái ............................................................................. 18
1.2.3.4. Chức năng chính trị ........................................................................... 18
1.2.4. Khái niệm vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch ................................ 18
1.2.5. Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch.................................... 19
1.3. Mục đích, ý nghĩa của việc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du
lịch ........................................................................................................................... 19
1.3.1. Mục đích của việc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch ....... 19
1.3.2. Ý nghĩa của việc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch ......... 20
CHƯƠNG 2: QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT HIÊN HÀNH VỀ XỬ PHẠT VI
PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC DU LỊCH...................................... 21
2.1. Thẩm quyền và đối tượng xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du
lịch ........................................................................................................................... 21
2.1.1. Thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch ................ 21
2.1.1.2. Thẩm quyền lập biên bản vi phạm hành chính ...................................... 21
2.1.1.3. Thẩm quyền của chủ tịch Ủy ban nhân dân các cấp ............................ 21
2.1.1.4. Thẩm quyền của cơ quan thanh tra chuyên ngành ............................... 22
2.1.1.5. Thẩm quyền của công an nhân dân ...................................................... 24
2.1.1.6. Thẩm quyền của Bộ đội biên phòng, Cảnh sát biển. Hải quan, cơ quan
thuế, Quản lý thị trường............................................................................................ 25
2.1.2. Đối tượng bị xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch ................ 25
2.2. Các hình thức xử phạt trong lĩnh vực du lịch ................................................. 27
2.3. Thời hiệu và nguyên tắc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du
lịch ........................................................................................................................... 29
2.3.1. Thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch .................... 29
2.3.2. Nguyên tắc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch .................. 30
2.4. Các hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch ................................ 31
2.4.1. Vi phạm quy định về thông báo hoạt động kinh doanh lữ hành .................. 31
2.4.2. Vi phạm quy định về kinh doanh lữ hành................................................... 32
2.4.3. Vi phạm quy định về kinh doanh đại lý lữ hành ......................................... 36
GVHD: Võ Nguyễn Nam Trung
Trang 5
SVTH: Nguyễn Thị Muội
Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch
2.4.4. Vi phạm quy định về hướng dẫn du lịch .................................................... 38
2.4.5. Vi phạm quy định về kinh doanh lưu trú du lịch ........................................ 40
2.4.6. Vi phạm quy định về kinh doanh hàng hóa, dịch vụ kinh doanh có điều kiện
trong cơ sở lưu trú, hoạt động xúc tiến du lịch .......................................................... 43
2.4.7. Vi phạm quy định cho người khuyết tật, người cao tuổi ............................. 45
2.4.8. Vi phạm khác ............................................................................................ 45
CHƯƠNG 3: THỰC TIỄN VỀ VIỆC XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH
TRONG LĨNH VỰC DU LỊCH ............................................................................. 47
3.1. Tình hình hoạt động du lịch và thực trạng về vi phạm hành chính trong lĩnh
vực du lịch của nước ta hiện nay............................................................................ 47
3.1.1. Tình hình hoạt động du lịch của nước ta hiện nay ...................................... 47
3.1.2. Thực trạng về vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch .......................... 48
3.2. Nguyên nhân vi phạm hành chính và những giải pháp nhằm làm giảm vi
phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch................................................................ 51
3.2.1. Nguyên nhân vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch ........................... 51
3.2.2. Những giải pháp nhằm làm giảm vi phạm hành chính trong lĩnh vực du
lịch ...................................................................................................................... 52
3.3. Những đề xuất để hoàn thiện pháp luật về xử phạt vi pham hành chính trong
lĩnh vực du lịch........................................................................................................ 53
KẾT LUẬN ............................................................................................................. 57
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
GVHD: Võ Nguyễn Nam Trung
Trang 6
SVTH: Nguyễn Thị Muội
Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch
LỜI MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong lịch sử nhân loại, du lịch đã được ghi nhận như là một sở thích, một hoạt
động nghỉ ngơi tích cực của con người. Ngày nay, du lịch đã trở thành một nhu cầu
không thể thiếu được trong đời sống văn hóa, xã hội ở các nước. Về mặt kinh tế, du
lịch đã trở thành một trong những ngành kinh tế quan trọng của nhiều nước công
nghiệp phát triển. Mạng lưới du lịch đã được thiết lập ở hầu hết các quốc gia trên thế
giới. Các lợi ích kinh tế mang lại từ du lịch là điều không thể phủ nhận. Vì thế Đảng
và Nhà nước ta chủ trương thực hiện nhiệm vụ chiến lược vừa xây dựng vừa thúc đẩy
ngành du lịch ngày càng phát triển. Hàng năm nguồn ngân sách Nhà nước ta thu được
từ du lịch không nhỏ và du lịch cũng là một ngành kinh tế mới mẻ đối với nước ta.
Lãnh thổ nước ta bao gồm hai phần: phần đất liền và phần biển rộng lớn. Ngoài ra
nước ta còn nằm ở phía Đông bán đảo Đông dương, gồm trung tâm Đông Nam Á, có
vùng biển rộng, dể dàng giao lưu kinh tế, văn hóa với nhiều nước trên thế giới. Đây là
điều kiện thuận lợi phát triển ngành du lịch. Ngoài ra do nền kinh tế nước ta có nhiều
thay đổi, chất lượng cuộc sống được nâng lên đáng kể, từ đó kéo theo nhu cầu về đời
sống tinh thần cũng tăng lên, nhu cầu về du lịch của người dân những năm gần đây
tăng vọt. Hơn nữa Việt Nam vốn là nước anh hùng, giàu tính lịch sử và hiếu khách, là
điểm du lịch lý tưởng cho khách nước ngoài.
Nhưng để đáp ứng được nhu cầu này không đơn giản, nhất là đối với một nước
đang phát triển như nước ta. Mặc dù những năm gần đây lượng du khách đã tăng lên
đáng kể song bên cạnh những tích cực đó lại xảy ra những mặt tiêu cực gây ra nhiều
ảnh hưởng không tốt đến xã hội, đến công cuộc phát triển đât nước. Một số tổ chức, cá
nhân đã không tuân thủ quy định của pháp luật về du lịch để thu lợi cho riêng mình.
Chính phủ đã ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật về lĩnh vực du lịch nhằm
xử lý, chế tài những hành vi vi phạm nhằm đảm bảo tính khách quan và an toàn cho
khách du lịch. Tuy nhiên việc xử lý vi phạm còn nhiều khó khăn, vướng mắc.
Do đó người viết chọn đề tài: “Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch”
để nghiên cứu về những hành vi vi phạm phổ biến nhất và nêu ra các giải pháp nhanh
chóng, kịp thời khắc phục những khó khăn, vướng mắc trong việc xử phạt vi phạm
hành chính trong lĩnh vực du lịch.
GVHD: Võ Nguyễn Nam Trung
Trang 7
SVTH: Nguyễn Thị Muội
Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch
2. Mục tiêu nghiên cứu
Người viết nghiên cứu đề tài: “Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch”
trước hết nhằm trao dồi kiến thức, hiểu biết thêm về các quy định của pháp luật về xử
phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực này. Đồng thời, người viết muốn làm sáng tỏ
việc áp dụng làm các biện pháp hành chính để xử phạt thực tiễn vi phạm hành chính
trong lĩnh vực du lịch. Tiếp theo chỉ ra những nguyên nhân của việc áp dụng các biện
pháp hành chính và từ đó tìm ra những giải pháp và kiến nghị để nâng cao hiệu quả
hoạt động xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch.
