khảo sát khả năng đáp ứng miễn dịch của gà tàu vàng đối với vaccine bal – ibd của singapore phòng bệnh gumboro

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA NÔNG NGHIỆP & SINH HỌC ỨNG DỤNG

NGUYỄN NGỌC TRANG

KHẢO SÁT KHẢ NĂNG ĐÁP ỨNG MIỄN DỊCH CỦA
GÀ TÀU VÀNG ĐỐI VỚI VACCINE BAL – IBD CỦA
SINGAPORE PHÒNG BỆNH GUMBORO

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP NGÀNH THÚ Y

Cần Thơ, 12/2013


TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA NÔNG NGHIỆP & SINH HỌC ỨNG DỤNG
BỘ MÔN THÚ Y

Luận văn tốt nghiệp
Ngành: THÚ Y

KHẢO SÁT KHẢ NĂNG ĐÁP ỨNG MIỄN DỊCH CỦA
GÀ TÀU VÀNG ĐỐI VỚI VACCINE BAL – IBD CỦA
SINGAPORE PHÒNG BỆNH GUMBORO

Giáo viên hướng dẫn:
Huỳnh Ngọc Trang

Sinh viên thực hiện:
Nguyễn Ngọc Trang
MSSV: LT11672

Lớp: CN1167L1

Cần Thơ, 12/2013


TRƢỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA NÔNG NGHIỆP SINH HỌC & SINH HỌC ỨNG DỤNG
BỘ MÔN THÚ Y

Đề tài: “Khảo sát khả năng đáp ứng miễn dịch của gà Tàu vàng đối với vaccine
Bal-IBD phòng bệnh Gumboro của Singapore”, do sinh viên Nguyễn Ngọc
Trang thực hiện tại trại thực nghiệm Ba Hoàng, phường Thới An Đông, quận
Bình Thuỷ, Thành Phố Cần Thơ và phòng thí nghiệm bệnh truyền nhiễm, Bộ môn
Thú y Khoa Nông Nghiệp và Sinh Học Ứng Dụng, trường Đại Học Cần Thơ, từ
tháng 7 đến tháng 11 năm 2013.

Cần Thơ, ngày… tháng…năm 2013

Cần Thơ, ngày… tháng…năm 2013

Duyệt bộ môn

Duyệt giáo viên hướng dẫn

Huỳnh Ngọc Trang

Cần Thơ, ngày… tháng…năm 2013
Duyệt Khoa Nông Nghiệp & Sinh Học Ứng Dụng

i

LỜI CẢM ƠN
Xin kính dâng lòng biết ơn sâu sắc đến Ba Mẹ, người đã sinh ra và nuôi dưỡng
tôi.
Xin chân thành cảm ơn:
Cô Huỳnh Ngọc Trang đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn
này.
Thầy Trần Ngọc Bích cố vấn học tập đã dìu dắt chúng tôi trong suốt quá trình học
tập.
Quý Thầy, Cô Bộ môn Chăn nuôi và Bộ môn Thú y, Khoa Nông Nghiệp và Sinh
Học Ứng Dụng, trường Đại Học Cần Thơ đã cung cấp những kiến thức quý báu
trong suốt quá trình học tập.
Tập thể các bạn lớp Thú y liên thông khoá 37 đã động viên và giúp đỡ tôi trong 2
năm học vừa qua.
Xin chúc quý Thầy Cô, người thân và bạn bè tôi lời chúc sức khoẻ và thành công.
Cuối cùng, tôi xin cám ơn đến Hội Đồng Ban Giám Khảo đã dành thời gian đọc,
xem xét và đóng góp những ý kiến quý báo cho đề tài tốt nghiệp của tôi.

Nguyễn Ngọc Trang

ii


MỤC LỤC
Trang duyệt ......................................................................................................... i
Lời cảm ơn ......................................................................................................... ii
Mục lục ............................................................................................................. iii
Danh mục chữ viết tắt ........................................................................................ v
Danh sách hình.................................................................................................. vi

Danh sách bảng ................................................................................................ vii
Tóm lược ......................................................................................................... viii
Chƣơng 1 ĐẶT VẤN ĐỀ ................................................................................. 1
Chƣơng 2 CƠ SỞ LÝ LUẬN .......................................................................... 2
2.1. Khái quát về bệnh Gumboro và tình hình nghiên cứu ................................ 2
2.1.1. Khái quát về bệnh Gumboro ............................................................... 2
2.1.2. Tình hình nghiên cứu bệnh Gumboro trên thế giới ............................. 2
2.1.3. Tình hình nghiên cứu bệnh Gumboro trong nước ............................... 3
2.2. Căn bệnh học .............................................................................................. 5
2.2.1. Đặc điểm hình thái, cấu trúc của virus Gumboro ................................ 5
2.2.2. Sức đề kháng của virus đối với tác nhân lý hóa .................................. 6
2.2.3. Truyền nhiễm học bệnh Gumboro....................................................... 6
2.3. Cơ chế sinh bệnh ......................................................................................... 7
2.4. Miễn dịch học ............................................................................................. 8
2.5. Triệu chứng và bệnh tích ............................................................................ 9
2.5.1. Triệu chứng ......................................................................................... 9
2.5.2. Bệnh tích ............................................................................................ 10
2.6. Chẩn đoán ................................................................................................. 12
2.6.1. Chẩn đoán lâm sàng .......................................................................... 12
2.6.2. Chẩn đoán huyết thanh học ............................................................... 12
2.6.3. Chẩn đoán phân biệt .......................................................................... 13
2.7. Phòng bệnh và điều trị .............................................................................. 14
2.7.1. Phòng bệnh ........................................................................................ 14
2.7.2. Điều trị ............................................................................................... 15
2.8. Vaccine ..................................................................................................... 15
2.8.1. Khái quát chung về vaccine ............................................................ 15
2.8.2. Vacccine Gumboro nhược độc đông khô (Bal – IBD B38 của
Bestar) ...................................................................................................... 16
Chƣơng 3 PHƢƠNG TIỆN VÀ PHƢƠNG PHÁP THÍ NGHIỆM ........... 17

