GIẢI PHÁP HỖ TRỢ GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO LAO ĐỘNG NÔNG THÔN VÙNG BỊ THU HỒI ĐẤT TRONG QUÁ TRÌNH ĐÔ THỊ HOÁ Ở HUYỆN HOÀI ĐỨC – TP. HÀ NỘI

Website: Email : Tel : 0918.775.368
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
KHOA MÔI TRƯỜNG VÀ ĐÔ THỊ
~~~~~~*~~~~~~
CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP TỐT NGHIỆP
Chuyên ngành: Kinh tế và Quản lý đô thị
Đề tài:
GIẢI PHÁP HỖ TRỢ GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO LAO ĐỘNG
NÔNG THÔN VÙNG BỊ THU HỒI ĐẤT TRONG QUÁ TRÌNH
ĐÔ THỊ HOÁ Ở HUYỆN HOÀI ĐỨC – TP. HÀ NỘI
Sinh viên thực hiện :
NGUYỄN LAN HƯƠNG
Lớp :
KINH TẾ QUẢN LÝ ĐÔ THỊ
Khóa :
49
Hệ :
CHÍNH QUY
Giáo viên hướng dẫn :
TS. NGUYỄN KIM HOÀNG
Cán bộ hướng dẫn :
NGUYỄN THỊ HƯƠNG

SVTH: Nguyễn Lan Hương Lớp: Kinh tế và quản lý đô thị 49
1
Website: Email : Tel : 0918.775.368
HÀ NỘI - 2010
SVTH: Nguyễn Lan Hương Lớp: Kinh tế và quản lý đô thị 49
2

Website: Email : Tel : 0918.775.368
MỤC LỤC
~~~~~~*~~~~~~......................................................................................................................................1
................................................................................................................................................................1
Đề tài:......................................................................................................................................................1
GIẢI PHÁP HỖ TRỢ GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO LAO ĐỘNG NÔNG THÔN VÙNG BỊ THU HỒI ĐẤT
TRONG QUÁ TRÌNH ................................................................................................................................1
ĐÔ THỊ HOÁ Ở HUYỆN HOÀI ĐỨC – TP. HÀ NỘI.....................................................................................1
Sinh viên thực hiện.................................................................................................................................1
:...............................................................................................................................................................1
NGUYỄN LAN HƯƠNG............................................................................................................................1
Lớp..........................................................................................................................................................1
:...............................................................................................................................................................1
KINH TẾ QUẢN LÝ ĐÔ THỊ ......................................................................................................................1
Khóa........................................................................................................................................................1
:...............................................................................................................................................................1
49............................................................................................................................................................1
Hệ............................................................................................................................................................1
:...............................................................................................................................................................1
CHÍNH QUY.............................................................................................................................................1
Giáo viên hướng dẫn..............................................................................................................................1
:...............................................................................................................................................................1
TS. NGUYỄN KIM HOÀNG........................................................................................................................1
Cán bộ hướng dẫn..................................................................................................................................1
:...............................................................................................................................................................1
NGUYỄN THỊ HƯƠNG.............................................................................................................................1
..............................................................................................................................................................1
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT........................................................................................................................7
LỜI NÓI ĐẦU...........................................................................................................................................1
LỜI CAM ĐOAN.......................................................................................................................................4

CHƯƠNG I. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ ĐÔ THỊ HÓA, LAO ĐỘNG VIỆC LÀM VÀ THẤT
NGHIỆP....................................................................................................................................................5
CHƯƠNG III. MỘT SỐ GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ................................................................................50
KẾT LUẬN..............................................................................................................................................58
TÀI LIỆU THAM KHẢO...........................................................................................................................60
SVTH: Nguyễn Lan Hương Lớp: Kinh tế và quản lý đô thị 49
3
Website: Email : Tel : 0918.775.368
SVTH: Nguyễn Lan Hương Lớp: Kinh tế và quản lý đô thị 49
4
Website: Email : Tel : 0918.775.368
DANH MỤC BẢNG
Trang
~~~~~~*~~~~~~......................................................................................................................................1
~~~~~~*~~~~~~......................................................................................................................................1
................................................................................................................................................................1
................................................................................................................................................................1
Đề tài:......................................................................................................................................................1
Đề tài:......................................................................................................................................................1
GIẢI PHÁP HỖ TRỢ GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO LAO ĐỘNG NÔNG THÔN VÙNG BỊ THU HỒI ĐẤT
TRONG QUÁ TRÌNH ................................................................................................................................1
GIẢI PHÁP HỖ TRỢ GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO LAO ĐỘNG NÔNG THÔN VÙNG BỊ THU HỒI ĐẤT
TRONG QUÁ TRÌNH ................................................................................................................................1
ĐÔ THỊ HOÁ Ở HUYỆN HOÀI ĐỨC – TP. HÀ NỘI.....................................................................................1
ĐÔ THỊ HOÁ Ở HUYỆN HOÀI ĐỨC – TP. HÀ NỘI.....................................................................................1
