Mối quan hệ giữa chi tiêu chính phủ và tăng trưởng kinh tế nghiên cứu thực nghiệm tại các quốc gia khu vực đông nam á

B
TR

NG

GIÁO D C VÀ ÀO T O
I H C KINH T TP.H

CHÍ MINH

TR N TOÀN TH NG

M I QUAN H GI A CHI TIÊU CHÍNH PH
VÀ T NG TR

NG KINH T :

NGHIÊN C U TH C NGHI M T I CÁC
QU C GIA KHU V C ÔNG NAM Á

LU N V N TH C S KINH T

TP.H

CHÍ MINH

N M 2015


B
TR

NG

GIÁO D C VÀ ÀO T O
I H C KINH T TP.H

CHÍ MINH

TR N TOÀN TH NG

M I QUAN H GI A CHI TIÊU CHÍNH PH
VÀ T NG TR

NG KINH T :

NGHIÊN C U TH C NGHI M T I CÁC
QU C GIA KHU V C ÔNG NAM Á

Chuyên ngành: TÀI CHÍNH

NGÂN HÀNG

Mã s ngành: 60340201

LU N V N TH C S KINH T

NG

IH

NG D N KHOA H C: PGS.TS NGUY N H NG TH NG

TP.H

CHÍ MINH

N M 2015


L I CAM ÐOAN
Tôi xin cam oan Lu n v n th c s
t ng tr

M i quan h gi a chi tiêu chính ph và

ng kinh t : Nghiên c u th c nghi m t i các qu c gia khu v c ông Nam Á

là công trình nghiên c u c a riêng tôi.
Các k t qu nghiên c u trong Lu n v n là trung th c và ch a t ng
b trong b t k công trình nào khác.
H c viên

Tr n Toàn Th ng

c công


M CL C
Trang ph bìa
L i cam oan

M cl c
Danh m c ch vi t t t
Danh m c các hình
Danh m c các b ng
TÓM T T ..................................................................................................................1
CH

NG 1: GI I THI U ......................................................................................2

1.1. Lý do nghiên c u .........................................................................................2
1.2. M c tiêu và ph

ng pháp nghiên c u .......................................................3

1.3. Câu h i nghiên c u......................................................................................3
1.4. Ph m vi nghiên c u .....................................................................................3
1.5. Thi t k nghiên c u .....................................................................................4
1.6. Ý ngh a th c ti n c a lu n v n...................................................................5
1.7. B c c lu n v n ............................................................................................6
CH

NG 2: T NG QUAN NGHIÊN C U .........................................................8

2.1. T ng quan lý thuy t.....................................................................................8
2.1.1.

Lý thuy t v t ng tr

ng kinh t ......................................................10

2.1.2.

Lý thuy t chi tiêu chính ph ............................................................13

2.2. M t s mô hình nghiên c u th c nghi m ................................................22
2.2.1.

M t s nghiên c u v quan h tuy n tính gi a chi tiêu công và

t ng tr

ng kinh t ...........................................................................................23


2.2.2.
tr
CH

M t s nghiên c u v quan h phi tuy n gi a chi tiêu công và t ng

ng kinh t ...................................................................................................26
NG 3: TH C TR NG KINH T VI T NAM SO V I CÁC N

C

ASEAN .....................................................................................................................30

CH

3.1.

T ng quan kinh t Vi t Nam ...............................................................30

3.2.

So v i các n

c trong khu v c ASEAN..............................................32

NG 4: THI T K NGHIÊN C U ............................................................37

4.1. Mô hình nghiên c u...................................................................................37
4.2. L a ch n các bi n ki m soát.....................................................................37
4.3. Ph
CH

ng pháp nghiên c u ..........................................................................40

NG 5: K T QU NGHIÊN C U..............................................................44

5.1. Th ng kê mô t các bi n trong mô hình ..................................................44
5.2. Ma tr n h s t

ng quan.........................................................................45

5.3. M i quan h tuy n tính gi a chi tiêu chính ph và t ng tr

CH

ng ..........46

5.3.1.

Ki m

nh Unit root test ...................................................................46

5.3.2.

K t qu h i quy theo 3 mô hình và ch n l a mô hình phù h p ....47

5.3.3.

Ý ngh a các h s h i quy trong mô hình FEM..............................49

5.3.4.

M t s ki m

nh khác .....................................................................51

NG 6: K T LU N VÀ KHUY N NGH CHÍNH SÁCH ......................55

6.1. K t lu n ......................................................................................................55
6.2. Ki n ngh chính sách .................................................................................56
6.2.1.

C n có m t t ch c giám sát quy mô chính ph và n công .........57

6.2.2.

Nâng cao hi u qu chi tiêu công .....................................................58

6.2.3.

Xây d ng ch

TÀI LI U THAM KH O
PH L C

ng trình c t gi m chi tiêu công ..............................60


DANH M C CH

VI T T T

ADB (Asian Development Bank): Ngân hàng phát tri n Châu Á
ASEAN (Association of Southeast Asian Nations): Hi p h i các qu c gia ông Nam
Á
DNNN: Doanh nghi p Nhà n
FEM (Fixed Effects Model): ph

c
ng pháp tác

ng c

nh

GDP (Gross National Product): T ng s n ph m qu c n i
GLS (Generalized Least Squares): ph

ng pháp bình ph

ng bé nh t t ng quát có

tr ng s
NSNN: Ngân sách Nhà n

c

OECD (Organization for Economic Cooperation and Development): T ch c H p
tác và Phát tri n Kinh t
REM (Random Effects Model): ph

ng pháp tác

ng ng u nhiên


DANH M C CÁC HÌNH
Hình 1.1: Các b
Hình 2.1:

c th c hi n bài nghiên c u.

ng cong Rahn

Hình 2.2: Thu su t t i u

Hình 2.3 :

i v i t ng tr

ng.

ng cong Armey.

