Tác động của FDI và phát triển tài chính lên tăng trưởng kinh tế

B GIÁO D C VÀ ÀO T O
TR

NG

I H C KINH T TP. H

CHÍ MINH

NGUY N TH ÚT

TÁC

NG C A FDI VÀ PHÁT TRI N TÀI CHÍNH
LÊN T NG TR

NG KINH T

LU N V N TH C S KINH T

TP. H Chí Minh- N m 2015


B GIÁO D C VÀ ÀO T O
TR

NG

I H C KINH T TP. H

CHÍ MINH

NGUY N TH ÚT

TÁC

NG C A FDI VÀ PHÁT TRI N TÀI CHÍNH
LÊN T NG TR

NG KINH T

Chuyên Ngành : TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG
Mã S

: 60340201

LU N V N TH C S KINH T

NG

IH

NG D N KHOA H C

PGS.TS. Tr n Th Thu Linh

TP. H Chí Minh- N m 2015


L I CAM OAN
Tác gi xin cam đoan r ng lu n v n “Tác đ ng c a FDI và phát tri n tài chính

lên t ng tr

ng kinh t ” là công trình nghiên c u c a riêng tác gi , d

c a PGS.TS.Tr n Th Thu Linh. D li u đ
đ

is h

ng d n

c s d ng trong lu n v n là trung th c

c thu th p t nh ng ngu n đáng tin c y và các k t qu trình bày trong lu n v n

ch a đ

c công b t i b t k công trình nghiên c u nào tr

c đây t i Vi t Nam. N u

phát hi n có b t k gian l n nào, tác gi xin ch u trách nhi m tr

c H i đ ng.

Tp.H Chí Minh, ngày 22 tháng 06 n m 2015
Tác gi lu n v n

Nguy n Th Út

M CL C
TRANG PH BÌA
L I CAM OAN
M CL C
DANH M C CH

VI T T T

DANH M C CÁC B NG BI U
DANH M C PH L C
TÓM T T..................................................................................................................... 1
CH

NG 1: GI I THI U T NG QUAN CÁC N I DUNG C A LU N

V N VÀ CÁC V N

NGHIểN C U .......................................................... 2

1.1.

LỦ do ch n đ tài ................................................................................................ 2

1.2.

M c tiêu nghiên c u và cơu h i nghiên c u .................................................... 3
it

1.3.

1.4.

Ph

ng và ph m vi nghiên c u..................................................................... 3
ng pháp nghiên c u................................................................................... 4

1.5.

i m m i c a đ tài ........................................................................................... 4

1.6.

B c c bài nghiên c u ........................................................................................ 5

CH

NG 2: KHUNG Lụ THUY T VÀ T NG QUAN CÁC NGHIểN

C U TH C NGHI M TR
2.1.

C ỂY ................................................................. 6

Khung lỦ thuy t .................................................................................................. 6

2.1.1. FDI và t ng tr

ng kinh t : Lý thuy t t ng tr

2.1.2. Phát tri n tài chính và t ng tr
2.2.

ng n i sinh ................................ 6

ng kinh t ........................................................... 8

Các nghiên c u th c nghi m tr

c đơy ........................................................... 9


2.2.1. M i quan h c a FDI t i t ng tr
2.2.2. Phát tri n tài chính và t ng tr
2.2.3. M i quan h t

ng kinh t ...................................................... 9

ng kinh t ......................................................... 15

ng tác gi a FDI và phát tri n tài chính t i t ng tr

ng kinh t

....................................................................................................................................... 17

CH

NG 3: PH

NG PHÁP NGHIểN C U ............................................ 23

3.1.

Ngu n d li u và ph

ng pháp thu th p d li u .......................................... 23

3.2.

Gi thuy t nghiên c u và các bi n .................................................................. 25

3.2.1. Các gi thuy t nghiên c u và k v ng d u ........................................................ 25
3.2.2. Các bi n s d ng trong mô hình ........................................................................ 25
3.2.2.1.

Bi n ph thu c .............................................................................................. 25

3.2.2.2.

Bi n gi i thích ............................................................................................... 26

3.2.2.3.

Các bi n ki m soát........................................................................................ 28

3.3.

Mô hình nghiên c u ......................................................................................... 32

3.4.

Ph

ng pháp phơn tích mô hình h i quy ...................................................... 35

3.4.1. Mô hình tác đ ng c đ nh (Fixed effects model: FEM) và Mô hình tác đ ng
ng u nhiên (Random effects model: REM) ....................................................... 35
3.4.2. Ph

ng pháp bình ph

ng t ng quát t i thi u (Generalized least squares: GLS)

............................................................................................................................ 38

CH

NG 4: N I DUNG VÀ CÁC K T QU NGHIểN C U ................. 40

4.1.

Phơn tích th ng kê mô t d li u .................................................................... 40

4.2.

N i dung k t qu nghiên c u .......................................................................... 44

4.2.1. K t qu ki m đ nh các vi ph m c a mô hình ..................................................... 44
4.2.1.1.

K t qu ki m đ nh hi n t

4.2.1.2.

K t qu ki m đ nh t t

ng ph

ng sai thay đ i ..................................... 44

ng quan ................................................................. 45


4.2.2. K t qu h i quy ph

ng trình (1): Ki m đ nh tác đ ng đ c l p c a FDI, phát

tri n tài chính đ n t ng tr
4.2.3. K t qu h i quy ph

ng kinh t ............................................................... 46

ng trình (2): Ki m đ nh tác đ ng t

phát tri n tài chính đ n t ng tr
4.3.