Sinh viên thực hiện.................................................................................................................................1
Sinh viên thực hiện.................................................................................................................................1
:...............................................................................................................................................................1
:...............................................................................................................................................................1
NGUYỄN LAN HƯƠNG............................................................................................................................1

NGUYỄN LAN HƯƠNG............................................................................................................................1
Lớp..........................................................................................................................................................1
Lớp..........................................................................................................................................................1
:...............................................................................................................................................................1
:...............................................................................................................................................................1
KINH TẾ QUẢN LÝ ĐÔ THỊ ......................................................................................................................1
KINH TẾ QUẢN LÝ ĐÔ THỊ ......................................................................................................................1
Khóa........................................................................................................................................................1
Khóa........................................................................................................................................................1
:...............................................................................................................................................................1
:...............................................................................................................................................................1
49............................................................................................................................................................1
49............................................................................................................................................................1
SVTH: Nguyễn Lan Hương Lớp: Kinh tế và quản lý đô thị 49
5
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Hệ............................................................................................................................................................1
Hệ............................................................................................................................................................1
:...............................................................................................................................................................1
:...............................................................................................................................................................1
CHÍNH QUY.............................................................................................................................................1
CHÍNH QUY.............................................................................................................................................1
Giáo viên hướng dẫn..............................................................................................................................1
Giáo viên hướng dẫn..............................................................................................................................1
:...............................................................................................................................................................1
:...............................................................................................................................................................1
TS. NGUYỄN KIM HOÀNG........................................................................................................................1
TS. NGUYỄN KIM HOÀNG........................................................................................................................1
Cán bộ hướng dẫn..................................................................................................................................1
Cán bộ hướng dẫn..................................................................................................................................1

:...............................................................................................................................................................1
:...............................................................................................................................................................1
NGUYỄN THỊ HƯƠNG.............................................................................................................................1
NGUYỄN THỊ HƯƠNG.............................................................................................................................1
..............................................................................................................................................................1
..............................................................................................................................................................1
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT........................................................................................................................7
LỜI NÓI ĐẦU...........................................................................................................................................1
LỜI CAM ĐOAN.......................................................................................................................................4
CHƯƠNG I. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ ĐÔ THỊ HÓA, LAO ĐỘNG VIỆC LÀM VÀ THẤT
NGHIỆP....................................................................................................................................................5
CHƯƠNG III. MỘT SỐ GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ................................................................................50
KẾT LUẬN..............................................................................................................................................58
TÀI LIỆU THAM KHẢO...........................................................................................................................60
SVTH: Nguyễn Lan Hương Lớp: Kinh tế và quản lý đô thị 49
6
Website: Email : Tel : 0918.775.368
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
UBND: Ủy ban nhân dân
PTNT: Phát triển nông thôn
LĐ&TBXH: Lao động và thương binh xã hội
SVTH: Nguyễn Lan Hương Lớp: Kinh tế và quản lý đô thị 49
7
Đại học kinh tế quốc dân Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
LỜI NÓI ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Nước ta đang trong quá trình công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước,
từng bước hội nhập với nền kinh tế thế giới. Vì vậy, việc phát triển các khu
công nghiệp, cụm công nghiệp, các khu chế xuất và đô thị là tất yếu. Tuy
nhiên, sự phát triển các khu công nghiệp, khu chế xuất, cụm công nghiệp, đô

thị dẫn tới sự thay đổi nhiều mặt trong đời sống kinh tế xã hội nông thôn.