Hình 3.1: C c u kinh t Vi t Nam n m 2001.
Hình 3.2: C c u kinh t Vi t Nam n m 2013.
Hình 3.3:

th GDP theo s c mua t

Hình 3.4: T c

ng

ng c a các n

c ASEAN n m 2012

t ng GDP hàng n m theo giá so sánh 1994 (

Hình 3.5: C c u kinh t c a các n
Hình 3.6: GDP bình quân

u ng

ASEAN giai o n 2005-2012 (

c ASEAN n m 2012 (
i theo s c mua t
th )

Hình 5.1: K t qu ki m

nh Hausman.

Hình 5.2: K t qu ki m

nh ph

ng sai thay

i

ng

th )
th )

ng c a các n

c


DANH M C CÁC B NG
B ng 2.1: Quy mô chi tiêu chính ph

m ts n

c ông Nam Á.

B ng 2.2: T ng h p m t s nghiên c u khác v tác

ng tuy n tính

B ng 2.3: T ng h p m t s nghiên c u khác v tác

ng phi tuy n tính

B ng 4.1: T ng h p các bi n

c s d ng trong lu n v n và d u k v ng

B ng 5.1: B ng th ng kê mô t các bi n trong mô hình
B ng 5.2: B ng ma tr n h s t

ng quan gi a các bi n trong mô hình

B ng 5.3: B ng t ng h p k t qu ki m

nh nghi m

n v Unit Root Test b c 0

B ng 5.4: B ng t ng h p k t qu ki m

nh nghi m

n v Unit Root Test b c 1

B ng 5.5: K t qu ch y h i quy theo 3 mô hình: mô hình Pooled, mô hình tác
c

nh (Fixed Effect Model) và mô hình tác

B ng 5.6: H s nhân t phóng
B ng 5.7: K t qu

c l

i ph

ng

ng ng u nhiên (Random Effect Model)

ng sai VIF

ng theo ph

ng pháp

(Generalized Methods of Moments Estimators)

c l

ng moment t ng quát

1

TÓM T T
Lu n v n này
và t ng tr

c th c hi n

phân tích m i quan h gi a chi tiêu chính ph

ng kinh t v i d li u b ng

c thu th p t 5 qu c gia thu c khu v c

ông Nam Á (ASEAN) g m: Indonesia, Malaysia, Philipines, Thái Lan và Vi t Nam
t n m 1996

n n m 2013. Bên c nh ó, tác gi c ng nghiên c u tác

ng c a các

bi n c s h t ng (INTERNET), dân s (POP), t l th t nghi p (UNEMP), ch s
giá (CPI),

m c a n n kinh t (OPEN) lên t ng tr

ng kinh t . Mô hình

d ng trong bài nghiên c u là mô hình bình ph

ng nh nh t (OLS) v i ba ph

pháp

ng (Pooled OLS), ph

cl

ng c

ng là ph

ng pháp OLS thông th

nh (Fixed Effects Model) và ph

Effects Model). B ng cách th c hi n ki m

ng pháp tác

cs
ng

ng pháp tác

ng ng u nhiên (Random

nh Hausman

l a ch n mô hình phù

h p trong ba mô hình k trên, k t qu cho th y mô hình FEM là mô hình phù h p
nh t v i bài nghiên c u. Sau khi th c hi n các ki m
FEM, mô hình x y ra hi n t
ph

ng sai thay

ng ph

i trên tác gi

ng sai thay

nh ch n oán cho mô hình

i, và

ã h i quy l i theo ph

kh c ph c hi n t

ng pháp

cl

ng

ng moment

t ng quát (Generalized Methods of Moments Estimators) b ng k thu t Arellano
Bond. Sau khi kh c ph c hi n t
th y t n t i m t m i t

ng ph

ng sai thay

ng quan âm gi a chi tiêu chính ph và t ng tr

C th là trong i u ki n các y u t khác không
v i GDP t ng 1% thì t c
0.0058% và ng

c l i.

i k t qu th c nghi m cho

t ng tr

ng kinh t .

i thì khi t l chi tiêu chính ph so

ng thu nh p bình quân

u ng

i th c gi m


2

CH
M

u ch

ng 1, lu n v n s trình bày lý do nghiên c u v i m c tiêu và câu h i

nghiên c u

c

ngh a c a
cu i ch
1.1.

NG 1: GI I THI U

c p, ti p theo lu n v n s

tài nghiên c u;

xác

nh ph m vi nghiên c u và ý

ng th i k t c u lu n v n s

c trình bày

ph n

ng này.

Lý do nghiên c u
Trong h n hai th p k qua ã có nhi u nghiên c u kinh t , c lý thuy t l n th c

nghi m, t p trung xem xét vai trò c a chi tiêu công
n

i v i t ng tr

c trên th gi i. Các nhà kinh t c ng nh các nhà ho ch

ng kinh t

nh chính sách ôi khi

không th ng nh t v i nhau v vi c li u chi tiêu chính ph có vai trò thúc
ch m t ng tr

ng kinh t . Nh ng ng

r ng, các ch

các

y hay làm

i ng h quy mô chi tiêu chính ph l n cho

ng trình chi tiêu c a chính ph giúp cung c p các hàng hoá công c ng

quan tr ng nh c s h t ng và giáo d c. H c ng cho r ng s gia t ng chi tiêu chính
ph có th

y nhanh t ng tr

dân. Tuy nhiên, nh ng ng
ng

ng kinh t thông qua vi c làm t ng s c mua c a ng

i

i ng h quy mô chi tiêu chính ph nh l i có quan i m

c l i. H gi i thích r ng chi tiêu chính ph quá l n và s gia t ng chi tiêu chính

ph s làm gi m t ng tr

ng kinh t , b i vì nó s chuy n d ch ngu n l c t khu v c

s n xu t hi u qu trong n n kinh t sang khu v c chính ph kém hi u qu . H c ng
c nh báo r ng s m r ng chi tiêu công s làm ph c t p thêm nh ng n l c th c hi n
các chính sách thúc

an sinh xã h i
làm lý do

y t ng tr

b i vì nh ng ng

ph n

ng

ví d nh nh ng chính sách c i cách thu và

i ch trích có th s d ng s thâm h t ngân sách

i nh ng chính sách c i cách n n kinh t này.