CH

ng tác c a FDI và

ng kinh t ....................................................... 52

T ng h p k t qu nghiên c u ......................................................................... 58

NG 5: K T LU N .............................................................................. 60

5.1. K t lu n ................................................................................................................. 60
5.2. Nh ng phát hi n chính c a nghiên c u ............................................................. 62
5.3. H n ch và đ nh h

ng nghiên c u .................................................................... 63

TÀI LI U THAM KH O
PH L C


DANH M C CH
KỦ hi u

VI T T T

Tên ti ng anh

Tên ti ng vi t
u t tr c ti p n

c ngoài

FDI

Foreign Direct Investment

GDP

Gross Domestic Product

T ng s n ph m qu c n i

M2

Liquid liabilities

Cung ti n m r ng M2

FEM

Fixed Effects Model

Mô hình tác đ ng c đ nh

REM

Random Effects Model

Mô hình tác đ ng ng u nhiên

GLS

Generalized least square

Ph

ng pháp bình ph

ng t ng quát t i

ng pháp bình ph

ng bé nh t

thi u
OLS

Ordinary Least Squares

Ph

IMF

International Monetary Fund

Qu ti n t qu c t

WB

World bank

Ngân hàng th gi i

UNCTAD United nations conference on

ADB

H i ngh liên h p qu c v th

Trade and Development

và phát tri n

The Asian Development

Ngân hàng phát tri n châu Á

Bank
WDI

World development indicator

Ch s phát tri n th gi i

ng m i


DANH M C CÁC B NG BI U
B ng 3.1: Dòng v n FDI theo khu v c, 2011-2013............................................. 24
B ng 3.2: K v ng d u c a h s các bi n trong mô hình nghiên c u ................ 25
B ng 3.3: Mô t các bi n s d ng trong mô hình ................................................ 31
B ng 4.1: Th ng kê mô t d li u các bi n.......................................................... 40

B ng 4.2a: Ma tr n h s t

ng quan gi a các bi n (v i ch s phát tri n tài chính

là M2) ................................................................................................................... 42
B ng 4.2b: Ma tr n h s t

ng quan gi a các bi n (v i ch s phát tri n tài chính

là CREDIT) .......................................................................................................... 42
B ng 4.3: K t qu ki m tra đa c ng tuy n v i giá tr VIF ................................... 44
B ng 4.4: K t qu h i quy c a ph

ng trình (1) ................................................. 47

B ng 4.5: K t qu h i quy c a ph

ng trình (2) ................................................. 53


DANH M C PH L C
Ph l c 1: Danh sách các qu c gia trong m u nghiên c u
Ph l c 2: K t qu ki m đ nh Hausman
Ph l c 2a: Ki m đ nh Hausman cho mô hình (1)
Ph l c 2b: Ki m đ nh Hausman cho mô hình (2)
Ph l c 3: K t qu h i quy mô hình (1) b ng ph

ng pháp GLS, v i ch s phát tri n

tài chính là M2

Ph l c 4: K t qu h i quy mô hình (1) b ng ph

ng pháp FEM, v i ch s phát tri n

tài chính là M2
Ph l c 5: K t qu h i quy mô hình (2) b ng ph

ng pháp GLS, v i ch s phát tri n

tài chính là M2
Ph l c 6: K t qu h i quy mô hình (2) b ng ph

ng pháp FEM v i ch s phát tri n

tài chính là M2
Ph l c 7: K t qu h i quy mô hình (1) b ng ph

ng pháp FEM, v i ch s phát tri n

tài chính là CREDIT
Ph l c 8: K t qu h i quy mô hình (1) b ng ph

ng pháp GLS, v i ch s phát tri n

tài chính là CREDIT
Ph l c 9: K t qu h i quy mô hình (2) b ng ph

ng pháp GLS, v i ch s phát tri n

tài chính là CREDIT

Ph l c 10: K t qu h i quy mô hình (2) b ng ph
tài chính là CREDIT

ng pháp FEM, v i ch s phát tri n


1

TÁC

NG C A FDI VÀ PHÁT TRI N TÀI CHệNH
LểN T NG TR

NG KINH T

TÓM T T:
Bài nghiên c u tìm hi u v m i quan h gi a FDI và t ng tr
bi t là nghiên c u vai trò c a phát tri n tài chính
h p th ngu n v n FDI đ góp ph n t ng tr
li u s t

c s t i nh h

ng đ n kh n ng

ng kinh t . Nghiên c u này s xem xét

ng tác c a hai y u t này có b ph thu c vào giai đo n phát tri n c a m i

qu c gia hay không.

Ph

n

ng kinh t , đ c

ây c ng chính là đi m khác bi t v i các nghiên c u tr

ng pháp h i quy d li u b ng (

cl

ng FEM, REM và GLS) đ

phân tích m i quan h gi a FDI, phát tri n tài chính và t ng tr
m u 62 qu c gia ch y u

c s d ng đ

ng kinh t trên m t

Châu Á và Châu M Latinh cho giai đo n 1996-2013.

K t qu cho th y r ng s phát tri n khu v c tài chính giúp t ng c
góp c a FDI t i t ng tr

c.

ng s đóng

ng kinh t t i nhóm các qu c gia đang phát tri n. Ngu n v n

FDI có tác đ ng tích c c t i t ng tr

ng kinh t . Trong khi đó các ch s đ i di n cho

s phát tri n tài chính l i có tác đ ng tiêu c c đ n t ng tr

ng kinh t , đi u này đ

c

gi i thích b i h th ng tài chính không v ng m nh s tác đ ng tiêu c c đ n t ng
tr

ng.

T khóa: FDI, phát tri n tài chính, t ng tr

ng kinh t .


2

CH

NG 1: GI I THI U T NG QUAN CÁC N I DUNG C A
LU N V N VÀ CÁC V N

1.1.

