Dịch Tiếng Việt Interpreting Chest X Rays Illustrated With 100 Cases

Interpreting Chest X-Rays - Illustrated with 100 Cases - Cambridge
University Press – Phiên b n Ti ng Vi t

ôi l i v cu n sách
Vì th i gian c ng v i nên mình ch a t ng h p đ c đ 100 case cho các b n
luôn. B n d ch thì đư có nh ng vi c t ng h p, c t ghép hình nh, xem l i t n r t
nhi u th i gian. Công vi c c ng b n nên ch a th hoƠn thi n ngay cho m i
ng i.
Mình s c g ng hoƠn thi n vƠ g i các b n trong th i gian s m + thêm cu n
Atlas X-ray n i ti ng.
Tr c khi lƠm cu n tƠi li u nƠy, tr c khi t ch c cho các b n d ch cu n tƠi
li u nƠy mình c ng có tham kh o ý ki n c a 1 th y chuyên v Hô h p vƠ
b nh ph i – hi n đang lƠ Gi ng viên b môn Lao ph i Y HƠ N i, công tác t i
b nh vi n Ph i Trung
ng. Th y c ng chia s r t nhi u.
c X-quang nó mang nhi u y u t ch quan, cùng m t phim có th ng i
nƠy đ c nh nƠy, ng i khác đ c khác. Cùng m t phim có th bu i sáng h
đ c nh nƠy bu i chi u h đ c h i khác đi… VƠ đ gi m b t y u t ch
quan, ch có cách lƠ ph i luy n đ c nhi u, m i phim chúng ta l i rút ra nh ng
bƠi h c riêng, tích l y ki n th c, kinh nghi m d n d n nó s gi m đ sai l ch
đi. Nh ng n u m i b t đ u thì chúng ta c ng c n ph i có nh ng hình nh m u
– hình nh đ i th đ luyên t p. Chính vì v y mình cƠng c g ng hoƠn thi n
cu n tƠi li u nƠy vƠ c cu n Atlas X-Ray đ gi i thi u đ n m i ng i lƠm tƠi
li u tham kh o.
Mong r ng nó s có ích cho m i ng

i.

Xin chơn thƠnh c m n các thƠnh viên trong Fanpage Chia s tr c tuy n đư
tr c ti p tham gia vƠo vi c biên d ch cu n tƠi li u nƠy. Xin đ c c m n t t
c các thƠnh viên đư luôn ng h , đ ng viên page trong th i gian qua.

S ng h c a các b n chính lƠ ngu n đ ng l c đ chúng mình th c hi n
nh ng công vi c nƠy.
ơy ch lƠ m t ph n trong cu n tƠi li u đang trong quá trình hoƠn thi n.


Ch c ch n lƠ nó còn có nh ng thi u xót, r t mong b n đ c đóng góp thêm
cho cu n tƠi li u.
M i ý ki n đóng góp xin g i v đ a ch mail
Xin c m n!

ơy lƠ b n D ch cu n Giáo trình X-quang n i ti ng c a i h c Cambride –
cu n sách mang tên: “Interpreting Chest X-Rays - Illustrated with 100 Cases
- Cambridge University Press”. ơy lƠ cu n giáo trình chính th ng c a
Cambride, sách có đ c bán trên toƠn th gi i v i giá 82,00$ giá khuy n m i
lƠ 65,60$. Các b n có th xem thêm t i website chính th c c a i h c
Cambride t i link: www.cambride.org ( B m vƠo đ ng link đ đ n đ a ch
chính xác c a cu n sách )
Sách đ c các thƠnh viên trong Fanpage Chia s tr c tuy n vƠ đư đ
đính b i nh ng bác s chuyên khoa Hô h p – b nh Ph i.

c hi u

Các b n tham gia d ch đ u vì mong mu n h ng t i c ng đ ng, chia s
không vì m c đích l i nhu n. Hy v ng r ng cu n sách nƠy s lƠ tƠi li u tham
kh o h u ích v i các b n đ ng nghi p.

