Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn ngân sách nhà nước trong đầu tư xây dựng ở tỉnh vĩnh long

B
TR

NG

GIÁO D C – ÀO T O
I H C KINH T TP.H CHÍ MINH


NGUY N TH NHUNG

NÂNG CAO HI U QU S D NG V N NGÂN
SÁCH NHÀ N
C TRONG
U T XÂY D NG
T NH V NH LONG

LU N V N TH C S KINH T

TP H Chí Minh, N m 2015

i


L I CAM OAN
Tác gi xin cam đoan đây là công trình nghiên c u c a riêng tác gi .
Các s li u, k t qu nêu trong lu n v n là trung th c và ch a t ng đ

c ai công b

trong b t k công trình nào.

Hà N i, ngày 29 tháng 5 n m 2015
Tác gi lu n v n

Nguy n Th Nhung


L IC M

N

V i t t c s kính tr ng và bi t n sâu s c, tác gi bày t lòng bi t n t i
các th y cô trong Khoa kinh t tr

ng đ i h c Kinh t thành ph HCM, Vi n đào

t o sau đ i h c đã truy n đ t cho em ki n th c trong su t quá trình h c cao h c t i
nhà tr

ng. Ngoài ra tác gi c m n lãnh đ o S K ho ch đ u t t nh V nh Long,

C c th ng kê V nh Long đã t o đi u ki n giúp đ tác gi tìm hi u s li u ph c v
cho vi c làm đ tài lu n v n .

c bi t, tác gi g i l i c m n chân thành nh t t i

th y giáo Nguy n Hoàng B o, ng
th c quý báu và h

i th y đã cho tác gi nhi u kinh nghi m, ki n

ng d n tác gi hoàn thành lu n v n này.

Th i gian làm lu n v n 4 tháng ch a ph i là nhi u, b n thân kinh nghi m
c a tác gi còn h n ch nên ch c h n lu n v n khó tránh kh i s thi u sót. Tác gi
r t mong nh n đ

c s góp ý và ch b o c a các th y cô giáo và đ ng nghi p. ó là

s giúp đ quý báu đ tác gi c g ng hoàn thi n h n n a trong quá trình nghiên
c u và công tác sau này.
Trân tr ng c m n !


i

DANH M C CÁC CH

VI T T T

Vi t t t

Nguyên ngh a

CNH-H H

Công nghi p hóa – hi n đ i hóa

CNH

Công nghi p hóa

DA T

D án đ u t

DNNN

Doanh nghi p nhà n

TXD

u t xây d ng

TPT

u t phát tri n

c

GDP

T ng s n ph m qu c n i

H H

Hi n đ i hóa

ICOR

T l gia t ng v n trên s n l

KT-XH

Kinh t xã h i

MTV

M t thành viên

NN

Nhà n

NSNN

Ngân sách nhà n

c
c

NSTW

Ngân sách trung

ng

NS P

Ngân sách đ a ph

ng

PTNT

Phát tri n nông thôn

TB

Thi t b

TSC

Tài s n c đ nh

TXH

Toàn xã h i

TNHH

Trách nhi m h u h n

TP HCM

Thành ph H Chí Minh

ng


ii

UBND

y ban nhân dân

V T

V nđ ut

XDCB

Xây d ng c b n

XD

Xây d ng

XNK

Xu t nh p kh u

XDTM

Xây d ng th

ng m i


1

CH
NG 1
GI I THI U
1.1 T ng quan v n đ nghiên c u
G n đây,

n

c ta ng

i dân và chính ph luôn quan tâm đ n phát tri n kinh t .

Chính ph dành ph n l n ngân sách đ đ u t xây d ng các công trình nh m đáp
ng m c tiêu phát tri n kinh t đ t n
tr

c. Nhìn chung, t n m 1997 tr l i đây, t ng

ng kinh t ph n l n là do s đóng góp c a y u t v n (trên 50%) và t l m c

gia t ng v n trên s n l
qu và t ng tr

ng (h s ICOR) l i r t cao cho th y s đ u t kém hi u

ng ch y u theo chi u ngang. Trong khi v n đ u t (V T) công

chi m t tr ng cao nh t trong t ng V T th i gian qua (V T c a khu v c nhà n

c

n m 2010 là 316.285 t đ ng chi m 38,1% đ n n m 2013 là 1.091.136 t đ ng
chi m 40,3%) nh ng hi u qu đ u t l i r t th p.

u t công kém hi u qu do t ng

h p nhi u nguyên nhân gây nên nh ng không d gì gi i quy t đ

c và nó đã tr

thành bài toán l n c a xã h i.
V nh Long n m

khu v c

ngu n thu NSNN c n

ng b ng Sông C u Long, hàng n m đóng góp vào

c kho ng 1%, là t nh nghèo nh ng trong giai đo n 2010-

2014 t nh đã chi cho đ u t phát tri n kho ng 30% ngu n chi cân đ i ngân sách và
kho ng 24,3% t ng chi ngân sách đ a ph

ng. N u qu n lý nhà n

c không t t s

làm th t thoát v n đ u t t ngân sách, làm m t uy tín c a chính quy n v i ng

i

dân.
Vì lý do đó tác gi l a ch n đ tài “Nâng cao hi u qu s d ng v n ngân sách
nhà n

c trong đ u t xây d ng

t nh V nh Long” v i hy v ng đ a ra các ki n

ngh khoa h c v các gi i pháp nâng cao hi u qu s d ng v n ngân sách nhà n
trong đ u t xây d ng

c

t nh V nh Long.

1.2 Tính c p thi t c a đ tài nghiên c u
u t xây d ng c b n là m t trong nh ng ho t đ ng quan tr ng quy t đ nh s
t ng tr

ng hay phát tri n kinh t xã h i c a m i qu c gia. V n đ u t cho các d

án đ u t xây d ng c b n th

ng chi m t l l n trong t ng chi ngân sách hàng


2

n m. S n ph m trong l nh v c xây d ng c b n có đ c thù riêng nh th i gian xây
d ng dài, có nhi u t ch c cá nhân cùng tham gia qu n lý đ u t và xây d ng t
khâu chu n b đ u t đ n khi k t thúc d án đ a vào khai thác s d ng. Vi c qu n
lý ch t ch , s d ng ti t ki m, có hi u qu các kho n chi ngân sách nhà n

c trong

t t c các khâu c a quá trình đ u t có ý ngh a đ c bi t quan tr ng và mang tính c p
thi t.

th c hi n d án m t cách thành công, thì d án ph i đ

cách thích h p đó là s đ u t tài chính mang l i hi u qu t
ích đã đ

c qu n lý m t

ng x ng v i giá tr l i

c b ra.