Trên th gi i ã có nhi u nghiên c u v m i quan h gi a chi tiêu chính ph
và t ng tr

ng v i nhi u m u nghiên c u và mô hình nghiên c u khác nhau tuy nhiên

ch a th c s có nhi u bài nghiên c u v khu v c ông Nam Á.
Các nhà nghiên c u v n không ng ng tranh lu n v vi c gia t ng chi tiêu công
hay c t gi m chi tiêu công s có tác d ng tích c c
nh m i quan h c th gi a chi tiêu công
nghiên c u m i quan h tuy n tính này.

n t ng tr

i v i t ng tr

ng kinh t .

ng kinh t

xác

òi h i ph i

i v i các qu c gia ang phát tri n


3

ASEAN thì ây th t s là v n
tác

ng tích c c

n t ng tr

c p thi t. Nên t ng hay gi m chi tiêu c a chính ph
ng kinh t . ây c ng chính là lý do tác gi ch n

tài này.
1.2.

M c tiêu và ph
M c tiêu c a

t ng tr

ng pháp nghiên c u
tài là xác

nh m i quan h gi a quy mô chi tiêu chính ph và

ng kinh t t i các qu c gia ASEAN g m các n

Philipines, Thái Lan và Vi t Nam trong giai o n 1996
Thông qua ph
(Pooled OLS) tác

ng pháp
ng c

cl

c: Indonesia, Malaysia,
n n m 2013.

ng OLS k t h p v i ba mô hình tác

nh (FEM) và tác

ng ng u nhiên (REM)

m c tiêu trên. Vi c l a ch n mô hình phù h p

c th c hi n

T

c l a ch n

t

c

m b o tính th ng

nh t v k t qu nghiên c u. Bên c nh ó tác gi s d ng các ki m
v i mô hình

ng g p

nh c n thi t

i

m b o tính v ng cho mô hình nghiên c u.

ó, tác gi rút ra các nh n xét và

xu t m t s bi n pháp nâng cao hi u

qu c a chi tiêu chính ph t i Vi t Nam.
1.3.

Câu h i nghiên c u

D a vào m c tiêu trên, lu n v n t p trung tr l i cho các câu h i nghiên c u sau:
-

Chi tiêu chính ph có tác

ng

n t ng tr

ng kinh t

các qu c gia trong

ng c a chi tiêu chính ph

n t ng tr

ng kinh t

các qu c gia trong

khu v c ông Nam Á hay không ?
-

Tác

khu v c ông Nam Á là cùng chi u hay ng
1.4.

c chi u?

Ph m vi nghiên c u
it

ph và t ng tr

ng nghiên c u chính c a lu n v n là m i quan h gi a chi tiêu chính
ng kinh t t i các n

c ASEAN trong giai o n t n m 1996

n

n m 2013. Ngoài ra lu n v n còn xem xét các m i quan h gi a c s h t ng, dân
s , t l th t nghi p, l m phát,

m c a n n kinh t

i v i t ng tr

ng kinh t t i

các qu c gia này.
Lu n v n không xem xét
chính ph mà ti p c n t ng th

n giá tr và

c i m c th c a t ng kho n chi tiêu

d ng v mô v toàn b chi tiêu chính ph . Theo ó


4

lu n v n xem xét m i quan h gi a chi tiêu chính ph và t ng tr

ng kinh t

d ng

t ng quát.
D li u nghiên c u bao g m 5 qu c gia trong khu v c ASEAN (Indonesia,
Malaysia, Philipines, Thái Lan và Vi t Nam) kéo dài t n m 1996

n n m 2013. Tác

gi s d ng d li u theo n m c a World Bank:
ng

GDP theo giá c

nh n m 2005, GDP bình quân

i s d ng Internet trên 100 dân

u ng

i (GDP_C), s

i di n cho c s h t ng (INTERNET) , dân

s (POP) , t l th t nghi p (UNEMP), ch s giá tiêu dùng (CPI)

c l y t World

Development Indicator c a World Bank n m 2014.
-

m c a n n kinh t (OPEN)

c tính toán d a trên ch tiêu xu t kh u và

nh p kh u theo d li u t World Development Indicator c a World Bank n m 2014.
-

T l chi tiêu chính ph so v i GDP (EXP_WB)

tiêu t ng chi tiêu chính ph theo giá c

c tính toán d a trên ch

nh n m 2005 và GDP theo giá c

nh n m

2005 d a trên d li u t World Development Indicator c a World Bank n m 2014.
1.5.

Thi t k nghiên c u
Nghiên c u

c th c hi n d a trên c s lý thuy t v chi tiêu chính ph và

t ng h p các nghiên c u v chi tiêu chính ph
B
c u,

c ti p theo là thu th p d li u

ng

n t ng tr

ng kinh t .

ph c v cho các bi n kinh t . T d li u nghiên

tài ti n hành xây d ng mô hình,

th c th c hi n

nh h

nh l

c tác gi tóm t t qua các b

ng và phân tích nghiên c u. Cách
c nh sau:


5

Hình 1.1: Các b

c th c hi n bài nghiên c u.

C s lý thuy t v chi tiêu chính ph
và t ng tr

ng kinh t

Các nghiên c u có liên quan

Thu th p và ánh giá d li u nghiên
c u

Xây d ng mô hình nghiên c u

Ki m

Phân tích mô hình h i quy

nh m t s gi

Gi i thích k t qu nghiên

thuy t

c u

K t lu n và khuy n ngh chính

1.6.

Ý ngh a th c ti n c a lu n v n
Lu n v n nghiên c u s ki m ch ng li u có t n t i m t m i quan h có ý ngh a

gi a chi tiêu chính ph và t ng tr
c a chi tiêu chính ph
o n 1996

khi

ng kinh t

i v i các n

ng

c ASEAN trong giai

2013 là tích c c hay tiêu c c.

