Cau hỏi dề cương lý luận chính trị

Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Câu hỏi: Vì sao Đảng ta phải chủ trương thực hiện nhất quán chính
sách phát triển nền kinh tế nhiều thành phần trong đó kinh tế Nông
Nghiệp là chủ đạo . Từ thực tiễn hơn 20 năm đổi mới hãy chứng
minh chủ trương trên của Đảng là đúng đắn .
Trả lời:
Một trong những thành tựu lớn nhất của gần 18 năm đổi mới ở nước ta là
đổi mới kinh tế, tạo nên những tiềm lực mới cho sự phát triển của đất
nước.
Có được thành tựu ấy là do nhiều nguyên nhân, trong đó đổi mới tư duy
kinh tế, thực hiện nền kinh tế nhiều thành phần, gắn với thị trường theo
định hướng xã hội chủ nghĩa là cơ bản nhất.
Một thời chưa xa, chúng ta lúng túng trong nền kinh tế chỉ thừa nhận hai
thành phần là quốc doanh và tập thể. Và không ít người cho rằng, chỉ có
như vậy mới thực sự là xã hội chủ nghĩa.(!)
Chúng ta không phê phán một cách phi lịch sử, nhưng quan trọng là đã
nhận ra những lẽ cần thiết của sự tồn tại hai thành phần kinh tế đó và
những hạn chế làm kìm hãm sự phát triển của đất nước khi thực hiện nền
kinh tế chỉ có hai thành phần như vậy để từ đó tìm ra cách làm ăn mới
phù hợp với quy luật phát triển.
Từ Đại hội VI (1986), Đảng ta đề ra đường lối đổi mới toàn diện trong đó
có đổi mới kinh tế, phát triển các thành phần kinh tế với nhiều hình thức
rất phong phú, đa dạng và sáng tạo. Nhờ đó, chỉ sau hơn 10 năm, vẫn
những con người ấy, cũng những điều kiện tự nhiên ấy, từ một đất nước
thiếu ăn quanh năm, trông chờ chủ yếu vào sự viện trợ từ bên ngoài; hàng
tiêu dùng khan hiếm, người lao động không có việc làm… đã trở thành
một đất nước không những đủ ăn, mà còn có lương thực, thực phẩm dự
trữ và đến nay xuất khẩu gạo đứng hàng thứ hai thế giới; nhu cầu tiêu
dùng trong nước được thỏa mãn về nhiều mặt, kết cấu hạ tầng phát triển,
nền kinh tế – xã hội sôi động, đất nước không ngừng phát triển. Chính
nhờ đổi mới cơ chế, chính sách nhằm không ngừng phát triển các thành

phần kinh tế, các tiềm năng của xã hội được khai thác, nội lực được phát
huy, sức mạnh của bên ngoài được huy động.
Chính sách đối với phát triển các thành phần kinh tế là một bộ phận trong
chiến lược phát triển kinh tế – xã hội của Đảng và Nhà nước ta. Từ chỗ
không thừa nhận kinh tế tư nhân đến chỗ thừa nhận nó; từ chỗ thừa nhận
kinh doanh nhỏ ở một số ngành nghề, đến chỗ không hạn chế về quy mô
và lĩnh vực mà luật pháp không cấm. Từ chỗ cho làm, đến chỗ được làm,
mỗi lần thay đổi tư duy như vậy là một lần nhận thức của chúng ta được
mở rộng, sâu thêm và kinh tế tư nhân cùng các thành phần kinh tế phát
triển. Những biến đổi như vậy đã thúc đẩy các thành phần kinh tế đóng
1
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
góp quan trọng vào tăng trưởng kinh tế, giải quyết việc làm tạo cơ hội
cho những chủ thể kinh tế, các doanh nhân mới năng động, sáng tạo, dám
nghĩ dám làm, dám chịu trách nhiệm với mình và với đất nước.