Sự phát triển các khu công nghiệp, khu chế xuất, cụm công nghiệp, đô thị
dẫn đến sự thay đổi về đất đai, lao động, việc làm, thu nhập và cơ cấu kinh tế
nông nghiệp, nông thôn. Xét về lâu dài, sự thay đổi này mang tính chất tích
cực, tạo điều kiện chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp, thương
mại-dịch vụ, giảm dần tỷ trọng công nghiệp trong tổng sản phẩm quốc nội,
góp phần đẩy nhanh quá trình đô thị hóa, tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho
người lao động. Quá trình đô thị hóa gắn liền với những tiến bộ khoa học kỹ
thuật tạo đà thúc đẩy sự phân công lao động, sự chuyển đổi nghề nghiệp và
hình thành các nghề nghiệp mới đồng thời tạo ra nhu cầu dịch cư vào các
trung tâm đô thị, đẩy mạnh sự phát triển kinh tế là điểm tựa cho các thay đổi
trong đời sống xã hội và văn hóa, nâng cao mức sống, biến đổi lối sống và
hình thức giao tiếp xã hội, làm nền cho sự phân bố dân cư hợp lý nhằm đáp
ứng những nhu cầu xã hội ngày càng phong phú và đa dạng để tạo thế cân
bằng động giữa môi trường xây dựng, môi trường xã hội và môi trường thiên
nhiên. Tuy nhiên, sự phát triển các khu đô thị cũng tạo ra nhiều khó khăn cho
nông dân các vùng có đất bị thu hồi. Đó là sự mất dần diện tích đất nông
nghiệp và hậu quả của nó là hàng ngàn hộ nông dân không có hoặc thiếu đất
sản xuất nông nghiệp, tăng tỷ lệ thất nghiệp, cụ thể trong 3 năm từ 2006 đến
hết năm 2008 diện tích đất bị thu hồi của toàn huyện Hoài Đức là 774,54 ha,
kéo theo trên mười ngàn lao động thiếu việc làm tạo ra nhiều vấn đề tiêu cực
trong xã hội nông thôn; việc sử dụng tiền đền bù không đúng mục đích dẫn
đến sự lãng phí không cần thiết, đôi khi dẫn tới những hậu quả khôn lường,
trong số 11.545 hộ nhận tiền đền bù đất nông nghiệp thì có tới hơn 4386 hộ
xây dựng, sửa chữa nhà cửa và mua sắm tiện nghi sinh hoạt gia đình chiếm
38%. Sự tăng lên về giá tiêu dùng do sự tập trung của nhiều lao động; các vấn
SVTH: Nguyễn Lan Hương Lớp: Kinh tế và quản lý đô thị 49
1
Đại học kinh tế quốc dân Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
đề xã hội nảy sinh ở các khu công nghiệp. Vì vậy, việc giải quyết vấn đề việc

làm, tăng thu nhập một cách ổn định cho lao động nông thôn nói chung và
cho lao động nông thôn thuộc những vùng bị thu hồi đất nông nghiệp nói
riêng đang là vấn đề có tính chất thời sự ở nhiều địa phương.
Huyện Hoài Đức trong những năm qua đã có những bước phát triển
mạnh mẽ về kinh tế. Hàng năm diện tích đất nông nghiệp giảm do chuyển
mục đích sử dụng sang công nghiệp, dịch vụ, giao thông vận tải ngày càng
tăng. Thực tế cho thấy hàng ngàn lao động nông nghiệp sau khi bị thu hồi đất
có nhu cầu được đào tạo nghề, được hỗ trợ công ăn, việc làm ổn định; tình
trạng lao động trong vùng bị thu hồi đất không tìm được việc làm, hoặc tìm
được việc làm nhưng không ổn định, hoặc phải nghỉ việc do lương quá thấp
không phải là hiện tượng cá biệt. Theo số liệu điều tra của phòng lao động
thương binh xã hội huyện, trong số 10.224 lao động mất việc làm do bị thu
hồi đất có 3909 người tìm được việc làm mới còn lại 6315 lao động không
kiếm được việc làm, mà nguyên nhân chủ yếu là không có chuyên môn, sức
khỏe không đảm bảo…. Vì vậy, việc tìm ra cách giải quyết việc làm ổn định,
tăng thu nhập cho người lao động nhất là ở vùng bị thu hồi đất là vấn đề cấp
thiết không chỉ của riêng huyện Hoài Đức mà còn là vấn đề mang tính bức
xúc cho tất cả các quận, huyện trên địa bàn thành phố Hà Nội đang diễn ra
quá trình đô thị hóa mạnh mẽ.
