bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc thực trạng và giải pháp

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN
– – –  – – –

Niên Khóa: 2010 – 2014
Đề tài:

BẢO HỘ QUYỀN TÁC GIẢ
ĐỐI VỚI TÁC PHẨM ÂM NHẠC
THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP

Giảng viên hướng dẫn:

Sinh viên thực hiện:

ThS. Nguyễn Thị Ngọc Tuyền

Lê Văn Chất

Bộ môn Luật Tư Pháp

MSSV: 5107389

Khoa Luật – ĐHCT

Luật Tư Pháp – K36

Cần Thơ, tháng 12/ 2013


Đề tài: Bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc - Thực trạng và Giải pháp

LỜI CÁM ƠN
Để hoàn thành luận văn tốt nghiệp và được tham gia buổi báo cáo hôm nay.
Trước tiên, em xin được gửi lời cám ơn đến tất cả quý Thầy Cô bộ môn trong Khoa
luật – Trường Đại Học Cần Thơ, những người đã tận tình truyền đạt những kiến
thức hữu ích về pháp luật trong suốt quá trình học tập tại trường và làm cơ sở cho
em thực hiện tốt luận văn này.
Em xin gửi lời cám ơn chân thành và sâu sắc đến Cô Nguyễn Thị Ngọc Tuyền,
bộ môn tư pháp, Khoa luật – Trường Đại Học Cần thơ, người đã tận tình hướng dẫn
trong suốt quá trình thực hiện luận văn, mặc dù rất bận rộn trong công việc nhưng
Cô vẫn giành rất nhiều thời gian và tâm huyết trong việc hướng dẫn em. Cô đã cung
cấp cho em rất nhiều hiểu biết về một lĩnh vực tuy không mới nhưng đó là điều khó
khăn trong em khi làm luận văn này. Cô luôn định hướng, góp ý, sửa chữa, nhắc
nhở trong quá trình thực hiện luận văn. Nhờ đó, đến nay luận văn tốt nghiệp của em
đã thực sự hoàn thành.
Sau cùng con xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến ba mẹ đã luôn tạo điều kiện tốt nhất
cho con trong suốt quá trình học tập cũng như thực hiện luận văn này. Và em cũng
đồng cám ơn đến các anh, các chị và những người bạn đã giúp đỡ, chia sẽ kiến thức
trong thời gian qua học tại trường. Tuy đã cố gắng bằng tất cả sự nhiệt tình và năng
lực của mình, do thời gian và trình độ có hạn nên luận văn này có nhiều thiếu sót và
hạn chế nhất định, kính mong nhận được sự góp ý quý báu của Thầy Cô và các bạn.
Xin chân thành cám ơn.
Trân trọng kính chào!
Cần Thơ, tháng 12 năm 2013
Sinh viên thực hiện

Lê Văn Chất

GVHD: Nguyễn Thị Ngọc Tuyền

SVTH: Lê Văn Chất

Đề tài: Bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc - Thực trạng và Giải pháp
NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN
...........................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...........................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................

...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
Cần thơ, Ngày…. tháng…. năm 2013
Giảng viên hướng dẫn

GVHD: Nguyễn Thị Ngọc Tuyền

SVTH: Lê Văn Chất


Đề tài: Bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc - Thực trạng và Giải pháp

NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG PHẢN BIỆN
...........................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...........................................................................................................................
...............................................................................................................................

...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
Cần thơ, Ngày…. tháng…. năm 2013
Hội đồng phản biện

GVHD: Nguyễn Thị Ngọc Tuyền

SVTH: Lê Văn Chất


Đề tài: Bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc - Thực trạng và Giải pháp

MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU .......................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài .................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu, phạm vi nghiên cứu................................................... 2
3. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................... 2
4. Kết cấu đề tài ......................................................................................... 3
CHƯƠNG 1. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ QUYỀN TÁC GIẢ ĐỐI VỚI TÁC

PHẨM ÂM NHẠC .................................................................................... 4
1.1. Khái niệm về quyền tác giả.........................................................................4
1.2. Khái niệm về tác phẩm âm nhạc ................................................................6
1.3. Khái niệm về quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc .............................7
1.4. Lịch sử hình thành và phát triển của pháp luật về quyền tác giả đối với
tác phẩm âm nhạc ..............................................................................................9
1.4.1. Bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc giai đoạn trước năm
2005…………………………………………………………………….……..9
1.4.2. Bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc giai đoạn từ sau năm
2005 đến nay.....................................................................................................12
1.5. Một số điều ước quốc tế điều chỉnh về quyền tác giả đối với tác phẩm âm
nhạc ..................................................................................................................13
1.5.1. Công ước Berne 1886 về bảo hộ tác phẩm văn học nghệ thuật………..14
1.5.2. Công ước Rome 1961 về bảo hộ người biểu diễn, nhà sản xuất bản ghi
âm và tổ chức phát sóng………………………………………………..……..16
1.5.3. Hiệp định TRIPS về các khía cạnh liên quan tới thương mại của quyền
sở hữu trí tuệ…………………………………………………………………..17
1.5.4. Hiệp ước WCT 1996 về bản quyền tác giả(WIPO Copyright Treaty)…20
1.6. Sự cần thiết trong việc bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc 21

GVHD: Nguyễn Thị Ngọc Tuyền

SVTH: Lê Văn Chất


Đề tài: Bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc - Thực trạng và Giải pháp
CHƯƠNG 2. NHỮNG QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VỀ BẢO HỘ QUYỀN
TÁC GIẢ ĐỐI VỚI TÁC PHẨM ÂM NHẠC ............................................ 23
2.1. Căn cứ phát sinh về quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc ................23
2.2. Chủ thể quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc....................................25

2.2.1. Tác giả………………………………………………………………….25
2.2.2. Chủ sở hữu quyền tác giả……………………………………...……….26
2.3. Nội dung về quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc .............................28
2.3.1. Quyền nhân thân……………………………………………………..…29
2.3.2. Quyền tài sản……………………………………………………….…..31
2.4. Giới hạn về quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc ..............................35
2.4.1. Sử dụng tác phẩm âm nhạc không phải xin phép không phải trả tiền….36
2.4.2. Sử dụng tác phẩm âm nhạc không phải xin phép nhưng trả tiền…...….38
2.5. Thời hạn bảo hộ về quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc .................40
2.6. Những phương thức chuyển giao quyền tác giả đối với tác phẩm âm
nhạc ..................................................................................................................41
2.6.1. Chuyển nhượng quyền tác giả …………………………………………41
2.6.2. Chuyển quyền sử dụng quyền tác giả ………………………………….42
2.7. Các hành vi xâm phạm về quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc và
một số biện pháp bảo vệ...................................................................................43
2.7.1. Các dạng hành vi xâm phạm về quyền tác giả âm nhạc………………..43
2.7.2. Các biện pháp bảo vệ quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc…..........46
2.7.2.1. Biện pháp tự bảo vệ……………………………………………………...46
2.7.2.2. Biện pháp dân sự…………………………………………………..48
2.7.2.3. Biện pháp hành chính……………………………………………………49
2.7.2.4. Biện pháp hình sự ………………………………………………...51
CHƯƠNG 3. THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP VỀ BẢO HỘ QUYỀN TÁC
GIẢ ĐỐI VỚI TÁC PHẨM ÂM NHẠC......................................................53
3.1. Tình hình chung về xâm phạm quyền tác giả âm nhạc Việt Nam hiện
nay ....................................................................................................................53
GVHD: Nguyễn Thị Ngọc Tuyền

SVTH: Lê Văn Chất

Đề tài: Bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc - Thực trạng và Giải pháp
3.1.1. Một số vụ việc cụ thể về hành vi xâm phạm quyền tác giả đối với tác
phẩm âm nhạc…………………………………………………………………55
3.1.2. Một số bất cập hiện nay về bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm âm
nhạc………………………………………………………………………..….60
3.2. Nguyên nhân tác phẩm âm nhạc bị xâm phạm quyền tác giả.................62
3.3. Giải pháp và kiến nghị về bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm âm
nhạc ..................................................................................................................64
3.3.1. Một số giải pháp khắc phục tình trạng xâm phạm quyền tác giả đối với
tác phẩm âm nhạc…………………….……………………………………….64
3.3.2. Một số kiến nghị hoàn thiện pháp luật về bảo hộ quyền tác giả âm nhạc
nói riêng và pháp luật sở hữu trí tuệ nói chung…………………………….…66
3.3.2.1. Hoàn thiện hệ thống pháp luật về quyền tác giả âm nhạc………...66
3.3.2.2. Hoạt động quản lý nhà nước về quyền tác giả âm nhạc…………..67
KẾT LUẬN ............................................................................................ 70

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

GVHD: Nguyễn Thị Ngọc Tuyền

SVTH: Lê Văn Chất


Đề tài: Bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc - Thực trạng và Giải pháp