iii


3.1. Nội dung ................................................................................................... 17
3.2. Phương tiện thí nghiệm ............................................................................. 17
3.2.1. Thời gian và địa điểm ........................................................................ 17
3.2.2. Đối tượng thí nghiệm ........................................................................ 17
3.2.3. Vật liệu thí nghiệm ............................................................................ 17
3.3. Phương pháp tiến hành ............................................................................. 18
3.3.1. Phương pháp nuôi gà thí nghiệm....................................................... 18
3.3.2. Bố trí thí nghiệm................................................................................ 19
3.3.3. Phương pháp lấy mẫu ........................................................................ 20
3.3.4. Phương pháp xét nghiệm ................................................................... 20
3.4. Các chỉ tiêu theo dõi ................................................................................. 23
3.5. Phương pháp xử lý số liệu ........................................................................ 23
Chƣơng 4 KẾT QUẢ THẢO LUẬN ............................................................ 24
4.1. Tình trạng sức khỏe của đàn gà sau khi tiêm vaccine .............................. 24
4.2. Kết quả kiểm tra kháng thể thụ động mẹ truyền trên gà Tàu thí nghiệm . 24
4.3. Khả năng bảo hộ của vaccine Gumboro đối với giống gà Tàu vàng ........ 25
4.4. Tăng trưởng của gà Tàu vàng qua các giai đoạn ...................................... 27
4.4.1. Kết quả tăng trọng, tiêu tốn thức ăn của gà Tàu giai đoạn 0 – 4
tuần tuổi ...................................................................................................... 27
4.4.2. Kết quả tăng trọng, tiêu tốn thức ăn của gà Tàu giai đoạn 4 – 12
tuần tuổi ...................................................................................................... 28
Chƣơng 5 KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ .......................................................... 29
5.1. Kết luận ..................................................................................................... 29
5.2. Đề nghị ...................................................................................................... 29
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................. 30

iv

DANH SÁCH CHỮ VIẾT TẮT

Viết tắt

Nguyên chữ

AGP

Agar Gel Precipitation

Ctv

Cộng tác viên

ELISA

Enzyme Linked Immuno Sorbent Assay

IBD

Infectious Bursal Disease

IBDV

Infectious Bursal Disease Virus

OD

Optical Density

TMB

Teramethyl benzidine

v


DANH SÁCH HÌNH

Hình

Tựa hình

Trang

2.1

Mô hình cấu trúc virus Gumboro

5

2.2

Gà bệnh suy nhược và lờ đờ

10

2.3

Cơ đùi xuất huyết thành từng vệt

11

2.4

Túi Fabricius sưng to, niêm mạc sung huyết và xuất huyết

11

2.5

Biến đổi túi Fabricius trong bệnh Gumboro

11

2.6

Vaccine nhược độc Gumboro

16

3.1

Sơ đồ bố trí huyết thanh xét nghiệm ELISA

21

vi

DANH SÁCH BẢNG

Bảng

Tựa bảng

Trang

3.1

Quy trình phòng bệnh chung

19

3.2

Sơ đồ bố trí thí nghiệm

20

4.1

Kết quả kiểm tra kháng thể thụ động mẹ truyền trên gà thí
nghiệm

24

4.2

Tỷ lệ đáp ứng miễn dịch sau khi tiêm vaccine lần hai 14 ngày
(lúc gà 35 ngày tuổi)

25

4.3

Tỷ lệ đáp ứng miễn dịch sau khi tiêm vaccine lần hai 28 ngày
(lúc gà 49 ngày tuổi)

26

4.4

Tỷ lệ đáp ứng miễn dịch sau khi tiêm vaccine lần hai lúc gà 80
ngày tuổi

26

4.5

Kết quả tăng trọng, tiêu tốn thức ăn của gà Tàu giai đoạn 0-4
tuần tuổi

27

4.6

Kết quả tăng trọng, tiêu tốn thức ăn của gà Tàu giai đoạn 4-12

tuần tuổi

28

vii


TÓM LƯỢC

Đề tài “Khảo sát khả năng đáp ứng miễn dịch của gà Tàu vàng đối với vaccine
Bal-IBD phòng bệnh Gumboro của Singapore” được thực hiện tại trại gà thực
nghiệm Ba Hoàng, phường Thới An Đông, quận Bình Thuỷ, thành phố Cần Thơ
từ tháng 7/2013 đến tháng 11/2013. Nhằm khảo sát độ dài miễn dịch của kháng
thể thụ động và khả năng đáp ứng miễn dịch của gà Tàu vàng đối với vaccine
Gumboro Bal-IBD của Singapore qua xét nghiệm ELISA. Qua thời gian nghiên
cứu chúng tôi ghi nhận kết quả: Kháng thể thụ động mẹ truyền bảo hộ 100% gà
con đến 10 ngày tuổi. Kiểm tra khả năng đáp ứng miễn dịch sau khi tiêm phòng
vaccine lần 2 được 14 ngày (gà 35 ngày tuổi), 100% gà đều có đáp ứng miễn dịch
với hiệu giá kháng thể 804±194 đủ bảo hộ gà chống bệnh Gumboro. Ở 49 ngày
tuổi, tỷ lệ gà có miễn dịch với virus Gumboro vẫn là 100% và hiệu giá kháng thể
trung bình là 5527±561. Hiệu giá vẫn đạt ở mức cao (7997±392) ở thời điểm 80
ngày tuổi và 100% gà được bảo hộ. Qua theo dõi khả năng tăng trưởng của gà
được kết quả như sau: Trọng lượng của gà Tàu ở 4 tuần tuổi đạt 258-259,40
gram/con, tăng trọng bình quân 7,88-7,91 gram/con/ngày, hệ số chuyển hoá thức
ăn từ 2,22-2,27 gram thức ăn/gram tăng trọng. Ở 12 tuần tuổi đạt 1295,501356,50 gram/con, tăng trọng bình quân 18,53-19,59 gram/con/ngày, hệ số
chuyển hoá thức ăn từ 3,14-3,22 kg thức ăn/kg tăng trọng. Chưa thấy có sự ảnh
hưởng của việc lấy máu định kỳ kiểm tra kháng thể lên tăng trọng của gà.