Việc nghiên cứu đề tài sé góp phần đánh giá tình hình công tác giải quyết
việc làm làm tăng thu nhập của người lao động vùng bị thu hồi đất nông
nghiệp của huyện, trên cơ sở đố đề xuất các biện pháp chủ yếu góp phần tạo
công ăn việc làm cho lao động của huyện tới năm 2015 và những năm tiếp
theo.
2. Phạm vi và phương pháp nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu những vấn đề lý luận về công tác giải quyết
việc làm cho người lao động trong vùng có đất nông nghiệp chuyển đổi mục
đích sử dụng sang phát triển công nghiệp, đô thị…trên phạm vi toàn huyện
Hoài Đức trong đó tập trung chủ yếu vào 3 xã của huyện là các xã An Khánh,
Di Trạch và Vân Canh trong khoảng thời gian từ tháng 8 năm 2008 đến tháng

8 năm 2009.
SVTH: Nguyễn Lan Hương Lớp: Kinh tế và quản lý đô thị 49
2
Đại học kinh tế quốc dân Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
Phương pháp được sử dụng chủ yếu trong bài viết là : từ việc khái quát
một số vấn đề lý luận về công tác giải quyết việc làm cho lao động bị thu hồi
đất kết hợp với thu thập thông tin, số liệu của địa phương để đánh giá thực
trạng, tìm ra những vấn đề bất cập trong công tác để đưa ra các kiến nghị xác
thực và khả thi.
Đề tài “ Giải pháp hỗ trợ giải quyết việc làm cho lao động nông thôn
vùng bị thu hồi đất trong quá trình đô thị hóa ở huyện Hoài Đức_Hà Nội” gồm
các nội dung chính:
- Một số vấn đề lý luận cơ bản về đô thị hóa, giải phóng mặt bằng và thất
nghiệp
- Thực trạng đô thị hóa, giải phóng mặt bằng và thất nghiệp ở huyện
Hoài Đức
- Một số giải pháp và kiến nghị
Để hoàn thành chuyên đề này, ngoài sự nỗ lực của bản thân, em còn
nhận được sự quan tâm giúp đỡ nhiệt tình của nhiều tập thể, cá nhân trong và
ngoài nhà trường.
Trước hết, em xin chân thành cảm ơn toàn thể cá thầy, cô giáo trong
khoa Môi trường – Đô thị đã hết lòng giúp đỡ và truyền đạt cho em những
kiến thức quý báu trong quá trình học tập tại trường.
Đặc biệt, em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất tới thầy giáo – Tiến sĩ
Nguyễn Kim Hoàng đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ em trong suốt quá trình
thực tập và hoàn thiện đề tài.
SVTH: Nguyễn Lan Hương Lớp: Kinh tế và quản lý đô thị 49
3
Đại học kinh tế quốc dân Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan nội dung báo cáo đã viết là do bản thân tôi thực hiện, không
sao chép, cắt ghép các báo cáo hoặc luận văn của người khác; nếu sai phạm
tôi xin chịu kỷ luật với nhà trường.
Hà Nội, ngày 28 tháng 11 năm 2010
Ký tên
NGUYỄN LAN HƯƠNG
SVTH: Nguyễn Lan Hương Lớp: Kinh tế và quản lý đô thị 49
4
Đại học kinh tế quốc dân Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
CHƯƠNG I. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ ĐÔ THỊ
HÓA, LAO ĐỘNG VIỆC LÀM VÀ THẤT NGHIỆP
1.1. Đô thị hóa và các vấn đề đô thị hóa
Đô thị hóa là hiện tượng xã hội liên quan tới những dịch chuyển kinh tế,
xã hội, văn hóa_không gian, môi trường sâu sắc gắn liền với những tiến bộ
khoa học kỹ thuật tạo đà thúc đẩy sự phân công lao động, sự chuyển đổi nghề
nghiệp và hình thành các nghề nghiệp mới đồng thời tạo ra nhu cầu dịch cư
vào các trung tâm đô thị, đẩy mạnh sự phát triển kinh tế là điểm tựa cho các
thay đổi trong đời sống xã hội và văn hóa, nâng cao mức sống, biến đổi lối
sống và hình thức giao tiếp xã hội, làm nền cho sự phân bố dân cư hợp lý
nhằm đáp ứng những nhu cầu xã hội ngày càng phong phú và đa dạng để tạo
thế cân bằng động giữa môi trường xây dựng, môi trường xã hội và môi
trường thiên nhiên.
