TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA LUẬT
---------------------
LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP
CỬ NHÂN LUẬT NIÊN KHÓA 2011 - 2015
ĐỀ TÀI
XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH CHÍNH VỀ THUẾ
Giảng viên hướng dẫn:
TS. Lê Thị Nguyệt Châu
Sinh viên thực hiện:
Đỗ Vi Khánh
MSSV: 5115893
Lớp: Tư pháp 2 Khóa 37
Cần Thơ, 12/2014
Lời cảm ơn
..
…..
Được bước chân vào ngôi trường lớn Đại học Cần Thơ là một niềm
tự hào đối với bản thân em. Càng đặc biệt vinh dự hơn khi được học
tập nghiên cứu tại Khoa Luật, một ngành học mà từ lâu em đã mơ
ước. Trong những năm tháng học tập tại trường đã để lại trong lòng
em biết bao nhiêu kỷ niệm đẹp. Và hôm nay với học phần cuối cùng
này – Luận văn tốt nghiệp trong lòng em không khỏi bồi hồi, xao
xuyến nhớ lại một quãng đời sinh viên của mình.
Cũng như những người con khác trên đất nước thân yêu Việt Nam
luôn muốn khát khao cống hiến, khát khao vươn lên trong cuộc sống
bằng con đường học tập. Bằng nổ lực của bản thân và sự giúp đỡ từ
phía gia đình cũng như được sự dìu dắt, chỉ dẫn tận tình của các thầy
cô tại Khoa Luật Trường Đại học Cần Thơ đã động viên em trong
những lúc khó khăn nhất để em hoàn thành khóa học này. Nhân
đây em xin gửi lời cảm ơn đến những người đã giúp đỡ em trong việc
học tập cũng như trong cuộc sống. Cảm ơn những người bạn, người
em đã chia sẽ những khó khăn trong học tập, trong các hoạt động của
trường lớp. Cảm ơn các thầy cô trong khoa đã truyền thụ kiến thức
quý báu. Và đặc biệt em xin gửi lời cảm ơn đến Cô Nguyệt Châu,
người đã nhận lời hướng dẫn và có những lời khuyên bổ ích trong
suốt quá trình hoàn thành cuốn luận văn này./.
Cần Thơ, ngày 01 tháng 12 năm 2014
Sinh viên
Đỗ Vi Khánh
NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG PHẢN BIỆN
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
Luận văn tốt nghiệp
Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế
MỤC LỤC
Trang
LỜI NÓI ĐẦU...................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài ......................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................... 2
3. Đối tượng nghiên cứu .................................................................................. 3
4. Phạm vi nghiên cứu ..................................................................................... 3
5. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................. 3
6. Tình hình nghiên cứu ................................................................................... 3
7. Bố cục đề tài ................................................................................................ 4
CHƯƠNG 1
KHÁI QUÁT CHUNG VI PHẠM HÀNH CHÍNH VỀ THUẾ ......................... 5
1.1. Khái niệm, đặc điểm và cấu thành vi phạm hành chính về thuế ....................... 5
1.1.1. Khái niệm, đặc điểm vi phạm hành chính về thuế .................................... 5
1.1.1.1. Khái niệm vi phạm hành chính về thuế ............................................. 5
1.1.1.2. Đặc điểm vi phạm hành chính về thuế .............................................. 6
1.1.2. Cấu thành vi phạm hành chính về thuế .................................................... 8
1.1.2.1. Mặt khách quan ................................................................................ 8
1.1.2.2. Mặt chủ quan ..................................................................................... 9
1.1.2.3. Chủ thể............................................................................................. 10
1.1.2.4. Khách thể ......................................................................................... 11
1.2. Các hành vi vi phạm hành chính về thuế ....................................................... 12
1.2.1. Các hành vi vi phạm thủ tục hành chính về thuế ..................................... 13
1.2.1.1. Hành vi chậm thực hiện các thủ tục hành chính về thuế.................... 13
1.2.1.2. Những hành vi vi phạm thủ tục hành chính về thuế khác .................. 16
1.2.2. Hành vi chậm nộp tiền thuế .................................................................... 18
1.2.3. Hành vi khai sai ...................................................................................... 19
1.2.4. Các hành vi trốn thuế, gian lận thuế ........................................................ 20
1.2.4.1. Hành vi trốn thuế ............................................................................. 20
1.2.4.2. Hành vi gian lận thuế ....................................................................... 21
1.3. Hậu quả của vi phạm hành chính về thuế ...................................................... 22
1.3.1. Ảnh hưởng đến ngân sách nhà nước ...................................................... 22
1.3.2. Ảnh hưởng đến trật tự quản lý nhà nước về thuế .................................... 24
1.4. Thực trạng của vi phạm hành chính về thuế hiện nay .................................... 25
1.4.1. Tình hình vi phạm hành chính về thuế hiện nay ..................................... 25
GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu
SVTH: Đỗ Vi Khánh
Luận văn tốt nghiệp
Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế
1.4.2. Nguyên nhân vi phạm hành chính về thuế.............................................. 28
1.4.2.1. Nguyên nhân chủ quan ................................................................... 28
1.4.2.2. Nguyên nhân khách quan ................................................................ 29
1.5. Xử lý vi phạm hành chính về thuế qua các giai đoạn ..................................... 30
CHƯƠNG 2
QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO TRONG VIỆC
XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH CHÍNH VỀ THUẾ ................................................. 35
2.1. Nguyên tắc, thời hiệu, thời hạn và phân định thẩm quyền xử lý vi phạm hành
chính về thuế........................................................................................................ 35
2.1.1. Nguyên tắc xử lý vi phạm hành chính về thuế......................................... 35
2.1.2. Thời hiệu, thời hạn xử lý vi phạm hành chính về thuế............................. 37
2.1.3. Phân định thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính về thuế........................ 39
2.2. Thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính về thuế ............................................. 40
2.2.1. Thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính về thuế của Cơ quan thuế ....... 40
2.2.1.1. Công chức thuế ................................................................................ 40
2.2.1.2. Đội trưởng Đội Thuế ........................................................................ 41
2.2.1.3. Chi cục trưởng Chi cục Thuế............................................................ 42
2.2.1.4. Cục trưởng Cục Thuế ....................................................................... 42
2.2.1.5. Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế ...................................................... 43
2.2.2. Thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính về thuế của Cơ quan Hải quan 44
2.2.2.1. Công chức hải quan .......................................................................... 44
2.2.2.2. Đội trưởng thuộc Chi cục Hải quan, Đội trưởng thuộc Chi cục Kiểm
tra sau thông quan ......................................................................................... 45
2.2.2.3. Chi cục trưởng Chi cục Hải quan, Chi cục trưởng Chi cục kiểm tra sau
thông quan .................................................................................................... 45
2.2.2.4. Cục trưởng Cục điều tra chống buôn lậu, Cục trưởng Cục kiểm tra sau
thông quan thuộc Tổng cục Hải quan, Cục trưởng Cục Hải quan tỉnh, liên tỉnh,
thành phố trực thuộc trung ương ................................................................... 46
2.2.2.5. Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan ................................................ 46
2.2.3. Thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính về thuế của Chủ tịch Ủy ban nhân
dân các cấp ....................................................................................................... 47
2.2.3.1. Chủ tịch Ủy ban nhân cấp xã ............................................................ 48
2.2.3.2. Chủ tịch Ủy ban nhân cấp huyện ...................................................... 49
2.2.3.3. Chủ tịch Ủy ban nhân cấp tỉnh ......................................................... 50
2.3. Các hình thức xử phạt vi phạm hành chính về thuế ....................................... 51
2.3.1. Phạt cảnh cáo.......................................................................................... 51
GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu
SVTH: Đỗ Vi Khánh
Luận văn tốt nghiệp
Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế
2.3.1.1. Điều kiện áp dụng hình thức phạt cảnh cáo ...................................... 51
2.3.1.2. Trường hợp áp dụng hình thức phạt cảnh cáo ................................... 52
2.3.2. Phạt tiền ................................................................................................. 52
2.3.2.1. Đối với hành vi vi phạm về thủ tục thuế ........................................... 54
2.3.2.2. Đối với hành vi khai sai dẫn đến thiếu số tiền thuế phải nộp hoặc tăng