viii

Chƣơng 1 ĐẶT VẤN ĐỀ
Trong nhiều năm qua, bệnh Gumboro là một trong những bệnh gây thiệt hại
lớn cho ngành chăn nuôi gà tại nhiều địa phương ở nước ta. Bệnh không những
gây tỷ lệ chết cao mà còn làm suy giảm miễn dịch, làm thất bại các chương trình
chủng ngừa các bệnh truyền nhiễm khác (Nguyễn Bá Thành, 2006).
Bệnh Gumboro là một bệnh cấp tính do virus gây ra ở gia cầm. Bệnh có đặc
điểm là gây viêm túi Fabricius, xuất huyết cơ ngực, cơ đùi, làm hoại tử thận và
đặc biệt làm suy giảm hệ thống miễn dịch hoặc mất khả năng đáp ứng miễn dịch
đối với vaccine phòng các bệnh khác và dễ bị cảm nhiễm các bệnh truyền nhiễm
khác. Bệnh thường xảy ra khi gà ở giai đoạn từ 3 - 6 tuần tuổi, tỷ lệ nhiễm bệnh
có thể lên đến 100% và tỷ lệ chết có thể từ 20 - 50% (Phạm Sĩ Lăng và Nguyễn
Thiện, 2004). Vì vậy, trong chăn nuôi gà, nhất là chăn nuôi tập trung với số lượng
lớn, biện pháp quan trọng là phòng bệnh bằng vaccine, tạo miễn dịch chủ động
đặc hiệu cho con vật.
Trên thị trường nước ta hiện nay có khá nhiều loại vaccine nhập như:
vaccine D78 của Intervet Hà Lan, Bal-IBD của Singapore, Medivac Gumboro B
của Indonesia được sản xuất từ nhiều nước khác nhau và vaccine trong nước. Sự
đa dạng phong phú về chủng loại, tên gọi gây không ít khó khăn cho người chăn
nuôi khi muốn sử dụng vaccine. Có không ít trường hợp lần đầu dùng một loại
vaccine, lần sau dùng vaccine khác trên cùng một đàn gà và hậu quả là đàn gà đã
phòng vaccine nhưng bệnh Gumboro vẫn xảy ra.
Từ thực tế trên chúng tôi tiến hành đề tài: “Khảo sát khả năng đáp ứng
miễn dịch của gà Tàu vàng đối với vaccine Bal-IBD phòng bệnh Gumboro
của Singapore”. Từ kết quả nghiên cứu là cơ sở khoa học khuyến cáo một cách
phù hợp và hiệu quả cho việc sử dụng vaccine phòng bệnh Gumboro cho đàn gà.
Mục tiêu đề tài:
Khảo sát khả năng đáp ứng miễn dịch của giống gà Tàu vàng sau tiêm phòng đối
với vaccine Gumboro.
Theo dõi khả năng sinh trưởng và phát triển của giống gà Tàu vàng.

1


Chƣơng 2 CƠ SỞ LÝ LUẬN
2.1 Khái quát về bệnh Gumboro và tình hình nghiên cứu
2.1.1 Khái quát về bệnh Gumboro
Bệnh Gumboro là bệnh truyền nhiễm của gà do virus gây ra. Bệnh chỉ biểu
hiện triệu chứng lâm sàng khi gà mắc bệnh ở giai đoạn trên 1-2 tuần tuổi, nhưng
rõ nhất ở giai đoạn 4-8 tuần tuổi. Trong giai đoạn này tỷ lệ gà bệnh có thể lên đến
100% và tỷ lệ chết có thể từ 20-50%. Bệnh gây suy giảm miễn dịch trầm trọng
cho nên việc tiêm phòng vaccine khác trên những đàn gà bệnh Gumboro thường
cho hiệu quả không cao. Gà bệnh có biểu hiện ủ rũ, xù lông, tiêu chảy phân trắng
hoặc vàng. Bệnh tích quan trọng là túi Fabricius sưng to, xuất huyết. Bệnh diễn ra
hầu hết ở các nước trên thế giới có chăn nuôi gà công nghiệp (Nguyễn Xuân Bình
và ctv, 2005).
2.1.2 Tình hình nghiên cứu bệnh Gumboro trên thế giới
Bệnh Gumboro được mô tả lần đầu tiên trên thế giới vào năm 1957 tại vùng
Gumboro, thuộc bang Delaware của Mỹ. Đến năm 1962, Cosgrove đã mô tả bệnh
Gumboro và đã phân lập được virus này trên phôi trứng từ 9 đến 10 ngày tuổi.
Cũng vào năm 1962, Winterfield và Hitchner tiến hành một thí nghiệm sàng lọc
khẳng định đây là tác nhân gây bệnh mới – bệnh viêm túi Fabricius truyền nhiễm.
Theo Hichner (1970), gọi bệnh do Cosgrove phát hiện được gọi chính thức
là bệnh viêm túi Fabricius truyền nhiễm (Infectious Bursal Disease - IBD) hay
còn gọi là bệnh Gumboro. Virus gây bệnh được gọi là virus gây viêm túi
Fabricius truyền nhiễm (Infectious Bursal Disease Virus).
Tại châu Á, năm 1966 bệnh Gumboro được phát hiện ở Israel, năm 1973 tại
Thái Lan, bệnh xuất hiện trên đàn gà nuôi công nghiệp. Năm 1974, Hirai phát
hiện bệnh Gumboro nhờ kiểm tra kháng thể kháng Gumboro có trong huyết thanh
những đàn gà không được sử dụng vaccine. Trong thời gian này tại Đài Loan,

Trung Quốc dịch bệnh xảy ra liên tiếp, tỷ lệ chết cao từ 40 - 50 % (Nguyễn Bá
Thành, 2006).
Năm 1972, Allan et al. đã công bố đặc tính gây suy giảm miễn dịch ở gà con
của virus Gumboro. Mc Ferran et al. (1980), thông báo về sự tồn tại của serotype
2 và việc phát hiện các biến chủng của serotype 1 ở vùng chăn nuôi gà công
nghiệp Delmarva làm cho việc khống chế bệnh trở nên phức tạp hơn
2


(Rosenberger et al., 1985). Các biến chủng này đã gây bệnh cho đàn gà đã có
kháng thể thụ động kháng virus Gumboro chuẩn và khác với các chủng chuẩn về
đặc tính sinh học (Rosenberger et al., 1985).
Theo Hirai (1979), ở Nhật Bản khi kiểm tra huyết thanh đàn gà không chủng
ngừa vaccine Gumboro có đến 60% có kháng thể kháng virus Gumboro. Vào năm
1988 trường đại học Georgia (Mỹ) đã phân lập được 2 chủng mới của serotype 1
ở gà thịt mà tính kháng nguyên khác với serotype điển hình (Standard IBD virus).
Hai chủng mới phân lập này gây teo túi Fabricius trong vòng 3 ngày và gây ức
chế miễn dịch mà không có triệu chứng lâm sàng rõ ràng (trích dẫn Nguyễn Bá
Thành, 2006).
Ở Thái Lan từ năm 1990, bệnh Gumboro đã gây tổn thất đáng kể cho chăn
nuôi gà công nghiệp (Chaisingha et al., 1992). Năm 1992 phát hiện bệnh
Gumboro ở Hungari, các nhà nghiên cứu cũng đã đưa ra kết luận virus gây bệnh
phân lập được từ gà bệnh ở Hungari có cấu trúc kháng nguyên giống với các
chủng virus độc lực cao đã được phát hiện ở châu Âu.
Năm 1991, các nhà nghiên cứu đã công bố dịch và phân lập được virus
Gumboro cường độc từ những gà nghi bệnh tại Ai Cập, Malaysia, Kenia,
Singapore. Châu Mỹ là nơi đầu tiên phát hiện bệnh nhưng theo thông báo của tổ
chức thú y thế giới tình hình dịch bệnh ở châu lục này không dữ dội, chỉ rất ít
nước báo cáo phát hiện thấy bệnh Gumboro.
2.1.3 Tình hình nghiên cứu bệnh Gumboro trong nước