Đô thị hóa mang tính xã hội, tính lịch sử và là sự phát triển về quy mô,
số lượng, nâng cao vai trò của đô thị trong khu vực và hình thành các chùm
đô thị.
Đô thị hóa gắn liền với sự biến đổi sâu sắc về kinh tế-xã hội của đô thị và
nông thôn trên cơ sở phát triển công nghiệp, giao thông vận tải, xây dựng,
dịch vụ…do đó đô thị hóa không thể tách rời một chế độ kinh tế-xã hội.
Đô thị hóa phụ thuộc vào trình độ phát triển lực lượng sản xuất và quan
hệ sản xuất. Ngày nay, đô thị hóa chứa đựng nhiều vấn đề phức tạp với nhiều

hiện tượng và biểu hiện dưới nhiều hình thức, mức độ khác nhau của một xã
hội hiện đại.
Đô thị hóa có hai hình thức biểu hiện là đô thị hóa theo chiều rộng và đô
thị hóa theo chiều sâu. Đô thị hóa theo chiều rộng tức là đô thị hóa diễn ra tại
các khu vực trước đây không phải là đô thị. Đó là quá trình mở rộng quy mô
SVTH: Nguyễn Lan Hương Lớp: Kinh tế và quản lý đô thị 49
5
Đại học kinh tế quốc dân Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
diện tích các đô thị hiện có dựa trên cơ sở hình thành các đô thị mới. Với hình
thức này, dân số và diện tích đô thị không ngừng gia tăng, các hoạt động phi
nông nghiệp và các hoạt động kinh tế đô thị không ngừng mở rộng. Sự hình
thành các khu đô thị mới dựa trên cơ sở phát triển các khu công nghiệp,
thương mại và dịch vụ ở vùng nông thôn và ngoại ô. Đô thị hóa theo chiều
rộng là hình thức phổ biến hiện nay ở các nước đang phát triển trong thời kỳ
đầu.
Đô thị hóa theo chiều sâu là quá trình hiện đại hóa và nâng cao các đô thị
hiện có. Mật độ dân số có thể tiếp tục tăng cao, phương thức và các hoạt động
kinh tế ngày càng đa dạng, thực lực khoa học kỹ thuật công nghệ ngày càng
tăng cường, hiệu quả kinh tế và xã hội ngày càng được cải thiện và nâng cao.
Ở các nước phát triển đô thị hóa đặc trưng cho sự phát triển các nhân tố
chiều sâu (điều tiết và khai thác tối đa các ích lợi, hạn chế bất lợi của quá
trình đô thị hóa). Đô thị hóa nâng cao điều kiện sống và làm việc, công bằng
xã hội, xóa bỏ khoảng cách thành thị và nông thôn.
Ở các nước đang phát triển như Việt Nam, đô thị hóa đặc trưng cho sự
bùng nổ về dân số, còn sự phát triển công nghiệp tỏ ra yếu kém. Sự gia tăng
dân số không dựa trên cơ sở phát triển công nghiệp và phát triển kinh tế. Mâu
thuẫn giữa thành thị và nông thôn trở lên sâu sắc do sự mất cân đối do độc
quyền trong kinh tế.
1.2. Tác động của đô thị hóa tới lao động, việc làm và thất nghiệp
1.2.1 Lao động và việc làm

Lao động là hoạt động là hoạt động quan trọng nhất của con người, tạo ra
của cải vật chất và các giá trị tinh thần cho xã hội. Lao động có năng suất,
chất lượng và hiệu quả cao là nhân tố quyết định sự phát triển của đất nước.