3. Phạm vi nghiên cứu
Trong quá trình nghiên cứu đề tài: “Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du
lịch” người viết tập trung tìm hiểu những quy định của pháp luật về xử phạt vi phạm
hành chính tronh lĩnh vực này. Đó là những hành vi vi phạm cụ thể và các biện pháp
xử lý và công tác xử phạt của các cơ quan chức năng có thẩm quyền trong quá trình xử
lý những vi phạm. Đồng thời người viết đưa ra những biện pháp nhằm làm hạn chế
những hành vi vi phạm, đề ra những giải pháp nhằm khắc phục khó khăn, vướng mắc
trong quá trình xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch.
4. Phương pháp nghiên cứu
Để hoàn thành được đề tài, người viết đã vận dụng các phương pháp nghiên cứu
sau:
- Phương pháp tổng hợp, phân tích nghiên cứu lý luận dựa trên tài liệu liên quan đến
đề lại;
- Phương pháp phân tích và so sánh các quy định của pháp luật;
- Phương pháp phân tích luật viết nhằm phân tích những quy định của pháp luật hiện
hành.
5. Bố cục của đề tài
Ngoài phần mục lục, lời mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, bố cục
luận văn được chia thành 3 chương:
Chương 1: Khái quát chung về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch;
Chương 2: Quy định của pháp luật hiện hành về xử phạt vi phạm hành chính trong
lĩnh vực du lịch;
Chương 3: Thực tiễn về việc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch.
GVHD: Võ Nguyễn Nam Trung
Trang 8
SVTH: Nguyễn Thị Muội
Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch
CHƯƠNG 1
KHÁI QUÁT CHUNG VỀ XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH
TRONG LĨNH VỰC DU LỊCH
Chương này người viết trình bày khái quát chung về xử lý vi phạm hành chính và
lĩnh vực du lịch. Đầu tiên là nêu khái quát chung các quy định của pháp luật về biện
pháp xử lý vi phạm hành chính bao gồm: khái niệm, đặc điểm và các dấu hiệu cấu
thành của vi phạm hành chính. Sau đó tìm hiểu khái quát về lĩnh vực du lịch và xử
phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực này. Cuối cùng là phần trình bày về mục đích
và ý nghĩa của việc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch.
1.1. Khái quát về vi phạm hành chính và xử phạt vi phạm hành chính
1.1.1. Khái niệm, đặc điểm và dấu hiệu của vi phạm hành chính
Bất kỳ quốc gia nào cũng mong muốn là pháp luật do mình ban hành phải được tôn
trọng và thực hiện nghiêm minh. Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam được
xác định: “Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân
dân”1. Pháp luật nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam luôn thể hiện ý chí của
giai cấp công nhân và nhân dân lao động chiếm đại đa số trong xã hội. Vì vậy, các quy
định của pháp luật luôn được đông đảo nhân dân lao động thực hiện. Nhưng trên thực
tế vẫn có những hành vi tiêu cực của một số cá nhân hoặc tổ chức đi ngược lại với ý
chí của Nhà nước được thể hiện trong các quy phạm pháp luật. Những hành vi có tính
chất tiêu cực đó đã phá vỡ trật tự quản lý Nhà nước, xâm hại đến lợi ích Nhà nước, tập
thể và cá nhân. Những hành vi tiêu cực đó có thể coi là vi phạm pháp luật. Việc đưa ra
khái niệm vi phạm pháp luật không chỉ có ý nghĩa lý luận mà còn có ý nghĩa thực tiễn
sâu sắc. Đây chính là nền tảng, cơ sở để xác định vi phạm cụ thể, cũng là căn cứ quan
trọng để Nhà nước có thể truy cứu trách nhiệm pháp lý đối với cá nhân, tổ chức. Có
thể quan niệm về vi phạm pháp luật như sau: “Vi phạm pháp luật là hành vi (hành
động hoặc không hành động), trái pháp luật và có lỗi do chủ thể có năng lực trách
nhiệm pháp lý thực hiện, xâm hại đến các quan hệ xã hội được pháp luật xã hội chủ
nghĩa bảo vệ”2. Như vậy, vi phạm pháp luật là một hiện tượng xã hội có những dấu
1
Điều 2 Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013.
Giáo trình lý luận chung về Nhà nước và pháp luật – trường Đại học Luật Hà Nội, Nxb Công an nhân dân
2000.
2
GVHD: Võ Nguyễn Nam Trung
Trang 9
SVTH: Nguyễn Thị Muội
Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch
hiệu cơ bản sau: là hành vi nguy hiểm cho xã hội, trái pháp luật xâm hại tới các quan
hệ xã hội được pháp luật xác lập và bảo vệ, có lỗi, và chủ thể thực hiện phải có năng
lực trách nhiệm pháp lý. Quan niệm này chính là cơ sở lý luận để đưa ra quan niệm về
vi phạm hành chính.
1.1.1.1. Khái niệm về vi phạm hành chính
Vi phạm hành chính là một loại vi phạm pháp luật xảy ra khá phổ biến trong đời
sống xã hội. Tuy mức độ nguy hiểm cho xã hội của nó thấp hơn so với tội phạm hình
sự, nhưng vi phạm hành chính là cũng những hành vi gây thiệt hại hoặc đe dọa gây
thiệt hại cho lợi ích của Nhà nước, lợi ích của cá nhân, của tập thể, cũng như lợi ích
chung của cộng đồng. Để xác định rõ tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của
loại vi phạm này, đặc biệt là việc xác định ranh giới giữa vi phạm hành chính và tội
phạm, tạo cơ sở pháp lý cần thiết cho việc xử lý cũng như đấu tranh, phòng chống một
cách có hiệu quả đối với các vi phạm hành chính, cần thiết phải đưa ra một định nghĩa
chính thức về vi phạm hành chính.
Về phương diện pháp lý cũng như thực tiễn, định nghĩa vi phạm hành chính phải
phản ánh đầy đủ dấu hiệu đặc trưng của loại vi phạm này, trong đó thể hiện đầy đủ
tính nguy hiểm cho xã hội của chúng, đồng thời cũng thể hiện được sự khác biệt giữa
loại vi phạm này với tội phạm về mức độ nguy hiểm của hành vi.
Khái niệm vi phạm hành chính được nêu ra trong Pháp lệnh xử phạt vi phạm hành
chính năm 1989, theo đó: “Vi phạm hành chính là hành vi do cá nhân, tổ chức thực
hiện một cách cố ý hoặc vô ý xâm phạm các quy tắc quản lý hành chính Nhà nước mà
không phải là tội phạm hình sự và theo quy định của phám luật phải bị xử phạt hành
chính”3.
Pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính năm 1995 thay thế cho Pháp lệnh xử phạt vi
phạm hành chính năm 1989 định nghĩa vi phạm hành chính một cách gián tiếp thông
qua Khoản 2 Điều 1: “Xử phạt vi phạm hành chính được áp dụng đối với cá nhân, tổ
chức có hành vi cố ý hoặc vô ý vi phạm các quy tắc quản lý Nhà nước mà chưa đến
mức truy cứu trách nhiệm hình sự và theo quy định của pháp luật phải bị xử phạt vi
phạm hành chính”.
Pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính năm 2002 đưa ra khái niệm vi phạm hành
chính: “Vi phạm hành chính là hành vi do cá nhân, tổ chức thực hiện một cách cố ý
3
Điều 1 Pháp lệnh xử phạt vi phạm hành chính năm 1989.
GVHD: Võ Nguyễn Nam Trung
Trang 10
SVTH: Nguyễn Thị Muội
Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch
hoặc vô ý xâm phạm các quy tắc quản lý nhà nước mà không phải là tội phạm và theo
quy định của pháp luật phải bị xử phạt hành chính”4.