Tại Việt Nam, năm 1981 tại trại gà Cục hậu cần quân khu 5 – Đà Nẵng có
một đợt bệnh xảy ra làm chết 6460 con trên tổng số 23.310 con chiếm 27%, khi
đó chưa chẩn đoán ra bệnh (Nguyễn Đăng Khải, 1988). Năm 1982, Viện Thú Y
Quốc gia chính thức công bố bệnh Gumboro ở Việt Nam (Trần Minh Châu và
ctv, 1982).
Từ năm 1986, bệnh Gumboro xảy ra ồ ạt tại các trại gà công nghiệp. Đầu
tiên, người ta nghi đó là Newcastle nhưng qua dấu hiệu lâm sàng, bệnh tích đại
thể và những chẩn đoán phân biệt khác, người ta đã xác định là bệnh Gumboro
(Lê Văn Hùng, 1996). Những năm 1987 - 1989, bằng kỹ thuật chẩn đoán kết tủa
khuếch tán trên thạch (Agar Gel Precipitation - AGP), người ta cũng đã phát hiện
được nhiều gà giò, gà đẻ của một trại gà ở Hà Nội có kháng thể đặc hiệu kháng
virus Gumboro. Tỷ lệ AGP dương tính với kháng thể kháng virus Gumboro đạt
30 - 40% tổng số mẫu kiểm tra (Lê Thanh Hoà, 1992).
3


Ở Việt Nam giai đoạn từ 1986 – 1990 là thời kỳ chưa có vaccine phòng
bệnh Gumboro, thiếu kinh nghiệm phòng bệnh nên đã gây thiệt hại kinh tế
nghiêm trọng cho ngành chăn nuôi gà công nghiệp, tỷ lệ gà bị bệnh từ 80–90%, tỷ
lệ chết 30–40 % (Nguyễn Tiến Dũng, 1996). Theo số liệu của Cục Thú y từ năm
1986, nhiều tỉnh trong cả nước đều báo cáo có bệnh Gumboro như ở Hà Nội, Hà
Tây, Sơn La, Hòa Bình, Nam Định và Vĩnh Phúc. Các tỉnh phía Nam thường xảy
ra dịch trên đàn gà có quy mô từ 100 – 6.000 con ở cả chăn nuôi gia đình và quốc
doanh như ở Thành phố Hồ Chí Minh, Long An, Bình Thuận, Phan Thiết
(Nguyễn Bá Thành, 2006).
Từ năm 1989 – 1995 tình hình bệnh Gumboro không ngừng gia tăng, các
giống gà công nghiệp nuôi ở Việt Nam đều có thể mắc bệnh. Nếu như năm 1989
tỷ lệ đàn gà nhiễm bệnh 19,23% thì đến năm 1995 tăng lên 90,31% trong tổng số
đàn được kiểm tra (Lê Hồng Mận và Phương Song Liên, 1999).
Bệnh Gumboro vẫn đang là một trong những bệnh có tỷ lệ nhiễm cao nhất

khoảng 56,98% so với các bệnh khác trên gia cầm (Lê Văn Năm, 1996).
Nghiên cứu thấy rằng các chủng virus cường độc Gumboro Việt Nam hoàn
toàn thuộc nhóm phả hệ cùng chủng Gumboro châu Á (Lê Thanh Hòa, 2003).
Theo Nguyễn Bá Thành (2004), khi gây bệnh thực nghiệm chủng virus phân
lập tại địa phương gây bệnh cho gà Brown Nick vào 14 ngày tuổi có triệu chứng
và bệnh tích tương tự như triệu chứng và bệnh tích do chủng virus 52/70 gây
bệnh ở gà con còn kháng thể mẹ.
Nghiên cứu của Hoàng Thị Mỹ Hiền (2009), cho thấy sử dụng vaccine
Busaplex chống bệnh Gumboro cho gà đạt hiệu giá kháng thể bảo hộ lúc 42 ngày
tuổi cao nhất và hiệu quả kinh tế tốt nhất.
Theo Nguyễn Hồng Minh và ctv (2011), gà sử dụng 1 lần vaccine Gumboro,
hiệu giá kháng thể đạt cao nhất ở 28 ngày tuổi (914,23 ± 13,78 với vaccine đơn
giá và 823,25 ± 15,56 với vaccine đa giá). Gà sử dụng 2 lần vaccine Gumboro
vào lúc 7 và 14 ngày tuổi, hiệu giá kháng thể đạt cao nhất ở 42 ngày tuổi
(2289,79 ± 18,26 với vaccine đơn giá và 1995,01 ± 24,28 với vaccine đa giá).
Công cường độc vào lúc 42 ngày tuổi, toàn bộ gà được sử dụng vaccine đều
không bị tiêu chảy và không có bệnh tích ở túi Fabricius. Một tỷ lệ nhất định gà
sử dụng 1 lần vaccine có bệnh tích xuất huyết cơ đùi, cơ ngực (13,33% - vaccine
đơn giá, 20% - vaccine đa giá)

4


2.2 Căn bệnh học
2.2.1 Đặc điểm hình thái, cấu trúc của virus Gumboro
Virus gây bệnh Gumboro (Infectious Bursal Disease Virus = IBDV) thuộc
họ Birnaviridae, giống Birnavirus, là một loại virus trần, không có vỏ bọc ngoài
cùng, có cấu tạo hình khối đa diện, kích thước 55-65nm (Nick et al., 1976). Theo
Almeida and Moriris (1973), thì virus gây bệnh Gumboro có hai dạng hạt với
kích thước khác nhau: một dạng có đường kính 55-60nm với hình 6 cạnh và một

dạng thứ hai chỉ có đường kính 18-22nm tương tự như các Parvovirus. Trong
nguyên sinh chất tế bào bị nhiễm, có thể quan sát dưới kính hiển vi điện tử thấy
tập hợp virus Gumboro giống như tổ ong xếp đều đặn cạnh nhau. Mỗi một
nguyên sinh chất có thể chứa vài tập hợp virus nói trên (Phạm Sỹ Lăng và
Nguyễn Thiện, 2004).
Virus Gumboro là virus chứa ARN 2 sợi cuộn tròn, phân làm 2 đoạn riêng
biệt, vì vậy có tên là Birnavirus (Bi: hai; ARN: acid ribonucleic) nghĩa là virus có
2 đoạn ARN (Nguyễn Như Thanh, 1997).
Cấu tạo virus bao gồm acid ribonucleic bên trong, bao quanh nó là lớp
capsid cấu tạo bằng protein. Ngoài phần capsid virus không có vỏ bọc bằng lipid.
Do vậy, IBDV (Infectious bursal disease virus) có sức đề kháng cao khi tồn tại
ngoài thiên nhiên. Do không có vỏ bọc ngoài nên IBDV không mẫn cảm với ether
và chloroform, nhưng chúng rất mẫn cảm với formalin (Lê Văn Hùng, 1996).