LỜI MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài
Trong bối cảnh hội nhập kinh tế và cạnh tranh toàn cầu, vấn đề bảo vệ quyền sở
hữu trí tuệ trở nên đặc biệt quan trọng và trở thành mối quan tâm hàng đầu trong

quan hệ kinh tế quốc tế. Từ khi Việt Nam trở thành thành viên chính thức của Tổ
chức Thương mại Thế giới (WTO), vấn đề bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ nói chung và
quyền tác giả âm nhạc nói riêng ngày càng được quan tâm hơn. Tuy nhiên, thực tế
cho thấy tình trạng xâm phạm quyền tác giả vẫn đang diễn ra rất phổ biến ngày càng
phức tạp ở hầu hết các lĩnh vực và mức độ khác nhau, nhất là trong lĩnh vực văn
học, báo chí, âm nhạc, kỹ thuật số, phần mềm máy tính… Tình trạng này gây ảnh
hưởng đến các hoạt động sáng tạo, nghiên cứu, môi trường đầu tư, phát triển kinh
tế, văn hóa, xã hội của đất nước và tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế.
Nhìn chung, Tác phẩm âm nhạc có vai trò quan trọng trong việc làm phong phú
văn hóa, làm giàu tinh thần của con người Việt Nam. Vì thế đối với các nước đang
phát triển như Việt Nam thì việc bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc có
vai trò nhất định trong việc thu hút đầu tư, ổn định tinh thần của các văn nghệ sĩ,
đồng thời khích lệ khả năng sáng tạo trong nhân dân. Nhiều năm qua vấn đề xâm
phạm quyền tác giả âm nhạc ngày càng trở nên nghiêm trọng và khiến nhiều tác giả,
chủ sở hữu quyền tác giả bức xúc. Cũng bởi một số nguyên nhân là do những người
có quyền tác giả chưa chủ động đăng ký, chưa thật sự có trách nhiệm trong việc bảo
vệ quyền tác giả của mình, và bộ máy nhà nước có nhiều cố gắng nhưng hoạt động
kiểm tra xử lý chưa nghiêm minh triệt để. Bên cạnh, nhận thức của người sử dụng
âm nhạc chưa cao, chỉ vì lợi ích trước mắt của bản thân và một số tổ chức, cá nhân
sử dụng, khai thác tác phẩm bất chấp pháp luật, bất chấp đạo đức kinh doanh xâm
phạm nghiêm trọng đến quyền tác giả. Cùng với sự phát triển mạnh mẽ khoa học kỹ
thuật đã đem lại cho thế giới những tiện ích trong các phương tiện truyền thông và
giải trí, giúp cho các văn nghệ sĩ thuận lợi cho việc sáng tác và thúc đẩy tinh thần
sáng tạo của họ. Và đây cũng là điều kiện thuận lợi cho các hành vi xâm phạm
quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc cũng phát triển theo.
Trong thời gian qua, các văn bản quy phạm pháp luật, hướng dẫn thi hành Luật
sở hữu trí tuệ nói chung và quyền tác giả âm nhạc nói riêng đã được ban hành và có
những thành tích đáng kể. Tuy nhiên, các mối quan hệ trong luật sở hữu trí tuệ cũng
như những quy định về quyền tác giả âm nhạc có những chuyển biến nhất định,
nhanh chóng đòi hỏi những thay đổi của quy định pháp luật. Bên cạnh, hành lan

GVHD: Nguyễn Thị Ngọc Tuyền

1

SVTH: Lê Văn Chất


Đề tài: Bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc - Thực trạng và Giải pháp
pháp lý quản lí tình trạng nói trên còn khá lỏng lẻo và chưa thep kịp thực tế khiến
cho tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả cũng như phía cơ quan chức năng còn lúng
túng trong bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp. Để làm rõ hơn những quy định của
pháp luật liên quan đến vấn đề bảo vệ quyền tác giả và cách giải quyết hoài hòa nhất
trong môi trường âm nhạc hiện nay, vì vậy người viết đã chọn đề tài “Bảo hộ
quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc Thực trạng và giải pháp” để làm khóa
luận văn tốt nghiệp.
2. Mục đích nghiên cứu, phạm vi nghiên cứu
a. Mục đích nghiên cứu
Hiện nay, quyền sở hữu trí tuệ đã được nhà nước ta đặc biệt quan tâm, hầu hết
các khách thể của quyền này đều bị xâm phạm, từ các loại hình tác phẩm đến các
cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng. Tình trạng này được
biểu hiện ở các hình thức sử dụng, khai thác khác nhau, từ hoạt động báo chí, xuất
bản, âm nhạc, sân khấu, điện ảnh đến phát thanh, truyền hình. Vì vậy, làm thế nào
để bảo vệ hữu hiệu đối với quyền tác giả nói chung và quyền tác giả đối với tác
phẩm âm nhạc nói riêng. Nhằm thúc đẩy hoạt động sáng tạo, khuyến khích tài năng
sáng tạo có những giá trị mới trong văn học, nghệ thuật và khoa học. Để bảo hộ có
hiệu quả các ý tưởng đã được sáng tạo, khai thác ở các khía cạnh kinh tế, thương
mại đầu tư trở lại cho hoạt động sáng tạo. Góp phần phát triển kinh tế văn hóa – xã
hội, giao lưu quốc tế, Và đây cũng chính là mục đích nghiên cứu của người viết.
b. Phạm vi nghiên cứu
Chủ sở hữu quyền tác giả có quyền cho phép hoặc không cho phép người khác

sử dụng tác phẩm của mình. Tuy nhiên, việc quản lý quyền đơn lẻ theo từng cá nhân
chủ sở hữu gần như là bất khả thi. Một tác giả không thể nào kiểm soát được tác
phẩm của mình được sử dụng ở những đâu, vào những thời điểm nào, phục vụ
những mục đích gì… Vì vậy, sở hữu trí tuệ là một phạm trù có phạm vi nghiên cứu
rộng trong quyền sở hữu trí tuệ nói chung và quyền tác giả âm nhạc nói riêng. Bao
gồm nhiều đối tượng được bảo hộ cũng như những quy định pháp luật về quyền tác
giả. Cho nên trong phạm vi nghiên cứu, do hạn chế về hiểu biết và thời gian nghiên
cứu nên người viết chỉ nghiên cứu về những quy định của pháp luật về bảo hộ
quyền tác giả âm nhạc. Bên cạnh, còn đưa ra những thực trạng và giải pháp cũng
như việc ngăn chặn các hành vi xâm phạm quyền tác giả, từ đó đưa ra những ý kiến
đánh giá nhằm hoàn thiện hơn pháp luật về bảo hộ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam.
3. Phương pháp nghiên cứu

GVHD: Nguyễn Thị Ngọc Tuyền

2

SVTH: Lê Văn Chất


Đề tài: Bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc - Thực trạng và Giải pháp
Trong quá trình nghiên cứu đề tài người viết có sử dụng một số phương pháp
nghiên cứu tổng hợp từ các tạp chí, sách báo cũng như những tài liệu nghiên cứu từ
các thông tin pháp lý trên Internet… Bên cạnh, người viết còn tham khảo một số vụ
việc xảy ra trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ nói chung và quyền tác giả âm nhạc nói
riêng trên các phương tiện thông tin đại chúng để phục vụ cho việc nghiên cứu.
Ngoài ra người viết còn sử dụng phương pháp phân tích luật viết, kết hợp với tìm
hiểu thực tế, đồng thời phân tích những quy định của pháp luật, từ đó đưa ra những
nhận định khách quan, nhằm đánh giá khái quát chung quá trình bảo hộ quyền tác
giả đối với tác phẩm âm nhạc Việt Nam.

4. Kết cấu đề tài
Ngoài lời mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung đề tài gồm
có 3 chương.
Chương 1. Khái quát chung về quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc.
Chương 2. Những quy định của pháp luật về bảo hộ quyền tác giả đối với tác
phẩm âm nhạc.
Chương 3. Thực trạng và giải pháp về bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm âm
nhạc.

GVHD: Nguyễn Thị Ngọc Tuyền

3

SVTH: Lê Văn Chất


Đề tài: Bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc - Thực trạng và Giải pháp

CHƯƠNG 1
KHÁI QUÁT CHUNG VỀ QUYỀN TÁC GIẢ
ĐỐI VỚI TÁC PHẨM ÂM NHẠC
1.1. Khái niệm về quyền tác giả
Quyền tác giả là tổng hợp các quy phạm pháp luật quy định bảo vệ quyền nhân
thân và quyền tài sản của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả đối với các tác phẩm văn
học, nghệ thuật, khoa học do chính mình sáng tạo ra hoặc sở hữu. Về mặt khách
quan quyền tác giả là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tác phẩm do mình sáng tạo
ra hoặc sở hữu. Như vậy, quyền tác giả được trao cho hai loại chủ thể, Tác giả và
chủ sở hữu. Từ cách xem xét quyền tác giả như trên, dẫn đến việc chủ thể của quyền
tác giả có thể là một trong hai loại, hoặc chủ thể bao gồm hai tư cách, Tác giả, chủ
sở hữu tác phẩm. Cụ thể hơn, nếu chủ thể là cá nhân thì có thể đóng vai trò là chủ sở