Theo khoản 1 Điều 2 Luật xử lý vi phạm hành chính năm 2012 quy định: “Vi phạm
hành chính là hành vi có lỗi do cá nhân, tổ chức thực hiện, vi phạm quy định của pháp
luật về quản lý nhà nước mà không phải là tội phạm và theo quy định của pháp luật
phải bị xử phạt vi phạm hành chính”.
Tuy có sự khác nhau về sự diễn đạt nhưng đều thống nhất các dấu hiệu pháp lý cơ
bản của vi phạm hành chính: tính trái pháp luật, tính xâm phạm các quy tắc quản lý
Nhà nước, tính có lỗi và tính bị xử phạt hành chính.
Tóm lại, vi phạm hành chính được hiểu là hành vi do cá nhân, tổ chức thực hiện
với lỗi cố ý hoặc vô ý, vi phạm các quy định của pháp luật về quản lý nhà nước mà
không phải là tội phạm và theo quy định của pháp luật về xử phạt hành chính.
1.1.1.2. Đặc điểm cơ bản của vi phạm hành chính
- Là hành vi trái pháp luật xâm phạm các quy tắc quản lý nhà nước, do cá nhân hay
tổ chức thực hiện với lỗi cố ý hoặc vô ý.
Hành vi do đối tượng vi phạm thực hiện phải trái pháp luật. Đó chính là những
hành vi phá vỡ trật tự quản lý hành chính nhà nước được ghi nhận tại các quy phạm
pháp luật hành chính Việt Nam. Thực hiện những hành vi mà pháp luật ngăn cấm,
không thực hiện những hành vi mà pháp luật buộc phải làm, hoặc thực hiện vượt quá
giới hạn cho phép đều là những hành vi trái pháp luật. Điều này cũng cho thấy rằng,
hành vi có xâm hại đến đâu, nhưng pháp luật không cấm, không bảo vệ thì cũng không
coi là vi phạm pháp luật hành chính. Tính trái pháp luật là dấu hiệu không thể thiếu
của hành vi vi phạm hành chính và là đặc điểm mang tính pháp lý mà cơ quan Nhà
nước có thẩm quyền khi áp dụng quy phạm pháp luật hành chính về xử lý vi phạm
hành chính phải chú ý. Vấn đề này đã được coi là nguyên tắc khi xử lý vi phạm hành
chính: cá nhân, tổ chức chỉ bị xử lý vi phạm hành chính khi có hành vi vi phạm hành
chính do pháp luật quy định (Theo luật xử lý vi phạm hanh chính năm 2012).5
- Đặc điểm không phải là tội phạm ở đây được hiểu: vi phạm hành chính có mức
độ nguy hiểm thấp hơn tội phạm.
Tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của vi phạm hành chính là mức xâm hại
các quan hệ xã hội được pháp luật bảo vệ. Điều này đã được nêu trong định nghĩa vi
phạm hành chính và được quy định cụ thể tại khoản 1 Điều 62 Luật xử lý vi phạm
4
5
Khoản 2 điều 1 Pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính năm 2002.
Xem Điều 3 Luật xử lý vi phạm hành chính năm 2012.
GVHD: Võ Nguyễn Nam Trung
Trang 11
SVTH: Nguyễn Thị Muội
Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch
hành chính năm 2012: “Khi xem xét vụ vi phạm để quyết định xử phạt vi phạm hành
chính, nếu xét thấy hành vi vi phạm có dấu hiệu tội phạm, thì người có thẩm quyền xử
phạt phải chuyển ngay hồ sơ vụ vi phạm cho cơ quan tiến hành tố tụng hình sự”. Để có
thể xác định được mức độ nguy hiểm của hành vi vi phạm hành chính so với tội phạm,
người ta có thể dựa vào dấu hiệu hậu quả xảy ra trên thực tế, yếu tố nhân thân của
người vi phạm, công cụ và phương tiện vi phạm hành chính. Bởi các yếu tố hậu quả
nghiêm trọng, tình tiết tái vi phạm hành chính… có thể làm cho mức độ nguy hiểm của
hành vi cao hơn đối với xã hội.
- Đa số các vi phạm hành chính có cấu thành hình thức, nghĩa là chỉ cần xét đến
hành vi xảy ra mà không cần đến hậu quả;
- Các hành vi vi phạm hành chính được quy định cụ thể trong các văn bản dưới
luật.
Trong đó luật xử lý vi phạm hành chính năm 2012 là quy định cơ bản, định ra các
nguyên tắc chung trong việc phát hiện, ngăn chặn xử lý vi phạm hành chính.
- Vi phạm hành chính là hành vi được pháp luật quy định phải bị xử phạt hành
chính.
Như vậy, hành vi trái pháp luật phải là hành vi được pháp luật quy định bị xử phạt
hành chính và ngược lại. Điều này đòi hỏi việc dự liệu các hành vi trái pháp luật phải
luôn dự liệu hình thức và mức xử phạt đối với hành vi vi phạm hành chính đó. Sẽ
không được coi là vi phạm hành chính nếu hành vi đó chưa có văn bản pháp luật nào
quy định xử phạt, cho dù hành vi đó có thể phá vỡ trật tự quản lý Nhà nước ở lĩnh vực
nào đó.
1.1.1.3. Dấu hiệu của vi phạm hành chính
Để xác định một hành vi xảy ra có phải là vi phạm hành chính hay không, cần xác
định các dấu hiệu pháp lý của các yếu tố cấu thành loại vi phạm pháp luật này. Những
dấu hiệu này được mô tả trong các văn bản pháp luật quy định về vi phạm hành chính,
hình thức và biện pháp xử lý vi phạm hành chính. Cũng như các vi phạm pháp luật
khác, cấu thành của vi phạm pháp luật hành chính gồm bốn yếu tố: mặt khách quan,
mặt chủ quan, mặt khách thể và mặt chủ thể.
Mặt khách quan
Mặt khách quan của vi phạm hành chính là những biểu hiện ra bên ngoài của hành
vi vi phạm hành chính. Mặt khách quan bao gồm các yếu tố sau: hành vi, thời gian, địa
điểm, công cụ, mối quan hệ nhân quả giữa hành vi và hậu quả, trong đó yếu tố có hành
vi trái pháp luật hành chính là yếu tố bắt buộc, thể hiện:
GVHD: Võ Nguyễn Nam Trung
Trang 12
SVTH: Nguyễn Thị Muội
Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch
- Hành vi trái pháp luật hành chính: là những biểu hiện của con người hoặc tổ chức
tác đông vào thế giới khách quan dưới những hình thức bên ngoài cụ thể gây tác hại
đến sự tồn tại và phát triển bình thường của trật tự quản lý nhà nước. Những biểu hiện
này được thể hiện dưới dạng hành động hoặc không hành động bởi ý thức vả ý chí của
chủ thể vi phạm pháp luật.
- Hành vi vi phạm hành chính là hành vi trái pháp luật, chủ thể vi phạm hành chính
bằng hành động hay không hành động thực hiện những hành vi mà pháp luật cấm hoặc
không thực hiện những hành vi gì mà pháp luật quy định. Tính trái pháp luật của hành
vi xét về mặt hình thức nó thể hiện ở các dạng dưới đây:
+ Thực hiện một việc mà pháp luật cấm không được thực hiện.
+ Không thực hiện một việc mà pháp luật đòi hỏi phải thực hiện (nghĩa vụ pháp
lý).
+ Sử dụng quyền hạn vượt quá giới hạn luật cho phép.