T tr

NGHIểN C U

LỦ do ch n đ tài:
c t i nay dòng v n FDI luôn đóng m t vai trò quan tr ng đ i v i n n kinh t

đ c bi t t i các qu c gia đang và kém phát tri n. Tr

c h t, nó là m t trong nh ng

ngu n v n quan tr ng đ bù đ p s thi u h t v n đ u t góp ph n t o ra đ ng l c cho
s t ng tr

ng và phát tri n; đ u t s làm t ng c

c a qu c gia. Thông qua đ u t tr c ti p n

ng kh n ng khoa h c công ngh

c ngoài, các công ty (ch y u là các công

ty đa qu c gia) đư chuy n giao công ngh t n

c mình ho c t n

c khác sang n

nh n đ u t , cùng v i đó là kinh nghi m qu n lý, đ i ng lao đ ng đ
luy n v nhi u m t (trình đ k thu t, ph

c

c đào t o, rèn

ng pháp làm vi c, k lu t lao đ ng). H n

th n a, nó còn thúc đ y các doanh nghi p n i đ a đ y m nh c i ti n công ngh đ
nâng cao kh n ng c nh tranh v i các doanh nghi p n

c ngoài. Tóm l i, FDI đóng vai

trò quan tr ng trong vi c công nghi p hóa, hi n đ i hóa n n kinh t t i qu c gia ti p
nh n v n.
Các nghiên c u th c nghi m ki m tra tác đ ng c a đ u t tr c ti p n
và s phát tri n tài chính t i t ng tr
thuy t t ng tr

c ngoài (FDI)

ng kinh t đư phát tri n k t khi xu t hi n lý

ng n i sinh. Tuy nhiên, t các k t qu nghiên c u và th c ti n trên th

gi i cho th y FDI tác đ ng tích c c hay tiêu c c t i n n kinh t c a qu c gia ti p nh n
v n là tùy thu c vào kh n ng h p th ngu n v n này c a qu c gia đó. Các h
nghiên c u g n đây đư ch ra r ng tác đ ng tích c c c a FDI t i t ng tr
vào m c đ phát tri n khu v c tài chính

các n

ng

ng ph thu c

c s t i. Hermes và Lensink (2003),

Alfaro và c ng s (2004), đư cung c p b ng ch ng th c nghi m h tr đ xu t này.
M c dù v y, s l

ng các nghiên c u th c nghi m ki m tra tác đ ng b sung liên quan

đ n v n đ này thì còn r t ít.


3

Bài nghiên c u: “Tác đ ng c a FDI và phát tri n tài chính lên t ng tr
xem xét vai trò c a phát tri n khu v c tài chính trong vi c t ng c
FDI t i t ng tr

các qu c gia khác nhau – các n

ng kinh t

tri n và kém phát tri n.

c bi t, s chú tr ng đ n các n

ng kinh t ” s

ng s đóng góp c a

c phát tri n, đang phát

c đang và kém phát tri n, vì

các qu c gia này đang có m c thu hút ngu n v n FDI l n nh t trong hai th p k qua.
Li u r ng ngu n v n đ u t FDI có th c s mang l i l i ích cho các qu c gia này, hay
ph i c n thêm các y u t xúc tác khác đ c bi t là môi tr

ng tài chính n i đ a đ FDI

thúc đ y n n kinh t t i các qu c gia đó.
1.2.

M c tiêu nghiên c u và cơu h i nghiên c u:

1.2.1. M c tiêu nghiên c u:
M c tiêu nghiên c u c a đ tài là xác đ nh hai y u t ngu n v n đ u t tr c ti p n
ngoài FDI và phát tri n tài chính có th t s thúc đ y t ng tr
ng th i, xem xét m i quan h gi a bi n t
t i t ng tr

c

ng kinh t hay không?

ng tác gi a FDI v i phát tri n tài chính

ng kinh t , đ đ a ra b ng ch ng li u có ph i s phát tri n tài chính n i đ a

là y u t xúc tác đ FDI thúc đ y n n kinh t t i qu c gia đó hay không? Bên c nh đó,
bài vi t này c ng tìm cách đ phân bi t các nh h
đ n t ng tr

ng kinh t

ng c a FDI và khu v c tài chính

các n n kinh t kém phát tri n, đang phát tri n và phát tri n.

1.2.2. Cơu h i nghiên c u:
C th , bài nghiên c u này đ
S t

c thi t k đ gi i quy t v n đ sau đây:

ng tác gi a FDI và phát tri n tài chính có nh h

ng nh th nào t i t ng tr

ng

kinh t ? Và m i quan h này có khác bi t gi a các qu c gia đư phát tri n, đang phát
tri n và kém phát tri n hay không?
1.3.

it

ng và ph m vi nghiên c u:

1.3.1.

it

ng nghiên c u:


4

Lu n v n đi nghiên c u m i quan h gi a FDI, phát tri n tài chính t i t ng tr

ng kinh

t qua m t m u nghiên c u g m 62 qu c gia trong giai đo n t 1996-2013. Trong m u
nghiên c u bao g m 20 qu c gia phát tri n; 21 qu c gia đang phát tri n và 21 qu c gia
kém phát tri n (m u quan sát đ

c l y ch y u t các n

c Châu Á và Châu M

Latinh).
1.3.2. Ph m vi nghiên c u:
Bài nghiên c u s d ng d li u đ

c thu th p t các trang web t ch c th gi i nh

ngân hàng th gi i (WB); Qu ti n t th gi i IMF; trang th ng kê UNCTADν B d

li u liên h p qu c - UN, c a 62 qu c gia trên th gi i trong giai đo n t 1996-2013.
1.4.

Ph

ng pháp nghiên c u:

Bài nghiên c u s d ng b d li u b ng (panel data) t 62 qu c gia trong th i gian 18
n m t 1996-2013. Các ph
hi u

ng pháp

ng hi u ng c đ nh (Fixed Effects - FE),

ng ng u nhiên (Random Effects- RE) và bình ph

(Generalized least squares: GLS) đ
tri n tài chính t i t ng tr
1.5.

cl

ng nh

nh t t ng quát

c s d ng đ đánh giá s tác đ ng gi a FDI, phát

ng kinh t trong m u 62 n

c quan sát

i m m i c a đ tài:

Bài nghiên c u giúp cung c p b ng ch ng v vai trò c a s phát tri n tài chính trong
vi c giúp n n kinh t t i n
tr c ti p n

c ti p nh n FDI h p thu t i đa l i ích t ngu n v n đ u t

c ngoài FDI mang l i, t đó s thúc đ y t ng tr

ng th i, bài nghiên c u c ng xem xét m i quan h này
nhau bao g m các n

ng kinh t t i n

c s t i.

t ng lo i qu c gia khác

c phát tri n, đang phát tri n và kém phát tri n. K t qu cho th y,

s phát tri n tài chính k t h p v i FDI th c s giúp thúc đ y t ng tr

ng kinh t t i các

qu c gia đang phát tri n. Vì v y, các qu c gia đang phát tri n nói chung và Vi t Nam
nói riêng, bên c nh thu hút ngu n v n FDI thì c n ph i xây d ng phát tri n th tr

tài chính trong n

c n đ nh, v ng ch c.

ng


5

1.6.