hữu hoặc tác giả, hoặc cả hai. Còn chủ thể là tổ chức thì có quyền tác giả với tư
cách là chủ sở hữu.1
Quyền tác giả hay tác quyền (copyright) là độc quyền của một tác giả cho tác
phẩm của người này. Quyền tác giả được dùng để bảo vệ các sáng tạo tinh thần có
tính chất văn hóa không bị vi phạm bản quyền, như các bài viết về khoa học hay văn
học, sáng tác nhạc, ghi âm, tranh vẽ, hình chụp, phim và các chương trình truyền
thanh. Quyền này bảo vệ các quyền lợi cá nhân và lợi ích kinh tế của tác giả trong
mối liên quan với tác phẩm, quyền tác giả thông thường chỉ được công nhận khi
sáng tạo này mới, có một phần công lao của tác giả và có thể chỉ ra được là có tính
chất duy nhất.2 Hiểu một cách đơn giản, quyền tác giả cho phép tác giả và chủ sở
hữu quyền tác giả được độc quyền khai thác tác phẩm, chống lại việc sao chép, trình
diễn bất hợp pháp. Ví dụ Tác giả một tác phẩm âm nhạc được làm chủ thành quả
lao động trí tuệ của mình, được độc quyền công bố, hoặc cho người khác công bố
tác phẩm âm nhạc của mình. Việc sao chép, phổ biến nội dung tác phẩm mà không
có sự đồng ý của tác giả là xâm phạm quyền tác giả.
Từ khái niệm quyền tác giả, người viết có thể suy ra được quyền tác giả là một
quan hệ pháp luật dân sự, các yếu tố cấu thành của quan hệ pháp luật dân sự quyền
tác giả. Chủ thể của quan hệ pháp luật dân sự này là tác giả và chủ sở hữu quyền tác
giả. Khách thể hay đối tượng của quan hệ pháp luật dân sự là các tác phẩm văn học,

1

Nguyễn Phan Khôi, Tập bài giảng Luật sở hữu trí tuệ, Trường Đại Học Cần Thơ, năm 2013, trang 18
Nguyễn Hiển, Hiểu thêm về quyền tác giả, />truy cập 12/9/2013]
2

GVHD: Nguyễn Thị Ngọc Tuyền

4

SVTH: Lê Văn Chất


Đề tài: Bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc - Thực trạng và Giải pháp
khoa học, nghệ thuật. Về nội dung là các quyền nhân thân và quyền tài sản của tác
giả, chủ sở hữu quyền tác giả. Và được bảo hộ theo những nguyên tắc chung của
luật dân sự. Có nghĩa là, Nhà nước không bảo hộ những tác phẩm có nội dung trái
pháp luật, đạo đức xã hội, đi ngược lại với lợi ích của Nhà nước và lợi ích công
cộng. Trong chế định bảo hộ quyền tác giả, Điều 749 (BLDS 1995) trước đây có
quy định một số tác phẩm không được pháp luật bảo hộ với đặc điểm của pháp chế
xã hội chủ nghĩa. Theo đó, các tác phẩm tuyên truyền chiến tranh xâm lược, tiết lộ
bí mật của Đảng, xuyên tạc lịch sử, phủ nhận thành tựu cách mạng, xúc phạm vĩ
nhân, anh hùng dân tộc, v.v. sẽ không được bảo hộ. Tuy nhiên điều đó cũng đã thể
hiện rõ ở Hiến pháp và các luật khác như Luật Xuất bản, Luật Báo chí. Vì thế những
tác phẩm mang nội dung như trong Điều 749 (BLDS 1995) đương nhiên bị coi là
trái pháp luật, không cần phải đề cập đến như một nguyên tắc.
Bên cạnh, quyền tác giả đã khuyến khích nhiều nhà văn, nghệ sỹ, nhà khoa học
sáng tạo. Nói như vậy không có nghĩa là phải một nhà văn danh tiếng, một nhạc sỹ
nổi tiếng hay một đạo diễn chuyên nghiệp mới có quyền tác giả. Quyền tác giả xuất
hiện không phụ thuộc vào nội dung hay chất lượng tác phẩm, và được bảo hộ bao
gồm hai đặc điểm.
Thứ nhất, quyền tác giả chỉ bảo hộ hình thức sáng tạo, không bảo hộ nội dung
sáng tạo. Quyền tác giả bảo hộ tác phẩm, còn tác phẩm là sự hình thành một ý tưởng
dưới một hình thức nhất định. Ví dụ Cùng một ý tưởng về tình yêu Quê hương đất
nước có các ca khúc như “ Đất nước trọn niệm vui” của nhạc sĩ Hoàng Hà, hay
“Đảng cho ta mùa xuân” của Phạm Tuyên, và “Việt nam quê hương tôi” Đỗ
Nhuận, v.v. Quyền tác giả chỉ tập trung bảo vệ hình thức thể hiện tác phẩm, không
bảo vệ nội dung tác phẩm. Vì thế, quyền tác giả được phát sinh kể từ khi tác phẩm
được thể hiện dưới một hình thức nhất định. Nói cách khác, căn cứ phát sinh quan
hệ pháp luật dân sự về quyền tác giả là các hành vi pháp lý. Điều này có nghĩa là cơ

quan nhà nước sẽ không xem xét nội dung tác phẩm.
Thứ hai, là tác phẩm được bảo hộ phải có tính nguyên gốc, tức là không sao
chép, bắt chước tác phẩm khác. Điều đó không có nghĩa là ý tưởng của tác phẩm
phải mới, mà là hình thức thể hiện của ý tưởng phải do chính tác giả sáng tạo ra.
Như vậy, một tác phẩm muốn được bảo hộ, phải do chính sức lao động trí óc của tác
giả tạo ra. Tính nguyên gốc không có nghĩa là không có kế thừa.3 Ví dụ Ca khúc
“Trường Sơn Đông Trường Sơn Tây” của nhạc sĩ Hoàng Hiệp là chuyển từ thơ của

3

Lê Nết, Bài giảng luật sở hữu trí tuệ, Nxb đại học quốc gia thành phố Hồ Chí Minh, năm 2006, trang 50

GVHD: Nguyễn Thị Ngọc Tuyền

5

SVTH: Lê Văn Chất


Đề tài: Bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc - Thực trạng và Giải pháp
Phạm Tiến Duật, nhưng cả Hoàng Hiệp và Phạm Tiến Duật đều được công nhận là
tác giả của tác phẩm của mình.
1.2. Khái niệm về tác phẩm âm nhạc
Quyền tác giả phát sinh ngay khi tác phẩm ra đời mà không cần đơn yêu cầu
công nhận, không phải trải qua bất kỳ thẩm định nào của cơ quan thẩm quyền,
không cần một thủ tục đăng ký nào. Do nó phát sinh dễ dàng và không được thẩm
định trước nên khi có tranh chấp hay vi phạm quyền tác giả thì công việc đầu tiên
xác định có hay không có quyền tác giả đối với sản phẩm là đối tượng tranh chấp,
nghĩa là xác định sản phẩm đó có phải là một tác phẩm hay không. Khái niệm Tác
phẩm giữ một vai trò then chốt trong việc xây dựng và thực thi quyền tác giả. Theo

“Điều 2. (1) Công ước Berne “Tác phẩm văn học và Nghệ thuật” bao gồm toàn bộ
các sản phẩm trong lĩnh vực văn học, khoa học và nghệ thuật mà không phụ thuộc
vào cách thức và hình thức thể hiện như Sách,… và các tác phẩm ngôn ngữ khác;
các bài thuyết trình, diễn thuyết, diễn văn và các tác phẩm cùng loại; các tác phẩm
âm nhạc, kịch, nhạc kịch…” Như vậy, một sản phẩm nào được sáng tạo trong lĩnh
vực văn học, nghệ thuật và khoa học thể hiện dưới bất kỳ phương thức hay hình
thức nào cũng có thể được coi là một tác phẩm.
Khái niệm tác phẩm: Tác phẩm là sản phẩm sáng tạo trong lĩnh vực văn học,
nghệ thuật và khoa học thể hiện bằng bất kỳ phương tiện hay hình thức nào.
Tác phẩm còn thể hiện bằng các ký hiệu thay cho chữ viết như chữ nổi cho
người khiếm thị, ký hiệu tốc ký và các ký hiệu tương tự khác mà các đối tượng tiếp
cận có thể sao chép bằng nhiều hình thức khác nhau.4
Khái niệm tác phẩm âm nhạc: Tác phẩm âm nhạc là tác phẩm được thể hiện
dưới dạng nhạc nốt trong bản nhạc hoặc các ký tự âm nhạc khác có hoặc không có
lời, không phụ thuộc vào việc trình diễn hay không trình diễn.5 Và đơn giản ta có
thể hiểu là một tác phẩm âm nhạc thể hiện dưới dạng một bản nhạc bao gồm các nốt
nhạc, ký tự âm nhạc trên giấy (hoặc các phương tiện lưu trữ khác), không phụ thuộc
vào trình diễn. Ngày xưa các nhà sáng tác nhạc thường là những người tham gia
biểu diễn luôn tác phẩm của mình, còn ngày nay có nhiều nhạc sĩ chỉ chuyên sâu
vào việc sáng tác và giao phó những đứa con tinh thần của mình cho người khác thể
hiện. Thay vì thể hiện mình trên sân khấu, các nhạc sĩ này chọn cách biểu diễn trên
giấy. Tuy nhiên, tác phẩm âm nhạc thường phải thông qua giọng hát, hay nhạc cụ
4