V nh Long là t nh nghèo v tài nguyên, t nh không có r ng, không giáp bi n,
không biên gi i, không h i đ o. Ngu n thu c a t nh V nh Long r t th p kho ng 1%
ngân sách c n
quy n đ a ph

c. Do v y, V nh Long đ

c s quan tâm c a Trung

ng và chính

ng đ c bi t là v đ u t xây d ng c b n. V n đ u t xây d ng ngày

càng t ng theo s phát tri n c a n n kinh t , v n chi đ u t

xây d ng c b n

(XDCB) chi m t tr ng l n trong t ng chi ngân sách c a t nh V nh Long. T ng v n
đ u t XDCB thu c ngân sách nhà n

c (NSNN) n m 2010: 1.642 t đ ng; n m

2011 đ t 1.658 t đ ng; n m 2012 đ t 1.889 t đ ng; n m 2013 đ t 2.192 t đ ng,
n m 2014 đ t 2.296 t đ ng.
Vi c đ u t xây d ng các d án góp ph n t o nên s thành công c a t nh, s n
l c c a chính quy n và nhân dân trong t nh đã đem l i cho n n kinh t V nh Long
nh ng k t qu đáng khích l . Tuy nhiên, bên c nh nh ng k t qu mà các d án đ u t
mang l i trong nh ng n m qua còn t n t i và b t c p c n ph i kh c ph c: nh hi u
qu và ch t l

ng đ u t m t s l nh v c ch a cao, c c u chuy n d ch kinh t còn

ch m, n ng l c s n xu t và k t c u h t ng ch a đáp ng đ
kinh t , ch a t

c yêu c u phát tri n

ng x ng v i l i th ti m n ng v n c a t nh, tình tr ng đ u t dàn

tr i, th i gian thi công kéo dài, trình đ qu n lý còn th p, tình tr ng th t thoát, lãng
phí trong các d án v n còn x y ra. Trong giai đo n 2010-2014, qua th ng kê cho
th y th t thoát v n đ u t trong l nh v c xây d ng c b n lên đ n 5,97%% t ng chi
ngân sách đ a ph

ng, t

ng đ

ng kho ng 617,9 t đ ng. S thay đ i trong qu n lý


3

đ u t là yêu c u th c t và c p bách, nh m nâng cao hi u qu đ u t , góp ph n phát
tri n kinh t - xã h i.
1.3 M c tiêu nghiên c u
1.3.1 M c tiêu chung
tài lu n v n đ

c nghiên c u nh m m c đích làm rõ c s lý lu n v hi u

qu s d ng v n ngân sách nhà n

c trong đ u t xây d ng nói chung, t đó đ

th y rõ th c tr ng, t n t i và đ xu t gi i pháp nâng cao hi u qu s d ng v n ngân
sách nhà n

c trong đ u t xây d ng

t nh.

1.3.2 M c tiêu c th
T phân tích th c tr ng s d ng v n ngân sách trong đ u t

t nh V nh Long,

m c tiêu c a đ tài nh m nghiên c u đ xu t các gi i pháp nâng cao hi u qu s
d ng v n ngân sách nhà n

c trong đ u t xây d ng c a đ a ph

ng.

1.4 Câu h i nghiên c u
1.4.1 K t c u v n ngân sách nhà n

c trong đ u t xây d ng

V nh Long đ

c

phân b ra sao?
1.4.2
1.5

it

u t t ngân sách

V nh Long có hi u qu không?

ng nghiên c u

Công tác đ u t và qu n lý d án đ u t (DA T) xây d ng công trình b ng
ngu n v n NSNN c a các c quan nhà n

c trên đ a bàn t nh V nh Long t n m

2010 đ n n m 2014.
1.6 Ph m vi nghiên c u
- V không gian nghiên c u qu n lý d án đ u t xây d ng công trình s d ng
v n ngân sách nhà n

c t i t nh V nh Long.

- V th i gian nghiên c u s d ng s li u v đ u t xây d ng t n m 2010 đ n
n m 2014 (5 n m g n đây) do C c th ng kê V nh Long và C c tin h c th ng kê
cung c p.


4

1.7 Ph

ng pháp và s li u nghiên c u

Nghiên c u này s d ng ph

phân tích đánh giá k t h p v i ph

ng pháp th ng kê mô t đ tìm hi u th c tr ng và
ng pháp chuyên gia thông qua vi c tham kh o ý

ki n c a các chuyên gia trong ngành. Kích th
đ

c m u là 100 quan sát và đ i t

ng

c kh o sát bao g m công ch c S K ho ch và đ u t , S Tài chính, Phòng Tài

chính k ho ch các huy n, thành ph , C c thu t nh, S Y t , S Giao thông v n t i,
S Giáo d c và đào t o t nh V nh Long, Kho b c nhà n

c t nh.

Nghiên c u s s d ng s li u th c p do C c th ng kê V nh Long, C c tin
h c và th ng kê, S Tài chính t nh V nh Long, S K ho ch và đ u t t nh V nh
Long.
1.8 K t c u lu n v n
Bài vi t g m 5 ch

ng chính nh sau: Ch

ng 1 là ch

ng gi i thi u t ng quan

v n đ nghiên c u, tính c p thi t c a v n đ nghiên c u, m c tiêu nghiên c u, câu
h i nghiên c u, đ i t
ch

ng, ph m vi và ph

ng pháp nghiên c u; Ch

ng 2 là

ng c s lý thuy t, trình bày các khái ni m v đ u t t NSNN và vai trò c a

nó, quá trình đ u t xây d ng, các nghiên c u có liên quan, h th ng ch tiêu đ
s d ng đ đánh giá hi u qu đ u t t ngân sách; Ch
k t c u v n ngân sách trong chi đ u t
4 là ch

ng 3 là ch

ng trình bày

V nh Long giai đo n 2010-2014; Ch

ng đánh giá hi u qu đ u t t NSNN; Ch

ng 5 là ch

nhân, gi i pháp và đ xu t ki n ngh v nâng cao ch t l

c
ng

ng đ a ra nguyên

ng qu n lý nhà n

cđ i

v i d án đ u t xây d ng công trình s d ng v n ngân sách trên đ a bàn t nh V nh
Long.