số tiền thuế được hoàn .................................................................................. 55
2.3.2.3. Đối với hành vi trốn thuế, gian lận thuế............................................ 55
2.3.2.4. Đối với hành vi vi phạm của tổ chức tín dụng và cá nhân, tổ chức khác
có liên quan .................................................................................................. 57
2.4. Biện pháp cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế ............................ 58
2.4.1. Các trường hợp bị cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế ......... 58
2.4.2. Các biện pháp cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế ............... 59
2.4.2.1. Trích tiền từ tài khoản của đối tượng bị cưỡng chế thi hành quyết định
hành chính thuế tại Kho bạc Nhà nước, tổ chức tín dụng; yêu cầu phong tỏa tài
khoản
....................................................................................................... 60
2.4.2.2. Khấu trừ một phần tiền lương hoặc thu nhập .................................... 61
2.4.2.3. Dừng làm thủ tục hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu .. 61
2.4.2.4. Thông báo hóa đơn không còn giá trị sử dụng .................................. 62
2.4.2.5. Kê biên tài sản, bán đấu giá tài sản kê biên theo quy định của pháp
luật để thu tiền thuế nợ, tiền chậm nộp tiền thuế, tiền phạt, tiền chậm nộp tiền
phạt vào ngân sách nhà nước ........................................................................ 62
2.4.2.6. Thu tiền, tài sản khác của đối tượng bị cưỡng chế thi hành quyết định
hành chính thuế do tổ chức, cá nhân khác đang giữ....................................... 64
2.4.2.7. Thu hồi giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, giấy chứng nhận đăng
ký doanh nghiệp, giấy phép thành lập và hoạt động, giấy phép hành nghề .... 65
2.5. Các vướng mắc và giải pháp nâng cao hiệu quả trong việc xử lý vi phạm hành
chính về thuế........................................................................................................ 66
2.5.1. Vướng mắc trong xử lý vi phạm hành chính về thuế hiện nay ................. 66
2.5.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả xử lý vi phạm hành chính về thuế .............. 71
KẾT LUẬN ........................................................................................................ 76
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
GVHD: Lê Thị Nguyệt Châu
SVTH: Đỗ Vi Khánh
Luận văn tốt nghiệp
Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế
LỜI NÓI ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Thuế là nguồn thu quan trọng vào ngân sách nhà nước, nguồn thu từ thuế
chiếm hơn 70% trong tổng các khoản thu khác. Tại Điều 47 Hiến pháp nước Cộng
hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013 cũng đã quy định: “Mọi người phải có
nghĩa vụ nộp thuế theo luật định”1. Từ quy định của Hiến pháp có thể thấy rằng
nghĩa vụ nộp thuế luôn gắn liền với mọi công dân. Ở một khía cạnh khác, để duy
trì hoạt động của mình thì nhà nước bằng nhiều biện pháp thông qua các cơ quan
quản lý thuế để thu thuế nộp vào ngân sách nhà nước. Tuy nhiên không phải lúc
nào việc thu thuế cũng diễn ra thuận lợi mà không gặp trở ngại nhất định. Việc trở
ngại này gây ra bởi nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân người nộp thuế
không hoàn thành nghĩa vụ của mình, tức là có sự vi phạm. Các hành vi vi phạm
pháp luật (VPPL) về thuế sẽ ảnh hưởng đến việc duy trì trật tự xã hội trên các lĩnh
vực, trong đó có lĩnh vực thuế. Vì vậy để duy trì trật tự quản lý xã hội trên lĩnh vực
thuế thì Nhà nước có nhiều biện pháp áp dụng để xử lý các trường hợp vi phạm
pháp luật về thuế. Đây cũng là cách thức được áp dụng để Nhà nước thể hiện sự
quản trị xã hội của mình. Trong các hình thức xử lý vi phạm pháp luật về thuế có
hai hình thức chủ yếu để xử lý vi phạm pháp luật về thuế, đó là: xử lý vi phạm
hành chính (VPHC) và xử lý vi phạm hình sự về thuế. Tuy nhiên xét về mức độ
phổ biến thì hành vi vi phạm hành chính về thuế xảy ra nhiều hơn vi phạm hình sự
về thuế. Do đó các vụ việc xử lý VPHC về thuế cũng được các cơ quan chức năng
xử lý nhiều hơn các vụ việc vi phạm hình sự về thuế.
Năm 2013 cũng là năm có nhiều đạo luật quan trọng được ban hành như Hiến
pháp và các văn bản quy phạm pháp luật khác trong đó có các quy định mới về
việc xử lý vi phạm hành chính về thuế. Nghị quyết số 01/NQ-CP của Chính phủ
cũng đã chỉ rõ những nhiệm vụ của các cơ quan quản lý tài chính, cũng như trong
công tác xử lý vi phạm hành chính để đảm bảo nguồn thu cho ngân sách nhà nước2.
Trong các nhiệm vụ được Chính phủ đề ra để điều hành đất nước thì nhiệm vụ về
thu ngân sách và xử lý vi phạm về thu ngân sách được xem như là biện pháp bảo
đảm an ninh tài chính quốc gia. Các nhiệm vụ đó là, tăng cường công tác quản lý
thu, khai thác nguồn thu, bao gồm cả nguồn thu từ xử phạt vi phạm hành chính;
triển khai quyết liệt các biện pháp chống thất thu ngân sách, chống chuyển giá,
thực hiện kịp thời và kiểm soát chặt chẽ việc hoàn thuế giá trị gia tăng; đẩy mạnh
1
Các bản Hiến pháp trước đó cũng đều quy định mọi công dân phải có nghĩa vụ nộp thuế.
Nghị quyết số 01/NQ-CP được ban hành ngày 02/01/2014 về những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu chỉ đạo
điều hành thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán ngân sách nhà nước năm 2014.
2
GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu
1
SVTH: Đỗ Vi Khánh
Luận văn tốt nghiệp
Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế
việc xử lý và thu hồi nợ thuế, giảm tỷ lệ nợ đọng thuế; tăng cường thanh tra, kiểm
tra, chấn chỉnh và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật về thu ngân sách.
Đây là quyết sách mang tính định hướng quan trọng trong việc xử lý vi phạm hành
chính về thuế trong bối cảnh đất nước ta hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới
cũng như thể hiện sự đổi mới nền kinh tế Việt Nam qua quyết sách này.
Các hành vi vi phạm pháp luật về thuế thường xuất phát từ tâm lý của người
nộp thuế là không muốn nộp các khoản thuế theo quy định pháp luật để tối đa hóa
lợi ích trong việc kinh doanh, đầu tư hoặc mục đích khác. Điều đó dẫn đến các
nguồn thu từ thuế vào ngân sách nhà nước bị sụt giảm, làm ảnh hưởng đến các hoạt
động bình thường của bộ máy nhà nước, làm giảm tốc độ tăng trưởng của nền kinh
tế. Vì vậy cần có biện pháp xử lý thích hợp để không làm ảnh hưởng đến sự phát
triển bình thường của nền kinh tế và cũng như để người nộp thuế thấy rõ trách
nhiệm của mình trong việc thực hiện nghĩa vụ thuế đối với nhà nước. Các quy định
về việc xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực thuế có nhiều thay đổi theo từng
thời kỳ phát triển của đất nước. Tuy nhiên không phải lúc nào các quy định trong
các văn bản quy phạm pháp luật mới ban hành cũng được áp dụng vào cuộc sống
một cách thuận lợi và dễ dàng. Việc ban hành các quy định mới có thể tháo gỡ, bổ
sung quy định cho phù hợp hơn với cuộc sống nhưng cũng như bao tồn tại khách
quan khác, các quy định pháp luật luôn vận động đến hướng hoàn thiện mà không
bao giờ hoàn thiện tuyệt đối3. Các quy định mới trong xử lý vi phạm hành chính về
thuế đã được các cơ quan nhà nước ban hành và được áp dụng vào cuộc sống qua
một thời gian áp dụng thì cũng đã bộc lộ một số vướng mắc nhất định. Vậy những
quy định mới trong việc xử lý vi phạm hành chính về thuế và những vướng mắc
nảy sinh trong thực tế khi áp dụng các quy định đó là gì? Chính vì những lý do đó
mà người viết chọn đề tài Xử lý vi phạm hành chính về thuế để làm rõ hơn những
hành vi vi phạm và các biện pháp xử lý vi phạm hành chính về thuế. Đây là đề tài
có ý nghĩa nhất định trong bối cảnh đất nước có nhiều cải cách quan trọng các đạo
luật về thuế để thích ứng hơn với nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa như ở nước ta hiện nay.
2. Mục đích nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu của đề tài là chỉ rõ ra những quy định của pháp luật về
các hành vi vi phạm hành chính cũng như các biện pháp xử lý vi phạm hành chính
về thuế. Từ những quy định của pháp luật áp dụng vào cuộc sống như thế nào, từ
đó người viết chỉ ra được những hạn chế của quy định pháp luật hiện hành và có
những giải pháp đề xuất tháo gỡ. Đây là đề tài có mục tiêu nghiên cứu rõ ràng cũng
3
Nguyễn Ngọc Điện: Một số vấn đề lý luận về các phương pháp phân tích luật viết, Nxb Tư pháp, 2006, tr.
11.
GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu
2
SVTH: Đỗ Vi Khánh
Luận văn tốt nghiệp
Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế
như tính thời sự khi các quy định mới của pháp luật xử lý vi phạm hành chính về
thuế được ban hành. Mục đích cuối cùng mà người viết mong muốn không phải là
đề ra biện pháp xử lý vi phạm hành chính về thuế triệt để hơn mà qua luận văn này
người viết muốn nâng cao tính tuân thủ pháp luật thuế của người dân.
3. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là các hành vi vi phạm hành chính và các
biện pháp xử lý vi phạm hành chính về thuế thuộc sự quản lý của ngành thuế, cơ
quan hải quan và cơ quan khác. Luận văn không bàn về các vấn đề xử lý vi phạm
hành chính về hóa đơn, phí, lệ phí. Vì các đối tượng này không thuộc phạm vi
nghiên cứu của đề tài, hơn nữa các đối tượng trên có những quy định riêng trong
các văn bản quy phạm pháp luật riêng điều chỉnh.