Từ Đại hội VI đến nay, Đảng ta luôn luôn khẳng định thực hiện nhất quán
nền kinh tế nhiều thành phần với ý nghĩa nêu trên và được coi như một
giải pháp chiến lược góp phần giải phóng và khai thác mọi tiềm năng để
phát triển lực lượng sản xuất. Nghị quyết Trung ương 6, khóaVI, chỉ rõ:
"Trong điều kiện nước ta, các hình thức kinh tế tư nhân, cá thể, tiểu chủ,
tư bản tư nhân vẫn cần thiết lâu dài cho nền kinh tế và nằm trong cơ cấu
nền kinh tế hàng hóa đi lên chủ nghĩa xã hội". Đại hội VIII của Đảng nêu
5 thành phần kinh tế: Kinh tế nhà nước, kinh tế hợp tác, kinh tế tư bản
nhà nước, kinh tế cá thể tiểu chủ, kinh tế tư bản tư nhân. Đại hội IX của
Đảng xác định, ở nước ta hiện nay, cần phát triển 6 thành phần kinh tế,
tức là ngoài 5 thành phần kinh tế nêu trên, có thêm thành phần kinh tế có
vốn đầu tư nước ngoài và nhấn mạnh các thành phần kinh tế đó đều là bộ
phận cấu thành quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội
chủ nghĩa cùng phát triển lâu dài, hợp tác và cạnh tranh lành mạnh, trong

đó kinh tế nhà nước cùng với kinh tế tập thể ngày càng trở thành nền tảng
vững chắc của nền kinh tế quốc dân. Có thể nói đây là quá trình đổi mới
tư duy kinh tế của Đảng có tầm quan trọng đặc biệt, nó tạo điều kiện cho
mọi cá nhân, đơn vị, tập thể khai thác phát huy mọi tiềm năng, nội lực,
tạo ra một tổng hợp lực thật sự cho việc phát triển nền kinh tế thị trường
định hướng xã hội chủ nghĩa.
Đất nước ta đang trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, việc xác định
và phát triển các loại hình sở hữu, phân định các thành phần kinh tế là cần
thiết, hợp quy luật làm cơ sở cho việc hoạch định chính sách phát triển
kinh tế nói chung và tạo điều kiện cho từng thành phần kinh tế nói riêng
phát triển, phát huy được mọi nguồn sức mạnh, giải phóng mọi năng lực
sản xuất, hỗ trợ thúc đẩy, cạnh tranh lẫn nhau làm cho nền kinh tế của đất
nước thực sự năng động phát triển theo định hướng xã hội chủ nghĩa.
Những thành phần kinh tế này có diện mạo riêng nhưng đều nằm trong sự
thống nhất của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa lâu
dài, vừa hợp tác vừa cạnh tranh lành mạnh góp phần phát triển vững
mạnh nền kinh tế nước ta trong điều kiện thực hiện chính sách mở cửa,
hội nhập với kinh tế khu vực và thế giới.

Phát huy sức mạnh các thành phần kinh tế

Kinh tế nhà nước là thành phần kinh tế bao gồm các doanh nghiệp nhà
nước, các tài nguyên quốc gia và các tài sản sở hữu nhà nước như hầm
mỏ, đất đai, rừng, biển, ngân sách, các quỹ dự trữ ngân hàng nhà nước, hệ
thống bảo hiểm, kết cấu hạ tầng kinh tế – xã hội, phần vốn nhà nước góp
2
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
vào các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác…
Đại hội VIII của Đảng, chỉ rõ, vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước thể
hiện ở "làm đòn bẩy mạnh tăng trưởng kinh tế và giải quyết những vấn đề