Hình 2.1 Mô hình cấu trúc virus Gumboro
( />
5


2.2.2 Sức đề kháng của virus đối với tác nhân lý hóa
Virus Gumboro có sức đề kháng cao đối với hầu hết các chất sát trùng ngay
cả ether, chloroform, và các tác nhân môi trường. Virus có thể sống hàng tháng
trong chuồng trại, hàng tuần trong nước uống, thức ăn, phân. Virus có thể sống ở
560C trong 5 giờ, virus dễ bị tiêu diệt bởi phenol 0,5%, có nhiều bằng chứng cho
thấy virus không gây bệnh khi tiếp xúc với formol 0,5% trong 6 giờ, virus cũng bị
vô hoạt với 3 chất sát trùng với các nồng độ khác nhau (iod, dẫn xuất phenolic và
hợp chất ammonium) trong 2 phút ở 230C.
Trong điều kiện tự nhiên, những nơi xảy ra dịch bệnh Gumboro thì virus
tồn tại rất lâu: trong chuồng nuôi từ 54 - 122 ngày, trong nước, chất độn chuồng,
dụng cụ chăn nuôi và chất thải virus vẫn giữ đặc tính gây nhiễm và gây bệnh ít

nhất 52 ngày, thậm chí đến 168 ngày vẫn còn khả năng gây bệnh.
2.2.3 Truyền nhiễm học bệnh Gumboro
Nguồn bệnh
Trong tự nhiên bệnh Gumboro thường thấy ở gà nhà (Gallus domesticus) và
gà tây (Gallus turkey) và khi mắc bệnh đều có biểu hiện lâm sàng và bệnh tích
điển hình của Gumboro. Cũng vì thế mà trước đây người ta chia virus gây bệnh
Gumboro thành 2 serotype: serotype I gây bệnh ở gà nhà và serotype II gây bệnh
ở gà tây (Jackwood et al., 1985).
Khi virus xâm nhập vào đúng loài gà mẫn cảm nào thì bệnh Gumboro ở
loài gà đó nặng hơn. Nhưng trong tự nhiên nhiều trường hợp khi phân lập căn
nguyên gây bệnh Gumboro ở gà nhà, người ta lại tìm thấy serotype II. Do vậy, có
thể nói gà nhà và gà tây là nguồn tàng trữ tiềm tàng của 2 type virus Gumboro.
Phương thức lan truyền
Vào những năm 1985-1989, tại trung tâm nghiên cứu gia cầm Thụy Phương
– Viện Chăn nuôi quốc gia, Lê Văn Năm đã quan sát thấy nhiều gà cùng lứa tuổi
nuôi tại các ô chuồng khác nhau xen kẽ với các lứa gà khác nhau trong cùng một
dãy chuồng, thì khi bệnh Gumboro nổ ra, thông thường nổ ra ở gà cùng lứa tuổi,
rồi sau đó mới lan sang những ô gà bên cạnh có độ tuổi khác nhau.
Điều đó chứng tỏ bệnh Gumboro xảy ra và lan truyền chủ yếu qua đường
tiếp xúc trực tiếp, qua thức ăn, nước uống… Bệnh lan từ chuồng này sang chuồng
khác là do người chăn nuôi, dụng cụ chăn nuôi, nguồn thức ăn, nước uống bị ô

6


nhiễm. Chuột bọ, chó mèo, thú hoang và một số côn trùng khác đều có thể đóng
vai trò lan truyền bệnh (Lê Văn Năm, 2004).
Sự mẫn cảm của giống gia cầm đối với bệnh Gumboro
Trước đây, trong nhiều tài liệu cho rằng gà bị bệnh Gumboro thường từ 3 - 6
tuần tuổi, Lê Văn Năm đã quan sát thấy ngoài lứa tuổi từ 3 - 6 tuần, ở thể lâm

sàng bệnh còn xảy ra ở gà 8 ngày tuổi và 96 ngày tuổi. Nói cách khác dao động
độ tuổi gà bị bệnh thường có biên độ lớn. Gà nhỏ hơn 3 tuần tuổi thường mắc
bệnh ở thể ẩn. Gà Ri Việt Nam có sức đề kháng khá tốt đối với bệnh Gumboro
trong cùng một điều kiện chăn nuôi. Gà Rôtri chuyên dụng lai tạo từ nền gà Ri
Việt Nam và gà Ross của Hungari có sức đề kháng tốt nhất đối với bệnh
Gumboro so với các giống gà khác như: Leghorn, Plymouth – Rock, Tam hoàng.
Tuy nhiên, tác giả chưa phát hiện ra sự khác nhau về độ mẫn cảm đối với bệnh
Gumboro giữa gà siêu thịt và siêu trứng (Lê Văn Năm, 2004).
Sau thời gian nghiên cứu từ năm 1982 đến năm 1997, Lê Văn Năm nhận
định không có sự khác biệt giữa gà trống và gà mái về độ mẫn cảm đối với mầm
bệnh, tỷ lệ mắc bệnh, tỷ lệ chết ở bệnh Gumboro (Lê Văn Năm, 2004).
2.3 Cơ chế sinh bệnh
Theo Lê Văn Năm (2004), sau khi virus gây bệnh Gumboro (IBDV) xâm
nhập vào một cá thể nào đó thì chỉ cần 1-2 ngày sau cả đàn đã mắc bệnh. Virus
xâm nhập qua đường tiêu hoá của gà, theo đường máu đến túi Fabricius, chúng
khu trú tại đây và bắt đầu nhân lên về số lượng. Chúng tấn công các nang bào túi
Fabricius, phá huỷ các chức năng tạo tế bào lympho B. Kết quả là hệ thống tạo
miễn dịch bị tổn thương, không đủ khả năng chống lại các yếu tố gây bệnh, cũng
như việc đáp ứng miễn dịch bằng vaccine khi tiêm phòng.
Do sự tấn công của virus làm cho túi Fabricius sưng to lên trong 3 ngày
đầu, sau đó bắt đầu teo lại và thấy rõ sự khác nhau đó vào khoảng 7-10 ngày sau
khi nổ ra bệnh. Đồng thời xuất hiện phức hợp các miễn dịch bệnh lý, trong đó có
sự kết hợp giữa kháng nguyên Gumboro với bổ thể, cùng một số ít kháng thể
được tạo thành. Gumboro gây nên sự thẩm xuất dịch ra khỏi hệ tuần hoàn, đồng
thời gây nên sự sung huyết, xuất huyết. Chúng ta thường gặp biểu hiện bệnh tích
này ở các vùng ngực, vùng đùi, có thể xuất huyết thành tia, vệt và có màu sậm.