Mình s t ng h p l i nh ng ph n chính c a cu n sách đ các b n tham kh o.
B n hoƠn ch nh s đ c c p nh t trên Fanpage Chia s tr c tuy n vƠ trên
website

Case 1. Viêm ph i

B nh nhân nam 35 tu i, s t, ho kh c
đàm m 1 tu n nay. ây là phim XQ
ph i c a b nh nhân


Ch n đoán: Viêm thùy d

i ph i P

Trên XQ ph i cho th y đám m t p trung thùy d i ph i ph i v i ph qu n
h i – d u hi u c a viêm ph i. đơy rõ rƠng lƠ thùy d i ph i ph i b i c
hoƠnh bên ph i đư b che m . Cùng v i đó b tim ph i c ng b che m . S
hi n di n c a các ph qu n h i g i ý b nh lý trong các ph nang. D ch vƠ
máu c ng có th chi m l y các ph nang t ng ng v i tr ng h p phù ph i
vƠ xu t huy t ph i.


Các d u hi u h tr khác c ng c n nh c đ n nh tim to, s đông đ c thùy trên
vƠ các đ ng Kerley B trong phù ph i.
Các ch n đoán phơn bi t v i hình nh đám m t p trung cùng ph qu n h i
bao g m ung th bi u mô ph qu n – ph nang vƠ u lympho. i u quan tr ng
lƠ ph i theo dõi các phim XQ ph i c a b nh nhơn đ đ m b o t t c các di n
bi n c a nhi m khu n đi u đ c phát hi n. Quá trình theo dõi có th m t đ n
3 tháng ng i cao tu i nh ng nhìn chung m t s ti n tri n th ng x y ra
trong vòng 1 tu n. Ranh gi i c a tim trên phim XQ ph i th ng đ c th hiên
trên hình 1.2 (SVC – t nh m ch ch trên, RA- nh ph i, AO- cung đ ng m ch
ch , LA – nh trái, LV – th t trái)

Case 2: TrƠn khí mƠng ph i nguyên phát

Ch n đoán: TrƠn khí mƠng ph i T
Nam 25 tu i đau ng c trái đ t ng t t sáng nay.
ây là phim X-quang ng c c a b nh nhân


Gi i thích:
Trên phim XQ cho th y lá t ng vƠ lá thƠnh mƠng ph i tách nhau ra b i không
khí khi n cho khoang mƠng ph i ch a đ y không khí. L u ý không đ c
phép nh m lá t ng mƠng ph i v i bóng n p g p da trên phim ch p t th n m
ho c b nh nhơn béo phì. NgoƠi ra, các đ ng n p g p da có th phơn bi t
đ c khi nhìn cheo qua thƠnh ng c. b nh nhơn trên các hình nh không
bình th ng c a ph i nói lên tình tr ng g i lƠ trƠn khí mƠng ph i t phát
nguyên phát. Nó hay x y ra b nh nhơn nam tr tu i. Nó ng c l i v i trƠn
khí mƠng ph i th phát x y ra khi ph i m c m t b nh nƠo đó.
VD: b nh ph i t c ngh n m n tính (COPD)…TrƠn khí mƠng ph i trên phim
ch p đ ng th ng quan sát th y đ nh ph i (Xem thêm CASE 60)

Case 3: Áp xe gan v


B nh nhân nam 50 tu i đ c mang t i phòng c p c u v i
bi u hi n sock và có s t trong 4 ngày tr c đó. B nh nhân
đ c đ t ng th và b t đ u dùng các thu c tr tim.
ây là phim X-quang ng c c a b nh nhân.
Ch n đoán : Áp xe gan P v

Phim CT c a b nh nhơn

i u quan tr ng lƠ nhìn vƠo ‘’ vùng mù’’ trên phim XQ đ không b sót
nh ng d u hi u quan tr ng. ó lƠ nh ng vùng d i c hoƠnh, sau tim, r n vƠ
các mô m m. Phim XQ cho th y m t vùng sáng h n m t đ c a gan. Vùng
sáng nƠy không gi ng v i hình nh ru t thông th ng. Trong b i c nh lơm
sƠng nƠy, m t ch n đoán phơn bi t c n đ c xem xét lƠ áp xe gan v . i u
nƠy có th đ c kh ng đ nh b ng siêu ơm ho c ch p CT (hình 3.2)
Áp xe gan th ng do các vi sinh v t nh Klebsiella ho c Amoebiasis. T t c
các b nh nhơn nhi m khu n Klebsiella không rõ ngu n g c nên đ c lƠm các
xét nghi m ch n đoán hình nh b ng đ lo i tr áp xe gan.