4. Phạm vi nghiên cứu
Đây là đề tài nghiên cứu về xử lý vi phạm hành chính về thuế nên người viết
chỉ giới hạn về các biện pháp xử lý vi phạm hành chính về thuế. Người viết không
phân tích nhiều về các biện pháp xử lý hình sự về thuế cũng như các biện pháp xử
lý vi phạm hành chính về phí, lệ phí, hóa đơn và các thủ tục hải quan liên quan đến
các loại thuế về hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu. Đề tài có đối tượng nghiên cứu
tương đối rộng trong việc xử lý vi phạm hành chính các loại thuế, do đó người viết
cũng không đi sâu phân tích tất cả các khía cạnh của từng loại thuế mà chỉ phân
tích các vi phạm hành chính chung của các loại thuế.
5. Phương pháp nghiên cứu
Các phương pháp nghiên cứu được người viết sử dụng trong luận văn này
được chia làm hai nhóm4:
Nhóm 1: Nhóm phương pháp lý luận phổ biến. Nhóm này bao gồm: phương
pháp phân tích luật viết, phương pháp so sánh, đối chiếu, phương pháp nghiên cứu
lý luận trên tài liệu, sách, báo, tạp chí khoa học chuyên ngành và phương pháp
phân tích, tổng hợp.
Nhóm 2: Nhóm phương pháp “thực tế” phổ biến. Nhóm này bao gồm:
phương pháp sưu tầm số liệu thực tế; phương pháp thống kê, tổng hợp số liệu thực
tế; phương pháp phân tích, đánh giá số liệu thực tế. Các số liệu có được thông qua
việc sưu tầm trên sách, báo, tạp chí và các số liệu thống kê trên các trang thông tin
điện tử đáng tin cậy.
6. Tình hình nghiên cứu
Việc nghiên cứu đề tài được người viết bỏ ra nhiều thời gian để tham khảo
nhiều tài liệu có liên quan. Tuy nhiên do còn hạn chế về năng lực nghiên cứu nên
4
Xem: Phan Trung Hiền: Để hoàn thành tốt luận văn ngành luật, Nxb Chính trị Quốc gia – Hà Nội, 2010,
tr. 43-44.
GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu
3
SVTH: Đỗ Vi Khánh
Luận văn tốt nghiệp
Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế
trong giới hạn của bản thân người viết đã cố gắng chuyển tải rất nhiều thông tin
liên quan, có thể còn một số nội dung chưa đảm bảo tính logic vấn đề. Qua luận
văn này người viết cũng muốn nhận được sự góp ý chân thành của những người
quan tâm đến đề tài để luận văn này được hoàn thiện hơn.
7. Bố cục đề tài
Đề tài được bố cục như sau:
Lời nói đầu
Chương 1. Khái quát chung vi phạm hành chính về thuế
Chương này chủ yếu nêu cơ sở lý luận về các hành vi vi phạm hành chính về
thuế, nhận diện được các hành vi vi phạm hành chính chủ yếu trong lĩnh vực thuế.
Ngoài ra, Chương 1 còn đi sâu vào tìm hiểu thực trạng vi phạm hành chính về thuế
hiện nay cũng như tìm ra nguyên nhân của việc vi phạm hành chính về thuế. Hơn
nữa trong chương này còn khái quát sơ lược các văn bản quy phạm pháp luật đã
được ban hành theo từng giai đoạn, lấy mốc là Luật Quản lý thuế năm 2006. Từ đó
có thể thấy rõ lịch sử phát triển của các quy định pháp luật trong việc xử lý vi phạm
hành chính về thuế.
Chương 2. Những quy định của pháp luật và giải pháp nâng cao trong
việc xử lý vi phạm hành chính về thuế
Chương 2 nêu lên căn cứ pháp lý đang có hiệu lực trong việc xử lý vi phạm
hành chính về thuế. Chương này cũng đi sâu phân tích các quy định pháp luật để
thấy rõ những điểm mới trong các quy định được ban hành phù hợp với cuộc sống
như thế nào. Đồng thời so sánh, đối chiếu với các quy định trước đó để làm rõ hơn
những quy định của pháp luật hiện hành. Cuối cùng, Chương 2 nêu lên các khó
khăn, vướng mắc nảy sinh trong quá trình áp dụng pháp luật vào cuộc sống và có
những đề xuất, giải pháp giải quyết vấn đề nêu ra.
Kết luận
GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu
4
SVTH: Đỗ Vi Khánh
Luận văn tốt nghiệp
Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế
CHƯƠNG 1
KHÁI QUÁT CHUNG VI PHẠM HÀNH CHÍNH VỀ THUẾ
Chương này nêu lên cơ sở lý luận liên quan đến hành vi vi phạm hành chính
về thuế như khái niệm, đặc điểm, các yếu tố cấu thành vi phạm hành chính về thuế.
Phân tích quy định pháp luật về các hành vi vi phạm hành chính cụ thể. Chương 1
cũng nêu ra thực trạng vi phạm hành chính về thuế hiện nay, đồng thời cũng tìm
hiểu nguyên nhân dẫn đến hành vi vi phạm. Cuối chương là phần nghiên cứu lịch
sử các quy định xử lý vi phạm hành chính về thuế đã được ban hành.
1.1. Khái niệm, đặc điểm và cấu thành vi phạm hành chính về thuế
1.1.1. Khái niệm, đặc điểm vi phạm hành chính về thuế
1.1.1.1. Khái niệm vi phạm hành chính về thuế
Vi phạm pháp luật nói chung và vi phạm hành chính nói riêng là hành vi trái
pháp luật, có lỗi và do chủ thể có năng lực trách nhiệm pháp lý thực hiện, xâm hại
các quan hệ xã hội được pháp luật bảo vệ5. Theo giáo trình Luật hành chính Khoa
Luật Trường Đại học Cần Thơ thì: “Vi phạm hành chính là hành vi do cá nhân, tổ
chức thực hiện một cách cố ý hoặc vô ý xâm phạm các quy tắc quản lý nhà nước
mà không phải là tội phạm và theo quy định của pháp luật phải bị xử phạt hành
chính”6. Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 lại giải thích cụm từ “vi phạm
hành chính” như sau: “Vi phạm hành chính là hành vi có lỗi do cá nhân, tổ chức
thực hiện, vi phạm quy định của pháp luật về quản lý nhà nước mà không phải là
tội phạm và theo quy định của pháp luật phải bị xử phạt vi phạm hành chính”7.
Trong lĩnh vực quản lý thuế và xử lý VPPL thuế theo Luật Quản lý thuế không đưa
ra định nghĩa về VPHC về thuế mà chỉ nêu xử lý vi phạm và hành vi vi phạm pháp
luật về thuế. Theo đó tại Khoản 2 Điều 104 cá nhân, tổ chức chỉ bị xử phạt VPHC
về thuế khi có hành vi vi phạm pháp luật về thuế. Còn tại Điều 5 giải thích từ ngữ
cũng không giải thích cụm từ “vi phạm hành chính về thuế” mà chỉ giải thích cụm
từ có liên quan đến xử lý VPHC về thuế là “hoàn thành nghĩa vụ nộp thuế” và
“cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế”. Nghị định số 129/2013/NĐ-CP
của Chính phủ quy định về xử phạt VPHC về thuế cũng không giải thích cụm từ
“vi phạm hành chính về thuế” mà chỉ liệt kê VPHC các loại thuế tại Khoản 1 Điều
1. Ngay tại Khoản 3 Điều 1 Thông tư số 166/2013/TT-BTC của Bộ Tài chính
hướng dẫn Nghị định số 129/2013/NĐ-CP cũng chỉ nêu các hành vi VPHC về thuế
mà không nói rõ khái niệm “vi phạm hành chính về thuế” là gì. Theo giáo trình
5
Lê Minh Tâm (chủ biên), Giáo trình lý luận nhà nước và pháp luật, Trường Đại học Luật Hà Nội, Nxb. Tư
pháp, 2005, tr. 500.
6
Phan Trung Hiền: Giáo trình Luật hành chính Việt Nam – Phần II: Phương cách quản lý nhà nước, Khoa
Luật Trường Đại học Cần Thơ, 2009, tr. 26.
7
Khoản 1 Điều 2 Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012.
GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu
5
SVTH: Đỗ Vi Khánh
Luận văn tốt nghiệp
Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế
Luật thuế của Trường Đại học Luật Hà Nội thì vi phạm pháp luật về thuế là hành vi
làm trái các quy định của pháp luật về thuế do các tổ chức, cá nhân thực hiện một
cách cố ý hoặc vô ý, gây thiệt hại đến trật tự công cộng và phải chịu trách nhiệm
pháp lý về hành vi đó của mình8. Như vậy thực tế hiện nay trong các tài liệu, cũng
như trong các quy định của pháp luật chưa đưa ra khái niệm vi phạm hành chính về
thuế mà chỉ nêu các khái niệm gần với khái niệm vi phạm hành chính về thuế.
