phân tích rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ tại ngân hàng thương mại cổ phần đầu tư và phát triển việt nam chi nhánh bạc liêu
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.03 MB, 100 trang )
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA KINH TẾ - QUẢN TRỊ KINH DOANH
NGUYỄN CẨM VÂN
PHÂN TÍCH RỦI RO TÍN DỤNG
ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ
TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN
ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM
CHI NHÁNH BẠC LIÊU
LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Ngành Tài Chính - Ngân Hàng
Mã số ngành: 52340201
Bạc Liêu, 11/2013
1
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA KINH TẾ - QUẢN TRỊ KINH DOANH
NGUYỄN CẨM VÂN
MSSV: LT11094
PHÂN TÍCH RỦI RO TÍN DỤNG
ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ
TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN
ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM
CHI NHÁNH BẠC LIÊU
LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Ngành Tài Chính - Ngân Hàng
Mã số ngành: 52340201
CÁN BỘ HƯỚNG DẪN
NGUYỄN THỊ LƯƠNG
Bạc Liêu, 11/2013
2
LỜI CẢM TẠ
Lời đầu tiên em xin chân thành cảm ơn quý Thầy, Cô trường Đại học
Cần Thơ đã tận tình giảng dạy, cung cấp rất nhiều kiến thức quý báu cho em
trong thời gian em được đào tạo tại trường.
Em xin chân thành cảm ơn cô Nguyễn Thị Lương, giảng viên Khoa Kinh
tế & Quản trị kinh doanh trường Đại học Cần Thơ đã tận tình hướng dẫn em
thực hiện và hoàn thành đề tài luận văn tốt nghiệp này.
Em chân thành cảm ơn các Cô, Chú, Anh, Chị đang làm việc tại Ngân
hàng TMCP Đầu tư & Phát triển Việt Nam chi nhánh Bạc Liêu đã tận tình
hướng dẫn, giúp đỡ em trong thời gian thực tập tại Ngân hàng. Giúp em có thể
tiếp cận với kiến thức thực tế, nhìn nhận vấn đề cụ thể hơn, chi tiết hơn và
giúp em khái quát được kiến thức đã học tập tại nhà trường.
Do giới hạn về kiến thức tiếp thu được nên đề tài của em không tránh
khỏi những sai sót và hạn chế, kính mong sự đóng góp ý kiến của q Thầy,
Cơ khoa Kinh tế & Quản trị kinh doanh trường Đại học Cần Thơ, các Cô,
Chú, Anh, Chị làm việc tại Ngân hàng TMCP Đầu tư & Phát triển Việt Nam
chi nhánh Bạc Liêu để luận văn của em được hoàn thiện hơn.
Cuối cùng, xin chúc quý Thầy, Cô trường Đại học Cần Thơ, cô Nguyễn
Thị Lương cùng các Cô, Chú, Anh, Chị trong Ngân hàng TMCP Đầu tư &
Phát triển Việt Nam chi nhánh Bạc Liêu thật nhiều sức khỏe và thành công
trong sự nghiệp.
Bạc Liêu, Ngày…tháng…năm 2013
Sinh viên thực hiện
Nguyễn Cẩm Vân
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan rằng đề tài này do chính tơi thực hiện, số liệu thu thập và
kết quả phân tích trong đề tài là trung thực, đề tài không trùng với bất kỳ đề tài
nghiên cứu khoa học nào.
Bạc Liêu, Ngày....tháng....năm 2013
Sinh viên thực hiện
Nguyễn Cẩm Vân
ii
NHẬN XÉT CỦA CƠ QUAN THỰC TẬP
.................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
Bạc Liêu, Ngày....tháng....năm 2013
Thủ trưởng đơn vị
(Ký tên và đóng dấu)
iii
NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN
.................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
Cần Thơ, Ngày....tháng....năm 2013
Giảng viên hướng dẫn
(Ký và ghi rõ họ tên)
iv
NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN PHẢN BIỆN
.................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
Cần Thơ, Ngày....tháng....năm 2013
Giảng viên phản biện
(Ký và ghi rõ họ tên)
v
MỤC LỤC
Trang
CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU............................................................................. 1
1.1. ĐẶT VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ................................................................. 1
1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ..................................................................... 2
1.2.1. Mục tiêu chung ...................................................................................... 2
1.2.2. Mục tiêu cụ thể ...................................................................................... 2
1.3. PHẠM VI NGHIÊN CỨU........................................................................ 2
1.3.1. Không gian ............................................................................................. 2
1.3.2. Thời gian ................................................................................................ 2
1.3.3. Đối tượng................................................................................................ 2
CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN
CỨU ................................................................................................................. 3
2.1. PHƯƠNG PHÁP LUẬN .......................................................................... 3
2.1.1. Tổng quan về tín dụng ........................................................................... 3
2.1.2. Tổng quan về rủi ro tín dụng ................................................................ 5
2.1.3. Tổng quan về doanh nghiệp vừa và nhỏ ............................................... 9
2.1.4. Các chỉ tiêu phản ánh và đo lường hoạt động tín dụng cũng như rủi
ro tín dụng đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ ................................................ 10
2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................................ 12
2.2.1. Phương pháp thu thập số liệu ............................................................... 12
2.2.2. Phương pháp phân tích số liệu .............................................................. 12
CHƯƠNG 3: GIỚI THIỆU VỀ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ
PHẦN ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM CHI NHÁNH BẠC LIÊU 14
3.1. KHÁI QUÁT VỀ BIDV VIỆT NAM ....................................................... 14
3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển ...................................................... 14
3.1.2. Những thành tựu nổi bật ....................................................................... 15
3.2. KHÁI QUÁT VỀ BIDV BẠC LIÊU ........................................................ 16
3.2.1. Quá trình hình thành và phát triển ...................................................... 16
3.2.2. Chức năng, nhiệm vụ hoạt động của BIDV Bạc Liêu .......................... 16
3.2.3. Cơ cấu tổ chức ....................................................................................... 17
3.3. CÁC SẢN PHẨM TÍN DỤNG CHỦ YẾU CỦA NGÂN HÀNG ............ 21
vi
3.3.1. Sản phẩm tín dụng dành cho KH là cá nhân, hộ gia đình ................... 21
3.3.2. Sản phẩm tín dụng dành cho KH là doanh nghiệp .............................. 21