5

CH
C

S

NG 2

LÝ THUY T

2.1 Gi i thi u
Ch

ng này trình bày các khái ni m v đ u t , đ u t công, đ u t phát

tri n, v n đ u t , ngân sách nhà n

ph

c, thu chi ngân sách nhà n

ng, ch tiêu đánh giá hi u qu đ u t t ngân sách nhà n

các n

c và các nghiên c u tr

c đây

c

trung

ng, đ a

c, kinh nghi m c a

Vi t Nam đ đ a ra khung phân tích c a

nghiên c u làm c s đ đánh giá hi u qu c a đ u t s d ng v n t ngân sách nhà
n
2.2

c.
u t , đ u t phát tri n và các đ c tr ng c b n c a đ u t phát tri n

2.2.1 Khái ni m v đ u t , đ u t phát tri n

Khái ni m th nh t, đ u t là vi c nhà đ u t b v n b ng các lo i tài s n
h u hình ho c vô hình đ hình thành tài s n ti n hành các ho t đ ng đ u t theo
quy đ nh c a c a pháp lu t (Lu t

u t s 59, 2005).

u t tr c ti p là hình th c đ u t do nhà đ u t b v n đ u t và tham gia
qu n lý ho t đ ng đ u t (Lu t

u t s 59, 2005).

u t gián ti p là hình th c đ u t thông qua vi c mua c ph n, c phi u,
trái phi u, các gi y t có giá khác, qu đ u t ch ng khoán và thông qua các đ nh
ch tài chính trung gian khác mà nhà đ u t không tr c ti p tham gia qu n lý ho t
đ ng đ u t (Lu t

u t s 59, 2005).

Khái ni m th hai, đ u t là quá trình b v n đ t o nên c ng nh đ v n hành
m t lo i tài s n kinh doanh nào đó nh nhà x
là đ u t cho các đ i t
cho vay l y lãi (th

ng, máy móc và v t t (th

ng g i

ng v t ch t), c ng nh đ mua c phi u, trái phi u ho c

ng g i là đ u t tài chính), mà

đây nh ng tài s n đ u t này

có th sinh l i d n ho c th a mãn d n m t nhu c u nh t đ nh nào đó cho ng
v n c ng nh toàn xã h i trong m t th i gian nh t đ nh trong t
là vòng đ i d án đ u t ) (Nguy n V n Ch n, 2003).

ng lai (th

ib
ng g i


6

Khái ni m th ba, đ u t đ
v t l c, tài l c)

hi n t i đ th c hi n các ho t đ ng nào đó nh m thu v các k t

qu l n h n trong t
ut đ

c hi u là s hy sinh nh ng ngu n l c (nhân l c,

ng lai.

c chia thành đ u t phát tri n, đ u t th

chính. Trong đó, đ u t th

ng m i và đ u t tài

ng m i là hình th c đ u t thông qua vi c mua hàng

hóa sau đó bán l i v i giá cao h n đ thu l i nhu n, đ u t tài chính là m t hình
th c đ u t ch y u thông qua mua bán các công c tài chính (ch ng khoán, trái
phi u). Hai lo i hình đ u t này không làm t ng thêm tài s n cho n n kinh t mà ch
làm t ng giá tr tài s n chính c a nhà đ u t .
Khái ni m v đ u t phát tri n là vi c chi dùng v n trong hi n t i đ ti n hành
các ho t đ ng nh m làm t ng thêm ho c t o ra nh ng tài s n v t ch t (nhà x

ng,

thi t b , máy móc) và tài s n trí tu (tri th c, k n ng) gia t ng n ng l c s n xu t,
t o thêm vi c làm và vì m c tiêu phát tri n (T Quang Ph

ng, 2007).

Khái ni m v đ u t công là ho t đ ng đ u t c a nhà n

c vào các ch

ng

trình, d án xây d ng k t c u h t ng kinh t – xã h i và đ u t vào các ch

ng

trình, d án ph c v phát tri n kinh t – xã h i (Lu t đ u t công s 49, 2014).

Nghiên c u này ch t p trung vào đ u t phát tri n ( TPT). Nhà n

c v i vai

trò c a mình, ti n hành các ho t đ ng TPT đ cung c p hàng hóa công cho xã h i
thay vì đ u t th

ng m i và đ u t tài chính. Do đó, t đây tr v sau, khi nói đ n

đ u t t NSNN thì đ

c hi u nó là TPT.

2.2.2 Các đ c tr ng c b n c a đ u t phát tri n (T Quang Ph

ng 2007)

Quy mô các y u t đ u vào nh ti n v n, v t t , lao đ ng cho ho t đ ng đ u
t phát tri n th

ng r t l n, th i gian

TPT và th i gian v n hành các k t qu

TPT kéo dài, trong quá trình đ u t và v n hành k t qu đ u t th
h

ng ch u nh

ng l n c a các y u t bên ngoài nh t nhiên, kinh t , xã h i c a khu v c đ u t

nên TPT có r i ro cao.
2.3 Khái ni m v n đ u t và phân lo i


7

Khái ni m th nh t v n đ u t (V T) là ti n và các tài s n h p pháp khác đ
th c hi n các ho t đ ng đ u t theo hình th c đ u t tr c ti p ho c đ u t gián ti p
(Lu t đ u t s 59, 2005).
V n nhà n
do nhà n

c là v n đ u t phát tri n t ngân sách nhà n

c b o lãnh, v n tín d ng đ u t phát tri n c a nhà n

khác c a nhà n

c, v n tín d ng
c và v n đ u t

c (Lu t đ u t s 59, 2005).