B c c bài nghiên c u:

B c c lu n v n bao g m 5 ch

ng đ

c trình bày c th nh sau:

Ch

ng 1: Gi i thi u t ng quan các n i dung c a lu n v n và các v n đ nghiên c u.

Ch

ng 2: Khung lý thuy t và t ng quan các nghiên c u th c nghi m tr

Ch

ng 3: Ph

Ch

ng 4: N i dung và các k t qu nghiên c u

Ch

ng 5: K t lu n

ng pháp nghiên c u

c đây.


6

CH

NG 2: KHUNG Lụ THUY T VÀ T NG QUAN CÁC
NGHIểN C U TH C NGHI M TR

C ỂY

2.1. Khung LỦ Thuy t
2.1.1. FDI và t ng tr

ng kinh t : LỦ thuy t t ng tr

ng n i sinh

Các lý thuy t tân c đi n truy n th ng mà đ i di n là mô hình Solow (1957) đư không
th ch ra m i liên k t gi a FDI và t ng tr
quan h gi a FDI v i t ng tr

ng kinh t . H u h t các nghiên c u m i

ng kinh t đ u liên k t v i các h c thuy t t ng tr

ng

n i sinh, mà c s là t p trung vào m i quan h chi ti t gi a công ngh và t ng tr

ng

kinh t .
Ýt

ng chính c a lý thuy t t ng tr

ng n i sinh là thay đ i công ngh ng n ch n su t

sinh l i theo v n gi m d n x y ra khi tr l

ng v n t ng lên. Không có su t sinh l i

gi m d n thì không có tr ng thái d ng và do đó chúng ta không còn k v ng s h i t
thu nh p gi a n

c giàu và n

c nghèo. Có nhi u mô hình đư đ

c đ xu t đ trình

bày v khái ni m c b n này.
Romer (1986) d a mô hình c a mình vào quan sát cho r ng m t s lo i tri th c là
không có tính tranh giành, ngh a là chúng không th b s d ng h t nh hàng hóa và
d ch v thông th

ng. B n ch t không tranh giành c a ý t

ng có ngh a là su t sinh l i

t m t s ho t đ ng đ i m i sáng t o không hoàn toàn thu c v ng

i làm ra nó (hay

công ty tài tr cho ho t đ ng nghiên c u và phát tri n). Tri th c lan t a t doanh
nghi p này sang doanh nghi p khác đ u có giá tr kinh t , th c t là r t nhi u giá tr vì
m c dù su t sinh l i trên v n có th gi m d n cho m i doanh nghi p, nh ng tính t ng
n n kinh t thì nó l i không đ i ho c t ng d n. Vi c tích l y các phát minh s t n kém
th i gian và ti n b c, nh ng nh ng đ i m i sáng t o này mang l i l i ích cho t t c m i
ng

i, không ch cho nh ng ng

i đ a ra ý t

ng ban đ u. Do đó phát minh là m t

d ng ngo i tác tích c c. Khi tri th c lan t a, các công ty và cá nhân phát minh s t n


7

d ng đ t o ra s n ph m m i, c i thi n s n ph m c , ho c nâng hi u qu s n xu t. Gi
đ nh su t sinh l i không đ i theo qui mô c a mô hình Solow có th không ph i là mô t
chính xác các m i quan h gi a l

ng v n và lao đ ng s d ng v i n ng su t lao đ ng.

H n n a khác v i mô hình Solow, t c đ thay đ i công ngh tác đ ng lên t c đ t ng
tr

ng, không ch m c thu nh p

tr ng thái d ng (không có tr ng thái d ng).

Chính th c thì Romer gi đ nh r ng n ng su t lao đ ng do tr l
đ nh, sao cho s n l

Trong đó

ng g p đ

ng tri th c ( ) quy t

c xác đ nh b i:

< 1. M t hàm ý quan tr ng c a mô hình Romer là các doanh nghi p có th

đ u t không đ vào nghiên c u và phát tri n vì h không th n m b t toàn b l i ích
t đ i m i sáng t o.

i u này g i ý r ng các chính sách khuy n khích nghiên c u và

phát tri n nh mi n thu cho chi tiêu R&D ho c các nghiên c u do chính ph tài tr ,
có th đ y nhanh t c đ t ng tr

ng.

Lý thuy t b t k p công ngh c a Lucas (1998): B t k p công ngh là lý thuy t t ng
tr

ng

các n n kinh t đang phát tri n m và phù h p v i b ng ch ng th c nghi m.

B t k p công ngh đ t đ

c nh ti p thu công ngh m i và t t h n t n

c ngoài thông

qua đ u t vào máy móc thi t b nh p kh u, thu hút FDI và đ u t vào ph
qu n lý và kinh doanh hi n đ i c a th gi i. Do đó thay đ i công ngh
phát tri n và m , đ

các n

ng pháp
c đang

c quy t đ nh n i sinh b ng đ u t .

Thay đ i công ngh là n i sinh và có su t sinh l i gi m d n:

V i

là t c đ t ng tr

đ u ng

i

ng ngo i sinh c a c n biên công ngh ,

m c c n biên, y là thu nh p

lan t a công ngh .

n

là thu nh p bình quân

c đang phát tri n đ n sau và

là h s

8

N u h s lan t a công ngh < 1, thì quá trình b t k p công ngh mang đ c tr ng su t
sinh l i gi m d n và s h i t đ t đ

c gi a các n

c đang phát tri n m theo th i

gian.
2.1.2. Phát tri n tài chính và t ng tr

ng kinh t

H th ng tài chính bao g m các t ch c tài chính nh h th ng ngân hàng th
th tr

ng tài chính (nh th tr

ng ch ng khoán và trái phi u).

ng m i,

m c đ r ng h n,

m t h th ng tài chính m nh m và hi u qu s thúc đ y s t ng tr

ng kinh t b ng

vi c s d ng hi u qu nh t các ngu n l c và giúp phân b các ngu n l c m t cách hi u

qu h n. M t th tr
tr

ng tài chính v ng ch c và t t h n có th đ y nhanh t c đ t ng

ng b ng cách t ng t l ti t ki m và đ u t , đ y nhanh ti n đ tích l y v n v t ch t.