7

2.4 Miễn dịch học
Miễn dịch chủ động: sự miễn dịch được hình thành do tiếp xúc với virus
cường độc, hoặc chủ động đưa vaccine. Tuỳ theo đặc tính của vaccine mà chọn
loại, liều, cách sử dụng cho hợp lý, tuỳ điều kiện dịch tễ mà chọn thời điểm và số
lần vaccine thích hợp (Lê Thanh Hoà, 2003).
Miễn dịch thụ động: gà con nhận miễn dịch thụ động (IgG) từ huyết thanh
gà mẹ qua lòng đỏ trứng. Những gà con có kháng thể thụ động sẽ không mắc
bệnh nếu hàm lượng của chúng đủ để trung hoà virus. Hàm lượng kháng thể thụ
động trong cơ thể gà con phụ thuộc vào khoảng thời gian từ khi tiêm vaccine cho
gà mẹ đến khi trứng ấp nở và hàm lượng kháng thể ở gà mẹ chuyển cho gà con.
Theo Skeeles et al., (1979) kháng thể thụ động trong gà con giảm rất nhanh: giảm
1/2 sau khi nở 3 - 5 ngày và hầu như hoàn toàn hết khang thể sau 10 – 21 ngày
(Lê Văn Năm, 2004). Khi hiệu giá kháng thể trung hòa nhỏ hơn 100 thì gà hoàn
toàn mẫn cảm với virus Gumboro và phát bệnh khi bị nhiễm (Lucio và Hitchner,
1979). Kháng thể trung hòa thụ động có vai trò tích cực trong việc bảo hộ đàn gà
con nhưng lại ức chế việc tạo ra miễn dịch chủ động bằng vaccine nhất là vaccine
sống nhược độc. Hiện nay, quan điểm chung của tất cả các chuyên gia trên thế
giới cho rằng việc tiêm phòng cho gà con bằng vaccine nhược độc đang gặp trở
ngại lớn nhất là kháng thể thụ động của gà mẹ truyền sang nên nhiều khi vaccine
không có tác dụng và việc tiêm phòng không đem lại hiệu quả như mong muốn.
Quy trình tiêm phòng bằng vaccine cho gà con không có lịch rõ ràng và cũng
không thể có lịch áp dụng chung cho tất cả mọi nơi (Nguyễn Xuân Bình và ctv,
2000).
Bên cạnh các loại miễn dịch đặc hiệu, về nguyên lý cơ bản cần phải có một
sức đề kháng tốt và có sự hoạt động đắc lực của các yếu tố miễn dịch không đặc
hiệu trong đó phải kể đến vai trò của đại thực bào, propectin, opsonin, lysozim…
Một cơ thể khoẻ mạnh, phải được nuôi dưỡng trong đó cần có thành phần đúng,
khẩu phần tốt và sự điều hoà các chất đạm, lipid, glucid, cũng như phải đảm bảo
các điều kiện tốt về vệ sinh chăn nuôi (Đái Duy Ban và Phạm Công Hoạt, 2004).

8


2.5 Triệu chứng và bệnh tích
2.5.1 Triệu chứng
Thể ẩn tính
Thông thường thể không lâm sàng do những chủng hoặc biến chủng virus
có độc lực thấp hoặc trung bình gây nên.
Triệu chứng bệnh thể hiện không rõ: gà khật khừ, mệt mỏi đột ngột, giảm
ăn, ủ rũ, sốt cao, uống nhiều nước, tiêu chảy phân trắng, nếu không quan sát kỹ ta
cảm giác như gà bị gió lùa hoặc bị lạnh. Nhưng sau 2-3 ngày đàn gà trở lại bình
thường với tỷ lệ chết không đáng kể 0-5% (Lê Văn Năm, 2004).
Thể cấp tính
Gà bị bệnh thường ở lứa tuổi 3-6 tuần, có trường hợp sau 6 tuần. Thời gian
nung bệnh rất ngắn, trong 24 giờ sau khi nhiễm mầm bệnh đã có biến đổi vi thể ở
túi Fabricius (Helnooldt et al., 1964) và chỉ sau 2-3 ngày đã xuất hiện triệu chứng
lâm sàng. Ngay sau khi virus vừa mới xâm nhập túi Fabricius gà đã có biểu hiện:
cơ vùng hậu môn co bóp nhanh, mạnh không bình thường, gà có phản xạ như
muốn đi ngoài nhưng không thực hiện được. Đây là triệu chứng đặc trưng đầu
tiên giúp chúng ta phát hiện sớm bệnh Gumboro.
Bệnh xảy ra thình lình, gà bệnh suy nhược, ủ rủ, xù lông, đi loạng choạng.
Gà tiêu chảy, phân có màu trắng xám hoặc xanh lá cây có nhiều nước, gà rặn suốt
trong quá trình đi tiêu, hậu môn đưa ra ngoài, những gà khác xúm lại mổ, có thể
tự mổ chính nó, hậu môn bết đầy phân, gà bỏ ăn run rẩy, suy nhược trầm trọng và
có thể chết. Tỷ lệ nhiễm có thể lên đến 100%. Gà chết bắt đầu từ ngày thứ 3 sau
khi nhiễm bệnh, sau đó tăng nhanh và giảm nhanh sau 5-7 ngày thì chấm dứt. Tỷ
lệ chết thường thấp, nhưng nếu điều kiện chăn nuôi kém, tỷ lệ chết có thể lên 2050% hoặc cao hơn (Hồ Thị Việt Thu, 2012).