xã hội, mở đường, hướng dẫn, hỗ trợ các thành phần kinh tế khác cùng
phát triển, làm lực lượng vật chất để Nhà nước thực hiện chức năng điều
tiết và quản lý vĩ mô, tạo nền tảng cho chế độ xã hội mới".
Đại hội IX của Đảng nhấn mạnh, kinh tế nhà nước là lực lượng vật chất
quan trọng và là công cụ để nhà nước định hướng và điều tiết nền kinh tế
vĩ mô. Doanh nghiệp nhà nước giữ vị trí then chốt, đi đầu ứng dụng khoa
học và công nghệ, nêu gương về năng suất, chất lượng, hiệu quả và chấp
hành pháp luật.
Sản xuất hàng hóa càng phát triển, sự cạnh tranh càng gay gắt thì những
người lao động riêng rẽ, các hộ cá thể, các doanh nghiệp nhỏ và vừa càng
có yêu cầu phải liên kết, hợp tác với nhau để tồn tại và phát triển. Vì thế,
phát triển kinh tế hợp tác và hợp tác xã là con đường để giải quyết mâu
thuẫn giữa sản xuất nhỏ manh mún với sản xuất hàng hóa lớn, đáp ứng
yêu cầu của nền kinh tế thị trường, mở cửa, hội nhập kinh tế quốc tế.
Kinh tế hợp tác là hình thức kinh tế mang tính tập thể, xã hội hóa, là nhân
tố quan trọng để xây dựng đất nước theo mục tiêu dân giàu, nước mạnh,
xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Nó giáo dục ý thức cộng đồng, tinh
thần hợp tác hỗ trợ lẫn nhau giữa các thành viên xã hội, giữa các thành
phần kinh tế để sản xuất, kinh doanh đúng pháp luật.
Hợp tác xã kiểu mới đã khắc phục những hạn chế của hợp tác xã kiểu cũ.
Nó do các thành viên bao gồm cả thể nhân và pháp nhân (người lao động,
hộ gia đình, trang trại, doanh nghiệp vừa và nhỏ…), cả người ít vốn và
người nhiều vốn, người góp sức hoặc góp vốn xây dựng nên, trên cơ sở tự
nguyện, tôn trọng các nguyên tắc, bình đẳng, cùng có lợi và quản lý dân
chủ. Hợp tác xã không tập thể hóa mọi tư liệu sản xuất của các thành viên
mà dựa trên sở hữu của các thành viên và sở hữu tập thể. Tổ chức và hoạt
động của hợp tác xã không bị giới hạn bởi quy mô, lĩnh vực và địa bàn,
hoàn toàn tự chủ trong sản xuất, kinh doanh và tự chịu trách nhiệm trong
cơ chế thị trường. Hình thức phân phối vừa theo lao động, vừa theo cổ
phần và mức độ tham gia, dịch vụ…