Phát tri n tài chính c ng thúc đ y t ng tr

ng b ng cách t ng c

ng c nh tranh và kích

thích ho t đ ng sáng t o t đó giúp thúc đ y n ng su t lao đ ng (báo cáo ADB s 233,
tháng 11/2010).
H th ng tài chính v ng ch c và phát tri n khi nó th c hi n t t n m ch c n ng c t lõi
là: (1) cung c p thông tin v các kho n đ u t và phân b v nν (2) giám sát đ u t và
cung c p thông tin cho vi c qu n tr doanh nghi p sau khi đ

c tài tr v n; (3) t o

thu n l i cho kinh doanh, s đa d ng hóa đ u t và qu n tr r i roν (4) huy đ ng các
kho n ti t ki mν và (5) gi m b t s trao đ i hàng hoá và d ch v .
Vai trò c a phát tri n khu v c tài chính đ n t ng tr

ng kinh t l n đ u tiên đ

c

nghiên c u b i Schumpeter (1911). Ông l p lu n r ng các trung gian tài chính phát

tri n t t đóng vai trò quan tr ng trong vi c t ng c
v n và t ng tr

ng đ i m i công ngh . Tích l y

ng kinh t vì chúng giúp gi m chi phí giao d ch, có kh n ng huy đ ng

ti n g i ti t ki m h gia đình, đánh giá hi u qu các d án đ u t thông qua vi c mua
l i các thông tin, đ m b o ngu n v n đ
cao nh t.

c phân b vào các d án mang l i l i nhu n


9

Nghiên c u sau đó c a Patrick (1966) l p lu n r ng khu v c tài chính h tr t ng
tr

ng kinh t thông qua các kênh sau: phân b l i các ngu n v n t khu v c truy n

th ng đ n các l nh v c t ng tr

ng cao và thúc đ y tinh th n các doanh nghi p trong

l nh v c t ng tr

ng. Nhi u nghiên c u g n đây đư s d ng các ph

lý thuy t t ng tr

ng n i sinh đ nghiên c u vai trò c a phát tri n khu v c tài chính t i

t ng tr

ng pháp ti p c n

ng kinh t . Greenwood và Jovanovic (1990) cho th y các t ch c tài chính

đóng m t vai trò quan tr ng trong vi c thu th p và phân tích thông tin c a các công ty
và th tr

ng.

King và Levine (1993b) c ng cho r ng l p lu n c a Schumpeter (1911) là đúng. Phát
tri n tài chính làm t ng l i nhu n d a trên s đ i m i vi c cung c p ba d ch v . Nh ng
d ch v này bao g m: đánh giá hi u qu c a các d án đ u t thông qua vi c thu th p
các thông tinν kh n ng t p h p và huy đ ng các ngu n ti t ki m t h gia đình đ
cung c p cho đ u t phát tri n và kh n ng chia s và đa d ng hóa r i ro đ t ng c

ng

c i ti n hàng hóa trung gian.
M t khác, khi th tr

ng tài chính phát tri n đ n m t m c đ nào đó có th t o đi u

ki n cho các công ty n

c ngoài ti p c n đ

c ngu n v n đ m r ng đ u t t i n

s t i, t đó khuy ch tán công ngh vào các công ty trong n

c s t t h n (Hermes và

Lensink, 2003). Nh v y, s phát tri n tài chính là y u t xúc tác giúp n n kinh t n
ti p nh n FDI h p thu đ

c

c

c đ y đ h n l i ích t dòng v n này mang l i. H n th n a,

m t qu c gia có h th ng tài chính phát tri n v ng m nh s ít b

nh h

ng b i nguy

c các cu c kh ng ho ng tài chính ti n t x y ra (Bordo và Meissner, 2006).
2.2. Các nghiên c u th c nghi m tr
2.2.1. M i quan h c a FDI t i t ng tr
Nh đư đ c p
tr

c đơy
ng kinh t

trên, có r t nhi u tài li u nghiên c u m i quan h gi a FDI v i t ng

ng kinh t và c ng cho ra các tranh lu n khác nhau v m i quan h này. Tr

ch t


10

xem xét l p lu n c a nhóm nghiên c u cho r ng FDI giúp thúc đ y t ng tr
t in

ng kinh t

c ti p nh n FDI. C th các nghiên c u bao g m:

De Mello (1999): Trong bài nghiên c u này, tác gi nghiên c u nh h
s tích l y v n, t ng s n l

ng c a FDI t i

ng n n kinh t và t ng các y u t gia t ng n ng su t t i các

qu c gia ti p nh n ngu n v n FDI. B ng ph

ng pháp phân tích d li u th i gian và c

d li u b ng đ i v i các qu c gia trong giai đo n 1970-90, lên k t lu n c a tác gi khá
thuy t ph c.

c bi t, tác gi phân m u nghiên c u ra làm 2 nhóm, m t là các qu c gia

thu c nhóm OECD - các n
n

c phát tri n c ng là các n

c không thu c OECD ( non- OECD) ch y u là các n

c đi đ u t , nhóm kia là các
c đang và kém phát tri n và

c ng là các qu c gia ti p nh n ngu n v n FDI.

i v i d li u th i gian, ban đ u tác

gi đi ki m đ nh tính d ng c a các bi n t ng tr

ng s n l

n

c ngoài FDI theo ph

ng và l

ng pháp Dickey-Fuller. N u chu i d li u

ng v n đ u t

qu c gia nào

không d ng có tính d ng t i I(0) thì s b lo i b kh i m u nghiên c u. Sau b

c 1,

m u nghiên c u s bao g m nh ng qu c gia có chu i bi n th i gian d ng t i I(0) và
các qu c gia này s đ

c phân ra làm 2 nhóm OECD và non-OECD. Ti p theo, đ bi t

FDI có tác đ ng t i t ng tr

ng kinh t trong dài h n hay không tác gi đi ki m đ nh

tính đ ng liên k t c a hai bi n này. S d ng mô hình VAR hai bi n v i m u các qu c
gia có tính d ng I(0)

b

c đ u tiên.