9

Hình 2.2 Gà bệnh suy nhƣợc và lờ đờ
( http:marphavet.com)

Gà hướng thịt thường phát bệnh trong giai đoạn từ 20-40 ngày tuổi. Gà
hướng trứng thường phát bệnh trong giai đoạn 30-80 ngày tuổi (Lê Văn Năm,
2003).
2.5.2 Bệnh tích
Bệnh tích đại thể
Ở thể ẩn, bệnh tích có thể quan sát được là teo tuyến ức và túi Fabricius (Lê
Văn Năm, 1996).
Ở thể cấp tính: cơ đùi, cơ ngực có nhiều điểm xuất huyết, đôi khi tạo thành
vệt, thành mảng, nơi tiếp giáp dạ dày tuyến và dạ dày cơ xuất huyết. Thận có thể
sưng, ống dẫn tiểu chứa nhiều urat. Lách có thể sưng, có những chấm xám nhỏ
trên bề mặt (Hồ Thị Việt Thu, 2012). Theo Cheville (1967), kích thước túi
Fabricius của gà diễn biến như sau: Ở ngày thứ ba sau khi nhiễm virus kích thước
bắt đầu tăng, đến ngày thứ tư kích thước túi tăng gắp 2 so với bình thường. Đến
ngày thứ năm, trọng lượng túi trở lại bình thường, rồi tiếp tục nhỏ dần. Từ ngày
thứ tám trở đi, trọng lượng cũng như kích thước đều bị giảm, chỉ còn 1/2 hoặc 1/3
so với bình thường. Theo Lê Hồng Mận và Bùi Đức Lũng (2004) khi bị nhiễm
bệnh túi Fabricius có dịch nhầy, sánh đục vàng lẫn máu, bệnh nặng có bã đậu.

10


Hình 2.3 Cơ đùi xuất huyết thành từng vệt
( />
Hình 2.4 Túi Fabricius sƣng to, niêm mạc sung huyết và xuất huyết
( />
Túi Fabricius gà bình thường

Túi Fabricius bị xuất huyết
khi gà nhiễm Gumboro lúc 5
ngày tuổi

Túi Fabricius gà nhiễm
Gumboro lúc 8 ngày tuổi, kích
thước giảm 1/8 so với bình
thường

Hình 2.5 Biến đổi túi Fabricius trong bệnh Gumboro
( />
11


Bệnh tích vi thể
Các bệnh tích vi thể của bệnh Gumboro chủ yếu xảy ra ở các tổ chức
lympho của túi Fabricius, lách, tuyến ức. Túi Fabricius là nơi xảy ra những biến
đổi vi thể nhiều nhất và đặc trưng nhất. Ngay 24 giờ sau khi nhiễm, phần lớn tế
bào lympho trong túi đã bị thoái hóa. Ở giai đoạn 48 - 96 giờ sau khi nhiễm, các
tế bào biểu mô bề mặt niêm mạc túi Fabricius tăng sinh, các tế bào hình trụ tiết
mucin đổ vào lòng túi làm trong túi có nhiều bọt màu vàng. Từ 72 - 96 giờ sau
khi nhiễm hầu như 100% các nang lympho của túi Fabricius đều có bệnh tích như
trên (Lê Văn Hùng, 1996).
2.6 Chẩn đoán
2.6.1 Chẩn đoán lâm sàng
Bệnh Gumboro xảy ra ở thể cấp tính trên toàn đàn rất dễ nhận biết và việc
chẩn đoán có thể thực hiện được ngay. Bệnh bắt đầu nhanh, bệnh số cao, tử số
tăng tạo thành đường hình gai nhọn, hồi phục nhanh 5 - 7 ngày sau khi có các
biểu hiện triệu chứng bệnh. Việc chẩn đoán được thực hiện bằng việc mổ khám

xem các biến đổi đại thể của túi Fabricius. Có sự biến đổi về kích thước, màu sắc
trong suốt giai đoạn bệnh diễn ra, túi sưng to do bị viêm sau đó túi bị teo.
Ở gà con hoặc gà có kháng thể thụ động, khi bị nhiễm virus thường không
có triệu chứng, trong trường hợp này chẩn đoán bằng phương pháp mổ khám,
quan sát đại thể và vi thể túi Fabricius. Gà bệnh ở bất kỳ lứa tuổi nào với các biến
chủng của virus Gumboro chỉ chẩn đoán bằng phương pháp khảo sát bệnh tích vi
thể túi Fabricius hoặc phân lập virus (Nguyễn Thành Trung, 1997).
2.6.2 Chẩn đoán huyết thanh học
Phản ứng kết tủa khuếch tán trên thạch (Agar Gel Precipitation Test, AGP)
dùng để phát hiện kháng thể khi có kháng nguyên chuẩn và ngược lại có thể dùng
để phát hiện kháng nguyên khi có kháng thể chuẩn. Phản ứng AGP cho kết quả
nhanh, nhạy, đơn giản, dễ tiến hành, nên được sử dụng nhiều trong chẩn đoán,
nhưng phản ứng AGP chỉ có tính chất định tính không có tính chất định lượng,
không xác định được serotype (Nguyễn Như Thanh và ctv, 1997).
ELISA (Enzyme Linked Immuno Sorbent Assay) là một kỹ thuật sinh hóa
để phát hiện kháng thể hay kháng nguyên trong mẫu xét nghiệm. Hiện nay
ELISA được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực nghiên cứu như y học, nông
nghiệp và trong các quy trình an toàn chất lượng trong các sản phẩm sinh học.

12


Đồng thời sử dụng phương pháp ELISA để phát hiện và đánh giá kháng thể đặc
hiệu bệnh Gumboro đã trở nên thông dụng nhất hiện nay (Luckert et al, 1991).
Để tiến hành ELISA cần phải có ít nhất một kháng thể đặc hiệu cho kháng
nguyên chưa biết. Thông thường kháng nguyên được cố định tại các giếng của
đĩa.
Phương thức cố định không đặc hiệu: kháng nguyên gắn trực tiếp vào bề
mặt của đĩa.
Phương thức gắn đặc hiệu: kháng nguyên được gắn với một kháng thể đặc

hiệu cho cùng kháng nguyên kiểm tra.
Kháng thể đặc hiệu được cho vào, phản ứng phức hợp kháng nguyên –
kháng thể có thể xảy ra. Nếu kháng thể được gắn trực tiếp với enzyme, tính hiệu
quang học do enzyme làm biến đổi cơ chất sẽ giúp phát hiện kháng nguyên cần
kiểm tra.
Giữa các bước của ELISA, các protein và các kháng thể không đặc hiệu,
kháng thể không gắn với kháng nguyên sẽ được loại bỏ sau thao tác rửa. Sau
bước rửa cuối cùng, chỉ còn kháng thể liên kết kháng nguyên được giữ lại. Sau
khi được cho vào, cơ chất sẽ chịu tác động của enzyme liên kết với kháng thể
trong phức hợp kháng nguyên – kháng thể. Phản ứng tác dụng (biến đổi cơ chất)
sẽ xảy ra.
Trước đây các cơ chất tạo màu sắc được sử dụng trong ELISA nhưng ngày
nay các chất phát quang được dùng rộng rãi làm tăng tính đặc hiệu và độ chính
xác của ELISA
2.6.3 Chẩn đoán phân biệt
Trong chẩn đoán cần phân biệt bệnh Gumboro với một số bệnh khác như:
Bệnh cầu trùng: bệnh cầu trùng cấp tính có triệu chứng tương tự như bệnh
Gumboro với các biểu hiện: bệnh xảy ra đột ngột, tỷ lệ mắc bệnh cao, lông xù, ủ
rũ và tiêu chảy có vấy máu. Tuy nhiên, bệnh cầu trùng không dẫn đến xuất huyết
cơ và viêm sưng túi Fabricius.
Bệnh Newcastle: xảy ra ở gà mọi lứa tuổi, bệnh xảy ra nhanh, tỷ lệ chết cao, có
triệu chứng bệnh đường hô hấp và tiêu hóa. Nếu bệnh kéo dài còn có triệu chứng
thần kinh, có xuất huyết ở nhiều cơ quan, nhưng không có bệnh tích ở túi
Fabricius.