Lu n v n v i
tr

n t ng tr

ng kinh t hay không, và n u t n t i thì tác

tài

tài "M i quan h gi a chi tiêu chính ph và t ng

ng kinh t : Nghiên c u th c nghi m t i các qu c gia khu v c ông Nam Á"
t

c nh ng m c tiêu nghiên c u s là c s khoa h c

Chính ph tham


6

kh o trong quá trình phân tích và
tr

ng kinh t , n

1.7.

nh v mô và phát tri n kinh t m t cách b n v ng.

B c c lu n v n

Lu n v n

Ch

ra chính sách chi tiêu h p lý nh m m c tiêu t ng

c chia thành 6 ch

ng

ng 1: Gi i thi u

N i dung ch

ng 1 nh m gi i thi u c s l a ch n

t ra câu h i nghiên c u, xác
ti n c a

tài, xác

nh ph m vi nghiên c u,

tài c ng nh thi t k nghiên c u và

nh v n

a ra

, m c tiêu,

c ý ngh a th c

a ra b c c c th c a bài nghiên

c u.
Ch

ng 2: T ng quan nghiên c u

Ch

ng 2 nh m t ng h p các lý thuy t v t ng tr

i n, hi n

ng kinh t : truy n th ng, tân c

i. Xem xét nh ng khác bi t trong t ng mô hình lý thuy t thông qua

nh ng mô hình

i di n c a Harrod-Domar (1946), Solow

Lý thuy t v chi tiêu chính ph v i 2 mô hình lý thuy t Keyness và Wagner.
Lý thuy t v ng

ng chi tiêu công thông th

ng v i các nghiên c u c a Barro (1989),

Armey (1995), Rahn (1996) và Scully (1998,2003) trong ó i sâu phân tích v

nghiên c u c a Barro (1989) và Armey (1995) làm c s xây d ng mô hình nghiên
c u.
T ng h p k t qu và các phát hi n t nh ng nghiên c u th c nghi m c a các nhà
kinh t h c trên th gi i.
Ch

ng 3: Th c tr ng kinh t Vi t Nam so v i các n
So sánh nh ng i m t

Vi t Nam và các n

ng

c ASEAN.

ng và khác bi t trong chi tiêu chính ph gi a

c trong khu v c ASEAN. Xem xét xu h

ng chi tiêu công c a

chính ph c a các qu c gia ASEAN.
Ch

ng 4: Thi t k nghiên c u
D a trên t ng quan lý thuy t và t ng quan các nghiên c u th c nghi m

ch

ng 2 xây d ng nên khung lý thuy t và khung phân tích cho bài nghiên c u nh m

xem xét m i quan h tuy n tính gi a chi tiêu chính ph và t ng tr

ng kinh t :


7

D a trên mô hình tuy n tính, s d ng ph
(Pooled OLS), tác

ng c

ng pháp OLS v i mô hình tác

nh (FEM) và tác

m i quan h gi a chi tiêu chính ph và t ng tr
d

ng

ng ng u nhiên (REM)
ng kinh t là t

l a ch n mô hình nghiên c u phù h p. Sau ó th c hi n các ki m
Ch

tìm hi u

ng quan âm hay

i v i t ng qu c gia trong khu v c ASEAN. S d ng ki m

li u b ng cho mô hình nghiên c u

ng g p

nh Hausman
nh

iv id

c l a ch n.

ng 5: K t qu nghiên c u
Phân tích các k t qu h i quy d a trên 3 mô hình: Pooled OLS, FEM, REM.

Sau ó th c hi n các b
các ki m

nh

nh

l a ch n mô hình phù h p. Sau ó th c hi n

i v i d li u b ng cho mô hình nghiên c u

a ra nh ng nh n

Ch

c ki m

nh và gi i thích các k t qu h i quy, ki m

c l a ch n. T

ó

nh.

ng 6: Khuy n ngh chính sách và k t lu n
a ra k t lu n v m i quan h gi a chi tiêu chính ph và t ng tr

t i các n

c ASEAN. D a vào ó

qu nghiên c u.

ng kinh t

a ra các khuy n ngh chính sách phù h p v i k t


8

CH
Ch

NG 2: T NG QUAN NGHIÊN C U

ng hai giúp tìm hi u lý thuy t chi tiêu công và t ng tr

ng kinh t . Sau

ó, lu n v n trình bày c s lý thuy t, c ng nh các nghiên c u th c nghi m v tác
ng c a chi tiêu công lên t ng tr
th c hi n mô hình
2.1.

Ch

ng kinh t . N i dung ch

ng 4.

T ng quan lý thuy t
Lý thuy t kinh t th

tiêu chính ph

ng không ch ra m t cách rõ ràng v tác

i v i t ng tr

ph có th thúc

y t ng tr

n t ng tr

ng kinh t r t th p,

ng kinh t , b o v quy n s h u tài s n, phát tri n c

s r t khó kh n n u không có chính ph . Nói cách khác, m t s kho n

chi tiêu c a chính ph là c n thi t

m b o cho s t ng tr

Tuy nhiên, chi tiêu chính ph - m t khi ã v
s c n tr t ng tr
qu .

ng h p khác s gia t ng

ng kinh t . C th , các nghiên c u ã ch rõ

ra r ng n u chi tiêu chính ph b ng không s d n
s h t ng

t quá ng

ng kinh t .
ng c n thi t nói trên

ng kinh t do gây ra s phân b ngu n l c m t cách không hi u

ng cong ph n ánh m i quan h gi a quy mô chi tiêu chính ph và t ng

ng kinh t

ã

c xây d ng b i nhà kinh t Richard Rahn (1996), và

nhà kinh t s d ng r ng rãi khi nghiên c u vai trò c a chi tiêu chính ph
tr

u

ng h p s c t gi m quy mô chi tiêu chính

ng kinh t , và trong m t s tr

chi tiêu chính ph l i có l i cho t ng tr
b i vì vi c th c thi các h p

ng c a chi

ng kinh t . Tuy nhiên h u h t các nhà kinh t

th ng nh t v i nhau r ng, trong m t s tr

tr

ng này làm c s

ng kinh t .