3.4. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH
CỦA BIDV BẠC LIÊU GIAI ĐOẠN 2010 – THÁNG 6/2013....................... 21
3.4.1. Kết quả hoạt động kinh doanh của BIDV Bạc Liêu giai đoạn 2010 2012 .................................................................................................................. 22
3.4.2. Kết quả hoạt động kinh doah của BIDV Bạc Liêu 6 tháng đầu năm
2013 .................................................................................................................. 26
3.5. ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN CỦA BIDV BẠC LIÊU......................... 28
CHƯƠNG 4: PHÂN TÍCH RỦI RO TÍN DỤNG ĐỐI VỚI DOANH
NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN
ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM CHI NHÁNH BẠC LIÊU............ 29
4.1. KHÁI QUÁT VỀ CƠ CẤU NGUỒN VỐN VÀ TÌNH HÌNH HUY
ĐỘNG VỐN CỦA BIDV BẠC LIÊU GIAI ĐOẠN 2010 - THÁNG 6/2013. 29
4.1.1. Khái quát về cơ cấu nguồn vốn của ngân hàng .................................... 29
4.1.2. Khái quát về tình hình huy động vốn của ngân hàng .......................... 32
4.2. PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG CHUNG CỦA BIDV BẠC
LIÊU GIAI ĐOẠN 2010 - THÁNG 6/ 2013 ................................................... 36
4.2.1. Phân tích doanh số cho vay ................................................................... 36
4.2.2. Phân tích doanh số thu nợ ..................................................................... 39
4.2.3. Phân tích tổng dư nợ ............................................................................. 42
4.3. PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG CỦA DOANH NGHIỆP
VỪA VÀ NHỎ TẠI BIDV BẠC LIÊU GIAI ĐOẠN 2010 - THÁNG
6/2013 ............................................................................................................... 44
4.3.1. Phân tích doanh số cho vay doanh nghiệp vừa và nhỏ ........................ 44
4.3.2. Phân tích doanh số thu nợ doanh nghiệp vừa và nhỏ .......................... 48
4.3.3. Phân tích dư nợ doanh nghiệp vừa và nhỏ ........................................... 51
4.4. PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG RỦI RO TÍN DỤNG ĐỐI VỚI
DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI BIDV BẠC LIÊU GIAI ĐOẠN
2010 - THÁNG 6/2013 ..................................................................................... 54
4.4.1. Tình hình nợ quá hạn ............................................................................ 54
4.4.2. Tình hình nợ xấu ................................................................................... 65
4.5. ĐÁNH GIÁ RỦI RO TÍN DỤNG ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP VỪA
VÀ NHỎ CỦA BIDV BẠC LIÊU THƠNG QUA CÁC CHỈ TIÊU TÀI
CHÍNH GIAI ĐOẠN 2010 - THÁNG 6/2013 ................................................. 67
4.5.1. Dư nợ DNVVN trên tổng tài sản ........................................................... 69
4.5.2. Dư nợ DNVVN trên vốn huy động ........................................................ 78
vii
4.5.3. Hệ số thu nợ DNVVN (doanh số thu nợ DNVVN/doanh số cho vay
DNVVN)........................................................................................................... 71
4.5.4. Vịng quay vốn tín dụng DNVVN (doanh số thu nợ DNVVN/dư nợ
bình quân DNVVN) ......................................................................................... 71
4.5.5. Tỷ lệ nợ quá hạn DNVVN (nợ quá hạn DNVVN/dư nợ DNVVN) ...... 72
4.5.6. Tỷ lệ nợ xấu DNVVN (nợ xấu DNVVN/tổng dư nợ DNVVN) ............. 73
4.6. NGUYÊN NHÂN DẪN ĐẾN RỦI RO TÍN DỤNG ĐỐI VỚI DOANH
NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI BIDV BẠC LIÊU........................................... 75
4.6.1. Nguyên nhân khách quan...................................................................... 75
4.6.2. Nguyên nhân chủ quan .......................................................................... 76
CHƯƠNG 5: MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHỊNG NGỪA VÀ HẠN CHẾ RỦI
RO TÍN DỤNG ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI NGÂN
HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT
NAM CHI NHÁNH BẠC LIÊU ..................................................................... 78
5.1. ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG ĐỐI VỚI
DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI BIDV BẠC LIÊU ........................... 78
5.2. MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHỊNG NGỪA VÀ HẠN CHẾ RỦI RO TÍN
DỤNG ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI BIDV BẠC
LIÊU ................................................................................................................ 78
5.2.1. Nâng cao trình độ cán bộ tín dụng ........................................................ 79
5.2.2. Nâng cao chất lượng công tác thẩm định ............................................. 79
5.2.3. Nâng cao công tác kiểm tra, giám sát khoản vay ................................. 80
5.2.4. Đa dạng hóa các sản phẩm, dịch vụ ...................................................... 80
5.2.5. Thực hiện tốt bảo đảm tín dụng ............................................................ 80
5.2.6. Nâng cao hiệu quả công tác xử lý nợ xấu ............................................. 81
CHƯƠNG 6: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................. 82
6.1. Kết luận ..................................................................................................... 82
6.2. Kiến nghị ................................................................................................... 82
6.2.1. Đối với BIDV Việt Nam ......................................................................... 83
6.2.2. Đối với chính quyền địa phương ........................................................... 83
6.2.3. Đối với Nhà nước ................................................................................... 83
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 85
viii
DANH MỤC BẢNG
Trang
Bảng 3.1. Kết quả hoạt động kinh doanh của BIDV Bạc Liêu giai đoạn
2010 - 2012 ....................................................................................................... 22
Bảng 3.2. Kết quả hoạt động kinh doanh của BIDV Bạc Liêu 6 tháng đầu
năm 2013 .......................................................................................................... 26
Bảng 4.1. Tình hình nguồn vốn của BIDV Bạc Liêu giai đoạn 2010 - 2012 .. 31
Bảng 4.2. Tình hình nguồn vốn của BIDV Bạc Liêu 6 tháng đầu năm
2013. ................................................................................................................. 31