Case 4: Suy tim sung huy t


B nh nhân nam cao tu i có khó th khi g ng s c, khó th khi n m
và khó th k ch phát v đêm. ây là XQ ng c c a b nh nhân

Ch n đoán: Suy tim sung huy t


Phim X-quang khác c a b nh nhân này

Phim XQ cho
th y các tri u
ch ng kinh đi n c a suy th t trái nh tim to ( ch s tim ng c trên 50%), các
t nh m ch thùy trên ph i phơn nhánh rõ vƠ các đ ng Kerley B (bi u th s
ch ng phù c a h b ch huy t). NgoƠi ra còn có b ng ch ng c a nh ng
đ ng r ch x ng c (th thu t) g i ý ph u thu t b c c u đ ng m ch vƠnh (

CABG ) tr c đó. Sau khi b nh nhơn dùng l i ti u, các thơm nhi m ph i đư
không còn. Hình nh trƠn d ch vƠ máu trên XQ c ng s m m t đi ( trong vƠi
ngƠy). b nh nhơn nƠy còn th y hình nh m t đ ng xuyên su t qua t nh
m ch trung tơm vƠ t nh m ch c nh trong ph i.

Case 5: D v t thùy d

i ph i ph i


B nh nhân nam 65 tu i có bi u hiên sock tim. B nh nhân đã đ c th c hi n
ph u thu t b c c u đ ng m ch vành c p c u. Quá trình ph u thu t khá khó
kh n. ây là phim XQ ph i c a b nh nhân đ c ch p khi chuy n đ n trung tâm
ch m sóc chuyên sâu.
Các b t th ng quan tr ng nh t là gì?


Phim XQ cho th y m t n t m đ c khu v c d i ph i ph i. M i ph tr ng
trên phim XQ ph i th ng đ c chia lƠm 3 khu v c: khu v c trên lƠ khu n m
trên đ ng ngang đi qua đi m gi a b d i x ng s n s 2, khu v c gi a
thì ti p n i khu v c trên t i t n đ ng ngang t ng t k qua x ng s n 4,
khu v c còn l i n m d i hai khu v c nƠy. N t m đ c nƠy gi ng v i hình
nh m t chi c r ng đư b r ng ra trong quá trình đ t n i khí qu n c p c u cho
b nh nhơn nƠy. D v t ng i l n không th ng xuyên g p nh
tr em. Nó
có th x y ra ơm th m nh ng b nh nhơn b gi m m t đ x ng s n tr c.
Tr ng h p đi n hình d v t hay r i vƠo ph qu n g c ph i h n do ph qu n
g c ph i ít n m ngang h n ph qu n g c trái. Hình nh m t tr ng h p m c
d v t trên phim CT ( hình 5.3). N i soi ph qu n g p d v t lƠ ph ng pháp
ban đ u th ng đ c ch n.

Case 6: H i ch ng Chilaiditi I TRÀNG NGANG I GI A C
HOÀNH & GAN – CHILAIDITI’S SIGN

B nh nhân không bi u hi n tri u ch ng gì. ây là phim
XQ c a b nh nhân. B t th ng đây là gì?


Chilaiditi miêu t bi n th bình th ng nƠy vƠo n m 1911, nói đ n đ i trƠng
ngang n m xen vƠo gi a c hoƠnh ph i vƠ gan. T l c a nó r i vƠo kho ng
0.025%. Các báo cáo th ng xuyên c ng mô t nh ng b nh nhơn có h i
ch ng Chilaiditi, nh ng b nh nhơn nƠy th ng có nh ng c n đau b ng liên
t c không rõ nguyên nhơn đòi h i ph i m b ng đ lo i tr các nguyên nhơn
khác c a viêm mƠng b ng gi nh loét th ng, ru t th a v . S t o hõm (d u
hi u c a g c đ i trƠng ) trong hình nh XQ c a ru t lƠ tri u ch ng quan tr ng
đ ch n đoán h i ch ng Chilaiditi.