i v i d li u b ng, tác gi s d ng mô hình

h i quy Fixed-effect k t h p IV. Bi n công c đ

c s d ng chính là bi n đ tr c a

bi n ph thu c. K t qu c a nghiên c u ch ra r ng, FDI h tr t ng tr

ng kinh t

trong dài h n thông qua vi c chuy n giao công ngh và s tích l y v n nh ng ch y u
là nh vào các k thu t công ngh tiên ti n. Và k t lu n FDI có tác đ ng trong dài h n
đ n t ng tr

ng kinh t t i các qu c gia nh n v n thông qua vi c chuy n giao công

ngh k thu t, tích l y v n và gia t ng ngu n nhân l c.
Lipsey (1999): Theo bài kh o sát c a tác gi v vai trò FDI trong dòng v n qu c t thì
dòng v n FDI ít bi n đ ng h n so v i các dòng v n d u t khác là do ph n l i nhu n


11

gi l i đ tái đ u t c a các công ty n
chi u ho c ch m thay đ i h
dòng FDI có xu h

c ngoài. Do đó, FDI th

ng t m t n

ng ít có xu h

ng đ o

c này qua qu c gia khác. K t lu n các

ng n đ nh h n so v i các ngu n v n khác thay th , vì các nhà đ u

t s t n kém h n khi đ o ng
h n đ u t gián ti p n

c dòng v n FDI và ít nh y c m v i các cú s c toàn c u

c ngoài.

Nigel Driffield and Chris Jones (2013): Nghiên c u nh h
dòng ki u h i đ n t ng tr

ng c a FDI, v n ODA và

ng kinh t t i các qu c gia đang phát tri n trên th gi i, giai

đo n 1984-2007. B ng vi c s d ng ph

ng pháp 3SLS đ x lý hi n t

ng n i sinh,

tác gi đư tìm th y nh ng k t qu khá thú v là: FDI và dòng ki u h i đ u tác đ ng tích
c c đ n t ng tr

ng kinh t , trong khi đó ngu n vi n tr ODA l i d

tr cho t ng tr

ng kinh t , th m chí h s

cl

cl

ng nh không h

ng c a nó còn mang d u âm. H s

ng c a FDI và dòng ki u h i có đ l n g n b ng nhau (l n l

0.1101), đi u này cho th y dòng ki u h i có vai trò t
giúp thúc đ y t ng tr

ng đ

t 0.1246 và

ng nh FDI trong vi c

ng kinh t . T đó cho th y t m quan tr ng c a dòng ki u h i

c ng không kém gì so v i ngu n v n FDI.
Tuy nhiên, m t s nghiên c u không ch ra đ
h gi a FDI và t ng tr

c k t qu có ý ngh a th ng kê m i quan

ng kinh t . C th là:

Aitken và Harrison (1999): S d ng d li u b ng c a h n 4.000 nhà máy t i Venezuela

t n m 1976 đ n n m 1989, tác gi xác đ nh có hai tác đ ng c a đ u t tr c ti p n
ngoài vào các doanh nghi p trong n
đ ut n

c ngoài có t

c.

u tiên, vi c gia t ng v n c ph n c a nhà

ng quan v i s gia t ng n ng su t t i các nhà máy có ít h n 50

nhân viên, cho th y r ng các nhà máy này đ
ch s h u n
nh h

c

ch

ng l i t nh ng l i th s n xu t c a

c ngoài. Th hai, chúng ta th y r ng vi c gia t ng s h u n

ng tiêu c c đ n n ng su t c a các doanh nghi p thu c s h u trong n

c ngoài
c xét

trong cùng ngành. Nh ng tác đ ng tiêu c c r t l n và m nh m trong các mô hình k

thu t thay th . M c dù các nghiên c u tr

c đây th

ng th y tác đ ng tích c c, nh ng


12

k t qu này có th đ

c gi i thích b i các xu h

ng đa qu c gia đ xác đ nh l nh v c

s n xu t hi u qu nh t và đ đ u t vào các nhà máy n ng su t cao h n. Qua nghiên
c u th c nghi m cung c p b ng ch ng cho th y r ng tác đ ng ròng c a s h u n
ngoài vào n n kinh t là khá nh . Khi

cl

ng b ng ph

c

ng pháp WLS (Weighted

least-squares) thì cho th y nh ng tác đ ng tích c c t FDI mang l i cho các doanh
nghi p n i đ a l n h n nh ng tác đ ng tiêu c c mà nó mang l i. Tuy nhiên, v i
ph

ng pháp ti p c n khác thì tác đ ng ròng t FDI t i các doanh nghi p n i đ a l i là

tiêu c c. Tác gi k t lu n r ng có nh ng l i ích t đ u t n

c ngoài, nh ng mà nh ng

l i ích nh v y xu t hi n t các d án/ công ty liên doanh. Tác gi không tìm th y b ng
ch ng v s t n t i c a "lan t a" công ngh t các công ty n
nghi p trong n

c. i u này có th đ

c ngoài v i các doanh

c gi i thích là do m c đ đ u t n

c ngoài t i

Venezuela có th quá th p, ho c n n kinh t ch a phát tri n đ y đ ho c đa d ng hóa,
đ nh n đ

c l i ích to l n t s hi n di n ngu n v n đ u t tr c ti p n

t lan t a có th l n h n t i nh ng n n kinh t đ nh h

ng xu t kh u nh

c ngoài. Y u
ông Á.