- Hậu quả của hành vi trái pháp luật: là trật tự quản lý nhà nước bị hành vi vi phạm
hành chính tác đông tới, gây xâm hại. Khác với tội phạm mặt khách quan đa phần của
cấu thành vi phạm hành chính không bắt buộc có dấu hiệu hậu quả của hành vi, nói
cách khác, chỉ cần tồn tại “dấu hiệu hình thức” của nó là để áp dụng biện pháp xử lý
hành chính.
- Quan hệ nhân quả: là mối quan hệ giữa hành vi vi phạm hành chính và hậu quả
của vi phạm hành chính, trong đó hậu quả của vi phạm hành chính có tiền đề xuất hiện
của nó là hành vi khách quan của vi phạm hành chính. Việc xác định mối quan hệ
nhân quả cần phải có những căn cứ nhất định, cụ thể.
Ngoài ra, còn có một số dấu hiệu khác như: địa điểm, thời gian, phương tiện, công
cụ…của vi phạm hành chính. Đây không phải là những dấu hiệu có ý nghĩa quyết định
trong mọi cấu thành vi phạm. Tuy nhiên, trong một số trường hợp cụ thể chúng sẽ trở
thành dấu hiệu bắt buộc, có ý nghĩa, làm tăng hoặc giảm mức độ của hành vi vi phạm
hành chính.
Ví dụ: thông thường, thời gian thực hiện hành vi vi phạm không phải là một dấu
hiêu bắt buộc, nhưng đối với một số vi phạm hành chính thì thời gian, địa điểm thực
hiện hành vi vi phạm là một dấu hiệu bắt buộc để cấu thành vi phạm hành chính như
theo điểm g khoản 1 Điều 7 nghị định 171/2013/NĐ-CP quy định thì hành vi xe không
sử dụng đèn chiếu sáng vào thời gian là ban đêm hoặc khi sương mù, thời tiết xấu, hạn
chế tầm nhìn sẽ bị coi là hành vi vi phạm hành chính về quy phạm quy tắc giao thông
đường bộ.
GVHD: Võ Nguyễn Nam Trung
Trang 13
SVTH: Nguyễn Thị Muội
Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch
Mặt chủ quan
Mặt chủ quan của vi phạm hành chính là quan hệ tâm lý bên trong, bao gồm các
yếu tố: lỗi, mục đích, đông cơ của vi phạm hành chính.
+ Lỗi là trạng thái tâm lý của một người khi thực hành vi vi phạm hành chính, biểu
hiện thái độ của người đó đối với hành vi của mình.
Lỗi trong vi phạm hành chính bao gồm lỗi cố ý và lỗi vô ý
+Lỗi cố ý trong vi phạm hành chính: là thái độ tâm lý của một người khi thực hiện
hành vi trái pháp luật hành chính nhận thức được nghĩa vụ pháp lý bắt buộc nhưng lại
có ý thức xem thường mặt dù họ hoàn toàn có khả năng xử sự đúng theo nghĩa vụ đó.
+ Lỗi vô ý trong vi phạm hành chính là lỗi của một người khi thực hiện hành vi trái
pháp luật hành chính do vô tình hoặc thiếu thận trọng mà đã không nhận thức được
những nghĩ vụ pháp lý bắt buộc, mặt dù họ có khả năng và điều kiện xử sự theo đúng
nghĩa vụ này.
Trong đó lỗi là một dấu hiệu cơ bản, bắt buộc phải hiện diện trong mọi cấu thành
của hành vi vi phạm pháp luật, có ý nghĩa quyết định đến các yếu tố khác trong mặt
chủ quan của vi phạm hành chính. Vì vậy, các trường hợp loại trừ yếu tố lỗi sẽ không
đủ các dấu hiệu cần thiết để xác định là hành vi trái pháp luật. Ví dụ: Tình thế cấp
thiết, phòng vệ chính đáng, sự kiện bất ngờ, sự kiện bất khả kháng.
+ Mục đích, động cơ của vi phạm hành chính là dấu hiệu không bắt buộc phải có
trong mọi cấu thành của mọi loại vi phạm hành chính. Nó chỉ có ở một số cấu thành
nhất định, tồn tại ở một số hành vi với lỗi cố ý.
Chủ thể
+ Chủ thể của vi phạm hành chính bao gồm: cá nhân hoặc tổ chức.
+ Tất cả chủ thể nêu trên phải có năng lực trách nhiệm hành chính, tức là phải có
năng lực pháp luật và năng lực hành vi.
Đối với tổ chức nói chung, năng lực pháp luật và năng lực hành vi phát sinh cùng
lúc từ khi tổ chức đó có quyết định thành lập hoặc công nhận hoạt động hợp pháp. Vì
vậy, cả hai loại năng lực này cùng chấm dứt khi tổ chức chấm dứt hoạt động hoặc theo
pháp luật, bị buộc phải chấm dứt hoạt động.
Đối với cá nhân, năng lực pháp luật phát sinh khi cá nhân đó sinh ra và mất đi khi
cá nhân đó chết đi. Còn năng lực hành vi được phát sinh sau khi có năng lực pháp luật
GVHD: Võ Nguyễn Nam Trung
Trang 14
SVTH: Nguyễn Thị Muội
Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch
mà tự mình có thể nhận thức và điều khiển hành vi bản thân, thể hiện người đó thỏa
mãn các điều kiện luật định; đạt đến một độ tuổi nhất định, không mắc bệnh tâm thần
hoặc các bệnh khác làm mất khả năng hành vi. Trong khi đó, độ tuổi có năng lực hành
vi cụ thể được quy định như sau:
+ Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi là chủ thể của vi phạm hành chính trong
trường hợp thực hiện với lỗi cố ý. Như vậy, cần xác định yếu tố lỗi trong mặt chủ quan
trước khi xác định người ở độ tuổi này có vi phạm hành chính hay không.
+ Người từ đủ 16 tuổi trở lên phài chịu trách nhiệm hành chính về mọi hành vi vi
phạm hành chính do mình gây ra.
Người thuộc lực lượng Quân đội nhân dân, Công an nhân dân vi phạm hành chính
thì bị xử lý như đối với công dân khác; trường hợp cần áp dụng hình thức phạt tước
quyền sử dụng giấy phép, chứng chỉ hành nghề hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn
liên quan đến quốc phòng, an ninh thì người xử phạt đề nghị cơ quan, đơn vị Quân đội
nhân dân, Công an nhân dân có thẩm quyền xử lý;
Riêng đối với cá nhân, tổ chức nước ngoài được hưởng các quyền ưu đãi về ngoại
giao, lãnh sự nếu họ vi phạm pháp luật hành chính thì việc xử lý hành chính đối với họ
được giải quyết bằng con đường ngoại giao.
Khách thể
Khách thể của vi phạm hành chính là trật tự quản lý nhà nước và là yếu tố cơ bản
bắt buộc phải có trong mọi cấu thành của vi phạm hành chính. Khách thể của vi phạm
hành chính bao gồm:
Khách thể chung: là các quan hệ xã hội phát sinh trong lĩnh vực quản lý nhà nước
hay nói cách khác là trực tự quản lý nhà nước nói chung. Khách thể chung được thể
hiện trong các quy phạm pháp luật tổng quát, có tính luật.
Khách thể loại: là những quan hệ xã hội có cùng hoặc gần tính chất với với nhau
trong từng lĩnh vực nhất định của quản lý nhà nước. Đây chính là trật tự quản lý nhà
nước chuyên ngành hoặc từng lĩnh vực cụ thể.
Khách thể trực tiếp: là quan hệ xã hội cụ thể quy định và bảo vệ hành vi vi phạm
hành chính xâm hại tới.