Khái ni m th hai v n đ u t là ti n và tài s n khác đ th c hi n ho t đ ng
đ u t kinh doanh (Lu t đ u t s 67, 2014).
Khái ni m th ba v n đ u t

là toàn b nh ng ch tiêu đ làm t ng ho c duy

trì tài s n v t ch t trong m t th i k nh t đ nh. V T th
đ u t và m t s ch

ng th c hi n qua các d án

ng trình m c tiêu qu c gia v i m c đích ch y u là b sung

tài s n c đ nh và tài s n l u đ ng (C c th ng kê TP.HCM, 2008).
V nđ ut
n

đ

c chia thành b n lo i: Th nh t là v n khu v c kinh t nhà

c, bao g m v n NSNN, v n vay, v n t có c a doanh nghi p và v n khác; Th

hai là v n khu v c ngoài nhà n

c;Th ba là V T tr c ti p c a n

c ngoài;Th t

là v n khác.
V n đ u t công quy đ nh t i Lu t đ u t công g m v n ngân sách nhà n

c,

v n công trái qu c gia, v n trái phi u Chính ph , v n trái phi u chính quy n đ a
ph

tr n

ng, v n h tr phát tri n chính th c (ODA) và v n vay u đãi c a các nhà tài
c ngoài, v n tín d ng đ u t phát tri n c a nhà n

c, v n t ngu n thu đ l i

cho đ u t nh ng ch a đ a vào cân đ i ngân sách nhà n
khác c a ngân sách đ a ph

c, các kho n v n vay

ng đ đ u t (Lu t đ u t công s 49, 2014).

T hai khái ni m v đ u t phát tri n và v n đ u t , ta có th th y vi c th ng
kê V T ch đ

c xét trên khía c nh làm t ng ho c duy trì tài s n v t ch t mà b qua

tài s n trí tu , trong khi tài s n trí tu l i đóng m t vai trò r t l n trong vi c phát
tri n kinh t - xã h i và ngày càng đ

c coi tr ng. Do đó, n u ch dùng V T t

NSNN đ phân tích và đánh giá thì s là m t thi u sót l n.


8

2.4 Ho t đ ng đ u t , đ u t công

Ho t đ ng đ u t là ho t đ ng c a nhà đ u t trong quá trình đ u t bao g m
các khâu chu n b đ u t , th c hi n và qu n lý d án đ u t (Lu t đ u t s 59,
2005).
Ho t đ ng đ u t là quá trình s d ng V T nh m duy trì nh ng ti m l c s n
có ho c t o thêm ti m l c m i đ m r ng quy mô ho t đ ng s n xu t, d ch v ,
ph c v KT - XH, là vi c huy đ ng các ngu n l c hi n t i đ ti n hành các ho t
đ ng nào đó nh m thu v các k t qu nh t đ nh trong t

ng lai. (Nguy n V n Ch n,

2003).
Ho t đ ng đ u t công bao g m l p, th m đ nh, quy t đ nh ch tr
t ; l p, th m đ nh, quy t đ nh ch

ng đ u

ng trình, d án đ u t công; l p, th m đ nh, phê

duy t, giao, tri n khai th c hi n k ho ch đ u t công; qu n lý, s d ng v n đ u t
công; theo dõi và đánh giá, ki m tra, thanh tra k ho ch, ch

ng trình, d án đ u t

công (Lu t đ u t công s 49, 2014).
2.5

u t xây d ng, vai trò ch c n ng c a đ u t xây d ng

2.5.1 Khái ni m v đ u t xây d ng
u t xây d ng là ho t đ ng b v n vào vi c xây d ng, mua s m tài s n c

đ nh (TSC ) trong l nh v c s n xu t (nhà x
không s n xu t v t ch t (nhà , b nh vi n, tr
t ng (c u đ

ng, thi t b , máy móc), trong l nh v c
ng h c) và trong l nh v c thu c c s h

ng, b n c ng, sân bay…) bao g m vi c xây d ng các xí nghi p, công

trình m i, khôi ph c, c i t o, m r ng các xí nghi p, công trình s n có (không k các
chi phí s a ch a, k c s a ch a l n các TSC ) (T Quang Ph
Tóm l i,
m c đích c a ng

ng, 2007).

TXD là ho t đ ng đ u t nh m t o ra các công trình xây d ng theo
i đ u t , là l nh v c s n xu t v t ch t, t o ra các TSC và t o ra c

s v t ch t k thu t cho xã h i.
2.5.2 Vai trò c a đ u t xây d ng


9

u t xây d ng có vai trò quy t đ nh trong vi c t o ra c s v t ch t, k thu t
cho xã h i, là nhân t quy t đ nh làm thay đ i c c u kinh t qu c dân m i n
thúc đ y s t ng tr

ng và phát tri n n n kinh t đ t n

c,

c, n u không có đ u t thì

không có phát tri n. T t c các ngành kinh t ch t ng nhanh khi có TXD, đ i m i
công ngh , xây d ng m i đ t ng n ng su t, ch t l

ng và hi u qu s n xu t.

TXD nh m xây d ng k t c u h t ng kinh t , t o đi u ki n cho các t ch c và cá
nhân trong và ngoài n
tr

c đ u t m r ng s n xu t, kinh doanh, thúc đ y s t ng

ng và chuy n d ch c c u kinh t theo h

ng CNH – H H (T Quang Ph

ng,

2007).
u t xây d ng t ngu n NSNN là công c kinh t quan tr ng đ nhà n

c

tr c ti p tác đ ng đ n quá trình phát tri n KT - XH, đi u ti t v mô, thúc đ y t ng
tr

ng kinh t , gi v ng vai trò ch đ o c a kinh t nhà n

c. B ng vi c cung c p

các d ch v công c ng nh h t ng KT - XH, an ninh - qu c phòng mà các thành
ph n kinh t khác không mu n, không th ho c không đ u t ; các d án đ u t
(DA T) t NSNN đ

c tri n khai

các l nh v c quan tr ng, then ch t nh t, đ m

b o cho n n KT - XH phát tri n n đ nh theo đ nh h
u t xây d ng c a nhà n

ng xã h i ch ngh a.

c trong n n kinh t th tr

ng đ nh h

ng xã h i

ch ngh a v i xu t phát đi m th p nh n

c ta hi n nay có m t vai trò quan tr ng,

b i vì v n dành cho

c chi m m t t l l n trong t ng v n

TXD c a nhà n

TXD c a toàn xã h i. M t khác,

TXD c a nhà n

cđ

c t p trung vào nh ng

công trình tr ng đi m, s d ng ngu n v n l n, có kh n ng tác đ ng m nh đ n đ i
s ng KT - XH. Bên c nh đó, c ng c n ph i th y r ng
không đ

TXD c a nhà n

cn u

c qu n lý m t cách h p lý s gây ra th t thoát, lãng phí, kém hi u qu

h n là TXD t các ngu n v n khác.
2.5.3 Ch c n ng c a đ u t xây d ng
u t xây d ng v i m c tiêu làm t ng tr

ng và thay đ i k t c u c a TSC ,

th c hi n m t lo t ch c n ng, trong đó có các ch c n ng quan tr ng là ch c n ng t o
n ng l c m i, ch c n ng thay th , ch c n ng thu nh p và sinh l i.