Bảng 4.3. Tình hình huy động vốn của BIDV Bạc Liêu giai đoạn 2010 2012 ................................................................................................................. 33
Bảng 4.4. Tình hình huy động vốn của BIDV Bạc Liêu 6 tháng đầu năm
2013 .................................................................................................................. 35
Bảng 4.5. Doanh số cho vay của BIDV Bạc Liêu giai đoạn 2010 - 2012 ....... 37
Bảng 4.6. Doanh số cho vay của BIDV Bạc Liêu 6 tháng đầu năm 2013 ..... 38
Bảng 4.7. Doanh số thu nợ của BIDV Bạc Liêu giai đoạn 2010 - 2012 ......... 39
Bảng 4.8. Doanh số thu nợ của BIDV Bạc Liêu 6 tháng đầu năm 2013 ....... 41
Bảng 4.9. Tổng dư nợ của BIDV Bạc Liêu giai đoạn 2010 - 2012................. 42
Bảng 4.10. Tổng dư nợ của BIDV Bạc Liêu 6 tháng đầu năm 2013 ............. 43
Bảng 4.11. Doanh số cho vay đối với DNVVN của BIDV Bạc Liêu giai
đoạn 2010 - 2012 .............................................................................................. 45
Bảng 4.12. Doanh số cho vay đối với DNVVN của BIDV Bạc Liêu 6 tháng
đầu năm 2013 .................................................................................................. 47
Bảng 4.13. Doanh số thu nợ đối với DNVVN của BIDV Bạc Liêu giai
đoạn 2010 - 2012 .............................................................................................. 49
Bảng 4.14. Doanh số thu nợ đối với DNVVN của BIDV Bạc Liêu 6 tháng
đầu năm 2013 .................................................................................................. 50
Bảng 4.15. Tổng dư nợ đối với DNVVN của BIDV Bạc Liêu giai đoạn
2010 - 2012 ....................................................................................................... 52
Bảng 4.16. Tổng dư nợ đối với DNVVN của BIDV Bạc Liêu 6 tháng đầu
năm 2013 .......................................................................................................... 53
Bảng 4.17. Nợ quá hạn theo thời hạn đối với DNVVN của BIDV Bạc Liêu
giai đoạn 2010 - 2012 ....................................................................................... 55
Bảng 4.18. Nợ quá hạn theo thời hạn đối với DNVVN của BIDV Bạc Liêu
6 tháng đầu năm 2013 ..................................................................................... 56
ix
Bảng 4.19. Nợ xấu đối với DNVVN của BIDV Bạc Liêu giai đoạn 2010 2012 .................................................................................................................. 58
Bảng 4.20. Nợ xấu đối với DNVVN của BIDV Bạc Liêu 6 tháng đầu năm
2013 .................................................................................................................. 63
Bảng 4.21. Chỉ tiêu đánh giá hoạt động tín dụng đối với DNVVN của
BIDV Bạc Liêu giai đoạn 2010 - 2012 ............................................................ 68
Bảng 4.22. Chỉ tiêu đánh giá hoạt động tín dụng đối với DNVVN của
BIDV Bạc Liêu 6 tháng đầu năm 2013 .......................................................... 69
x
DANH MỤC HÌNH
Trang
Hình 3.1. Sơ đồ tổ chức của BIDV Bạc Liêu .................................................. 17
Hình 3.2. Biểu đồ kết quả hoạt động kinh doanh của BIDV Bạc Liêu giai
đoạn 2010 - 2012 .............................................................................................. 22
Hình 3.3. Biểu đồ kết quả hoạt động kinh doanh của BIDV Bạc Liêu 6
tháng đầu năm 2013 ........................................................................................ 26
Hình 4.1: Biểu đồ cơ cấu nguồn vốn của BIDV Bạc Liêu giai đoạn 2010 2012 .................................................................................................................. 30
Hình 4.2. Biểu đồ cơ cấu nguồn vốn của BIDV Bạc Liêu 6 tháng đầu năm
2013 .................................................................................................................. 32
Hình 4.3. Biểu đồ tình hình huy động vốn của BIDV Bạc Liêu giai đoạn
2010 - 2012 ...................................................................................................... 33
Hình 4.4. Biểu đồ tình hình huy động vốn của BIDV Bạc Liêu 6 tháng đầu
năm 2013 .......................................................................................................... 35
Hình 4.5. Biểu đồ tình hình cho vay của BIDV Bạc Liêu giai đoạn 2010 2012 .................................................................................................................. 37
Hình 4.6. Biểu đồ tình hình cho vay của BIDV Bạc Liêu 6 tháng đầu năm
2013 .................................................................................................................. 38
Hình 4.7. Biểu đồ tình hình thu nợ của BIDV Bạc Liêu giai đoạn 2010 –
2012 .................................................................................................................. 40
Hình 4.8. Biểu đồ tình hình thu nợ của BIDV Bạc Liêu 6 tháng đầu năm
2013 .................................................................................................................. 41
Hình 4.9. Biểu đồ tình hình dư nợ của BIDV Bạc Liêu giai đoạn 2010 –
2012 .................................................................................................................. 43
Hình 4.10. Biểu đồ tình hình dư nợ của BIDV Bạc Liêu 6 tháng đầu năm
2013 .................................................................................................................. 45
Hình 4.11. Biểu đồ tình hình cho vay đối với DNVVN của BIDV Bạc Liêu
giai đoạn 2010 - 2012 ....................................................................................... 46
Hình 4.12. Biểu đồ tình hình cho vay đối với DNVVN của BIDV Bạc Liêu
6 tháng đầu năm 2013 ..................................................................................... 47
Hình 4.13. Biểu đồ tình hình thu nợ đối với DNVVN của BIDV Bạc Liêu
giai đoạn 2010 - 2012 ....................................................................................... 49
Hình 4.14. Biểu đồ tình hình thu nợ đối với DNVVN của BIDV Bạc Liêu 6
tháng đầu năm 2013 ........................................................................................ 51
Hình 4.15. Biểu đồ tình hình dư nợ đối với DNVVN của BIDV Bạc Liêu
giai đoạn 2010 - 2012 ....................................................................................... 52
xi
Hình 4.16. Biểu đồ tình hình dư nợ đối với DNVVN của BIDV Bạc Liêu 6
tháng đầu năm 2013 ........................................................................................ 53
Hình 4.17. Tỷ trọng nợ quá hạn theo thời hạn đối với DNVVN của BIDV