ng cong Rahn hàm ý t ng tr

ph là v a ph i và

ng s

c các
i v i t ng

t t i a khi chi tiêu chính

c phân b h t cho nh ng hàng hoá công c ng c b n nh c

s h t ng, b o v lu t pháp và quy n s h u. Tuy nhiên chi tiêu chính ph s có h i
i v i t ng tr
còn b t

ng kinh t khi nó v

t quá m c gi i h n này. Tuy các nhà kinh t

ng v con s chính xác nh ng v c b n h th ng nh t v i nhau r ng, m c

chi tiêu chính ph t i u t i v i t ng tr
25% GDP.

ng kinh t dao

ng trong kho ng t 15

n


9

Hình 2.1:

ng cong Rahn

Quy mô t i u
i m t i u t ng tr

ng trên

Chi tiêu chính ph
ng cong Rahn là m t trong ch

nghiên

c u gây tranh cãi trong nhi u th p niên qua. Các nhà kinh t nói chung k t lu n i m
này n m trong kho ng t 15%

n 25% GDP, m c dù r t có th nh ng

c tính này

là quá cao do nh ng nghiên c u th ng kê b h n ch b i s s n có c a s li u. B ng

1 cho th y Singapore, Philippines, Indonesia, Campuchia là nh ng n

c ông Nam

Á có quy mô chi tiêu chính ph nh nh t, ch chi m kho ng x p x 20% GDP. Trong
khi ó quy mô chi tiêu ngân sách c a Vi t Nam ang n m

phía bên kia d c c a

ng Rahn, chi m kho ng trên 25% GDP trong nh ng n m g n ây. T t nhiên thành
t u kinh t không ch ph thu c duy nh t vào chính sách tài khoá. Các chính sách
ti n t , th

ng m i, lao

là m t con s

áng ng i

các kho n chi tiêu công

ng

c ng có vai trò quy t

nh quan tr ng. Tuy nhiên ây

i v i tính hi u qu và m c tiêu thúc

y t ng tr

ng c a

Vi t Nam.
1996

2000

2005

2010

2013

Vi t Nam

23.1

22.6

25.1

27.2

26.0

Thái Lan

15.9

16.8

17.3

19.2

20.1

Singapore

15.6

18.2

14.5

14.5

14.4

Philippines

18.6

18.1

16.9

16.9

16.3


10

Myanmar

9.2

3.5

...

18.9

29.2

Malaysia

22.3

22.9

23.0

25.5

25.6

Lào

19.5

20.8

18.4

24.2

29.9

Indonesia

15.4

15.8

18.4

16.2

18.0

Campuchia

14.4

14.8

13.2

21.3

19.9

Brunei

51.0

40.6

32.1

36.9

31.3

B ng 2.1: Quy mô chi tiêu chính ph

m ts n

c ông Nam Á.

Ngu n: ADB , Key Indicators of Developing Asia and Pacific Countries

2.1.1. Lý thuy t v t ng tr

ng kinh t

Nghiên c u t ng quát ã

quy mô chính ph

n t ng tr

c th c hi n trên các nghiên c u v tác

ng kinh t . Có s khác nhau áng k gi a các nghiên

c u, trong ó ch y u là do khác bi t gi a các mô hình c b n c a t ng tr
s d ng trong phân tích. Th t không may, các lý thuy t t ng tr
tri n

ng c a quy mô chính ph
Lý thuy t t ng tr

Mô hình t ng tr

ng kinh t .

ng tân c

i n

ng tân c

Domar (1946) v i t ng tr
h n là bi n ngo i sinh

n t ng tr

i n

ng sau gi

h it

iv im tt c

lao

c tính các tác

ng n ng su t. Trong mô hình này, t l t ng tr
c xác

nh b ng cách gi

ng dài

nh m t t l ti t ki m nh t

ng n

nh

c trong mô hình.

nh ngo i sinh là trong th i gian dài n n kinh t s có xu h
t ng tr

c

c thành l p d a trên mô hình Harrod-

ho c m t t l ti n b công ngh . T l này v n không gi i thích
Lý do

ng

ng kinh t ch a phát

bao quát m t cách chính xác chi tiêu chính ph trong vi c

2.1.1.1.

ng c a

ng

nh, ph thu c hoàn toàn vào s tích t c a

ng và công ngh . Do ó, vi c s d ng các chính sách tài khóa nh c t gi m

thu không làm nh h

ng

nt c

H n n a, có b n bi n s

ó là: tích l y v n, t ng tr
các nhân t . Hàm d

t ng tr
u vào chính

ng trong dài h n.
gi i thích cho t ng tr

ng kinh t

ng dân s , ti n b công ngh và m t bi n s t ng h p

i d ng toán h c

c trình bày nh sau:


11

Y = F(A , K , L)
Trong ó A

i di n cho công ngh , K

M t gi

i di n cho v n và L

i di n cho lao

ng.

nh quan tr ng trong mô hình này là các ch c n ng s n xu t ho t

ng theo m t mô hình l i nhu n biên gi m d n. Vì v y, bi n tích l y v n riêng l s
không duy trì t ng tr

ng kinh t . Do ó, t ng tr

ng dân s t o ra m t s n l

ng l n

h n. Tuy nhiên, nó không duy trì s gia t ng tiêu chu n s ng. T ng v n có th

c

phân lo i thành hai thành ph n; v n v t ch t và ngu n nhân l c. V n v t ch t t o ra
t ng tr

ng kinh t vì nó làm t ng n ng su t lao

ng. Ví d nh

thi t b , máy tính, nghiên c u và phát tri n làm gi m s gi lao
ng. T ng ngu n nhân l c thông qua t ng
t p. Vi c t ng n ng su t này

ng v i

u ra t

ng

u t vào giáo d c, khoa h c và th c

c th hi n trong mô hình c a ti n b công ngh . Quy

mô c a ti n b công ngh trong mô hình này
sinh. M t cách ti p c n

u t vào máy móc

ol

c th c hi n nh là m t bi n ngo i

ng ti n b công ngh trong gi thi t ph n d Solow.