10

2.6 D án đ u t xây d ng
2.6.1 Khái ni m d án đ u t công, d án đ u t
D án đ u t công là d án đ u t s d ng toàn b ho c m t ph n v n đ u t
công (Lu t đ u t công s 49, 2014).
D án đ u t là t p h p các đ xu t b v n trung và dài h n đ ti n hành các
ho t đ ng đ u t trên đ a bàn c th , trong kho ng th i gian xác đ nh (Lu t đ u t
s 59, 2005).
D án đ u t là t p h p đ xu t b v n trung h n ho c dài h n đ ti n hành
các ho t đ ng đ u t kinh doanh trên đ a bàn c th , trong kho ng th i gian xác
đ nh (Lu t đ u t s 67, 2014).
D án đ u t m r ng là d án đ u t phát tri n d án đang ho t đ ng đ u t
kinh doanh b ng cách m r ng quy mô, nâng cao công su t, đ i m i công ngh ,
gi m ô nhi m ho c c i thi n môi tr

ng (Lu t đ u t s 67, 2014).

D án đ u t m i là d án th c hi n l n đ u ho c d án ho t đ ng đ c l p
v i d án đang th c hi n ho t đ ng đ u t kinh doanh (Lu t đ u t s 67, 2014).
2.6.2

c đi m d án đ u t xây d ng
c đi m c a xây d ng, đó là m t ngành s n xu t v t ch t đ c bi t, có nh ng đ c

đi m riêng, khác v i nh ng ngành s n xu t v t ch t khác nh : có tính ch t c đ nh, ph
thu c tr c ti p vào đi u ki n, đ a ch t, thu v n, khí h u c a t ng đ a ph
mô l n, k t c u ph c t p, có th i gian s d ng lâu dài, ch t l

ng, có quy

ng c a s n ph m có ý

ngh a quy t đ nh đ n hi u qu ho t đ ng c a các ngành khác.
2.6.3 Phân lo i d án đ u t
Trên th c t , các DA T r t đa d ng v c p đ lo i hình, quy mô và th i h n.
Do v y, tùy theo m c đích nghiên c u và qu n lý mà ng

i ta có th phân lo i

DA T theo các tiêu th c khác nhau. Các DA T theo Lu t Xây d ng s 50 do qu c
h i khóa 13 ban hành n m 2014 đ

c phân lo i theo ch đ u t , ngu n v n, c c u

đ u t , tính ch t và quy mô đ u t , theo lo i hình công trình.


11

2.6.4 Quá trình đ u t c a d án đ u t xây d ng
D án đ u t đ

c hình thành và phát tri n v i nhi u giai đo n riêng bi t,

nh ng g n k t ch t ch v i nhau, th m chí đan xen nhau theo m t ti n trình logic.
M c dù v y, có th nghiên c u chúng m t cách t

ng đ i đ c l p và trên các góc đ

khác nhau đ hi u chúng m t cách h th ng h n, toàn di n h n.
Giai đo n I:
Chu n b d án

Nghiên c u
c h iđ ut

Nghiên c u
ti n kh thi

Nghiên c u
kh thi

Th m đ nh d án và
quy t đ nh đ u t

Giai đo n II:
Th c hi n d án

Kh o sát,
thi t k ,
l p d toán

u th u,
th ng l ng,
ký k t h p
đ ng

Thi công XD,

l p đ t TB,
đào t o, chuy n
giao công ngh

Ch y th ,
nghi m thu,
quy t toán

Giai đo n III:
K t thúc, bàn giao đ a d
án vào v n hành, khai thác
Hình 2.1. Các giai đo n c a d án đ u t xây d ng
(Ngu n: Lu t Xây d ng s 50 do Qu c h i khóa 13 ban hành n m 2014)


12

M t d án đ u t (DA T) t khi hình thành ý đ b V T đ n khi công trình
đ

c nghi m thu đ a vào ho t đ ng tr i qua ba giai đo n nh giai đo n chu n b d

án, giai đo n th c hi n d án, giai đo n k t thúc, bàn giao và đ a d án vào v n
hành khai thác (hình 2.1).
Giai đo n chu n b d án và th c hi n d án là hai giai đo n có th i gian dài
nh ng l i không t o ra s n ph m, đây là nguyên nhân chính gây ra mâu thu n gi a đ u
t và tiêu dùng. Mu n nâng cao hi u qu v n TXD c n chú ý t p trung các đi u ki n
đ u t có tr ng đi m, nh m đ a nhanh các DA T vào khai thác s d ng.
Khi xét hi u qu v n

TXD c n quan tâm xem xét c 3 giai đo n c a quá

trình đ u t , tránh tình tr ng thiên l ch, ch t p trung vào giai đo n th c hi n đ u t ,
t c là vi c đ u t vào xây d ng các d án mà không chú ý th i gian khai thác d án.
Vi c coi tr ng hi u qu kinh t do
ph

TXD mang l i là h t s c c n thi t nên ph i có

ng án l a ch n t i u, đ m b o trình t xây d ng.

2.6.4 Chi phí đ u t xây d ng công trình
D
toán
chi phí

L pk
ho ch
ngân
sách

Ki m
soát
chi phí

Quy t
toán
v n
đ ut

Hình 2.2. Các ho t đ ng c a qu n lý chi phí d án
(Ngu n: Ngh đ nh s 32/2015/N -CP c a Chính ph ban hành v qu n lý chi phí đ u t
xây d ng công trình)

Chi phí là m t trong 3 y u t then ch t c a chi phí, ti n đ và k t qu d n đ n
s thành công hay th t b i c a m t d án. Qu n lý chi phí d án là quá trình xác l p
ngân sách cho d án và ki m soát vi c th c hi n chi phí trong gi i h n ngân sách đã
đ

c duy t (hình 2.2).