Bạc Liêu giai đoạn 2010 - 2012 ....................................................................... 55
Hình 4.18. Tỷ trọng nợ quá hạn theo thời hạn đối với DNVVN của BIDV
Bạc Liêu 6 tháng đầu năm 2013 ...................................................................... 56
Hình 4.19. Tỷ trọng nợ xấu theo thành phần kinh tế đối với DNVVN của
BIDV Bạc Liêu giai đoạn 2010 - 2012 ............................................................. 59
Hình 4.20. Tỷ trọng nợ xấu theo ngành kinh tế đối với DNVVN của BIDV
Bạc Liêu giai đoạn 2010 - 2012 ....................................................................... 60
Hình 4.21. Tỷ trọng xấu theo thời hạn đối với DNVVN của BIDV Bạc
Liêu giai đoạn 2010 - 2012............................................................................... 62
Hình 4.22. Tỷ trọng nợ xấu theo thành phần kinh tế đối với DNVVN của
BIDV Bạc Liêu 6 tháng đầu năm 2013 ........................................................... 64
Hình 4.23. Tỷ trọng nợ xấu theo ngành kinh tế đối với DNVVN của BIDV
Bạc Liêu 6 tháng đầu năm 2013 ...................................................................... 65
Hình 4.24. Tỷ trọng nợ xấu theo thời hạn đối với DNVVN của BIDV Bạc
Liêu 6 tháng đầu năm 2013 ............................................................................. 66
Hình 4.25. Tỷ lệ nợ quá hạn DNVVN của BIDV Bạc Liêu giai đoạn 2010 2012 .................................................................................................................. 72
Hình 4.26. Tỷ lệ nợ quá hạn DNVVN của BIDV Bạc Liêu 6 tháng đầu
năm 2013 .......................................................................................................... 73
Hình 4.27. Tỷ lệ nợ xấu DNVVN của BIDV Bạc Liêu giai đoạn 2010 2012 .................................................................................................................. 74
Hình 4.28. Tỷ lệ nợ xấu DNVVN của BIDV Bạc Liêu 6 tháng đầu năm
2013 .................................................................................................................. 74
xii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
BIDV
Bank for Investment and Development of Vietnam
NH
Ngân hàng
NHTM
Ngân hàng thương mại
NHTMCP
Ngân hàng thương mại cổ phần
NHNN
Ngân hàng Nhà nước
TCTD
Tổ chức tín dụng
QĐ
Quyết định
DN
Doanh nghiệp
DNVVN
Doanh nghiệp vừa và nhỏ
DSCV
Doanh số cho vay
DSTN
Doanh số thu nợ
GDKH
Giao dịch khách hàng
TC - HC
Tổ chức - hành chính
DVKQ
Dịch vụ kho quỹ
RR
Rủi ro
RRTD
Rủi ro tín dụng
TRđ
Triệu đồng
KH
Khách hàng
TCKT
Tổ chức kinh tế
CTCP
Cơng ty cổ phần
TNHH
Trách nhiệm hữu hạn
DNTN
Doanh nghiệp tư nhân
xiii
CHƯƠNG 1
GIỚI THIỆU
1.1. ĐẶT VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
Trong nền kinh tế thị trường, để tồn tại và phát triển thì buộc các nhà sản
xuất kinh doanh phải bám sát thị trường để chuẩn bị đầy đủ các yếu tố nhằm
sẵn sàng đáp ứng theo yêu cầu của thị trường, trong đó vốn là yếu tố đặc biệt
quan trọng. Trong thực tế, có lúc đơn vị này thừa vốn, trong khi đơn vị khác
lại thiếu vốn cho hoạt động sản xuất kinh doanh. Sự luân chuyển nguồn vốn từ
nơi thừa sang nơi thiếu đã làm xuất hiện quan hệ tín dụng. Ngân hàng với vai
trị trung gian tài chính đã đứng ra điều hịa mối quan hệ đó, là cầu nối tốt nhất
giúp cho các doanh nghiệp sử dụng vốn một cách có hiệu quả nhất.
Đối với NHTM thì nghiệp vụ tín dụng là nghiệp vụ chủ yếu, chiếm tỷ
trọng lớn, là nghiệp vụ tạo ra khoảng 90% trong tổng lợi nhuận của NH nhưng
đồng thời cũng là hoạt động mang lại nhiều rủi ro nhất cho NH. Một khi rủi ro
tín dụng xảy ra sẽ gây ra ảnh hưởng trực tiếp đến sự tồn tại và phát triển của
mỗi NH, cao hơn cịn tác động đến tồn bộ hệ thống NH và nền kinh tế Việt
Nam. Chính vì vậy, việc phân tích, đánh giá những rủi ro tín dụng và từ đó
đưa ra các giải pháp nhằm hạn chế đến mức thấp nhất các rủi ro tín dụng, đảm
bảo an tồn hoạt động ln là vấn đề được các NHTM nói chung và NHTMCP
Đầu tư và Phát triển Việt Nam nói riêng đặt lên hàng đầu.
Sở dĩ NHTMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam có được những cơ sở
vững chắc với những thành quả nổi bật như hiện nay thì khơng thể khơng nói
đến sự hoạt động hữu hiệu của tất cả các chi nhánh, cụ thể là sự phấn đấu
không ngừng của tập thể cán bộ lãnh đạo, công nhân viên cả về chuyên môn
lẫn đạo đức nghề nghiệp, trong đó có chi nhánh tỉnh Bạc Liêu.
Từ khi được thành lập đến nay, quá trình hoạt động của BIDV chi nhánh
Bạc Liêu gặp khơng ít khó khăn, nhất là trong giai đoạn hiện nay hoạt động tín
dụng gia tăng mạnh mẽ, dẫn đến rủi ro tín dụng càng phức tạp hơn về nguyên
nhân, hình thức và phạm vi tác động. Do đó, việc phân tích rủi ro tín dụng, đặc
biệt là rủi ro tín dụng đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, loại hình doanh
nghiệp đang phát triển mạnh mẽ ở tỉnh nhà nhằm đảm bảo an tồn tài chính,
nâng cao năng lực cạnh tranh cho ngân hàng là thật sự cần thiết. Vì vậy, e đã
chọn đề tài “Phân tích rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ tại
Ngân hàng Thương Mại Cổ Phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi
nhánh Bạc Liêu” làm đề tài nghiên cứu của mình để vừa có điều kiện củng cố
lại những kiến thức đã học vừa có cơ hội mở rộng hiểu biết về quản lý rủi ro
tín dụng của Ngân hàng, từ đó đưa ra những giải pháp thích hợp nhằm nâng
cao hiệu quả quản lý rủi ro tín dụng cho Ngân hàng trong thời gian tới.
1
1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
1.2.1. Mục tiêu chung
Phân tích rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ của BIDV giai
đoạn từ năm 2010 đến sáu tháng đầu năm 2013 để có thể xác định được thực
trạng rủi ro tín dụng đối với doang nghiệp vừa và nhỏ, từ đó tìm ra biện pháp
thích hợp góp phần nâng cao khả năng phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng
đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ tại NH trong thời gian tới.
1.2.2. Mục tiêu cụ thể
Phân tích thực trạng hoạt động tín dụng đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ
tại BIDV giai đoạn từ năm 2010 - tháng 6/2013.
Đánh giá khả năng phịng ngừa rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp vừa
và nhỏ của NH và nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp
vừa và nhỏ.
Đề xuất một số giải pháp nhằm phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng
đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý rủi ro
tín dụng tại NH trong thời gian tới.
1.3. PHẠM VI NGHIÊN CỨU
1.3.1. Không gian
Đề tài được thực hiện tại BIDV chi nhánh Bạc Liêu.
1.3.2. Thời gian
Thời gian thực hiện đề tài: từ tháng 8/2013 đến tháng 11/2013.
Thời gian nghiên cứu đề tài: số liệu được thu thập qua các năm 2010,
2011, 2012 và 6 tháng đầu năm 2013.