Điều 9, Nghị định 100/2006/NĐ-CP, quy định chi tiết hướng dẫn thi hành một số điều của Bộ luật Dân sự
và Luật sở hữu trí tuệ 2005, sửa đổi bổ sung 2009
5
Điều 12, Nghị định 100/2006/NĐ-CP, quy định chi tiết hướng dẫn thi hành một số điều của Bộ luật Dân sự
và Luật sở hữu trí tuệ 2005, sửa đổi bổ sung 2009

GVHD: Nguyễn Thị Ngọc Tuyền

6

SVTH: Lê Văn Chất


Đề tài: Bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc - Thực trạng và Giải pháp
thì mới truyền đạt được tác phẩm này đến công chúng. Một bản nhạc đã được sáng
tác, cho dù không trình diễn trước công chúng, vẫn được xem là tác phẩm âm nhạc
và được bảo hộ theo nguyên tắc luật định.
Một tác phẩm âm nhạc có thể được thể hiện bằng những ký tự âm nhạc là các
nốt nhạc hoặc lời, dù được thể hiện dưới hình thức nào một trong hai hình thức này
do tác giả, các nhà soạn nhạc lựa chọn để tác phẩm của họ được thể hiện. Tác phẩm
âm nhạc bao gồm các thể loại như Nhạc cổ điển, nhạc dân tộc - dân gian, nhạc Pop,
nhạc Rock, Hip-Hop, nhạc thiếu nhi, nhạc phim… Tác phẩm âm nhạc là một loại
hình được Luật sở hữu trí tuệ bảo hộ quyền tác giả, trong đó tác giả là những người
làm nên tác phẩm, và có toàn quyền quyết định với tác phẩm của mình, được bảo hộ
cả quyền nhân thân và quyền tài sản. Vì thế, khi một cá nhân hay tổ chức nào có
nhu cầu sử dụng trong những đêm trình diễn, đêm nhạc hội, hoặc tổ chức các live
show… Đều phải được sự đồng ý của chủ sở hữu quyền tác giả. Cho nên, có thể
hiểu tác phẩm âm nhạc là tài sản của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả, bất cứ ai sử
dụng vào bất cứ mục đích gì cũng phải xin phép và phải trả tiền tác quyền, Luật
pháp đã quy định như thế và đó còn là đạo lý.
1.3. Khái niệm về quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc
Tác giả âm nhạc là người trực tiếp tạo ra toàn bộ hoặc một phần tác phẩm âm
nhạc, được thể hiện dưới dạng nốt trong bản nhạc hoặc có các ký tự âm nhạc khác
có hoặc không có lời, không phụ thuộc vào việc trình diễn hay không trình diễn. Có
thể nói rằng nếu tác phẩm âm nhạc là kết quả sáng tạo trực tiếp của cá nhân nào đó
thì cá nhân đó được coi là tác giả của tác phẩm âm nhạc đó. Những người đề xuất ý

kiến, làm công việc hỗ trợ, đóng góp ý kiến, hoặc cung cấp tư liệu cho người khác
sáng tạo ra một tác phẩm âm nhạc thì không được công nhận là tác giả của tác phẩm
âm nhạc. Tác phẩm âm nhạc được sáng tác phải là kết quả sáng tạo trực tiếp của tác
giả tạo ra tác phẩm âm nhạc. Vì vậy, về mặt khách quan quyền tác giả đối với tác
phẩm âm nhạc là những quyền mà một người được hưởng đối với một tác phẩm mà
mình đã sáng tạo ra. Người đó có thể là người sáng tạo ra tác phẩm hay chỉ đơn
thuần là người sở hữu tác phẩm. Các quyền này hướng tới mục đích nhằm đem lại
cho người sáng tác những lợi ích vật chất và tinh thần tương xứng với công sức lao
động trí tuệ mà họ đã bỏ ra thông qua việc cho phép họ được độc quyền kiểm soát
việc khai thác và sử dụng tác phẩm của mình, Tuy nhiên, độc quyền được trao cho
chủ sở hữu tác phẩm sẽ không bao gồm việc ngăn cản người khác sử dụng hợp lý
tác phẩm đó.

GVHD: Nguyễn Thị Ngọc Tuyền

7

SVTH: Lê Văn Chất


Đề tài: Bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc - Thực trạng và Giải pháp
Như vậy, Quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc (hay còn gọi là tác quyền âm
nhạc) là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tác phẩm âm nhạc do mình sáng tác
hoặc được sở hữu hợp pháp. Quyền này được hiểu là quyền cho phép và quyền nhận
thù lao. Quyền cho phép có nghĩa là quyền tự quyết định cho phép người khác khai
thác, sử dụng tác phẩm của mình và quyền nhận thù lao là quyền yêu cầu người
khác trả thù lao cho việc khai thác, sử dụng tác phẩm. Theo quy định của pháp luật,
quyền tác giả bao gồm quyền nhân thân và quyền tài sản.6 Quyền nhân thân bảo vệ
sự toàn vẹn về sáng tạo và danh tiếng của tác giả sáng tạo được thể hiện thông qua
tác phẩm. Quyền tài sản bảo vệ các lợi ích kinh tế của tác giả và cho phép tác giả

thu lợi bằng cách khai thác trực tiếp hoặc gián tiếp tác phẩm.
Quyền nhân thân: Quyền nhân thân bao gồm quyền nhân thân gắn với tài sản và
quyền nhân thân không gắn với tài sản. Quyền nhân thân không gắn với tài sản là
những quyền gắn liền với giá trị nhân thân của tác giả như danh dự, uy tín, tiếng
tăm của tác giả và không thể chuyển giao, bao gồm Quyền đặt tên tác phẩm, quyền
đứng tên tác phẩm và bảo vệ sự toàn vẹn nội dung tác phẩm, không cho người khác
sửa chữa, cắt xén hoặc xuyên tạc tác phẩm dưới bất kỳ hình thức nào. Quyền này
gắn liền với tác giả kể cả khi quyền sử dụng, định đoạt tác phẩm đã được chuyển
giao và được bảo hộ vô thời hạn.7 Quyền nhân thân gắn với tài sản là các quyền cho
hay không cho người khác sử dụng tác phẩm, quyền này có thể chuyển giao và gắn
liền với các chế định về quyền tài sản trong quyền tác giả. Được bảo hộ suốt cuộc
đời tác giả và năm mươi năm sau khi tác giả chết, nếu trường hợp đồng tác giả thì
quyền này được bảo hộ tới năm mươi năm sau khi tác giả cuối cùng chết.8
Quyền tài sản: Thời gian vừa qua, các hoạt động âm nhạc diễn ra khá sôi động,
nhiều cuộc thi tìm kiếm tài năng âm nhạc được tổ chức như Việt Nam Idol, Sao mai
điểm hẹn, nhiều dịch vụ âm nhạc phát triển mạnh (mạng 3G, nhạc chuông, nhạc chờ
trên điện thoại)... Có thể nói đời sống âm nhạc phát triển là điều kiện tất yếu để bản
quyền tác giả phát triển và tiền sử dụng tác phẩm, cũng như quyền tài sản của tác
giả được nâng cao hơn. Quá trình từ lúc hình thành ý tưởng đến khi một tác phẩm
âm nhạc đến tai người nghe, tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả đã không tốn ít công
sức và tiền bạc của mình, bởi thế nên quyền tài sản là một phần đền đáp công sức và
nhằm khuyến khích sự sáng tạo của tác giả. Thiết nghĩ, đối với tác giả, chủ sở hữu
quyền tác giả thì vấn đề quyền tài sản có vẻ như không quan trọng đối với họ, nó chỉ
là vấn đề khi tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả được các thính giả nồng nhiệt đón
6

Điều 738, Bộ luật dân sự 2005
Điều 27 khoản 1, Luật sở hữu trí tuệ 2005, sửa đổi bổ sung 2009
8
Điều 27 khoản 2, Luật sở hữu trí tuệ 2005, sửa đổi bổ sung 2009

7

GVHD: Nguyễn Thị Ngọc Tuyền

8

SVTH: Lê Văn Chất


Đề tài: Bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc - Thực trạng và Giải pháp
nhận tác phẩm của mình. Bên cạnh, quyền này đều được bảo hộ suốt cuộc đời tác
giả và năm mươi năm sau khi tác giả chết, nếu trường hợp đồng tác giả thì thời gian
bảo hộ cho đến khi tác giả cuối cùng chết và năm mươi năm khi năm tác giả chết.
Ngày nay, trên khắp thế giới, các quyền của những người sáng tạo như nhà văn,
nhạc sĩ, nghệ sĩ đã được luật pháp quốc gia bảo hộ. Để điều chỉnh mối quan hệ toàn
cầu, các nội dung cơ bản về quyền nhân thân và quyền tài sản của tác giả đã được
luật pháp quốc gia và luật pháp quốc tế quy định đồng nhất. Các quyền của tác giả
được pháp luật thừa nhận, mỗi cá nhân tác giả phải tự quản lí lấy các quyền của
mình, khai thác nó để đạt được các lợi ích kinh tế, bù đắp các tiêu hao trong quá
trình sáng tạo, đồng thời tiếp tục đầu tư cho hoạt động sáng tạo ra các giá trị văn
học, nghệ thuật và khoa học mới phục vụ được nhu cầu đa dạng, phong phú của xã
hội.
1.4. Lịch sử hình thành và phát triển của pháp luật về quyền tác giả đối với
tác phẩm âm nhạc
1.4.1. Bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc giai đoạn trước năm
2005
Quyền tác giả trên thế giới phát sinh cùng với sự phát triển của công nghệ in
ấn. Trước khi công nghệ in ra đời, các quyển sách thường được chép tay, vì thế khả
năng người khác sao chép tác phẩm gốc không nhiều. Khi công nghệ in ra đời, một
quyển sách có thể được nhân thành nhiều bản. Tác giả không thể kiểm soát, quản lý