1.1.1.4. Phân biệt vi phạm hành chính với tội phạm
Giống nhau:
- Về khách quan: chúng đều là hành vi nguy hiểm cho xã hội ở các mức độ khác
nhau, xâm hại các quan hệ xã hội nhất định được pháp luật bảo vệ.
GVHD: Võ Nguyễn Nam Trung
Trang 15
SVTH: Nguyễn Thị Muội
Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch
- Về pháp lý: đều là những hành vi trái pháp luật, người thực hiện hành vi vi phạm
phải chịu các biện pháp cưỡng chế của nhà nước.
-Về chủ quan: đều là những hành vi có tính chất lỗi được thực hiện một cách cố ý
hoặc vô ý bởi người có năng lực trách nhiệm pháp lý và đủ tuổi chịu trách nhiệm pháp
lý.
Khác nhau:
- Về khái niệm:
Theo khoản 1 Điều 2 Luật xử lý vi phạm hành chính: “Vi phạm hành chính là hành
vi có lỗi do cá nhân, tổ chức thực hiện, vi phạm quy định của pháp luật về quản lý nhà
nước mà không phải là tội phạm và theo quy định của pháp luật phải bị xử phạt vi
phạm hành chính.”
Theo khoản 1 Điều 8 Bộ luật hình sự: “Tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã hội
được quy định trong Bộ luật hình sự, do người có năng lực trách nhiệm hình sự thực
hiện một cách cố ý hoặc vô ý, xâm phạm độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh
thổ Tổ quốc, xâm phạm chế độ chính trị, chế độ kinh tế, nền văn hoá, quốc phòng, an
ninh, trật tự, an toàn xã hội, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, xâm phạm tính mạng,
sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, tự do, tài sản, các quyền, lợi ích hợp pháp khác của
công dân, xâm phạm những lĩnh vực khác của trật tự pháp luật xã hội chủ nghĩa”.
- Về chủ thể:
Theo Điều 5 luật xử lý vi phạm hành chính, chủ thể của vi phạm hành chính có thể
là cá nhân hoặc tổ chức. trong đó, người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi bị xử phạt vi
phạm hành chính về vi phạm hành chính do cố ý; người từ đủ 16 tuổi trở lên bị xử phạt
vi phạm hành chính về mọi vi phạm hành chính. Chủ thể của vi phạm hành chính là tổ
chức: có thể là cơ quan nhà nước, là các tổ chức xã hội, các đơn vị kinh tế, các đơn vị
thuộc lực lượng vũ trang nhân dân và các tổ chức có tư cách pháp nhân theo quy định
của pháp luật.
Theo bộ luật hình sự hiện hành thì chủ thể của tội phạm chỉ là cá nhân. Người từ
đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm. Người từ đủ 14 tuổi
trở lên, nhưng chưa đủ 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm
trọng do cố ý hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng.
- Mặt chủ quan: lỗi
Vi phạm hành chính quy định hai hình thức lỗi là lỗi cố ý và lỗi vô ý. Yêu cầu về
lỗi không cao như trong luật hình sự. Trong nhiều trường hợp chỉ cần có lỗi, nghĩa là
GVHD: Võ Nguyễn Nam Trung
Trang 16
SVTH: Nguyễn Thị Muội
Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch
người vi phạm biết hoặc có thể biết về tính chất sai trái trong hành vi của mình là đủ
để xác định vi phạm hành chính xảy ra.
Ví dụ: + A cố gây thương tích cho B với tỷ lệ thương tật là 10%. Khi thực hiện
hành vi cho dù A mong muốn xảy ra (B bị thương tích 10%) hoặc không mong muốn
nhưng có ý thức để mặc cho hậu quả xảy ra thì đều bị xử phạt hành chính như nhau.
Trong Bộ luật hình sự quy định bốn hình thức lỗi: là lỗi vô ý do cẩu thả, lỗi vô ý do
quá tự tin, lỗi cố ý trực tiếp, lỗi cố ý gián tiếp.
Ví dụ: + A cố gây thương tích cho B với tỷ lệ thương tật là 16%. Khi thực hiện
hành vi của mình nếu A mong muốn hậu quả xảy ra sẽ xác định là lỗi cố ý trực tiếp,
nếu A không mong muốn nhưng có ý thức để mặc cho hậu quả xảy ra sẽ xác định là
lỗi cố ý gián tiếp.
- Mặt khách quan:
Mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi:
Dấu hiệu cơ bản để phân biệt vi phạm hành chính với tội phạm là mức độ nguy
hiểm cho xã hội của hành vi vi phạm. Là tội phạm thì hành vi đó phải gây “nguy hiểm
đáng kể” cho xã hội. Nguy hiểm đáng kể ở đây là theo Bộ luật hình sự. Vi phạm hành
chính có mức độ nguy hiểm cho xã hội thấp hơn tội phạm hình sự. Mức độ nguy hiểm
cho xã hội của hành vi vi phạm được đánh giá ở nhiều yếu tố khác nhau và những yêu
tố này thường được quy định trong các văn bản pháp luật của cơ quan nhà nước có
thẩm quyền.
Ví dụ: + Ông A lấy cắp của hợp tác xã X một số tiền có giá trị nhỏ hơn 500 nghìn
đồng mà không có tình tiết nào khác thì chỉ bị xử phạt hành chính.
+ Theo Điều 138 và Điều 161 Bộ luật hình sự hiện hành thì trộm cắp từ 2 triệu
đồng trở lên hay trốn thuế từ 50 triệu đồng trở lên thì là tội phạm.
Mức độ nguy hiểm của hành vi:
Để xác định, đòi hỏi cơ quan có thẩm quyền dựa trên sự nhận thức về ranh giới
giữa vi phạm hành chính và tội phạm, đã được quy định cụ thể ở Bộ luật hình sự, các
nghị định , thông tư hướng dẫn trong các trường hợp cụ thể. Mức độ gây thiệt hại biểu
hiện ở dưới các hình thức khác nhau như mức độ gây thương tật, giá trị tài sản bị xâm
hại, giá trị hàng phạm pháp.
GVHD: Võ Nguyễn Nam Trung
Trang 17
SVTH: Nguyễn Thị Muội
Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch
Mức độ tái phạm hoặc vi phạm nhiều lần:
Ví dụ: + Chị B tổ chức kết hôn cho con mình chỉ 16 tuổi. Nếu là lần đầu B chỉ bị
xử phạt hành chính. Nếu tái phạm B sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo khoản 1
Điều 148 Bộ luật hình sự hiện hành.
+ A trốn thuế nhà nước dưới 50 triệu đồng nhưng trước đó đã bị xử phạt
hành chính hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm thì
hành vi của A đã cấu thành tội trốn thuế theo khoản 1 Điều 161 Bộ luật hình sự hiện
hành.
Công cụ, phương tiện, thủ đoạn thực hiện hành vi vi phạm:
Ví dụ: + A cố ý gây thương tích cho B mà tỉ lệ thương tật dưới 11%, vi phạm lần
đầu thì chỉ phạt hành chính.
+ A cố ý gây thương tích cho B mà tỉ lệ thương tật dưới 11%, vi phạm lần
đầu thì chỉ bị phạt hành chính nhưng nếu thuộc các tình tiết sau như dùng hung khí
nguy hiểm (dao, búa..) hoặc thủ đoạn gây nguy hiểm cho nhiều người thì cấu thành tội
phạm.