1.3.3. Đối tượng
Đề tài tập trung phân tích các số liệu liên quan đến rủi ro tín dụng đối với
doanh nghiệp vừa và nhỏ của NH trong giai đoạn 2010 - tháng 6/2013.
2
CHƯƠNG 2
PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. PHƯƠNG PHÁP LUẬN
2.1.1. Tổng quan về tín dụng
2.1.1.1. Khái niệm tín dụng
Tín dụng là một giao dịch về tài sản giữa bên cho vay và bên đi vay,
trong đó bên cho vay chuyển giao tài sản cho bên đi vay sử dụng trong một
thời hạn nhất định theo thoả thuận, bên đi vay có trách nhiệm hồn trả vơ điều
kiện vốn gốc và lãi cho bên cho vay khi đến hạn thanh toán. Quan hệ giao dịch
này được thể hiện qua nội dung sau:
- Người cho vay chuyển giao cho người đi vay một lượng giá trị nhất
định, giá trị này có thể dưới hình thái tiền tệ hay hiện vật.
- Người đi vay chỉ được sử dụng tạm thời lượng giá trị chuyển giao trong
một thời gian nhất định. Sau khi hết thời gian sử dụng người đi vay có nghĩa
vụ phải hoàn trả cho người cho vay một lượng giá trị lớn hơn lượng giá trị ban
đầu, khoản dôi ra gọi là lợi tức tín dụng.
Quan hệ tín dụng còn hiểu theo nghĩa rộng hơn là việc huy động vốn và
cho vay vốn tại các NH, theo đó NH đóng vai trị trung gian trong việc “đi vay
để cho vay”.
2.1.1.2. Phân loại tín dụng
a. Theo thời hạn tín dụng
Tín dụng được phân thành 3 loại sau:
- Tín dụng ngắn hạn: là loại tín dụng có thời hạn dưới 1 năm, thường
được sử dụng vào nghiệp vụ thanh toán, cho vay bổ sung thiếu hụt tạm thời về
vốn lưu động của các doanh nghiệp hay cho vay phục vụ nhu cầu sinh hoạt
tiêu dùng của cá nhân.
- Tín dụng trung hạn: có thời hạn từ 1 đến 5 năm, được dùng để cho vay
vốn phục vụ nhu cầu mua sắm tài sản cố định, cải tiến đổi mới kỹ thuật, mở
rộng và xây dựng các cơng trình nhỏ có thời hạn thu hồi vốn nhanh.
- Tín dụng dài hạn: là loại tín dụng có thời hạn trên 5 năm, được sử dụng
để cung cấp vốn cho xây dựng cơ bản, cải tiến và mở rộng sản xuất có quy mơ
lớn.
b. Theo thành phần kinh tế
Theo thành phần kinh tế, bao gồm: doanh nghiệp tư nhân, công ty cổ
phần, công ty trách nhiệm hữu hạn.
- Doanh nghiệp tư nhân: Doanh nghiệp tư nhân là đơn vị kinh doanh có
mức vốn khơng thấp hơn vốn pháp định, do một cá nhân làm chủ và tự chịu
trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình về mọi hoạt động của doanh
nghiệp.
3
- Cơng ty cổ phần: là loại hình doanh nghiệp mà trong đó vốn điều lệ
được chia thành nhiều phần bằng nhau gọi là cổ phần; cổ đơng có thể là tổ
chức, cá nhân có số lượng tối thiểu là ba và không hạn chế số lượng tối đa; cổ
đông chỉ chịu trách nhiệm về các khoản nợ và các nghĩa vụ tài sản khác của
doanh nghiệp trong phạm vi số vốn đã góp vào; cổ đơng có quyền tự do
chuyển nhượng cổ phần của mình cho người khác.
- Cơng ty trách nhiệm hữu hạn: là loại hình doanh nghiệp có khơng q
50 thành viên cùng góp vốn thành lập và công ty chỉ chịu trách nhiệm về các
khoản nợ và các nghĩa vụ tài chính khác trong phạm vi nghĩa vụ tài sản của
công ty. Công ty trách nhiệm hữu hạn không được quyền phát hành cổ phiếu
để huy động vốn.
c. Theo ngành kinh tế
Bao gồm: ngành nông nghiệp, ngành xây dựng, ngành chế biến thủy sản,
ngành thương mại dịch vụ và ngành khác. Ngành nông nghiệp chủ yếu là khai
thác và chế biến nông sản như lúa, vật nuôi; ngành xây dựng chủ yếu hoạt
động trong lĩnh vực xây lắp, xây dựng cơng trình dân dụng, cơng trình thủy
lợi, cầu đường…; còn các ngành thương mại dịch vụ như kinh doanh bất động
sản, mua bán vật liệu xây dựng, mua bán điện thoại, kinh doanh dịch vụ vui
chơi giải trí, một số vay vốn để sửa chữa nhà cửa, mua xe…; còn ngành khác
như chế biến nhựa, sản xuất muối, sản xuất nước đá, sản xuất giường, tủ, bàn
ghế…
2.1.1.3. Nguyên tắc tín dụng
Trong việc cấp tín dụng các NHTM xem hai nguyên tắc sau là cơ sở
quyết định các món tín dụng cấp ra cho KH:
- Ngun tắc 1: Tiền vay được sử dụng đúng mục đích đã thỏa thuận trên
hợp đồng tín dụng.
- Nguyên tắc 2: Tiền vay phải được hoàn trả đầy đủ cả gốc và lãi đúng
hạn đã thỏa thuận trên hợp đồng tín dụng.
2.1.1.4. Chức năng cơ bản của tín dụng
a. Chức năng phân phối lại tài nguyên
Phân phối tín dụng được thực hiện bằng hai cách:
- Phân phối trực tiếp: Là việc phân phối vốn từ chủ thể có vốn tạm thời
chưa sử dụng sang chủ thể trực tiếp sử dụng vốn đó là kinh doanh và tiêu
dùng. Phương pháp phân phối này được thực hiện trong quan hệ tín dụng
thương mại và việc phát hành trái phiếu của các công ty.
- Phân phối gián tiếp: Là việc phân phối được thực hiện thông qua các tổ
chức trung gian như ngân hàng, hợp tác xã tín dụng, Cơng ty Tài chính.