=

Tóm l i, mô hình t ng tr
biên nên t l v n-s n l

ng h i t

tính ban

u c a n n kinh t .

2.1.1.2.

Lý thuy t t ng tr

Theo lý thuy t t ng tr
Solow là y u t quan tr ng
hình t ng tr

ng tân c

i n cho r ng do suy gi m n ng su t c n

n tr ng thái n

nh

nh b i các

c

ng n i sinh
ng tân c

i n, ti n b công ngh nh n m nh ph n d

gi i thích t ng tr

ng kinh t . Tuy nhiên, trong mô

ng n i sinh các bi n góp ph n làm t ng tr

n i sinh và do ó có th

c xác

ng kinh t

c coi là bi n

c xác nh n. Ti n b công ngh là k t qu c a nh ng n

l c t n kém trong vi c nghiên c u và óng góp vào ki n th c và phát tri n. Mô hình
này d a trên các gi
Lao

nh sau (Burda & Wyplosz, 2005, trang 436.):

ng không

ng nh t

Ti n b công ngh là k t qu c a nh ng n l c t n kém và c n
th

ng

c khen

12

Theo u i l i ích cá nhân là không thúc
Lý thuy t t ng tr
các bi n

c.

ng n i sinh d a trên n n t ng v ngu n g c t ng tr

c l p trong mô hình t ng tr

v ki n th c. i u này
lý thuy t t ng tr

y các t p th t t

ng

ng c a

c theo dõi v i s nh n m nh

c bi t

c th c hi n b ng cách phân tích các bi n ngo i sinh trong

ng tân c

i n tr thành bi n n i sinh trong lý thuy t t ng tr

ng

n i sinh.
xác

nh tích l y v n, ngu n nhân l c

cho th i gian, n ng l

c b sung trong mô hình

ng và ti n b c dành cho vi c ti p thu ki n th c c a cá nhân.

Ti p thu tri th c òi h i n l c và do ó

c coi là m t kho n

c a mô hình này ph i

u t vào v n con ng

thêm n ng su t lao

i di n

c khen th

ng.

ng v i vi c t o ra m c l

có tay ngh cao c ng có th t o ra tác
c l p thêm (H: v n con ng

i)

u t . Theo gi
id n

ng cao h n. H n n a, ng

nh

n gia t ng
i lao

ng

ng bên ngoài tích c c khác. Vì v y, m t bi n
c

a vào ch c n ng s n xu t c a n n kinh t :

Y = AF(K , L , H)
H n n a, c s h t ng công c ng là m t y u t góp ph n tr c ti p
su t kinh t . Do ó, ch c n ng s n xu t kinh t

n n ng

c m r ng bao g m c y u t KG:

Y = AF( K , L , H , KG )
Tuy nhiên, n u các bi n b sung gi m tr l i, sau ó mô hình s không th làm
rõ s khác bi t v t c
phát tri n h
tân c
c ng
m t tác

t ng tr

ng gi a các n n kinh t . Vì v y, các n

ng t i m t tr ng thái n

nh nh quy

c ti p t c

nh trong lý thuy t t ng tr

ng

i n. Tuy nhiên, gi thi t v ngo i tác tích c c (Alfred Marshall, 1879-1890)
c

a vào mô hình. Gi thuy t này cho r ng m t

u t c th có th t o ra

ng có l i lên các y u t khác, trong khi có m t tác

thân. Theo quan i m này, t ng tr
h n các y u t s n xu t

ng có th

ng tiêu c c v b n

c i u khi n thông qua tích l y vô

c xem xét trong mô hình. Tuy nhiên, i u này òi h i s

t ng h p c a các y u t trong mô hình không làm gi m theo quy mô.


13

i u này có ngh a là chính ph có th giúp làm t ng t c

t ng tr

ng kinh

t trong dài h n b ng cách áp d ng các y u t trong mô hình nh

u t vào v n,

nghiên c u và phát tri n, giáo d c. Tuy nhiên, chính ph c ng có th

nh h

c c

n t ng tr

ng tiêu

ng kinh t .

2.1.2. Lý thuy t chi tiêu chính ph
2.1.2.1.

Hai tr

ng phái t t

ng v chi tiêu chính ph

Vi c phân tích m i quan h gi a quy mô chính ph
c a n n kinh t

ã nh n

iv im c

phát tri n

c s chú ý l n trong l nh v c h c thu t. C th , vi c phân

tích v m i quan h dài h n gi a chi tiêu chính ph và t ng tr

ng kinh t

ãd n

n

nh ng k t lu n khác nhau. Nói chung, nh ng lý thuy t khác nhau v m i quan h này
có th
t t

c t m chia thành hai tr
ng c a Wagner. S t

ng phái kinh t ; h c thuy t Keynes và tr

ng phái

ng ph n c b n c a nh ng lý thuy t này là h

ng theo

quan h nhân qu . Wagner (1883) cho r ng t ng tr
nghi p hóa s

i kèm v i s gia t ng t l chi tiêu công trong GNP. Ng

i m c a Keynes gi

ng

n t ng tr

c l i, quan

nh r ng chi tiêu c a chính ph là m t công c c a nhà n

trong vi c t o nh h
h

ng kinh t , do quá trình công

ng

n chính sách tài khóa và v i công c này s làm nh

ng kinh t .