Tóm lại, từ phân tích các khái niệm có liên quan đến khái niệm VPHC về thuế
có thể thấy VPHC về thuế là hành vi làm trái các quy định của pháp luật về thuế
mà chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự do các tổ chức, cá nhân thực hiện
một cách cố ý hoặc vô ý gây thiệt hại đến trật tự quản lý nhà nước, ngân sách nhà
nước và phải chịu bị xử phạt hành chính về hành vi đó của mình.
1.1.1.2. Đặc điểm vi phạm hành chính về thuế
Từ những phân tích về khái niệm VPHC về thuế có thể thấy những đặc điểm
cơ bản của hành vi VPHC về thuế như sau:
- Là hành vi trái pháp luật, xâm hại đến các quy tắc quản lý nhà nước trên lĩnh
vực thuế do các cá nhân hay tổ chức thực hiện với lỗi cố ý hoặc vô ý.
- Vi phạm hành chính về thuế có tính chất, mức độ thấp hơn tội phạm về thuế;
- Hành vi vi phạm hành chính về thuế là một trong những nguyên nhân gây
thất thu cho ngân sách nhà nước.
- Hành vi VPHC về thuế được quy định trong Luật Xử lý vi phạm hành chính,
Luật Quản lý thuế, Nghị định của Chính phủ và Thông tư của Bộ Tài chính.
- Là hành vi vi phạm được pháp luật quy định phải bị xử phạt VPHC.
Cụ thể, VPHC về thuế do lỗi chủ yếu của người nộp thuế không tuân thủ đầy
đủ các quy định của pháp luật về thuế như vi phạm các thủ tục về thuế, khai sai,
gian lận thuế, trốn thuế để không hoàn thành các nghĩa vụ thuế đối với nhà nước. Ở
Việt Nam có các loại thuế chủ yếu sau: thuế thu nhập cá nhân, thuế thu nhập doanh
nghiệp, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế giá trị gia tăng, thuế xuất nhập khẩu, các loại
thuế tài sản… Mỗi loại thuế có cách tính để thu riêng, do đó VPHC về thuế cũng
diễn ra với nhiều hành vi. Hành vi vi phạm hành chính về thuế có đầy đủ yếu tố
cấu thành vi phạm hành chính, tức là thể hiện tính trái pháp luật của hành vi, xâm
phạm đến các quy tắc quản lý nhà nước trên lĩnh vực thuế. Hành vi VPHC về thuế
phải chịu trách nhiệm hành chính, tức là bị xử phạt hành chính. Xử phạt VPHC về
thuế theo Luật Xử lý vi phạm hành chính là việc người có thẩm quyền xử phạt áp
dụng hình thức xử phạt, biện pháp khắc phục hậu quả đối với cá nhân, tổ chức thực
hiện hành vi vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật về xử phạt vi phạm
8
Trường Đại học Luật Hà Nội, Giáo trình Luật thuế Việt Nam, Nxb. Tư pháp, 2007, tr. 308.
GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu
6
SVTH: Đỗ Vi Khánh
Luận văn tốt nghiệp
Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế
hành chính9. Việc VPHC sẽ phát sinh trách nhiệm hành chính của đối tượng vi
phạm với cơ quan có thẩm quyền. Trách nhiệm hành chính có thể phân biệt với các
loại trách nhiệm khác như: trách nhiệm hình sự đối với hành vi vi phạm hình sự
được luật hình sự quy định; trách nhiệm dân sự đối với hành vi vi phạm nghĩa vụ
dân sự được quy định trong luật dân sự và trách nhiệm bị xử lý kỷ luật do nội bộ
từng cơ quan, tổ chức quy định theo luật cán bộ, công chức và đặc thù của từng
loại cơ quan, tổ chức đó. Hơn nữa, nếu xảy ra khiếu kiện về việc xử lý VPHC thì
thuộc tố tụng hành chính chứ không phải tố tụng hình sự hay dân sự.
Tuy nhiên không phải hành vi nào VPHC về thuế cũng đều bị xử phạt vì nếu
hành vi vi phạm hành chính rơi vào Điều 11 của Luật Xử lý vi phạm hành chính thì
không được xử phạt những hành vi vi phạm này. Những trường hợp không được
xử phạt là một phần của những trường hợp không ra quyết định xử phạt vi phạm
hành chính về thuế và hủy quyết định xử phạt10. Ngoài những trường hợp đã nêu
còn có các trường hợp sau đây không được ra quyết định xử phạt VPHC, đó là:
- Không xác định được đối tượng vi phạm hành chính về thuế.
- Đã hết thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính về thuế hoặc hết thời hạn ra
quyết định xử phạt theo quy định.
- Cá nhân VPHC về thuế đã chết, mất tích, tổ chức VPHC đã có quyết định
giải thể, quyết định tuyên bố phá sản trong thời gian xem xét ra quyết định xử phạt.
- Chuyển hồ sơ vụ vi phạm có dấu hiệu tội phạm để truy cứu trách nhiệm hình
sự theo quy định.
Hơn nữa cũng theo quy định pháp luật thuế thì trường hợp khai sai, người nộp
thuế đã khai bổ sung hồ sơ khai thuế và đã nộp đủ số tiền thuế phải nộp, trước thời
điểm cơ quan thuế công bố quyết định kiểm tra thuế, thanh tra thuế tại trụ sở người
nộp thuế hoặc trước thời điểm cơ quan thuế phát hiện không qua thanh tra, kiểm tra
tại trụ sở người nộp thuế hoặc trước thời điểm cơ quan có thẩm quyền khác phát
hiện thì cũng thuộc trường hợp không được xử phạt11.
Tóm lại, vi phạm hành chính về thuế cũng là một hiện tượng xã hội12 có
những dấu hiệu đặc trưng như: là hành vi phá vỡ quy tắc quản lý nhà nước, trái
pháp luật, có lỗi và do chủ thể có năng lực trách nhiệm pháp lý thực hiện. Hành vi
vi phạm hành chính về thuế phải bị xử lý hành chính theo quy định của pháp luật
thuế và pháp luật khác có liên quan.
9
Khoản 2 Điều 2 Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012.
Điều 26 Thông tư số 166/2013/TT-BTC và điểm c khoản 5 Điều 4 Thông tư số 190/2013/TT-BTC của Bộ
Tài chính quy định cụ thể những trường hợp không xử phạt vi phạm hành chính về thuế.
11
Khoản 2 Điều 5 Thông tư số 166/2013/TT-BTC.
12
Trường Đại học Luật Hà Nội, Giáo trình lý luận nhà nước và pháp luật, Nxb. Tư pháp, 2005, tr. 497.
10
GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu
7
SVTH: Đỗ Vi Khánh
Luận văn tốt nghiệp
Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế
1.1.2. Cấu thành vi phạm hành chính về thuế
Cấu thành hành vi VPHC về thuế thuộc một trong những cấu thành của vi
phạm pháp luật, nó cũng là một sự kiện pháp lý được xác lập bởi những chủ thể có
năng lực trách nhiệm pháp lý. Cấu thành hành vi VPHC về thuế thể hiện các mặt
cấu thành vi phạm hành chính trên lĩnh vực thuế về mặt lý luận. Hay cũng có thể
gọi là các yếu tố cấu thành VPHC về thuế13. Đây là các yếu tố cần có đủ để xem
xét một hành vi có là VPHC hay không. Các yếu tố cấu thành VPHC về thuế là
tổng hợp những dấu hiệu đặc trưng thể hiện tính xâm hại cho trật tự quản lý nhà
nước trên lĩnh vực thuế mà chưa tới mức độ phải xử lý bằng biện pháp hình sự. Bất
kỳ vi phạm hành chính nào cũng phải xem xét là có vi phạm hành chính khi có đủ
bốn yếu tố cơ bản là: mặt khách quan, mặt chủ quan, chủ thể và khách thể. Xét về
các yếu tố cấu thành vi phạm hành chính về thuế cũng có đủ bốn yếu tố trên.
1.1.2.1. Mặt khách quan
Mặt khách quan của vi phạm hành chính là những biểu hiện ra bên ngoài của
hành vi vi phạm hành chính14. Cũng như thế, mặt khách quan của VPHC về thuế là
những biểu hiện ra bên ngoài của hành vi vi phạm hành chính trên lĩnh vực thuế.
Mặt khách quan của hành vi vi phạm hành chính thuế cũng bao gồm bốn dấu hiệu:
- Hành vi vi phạm hành chính về thuế là những biểu hiện của cá nhân hoặc tổ
chức tác động vào thế giới khách quan dưới những hình thức bên ngoài cụ thể gây
tác hại đến sự tồn tại và phát triển bình thường của trật tự quản lý nhà nước về
thuế. Những biểu hiện này được thể hiện bởi ý thức và ý chí của chủ thể VPHC.
- Hành vi VPHC về thuế là những hành vi trái pháp luật, chủ thể vi phạm
hành chính về thuế bằng hành động không thực hiện những hành vi nộp thuế mà
pháp luật thuế quy định.
- Hậu quả của hành vi VPHC về thuế là trật tự quản lý của nhà nước về thuế
bị hành vi vi phạm hành chính tác động tới, xâm hại gây thất thu cho ngân sách nhà
nước, giảm tính cạnh tranh cho nền kinh tế.