13

2.7. V n ngân sách nhà n

c và hi u qu s d ng v n NSNN đ đ u t xây d ng

2.7.1 Khái ni m, đ c đi m, nguyên t c c a ngân sách nhà n
Khái ni m ngân sách nhà n
đ

c c quan nhà n

c

c là toàn b các kho n thu, chi c a nhà n

c có th m quy n quy t đ nh và đ

c đã

c th c hi n trong m t n m

đ b o đ m th c hi n các ch c n ng và nhi m v c a nhà n

c (Lu t ngân sách,

2002).
c đi m c a NSNN là m t b lu t tài chính đ c bi t do qu c h i quy t đ nh
và thông qua hàng n m, mang tính ch t áp đ t và b t bu c đ i v i các ch th kinh
t - xã h i có liên quan, m t b n d toán v thu chi c a chính ph mà s đ

c th c

hi n trong n m tài khóa ti p theo và là m t công c đ qu c h i qu n lý và ki m
soát các kho n thu, chi c a chính ph trong m i n m tài khóa (S

ình Thành

2005).
Nguyên t c c a NSNN là theo niên h n, đ n nh t và toàn di n (S

ình

Thành 2005).
2.7.2 H th ng ngân sách nhà n

c

H th ng NSNN bao g m NSTW và NS P, NS P bao g m ngân sách c a
đ n v hành chính các c p có h i đ ng nhân dân và y ban nhân dân (Lu t ngân
sách, 2002).
NSTW bao g m ngân sách c a c quan l p pháp (qu c h i), ngân sách c a c
quan t pháp (tòa án, vi n ki m sát) và ngân sách c a c quan hành pháp (v n
phòng chính ph , các b ngành ch qu n, các đoàn th xã h i, các đoàn th chính tr
xã h i tr c thu c chính ph ). NS P g m ngân sách c a c quan nhà n
đ ng, các t ch c chính tr xã h i
hành chính t

ng đ

ng (S

c p t nh, huy n, xã, ph

c, c quan

ng, th tr n và đ n v

ình Thành, 2005).

2.7.3 Chu trình ngân sách nhà n
Chu trình ngân sách nhà n

c
c g m ba giai đo n liên k t ch t ch v i nhau:

l p d toán NSNN, ch p hành d toán NSNN và quy t toán NSNN.

14

L pd
toán
NSNN

Ch p
hành
d
toán
NSNN

Quy t
toán
NSNN

Hình 2.3 Chu trình ngân sách nhà n
2.7.4 Thu, chi ngân sách nhà n
- Thu, chi ngân sách trung

c

c
ng:

Thu NSTW bao g m các kho n thu NSTW h

ng 100% (g m 10 kho n thu

nh thu giá tr gia t ng hàng hóa nh p kh u; thu xu t kh u thu nh p kh u; thu
tiêu th đ c bi t hàng hóa nh p kh u; thu thu nh p doanh nghi p c a các đ n v
h ch toán toàn ngành; các kho n thu và thu khác t d u, khí theo quy đ nh c a
chính ph ; ti n thu h i v n c a ngân sách trung
ti n cho vay c a ngân sách trung
c a trung

ng (c g c và lãi), thu t qu d tr tài chính

ng, thu nh p t v n góp c a nhà n

chính ph các n

ng t i các t ch c kinh t ; thu h i
c; vi n tr không hoàn l i c a

c, các t ch c qu c t , các t ch c khác, các cá nhân

n

ngoài cho chính ph Vi t Nam; các kho n phí, l phí n p vào ngân sách trung
thu k t d ngân sách trung

c
ng;

ng; các kho n thu khác theo quy đ nh c a pháp lu t)

và các kho n thu phân chia theo t l ph n tr m gi a NSTW và NS P (g m 6
kho n thu nh thu giá tr gia t ng, không k thu giá tr gia t ng hàng hóa nh p

kh u quy đ nh NSTW h

ng 100%; thu thu nh p doanh nghi p, không k thu thu

nh p doanh nghi p c a các đ n v h ch toán toàn ngành quy đ nh NSTW h
100%; thu thu nh p đ i v i ng

i có thu nh p cao; thu chuy n l i nhu n ra n

ngoài, không k thu chuy n l i nhu n ra n
NSTW h

ng
c

c ngoài t l nh v c d u, khí quy đ nh

ng 100%; thu tiêu th đ c bi t thu t hàng hóa, d ch v trong n

c; phí

x ng, d u) (Lu t ngân sách, 2002).
Chi NSTW bao g m chi đ u t phát tri n, chi th

ng xuyên, chi tr n g c và

lãi các kho n ti n do chính ph vay, chi vi n tr , chi cho vay theo quy đ nh c a


15

pháp lu t, chi b sung qu d tr tài chính c a trung

ng, chi b sung cho NS P

(Lu t ngân sách, 2002).
- Thu, chi ngân sách đ a ph

ng

Thu NS P bao g m các kho n thu NS P h

ng 100% (g m 18 kho n thu

nh thu nhà, đ t; thu tài nguyên, không k thu tài nguyên thu t d u, khí; thu
môn bài; thu chuy n quy n s d ng đ t; thu s d ng đ t nông nghi p; ti n s
d ng đ t; ti n cho thuê đ t; ti n cho thuê và ti n bán nhà
l phí tr
ph

thu c s h u nhà n

c;

c b ; thu t ho t đ ng x s ki n thi t; thu h i v n c a ngân sách đ a

ng t i các t ch c kinh t , thu t qu d tr tài chính c a đ a ph

t v n góp c a đ a ph

ng, thu nh p

ng; vi n tr không hoàn l i c a các t ch c qu c t , các t

ch c khác, các cá nhân

n

c ngoài tr c ti p cho đ a ph

ng; các kho n phí, l

phí, thu t các ho t đ ng s nghi p và các kho n thu khác n p vào ngân sách đ a
ph

ng theo quy đ nh c a pháp lu t; thu t qu đ t công ích và thu hoa l i công s n

khác; huy đ ng t các t ch c, cá nhân theo quy đ nh c a pháp lu t; đóng góp t
nguy n c a các t ch c, cá nhân
đ a ph

trong n

c và ngoài n

c; thu k t d ngân sách

ng theo quy đ nh t i đi u 63 c a Lu t NSNN; các kho n thu khác theo quy

đ nh c a pháp lu t), các kho n thu phân chia theo t l ph n tr m gi a NSTW và

NS P; thu b sung t NSTW; thu huy đ ng xây d ng công trình k t c u h t ng
theo kho n 3 đi u 8 Lu t NSNN (Lu t ngân sách, 2002).
Chi ngân sách đ a ph

ng g m chi đ u t phát tri n; chi th

ng xuyên; chi tr

n g c và lãi các kho n ti n huy đ ng cho đ u t quy đ nh t i kho n 3 đi u 8 c a
Lu t NSNN; chi b sung qu d tr tài chính c a c p t nh; chi b sung cho ngân
sách c p d

i (Lu t ngân sách, 2002).