Trong nền kinh tế hiện đại, phân phối vốn tín dụng qua các ngân hàng
chiếm vị trí quan trọng nhất. Một mặt ngân hàng tập trung vốn tiền tệ của các
xí nghiệp, cá nhân để làm nguồn vốn cho vay, mặt khác ngân hàng phân phối
4
nguồn vốn đó dưới hình thức cấp tín dụng cho các doanh nghiệp, cá nhân và
một phần kho bạc Nhà nước.
b. Thúc đẩy hàng hóa và lưu thơng sản xuất phát triển
Trong thời kỳ đầu luân chuyển là hóa tệ, nhưng khi các quan hệ tín dụng
phát triển, các giấy nợ đã thay thế một bộ phận tiền trong lưu thông. Lợi dụng
đặc điểm này, các NH đã phát hành tiền giấy và lưu thông. Lúc đầu tiền phát
hành trên cơ sở trữ kim, nhưng dần dần tiền giấy phát hành vào lưu thông tách
rời với dự trữ vàng của NH.
Ngày nay NH cung cấp tiền cho lưu thông chủ yếu được thực hiện thơng
qua con đường tín dụng. Đây là cơ sở đảm bảo cho lưu thông tiền tệ ổn định.
Đồng thời đảm bảo đủ phương tiện phục vụ cho lưu thơng.
Như vậy, nhờ hoạt động của tín dụng mà NH tạo ra tiền phục vụ cho sản
xuất và lưu thơng hàng hóa. Tiền tệ do NH tạo ra gồm:
- Tiền tệ: Tiền giấy và tiền kim loại không đủ giá trị.
- Bút tệ: Khi thực hiện chức năng trung gian huy động vốn và cấp tín
dụng cho nền kinh tế thơng qua hệ thống NH thì các NHTM có khả năng tạo
ra một khối lượng tiền mới - tiền trên tài khoản mà người ta gọi là bút tệ. Tiền
bút tệ mặc dù được tạo ra trên hệ thống tài khoản của NH nhưng thực tế nó
góp phần làm tăng nhanh tổng thanh tốn tiền trong lưu thơng.
2.1.2. Tổng quan về rủi ro tín dụng
2.1.2.1. Khái niệm rủi ro tín dụng
Rủi ro tín dụng là rủi ro do một hoặc một nhóm KH khơng thực hiện
được các nghĩa vụ tài chính đối với NH. Hay nói cách RRTD là rủi ro xảy ra
khi xuất hiện những biến cố không lường trước được do nguyên nhân chủ
quan hay khách quan mà KH không trả được một cách đầy đủ cả gốc và lãi khi
đến hạn, từ đó tác động xấu đến hoạt động, và có thể làm cho NH bị phá sản.
Rủi ro tín dụng là rủi ro lớn nhất, thường xuyên xảy ra và thường gây
hậu quả nặng nề nhất. Thơng thường ở các nước, nghiệp vụ tín dụng mang lại
2/3 thu nhập cho NH. Còn ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay, thu nhập từ
hoạt động tín dụng mang lại chiếm khoảng 90% tổng thu nhập của mỗi NH.
Nhưng đồng thời trong lĩnh vực này cũng chứa đựng nhiều rủi ro bởi các
khoản tiền cho vay bao giờ cũng có xác suất vỡ nợ cao hơn so với những
khoản đầu tư khác.
2.1.2.2. Đặc điểm của rủi ro tín dụng
Để chủ động phịng ngừa RRTD có hiệu quả, thì việc nhận biết các đặc
điểm của RRTD rất cần thiết và hữu ích. Rủi ro tín dụng có những đặc điểm
cơ bản sau:
- Rủi ro tín dụng mang tính gián tiếp: Trong quan hệ tín dụng, NH
chuyển giao quyền sử dụng vốn cho KH. Rủi ro tín dụng xảy ra khi KH gặp
những tổn thất và thất bại trong q trình sử dụng vốn; hay nói cách khác
5
những rủi ro trong hoạt động kinh doanh của KH là nguyên nhân chủ yếu gây
nên RRTD của NH.
Rủi ro tín dụng có tính chất đa dạng và phức tạp: Đặc điểm này biểu hiện
ở sự đa dạng, phức tạp của nguyên nhân, hình thức, hậu quả của RRTD do đặc
trưng NH là trung gian tài chính kinh doanh tiền tệ. Do đó khi phịng ngừa và
xử lý RRTD phải chú ý đến mọi dấu hiệu rủi ro, xuất phát từ nguyên nhân, bản
chất và hậu quả do RRTD đem lại để có biện pháp phịng ngừa phù hợp.
Rủi ro tín dụng có tính tất yếu tức ln tồn tại và gắn liền với hoạt động
tín dụng của NHTM: Tình trạng thông tin bất cân xứng đã làm cho NH không
thể nắm bắt được các dấu hiệu rủi ro một cách toàn diện và đầy đủ, điều này
làm cho bất cứ khoản vay nào cũng tiềm ẩn rủi ro đối với ngân hàng. Kinh
doanh ngân hàng thực chất là kinh doanh rủi ro ở mức phù hợp và đạt được lợi
nhuận tương ứng.
2.1.2.3. Căn cứ chủ yếu để xác định mức độ rủi ro tín dụng
Thơng thường để đánh giá chất lượng tín dụng của một NHTM, người ta
thường sử dụng kết quả phân loại nợ. Đây là cơ sở để xác định khoản tín dụng
mà NH đã cho KH vay có được hồn trả đủ số tiền và đúng thời hạn đã thỏa
thuận trong hợp đồng tín dụng hay khơng, từ đó đánh giá được mức độ rủi ro
của khoản tín dụng để NH có thể đề ra những biện pháp kịp thời để xử lý.
Theo quy định của NHNN theo nội dung Quyết định số 493/2005/QĐNHNN ngày 22/04/2005 và Quyết định số 18/2007/QĐ-NHNN ngày
25/04/2007 của Thống đốc NHNN thì TCTD thực hiện phân loại nợ thành 5
nhóm như sau:
Nhóm 1 (Nợ đủ tiêu chuẩn) bao gồm:
- Các khoản nợ trong hạn và TCTD đánh giá có khả năng thu hồi đầy đủ
cả gốc và lãi đúng hạn;
- Các khoản nợ quá hạn dưới 10 ngày và TCTD đánh giá là có khả năng
thu hồi đầy đủ gốc và lãi bị quá hạn và thu hồi đầy đủ gốc và lãi đúng thời hạn
còn lại;
- Các khoản nợ khác được phân vào nhóm 1 theo quy định.
Nhóm 2 (Nợ cần chú ý) bao gồm:
- Các khoản nợ quá hạn từ 10 đến 90 ngày;
- Các khoản nợ điều chỉnh kỳ hạn trả nợ lần đầu;
- Các khoản nợ khác được phân vào nhóm 2 theo quy định.