- Chế tài:
Đối với hành vi vi phạm hành chính thì chế tài là biện pháp xử phạt vi phạm hành
chính với hình phạt chính là phạt tiền, cảnh cáo. Ngoài ra còn có thể áp dụng biện
pháp khắc phục hậu quả như: buộc khôi phục lại tình trạng như ban đầu đã bị thay đổi
do hành vi vi phạm hành chính gây ra.
Đối với tội phạm thì cách chế tài là hình phạt. Hình phạt chính là ngoài cảnh cáo;
phạt tiền còn có cải tạo không giam giữ; trục xuất; tù có thời hạn; tù chung thân; tử
hình. Không có chế tài khắc phục hậu quả.
- Về căn cứ pháp lý:
Tội phạm là loại vi phạm pháp luật nguy hiểm nhất và được quy định trong Bộ luật
hình sự và chỉ có Quốc hội mới có quyền đặt ra các quy định về tội phạm và hình phạt.
Ngay từ Điều 2 Bộ luật hình sự đã quy định về cơ sở của trách nhiệm hình sự: “Chỉ
người nào phạm một tội được Bộ luật hình sự quy định mới phải chịu trách nhiệm hình
sự”. Như vậy Bộ luật hình sự là căn cứ pháp lý duy nhất để xem xét xem một hành vi
vi phạm có bị coi là tội phạm hay không - không có trong luật thì không có tội.
Vi phạm hành chính không được quy định trong một bộ luật cụ thể nào mà được
quy định trong nhiều văn bản khác nhau như luật, pháp lệnh, nghị định, nghị quyết,
thông tư. Nguyên nhân mà chúng ta không có riêng một bộ luật hành chính đơn giản vì
GVHD: Võ Nguyễn Nam Trung
Trang 18
SVTH: Nguyễn Thị Muội
Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch
nó quá rộng, quá nhiều lĩnh vực với quá nhiều các văn bản pháp luật và chúng ta
không thể pháp điển hóa thành bộ luật. Các văn bản dưới luật ở đây có thể là nghị
quyết của Quốc hội, Chính phủ, Ủy ban thường vụ Quốc hội, Hội đồng nhân dân; pháp
lệnh của Ủy ban thường vụ quốc hội; nghị định của Chính phủ; các quyết định, chỉ thị,
thông tư.
- Về hậu quả pháp lý:
Người nào thực hiện tội phạm hay vi phạm hành chính sẽ bị xử lý bằng các biện
pháp cưỡng chế nhà nước để trả giá cho những gì mình đã gây ra cho xã hội. Tuy
nhiên, tội phạm là hành vi vi phạm pháp luật nguy hiểm nhất, nên phải chịu biện pháp
cưỡng chế nhà nước nghiêm khắc nhất là hình phạt. Chỉ có tội phạm mới phải chịu
hình phạt và ngược lại hành vi nào mà phải chịu hình phạt thì hành vi đó là tội phạm.
Cũng là biện pháp cưỡng chế nhà nước nhưng ở mức độ ít nghiêm khắc hơn, người
vi phạm hành chính có thể sẽ bị xử phạt hành chính.
1.1.2. Khái quát về xử phạt vi phạm hành chính
1.1.2.1. Khái niệm xử lý vi phạm hành chính, xử phạt vi phạm hành chính và biện
pháp xử lý hành chính
Bản chất của hoạt động xử lý vi phạm hành chính là áp dụng một số loại biện pháp
cưỡng chế hành chính do pháp luật quy định. Cưỡng chế hành chính được xác định là
biện pháp cưỡng chế nhà nước do cơ quan hoặc người có thẩm quyền quyết định áp
dụng theo thủ tục hành chính đối với cá nhân có hành vi vi phạm hành chính hoặc đối
với một số cá nhân nhất định có mục đích ngăn chặn, phòng ngừa hoặc thực hiện công
vụ vì lý do an ninh, quốc phòng và vì lợi ích quốc gia.
Xử lý vi phạm hành chính là hoạt động cưỡng chế mang tính quyền lực Nhà nước
nhằm áp dụng các chế tài hành chính, do các chủ thể thể được Nhà nước trao quyền
thực hiện đối với cá nhân, tổ chức có hành vi vi phạm hành chính theo trình tự, thủ tục
do pháp luật quy định.
Xử phạt vi phạm hành chính là các chế tài hành chính thông thường áp dụng đối
với chủ thể là cá nhân, tổ chức có hành vi vi phạm hành chính, bao gồm hình thức xử
phạt chính (cảnh cáo, phạt tiền, trục xuất), hình thức phạt bổ xung (tước quyền sử
dụng giấy phép, chứng chỉ hành nghề, tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm hành
chính, trục xuất khi không áp dụng là hình phạt chính) và các biện pháp khắc phục hậu
quả vi phạm hành chính gây ra nhằm lặp lại trật tự quản lý bị xâm hại.
Biện pháp xử lý hành chính là biện pháp được áp dụng đối với cá nhân vi phạm
pháp luật về an ninh, trật tự, an toàn xã hội mà không phải là tội phạm, bao gồm biện
GVHD: Võ Nguyễn Nam Trung
Trang 19
SVTH: Nguyễn Thị Muội
Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch
pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn; đưa vào trường giáo dưỡng; đưa vào cơ sở giáo
dục bắt buộc và đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.
1.1.2.2. Phân biệt xử lý vi phạm hành chính với xử lý các loại vi phạm pháp luật
khác
Trước tiên, có thể nói rằng giữa xử lý vi phạm hành chính và xử lý các loại vi
phạm pháp luật khác đều là biện pháp xử lý của Nhà nước, do Nhà nước đặt ra dưới
hình thức ban hành văn bản quy phạm pháp luật để áp dụng đối với đối tượng có hành
vi vi phạm pháp luật. Nói cách khác, xử lý vi phạm hành chính và xử lý các loại vi
phạm pháp luật khác đều là việc áp dụng trách nhiệm pháp lý do Nhà nước quy định
đối với các loại vi phạm pháp luật khác nhau tùy theo tính chất, mức độ của vi phạm
và được Nhà nước bảo đảm thực hiện. Tương ứng với các loại vi phạm pháp luật khác
nhau, có bốn loại trách nhiệm pháp lý được áp dụng tùy theo tính chất, mức độ vi
phạm, đó là: trách nhiệm hành chính, trách nhiệm hình sự, trách nhiệm kỷ luật và
trách nhiệm dân sự. Việc áp dụng các loại chế tài trách nhiệm pháp lý nêu trên đối với
đối tượng vi phạm thường đem lại hậu quả bất lợi cho họ về vật chất hoặc tinh thần.
Xử lý vi phạm hành chính có những điểm chủ yếu khác với xử lý các loại vi phạm
pháp luật khác, cụ thể như sau:
Thứ nhất, xử lý vi phạm hành chính là việc áp dụng trách nhiệm hành chính (bao
gồm xử phạt vi phạm hành chính, các biện pháp xử lý hành chính khác) đối với đối
tượng vi phạm hành chính theo trình tự, thủ tục do pháp luật quy định. Chủ thể có
thẩm quyền áp dụng các chế tài xử phạt hành chính hoặc các biện pháp xử lý hành
chính khác là những chức danh thuộc cơ quan hành chính Nhà nước do pháp luật quy
định cụ thể. Trong khi đó, chủ thể áp dụng các chế tài pháp lý khác đối với đối tượng
vi phạm pháp luật có thể là Tòa án (đối với vi phạm pháp luật hình sự, dân sự) hoặc
thủ trưởng cơ quan Nhà nước có thẩm quyền trong việc quản lý và sử dụng cán bộ
công chức (đối với vi phạm pháp luật của cán bộ, công chức).