Case 7: Thùy Azygous


B nh nhân không bi u hi n tri u
ch ng. Ch p X-quang ki m
tra. ây là hình nh XQ


T n t i m t vùng t tr ng mƠ ph n cong c a nó ti p xúc v i trung th t trên
ph i v i m t hình tr ng có t tr ng th p h n n m t i n i th p nh t c a nó (
hình nh t nh m ch đ n). Thùy đ n lƠ m t bi n th bình th ng trên phim
XQ có th g p v i t l lên t i 0.4%. ơy lƠ môt bi n đ i b m sinh t o nên

m t thùy ph t i thùy trên ph i ph i. Hình ‘’ khe’’ đ c t o ra do s l n vƠo
trong c a t nh m ch đ n vƠ đi u nƠy không có ý ngh a trên lơm sƠng.

Case 8: Lao ph i th ho t đ ng – Lao ti n tri n v i hình nh Hang
ph i

2 đ nh


B nh nhơn nam 80 tu i b s t, ho, ho ra máu vƠ sút cơn. ơy lƠ phim
XQ ph i c a b nh nhơn ( hình 8.1 ). Ch n đoán lƠ gì?
Phim XQ cho th y thùy trên 2 bên ph i thơm nhi m ch a nh ng “hang’’ g i
ý lao ph i ho t đ ng. Nhìn chung nh ng hang có thƠnh m ng (5 mm) có xu
h ng lơy nhi m còn khi hang có thƠnh dƠy h n ( 10 mm ) thì c n ch n đoán
phơn bi t v i ung th bi u mô t bƠo v y c a ph i. B nh lao có xu h ng gơy
đau thùy trên vƠ các phơn thùy đ nh c a thùy d i. Tuy nhiên, thùy trên
các phơn thùy tr c l i hi m khi b đau. Ch n đoán xác đ nh b ng cách l y
đ m nhu m fluorochrome ho c Zeil Nielson đ soi tr c ti p ho c nuôi c y
trong môi tr ng Lowenstein Jasen. B nh thùy ph i có hang đ c bi t m n
c m v i đ m b t d ng tính v i BK vƠ đơy lƠ m t ngu n lơy nhi m lao.


Ch n đoán phơn bi t khác c a t n th ng ph i có hang bao g m các tr ng
h p nhi m khu n Staphylococus, Klebsiella, vi khu n k khí vƠ các nguyên
nhơn không nhi m khu n nh ung th bi u mô t bƠo v y c a ph i, nh i máu
ph i, b nh u hat Wegener vƠ các u d ng th p

CASE 9: B nh b i ph i Silic

B nh nhơn nam 80 tu i đang lƠm vi c t i m khai thác cát đá. B nh

nhơn không có tri u ch ng lơm sƠng gì. ơy lƠ phim XQ ph i c a b nh nhơn
(hình 9.1). Ch n đoán lƠ gì?


Phim XQ ph i cho th y có s thơm nhi m 2 bên ph i vƠ các n t vôi hóa
thùy trên c 2 ph i. Các ch n đoán khác nhau c a thơm nhi m thùy trên bao
g m b i ph i silic, b nh l o vƠ viêm c t s ng dinh kh p. NgoƠi ra, đơy
chúng ta còn th y hình nh vôi hóa v tr ng c a các r n h ch b ch huy t.
Hình nh vôi hóa v tr ng cùng các n t vôi hóa thùy trên lƠ tri u ch ng đi n
hình c a b nh b i ph i Silic. Các ch n đoán phơn bi t c a vôi hóa v tr ng
bao g m b nh sacoid, u lympho hodkin đang đ c x tri, b nh b i ph i c a
công nhơn m than đá.