được bao nhiêu người đang đọc quyển sách của mình, và trong số đó bao nhiêu
người đã bỏ tiền ra mua sách do mình in, còn bao nhiêu người đã mua sách từ
những nhà in lậu. Chính vì vậy mà các tác giả và các nhà in đã kiến nghị nhà nước
của mình bảo hộ quyền được in ấn và quản lý việc xuất bản, in ấn. Nước đầu tiên
ban hành luật về quyền tác giả là Anh, nơi khởi đầu cuộc cách mạng công nghiệp
(theo luật của nữ hoàng Anne năm 1709). Sau đó đến lượt Mỹ (1790), Pháp (1791)
và Đức. Như vậy, quyền tác giả phát sinh tại những nước theo hệ thống luật Anh –
Mỹ trước, rồi mới đến các nước theo hệ thống luật lục địa. Mối quan tâm ban đầu
của quyền tác giả là việc nhân bản, sao chép các tác phẩm. Chính vì thế mà ở các
nước theo luật Anh – Mỹ, luật về quyền tác giả được gọi là luật về sao chép
(copyright, hay bản quyền). Tại các nước theo luật lục địa, luật về quyền tác giả từ
khi hình thành đã nhắm đến các giá trị nhân thân của tác giả, chính vì thế mà ở các
nước này đã sử dụng danh từ “quyền tác giả”.
Kể từ khi luật về quyền tác giả ra đời, các loại hình tác phẩm được bảo hộ dưới
dạng quyền tác giả ngày một tăng, cùng với sự phát triển của các phương tiện lưu
GVHD: Nguyễn Thị Ngọc Tuyền

9

SVTH: Lê Văn Chất


Đề tài: Bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc - Thực trạng và Giải pháp
trữ, truyền thông. Ban đầu là các tác phẩm viết, tác phẩm âm nhạc, tác phẩm sân
khấu, rồi đến tác phẩm điện ảnh, video, chương trình máy tính và gần đây là các
phương tiện truyền thông đa phương diện (multimedia) và Internet. Điều đó có
nghĩa là các loại hình tác phẩm được bảo hộ dưới dạng quyền tác giả sẽ còn tiếp tục
được gia tăng trong tương lai. Hai công ước đầu tiên về bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ
là Công ước Paris về quyền sở hữu công nghiệp năm 1883 và Công ước Berne và
quyền tác giả năm 1886. Nguyên nhân hình thành hai Công ước đó gần giống nhau

đó là mối lo ngại về nạn làm hàng giả, sao chép lậu, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.
Nhu cầu hợp tác quốc tế trong lĩnh vực sở hữu công nghiệp xuất hiện lần đầu tiên
được đề cập vào năm 1873 tại Hội chợ sáng chế quốc tế ở Vienne. Sau đó ngày 20
tháng 3 năm 1883, 14 nước thành viên đã ký kết Công ước Paris về sở hữu công
nghiệp, đồng thời thành lập văn phòng quốc tế bảo hộ sở hữu công nghiệp (BIRPI).
Tiếp đó, các công ước về sở hữu công nghiệp liên tiếp ra đời, cùng với sự phát triển
của khoa học kỹ thuật, như Công ước Madrid 1891 và Công ước Washington 1970.
Ở Việt Nam giai đoạn này Đảng và Nhà nước ta chưa xác định rõ vai trò của
tài sản trí tuệ và bảo hộ quyền tác giả là một trong những yếu tố quan trọng trong
xây dựng nền kinh tế thị trường. Ngay từ bản hiến pháp đầu tiên vào năm 1946, Nhà
nước Việt Nam đã ghi nhận những quyền cơ bản của công dân liên quan đến quyền
tác giả, thể hiện tư tưởng tiến bộ, nhân văn về con người. Đó là quyền tự do ngôn
luận, tự do xuất bản của công dân; là việc Nhà nước cam kết bảo vệ quyền lợi của
trí thức; tôn trọng quyền tư hữu tư nhân về tài sản. Tư tưởng lập pháp đó đã tiếp tục
được thể hiện tại Hiến pháp 1959, 1980 và Hiến pháp 1992 đang có hiệu lực thi
hành. Năm 1986 với Nghị định số 142/HĐBT ngày 14 tháng 11 năm 1986, lần đầu
tiên ở Việt Nam, một văn bản riêng biệt về quyền tác giả đã được ban hành với một
số quy định cơ bản, ban đầu về quyền tác giả với sự giúp đỡ của hãng VAB(hãng
bảo hộ quyền tác giả thuộc Liên Xô trước đây). Trước yêu cầu của phát triển, ngày
02 tháng 12 năm 1994, Ủy Ban thường vụ Quốc hội khóa IX đã thông qua Pháp
lệnh về quyền tác giả. Tại kỳ họp thứ 8 Khóa IX, ngày 28 tháng 10 năm 1995, Quốc
hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã thông qua Bộ Luật Dân sự, trong
đó có các quy định về quyền tác giả. Với 36 Điều quy định riêng về quyền tác giả
tại Chương I, Phần thứ 6 Bộ Luật Dân sự, đã điều chỉnh các quan hệ dân sự về
quyền tác giả trong điều kiện đất nước chuyển đổi cơ chế quản lý từ tập trung bao
cấp sang cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước. Việc ra đời của Bộ Luật
Dân sự, với các quy định về quyền tác giả là một bước tiến dài về hoạt động lập
pháp ở Việt Nam trong lĩnh vực này, có sự giúp đỡ của Tổ chức Sở hữu Trí tuệ Thế
giới (WIPO). Nó đã tiếp thu những giá trị tiến bộ từ những văn bản pháp luật đã qua
GVHD: Nguyễn Thị Ngọc Tuyền

10

SVTH: Lê Văn Chất


Đề tài: Bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc - Thực trạng và Giải pháp
kiểm nghiệm trong cuộc sống, về cơ bản phù hợp với chuẩn mực chung của thế
giới. Đồng thời nó đã phản ánh được xu thế phát triển quyền tác giả ở Việt Nam.
Nhìn chung, ta có thể so sánh được sự bảo bảo hộ quyền tác giả ở Việt Nam ra
đời muộn hơn so với các nước trên thế giới. Trong khi đó các nước trên thế giới
pháp luật về sở hữu trí tuệ đã được hình thành và phát triển khá sớm, như là Đạo
luật của Nữ hoàng Anne 1709 về quyền tác giả, hệ thống luật Anh – Mỹ về quyền
tác giả được gọi là luật sao chép (copyright, hay bản quyền), hay hệ thống luật Lục
địa về quyền tác giả và các giá trị nhân thân của tác giả. Khi mà năm 1886 các nước
đã ký các Công ước quốc tế, thì ở Việt Nam mãi đến năm 1986 chỉ có Nghị định số
142/HĐBT đã đặt nền móng cho việc xây dựng và phát triển lĩnh vực quyền tác giả,
trong đó có hệ thống quản lý nhà nước về bảo hộ quyền tác giả. Tuy ở mức độ sơ
khai, đơn giản nhưng hoạt động quản lý nhà nước về bảo hộ quyền tác giả được đề
cập trong nghị định này và các văn bản hướng dẫn thi hành nghị định sau đó. Năm
1994, Hội đồng nhà nước ban hành Pháp lệnh bảo hộ quyền tác giả và năm 1995
Quốc hội ban hành Bộ luật dân sự trong đó có chương I phần thứ 6 điều chỉnh về
quyền tác giả. Về tổng thể, các nguyên tắc và quy định cơ bản về quyền tác giả
trong Bộ luật dân sự đã thiết lập hoặc làm cơ sở để thiết lập một hệ thống phù hợp
với chuẩn mực và thông lệ quốc tế, dựa trên công ước Berne về bảo hộ tác phẩm
văn học và nghệ thuật, Công ước Rome về bảo hộ người biểu đễn, người ghi âm và
tổ chức phát sóng. Tuy nhiên, cũng cần nhận thấy rằng, có không ít vấn đề, khiếm
khuyết đã bộc lộ trong quá trình thực hiện các quy định của Bộ luật dân sự về quyền
tác giả. Một mặt, đó là sự chưa phù hợp với các chuẩn mực quốc tế hiện tại, mặt
khác chưa cập nhật những bước quan trọng trong lĩnh vực quyền tác giả và quyền

liên quan. Vì vậy, trước năm 2005 chưa có Luật chuyên ngành, pháp luật về sở hữu
trí tuệ về quyền tác giả chủ yếu được điều chỉnh bởi Bộ Luật Dân Sự 1995 và các
văn bản dưới luật. Nghị định 76/CP ngày 29 tháng 11 năm 1996 của Chính phủ thi
hành một số quy định về quyền tác giả trong Bộ luật dân sự. Nghị định này ra đời
chỉ đề cập đến quyền tác giả dưới gốc độ dân sự. Các vấn đề khác có liên quan đến
quyền quản lý nhà nước như việc xử lý các tổ chức, cá nhân có hành vi xâm phạm
quyền tác giả, Nghị định 31/CP của Chính phủ ngày 26 tháng 6 năm 2001 về xử
phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hoá thông tin. Để khắc phục và xử lý
nghiêm minh tình trạng xâm phạm quyền tác giả, đồng thời đưa ra các thủ tục đăng
ký, chế độ lệ phí đăng ký quyền tác giả nhằm bảo đảm quyền của tổ chức, cá nhân
khi có tranh chấp xảy ra, Thông tư 166/1998/TT-BTC ngày 19 tháng 12 năm 1998
của Bộ tài chính hướng dẫn chế độ thu lệ phí đăng ký quyền tác giả.