Thứ hai, đối tượng bị xử lý vi phạm hành chính bao gồm cá nhân, tổ chức đã cố ý
hoặc vô ý vi phạm pháp luật về quản lý nhà nước. Như vậy, đối tượng bị áp dụng xử lý
vi phạm hành chính có thể là cá nhân hoặc tổ chức đã thực hiện vi phạm hành chính.
Trong khi đó, đối tựơng bị xử lý vi phạm pháp luật khác thường là cá nhân (đối với
việc xử lý hình sự, xử lý kỷ luật thì đối tượng bị xử lý phải là những cá nhân cụ thể)
hoặc cũng có thể là pháp nhân (đối với việc xử lý vi phạm pháp luật dân sự).
Thứ ba, việc xử lý vi phạm hành chính được thực hiện theo một trình tự, thủ tục
riêng do pháp luật hành chính quy định. Hiện nay, trình tự thủ tục xử phạt vi phạm
hành chính và áp dụng các biện pháp xử lý hành chính được quy định trong luật xử lý
GVHD: Võ Nguyễn Nam Trung
Trang 20
SVTH: Nguyễn Thị Muội
Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch
vi phạm hành chính năm 2012. Các loại xử lý vi phạm pháp luật khác cũng theo trình
tự, thủ tục riêng tương ứng đối với mỗi loại xử lý vi phạm pháp luật.
Thứ tư, cơ sở pháp lý của xử lý vi phạm hành chính là vi phạm hành chính được
quy định trong các văn bản quy phạm pháp luật (đối với việc xử phạt vi phạm hành
chính) và các quy định pháp luật về đối tượng áp dụng các biện pháp xử lý hành chính
khác được quy định trong Luật xử lý vi phạm hành chính và các Nghị định của Chính
phủ quy định chế độ áp dụng các biện pháp này. Đối với việc xử lý các loại vi phạm
pháp luật khác thì cơ sở pháp lý để áp dụng chế tài trách nhiệm pháp lý cũng khác
nhau. Ví dụ, đối với việc xử lý vi phạm pháp luật dân sự thì cơ sở pháp lý chủ yếu là
Bộ luật dân sự và các văn quy phạm pháp luật liên quan, đối với việc xử lý vi phạm
pháp luật hình sự thì cơ sở pháp lý là Bộ luật hình sự.
1.2. Khái quát về lĩnh vực du lịch và xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực
du lịch
1.2.1. Khái niệm du lịch
Ngày nay du lịch phát triển như là một tất yếu của xã hội. Nó trở thành ngành kinh
tế quan trọng của nhiều quốc gia trên thế giới.
Có rất nhiều định nghĩa khác nhau về du lịch:
Theo định nghĩa của A Dictionary of travel and tourism Terminology: “Du lịch là
một tổ hợp những hiện tượng và những quan hệ nảy sinh từ việc đi đến và ở lại nơi
không cư trú, trong một chừng mực nào đó mà không có việc định cư và không liên
quan đến việc kiếm tiền”.
Tại Điều 10 của Pháp lệnh du lịch năm 1999, thuật ngữ “du lịch” được hiểu như
sau: “Du lịch là hoạt động của con người ngoài nơi cư trú thường xuyên của mình
nhằm thỏa mãn nhu cầu tham quan, tìm hiểu giải trí, nghỉ dưỡng trong một khoảng
thời gian nhất định”.
Theo Điều 4 Luật du lịch năm 2005: “Du lịch là hoạt động có liên quan đến chuyến
đi của con người ngoài nơi cư trú thường xuyên của mình nhằm đáp ứng nhu cầu tham
quan, tìm hiểu giải trí, nghỉ dưỡng trong một khoảng thời gian nhất định”6.
Tóm lại, ta hiểu du lịch là các hoạt động có liên quan đến chuyến đi của con người
ngoài nơi cư trú thường xuyên của mình nhằm đáp ứng nhu cầu tham quan, tìm hiểu,
giải trí nghĩ ngơi.
6
Luật du lịch năm 2005.
GVHD: Võ Nguyễn Nam Trung
Trang 21
SVTH: Nguyễn Thị Muội
Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch
1.2.2. Phân loại du lịch
Du lịch được phân loại rất đa dạng và phong phú về quốc tịch, lứa tuổi và nhu cầu.
Phân loại du lịch du lịch để tìm hiểu, nắm rõ hơn đối tượng khách nhằm đưa ra những
biện pháp hữu hiệu hơn trong khai thác và phù hợp với chiến lược của ngành du lịch
quốc gia. Tùy theo sở thích, điều kiện của từng người để chọn loại hình du lịch phù
hợp. Du lịch được phân loại theo các hình thức sau:
Theo phạm vi lãnh thổ:
- Du lịch quốc tế: là du lịch phải đi qua biên giới của một nước ngoài nơi cư trú.
- Du lịch nội địa: là đi và đến nơi khác ngoài nơi cư trú thường xuyên của mình
nhưng ở trong phạm vi lãnh thổ đất nước.
- Du lịch sinh thái: là loại hình du lịch dựa vào thiên nhiên và văn hóa bản địa gắn
với giáo dục môi trường, có đóng góp cho nổ lực bảo tồn và phát triển bền vững với sự
tham gia tích cực của cộng đồng.
- Du lịch văn hóa: là hình thức du lịch dựa vào bản sắc văn hóa dân tộc với sự tham
gia của cộng đồng nhằm bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống.
Theo đặc điểm địa lí: Tùy theo đặc điểm địa lý của từng vùng, miền mà nó tạo nên
tiềm năng du lịch khác nhau, đó chính là nét đa dạng tạo nên những chương trình độc
đáo để thu hút khách du lịch, tăng sự hiểu biết, tạo nên mối giao lưu văn hóa. Du lịch
theo đặc điểm địa lí gồm có:
- Du lịch miền biển.
- Du lịch miền núi.
- Du lịch đô thị.
- Du lịch thôn quê.
Theo phương tiện giao thông :
- Du lịch bằng máy bay: đây là phương tiện mà khách du lịch quốc tế hay sử dụng
vì tiết kiệm thời gian, tiện nghi đầy đủ tuy giá cao.
- Du lịch bằng đường bộ: xe đạp, ô tô, mô tô.
Theo đối tượng khách: các nhà kinh doanh sẽ nắm bắt được cơ cấu khách, các yêu
cầu cơ bản và đặc trưng tâm lý về khách du lịch.
- Du lịch thanh thiếu niên.
- Du lịch dành cho người cao tuổi.
GVHD: Võ Nguyễn Nam Trung
Trang 22
SVTH: Nguyễn Thị Muội
Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch
- Du lịch trung niên.
Theo độ dài chuyến đi:
- Du lịch ngắn ngày (dưới một tuần),
- Du lịch dài ngày (trên một tuần)
Theo hình thức tổ chức chuyến đi:
- Du lịch theo đoàn.
- Du lịch cá nhân và du lịch gia đình.
Theo phương tiện lưu trú:
- Du lịch ở khách sạn.
- Du lịch ở liều trại.
- Du lịch ở làng du lịch.
Theo mùa:
- Du lịch mùa xuân, hè, thu, đông và du lịch lễ hội.
1.2.3. Chức năng của du lịch hiện nay
1.2.3.1. Chức năng xã hội
Chức năng xã hội thể hiện ở vai trò của nó trong việc gìn giữ, phục hồi sức khỏe và
tăng cường sức khỏe cho nhân dân.