Việc làm là một phạm trù tổng hợp, liên kết các quá trình kinh tế, xã hội
và nhân khẩu.
SVTH: Nguyễn Lan Hương Lớp: Kinh tế và quản lý đô thị 49
6
Đại học kinh tế quốc dân Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
Theo Robert J. Golden thì “ai có công ăn, việc làm đều là những người
hữu nghiệp, ai không có công ăn việc làm đều là những người thất nghiệp, ai
không đáp ứng được thị trường lao động đều không nằm trong lực lượng lao
động”.
Theo luật lao động được quốc hội khóa IX thông qua ngày 23 tháng 6
năm 1994 “mọi hoạt động lao động tạo ra thu nhập không bị pháp luật ngăn
cấm đều được thừa nhận là việc làm.
Người lao động là người ít nhất đủ 15 tuổi có đủ khả nằng lao động có
giao kết hợp đồng.
Người lao động là bộ phận dân số trong thực tế tham gia lao động và
những người không có việc làm đang tích cực tìm việc làm.
Có hai chỉ tiêu được dùng để xem xét, đánh giá nguồn lao động là:
Số lượng lao động: là toàn bộ những người trong độ tuổi quy định (nam
từ 15-60 tuổi, nữ từ 15-55 tuổi) có khả năng tham gia lao động. Tuy nhiên, do
đặc thù của sản xuất nông nghiệp, những người không nằm trong độ tuổi lao
động nhưng vẫn có khả năng tham gia lao động thì vẫn được coi là bộ phận
của nguồn lao động nhưng do khả năng lao động của họ hạn chế nên họ được
coi là lao động phụ.
Chất lượng lao động: chính là sức lao động của bản thân người lao động,
chất lượng lao động thể hiện ở sức khỏe, trình độ văn hóa, nhận thức hiểu biết
về khoa học kỹ thuật và trình độ kinh tế tổ chức.
Trên cơ sở đó có thể kết luận người có việc làm là những người trong độ

tuổi lao động và đang làm việc tại cơ sở kinh tế, văn hóa xã hội. Việc làm là
hoạt động có ích, không bị pháp luật ngăn cấm, có thu nhập hoặc tạo điều
kiện tăng thêm thu nhập cho những người trong cùng một hộ gia đình.
Ngày nay, việc làm, thiếu việc làm, thất nghiệp là một trong những vấn
đề có tính chất toàn cầu, là mối quan tâm của hầu hết các quốc gia, bởi nó ảnh
SVTH: Nguyễn Lan Hương Lớp: Kinh tế và quản lý đô thị 49
7
Đại học kinh tế quốc dân Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
hưởng trực tiếp đến sự phát triển của một đất nước. Tăng việc làm, giảm tỉ lệ
thất nghiệp là một trong những biện pháp quan trọng để từng bước ổn định và
nâng cao đời sống nhân dân, đảm bảo phát triển bền vững. Đặc biệt đối với
Việt Nam, tốc độ tăng dân số, nguồn lao động cao, trong khi tốc độ tăng
trưởng kinh tế, tạo việc làm bị hạn chế do khả năng cung về vốn, tư liệu sản
xuất còn thấp.
Về mặt bản chất, việc làm là quan hệ tích cực, sáng tạo của chủ thể việc
làm với hoạt động sống của mình, với ý nghĩa, nội dung và mục đích đặt ra.
Tuỳ thuộc vào từng thời điểm, không gian và từng chủ thể có cách tiếp cận
vấn đề, đưa ra các khái niệm khác nhau về việc làm.
Việc làm là một phạm trù tổng hợp liên kết các quá trình kinh tế, xã hội
và nhân khẩu; nó thuộc loại vấn đề chủ yếu nhất của toàn bộ đời sống xã hội.
Hiện nay, trên các phương tiện thông tin đại chúng, khái niệm “việc làm” và
“thị trường lao động” không hiếm khi bị đồng nhất với nhau. Hệ thống việc
làm được đưa thêm hàng loạt chức năng không đúng là tính chất của nó, còn
thị trường lao động được tăng thêm tính chất tổng hợp. Khái niệm việc làm và
khái niệm lao động có mối liên hệ chặt chẽ với nhau, nhưng không hoàn toàn
giống nhau. Việc làm không phải là hoạt động mà là những quan hệ xã hội
giữa con người, mà trước hết là những quan hệ kinh tế và pháp lý về việc đưa
người lao động vào hợp tác lao động cụ thể trong một chỗ làm việc xác định.