- Quan hệ nhân quả của VPHC về thuế là mối quan hệ giữa hành vi vi phạm
hành chính và hậu quả của vi phạm hành chính, trong đó có tiền đề xuất hiện của
nó là hành vi khách quan của vi phạm hành chính về thuế. Cụ thể:
+ Hành vi vi phạm hành chính về thuế phải xảy ra trước hậu quả xâm hại trật
tự quản lý nhà nước về thuế về mặt thời gian. Tức là sau khi có hành vi VPHC về
thuế thì trật tự quản lý nhà nước về thuế bị xâm hại và ngân sách nhà nước mới bị
sụt giảm.
13
Phan Trung Hiền: Giáo trình Luật hành chính Việt Nam - phần II: Phương cách quản lý nhà nước, Khoa
Luật Trường Đại học Cần Thơ, 2009, tr. 27.
14
Phan Trung Hiền, sđd, tr. 27.
GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu
8
SVTH: Đỗ Vi Khánh
Luận văn tốt nghiệp
Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế
+ Hành vi VPHC về thuế phải chứa đựng khả năng thực tế làm phát sinh hậu
quả xâm hại quy tắc quản lý nhà nước về thuế và ngân sách nhà nước.
+ Hậu quả xâm hại đã xảy ra chính là sự hiện thực hóa khả năng thực tế làm
phát sinh hậu quả của hành vi vi phạm hành chính về thuế.
Hành vi vi phạm hành chính về thuế là hành vi trái pháp luật. Tính trái pháp
luật của hành vi thể hiện qua việc làm trái những gì mà pháp luật thuế đòi hỏi chủ
thể là người nộp thuế, người liên quan đến nghĩa vụ nộp thuế phải tuân thủ khi họ
tham gia vào quá trình hành thu thuế.
Theo Luật Quản lý thuế thì người nộp thuế có hành vi vi phạm pháp luật về
thuế như: vi phạm các thủ tục về thuế, chậm nộp tiền thuế, khai sai dẫn đến thiếu
số tiền thuế phải nộp hoặc tăng số tiền thuế được hoàn, gian lận thuế, trốn thuế.
Các hành vi đó thể hiện ra một cách khách quan, tức là ngoài những gì mà pháp
luật thuế yêu cầu do người nộp thuế thực hiện. Hành vi vi phạm hành chính về thuế
của người nộp thuế có thể do tác động nhiều mặt, nhiều nguyên nhân khác nhau.
Tuy nhiên, hành vi đó là trái với quy định của pháp luật về thuế. Các hành vi vi
phạm hành chính về thuế xét về lý luận thường là hành vi không hành động. Đây là
dạng hành vi mà chủ thể vi phạm không thực hiện một việc mà pháp luật đòi hỏi
phải làm, tức là thể hiện sự thụ động của người nộp thuế trước nghĩa vụ của mình.
Đây cũng là nét đặc trưng của loại vi phạm pháp luật này.
1.1.2.2. Mặt chủ quan
Mặt chủ quan của vi phạm pháp luật là những quan hệ tâm lý bên trong, bao
gồm các yếu tố: lỗi, mục đích, động cơ của chủ thể vi phạm pháp luật. Trong mặt
chủ quan của vi phạm hành chính cũng có các yếu tố trên, nhưng không phải trong
mọi vi phạm hành chính đều xét đến yếu tố mục đích và động cơ vì ở một số vi
phạm hành chính cấu thành về mặt hình thức thì không cần xét đến các yếu tố này.
Cũng như các vi phạm hành chính khác, xét về mặt chủ quan của hành vi vi phạm
hành chính về thuế bao giờ cũng phản ánh lỗi của người vi phạm. Về lỗi trong vi
phạm hành chính được chia làm hai loại là lỗi cố ý và lỗi vô ý. Đối với các lỗi cố ý
thường kèm theo động cơ và mục đích. Trong vi phạm hành chính về thuế trong
một số hành vi cụ thể thì mục đích là chiếm đoạt tiền thuế một cách bất hợp pháp.
Riêng đối với tổ chức thì suy cho cùng lỗi cũng do có sự tính toán của các thành
viên trong tổ chức gây ra. Do đó khi xem xét mặt chủ quan của hành vi vi phạm
hành chính về thuế đối với cá nhân hay tổ chức cũng đều thấy rõ điều này. Vi phạm
hành chính về thuế thường là do lỗi cố ý của người nộp thuế, trong một số trường
hợp là lỗi vô ý do thiếu thông tin về đối tượng để kê khai thuế hoặc do khai sai vì
hiểu nhầm đối tượng chịu thuế... Nhưng thật khó có thể hình dung một người kinh
GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu
9
SVTH: Đỗ Vi Khánh
Luận văn tốt nghiệp
Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế
doanh, buôn bán có đăng ký kinh doanh theo quy định của pháp luật mà không biết
đến thuế và không thực hiện việc nộp thuế vì lý do là mình không biết trừ trường
hợp người đó bị mất năng lực hành vi dân sự. Như vậy về mặt chủ quan thì người
nộp thuế là người gây ra lỗi khi làm trái với các quy định pháp luật về thuế.
1.1.2.3. Chủ thể
Chủ thể của hành vi vi phạm pháp luật về thuế là các tổ chức hoặc cá nhân có
liên quan đến hoạt động thu thuế như người nộp thuế, cơ quan thuế hoặc công chức
ngành thuế và các cá nhân khác. Những chủ thể này thường được trao các thẩm
quyền và nghĩa vụ pháp lý nhất định khi tham gia vào quá trình thu thuế15. Theo
Nghị định số 129/2013/NĐ-CP thì đối tượng bị xử phạt do VPHC về thuế là người
nộp thuế có hành vi VPHC về thuế, tổ chức tín dụng theo Luật Các tổ chức tín
dụng có hành vi VPHC về thuế và các cá nhân, tổ chức khác có liên quan16.
Đối với người nộp thuế là cá nhân theo quy định của pháp luật là người từ đủ
mười bốn tuổi đến dưới mười sáu tuổi bị xử phạt VPHC về vi phạm hành chính do
lỗi cố ý; người từ đủ mười sáu tuổi trở lên bị xử phạt VPHC về mọi vi phạm hành
chính17. Như vậy cá nhân từ đủ mười bốn tuổi trở lên nếu phát sinh nghĩa vụ nộp
thuế cho nhà nước mà cố ý làm trái thì sẽ trở thành chủ thể của VPHC về thuế. Và
cá nhân từ mười sáu tuổi trở lên nếu vi phạm hành chính về thuế dù là cố ý hay vô
ý thì cũng bị xử lý VPHC về thuế với hành vi tương ứng. Cá nhân trong vi phạm
hành chính về thuế bị xử phạt VPHC theo Luật Xử lý vi phạm hành chính bao gồm
cá nhân trong nước và cá nhân nước ngoài18. Cá nhân là người nước ngoài theo quy
định là người có một hoặc nhiều quốc tịch nước ngoài và cá nhân nước ngoài
không có quốc tịch của bất kỳ quốc gia nào. Đối với trường hợp cá nhân là người
nước ngoài phát sinh thuế tại Việt Nam mà VPHC về thuế thì bị xử phạt vi phạm
hành chính về thuế, trừ trường hợp điều ước quốc tế mà nước Cộng hoà xã hội chủ
nghĩa Việt Nam là thành viên có quy định khác19. Ví dụ, cá nhân là người nước
ngoài sang Việt Nam làm việc và phát sinh thuế thu nhập cá nhân nhưng người
nước ngoài này chưa kê khai hoặc kê khai thiếu thì sẽ bị xử phạt VPHC về thuế20.
15
Lê Thị Nguyệt Châu, Lê Huỳnh Phương Chinh: Tập bài giảng Pháp luật tài chính nhà nước, Khoa Luật
Trường Đại học Cần Thơ, 2010, tr. 73-74.
16
Khoản 2 Điều 1 Nghị định số 129/2013/NĐ-CP của Chính phủ ban hành ngày 16 tháng 10 năm 2013 quy
định về xử phạt vi phạm hành chính về thuế và cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế.
17
Điều 5 Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012.
18
Hơn nữa tại Điều 46 Nghị định số 60/2003/NĐ-CP ngày 06/6/2003 của Chính phủ quy định chi tiết và
hướng dẫn thi hành Luật Ngân sách nhà nước cũng quy định việc xử lý vi phạm đối với người nước ngoài
không hoàn thành nghĩa vụ thuế phát sinh tại Việt Nam.
19
Điểm c khoản 1 Điều 5 Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012.
20
Theo báo baohaiquan.vn, Lao động nước ngoài nếu không kê khai thuế thu nhập cá nhân sẽ bị phạt,
[truy cập ngày 07/8/2014].
GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu
10
SVTH: Đỗ Vi Khánh
Luận văn tốt nghiệp
Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế
Cũng theo quy định xử lý VPHC về thuế thì trường hợp hộ gia đình vi phạm hành
chính về thuế thì bị xử phạt như cá nhân.
Đối với người nộp thuế là tổ chức21 thì có tổ chức có tư cách pháp nhân và tổ
chức không có tư cách pháp nhân. Để xác định xem tổ chức có tư cách pháp nhân
cần dựa vào Điều 84 Bộ luật Dân sự năm 2005. Tổ chức phát sinh nghĩa vụ nộp
thuế đối với nhà nước theo quy định của pháp luật mà cố ý hay vô ý làm trái với
quy định thì sẽ bị xử lý hành chính cho từng hành vi theo từng loại thuế tương ứng.