2.7.5 Chi th
- Chi th

ng xuyên và chi đ u t phát tri n
ng xuyên là m t b ph n c a chi NSNN, nó ph n ánh quá trình

phân ph i và s d ng qu NSNN đ th c hi n các nhi m v th
lý kinh t xã h i c a nhà n

c (Võ Th Hào, 2005).

ng xuyên v qu n


16

Chi th

ng xuyên bao g m các kho n chi l

d ch v phát sinh th

ng xuyên c a nhà n

ng, ph c p, chi hàng hóa và

c. Chi th

ng xuyên có đ c đi m là

nh ng kho n chi mang tính liên t c, mang tính ch t tiêu dùng, ph m vi và m c đ
chi ph thu c vào c c u t ch c b máy nhà n
hóa công c a nhà n
Chi th

c và quy mô cung ng các hàng

c (Võ Th Hào, 2005).

ng xuyên bao g m chi qu c phòng, chi an ninh, chi giáo d c đào t o

và d y ngh , chi y t , chi khoa h c và công ngh , chi v n hóa thông tin, chi phát
thanh truy n hình, chi th d c th thao, chi đ m b o xã h i, chi s nghi p b o v
môi tr

ng, chi s nghi p kinh t , chi qu n lý hành chính, đ ng, đoàn th , chi tr

giá hàng chính sách, chi khác ngân sách.
M c dù chi th
kho n chi th

ng xuyên mang tính ch t tiêu dùng nh ng l i có m t s

ng xuyên l i mang tính ch t là đ u t phát tri n đó là chi giáo d c

đào t o, y t , khoa h c công ngh . Vì các kho n chi này đóng góp tr c ti p vào phát
tri n con ng

i, phát tri n kinh t .

- Chi đ u t phát tri n c a NSNN là quá trình s d ng m t ph n v n ti n t
đã t p trung vào NSNN đ đ u t c s h t ng kinh t xã h i, phát tri n s n xu t và
d tr v t t hàng hóa nh m th c hi n m c tiêu n đ nh và t ng tr

ng c a n n kinh

t (Tr n H i Hi p, 2005).
Chi

TPT có các đ c đi m sau là kho n chi tích l y, có quy mô và c c u

ph thu c vào chi n l

c phát tri n kinh t xã h i c a nhà n

c trong t ng th i k

và m c đ phát tri n c a khu v c kinh t t nhân, g n li n v i chi th

ng xuyên đ

nâng cao hi u qu đ u t (Tr n H i Hi p, 2005).
Chi TPT g m chi đ u t xây d ng công trình k t c u h t ng kinh t xã h i
không có kh n ng thu h i v n; đ u t h tr v n cho các doanh nghi p nhà n

c,

góp v n c ph n, liên doanh vào các doanh nghi p thu c l nh v c c n thi t, chi qu
h tr phát tri n đ th c hi n tín d ng TPT c a nhà n
V n đ u t t NSNN có th không b ng v i chi

c, chi d tr nhà n

c.

TPT t NSNN c a V nh

Long, nó có th l n h n ho c nh h n. Do đó, hai khái ni m này không trùng nhau.


17

Câu h i đ t ra là nên s d ng s li u nào đ đánh giá hi u qu đ u t t ngu n v n
NSNN. Có nh ng lý do đ l a ch n V T t NSNN cho vi c đánh giá này, là vì có
m t s m c trong chi TPT có th không là đ u t ; V T có th th ng kê là t ng s
ti n đã chi đ ti n hành các ho t đ ng đ u t bao g m các chi phí cho công tác xây

d ng, chi phí cho công tác mua s m và l p đ t thi t b , chi phí qu n lý và chi phí
khác theo quy đ nh c a thi t k d toán và đ

c ghi trong d án đ u t đ

Do đó, V T là m t ch tiêu rõ ràng và đáng tin cây h n; V T đ
các ngành kinh t trong khi chi
ph n khác nhau c a

c duy t.

c th ng kê theo

TPT l i không nh v y (vi c chia ra thành các b

TPT trong th ng kê th

ng không rõ ràng và không h tr

nhi u cho vi c phân tích đánh giá), do đó s d đánh giá hi u qu đ u t h n n u
dùng V T.
2.7.6 Các ch tiêu đánh giá hi u qu s d ng v n NSNN đ đ u t xây d ng
2.7.6.1 Ch tiêu đánh giá v hi u qu kinh t
Ch tiêu 1:

ánh giá hi u qu đ u t t khu v c nhà n

c

V nh Long thông

qua h s ICOR và thông qua ch tiêu GDP/V T.
- Th nh t là thông qua h s ICOR.
+ Theo T Quang Ph

ng (2007), ICOR đ

c đ nh ngh a và tính nh sau:

“H s ICOR là t s gi a quy mô đ u t t ng thêm v i m c gia t ng s n l
là su t đ u t c n thi t đ t o ra m t đ n v s n l

ng hay

ng (GDP) t ng thêm”.