Với những ưu việt như vậy, Đại hội IX của Đảng xác định: Kinh tế tập
thể phát triển với nhiều hình thức hợp tác xã đa dạng. Nhà nước phải giúp
đỡ hợp tác xã đào tạo cán bộ, ứng dụng khoa học – công nghệ, nắm bắt
thông tin, mở rộng thị trường… để cùng với kinh tế nhà nước ngày càng
giữ vai trò nền tảng vững chắc của nền kinh tế quốc dân.
Trong chủ trương phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa, Đại hội IX của Đảng coi kinh tế cá thể, tiểu chủ có vị trí quan
trọng, lâu dài. Loại hình kinh tế này xuất hiện và phát huy tác dụng ở cả
thành thị và nông thôn, cả trong nông nghiệp, tiểu, thủ công nghiệp,
thương mại và dịch vụ. Sự phát triển kinh tế cá thể, tiểu chủ trong điều
3
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
kiện nền kinh tế hàng hóa gắn với thị trường có vai trò quan trọng trước
mắt cũng như lâu dài trong việc thúc đẩy sản xuất, kinh doanh phát triển.
Qua thực tế gần 18 năm đổi mới cho thấy, kinh tế hộ cá thể, tiểu chủ là
loại hình tổ chức sản xuất, kinh doanh mang tính chất của một xí nghiệp
gia đình chứa đựng những khả năng lớn của sáng kiến cá nhân. ở đây,
nguyên tắc kinh doanh, theo đuổi mục tiêu doanh lợi kết hợp hài hòa với
các giá trị gia đình. Những thành viên trong hộ gắn bó với nhau bằng
quan hệ ruột thịt, nên có tính cộng đồng, trách nhiệm cao dễ thống nhất.
Ngoài các hoạt động sản xuất, kinh doanh, chủ hộ còn quan tâm đến việc
học hành, giáo dục truyền thống, đạo đức, pháp luật cho các thành viên
để hướng tới sự thành đạt. Quan hệ sản xuất ở đây là trực tuyến, bỏ qua
các khâu trung gian, nên việc quản lý rất chặt chẽ, hiệu quả. Chất lượng
sản phẩm, thương hiệu hàng hóa được quan tâm đầu tiên, bởi nó tạo nên
chữ tín của gia đình. Mọi tiềm năng trí tuệ, kinh nghiệm quản lý, tay
nghề, bí quyết, kinh nghiệm sản xuất, kinh doanh… được tích lũy qua
nhiều đời là tiềm năng" chất xám" quan trọng của kinh tế cá thể, tiểu chủ
được phát huy. Quy mô của kinh tế cá thể, tiểu chủ vừa và nhỏ nên dễ tổ
chức sản xuất, kinh doanh, ít tốn kém, dễ thích nghi. Nó có khả năng huy

động mọi nguồn lực phân tán như vốn, lao động, đất đai, tài nguyên thiên
nhiên, thiết bị kỹ thuật… kết hợp lại với nhau, qua đó giải quyết việc làm
cho đông đảo người lao động, tăng thu nhập, tăng tích lũy, thúc đẩy sự
chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn thực hiện công nghiệp
hóa, hiện đại hóa, tạo cơ hội cho người lao động tham gia vào quá trình
sản xuất, tái sản xuất và hưởng thụ các thành quả tăng trưởng nền kinh tế.
Kinh tế cá thể, tiểu chủ góp phần tích cực xóa đói giảm nghèo, nâng cao
mặt bằng kinh tế – xã hội, cải thiện đáng kể bộ phận đông đảo dân cư ở
thành thị và nông thôn.
Kinh tế tư bản tư nhân là thành phần kinh tế mà sản xuất, kinh doanh dựa
trên cơ sở chiếm hữu tư nhân tư bản chủ nghĩa về tư liệu sản xuất và bóc
lột lao động làm thuê.
Trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, ở nước ta, thành phần kinh tế
này có vai trò quan trọng xét về phương diện phát triển lực lượng sản
xuất, về phát triển nền sản xuất hàng hóa, về giải quyết các vấn đề xã hội.
Đại hội VIII của Đảng khẳng định: "Kinh tế tư bản tư nhân có khả năng
góp phần xây dựng đất nước. Khuyến khích kinh tế tư nhân đầu tư vào
sản xuất, yên tâm làm ăn lâu dài; bảo hộ quyền sở hữu và lợi ích hợp
pháp, tạo điều kiện thuận lợi đi đôi với tăng cường quản lý, hướng dẫn
làm ăn đúng pháp luật, có lợi cho quốc kế dân sinh". Văn kiện Đại hội IX
của Đảng cũng khẳng định rõ hơn vai trò vị trí của kinh tế tư bản tư nhân
và Nghị quyết Trung ương 5, khóa IX, xác định: "Kinh tế tư nhân là bộ
phận cấu thành quan trọng của nền kinh tế quốc dân. Phát triển kinh tế tư
nhân là vấn đề chiến lược lâu dài trong phát triển nền kinh tế thị trường
định hướng xã hội chủ nghĩa, góp phần quan trọng thực hiện thắng lợi
4
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
nhiệm vụ trung tâm là phát triển kinh tế, công nghiệp hóa, hiện đại hóa,
nâng cao năng lực của đất nước trong hội nhập kinh tế quốc tế".
Theo V.I. Lê-nin, chủ nghĩa tư bản nhà nước là con đường hữu hiệu nhất