Tổ chức bị xử phạt VPHC bao gồm tổ chức trong nước và tổ chức nước ngoài hoạt
động trên lãnh thổ Việt Nam chịu sự quản lý của cơ quan có thẩm quyền Việt Nam.
Đối với tổ chức không thể xử lý hình sự về thuế vì luật hình sự Việt Nam chỉ quy
định cá nhân mới là chủ thể của tội phạm. Vì thế việc vi phạm pháp luật về thuế
của tổ chức ở Việt Nam chỉ dừng lại bằng việc xử phạt vi phạm hành chính.
Đối với cơ quan thuế và công chức ngành thuế là chủ thể của vi phạm pháp
luật về thuế nếu trong quá trình thực hiện nhiệm vụ của mình đã vi phạm pháp luật
quy định về nguyên tắc thu các loại thuế22. Đó có thể là do lỗi của công chức ngành
thuế cố ý gây nên sai phạm trong công tác thu thuế hay do lỗi của cơ quan thu thuế
trong công tác thu hay sử dụng tiền thu không đúng mục đích, cố tình không nộp
lại tiền thuế đã thu vào ngân sách nhà nước. Những chủ thể này khi vi phạm bị phát
hiện thì không bị xử lý VPHC mà bị xử lý kỷ luật, bồi thường thiệt hại cho người
nộp thuế hoặc tùy theo mức độ có thể xử lý theo quy định pháp luật có liên quan.
Ngoài ra còn có các chủ thể khác có liên quan đến nghĩa vụ nộp thuế của
người nộp thuế mà có hành vi thông đồng, bao che, gây trở ngại cho cơ quan thu
thuế hoặc không thực hiện trách nhiệm của mình theo quy định của pháp luật thuế
thì cũng là đối tượng bị xử phạt vi phạm hành chính về thuế23.
1.1.2.4. Khách thể
Khách thể trong quan hệ pháp luật nói chung là những gì mà các bên mong
muốn đạt đến. Tuy nhiên khách thể của vi phạm pháp luật lại là những quan hệ xã
hội được pháp luật bảo vệ nhưng bị hành vi vi phạm pháp luật xâm hại, phá vỡ24.
Còn khách thể của VPHC là các quy tắc quản lý nhà nước có nội dung xã hội là các
quan hệ xã hội phát sinh trong lĩnh vực quản lý nhà nước được pháp luật quy định
và bảo vệ. Các hình thức pháp lý của khách thể là các quy tắc xử sự mang tính bắt
buộc chung, bao gồm: khách thể chung, khách thể loại và khách thể trực tiếp.
21
Xem Điều 2 Thông tư số 156/2013/TT-BTC quy định các loại tổ chức là người nộp thuế.
Điều 112, Điều 113 Luật Quản lý thuế năm 2006 được sửa đổi, bổ sung năm 2012.
23
Điểm b Khoản 3 Điều 1, Điều 15 Thông tư số166/2013/TT-BTC ngày 15 tháng 01 năm 2013 của Bộ Tài
chính quy định chi tiết về xử phạt vi phạm hành chính về thuế.
24
Phan Trung Hiền: Lý luận về nhà nước và pháp luật, quyển 2, Nxb. Chính trị Quốc gia – Sự thật, 2011, tr.
108.
22
GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu
11
SVTH: Đỗ Vi Khánh
Luận văn tốt nghiệp
Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế
Khách thể chung là các quan hệ xã hội phát sinh trong lĩnh vực quản lý nhà nước
hay có thể hiểu là trật tự quản lý nhà nước nói chung, khách thể chung thường hiện
diện trong các quy phạm pháp luật mang tính tổng quát, có tính luật. Khách thể loại
là những quan hệ xã hội có cùng hoặc gần tính chất với nhau trong từng lĩnh vực
nhất định trong quản lý nhà nước, đây chính là trật tự quản lý nhà nước chuyên
ngành hoặc từng lĩnh vực cụ thể. Còn khách thể trực tiếp là quan hệ xã hội cụ thể
được quy định và bảo vệ nhưng đã bị chính hành vi VPHC xâm hại tới.
Từ đó có thể thấy khách thể của VPHC về thuế là những quan hệ xã hội về
thuế được pháp luật thuế quy định và bảo vệ nhưng đã bị hành vi vi phạm pháp luật
của người nộp thuế cố ý hoặc vô ý làm trái. Khách thể của hành vi VPHC về thuế
là khách thể loại và khách thể trực tiếp. Là khách thể loại vì nó là những quy định
trong lĩnh vực chuyên ngành về thuế. Là khách thể trực tiếp vì nó là những quy
định pháp luật cụ thể về thuế được quy định và bảo vệ nhưng bị chính hành vi vi
phạm về thuế xâm hại tới.
Tóm lại, cấu thành vi phạm hành chính về thuế thể hiện đầy đủ các yếu tố gây
xâm hại đến trật tự quản lý nhà nước về thuế. Đó là những quan hệ xã hội được
nhà nước bảo vệ bằng pháp luật thuế bị hành vi vi phạm pháp luật về thuế xâm hại,
phá vỡ gây tổn thất cho ngân sách nhà nước. Cụ thể ở đây là các khoản thu từ thuế
của nhà nước được quy định trong pháp luật về thuế đã không được người nộp
thuế tuân thủ. Hành vi không tuân thủ của người nộp thuế đã vi phạm pháp luật về
thuế làm ảnh hưởng đến công tác quản lý thuế của các cơ quan quản lý thuế và
ảnh hưởng đến ngân sách nhà nước.
1.2. Các hành vi vi phạm hành chính về thuế
Xuất pháp từ yêu cầu thực tiễn của công tác quản lý thuế, Luật Quản lý thuế
được ban hành năm 2006 và được sửa đổi, bổ sung năm 2012 đã quy định cụ thể
các hành vi vi phạm pháp luật về thuế tại Điều 103. Đó là các hành vi: hành vi vi
phạm các thủ tục về thuế, hành vi chậm nộp tiền thuế, hành vi khai sai dẫn đến
thiếu số tiền thuế phải nộp hoặc tăng số tiền thuế được hoàn và hành vi trốn thuế,
gian lận thuế. Các hành vi vi phạm hành chính là những nhóm hành vi chưa đến
mức truy cứu trách nhiệm hình sự được quy định cụ thể, chi tiết trong các văn bản
dưới luật. Về mức truy cứu trách nhiệm hình sự liên quan đến hành vi vi phạm
pháp luật về thuế được quy định tại Điều 161 Bộ luật Hình sự là tội trốn thuế. Mức
độ để xử lý hình sự về tội trốn thuế là người trốn thuế với số tiền từ một trăm triệu
đồng trở lên hoặc dưới một trăm triệu đồng nhưng đã bị xử phạt hành chính về
hành vi trốn thuế hoặc đã bị kết tội được liệt kê ở Điều 161 Bộ luật Hình sự chưa
được xóa án tích mà còn vi phạm. Qua quy định trên cho thấy hành vi VPHC của
GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu
12
SVTH: Đỗ Vi Khánh
Luận văn tốt nghiệp
Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế
người nộp thuế là một trong những tiền đề dẫn đến vi phạm pháp luật hình sự về
thuế.
Trong các hành vi VPHC về thuế được chia thành ba nhóm hành vi như sau:
- Hành vi vi phạm các thủ tục hành chính về thuế;
- Hành vi khai sai dẫn đến thiếu số tiền thuế phải nộp hoặc tăng số tiền thuế
được hoàn;
- Hành vi gian lận, trốn thuế.
Riêng hành vi chậm nộp tiền thuế là hành vi VPPL thuế mà không phải là
hành vi VPHC về thuế25.
1.2.1. Các hành vi vi phạm thủ tục hành chính về thuế
Các hành vi vi phạm thủ tục hành chính về thuế là những hành vi vi phạm về
các thủ tục hành chính của người nộp thuế đối với cơ quan quản lý thuế. Theo Điều
105 Luật Quản lý thuế thì có các hành vi như:
- Hành vi chậm nộp hồ sơ đăng ký thuế, chậm thông báo thay đổi thông tin
trong hồ sơ đăng ký thuế so với thời hạn quy định;
- Hành vi khai không đầy đủ các nội dung trong hồ sơ khai thuế;
- Hành vi chậm nộp hồ sơ khai thuế so với thời hạn quy định;
- Hành vi vi phạm các quy định về cung cấp thông tin liên quan đến xác định
nghĩa vụ thuế;
- Hành vi vi phạm trong việc chấp hành quyết định kiểm tra, thanh tra thuế,
cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế.