Adolph Wagner (1835-1917) là ng
chi tiêu chính ph và t ng tr

i

ng kinh t ,

u tiên nh n ra m i t
c nh c

ng quan gi a

n trong các tài li u nh Lu t

Wagner (1883). Theo quan i m này, s co dãn trong dài h n l n h n m t
c gi

c

nh cho chi tiêu công và t ng tr

chính ph s gia t ng do t ng tr

ng kinh t . i u này cho th y vai trò c a

ng kinh t .

ngày càng t ng cho các ch c n ng lãnh

nv

i u này

c gi i thích b i nhu c u

o và b o v , nh ng y u t c n thi t

trì m c

gia t ng s giàu có c a n n kinh t . Ngoài ra,

nhu c u

i v i hàng hóa công c ng nh giáo d c, y t và các d ch v v n hóa ngày

càng gia t ng. Các gi thuy t cho r ng s c n thi t

i v i các n

duy

c phát tri n,

i v i hàng hoá và d ch v

c

cung c p b i s gia t ng quy mô chính ph v i công nghi p hóa c a m t qu c gia
n t s t ng tr

ng kinh t c a nó d a trên ba lý do sau ây. Th nh t, khi n n kinh


14

t phát tri n khu v c công s th c hi n ch c n ng qu n lý và b o v tr

c ây

c

th c hi n b i khu v c t nhân. Th hai, khi n n kinh t phát tri n nhu c u cung c p
hàng hóa xã h i, v n hóa và d ch v t ng lên là t t. Cu i cùng, khi n n kinh t phát
tri n, chính ph can thi p nhi u h n m c c n thi t
nhiên và duy trì t t ch c n ng c a các l c l

qu n lý và tài tr

ng th tr

Quan i m c a Keynes l p lu n r ng t ng tr

c quy n t

ng (Bird, 1971).

ng kinh t x y ra nh là k t qu

c a vi c t ng chi tiêu khu v c công. Trong b i c nh này, chi tiêu chính ph
là m t bi n ngo i sinh
hi u qu

tác

ng

c l p và có th
n t ng tr

c coi

c s d ng nh là m t bi n chính sách

ng kinh t . Lý thuy t này

và c ng s , 1997) trong nghiên c u sâu r ng c a h

c xác nh n b i (Ansari
v Indonesia, Malaysia,

Singapore, Philippines và Thái Lan.
Nh ng n m 1970 tr v tr

c các nhà kinh t h c theo tr

v n cho r ng các kho n chi tiêu thông qua vay n - có th thúc

ng phái Keynes
y t ng tr

t nh làm t ng s c mua (t ng c u) c a n n kinh t . Các nhà chính tr gia

ng kinh
tìm th y

m t lý do h p lý cho vi c gia t ng chi tiêu v n d a vào lý thuy t Keynes. Dù ã có
nhi u nhà kinh t
ph và t ng tr
v i

cl

ng cho th y m t m i quan h t l thu n gi a chi tiêu chính

ng kinh t nh ng khi s d ng các ph

ng pháp

chính xác cao h n ã cho th y nh ng sai l m c a các

kinh t h c hi n

cl
cl

ng ph c t p

ng c . Các nhà

i ã ch ra m t trong nh ng sai l m c a lý thuy t Keynes là: chính

ph không th b m s c mua vào n n kinh t tr

c khi làm gi m nó ra thông qua thu

và vay n .
Các nhà kinh t h c hi n

i trong nhi u th p k g n ây cho r ng vi c c t

gi m thâm h t ngân sách s giúp h i ph c t ng tr

chính ph d n

n gi m thâm h t ngân sách giúp gi m lãi su t, t ng

su t và k t qu là thúc
gi i quy t v n
Hai tr

ng kinh t . Vi c c t gi m chi tiêu

y t ng tr

u t , t ng n ng

ng. Theo ó chính sách tài khoá nên t p trung

thâm h t ngân sách.
ng phái trên có nh ng quan i m r t khác nhau v thâm h t ngân sách,

tuy nhiên không tr

ng phái nào nh n m nh

n quy mô chi ngân sách. Các nhà kinh


15

t theo tr

ng phái Keynes th

h c ng không có ph n
chính ph có th

ng liên quan

n quy mô chi tiêu chính ph l n nh ng

i gì v i quy mô chi tiêu chính ph nh , mi n là chi tiêu

c t ng khi c n thi t

a n n kinh t thoát kho i tình tr ng trì

tr . Trong khi ó các nhà kinh t tin vào m i quan h gi a thâm h t ngân sách, lãi
su t,

u t và t ng tr

ng, nh

ã phân tích

trên, c ng không có ph n

v i quy mô chi tiêu chính ph l n mi n là nó

i gì

i

c tài tr b ng thu thay vì vay n .

Các lý thuy t khác nhau s d ng nh ng l p lu n khác nhau và do v y chúng
không
tr

a ra

c câu tr l i rõ ràng v m i quan h gi a chi tiêu chính ph và t ng

ng kinh t . H u h t các nhà kinh t

ng ý r ng có nh ng tr

vi c c t gi m chi tiêu chính ph s thúc
tr

y t ng tr

Các hình thái nhà n

nh

ng kinh t , và c ng có nh ng

ng h p s gia t ng chi tiêu chính ph là có l i cho t ng tr

2.1.2.2.

ng h p nh t

ng

c và chi tiêu chính ph

M c tiêu truy n th ng c a chi tiêu chính ph là s d ng nó nh m t công c
c a chính sách nhà n

c

b o v m t khu v c b ng cách cung c p pháp lu t, tr t

t và công lý (Rehman Sobhan, Development Papers No. 13, 1993). Tuy nhiên, quan
i m hi n

i v chi tiêu c a chính ph cung c p m t m c tiêu r ng l n h n nhi u.

Ngày nay, chi tiêu chính ph bao g m các v n

nh phát tri n c s h t ng, c i

thi n v kh n ng ti p c n d ch v ch m sóc s c kh e và thúc
kinh t .
c a Nhà n

m r ng các m c tiêu không c n thi t tùy thu c vào

y phát tri n c c u

ng l i chính tr

c.