Hoạt động lao động, trước hết, đó là một quá trình, còn việc làm là tài sản của
chủ thể mà bằng cách nào đấy được đưa vào (hay là loại trừ ra) từ quá trình

đó. Về giác độ kinh tế, việc làm thể hiện mối tương quan giữa sức lao động và
tư liệu sản xuất, giữa yếu tố con người và yếu tố vật chất trong quá trình sản
xuất. Việc làm gắn với quá trình tăng thu nhập, giảm sự nghèo khổ của người
lao động, đồng thời không đi ngược lại với lợi ích cộng đồng mà pháp luật
quy định. Nói cách khác, việc làm là công việc, những hoạt động có ích,
không bị pháp luật cấm và mang lại thu nhập cho bản thân hoặc tạo điều kiện
SVTH: Nguyễn Lan Hương Lớp: Kinh tế và quản lý đô thị 49
8
Đại học kinh tế quốc dân Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
để tăng thu nhập cho các thành viên trong gia đình, đồng thời góp một phần
cho xã hội.
Nhà khoa học nổi tiếng trong kinh tế lao động người Nga Kotlia A., đã
đưa ra khái niệm việc làm như phạm trù kinh tế nói chung tồn tại ở mọi hình
thái xã hội. Đồng thời, việc làm là phạm trù tái sản xuất xã hội, mà không thể
đồng nhất với lao động và sử dụng sức lao động. Nó định rõ đặc tính dân số
hoạt động kinh tế so với những yếu tố sản xuất vật chất thể hiện quan hệ giữa
con người về việc tham gia của họ vào trong sản xuất xã hội.
Các nhà khoa học kinh tế Anh thì lại cho rằng “việc làm theo nghĩa rộng
là toàn bộ các hoạt động kinh tế của một xã hội, nghĩ là tất cả những gì quan
hệ đến cách kiếm sống của một con người, kể cả các quan hệ xã hội và các
tiêu chuẩn hành vi tạo thành khuôn khổ của quá trình kinh tế”. Theo quan điểm
này thì tất cả những việc làm tạo ra thu nhập mà không cần phân biệt có được
pháp luật thừa nhận hay ngăn cấm đều được gọi là việc làm.
Các nhà kinh tế Sônhin và Grincốp của Liên xô lại cho rằng, “việc làm là
sự tham gia của người có khả năng lao động vào một hoạt động xã hội có ích
trong khu vực xã hội hoá của sản xuất, trong học tập, trong công việc nội trợ,
trong kinh tế phụ của các nông trang viên”. Theo khái niệm này thì những
người đang đi học, đang tham gia hoạt động trong các lực lượng vũ trang,
những người nội trợ đều coi là người có việc làm. Ngày nay, ở Liên Bang
Nga khái niệm này được quy định rõ trong Bộ Luật Việc làm của dân cư Liên

bang Nga như sau: “việc làm là hoạt động của công dân nhằm thoả mãn
những nhu cầu xã hội và của cá nhân, đem đến cho họ thu nhập và không bị
pháp luật Liên bang ngăn cấm”.