Ghosh (2003): Phân tích d a trên cu c kh ng ho ng t i Malaysia vào nh ng n m
1997. V hi n t
các n

c

ng c a dòng v n t i t ng tr

ng kinh t và kh ng ho ng tài chính

ông Nam Á nói chung và Malaysia nói riêng. Bài vi t tìm cách gi i thích

vi c dòng v n không đ

c ki m soát t i m t n n kinh t m s d n đ n t ng tr

không b n v ng. Tác gi th y r ng: T c đ t ng tr
t ng tr

ng c a ti t ki m trong m t th i gian dài tr

i u này đư d n đ n (i) t ng tr

c khi cu c kh ng ho ng x y ra.

c ngoài và (iii) gia t ng các ngh a v

c ngoài c ng nh vay n bên ngoài. Do đó, vi c t ng tr

ng này là không b n

v ng. Các nghiên c u c a Ngân hàng Th gi i (1993) cho th y t ng tr
m ts n
h

c

t quá t c đ

ng không có c s t thu nh p và s gia t ng l m

phátν (ii) có s ph thu c vào các nhà đ u t n
v in

ng c a đ u t đư v

ng

ng kinh t

ông Nam Á nh Indonesia, Malaysia và Singapore ch y u theo đ nh

ng đ u t ch không ph i theo đ nh h

ng công ngh . Vì v y, vi c t ng tr

ng t i

các qu c gia này s d a trên s thâm h t v n nhi u h n t c là s d ng đ ng v n ch a

13

hi u qu . Bên c nh đó, s l u chuy n v n qu c t d n đ n s mong manh c a h th ng
t giá h i đoái c đ nh. Không th ph nh n r ng dòng v n nh là m t v c u tinh cho
nh ng n n kinh t non tr ν nh ng nó c ng góp ph n gián ti p t o ra cu c kh ng ho ng
tài chính. K t lu n r ng m c dù dòng v n l n có l i cho t ng tr

ng kinh t , nh ng nó

c ng có th t o ra các v n đ làm cho n n kinh t v mô d b t n th

ng và thi u b n

v ng. Do đó nh ng tình hu ng nh v y vi c xu t hi n các cu c kh ng ho ng tài chính
có nhi u kh n ng x y ra.
Basu, P., and Guariglia, A. (2007): Tác gi nghiên c u th c nghi m t i 119 n
phát tri n trong giai đo n 1970-1999, d a trên ph

c đang

ng pháp h i quy GMM. Các bi n

công c trong mô hình GMM là các bi n đ c l p đ

c l y đ tr 1,2 và 3 n m, cùng

v i đó là bi n sai phân b c 1 c a bi n đ c l p. Trong bài nghiên này, tác gi nghiên
c u cách d n truy n tác đ ng t y u t v n n

c ngoài t i ngu n nhân l c và vi c b t

bình đ ng thu nh p. Tác gi đư phát tri n m t mô hình t ng tr

ng c a m t n n kinh t

kép trong đó khu v c truy n th ng (nông nghi p) đang s d ng nh ng công ngh l c
h u, trong khi FDI là đ ng l c t ng tr

ng trong l nh v c công nghi p hi n đ i. Vì v y

dòng v n FDI có th s đ y nhanh quá trình phân c c gi a hai khu v c. M t m t, FDI
thúc đ y quá trình công nghi p hóa t i qu c gia ti p nh n v n, m t khác FDI làm cho
t m quan tr ng t

ng c a khu v c n ng truy n th ng (nông nghi p) trong t ng th n n

kinh t s gi m. Các d đoán chính c a mô hình có th đ

c tóm t t nh sau: FDI làm

gia t ng s b t bình đ ng trong thu nh p hay nói cách khác làm gia t ng kho ng cách
giàu nghèo trong xư h iν FDI thúc đ y t ng tr

ng kinh t ν FDI và t tr ng nông

nghi p trong GDP có m i quan h tiêu c c.
Hermes và Lensink (2003) t i 67 qu c gia giai đo n 1970-1995, s

d ng ch s

LCREDP là Log t s kho n tín d ng ngân hàng cung c p cho khu v c t nhân trên
GDP đ đ i di n cho ch s phát tri n tài chính. M c tiêu c a nghiên c u đ ch ng
minh FDI thúc đ y t ng tr

ng kinh t hay không là còn ph i ph thu c vào m t s đ c


14

đi m chính c a n

c ch nhà, ho c kh n ng h p th ngu n v n. M t trong nh ng y u

t quy t đ nh đ n vi c FDI có khích thích t ng tr

ng kinh t hay không đó là y u t

th tr

ng tài chính n i đ a có v ng m nh và phát tri n. K t lu n c a bài nghiên c u là

th tr

ng tài chính phát tri n s giúp gia t ng s lan truy n công ngh k thu t t i các

doanh nghi p n i đ a. Tác gi đ a ra các lý do sau đ gi i thích cho k t lu n v a nêu
trên:
Th nh t, h th ng tài chính nh h

ng đ n vi c phân b các ngu n l c tài chính m t

cách hi u qu t i các d án đ u t . H th ng tài chính có th đóng góp vào t ng tr

ng

kinh t thông qua hai kênh chính đó là: M t m t, nó huy đ ng ti t ki mν đi u này làm
gia t ng ngu n l c tài chính s n có đ tài tr đ u t . M t khác, nó sàng l c và giám sát
các d án đ u t ν đi u này góp ph n vào vi c nâng cao hi u qu c a các d án. Vi c h
th ng tài chính trong n

c phát tri n h n s có kh n ng huy đ ng ti t ki m nhi u h n,

rà soát và giám sát các d án đ u t t t h n, do đó góp ph n t ng tr

ng kinh t cao

h n.
Th hai, Các doanh nghi p trong n
tranh hay do có s liên k t v i n

c do các y u t nh nhu c u s n xu t, s c nh
c ngoài nên h c n nâng c p công ngh hi n có.

Nh ng các đ u t liên quan đ n nâng c p ho c áp d ng các công ngh m i thì có nhi u
r i ro h n so v i các d án khác và th
l

ng nh ng d án nh v y c n tiêu t n m t

ng v n đ u t ban đ u r t l n. Chính h th ng tài chính nói chung và các t ch c tài

chính chuyên bi t nói riêng, có th giúp gi m thi u nh ng r i ro và tài tr cho nh ng
d án này, t đó kích thích các doanh nghi p trong n
công ngh hi n có ho c áp d ng công ngh m i đ
ngoài. Vì v y, các t ch c tài chính nh h
do đó nâng cao t c đ t ng tr

c ah t in

c gi i thi u t các công ty n

c

ng tích c c đ n t c đ đ i m i công ngh ,

ng kinh t .