Nhóm 3 (Nợ dưới tiêu chuẩn) bao gồm:
- Các khoản nợ quá hạn từ 91 ngày đến 180 ngày;
- Các khoản nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần đầu, trừ các khoản điều
chỉnh kỳ hạn trả nợ lần đầu phân loại vào nhóm 2;
- Các khoản nợ được miễn hoặc giảm lãi do khách hàng khơng đủ khả
năng thanh tốn lãi đầy đủ theo hợp đồng tín dụng;
6
- Các khoản nợ khác được phân vào nhóm 3 theo quy định.
Nhóm 4 (Nợ nghi ngờ) bao gồm:
- Các khoản nợ quá hạn từ 181 đến 360 ngày;
- Các khoản nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần đầu quá hạn dưới 90 ngày
theo thời hạn trả nợ được cơ cấu lại lần đầu;
- Các khoản nợ cơ cấu lại thời gian trả nợ lần thứ hai;
- Các khoản nợ khác được phân vào nhóm 4 theo quy định.
Nhóm 5 (Nợ có khả năng mất vốn) bao gồm:
- Các khoản nợ quá hạn trên 360 ngày;
- Các khoản nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần đầu quá hạn từ 90 ngày trở
lên theo thời hạn trả nợ được cơ cấu lại lần đầu;
- Các khoản nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần thứ hai quá hạn theo thời
hạn trả nợ được cơ cấu lại lần thứ hai;
- Các khoản nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần thứ ba trở lên, kể cả chưa bị
quá hạn hoặc đã quá hạn;
- Các khoản nợ khoanh, nợ chờ xử lý;
- Các khoản nợ khác được phân vào nhóm 5 theo quy định.
Bên cạnh đó, quy định này cũng nêu rõ, thời gian thử thách để thăng
hạng nợ (ví dụ từ nhóm 2 lên nhóm 1…) là 06 tháng đối với khoản nợ trung
dài hạn và 03 tháng đối với khoản nợ ngắn hạn kể từ ngày KH trả đầy đủ gốc
và lãi của khoản vay bị quá hạn hoặc khoản nợ được cơ cấu lại thời hạn trả nợ.
Và toàn bộ dư nợ của KH tại các TCTD được phân vào cùng một nhóm nợ. Ví
dụ: KH có hai khoản nợ trở lên tại các TCTD mà có bất cứ một khoản nợ nào
được phân vào nhóm có rủi ro cao hơn các khoản nợ cịn lại thì tồn bộ các
khoản nợ cịn lại của KH phải được TCTD phân vào nhóm nợ có độ rủi ro cao
nhất đó.
2.1.2.4. Nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng
a. Nguyên nhân từ phía khách hàng
- Do khách hàng vay vốn thiếu năng lực pháp lý.
- Sử dụng vốn vay sai mục đích, kém hiệu quả.
- Do kinh doanh thua lỗ liên tục, hàng hóa khơng tiêu thụ được.
- Quản lý vốn không hợp lý dẫn đến thiếu thanh khoản.
- Chủ doanh nghiệp vay vốn thiếu năng lực điều hành, tham ơ, lừa đảo.
- Do mất đồn kết trong nội bộ Hội đồng quản trị, ban điều hành.
7
b. Nguyên nhân từ phía ngân hàng
- Chính sách tín dụng không hợp lý, quá nhấn mạnh vào mục tiêu lợi
nhuận dẫn đến cho vay đầu tư quá liều lĩnh, tập trung nguồn vốn cho vay quá
nhiều vào một doanh nghiệp hoặc một ngành kinh tế nào đó.
- Do thiếu am hiểu thị trường, thiếu thơng tin hoặc phân tích thông tin
không đầy đủ dẫn đến cho vay và đầu tư không hợp lý.
- Do cạnh tranh của các NH mong muốn có tỷ trọng, thị phần cao hơn
các NH khác.
- Cán bộ tín dụng khơng tn thủ chính sách tín dụng, khơng chấp hành
đúng quy trình cho vay. Cán bộ tín dụng yếu kém về trình độ nghiệp vụ; cán
bộ tín dụng vi phạm đạo đức kinh doanh.
- Định giá tài sản đảm bảo khơng chính xác; khơng thực hiện đầy đủ các
thủ tục pháp lý cần thiết; hoặc không đảm bảo các nguyên tắc của tài sản đảm
bảo là: dễ định giá, dễ chuyển nhượng quyền sở hữu và dễ tiêu thụ.
c. Nguyên nhân từ phía bảo đảm tín dụng
Bảo đảm đối vật: Do đánh giá tài sản thế chấp khơng chính xác, bị mất
giá khi bán tài sản thế chấp hoặc tài sản không được lưu chuyển….
Bảo đảm đối nhân: Gặp rủi ro khi người bảo lãnh khơng có khả năng
thực hiện cam kết của mình hoặc bị chết, bị sự cố về pháp luật….
2.1.2.5. Tác động của rủi ro tín dụng
Rủi ro tín dụng ln tiềm ẩn trong kinh doanh NH và đã gây ra những
hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng nhiều mặt đến đời sống kinh tế - xã hội của
mỗi quốc gia, thậm chí có thể lan rộng trên phạm vi tồn cầu.
a. Đối với ngân hàng
- Đối với ngân hàng bị rủi ro:
Do không thu hồi được nợ (gốc, lãi và các loại phí) làm cho nguồn vốn
NH bị thất thốt, trong khi NH vẫn phải chi trả tiền lãi cho nguồn vốn hoạt
động, làm cho lợi nhuận bị giảm sút, thậm chí nếu trầm trọng hơn thì có thể bị
phá sản.
- Đối với hệ thống ngân hàng:
Hoạt động của một NH trong một quốc gia có liên quan đến hệ thống NH
và các tổ chức kinh tế, xã hội và cá nhân trong nền kinh tế. Do vậy, nếu một
NH có kết quả hoạt động xấu, thậm chí dẫn đến mất khả năng thanh tốn và
phá sản thì sẽ có những tác động dây chuyền ảnh hưởng xấu các NH và các bộ
phận kinh tế khác. Nếu khơng có sự can thiệp kịp thời của NHNN và Chính
phủ thì tâm lý sợ mất tiền sẽ lây lan đến toàn bộ người gửi tiền và họ sẽ đồng
loạt rút tiền tại các NHTM làm cho các NH khác vơ hình chung cũng rơi vào
tình trạng mất khả năng thanh tốn.