Thông qua hoạt động du lịch, đông đảo quần chúng có điều kiện tiếp xúc với
những thành tựu văn hóa phong phú và lâu đời của các dân tộc, từ đó tăng cường lòng
yêu nước, tinh thần đoàn kết quốc tế, hình thành những phẩm chất đạo đức tốt đẹp như
lòng yêu lao động, tình bạn…Điều đó quyết định sự phát triển cân đối về nhân cách
của mỗi cá nhân trong toàn xã hội.
1.2.3.2. Chức năng kinh tế
Chức năng kinh tế của du lịch liên quan mật thiết với vai trò của con người như là
lực lượng sản xuất chủ yếu của xã hội. Hoạt động sản xuất là cơ sở tồn tại của mọi xã
hội. Việc nghĩ ngơi, du lịch một cách tích cực và được tổ chức hợp lý sẽ đem lại kết
quả tốt đẹp.
Chức năng kinh tế của du lịch còn thể hiện ở một khía cạnh khác. Đó là dịch vụ du
lịch, một ngành kinh tế độc đáo, ảnh hưởng đến cơ cấu ngành và cơ cấu lao động của
nhiều ngành kinh tế. Hơn nữa, nhu cầu nghĩ ngơi, giải trí của con người được thỏa
mãn thông qua thị trường hàng hóa và dịch vụ du lịch. Chính vì vậy, dịch vụ du lịch là
GVHD: Võ Nguyễn Nam Trung
Trang 23
SVTH: Nguyễn Thị Muội
Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch
cơ sở quan trọng kích thích sự phát triển kinh tế, là nguồn thu ngoại tệ lớn của nhiều
nước.
1.2.3.3. Chức năng sinh thái
Chức năng sinh thái của du lịch được thể hiện trong việc tạo nên môi trường sống
ổn định về mặt sinh thái. Nghỉ ngơi du lịch là nhân tố có tác dụng kích thích việc bảo
vệ, khôi phục và tối ưu hóa môi trường thiên nhiên bao quanh. Trên cơ sở đó, du lịch
giúp con người mở rộng sự hiểu biết về thiên nhiên và nâng cao ý thức bảo vệ thiên
nhiên.
1.2.3.4. Chức năng chính trị
Chức năng chính trị của du lịch được thể hiện ở vai trò to lớn của nó như một nhân
tố củng cố hòa bình, đẩy mạnh các mối giao lưu quốc tế, mở rộng sự hiểu biết giửa các
dân tộc. Du lịch quốc tế làm cho con người sống ở các khu vực khác nhau hiểu biết và
xích lại gần nhau hơn. Mặt khác, du lịch góp phần thực hiện đường lối đối ngoại của
nhà nước như: tuyên truyền chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước.
Bên cạnh đó, du lịch còn góp phần giáo dục lòng yêu nước, ý thức giữ gìn và phát
huy truyền thống dân tộc.
1.2.4. Khái niệm vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch
Ngày nay, tình hình vi phạm hành chính xảy ra khá phổ biến và có xu hướng ngày
càng tăng. Vì vậy, ban hành các quy định về xử phạt là hết sức cần thiết và quan trọng.
Xử phạt vi phạm hành chính là việc người có thẩm quyền xử phạt áp dụng hình thức
xử phạt, biện pháp khắc phục hậu quả đối với cá nhân, tổ chức thực hiện hành vi vi
phạm hành chính.
Bên cạnh đó du lịch hiện nay ngày càng phát triển đáp ứng theo nhu cầu theo nhu
cầu của con người. Du lịch là việc thực hiện chuyến đi Mục đích là giải trí, nghỉ
dưỡng, thăm thân nhân, công tác, hội nghị khách hàng hay du lịch khen thưởng…
Nhưng bên cạnh đó có một số cá nhân tập thể vì lợi ích riêng của mình mà có nhừng
hành vi vi phạm pháp luật gây thiệt hại đến lợi ích của xã hội vì vậy cần phải đưa ra
những quy định cụ thể để áp dụng một cách hiệu quả và nhanh chóng.
Tóm lại “vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch là hành vi vi phạm các quy
định của pháp luật về quản lý nhà nước trong lĩnh vực du lịch do cá nhân, tổ chức thực
hiện một cách cố ý hoặc vô ý mà không phải là tội phạm và theo quy định của pháp
luật phải bị xử phạt hành chính”.
GVHD: Võ Nguyễn Nam Trung
Trang 24
SVTH: Nguyễn Thị Muội
Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch
1.2.5. Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch
Đối vối mỗi hành vi vi phạm hành chính cá nhân, tổ chức vi phạm phải chịu một
trong các hình thức xử phạt chính sau: Cảnh cáo hoặc phạt tiền. Tùy theo tính chất
mức độ vi phạm cá nhân, tổ chức vi phạm còn có thể bị áp dụng một hoặc các hình
thức phạt bổ sung như: Tước quyền sử dụng có thời hạn giấy phép kinh doanh lữ hành
quốc tế, thẻ hướng dẫn viên du lịch, giấy chứng nhận thuyết minh viên; tịch thu tang
vật, phương tiện được sử dụng để vi phạm hành chính. Ngoài ra các hình thức xử phạt
hành chính, xử phạt bổ sung tùy theo tính chất mức độ vi phạm, cá nhân, tổ chức vi
phạm còn có thể bị áp dụng một hoặc nhiều biện pháp khắc phục hậu quả như: buộc bổ
sung đủ nội thất, tiện nghi, phương tiện, trang thiết bị bảo đảm sức khỏe, an toàn tính
mạng sức khỏe, an toàn tính mạng, tài sản khách du lịch; buộc thực hiện đúng chế độ,
lưu trữ hồ sơ, tài liệu theo quy định; buộc nộp đủ số tiền ký quý, buộc thực hiện đúng
chế độ báo cáo theo quy định của pháp luật…
Tuy xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch vẫn chưa được quy định cụ
thể trong văn bản quy phạm pháp luật nào nhưng dựa vào Luật xử lý vi phạm hành
chính năm 2012 ta có thể hiểu như sau: “Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực
du lịch là việc người có thẩm quyền xử phạt áp dụng hình thức xử phạt, biện pháp
khắc phục hậu quả đối với cá nhân, tổ chức thực hiện hành vi vi phạm hành trong lĩnh
vực du lịch chính theo quy định của pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính”.
1.3. Mục đích, ý nghĩa của việc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch
1.3.1. Mục đích của việc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch
Vi phạm hành chính là một loại vi phạm pháp luật xảy ra khá phổ biến trong đời
sống xã hội. Tuy mức độ nguy hiểm cho xã hội thấp hơn so với tội phạm hành sự
nhưng vi phạm hành chính đều là những hành vi gây thiệt hại cho lợi ích Nhà nước,
tập thể, lợi ích cá nhân cũng như lợi ích chung của toàn xã hội. Vì thế, xử phạt vi phạm
hành chính trong lĩnh vực du lịch là biện pháp ngăn chặn của nhà nước trước những
hành vi vi phạm quy định của pháp luật. Biện pháp này được thể hiện thông qua việc
áp dụng các hình thức xử phạt vi phạm hành chính. Xử phạt vi phạm hành chính trước
hết là nhằm mục đích trừng phạt đối với chủ thể vi phạm, buộc họ phải gánh chịu
những hậu quả, với những biện pháp xử lý và những biện pháp khắc phục hậu quả
được pháp luật quy định.
Việc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực du lịch còn nhằm mục đích: ngăn
ngừa và chống vi phạm hành chính, giữ vững an ninh, trật tự, an toàn và phát triển
kinh tế, xã hội. Bên cạnh đó còn bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp
GVHD: Võ Nguyễn Nam Trung
Trang 25
SVTH: Nguyễn Thị Muội