1.2.1.1. Hành vi chậm thực hiện các thủ tục hành chính về thuế
Hành vi chậm thực hiện các thủ tục hành chính về thuế là các hành vi chậm
nộp hồ sơ đăng ký thuế, chậm thông báo thay đổi thông tin trong hồ sơ đăng ký
thuế và hành vi chậm nộp hồ sơ khai thuế so với thời hạn quy định. Đây là thời hạn
mà theo quy định của pháp luật thuế có liên quan mà người nộp thuế không hoàn
thành nghĩa vụ làm các thủ tục về thuế thì sẽ bị xử lý VPHC. Hành vi thực hiện
đúng các quy định của pháp luật thuế về thủ tục liên quan đến thuế là điều kiện
phát sinh quan hệ pháp luật thuế giữa người nộp thuế và cơ quan quản lý thuế. Do
đó nếu hành vi chậm thực hiện các thủ tục hành chính về thuế sẽ dẫn đến công tác
quản lý thuế của cơ quan quản lý thuế gặp nhiều khó khăn. Về phần người có nghĩa
vụ nộp thuế cũng không hoàn thành đầy đủ các thủ tục cần thiết để hoạt động kinh
doanh hoặc hoạt động khác được bình thường do đã vi phạm quy định pháp luật về
thuế.
25
Khoản 3 Điều 1 Thông tư số 166/2013/TT-BTC.
GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu
13
SVTH: Đỗ Vi Khánh
Luận văn tốt nghiệp
Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế
Theo quy định tại Điều 21 của Luật Quản lý thuế thì các đối tượng thuộc diện
phải đăng ký thuế là tổ chức, hộ gia đình, cá nhân kinh doanh; cá nhân có thu nhập
thuộc diện chịu thuế thu nhập cá nhân; tổ chức, cá nhân có trách nhiệm khấu trừ và
nộp thuế thay; tổ chức cá nhân khác theo quy định của pháp luật về thuế. Các đối
tượng được quy định trên nếu có hành vi nộp chậm hồ sơ đăng ký thuế trong mười
ngày kể từ ngày26:
- Được cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh hoặc giấy phép thành lập và
hoạt động hoặc giấy chứng nhận đầu tư;
- Bắt đầu hoạt động kinh doanh đối với tổ chức không thuộc diện đăng ký
kinh doanh hoặc hộ gia đình, cá nhân thuộc diện đăng ký kinh doanh nhưng chưa
được cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh;
- Phát sinh trách nhiệm khấu trừ thuế và nộp thuế thay;
- Phát sinh nghĩa vụ thuế thu nhập cá nhân;
- Phát sinh yêu cầu được hoàn thuế.
Nếu sau thời gian trên mà đối tượng nộp thuế không thực hiện việc đăng ký
thuế với cơ quan quản lý thuế thì xem như có hành vi chậm nộp hồ sơ đăng ký
thuế, trừ trường hợp có lý do chính đáng27 cho việc chậm nộp hồ sơ đăng ký thuế
được pháp luật về thuế quy định. Việc chậm nộp có lý do chính đáng của người
nộp thuế sẽ được cơ quan có thẩm quyền xem xét và cho gia hạn, nếu sau thời gian
gia hạn mà người nộp thuế vẫn cố ý không đăng ký thì xem như người nộp thuế
chậm đăng ký thuế và bị xử phạt vi phạm hành chính.
Đối với hành vi chậm nộp hồ sơ khai thuế được Luật Quản lý thuế quy định
tại Điều 32 thì theo từng trường hợp mà được xem là có hành vi chậm nộp hồ sơ
khai thuế. Cụ thể như sau:
- Đối với loại thuế khai theo tháng, theo quý:
+ Chậm nhất là ngày thứ hai mươi của tháng tiếp theo tháng phát sinh nghĩa
vụ thuế đối với trường hợp khai và nộp theo tháng;
+ Chậm nhất là ngày thứ ba mươi của quý tiếp theo quý phát sinh nghĩa vụ
thuế đối với trường hợp khai và nộp theo quý.
- Đối với loại thuế có kỳ tính thuế theo năm:
+ Chậm nhất là ngày thứ ba mươi của tháng đầu tiên của năm dương lịch
hoặc năm tài chính đối với hồ sơ khai thuế năm. Riêng trường hợp đối với thuế sử
dụng đất phi nông nghiệp và tiền thuê đất thì thời hạn khai thuế theo quy định của
pháp luật về thuế sử dụng đất phi nông nghiệp và pháp luật về tiền thuê đất.
26
Điều 22 Luật Quản lý thuế năm 2006 được sửa đổi, bổ sung năm 2012.
Xem Khoản 1 Điều 31 Nghị định số 83/2013/NĐ-CP ngày 22/7/2013 của Chính phủ quy định chi tiết thi
hành một số điều của Luật Quản lý thuế và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý thuế.
27
GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu
14
SVTH: Đỗ Vi Khánh
Luận văn tốt nghiệp
Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế
+ Chậm nhất là ngày thứ ba mươi của quý tiếp theo quý phát sinh nghĩa vụ
thuế đối với hồ sơ khai thuế tạm tính theo quý.
+ Chậm nhất là ngày thứ chín mươi, kể từ ngày kết thúc năm dương lịch hoặc
năm tài chính đối với hồ sơ quyết toán thuế năm.
- Chậm nhất là ngày thứ mười, kể từ ngày phát sinh nghĩa vụ thuế đối với loại
thuế khai và nộp theo từng lần phát sinh nghĩa vụ thuế. Đối với các khoản thu từ
đất đai, lệ phí trước bạ thì thời hạn nộp hồ sơ khai thuế theo quy định của Chính
phủ và pháp luật có liên quan.
- Đối với hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu thì thời hạn nộp hồ sơ khai thuế là
thời hạn nộp tờ khai hải quan:
+ Đối với hàng hoá nhập khẩu thì hồ sơ khai thuế được nộp trước ngày hàng
hoá đến cửa khẩu hoặc trong thời hạn ba mươi ngày, kể từ ngày hàng hoá đến cửa
khẩu. Tờ khai hải quan có giá trị làm thủ tục về thuế trong thời hạn mười lăm ngày,
kể từ ngày đăng ký.
+ Đối với hàng hoá xuất khẩu thì hồ sơ khai thuế được nộp chậm nhất là tám
giờ trước khi phương tiện vận tải xuất cảnh. Tờ khai hải quan có giá trị làm thủ tục
về thuế trong thời hạn mười lăm ngày, kể từ ngày đăng ký.
+ Đối với hành lý mang theo của người nhập cảnh, xuất cảnh, thuộc diện chịu
thuế xuất khẩu, nhập khẩu, tờ khai hải quan được nộp ngay khi phương tiện vận tải
đến cửa khẩu nhập hoặc trước khi tổ chức vận tải chấm dứt việc làm thủ tục nhận
hành khách lên phương tiện vận tải xuất cảnh. Hành lý gửi trước hoặc sau chuyến
đi của người nhập cảnh được thực hiện theo quy định giống như hàng hóa nhập
khẩu.
- Chậm nhất là ngày thứ bốn mươi lăm, kể từ ngày chấm dứt hoạt động, chấm
dứt hợp đồng, chuyển đổi hình thức sở hữu doanh nghiệp hoặc tổ chức lại doanh
nghiệp.
Trong trường hợp người nộp thuế không có khả năng nộp hồ sơ khai thuế
đúng hạn do thiên tai, hoả hoạn, tai nạn bất ngờ thì được thủ trưởng cơ quan thuế
quản lý trực tiếp gia hạn nộp hồ sơ khai thuế. Nhưng thời gian gia hạn không quá
ba mươi ngày đối với việc nộp hồ sơ khai thuế tháng, khai thuế quý, khai thuế năm,
khai thuế tạm tính, khai thuế theo từng lần phát sinh nghĩa vụ thuế; sáu mươi ngày
đối với việc nộp hồ sơ khai quyết toán thuế, kể từ ngày hết thời hạn phải nộp hồ sơ
khai thuế.
Tóm lại, trong thời hạn pháp luật về thuế quy định mà người nộp thuế không
thực hiện việc đăng ký thuế, khai thuế theo quy định mà không được người có thẩm
quyền gia hạn thì xem như vi phạm pháp luật về thuế và có thể bị xử phạt VPHC về
GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu
15
SVTH: Đỗ Vi Khánh
Luận văn tốt nghiệp
Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế
thuế cho hành vi vi phạm tương ứng. Đồng thời với việc chưa làm xong thủ tục về
thuế mà người nộp thuế vẫn cố tình tiếp tục kinh doanh, buôn bán thì có thể xem
xét về các hành vi vi phạm pháp luật khác về thuế.
1.2.1.2. Những hành vi vi phạm thủ tục hành chính về thuế khác
Theo Luật Quản lý thuế thì ngoài những hành vi vi phạm thời hạn mà luật
thuế quy định để người nộp thuế hoàn thành về thủ tục hành chính về thuế thì còn
có các VPHC về thủ tục thuế như: hành vi khai không đầy đủ các nội dung trong
hồ sơ khai thuế; hành vi vi phạm các quy định về cung cấp thông tin liên quan đến
xác định nghĩa vụ thuế; hành vi vi phạm trong việc chấp hành quyết định kiểm tra,
thanh tra thuế, cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế.