GVHD: Nguyễn Thị Ngọc Tuyền

11

SVTH: Lê Văn Chất


Đề tài: Bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc - Thực trạng và Giải pháp
1.4.2. Bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc giai đoạn từ sau năm
2005 đến nay
Ngay từ những năm cuối thế kỷ XX, sự phát triển của nền kinh tế thế giới
hướng theo những xu thế mới, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của cách mạng khoa
học kỹ thuật đã đưa con người tiến những bước nhảy vọt. Những thành tựu to lớn
của cách mạng khoa học kỹ thuật đã khiến cho nền kinh tế thế giới ngày càng được
Quốc tế hoá cao, đang hình thành một thị trường toàn Thế giới gồm tất cả các nước
không phân biệt chế độ xã hội vừa đấu tranh vừa hợp tác để cùng phát triển. Bước
sang thế kỷ XXI, xu thế hoà bình, hợp tác và phát triển ngày càng trở thành xu thế

chủ đạo trong các mối quan hệ Quốc tế. Thế giới đang xây dựng nền kinh tế với
những chính sách hợp tác, hội nhập Quốc tế sâu rộng, trong đó vấn đề hiệu quả và
tăng sức cạnh tranh cho các nền kinh tế được quan tâm.
Trước những xu thế hội nhập Quốc tế mạnh mẽ, trước những tác động khách
quan của nền kinh tế Thế giới và những yêu cầu cấp thiết của sự nghiệp phát triển
kinh tế – xã hội Đất nước. Vì vậy, trước tình hình đó Đảng và Nhà nước đã xác định
tầm quan trọng của sở hữu trí tuệ cũng như thúc đẩy quá trình phát triền nền kinh tế
của đất nước, và ngày 14 tháng 6 năm 2005, Bộ luật dân sự đã được Quốc hội khóa
XI thông qua tại kỳ họp thứ 7. Trong đó quyền sở hữu trí tuệ và chuyển giao công
nghệ được quy định tại phần thứ sáu với ba chương, từ Điều 736 đến Điều 757. Sau
đó ngày 19 tháng 11 năm 2005, tại kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XI đã thông qua
Luật sở hữu trí tuệ với 6 phần, 18 chương, 222 điều. Và năm 2005 là năm đánh dấu
những thành tựu to lớn trong tiến trình đổi mới hệ thống pháp luật của nước ta,
Cùng lúc ra đời Luật sở hữu trí tuệ 2005 và Bộ luật dân sự 2005 đã pháp điển hóa
những quy định về quyền tác giả trong chiến lược phát triển kinh tế – xã hội, khoa
học công nghệ, sản phẩm trí tuệ… Trong đó lĩnh vực văn học, nghệ thuật bảo đảm
tự do dân chủ cho mọi hoạt động sáng tạo, tạo điều kiện để phát huy hiệu quả lao
động nghệ thuật, làm tăng giá trị tư tưởng, giá trị lịch sử hoặc các giá trị văn hóa
khoa học khác. Chỉ gồm những quy định ở mức độ nguyên tắc về quyền tác giả và
dành các quy định chi tiết hơn cho Luật sở hữu trí tuệ với ý nghĩa là văn bản pháp
luật chuyên biệt về sở hữu trí tuệ.
Tuy nhiên, qua thời gian áp dụng vào sự phát triển trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ
nói chung và quyền tác giả nói riêng, Luật sở hữu trí tuệ 2005 còn bộc lộ một số hạn
chế, thiếu sót. Trước tình hình trên, Đảng và Nhà nước tập trung xây dựng và hoàn
thiện hệ thống chính sách, pháp luật về sở hữu trí tuệ, tạo môi trường pháp lý đầy đủ
và minh bạch cho hoạt động sở hữu trí tuệ nhằm phát triển kinh tế – xã hội và hội

GVHD: Nguyễn Thị Ngọc Tuyền

12

SVTH: Lê Văn Chất


Đề tài: Bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc - Thực trạng và Giải pháp
nhập quốc tế là một trong những nhiệm vụ trọng tâm hàng đầu của đất nước. Để
nâng cao hiệu quả hoạt động bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, song song với việc phát
huy kết quả đã đạt được, phù hợp với tình hình lúc bấy giờ, nên ngày 19 tháng 6
năm 2009 tại kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XII thông qua luật sở hữu trí tuệ sửa đổi,
bổ sung, Luật này có hiệu lực ngày 01 tháng 01 năm 2010. Sự ra đời Luật sửa đổi,
bổ sung một số điều của Luật sở hữu trí tuệ 2005, đã góp phần hoàn thiện về pháp
luật sở hữu trí tuệ cũng như tạo thêm sự phù hợp với Luật sở hữu trí tuệ thế giới với
một chuẩn mực chung mà pháp luật quốc tế và các điều ước quy định về quyền tác
giả. Bên cạnh, kể từ khi Luật sở hữu trí tuệ 2005 ra đời, thì mảng pháp luật về sở
hữu trí tuệ được điều chỉnh chủ yếu bởi các văn bản, Nghị định số 100/2006/NĐ-CP
ngày 21 tháng 9 năm 2006 quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của
Bộ luật dân sự, luật sở hữu trí tuệ về quyền tác giả, đã được sửa đổi và bổ sung bằng
nghị định 85/2011/NĐ-CP ngày 21 tháng 9 năm 2011. Được coi là bước tiến mới
trong công cuộc ban hành văn bản quy phạm pháp luật của ngành lập pháp nước ta.
Nghị định số 105/2006/NĐ-CP ngày 22 tháng 9 năm 2006 quy định chi tiết và
hướng dẫn thi hành một số điều của Luật sở hữu trí tuệ và quản lí nhà nước về
SHTT, được sửa đổi bổ sung Nghị định 119/2010/NĐ-CP ngày 30 tháng 12 năm
2010. Ngoài ra còn một số biện pháp xử lý hành chính trong lĩnh vực quyền tác giả
như Nghị định 47/2009/NĐ-CP Quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh
vực quyền tác giả, quyền liên quan. Đã tạo điều kiện cho các cơ quan quản lý, thực
thi về sở hữu trí tuệ hoạt động bảo hộ quyền tác giả, quyền liên quan có hiệu quả,
bảo đảm tính thống nhất với các quy định Luật Sở hữu trí tuệ và cụ thể hơn để có
thể thực thi pháp luật có hiệu quả, các cơ quan có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành
chính thuận lợi hơn trong việc áp dụng khung hình phạt phù hợp với thẩm quyền.
Như vậy, xét một cách tổng thể, Luật sở hữu trí tuệ dù ở phạm vi bảo hộ ở quốc gia

hay quốc tế, phải bảo vệ lợi ích của người sáng tạo, sở hữu các tài sản sở hữu trí tuệ,
đồng thời cũng nhằm đem lại lợi ích cho cộng đồng, cho xã hội. Việc đảm bảo cân
bằng các lợi ích này là một quy tắc cốt yếu và là một “mục tiêu lí tưởng” cho mọi hệ
thống chính sách về sở hữu trí tuệ.
1.5. Một số điều ước quốc tế điều chỉnh về quyền tác giả đối với tác phẩm
âm nhạc
Quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc phát sinh theo pháp luật nước nào thì
chỉ có hiệu lực trong phạm vi lãnh thổ của nước đó. Để bảo hộ quyền tác giả đối với
tác phẩm âm nhạc được phát sinh trên cơ sở pháp luật nước này và được bảo hộ tiếp
tục ở nước khác thì cần phải có sự ký kết hoặc tham gia điều ước quốc tế giữa các
nước hữu quan. Trên phương diện quốc tế đã có nhiều công ước đa phương về lĩnh
GVHD: Nguyễn Thị Ngọc Tuyền