M c chi tiêu c a chính ph có th
v i ba mô hình gi i thích m c

c gi i thích h

ng theo m t khuôn kh

chi tiêu c a chính ph . Các mô hình này phân lo i

chi tiêu chính ph phù h p v i ch c n ng kinh t v mô c a h liên quan

n hình

thái c a chính ph v tri t lý chính tr .
-

Th nh t, nhà n

c xem xét

c t i thi u, còn

c g i là tr ng thái canh gác ban êm,

n. Trong mô hình này, chính ph gi i h n trách nhi m c a mình

b o v các công dân kh i ép bu c, l a
n n nhân và b o v

tn

o và tr m c p, cung c p b i th

c kh i nguy hi m t n

ng cho các

c ngoài. Vì v y, vai trò c a Nhà


16

n

c s b gi i h n trong vi c cung c p

tù và quân
-

n thu n v c nh sát, h th ng tòa án, nhà

i.

Th hai, nhà n

c phúc l i, là Nhà n

c ch u trách nhi m v các phúc l i c a

công dân mình. Chính ph có trách nhi m cung c p v t ch t và áp ng các nhu c u
xã h i. Tri t lý là có m t n n t ng xã h i ch ngh a v i m c tiêu chính là t o ra m t
xã h i công b ng và gi m b t bình
s

ng thu nh p. Do ó, trách nhi m c a nhà n

c

c m r ng và bên c nh ó ph i ch u trách nhi m cung c p an ninh Nhà n

c

c ng nh ch u trách nhi m v các v n
m, thu nh p b sung, tr l
-

Cu i cùng, nhà n

này
lãnh

c s d ng
o

ng công b ng

c phát tri n, là hình thái khó kh n

xác

c áp d ng

t

c. Thu t ng

nh m t h th ng chính sách kinh t v mô do nhà n
m ts n

quy n l c chính tr g n nh
d ng r ng rãi các quy

nh giáo d c, nhà , y t , b o hi m, ngh

c

ông Á. Trong mô hình này, Nhà n

c

c có

ki m soát n n kinh t . Do ó, Chính ph có th áp

nh, l p k ho ch và th c hi n các bi n pháp can thi p m nh

m . Tuy nhiên, n n t ng c a mô hình này n m trong b i c nh t b n. i u này là b i
vì m t khi Nhà n

c hoàn toàn phát tri n; Chính ph chia s quy n s h u c a mình

và cho phép các l c l

ng th tr

ng tham d vào quá trình c a mình. Trong mô hình

này, chính ph ch u hoàn toàn trách nhi m trong phát tri n kinh t . Chi tiêu chính ph
do ó s t p trung thúc

y s n xu t nói chung, thông qua c s h t ng, h tr cho

các doanh nghi p và xu t kh u.
T phân tích này, có th k t lu n r ng m t y u t quan tr ng có nh h
n quy t

nh v m c

H n n a, Nhà n

bi n ngo i sinh, m c
i ra quy t

2.1.2.3.

ng l c chính tr c a Nhà n

c.

c c ng g p ph i h n ch v tình hình tài chính trong vi c l a ch n

mô hình mà nhà n
ng

chi tiêu c a chính ph là

ng

c mong mu n. Do ó, n u chi tiêu chính ph
có th

c coi là m t

c hoàn toàn d a trên các m c tiêu chính tr c a

nh thay vì lý do kinh t .

Mô hình lý thuy t v chi tiêu chính ph


17

Tr

c Barro (1990) c ng ã có nhi u nghiên c u v chi tiêu chính ph , tuy

nhiên vai trò c a chi tiêu chính ph và thu

i v i t ng tr

ng kinh t ch

c xem

xét m t cách có h th ng d a trên các hành vi t i a hoá l i ích c a các tác nhân trong
n n kinh t k t khi xu t hi n bài báo Government Spending in a Simple Model of
Endogenous Growth c a Barro vào n m 1990. M c tiêu chính c a bài báo này là
a khu v c chính ph vào mô hình t ng tr

ng tân c

i n chu n

quan h gi a các l a ch n chính sách c a chính ph
t

nghiên c u m i

iv i t ng tr

ng kinh t . Ý

ng chính c a mô hình Barro (1990) có th tóm t t nh sau:

+ Khu v c s n xu t: Barro (1990) gi

nh chi tiêu chính ph

i v i hàng hoá và

d ch v côngc ng, ví d chi xây d ng c s h t ng, b o v quy n s h u
h

ng tích c c

ns n xu t c a khu v c t nhân. Hàm t ng s n xu t trong n n kinh

t có d ng Cobb-Douglas và

c bi u di n nh sau:
=

.

.

trong ó 0 < <1, L , K và Y l n l
ng lao

, (1.1)

.

t là lao

t , và G là t ng chi tiêu chính ph .

l

ng, t b n, và s n l

ng trong n n kinh t , L, là c
ng và t b n. V i L c

ng c a n n kinh

n gi n chúng ta có th gi
nh. Ph

nh, n u G c

nh t ng l c

ng trình này hàm ý r ng công

ngh s n xu t c a n n kinh t có hi u su t không
vào lao

i theo quy mô

i v i các

G và K và n n kinh t có th có
c bi u di n d

c t ng tr

ngnh sau:

(1.2)

=

lao

nh theo

ng n i sinh. Hàm t ng s n xu t (1) có

i d ng bi n bình quân m t lao

trong ó y = Y/L và k = K / L l n l

u

nh, K s có hi u su t biên gi m

d n. Tuy nhiên n u G t ng cùng v i K thì hàm s n xu t s có hi u su t c
th

, có nh

t là s n l

ng và t b n bình quân m t

nv

ng.

+ Khu v c chính ph : Do mô hình không nh m phân tích tác
su t khác nhau

n t ng tr

ng kinh t nên

ng c a các lo i thu

n gi n, Barro (1990) gi

nh r ng