8
b. Đối với nền kinh tế
Ngân hàng có mối quan hệ chặt chẽ với nền kinh tế, là kênh thu hút và
bơm tiền cho nền kinh tế, vì vậy khi RRTD gây nên sự phá sản một NH sẽ làm
cho nền kinh tế bị rối loạn, hoạt động kinh tế bị mất ổn định và ngưng trệ, mất
bình ổn về quan hệ cung cầu, lạm phát, thất nghiệp, tệ nạn xã hội gia tăng, tình
hình an ninh chính trị bất ổn…
Tóm lại, RRTD của một NH xảy ra sẽ gây ảnh hưởng ở các mức độ khác
nhau: Nhẹ nhất là NH bị giảm lợi nhuận khi phải trích lập dự phịng, khơng
thu hồi được lãi cho vay, nặng nhất khi NH không thu được vốn gốc và lãi
vay, nợ thất thu với tỷ lệ cao dẫn đến NH bị lỗ và mất vốn. Nếu tình trạng này
kéo dài khơng khắc phục được, NH sẽ bị phá sản, gây hậu quả nghiêm trọng
cho nền kinh tế nói chung và hệ thống NH nói riêng. Chính vì vậy, địi hỏi các
nhà quản trị NH phải hết sức thận trọng và có những biện pháp thích hợp
nhằm giảm thiểu rủi ro trong cho vay.
2.1.3. Tổng quan về doanh nghiệp vừa và nhỏ
2.1.3.1. Khái niệm doanh nghiệp vừa và nhỏ
Theo nghị định 56/2009/NĐ-CP ngày 30 tháng 6 năm 2009 của Chính
phủ thì DNVVN được định nghĩa như sau: “Doanh nghiệp vừa và nhỏ là cơ
sở kinh doanh đã đăng ký kinh doanh theo quy định pháp luật, được chia
thành ba cấp: siêu nhỏ, nhỏ, vừa theo quy mô tổng nguồn vốn (tổng nguồn vốn
tương đương tổng tài sản được xác định trong bảng cân đối kế tốn của doanh
nghiệp) hoặc số lao động bình quân năm (tổng nguồn vốn là tiêu chí ưu
tiên)”.
Theo nghị định này thì các DN siêu nhỏ là DN có số lượng lao động từ
10 người trở xuống; DN nhỏ là DN có tổng nguồn vốn từ 20 tỷ đồng trở xuống
và có số lao động từ trên 10 người đến 200 người; cịn DN vừa là DN có tổng
nguồn vốn từ trên 20 tỷ đồng đến 100 tỷ đồng và có số lao động từ trên 200
người đến 300 người (riêng đối với khu vực thương mại và dịch vụ thì DN nhỏ
là DN có tổng nguồn vốn từ 10 tỷ đồng trở xuống và số lượng lao động từ trên
10 người đến 50 người; còn DN vừa là DN có tổng nguồn vốn từ trên 10 tỷ
đến 50 tỷ đồng và số lượng lao động từ trên 50 người đến 100 người).
2.1.3.2. Đặc điểm của doanh nghiệp vừa và nhỏ
a. Ưu điểm của doanh nghiệp vừa và nhỏ
- DNVVN dễ dàng tạo lập, hoạt động có hiệu quả với chi phí thấp.
- Bộ máy tổ chức sản xuất, tổ chức quản lý linh hoạt, gọn nhẹ, các quyết
định quản lý thực hiện nhanh, công tác kiểm tra, điều hành trực tiếp góp phần
tiết kiệm chi phí quản lý doanh nghiệp.
- Có tính năng động, nhạy bén và dễ thích ứng với sự thay đổi của thị
trường, có khả năng chuyển hướng kinh doanh và chuyển hướng mặt hàng
nhanh.
- DNVVN giúp khai thác được tiềm lực trong nước.
9
b. Nhược điểm của doanh nghiệp vừa và nhỏ
- Hạn chế về khả năng tài chính.
- Cơ sở vật chất kỹ thuật, trình độ cơng nghệ kỹ thuật thường yếu kém,
lạc hậu.
- Trình độ quản lý nói chung và quản trị các mặt theo các chức năng còn
hạn chế. Đa số các chủ DNVVN chưa được đào tạo cơ bản, đặc biệt những
kiến thức về kinh tế thị trường, về quản trị kinh doanh, họ quản lý bằng kinh
nghiệm và thực tiễn là chủ yếu.
- Tính liên kết hợp tác kinh doanh của các DNVVN còn kém.
2.1.3.3. Vai trò của doanh nghiệp vừa và nhỏ
Ở mỗi nền kinh tế quốc gia hay lãnh thổ, các doanh nghiệp vừa và nhỏ
có thể giữ những vai trò với mức độ khác nhau, song nhìn chung có một số vai
trị tương đồng như sau:
- Giữ vai trò quan trọng trong nền kinh tế: các DNVVN thường chiếm tỷ
trọng lớn, thậm chí áp đảo trong tổng số doanh nghiệp (Ở Việt Nam chỉ xét
các doanh nghiệp có đăng ký thì tỷ lệ này là trên 95%). Vì thế, đóng góp của
họ vào tổng sản lượng và tạo việc làm là rất đáng kể.
- Giữ vai trò ổn định nền kinh tế: ở phần lớn các nền kinh tế, các
DNVVN là những nhà thầu phụ cho các doanh nghiệp lớn. Sự điều chỉnh hợp
đồng thầu phụ tại các thời điểm cho phép nền kinh tế có được sự ổn định. Vì
thế, DNVVN được ví là thanh giảm sốc cho nền kinh tế.
- Tạo nên ngành công nghiệp và dịch vụ phụ trợ quan trọng: doanh
nghiệp vừa và nhỏ thường chun mơn hóa vào sản xuất một vài chi tiết được
dùng để lắp ráp thành một sản phẩm hoàn chỉnh. Là trụ cột của kinh tế địa
phương: nếu như doanh nghiệp lớn thường đặt cơ sở ở những trung tâm kinh
tế của đất nước, thì doanh nghiệp vừa và nhỏ lại có mặt ở khắp các địa phương
và là đơn vị đóng góp quan trọng vào thu ngân sách, vào sản lượng và tạo
công ăn việc làm ở địa phương.
- Đóng góp khơng nhỏ giá trị GDP cho quốc gia.
2.1.4. Các chỉ tiêu phản ánh và đo lường hoạt động tín dụng cũng
như rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ
2.1.4.1. Doanh số cho vay
Là chỉ tiêu phản ánh tất cả các khoản tín dụng mà NH cho KH vay khơng
nói đến việc món vay đó thu được hay chưa trong một thời gian nhất định.
2.1.4.2. Doanh số thu nợ
Là chỉ tiêu phản ánh tất cả các khoản tín dụng mà Ngân hàng thu về
được khi đáo hạn vào một thời điểm nhất định nào đó.
2.1.4.3. Dư nợ cho vay
Là chỉ tiêu phản ánh số nợ mà NH đã cho vay và chưa thu được vào một
thời điểm nhất định. Cơng thức tính:
10