13


Bệnh viêm thận do virus (viral nephritis) có bệnh tích ở thận giống bệnh
Gumboro, nhưng không có bệnh tích ở túi Fabricius.

Bệnh Viêm phế quản truyền nhiễm (infectious bronchitis) có thể có độ tuổi mắc
bệnh giống như bệnh Gumboro (trước 6 tuần tuổi) cũng có thể có biểu hiện bệnh
tích ở thận mà trong nhiều trường hợp ở bệnh Gumboro cũng có, nhưng chắc
chắn bệnh Gumboro thuần nhất không thấy có các triệu chứng đường hô hấp như
ở bệnh viêm phế quản truyền nhiễm.
Bệnh Gumboro với hai loại bệnh tích đặc trưng là xuất huyết cơ và viêm sưng túi
Fabricius là cơ sở để chẩn đoán phân biệt về lâm sàng với một số bệnh khác.
Nhưng để kết luận chính xác cần phải dùng một số phương pháp chẩn đoán trong
phòng thí nghiệm.
2.7 Phòng bệnh và điều trị
2.7.1 Phòng bệnh
Phòng bằng vaccine: hiện nay các nước trên thế giới và nước ta đang sử dụng 2
loại vaccine.
Vaccine nhược độc:
Trên thị trường hiện nay có nhiều loại vaccine từ các chủng có độc lực khác
nhau bao gồm: độc lực yếu, trung bình và cao. Vaccine có độc lực yếu an toàn
nhưng cho miễn dịch ngắn, thường được sử dụng ở những đàn gà con không có
kháng thể thụ động. Vaccine có độc lực cao cho miễn dịch tốt hơn, có thể khắc
phục được hiện tượng trung hòa kháng thể thụ động, nhưng có thể làm tổn thương
túi Fabricius. Vaccine có độc lực trung bình thường được sử dụng nhất (Hồ Thị
Việt Thu, 2012).
Vaccine vô hoạt: thường được sử dụng trên các đàn gà giống.
Quy trình tiêm phòng phụ thuộc vào tình hình dịch bệnh từng nơi và tình
trạng miễn dịch của đàn gà.
Vệ sinh phòng bệnh: áp dụng nghiêm ngặt quy trình phòng bệnh, đồng nhập,
đồng xuất (all in – all out).
Tiêm phòng cho đàn gà giống để tạo miễn dịch thụ động cho gà con.
Nếu có dịch đe dọa nên chú ý tiêm ngừa vaccine chặt chẽ. Định kỳ tiêu độc,
vệ sinh chuồng trại, xử lý chuồng trại định kỳ mỗi tháng và sau mỗi đợt nuôi bằng
Chloramin 0,5% trong 10 phút. Nếu chuồng nuôi gà trước đó đã bị bệnh thì xử lý

14


mỗi tuần 1 lần và sau 2-3 tháng mới được bắt gà mới về nuôi (Nguyễn Xuân Bình
et al., 2000).
2.7.2 Điều trị
Bệnh Gumboro do virus gây ra vì vậy không có thuốc điều trị đặc hiệu.
Nhưng nếu dựa vào cơ chế sinh bệnh và nguyên nhân gây chết khi gà bị bệnh
Gumboro như: sốt cao, cơ thể thiếu nước, loạn khuẩn đường ruột,… thì việc điều
trị bệnh Gumboro phải theo nguyên tắc: giải nhiệt và trợ lực kết hợp chống viêm
và chống bội nhiễm, đồng thời cung cấp đủ nước (Lê Văn Năm, 1996).
Khi Gumboro bị kế phát bệnh khác hoặc Gumboro là nguyên nhân kế phát
thì cả 2 trường hợp đều có nguy cơ tăng nhanh tỷ lệ chết, do vậy khi ghép với
Newcastle hay bệnh thiếu máu truyền nhiễm thì nguyên tắc điều trị tất cả các
bệnh ghép còn lại là phải tập trung cứu chữa Gumboro trước sau đó mới triển
khai đồng thời việc trị các bệnh khác.
2.8 Vaccine
2.8.1 Khái quát chung về vaccine
Vaccine là chế phẩm sinh học làm tăng cường miễn dịch chống lại một căn
bệnh cụ thể. Một vaccine điển hình có chứa một số lượng nhỏ nhân tố tương đồng
với mầm bệnh. Nhân tố này gọi là kháng nguyên. Kháng nguyên kích thích hệ
thống miễn dịch của cơ thể để nhận diện nó như một vật ngoại lai, cơ thể tiêu diệt
vật ngoại lai này và cơ thể cũng “nhớ” nó để mà hệ miễn dịch có thể nhận diện nó
dễ dàng hơn và tiêu diệt mầm bệnh khi gặp lần sau.
Vaccine được sản xuất từ mầm bệnh gây ra bệnh mà ta muốn phòng.
Vaccine có thể từ các vi sinh vật chết, hoặc được làm yếu đi hoặc các sản phẩm
tinh khiết từ các vi sinh vật. Có một số loại vaccine đang được sử dụng, hoặc chỉ
mới trong giai đoạn nghiên cứu. Các loại vaccine này đại diện cho những chiến
lược khác nhau, nhằm giảm nguy cơ nhiễm bệnh, trong khi tạo được đáp ứng
miễn dịch có lợi cho cơ thể. Đáp ứng miễn dịch là một phản ứng của cơ thể tạo

được bảo hộ chống lại mầm bệnh. Đáp ứng miễn dịch tạo ra kháng thể gọi là
miễn dịch dịch thể. Đáp ứng miễn dịch do các tế bào có vai trò tiêu diệt mầm
bệnh gọi là miễn dịch tế bào (trích dẫn Võ Thị Trà An và Võ Bảo Ngọc, 2011).

15