Hành vi khai không đầy đủ các nội dung trong hồ sơ khai thuế là hành vi khai
không đúng, không đầy đủ các nội dung trong hồ sơ khai thuế quy định tại Điều 31
của Luật Quản lý thuế bị phát hiện sau thời hạn quy định nộp hồ sơ khai thuế, trừ
trường hợp người nộp thuế được khai bổ sung theo quy định. Các hành vi khai
không đầy đủ các nội dung trong hồ sơ khai thuế bao gồm:
- Hành vi lập hồ sơ khai thuế ghi thiếu, ghi sai các chỉ tiêu trên bảng kê hóa
đơn hàng hóa, dịch vụ mua vào, bán ra hoặc trên các tài liệu khác liên quan đến
nghĩa vụ thuế.
- Hành vi lập hồ sơ khai thuế ghi thiếu, ghi sai các chỉ tiêu trên hóa đơn và
chứng từ khác liên quan đến nghĩa vụ thuế.
- Hành vi lập hồ sơ khai thuế ghi thiếu, ghi sai các chỉ tiêu trên tờ khai thuế,
tờ khai quyết toán thuế.
- Hành vi khai sai nhưng không dẫn đến thiếu số thuế phải nộp, tăng số thuế
được miễn, giảm hoặc chưa được hoàn thuế hoặc có hành vi khai sai dẫn đến thiếu
số thuế phải nộp theo hồ sơ khai thuế tạm tính theo quý nhưng chưa đến thời hạn
nộp hồ sơ khai quyết toán thuế. Một số hành vi trốn thuế, gian lận thuế bị phát hiện
trong thời hạn nộp hồ sơ khai thuế hoặc bị phát hiện sau thời hạn nộp hồ sơ khai
thuế, nhưng không làm giảm số tiền thuế phải nộp hoặc chưa được hoàn thuế,
không làm tăng số tiền thuế được miễn, giảm28.
Đối với hành vi vi phạm các quy định về cung cấp thông tin liên quan đến xác
định nghĩa vụ thuế được hiểu là người nộp thuế phải xác định được số thuế cần
phải nộp. Điều đó yêu cầu người nộp thuế phải trung thực và làm đúng theo hướng
dẫn của cơ quan thuế. Hành vi vi phạm về cung cấp thông tin liên quan đến xác
định nghĩa vụ thuế là hành vi vi phạm thủ tục thuế khi không thuộc trường hợp
28
Khoản 7 Điều 13 Thông tư số 166/2013/TT-BTC.
GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu
16
SVTH: Đỗ Vi Khánh
Luận văn tốt nghiệp
Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế
khai thiếu thuế, trốn thuế, gian lận thuế. Theo quy định hiện hành thì vi phạm về
cung cấp thông tin liên quan đến xác định nghĩa vụ thuế bao gồm các hành vi sau29:
- Cung cấp thông tin, tài liệu, hồ sơ pháp lý liên quan đến đăng ký thuế theo
thông báo của cơ quan thuế quá thời hạn quy định từ năm ngày làm việc trở lên.
- Cung cấp thông tin, tài liệu, sổ kế toán liên quan đến việc xác định nghĩa vụ
thuế theo thông báo của cơ quan thuế quá thời hạn quy định từ năm ngày làm việc
trở lên.
- Cung cấp sai lệch về thông tin, tài liệu, sổ kế toán liên quan đến việc xác
định nghĩa vụ thuế quá thời hạn theo yêu cầu của cơ quan thuế.
- Cung cấp không đầy đủ, không chính xác các thông tin, tài liệu, chứng từ,
hóa đơn, sổ kế toán liên quan đến việc xác định nghĩa vụ thuế trong thời hạn kê
khai thuế; số hiệu tài khoản, số dư tài khoản tiền gửi cho cơ quan có thẩm quyền
khi được yêu cầu.
- Không cung cấp đầy đủ, đúng các chỉ tiêu, số liệu liên quan đến nghĩa vụ
thuế phải đăng ký theo chế độ quy định, bị phát hiện nhưng không làm giảm nghĩa
vụ thuế với ngân sách nhà nước.
- Không cung cấp; cung cấp không đầy đủ, không chính xác các thông tin, tài
liệu liên quan đến tài khoản tiền gửi tại tổ chức tín dụng, Kho bạc Nhà nước, công
nợ bên thứ ba có liên quan trong thời hạn 03 ngày làm việc, kể từ ngày được cơ
quan thuế yêu cầu.
Đối với hành vi không chấp hành quyết định kiểm tra, thanh tra thuế, cưỡng
chế thi hành quyết định hành chính thuế là hành vi người nộp thuế đã có dấu hiệu
hoặc đã VPHC về thuế mà không hợp tác với cơ quan kiểm tra, thanh tra, cơ quan
cưỡng chế. Hành vi không chấp hành quyết định kiểm tra, thanh tra, cưỡng chế thi
hành quyết định hành chính thuế được liệt kê bao gồm các hành vi sau30:
- Từ chối nhận quyết định thanh tra, kiểm tra, quyết định cưỡng chế thi hành
quyết định hành chính thuế.
- Không chấp hành quyết định thanh tra, kiểm tra thuế quá thời hạn ba ngày
làm việc, kể từ ngày phải chấp hành quyết định của cơ quan có thẩm quyền.
- Từ chối, trì hoãn, trốn tránh việc cung cấp hồ sơ, tài liệu, hóa đơn, chứng từ,
sổ kế toán liên quan đến nghĩa vụ thuế quá thời hạn sáu giờ làm việc, kể từ khi
nhận được yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền trong thời gian kiểm tra, thanh tra
tại trụ sở người nộp thuế.
29
Điều 8 Nghị định số129/2013/NĐ-CP ngày 16/10/2013 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành
chính về thuế và cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế. Nghị định này có hiệu lực từ ngày
15/12/2013. Sau đây gọi là Nghị định số 129/2013/NĐ-CP. (Các văn bản khác có cách gọi tương tự)
30
Điều 9 Nghị định số 129/2013/NĐ-CP.
GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu
17
SVTH: Đỗ Vi Khánh
Luận văn tốt nghiệp
Đề tài: Xử lý vi phạm hành chính về thuế
- Cung cấp không chính xác về thông tin, tài liệu, sổ kế toán liên quan đến
việc xác định nghĩa vụ thuế theo yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền trong thời
gian kiểm tra, thanh tra thuế tại trụ sở người nộp thuế.
- Không cung cấp số liệu, tài liệu, sổ kế toán liên quan đến việc xác định
nghĩa vụ thuế khi được cơ quan có thẩm quyền yêu cầu trong thời gian kiểm tra,
thanh tra thuế tại trụ sở người nộp thuế.
- Không thực hiện hoặc thực hiện không đúng quyết định niêm phong hồ sơ
tài liệu, két quỹ, kho hàng hóa, vật tư, nguyên liệu, máy móc, thiết bị, nhà xưởng
làm căn cứ xác minh nghĩa vụ thuế.
- Tự ý tháo bỏ, thay đổi dấu hiệu niêm phong do cơ quan có thẩm quyền đã
tạo lập hợp pháp làm căn cứ xác minh nghĩa vụ thuế.
- Không ký vào biên bản kiểm tra, thanh tra trong thời hạn năm ngày làm
việc, kể từ ngày nhận được biên bản kiểm tra, thanh tra.
- Không chấp hành kết luận kiểm tra, thanh tra thuế, cưỡng chế thi hành quyết
định hành chính thuế của cơ quan có thẩm quyền.
Tóm lại, hành vi vi phạm hành chính về thủ tục thuế là những hành vi không
nghiêm trọng bằng các hành vi vi phạm hành chính về thuế khác. Các hành vi này
đều được quy định xử phạt theo khung. Tuy nhiên việc VPHC về thủ tục thuế có thể
là tiền đề để người nộp thuế có những hành vi phạm pháp luật về thuế khác.
1.2.2. Hành vi chậm nộp tiền thuế
Hành vi chậm nộp tiền thuế là hành vi mà đáng lẽ ra người người nộp thuế
phải thực hiện đúng các nghĩa vụ nộp tiền thuế của mình trong thời hạn quy định
trước cơ quan thu thuế theo quy định của pháp luật về thuế. Nhưng người nộp thuế
đã không thực hiện hành vi nộp thuế đúng với thời gian theo quy định của pháp
luật trong thời hạn do pháp luật quy định, thời hạn gia hạn nộp thuế, thời hạn ghi
trong thông báo của cơ quan quản lý thuế, thời hạn trong quyết định xử lý của cơ
quan quản lý thuế. Một trường hợp nữa là người nộp thuế khai sai dẫn đến làm
thiếu số tiền phải nộp hoặc không khai thuế nhưng đã tự giác khắc phục hậu quả
bằng cách nộp đủ số tiền thuế phải nộp trước khi cơ quan có thẩm quyền phát hiện
thì phải nộp tiền chậm nộp, nhưng không bị xử phạt vi phạm thủ tục hành chính
thuế, thiếu thuế, trốn thuế. Trong lĩnh vực hải quan đối với hàng hóa xuất nhập
khẩu thì thời hạn khai bổ sung là sáu mươi ngày, kể từ ngày đăng ký tờ khai hải
quan thì người nộp thuế tự phát hiện những sai sót ảnh hưởng đến số thuế phải nộp
nhưng trước khi cơ quan hải quan thực hiện kiểm tra thuế, thanh tra thuế tại trụ sở
GVHD: TS. Lê Thị Nguyệt Châu
18
SVTH: Đỗ Vi Khánh