13

SVTH: Lê Văn Chất


Đề tài: Bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc - Thực trạng và Giải pháp
vực bảo hộ quyền tác giả, quyền kề cận của quyền tác giả (gọi tắt là quyền kề cận,
hoặc quyền có liên quan) như công ước Berne 1886 về bảo hộ tác phẩm văn học
nghệ thuật, công ước Rome 1961 về bảo hộ người biểu diễn, nhà sản xuất bản ghi
âm và tổ chức phát sóng. Thỏa thuận về những khía cạnh liên quan đến thương mại
của quyền sở hữu trí tuệ (Hiệp định Trips), Hiệp ước của WIPO về quyền tác giả
(WCT) năm 1996 về bản quyền tác giả (WIPO Copyright Treaty).
1.5.1. Công ước Berne 1886 về bảo hộ tác phẩm văn học nghệ thuật
Việc một tác phẩm chỉ được bảo hộ trong phạm vi một nước nên nạn xâm
phạm quyền tác giả ở nước ngoài diễn ra ngày càng nhiều và hầu như không có biện
pháp khắc phục bởi pháp luật của một nước nơi tác phẩm phát sinh không thể bảo
vệ tác phẩm đó bên ngoài lãnh thổ của một nước khác, hay tình trạng tác phẩm phát

sinh ở nước ngoài mà bị xâm phạm ở trong nước. Trước tình hình đó việc tham gia
một công ước mang tính chất bảo vệ toàn vẹn cho tác phẩm với phạm vi ảnh hưởng
rộng lớn hoàn toàn là hết sức cần thiết. Vì vậy để giải quyết cho vấn đề trên Việt
Nam đã tham gia công ước Berne gia nhập vào ngày 26 tháng 7 năm 2004 và chính
thức trở thành thành viên thứ 156 ngày 26 tháng 10 năm 2004.
Công ước Berne ra đời cách đây trên dưới 100 năm, văn bản ngày 24-7-1971
tại Paris, sửa đổi ngày 28 tháng 9 năm 1979 là văn bản đang được thi hành tại 164
quốc gia thành viên. Như vậy, sức sống của nó hiện đã nằm trong 3 thế kỷ, trong đó
trên một thập niên thuộc thế kỷ XIX, trọn thế kỷ XX và đang ở thập niên đầu tiên
của thế kỷ XXI. Sở dĩ trường tồn như vậy, vì từ khi ra đời đến nay đã trải qua 8 lần
sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với thời đại. Trong đó lần sửa đổi đầu tiên tại Paris
năm 1896, tiếp đó tại Berlin năm 1908, tại Bern năm 1914, tại Rome năm 1928, tại
Brussels năm 1948, tại Stockholm năm 1967, tại Paris năm 1971 và bổ sung năm
1979. Việc sửa đổi, bổ sung Công ước xuất phát từ sự tiến bộ của khoa học và công
nghệ, như việc phát minh ra máy ghi âm, máy ảnh, radio, điện ảnh, phát thanh
truyền hình, v.v... Đồng thời là nhu cầu nội tại của việc công nhận quyền tinh thần,
huỷ bỏ thủ tục hình thức, bảo hộ sự sáng tạo dân gian, tiếp cận tác phẩm cho việc
giáo dục, nghiên cứu khoa học, v.v... Các điều luật được điều chỉnh đã chi tiết hơn
về quyền được bảo hộ, ngoại lệ và giới hạn, thời hạn bảo hộ tối thiểu, chủ sở hữu
nguyên thuỷ, v.v... Sau nhiều lần sửa đổi, Công ước Berne đã đưa ra các quy định
đạt mức hài hoà cao dựa trên nguyên tắc đối xử quốc gia kết hợp với những quy
định về mức độ bảo hộ tối thiểu.
Công ước Berne ra đời đánh dấu sự tiến bộ rất lớn trong việc bảo hộ quyền tác
giả đối với tác phẩm văn học, nghệ thuật trên thế giới. Công ước đã đưa ra các quy
GVHD: Nguyễn Thị Ngọc Tuyền

14

SVTH: Lê Văn Chất

Đề tài: Bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc - Thực trạng và Giải pháp
định đạt mức hoài hòa cao giữa các nguyên tắc đặt ra. Nguyên tắc đối xử quốc gia,
nguyên tắc bảo hộ độc lập và nguyên tắc đương nhiên bảo hộ. Trong đó nguyên tắc
đối xử quốc gia là nguyên tắc cơ bản trong quan hệ quốc tế nói chung, thường được
sử dụng trong các thông lệ quốc tế, các quy định về quyền sở hữu trí tuệ. Theo công
ước Berne thì mỗi nước thành viên của Công ước phải bảo hộ quyền tác giả đối với
tác phẩm của công dân các nước thành viên khác như bảo hộ quyền tác giả cho
chính công dân nước mình, và mỗi nguyên tắc có nội dung quy định cụ thể về quyền
tác giả cho công dân của các nước thành viên.
Nguyên tắc đối xử Quốc gia: Là nguyên tắc đặt ra cho các quốc gia thành viên
thực hiện bảo hộ tác phẩm có nguồn gốc từ các quốc gia thành viên khác, tương tự
như sự bảo hộ tác phẩm của công dân quốc gia mình. Sự bảo hộ đó không kém
thuận lợi, không thấp hơn sự bảo hộ đối với công dân thuộc quốc gia mình. Nguyên
tắc này đặt ra sự bình đẳng trong đối xử với công dân và pháp nhân của các quốc
gia thành viên. (khoản 1 điều 5 Công ước)
Nguyên tắc bảo hộ đương nhiên: Là sự bảo hộ không lệ thuộc vào bất kì thủ
tục hình thức nào, Chủ sở hữu quyền tác giả có quyền đăng ký quyền tác giả tại cơ
quan Nhà nước có thẩm quyền, nhưng thủ tục này không có ý nghĩa bắt buộc. Sự
chứng nhận của cơ quan nhà nước có thẩm quyền là một chứng cứ để xác định ai là
chủ sở hữu quyền tác giả khi có tranh chấp. Do đó, khi có tranh chấp, người được
cấp giấp chứng nhận không có nghĩa vụ phải chứng minh mình là chủ sở hữu quyền
tác giả đó. (khoản 2 điều 5 Công ước)
Nguyên tắc bảo hộ độc lập: Nguyên tắc này nêu yêu cầu cho các quốc gia
thành viên việc bảo hộ để công dân và các pháp nhân được hưởng và thực thi các
quyền được cấp theo Công ước là độc lập với những gì được hưởng tại nước xuất
xứ của tác phẩm.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng việc bảo hộ quyền tác giả có tính chất lãnh thổ. Tác
phẩm của quốc gia cần được bảo hộ chỉ được hưởng sự bảo hộ quyền tác giả nếu
đáp ứng được các tiêu chuẩn pháp lý được quy định bởi pháp luật về quyền tác giả

của quốc gia khác mà quốc gia cần bảo hộ muốn bảo hộ tác phẩm của mình. Vì vậy,
mỗi quốc gia có hệ thống bảo hộ quyền tác giả riêng biệt, dựa trên một hay nhiều
đạo luật quy định. Các nguyên tắc trên được thực hiện tại các Quốc gia thành viên
nhằm đảm bảo lợi ích chính đáng cho tác giả, chủ sở hữu tác phẩm được bảo hộ. Đó
cũng là sự bình đẳng về quyền, nghĩa vụ và lợi ích của các nước thành viên Công
ước. Bên cạnh, thời hạn bảo hộ cũng là vấn đề thuộc yêu cầu bảo hộ tối thiểu đã
được quy định tại Công ước Berne. Có hai nguyên tắc tính thời hạn bảo hộ được áp
GVHD: Nguyễn Thị Ngọc Tuyền

15

SVTH: Lê Văn Chất


Đề tài: Bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc - Thực trạng và Giải pháp
dụng. Nguyên tắc tính thời hạn bảo hộ theo đời người, được quy định là khoảng thời
gian suốt cuộc đời tác giả và 50 năm sau khi tác giả qua đời. Nguyên tắc tính thời
hạn bảo hộ dựa vào thời điểm công bố được quy định là khoảng thời gian 50 năm
đối với tác phẩm điện ảnh hoặc thời điểm tác phẩm được sáng tạo, nếu chưa công
bố. Đối với tác phẩm nhiếp ảnh, mỹ thuật ứng dụng, thời hạn bảo hộ tối thiểu là 20
năm kể từ khi tác phẩm được sáng tạo. Quy định này là yêu cầu bảo hộ tối thiểu, tuỳ
theo từng quốc gia thành viên có thể quy định thời hạn bảo hộ dài hơn như Hợp
chủng quốc Hoa Kỳ, các nước châu Âu, Nhật Bản, Singapore.v.v… Như vậy, trong
Công ước Berne vấn đề thực thi mới chỉ dừng lại ở mức độ thừa nhận quyền của tác
giả tác phẩm văn học, nghệ thuật được bảo vệ khi có hành vi vi phạm. Vấn đề thực
thi quyền tác giả chưa được quy định trong một phần riêng, chưa được quy định cụ
thể và chi tiết, các biện pháp thực thi còn quy định sơ sài. Các thủ tục bảo hộ quyền
tác giả đối với các tác phẩm văn học, nghệ thuật cũng chưa được quy định trong
công ước này.9
1.5.2. Công ước Rome 1961 về bảo hộ người biểu diễn, nhà sản xuất bản ghi