để cải tạo các quan hệ tiểu nông, để phát triển kinh tế theo định hướng xã
hội chủ nghĩa. Kinh tế tư bản nhà nước là thành phần kinh tế bao gồm các
hình thức hợp tác, liên doanh giữa kinh tế nhà nước với tư bản tư nhân
trong nước và hợp tác liên doanh giữa kinh tế nhà nước với tư bản nước
ngoài. V.I. Lê-nin cũng nhấn mạnh: Chủ nghĩa tư bản nhà nước là chủ
nghĩa phục tùng sự điều tiết của nhà nước (giám sát, kiểm tra, quy định
các hình thức trật tự, v.v)
(1)
. Chủ nghĩa tư bản nhà nước gắn liền với nhà
nước, phụ thuộc vào bản chất của nhà nước, khả năng điều tiết của nhà
nước và phụ thuộc vào sự vững mạnh của nhà nước. Trong thời kỳ quá độ
lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta, chúng ta hoàn toàn có khả năng làm được
những điều nêu trên. Vì vậy, Đảng ta chủ trương phát triển đa dạng kinh
tế tư bản nhà nước dưới các hình thức liên doanh, liên kết giữa kinh tế
nhà nước với kinh tế tư bản tư nhân trong và ngoài nước trong việc khai
thác các nguồn vốn, máy móc, thiết bị, công nghệ, kinh nghiệm quản lý tổ
chức sản xuất kinh doanh, mở rộng thị trường v.v.., để mang lại lợi ích
thiết thực cho đất nước.
Từ Đại hội IX Đảng ta khẳng định thêm thành phần kinh tế có vốn đầu tư
nước ngoài, phản ánh đúng thực tế đang diễn ra trong nền kinh tế nước ta
hiện nay.
Việc triển khai thực hiện các dự án có vốn đầu tư nước ngoài đã tạo ra
một khối lượng đáng kể năng lực sản xuất, đã tiếp nhận được một số kỹ
thuật, công nghệ tiên tiến trong một số ngành kinh tế như thông tin viễn
thông, thăm dò dầu khí, sản xuất phụ tùng, lắp ráp xe máy, hóa chất,
trồng trọt theo công nghệ tiên tiến, nuôi tôm nước lợ theo công nghệ mới,
xây dựng khách sạn cao cấp, sản xuất một số mặt hàng tiêu dùng, thực
phẩm có chất lượng cao… Đồng thời đã tiếp thu được một số phương
pháp quản lý tiến bộ, một số kinh nghiệm về tổ chức sản xuất, kinh
doanh.

Đảng, Nhà nước ta đã tạo điều kiện thông thoáng nhằm khuyến khích đầu
tư nước ngoài vào những mục tiêu trọng điểm và lĩnh vực ưu tiên phục vụ
công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, như sản xuất hàng
xuất khẩu; nuôi trồng, chế biến nông – lâm – thủy sản; sử dụng công nghệ
cao, kỹ thuật hiện đại, bảo vệ môi trường sinh thái, đầu tư, chế biến
nguyên liệu và sử dụng có hiệu quả tài nguyên thiên nhiên; tập trung ở
các địa bàn miền núi, vùng sâu, vùng xa, vùng có điều kiện kinh tế – xã
hội khó khăn.
Trong xu thế toàn cầu hóa, để chủ động hội nhập kinh tế quốc tế, với
chính sách kinh tế mở, chúng ta đang tạo môi trường thuận lợi để thu hút
vốn đầu tư nước ngoài. Dòng vốn nước ngoài vào Việt Nam ngày một
tăng, chiếm tỷ trọng ngày càng lớn trong cơ cấu GDP. Cho nên việc tạo
5