Công th c tính ICOR = V n đ u t t ng thêm/GDP t ng thêm =

u t trong

k /GDP t ng thêm
Chia c t và m u c a ph

ng trình trên cho GDP, ta có:

ICOR = [T l v n đ u t /GDP]/ T c đ t ng tr

ng kinh t

+ Nguy n Hoàng Anh (2008) đã tính ICOR c a v n đ u t toàn xã h i nh

sau:
ICOR(v n TXH)n
g[GDP(TXH)n

m t]

m t

= [V n đ u t

(TXH)n

m t-1/

GDP(TXH)n

m t-1]

/


18

ICOR là m t ch tiêu quan tr ng đ đánh giá hi u qu đ u t , tuy nhiên n u
ch dùng ICOR thôi thì ch a đ b i vì nó có khá nhi u nh

c đi m. Các nh

c

đi m đó bao g m:
Th nh t là đ s n xu t các s n ph m đ u ra chúng ta c n nhi u y u t nh
v n, lao đ ng, công ngh , trong khi đó ICOR ch ph n ánh đ

c s đóng góp c a

y u t v n vào vi c t o ra GDP t ng thêm trong khi các y u t khác c ng đóng m t
vai trò vô cùng quan tr ng.
Th hai là các y u t bên ngoài khác nh đi u ki n t nhiên, xã h i, chính tr
c ng không đ

c ph n ánh trong ch s này.

Th ba là V T c n có m t th i gian dài m i có th phát huy tác d ng vì v y
vi c tính ICOR trong kho ng th i gian ng n th
Th t là vi c tính toán h s ICOR th

ng cho k t qu sai l ch.
ng không th ng nh t v i nhau v

cách tính, do đó k t qu tính toán t các ngu n khác nhau có th không so sánh
đ

c v i nhau.
tính h s ICOR t t h n, ng

thêm, tuy nhiên

i ta s d ng v n t ng thêm thay vì V T t ng

Vi t Nam, s li u v v n không đ

c th ng kê, c ng nh vi c

tính toán nó r t khó kh n và ch a th ng nh t. Nh m kh c ph c đi u đó, nhi u
nghiên c u s d ng t ng tích l y tài s n nh ng s li u này l i không đ
cho các đ a ph
D

ng, do đó bài vi t này s s d ng V T đ tính h s ICOR.

i đây là công th c tính ICOR bài vi t này s d ng.

ICOR(v n khu v c NN)n
NN)n

m t]

T

c th ng kê

mt

/ g[GDP(khu v c NN)n

= [v n đ u t (khu v c NN)n

mt

m t]

ng t cho các h s ICOR c a v n khu v c ngoài nhà n

tr c ti p c a n

/ GDP(khu v c

c ngoài

- Th hai là thông qua t s GDP/v n đ u t
GDP (khu v c nhà n

c)/V T (khu v c nhà n

c)

c và v n đ u t


19

Ch tiêu này th hi n 1 đ ng v n đ u t m i c a khu v c nhà n
nhiêu đ ng GDP t ng thêm c a khu v c nhà n
thì hi u qu đ u t t v n khu v c nhà n
v c ngoài nhà n

c t o ra bao

c. Vì v y, n u t s này càng cao

c càng cao. T

c và khu v c có v n đ u t tr c ti p n

ng t , t s này
c ngoài đ

khu

c tính b ng

công th c:
GDP (khu v c ngoài nhà n

c)/V T (khu v c ngoài nhà n

GDP (khu v c đ u t tr c ti p n
ti p n

c ngoài)/V T (khu v c đ u t tr c

c ngoài)

C ng gi ng nh ICOR, ch tiêu này c ng có nhi u nh
ph n ánh đ
n

c)

c đi m nh không

c đóng góp vào vi c t o ra GDP c a các khu v c kinh t ngoài nhà

c khu v c có v n đ u t tr c ti p n

c ngoài khi đánh giá hi u qu đ u t t

v n NSNN.
Ch tiêu 2:

óng góp c a đ u t t ngu n v n NSNN vào GDP c n

c và

GDP toàn t nh.
Theo Nguy n Hoàng Anh (2008) s

d ng ch tiêu GDP (TXH) /V T t

NSNN đ đánh giá hi u qu đ u t t NSNN.
T

ng t , GDP (khu v c nhà n

c)/ V T t NSNN

Ch tiêu này cho bi t v i m i đ ng đ u t m i t NSNN có th đ t đ

c bao

nhiêu đ ng GDP cho n n kinh t .
2.7.6.2 Ch tiêu đánh giá hi u qu xã h i
Ch tiêu 1:
s ng c a ng

óng góp c a đ u t t ngu n v n NSNN vào vi c nâng cao m c

i dân.

Theo Bùi M nh C

ng (2012) đánh giá đóng góp c a đ u t t NSNN vào

vi c nâng cao m c s ng c a ng

i dân thông qua so sánh t c đ phát tri n c a v n

đ u t t NSNN và t c đ phát tri n c a GDP bình quân đ u ng
sau:

i, theo công th c


20

Ji = Ai / fi
T s Ji này càng nh thì hi u qu đ u t càng cao.
T

ng t , Ji = Ai nhà n

c / fi

Ji = Ai ngoài nhà n
Theo đó, Ai nhà n
Ai nhà n
(n m sau chia cho n m tr

c là v n đ u t t khu v c nhà n

c n m th i

c (l n) là t c đ phát tri n v n đ u t t NSNN n m th i
c).

Ai ngoài nhà n

c là v n đ u t t khu v c ngoài nhà n

Ai ngoài nhà n
ngoài nhà n

c / fi

c n m th i

c (l n) là t c đ phát tri n v n đ u t t khu v c

c n m th i (n m sau chia cho n m tr

c).

fi là t s gi a GDPi và Pi (thu nh p bình quân đ u ng

i)

GDPi là GDP c a khu v c kinh t n m i
Pi là dân s c a vùng n m i
fi (l n) là t c đ phát tri n c a fi (n m sau chia cho n m tr
Ch tiêu 2:

c)

óng góp c a đ u t t ngu n v n NSNN vào vi c phát tri n s

nghi p giáo d c
S d ng ch tiêu v kh i l

ng v n đ u t vào s nghi p giáo d c, s l

ng

phòng h c, s giáo viên, th c tr ng c a giáo d c trên đ a bàn đ đánh giá hi u qu
đ u t t NSNN vào giáo d c
Ch tiêu 3:

t nh V nh Long.

óng góp c a đ u t t ngu n v n NSNN vào vi c phát tri n s

nghi p y t
S d ng t tr ng v n đ u t cho y t trên t ng chi NSNN
gi

V nh Long, s

ng b nh trên 1000 dân, s bác s trên 1000 dân, s cán b y t ngành y trên

1000 dân.
Ch tiêu 4: ánh giá hi u qu môi tr

ng