CASE 10: TKMP (P) + X ph i ti n tri n / Silicosis


B nh nhơn nam 80 tu i v i bi u hi n đau ng c bên ph i vƠ khó th .
Ti n s khó th khi g ng s c đư lơu. ơy lƠ phim XQ ph i (hình 10.1)
XQ ph i c a b nh nhơn cho th y có trƠn khí mƠng ph i ph i. NgoƠi ra còn có
các n t m lan t a 2 bên ph i (kích th c 2-10 mm) có th lƠ do ung th
tuy n di c n, b i ph i Silic, b nh n m Histoplasma lan t a ho c b nh th y
đ u. Trong b nh b i ph i Silic m t s n t có th h p l i thƠnh đám trong thùy
trên g i lƠ x hóa ti n tri n m nh. B nh nhơn b b i ph i Silic d m c các
b nh nh lao ph i vƠ khi đó các phim XQ ph i seri đ so sanh lƠ r t h u ích.

CASE 11: H ch Lympho r n ph i 2 bên do

Phim X-quang

Lát c t trên phim CT c a b nh nhơn

B nh nhơn nam 40 tu i g c chơu Phi không bi u hi n tri u ch ng vƠ
có phim XQ th ng quy nh hình 11.1. Ch n đoán có th lƠ gì?
XQ cho th y s đ i x ng ,m r ng c a r n ph i vƠ h ch b ch huy t trung
th t. CT (hình 11.2) giúp kh ng đ nh d u hi u nƠy. Nó lƠ bi u hi n đi n hình
c a b nh sacoid. Các ch n đoán phơn bi t c n nh c t i lƠ u lympho vƠ b nh
lao nh ng các b nh nƠy các h ch s không đ i x ng. Soi ph qu n vƠ sinh
thi t ph i qua ph qu n (t l d ng tính kho ng 60%) giúp ch n đoán u ho i
t không đông đ c vƠ các tr ng h p nuôi c y vi khu n lao vƠ n m ơm tính.
Sinh thi t nhánh ph qu n sau mù có th cho t l cao h n (kho ng 20%) so
v i các ph ng pháp khác nh ng tiêu chu n vƠng v n lƠ n i soi trung th t. T
l m c b nh nƠy ng i g c chơu Phi cao h n 10 l n so v i ng i da tr ng.

CASE 12: Phình tách đ ng m ch ch ng c


B nh nhơn nam 60 tu i đ c đ a t i phòng c p c u sau khi b đau
ng c đ t ng t. đơy lƠ XQ ph i c a b nh nhơn ( hình 12.1). Ch n đoán lƠ gì?
Phim XQ ph i cho th y s giưn r ng c a trung th t trên vƠ th y rõ m t kh i
ngay bên d i, ti p giáp v i quai đ ng m ch ch . Trong hoƠn c nh lơm sƠng
nƠy, ph u tích quai đ ng m ch ch đ c lo i tr .

Lát c t trên phim CT c a b nh nhơn
Phim CT ng c c a b nh nhơn đư cho th y s hi n di n c a d u hi u phình
đ ng m ch t i cung đ ng m ch ch v i huy t kh i.


CASE 13: TrƠn khí mƠng ph i 2 bên do th ng loét d dƠy tá trƠng.
Nam 80 tu i, ti n c n COPD, đau th

toan chuy n hóa

ng v đ t ng t + khó th . KM M th y

Ng i đƠn ông 80 tu i nƠy lƠ m t ng i nghi n thu c lá đang m c
COPD. Hi n t i b nh nhơn có bi u hi n đau th ng v vƠ khó th ngƠy c ng
t ng. Xét nghi m khí máu đ ng m ch cho th y nhi m toan chuy n hóa c p
tính. ơy lƠ phim XQ ph i c a bênh nhơn (hình 13.1). S b t th ng nh t
đơy lƠ gì?


Phim XQ ph i cho th y có khí t do d i c hoƠnh ph i, bên c nh đó vòm
hoƠnh đ c đ y lên cao h n. Các k n ng có th x y ra lƠ loét d dƠy tá trƠng
th ng ho c u ác tính đ ng tiêu hóa ho c b nh nhơn m i đ c n i soi/ m
b ng , l c mƠng b ng. C n ch p XQ t th đ ng đ khí t do có th t p trung
trên cùng b ng (d i vòm hoƠnh). B m 200ml không khí vƠo d dƠy qua
ng thông m i d dƠy tr c khi ch p giúp ch n đoán t t h n đ c bi t nh ng
tr ng h p nghi ng .

CASE 14: Vôi hóa phình th t trái

Phim X-quang Ng c th ng