âm và tổ chức phát sóng
Công ước bảo hộ người biểu diễn, nhà sản xuất bản ghi âm và tổ chức phát
sóng được kí kết ngày 26 tháng 10 năm 1961 tại Rome, vì vậy còn được gọi là Công
ước Rome. Công ước để mở cho tất cả quốc gia thành viên của Công ước Berne
hoặc Công ước quyền tác giả toàn cầu (UCC). Văn kiện phê chuẩn, chấp thuận hoặc
gia nhập phải được gửi tới Tổng thư ký Liên hợp quốc. Các nước tham gia có thể
đưa ra bảo lưu về việc áp dụng một số quy định cụ thể tại Công ước. Công ước gồm
34 điều với các quy định bảo đảm sự bảo hộ tại các quốc gia thành viên, đối với các
cuộc biểu diễn của người biểu diễn, các bản ghi âm của các nhà sản xuất bản ghi âm
các chương trình phát sóng của các tổ chức phát sóng.
Người biểu diễn là các diễn viên, ca sĩ, vũ công, nhạc công, và những người
khác biểu diễn các tác phẩm văn học hoặc nghệ thuật được bảo hộ, chống lại các
hành vi cụ thể không được sự đồng ý của họ. Các hành vi này gồm Phát sóng và
truyền đạt tới công chúng cuộc biểu diễn trực tiếp của họ; định hình các cuộc biểu
diễn trực tiếp của họ; sao chép các bản định hình, hoặc nếu việc sao chép này được
thực hiện nhằm các mục đích khác với các mục đích mà họ đã đồng ý.
Nhà sản xuất bản ghi âm được hưởng quyền cho phép hoặc ngăn cấm việc sao
chép trực tiếp và gián tiếp bản ghi âm của họ. Theo Công ước Rome bản ghi âm là
9

Nguyễn Như Huỳnh, Thực Thi Quyền Tác Giả, Khoa Luật dân sự, Trường Đại học Luật Hà Nội,
truy cập 17/9/2013]

GVHD: Nguyễn Thị Ngọc Tuyền

16

SVTH: Lê Văn Chất

Đề tài: Bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc - Thực trạng và Giải pháp
bất kì sự định hình các âm thanh của cuộc biểu diễn hoặc các âm thanh khác dành
riêng cho cơ quan thính giác. Khi các bản ghi âm được công bố nhằm mục đích
thương mại thì việc sử dụng (như là phát sóng hoặc truyền đạt tới công chúng bằng
bất kì hình thức nào, tại nhà hàng, khách sạn, v.v…), phải trả thù lao tương xứng
cho những người biểu diễn, hoặc cho những nhà sản xuất bản ghi âm.
Tổ chức phát sóng được hưởng quyền cho phép hoặc ngăn cấm việc tái phát
sóng chương trình phát sóng của họ, định hình chương trình phát sóng và sao chép
các bản định hình này, ngoài ra truyền đạt đến công chúng các buổi phát sóng
truyền hình nếu việc truyền đạt này được thực hiện tại nơi để mở cho công chúng
tham dự bằng việc thanh toán phí vào cửa. Công ước Rome cho phép những ngoại
lệ trong luật pháp quốc gia đối với các quyền nêu trên như là sử dụng cá nhân, sử
dụng các trích đoạn ngắn trong việc đưa tin thời sự, định hình tạm thời bằng
phương tiện của các tổ chức phát sóng và phục vụ cho việc phát sóng của chính tổ
chức phát sóng, sử dụng chỉ nhằm mục đích giảng dạy hoặc nghiên cứu khoa học.
Bên cạnh, thời hạn bảo hộ phải kéo dài ít nhất cho đến khi kết thúc thời hạn 20 năm,
tính từ khi kết thúc năm bản ghi âm, cuộc biểu diễn được định hình (trường hợp
cuộc biểu diễn không được định hình thì tính từ khi nó được tiến hành), chương
trình phát sóng được thực hiện.
Tổ chức Sở hữu trí tuệ Thế giới (WIPO), Tổ chức Văn hóa, Giáo dục và Khoa
học của Liên hợp quốc (UNESCO) và Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) là các tổ
chức đồng quản lí Công ước. Các tổ chức đồng quản lí chỉ định Ban thư ký. Một ủy
ban liên Chính phủ được thành lập gồm đại diện của 12 quốc gia kí kết, có nhiệm vụ
xem xét và giải quyết các vấn đề liên quan đến Công ước. Công ước Rome không quy
định về việc tạo ra một Liên hiệp và tài chính riêng. Đến ngày 15 tháng 7 năm 2009
Công ước Rome có 88 quốc gia thành viên tham gia, và có hiệu lực tại Việt Nam
ngày 01 tháng 3 năm 2007. Công ước Rome đảm bảo buổi biểu diễn của các nhà
biểu diễn, các băng đĩa âm thanh của nhà sản xuất và các buổi phát thanh truyền
hình. Các nhà biểu diễn được bảo hộ chống lại các hành vi phát thanh, truyền hình
và truyền thông đại chúng trái phép về các buổi biểu diễn trực tiếp của họ, hoặc

không được sự đồng ý của họ.
1.5.3. Hiệp định TRIPS về các khía cạnh liên quan tới thương mại của
quyền sở hữu trí tuệ
Quan hệ kinh tế quốc tế ngày càng được thắt chặt giữa các quốc gia thì càng
xuất hiện các vấn đề liên quan đến hàng giả và vi phạm bản quyền liên quan đến sở
hữu trí tuệ. Đó trở thành một vấn đề rất quan trọng trong giao dịch thương mại trên
GVHD: Nguyễn Thị Ngọc Tuyền

17

SVTH: Lê Văn Chất


Đề tài: Bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc - Thực trạng và Giải pháp
cơ sở các sản phẩm được thương mại hóa trên thị trên thị trường. Vì vậy, Hiệp định
TRIPS về các khía cạnh thương mại của quyền sở hữu trí tuệ là kết quả của việc kí
kết các thỏa thuận theo Vòng đàm phán Uruguay, trong khuôn khổ Thỏa thuận
chung về thuế quan và mậu dịch (GATT) ngày 15 tháng 12 năm 1993. TRIPS là
một hiệp định đa phương, nằm trong hệ thống các hiệp định của Tổ chức Thương
mại Thế giới. Hiệp định TRIPS ngoài phần mở đầu gồm 7 phần với 73 Điều, nó là
một hiệp định tổng thể nhất về sở hữu trí tuệ, bao hàm các chế độ đặc biệt về sở hữu
trí tuệ mà một phần nội dung của nó dựa vào các quy định thực chất của các công
ước do Wipo quản lí, chủ yếu là Công ước Berne, Công ước Paris, Công ước Rome
và Hiệp ước Washington về thiết kế bố trí mạng tích hợp. Việc gia nhập WTO đồng
nghĩa với việc bị ràng buộc bởi nghĩa vụ thi hành TRIPS.10 Theo Hiệp định, các
quốc gia thành viên có thể, nhưng không bị bắt buộc áp dụng trong pháp luật quốc
gia mức bảo hộ cao hơn so với các yêu cầu của Hiệp định, miễn là việc bảo hộ đó
không trái với các điều khoản của Hiệp định.
Hiệp định bao gồm các vấn đề chính, các tiêu chuẩn về nội dung các quyền;
các nguyên tắc cơ bản; thực thi; ngăn ngừa và giải quyết tranh chấp; các thỏa

thuận chuyển tiếp; các thỏa thuận thể chế. Đối tượng điều chỉnh của Hiệp định này
gồm quyền tác giả và quyền liên quan, sáng chế, nhãn hiệu hàng hóa, chỉ dẫn địa lí,
kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí mạch tích hợp, bảo hộ thông tin bí mật và
kiểm soát các hoạt động chống cạnh tranh không lành mạnh. Sự bảo hộ này dành
cho công dân của các quốc gia thành viên khác. Nguyên tắc cơ bản của Hiệp định là
đãi ngộ tối huệ quốc và đãi ngộ quốc gia. TRIPS cũng đề ra các chuẩn mực tối thiểu
về mức độ, phạm vi và việc sử dụng quyền tác giả, nhãn hiệu, xuất xứ địa lý...
Ngoài ra TRIPS cũng nêu cụ thể những hạn chế và ngoại lệ có thể chấp nhận nhằm
hài hòa lợi ích sở hữu trí tuệ với lợi ích trong những lĩnh vực khác, chẳng hạn như
sức khỏe cộng đồng và phát triển kinh tế.11 Về thực thi, Hiệp định TRIPS bao hàm
các nghĩa vụ chung và các nghĩa vụ cụ thể, nhằm mục đích đảm bảo cho các quy
định về bảo hộ được thực thi hoàn hảo thông qua các quy định hết sức chi tiết. Các
nghĩa vụ chung liên quan đến thực thi là các thủ tục. Thủ tục phải được quy định
trong pháp luật quốc gia, với các biện pháp thực thi hiệu quả, nhanh chóng, công
bằng, hợp lí, không quá phức tạp, chi phí không quá cao, không gây chậm trễ bất
10

Vũ Mạnh Chu, Bài 6 Các điều ước quốc tế,
/>truy cập 15/9/2013]
11

Nguyễn Thị Thanh Thủy, Quyền sở hữu trí tuệ, Nxb từ điển bách khoa Hà Nội, năm 2006, trang 72 - 73

GVHD: Nguyễn Thị Ngọc Tuyền

18

SVTH: Lê Văn Chất