Cu i cùng, s phát tri n h th ng tài chính trong n
các công ty n

c th c hi n vi c nâng c p các

c c ng quy t đ nh đ n m c đ mà

c ngoài s có th vay đ m r ng các ho t đ ng nghiên c u, sáng t o
c ch nhà, đi u này s t ng thêm ph m vi lan truy n công ngh t i các

15

doanh nghi p trong n

c. FDI đ

c đo b ng lu ng tài chính ch y vào trong m t qu c

gia, nh ng đó có th ch là m t ph n c a FDI vào các n
các kho n đ u t khác đ
t i th tr

ng tài chính

tài chính trong n
các th tr

c tài tr thông qua vay n và / ho c gia t ng v n ch s h u
n

c s t i. Nh v y, tính s n có và ch t l

c c ng có th

khu ch tán công ngh
ng tài chính

c đang phát tri n, vì m t s

n

nh h

ng c a th tr

ng

ng đ n FDI và tác đ ng c a nó đ i v i s

c s t i. Quá trình khu ch tán này có th hi u qu h n khi
n

c s t i phát tri n t t h n, vì đi u này cho phép các công

ty con c a m t t p đoàn đa qu c gia (MNC) có th m r ng đ u t khi nó đư gia nh p
vào n

c ch nhà.

2.2.2. Phát tri n tài chính và t ng tr

ng kinh t

Các nghiên c u g n đây đư s d ng các ph

ng pháp ti p c n lý thuy t t ng tr

sinh đ làm sáng t vai trò c a phát tri n khu v c tài chính t i t ng tr

ng n i

ng kinh t .

King và Levine (1993) v i m u 80 qu c gia giai đo n 1960-1989, b ng vi c s d ng
các bi n mà Schumpeter (1911) đư đ c p, c th là t l cung ti n M3/GDP (LLY), t
l tài s n c a ngân hàng ti n g i trên t ng tài s n
trung

ngân hàng ti n g i và ngân hàng

ng (BANK), t l tín d ng t nhân trên t ng tín d ng n i đ a (PRIVATE), t l

tín d ng t nhân trên GDP (PRIVY) đ i di n cho m c đ phát tri n tài chính. B ng
ph

ng pháp 3SLS, tác gi tìm th y m i quan h d

c y cao gi a m c đ t ng tr
chính. M i quan h d

ng có ý ngh a th ng kê v i đ tin

ng GDP bình quân đ u ng

ng này đ

i và m c đ phát tri n tài

c gi i tích do phát tri n tài chính làm t ng l i nhu n

d a trên s đ i m i vi c cung c p ba d ch v . Nh ng d ch v này bao g m: đánh giá
hi u qu c a các d án đ u t thông qua vi c thu th p các thông tinν kh n ng t p h p
và huy đ ng các ngu n ti t ki m t h gia đình đ cung c p cho đ u t phát tri n và
kh n ng chia s và đa d ng hóa r i ro đ t ng c

ng c i ti n hàng hóa trung gian.

Hermes và Lensink (2003): nghiên c u m u 67 qu c gia giai đo n 1970-1995, s d ng
ch s LCREDP là Log t s kho n tín d ng ngân hàng cung c p cho khu v c t nhân


16

trên GDP đư trình bày ph n 2.1. K t qu nghiên c u cho th y l nh v c tài chính có th
xác đ nh m c đ mà các công ty n
n

c ngoài có th đ m r ng các đ u t c a h

c s t i, đi u này s làm gia t ng s lan truy n công ngh t i các doanh nghi p n i

đ a. Do đó, quá trình khu ch tán này s có hi u qu h n m t khi n
tr

c s t i có th

ng tài chính phát tri n h n, vì đi u này cho phép các công ty con c a m t t p đoàn

đa qu c gia xây d ng đ u t m t khi nó gia nh p vào n

c s t i.

Bordo và Meissner (2006) đi xem xét vai trò c a n ngo i t trong các cu c kh ng
ho ng tài chính, trong giai đo n 1880-1913 và 1972-1997 t i m t s qu c gia trên th
gi i. Bài nghiên c u đi tìm hi u các cu c kh ng ho ng n , kh ng ho ng ti n t , kh ng
ho ng ngân hàng và m i t

ng quan gi a các lo i kh ng ho ng này. Các kho ng n

ngo i t là r t nguy hi m cho n n kinh t , đ c bi t n u không đ

c qu n lý ch t ch .

Tuy nhiên, tác gi tìm th y b ng ch ng m nh m r ng vi c ti p xúc v i n ngo i t l n
ch a ch c đư d n t i vi c x y ra kh ng ho ng n , kh ng ho ng ti n t hay ngân hàng,
mà theo l th

ng thì vi c ti p xúc cao v i r i ro v n ngo i t s d d n t i kh ng

ho ng n . K t qu th ng kê c a bài nghiên c u cho th y t i các n

c nh Canada,

Australia, M , New Zealand có m c đ ti p xúc v i r i ro vay n ngo i t cao (kho ng
50-60%) nh ng các n

c này l i ít x y ra kh ng ho ng. B i vì các qu c gia này có h

th ng tài chính v ng m nh, các t ch c tài chính phát tri n và ph n l n vi c vay m

n

là đ đ u t s n xu t. Vì v y, m t qu c gia có h th ng tài chính hi u qu s ít nh y
c m v i r i ro khi m t cu c kh ng ho ng tài chính n ra trong b i c nh r i lo n kinh t
và ch ng ch i b n b h n khi đ i m t v i cu c kh ng ho ng x y ra.
Manoel Bittencourt (2011), đi nghiên c u th c nghi m đ xem li u phát tri n tài chính
có th c s thúc đ y kinh t nh lý thuy t c a Schumpeter đư nói. Tác gi đi ki m tra
b n qu c gia t i M Latin (bao g m Argentina, Bolivia, Peru và Brazil), giai đo n
1980-2007 và b ng ph

ng pháp phân tích d li u b ng th i gian. Tác gi c ng l y M2

làm ch s đ i di n cho phát tri n tài chính. K t qu , bài nghiên c u đư công nh n lý