Theo Tổ chức Lao động quốc tế (ILO), khái niệm việc làm chỉ đề cập
đến trong mối quan hệ với lực lượng lao động. Khi đó, việc làm được phân
thành hai loại: Có trả công (những người làm thuê, học việc...) và không được
trả công nhưng vẫn có thu nhập (những người như giới chủ làm kinh tế gia
SVTH: Nguyễn Lan Hương Lớp: Kinh tế và quản lý đô thị 49
9
Đại học kinh tế quốc dân Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
đình...). Vì vậy, “việc làm có thể được định nghĩa như một tình trạng trong đó
có sự trả công bằng tiền hoặc hiện vật, do có một sự tham gia tích cực, có tính
chất cá nhân và trực tiếp vào nỗ lực sản xuất”. Theo khái niệm này, người có
việc làm là người làm việc gì đó để được trả công, lợi nhuận được thanh toán
bằng tiền hoặc hiện vật, hoặc tham gia vào các hoạt động mang tính chất tự
tạo việc làm vì lợi ích hay vì thu nhập của gia đình (không được nhận tiền
công hay hiện vật). Khái niệm này đã được chính thức nêu tại Hội nghị quốc
tế lần thứ 13 của nhà thống kê lao động (ILO.1993) và đã được áp dụng ở
nhiều nước. Tuy nhiên, quan niệm này mang nghĩa rất rộng, bao trùm mọi
hoạt động lao động của con người. Trong thời đại ngày nay, với quan niệm
trên, có rất nhiều người sẽ thuộc diện có việc làm, bao gồm: những hoạt động
mang tính hợp pháp và những hoạt động mang tính phi pháp hay là những
hoạt động lao động của con người vi phạm pháp luật hoặc bị cho là vi phạm
đạo đức xã hội và bị ngăn cấm ở một số nước. Ví dụ, việc buôn bán heroin,
mại dâm,... ở các nước như Hà Lan, Colômbia thì không cấm, nhưng những
hoạt động này bị cấm ở các nước khác, đặc biệt là các nước Châu Á như: Việt
Nam, Trung Quốc... Do vậy, khái niệm trên chỉ mang tính khái quát, là cơ sở
nghiên cứu vấn đề chung cho các nước trên thế giới.
Ở nước ta, trong thời kỳ tập trung bao cấp, nhà nước đã đứng ra giải
quyết việc làm, trực tiếp quản lý nguồn lao động kể từ khâu đào tạo, phân bổ

đến việc sử dụng đãi ngộ đối với người lao động thực hiện theo chỉ tiêu pháp
lệnh. Trong giai đoạn này, những khái niệm về thiếu việc làm, lao động dư
thừa, việc làm không đầy đủ... hầu như không được biết đến. Còn khái niệm
“thất nghiệp” dường như là điều cấm kị nói tới dưới bất kỳ hình thức nào,
trong nền kinh tế quốc dân, xu hướng quốc doanh hoá được coi là một điều tất
yếu. Hướng phấn đấu của mọi cơ sở sản xuất kinh doanh là chuyển nhanh vào
khu vực quốc doanh, đối với mỗi công dân là vào đội ngũ viên chức nhà
nước. Do đó việc làm và người có việc làm được xã hội thừa nhận và trân
SVTH: Nguyễn Lan Hương Lớp: Kinh tế và quản lý đô thị 49
10
Đại học kinh tế quốc dân Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
trọng là những người làm việc trong thành phần kinh tế quốc doanh, khu vực
Nhà nước và kinh tế tập thể.
Khi chuyển sang nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần, vận hành theo
cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước, quan điểm về việc làm được
hiểu là hoạt động lao động không bị pháp luật ngăn cấm tạo thu nhập hoặc tạo
ra điều kiện cho các thành viên trong hộ gia đình có thêm thu nhập. Điều này
cũng phù hợp với các nhìn nhận và phân tích của Nhà nước ta, được quy định
trong Điều 13 của Bộ luật Lao động: “Mọi hoạt động lao động tạo ra nguồn thu
nhập, không bị pháp luật ngăn cấm đều được thừa nhận là việc làm”.
Khái niệm việc làm của Bộ luật Lao động Việt Nam được cụ thể hoá, có
thể hiểu dưới ba dạng hoạt động sau:
- Làm các công việc để nhận tiền công, tiền lương bằng tiền mặt hoặc
hiện vật.
- Làm các công việc để thu lợi nhân cho bản thân.
- Làm các công việc cho hộ gia đình mình nhưng không được trả thù lao
dưới hình thức tiền lương, tiền công cho công việc đó.
Theo quan niệm trên, một hoạt động được coi là việc làm cần thoả mãn
hai tiêu thức:
Một là, hoạt động đó phải có ích và tạo ra thu nhập cho người lao động

và cho các thành viên trong gia đình. Điều này chỉ rõ tính hữu ích và nhấn
mạnh tiêu thức tạo ra thu nhập của việc làm.
Thứ hai, hoạt động đó không bị pháp luật ngăn cấm. Điều này chỏ rõ tính
pháp lý của việc làm, quan niệm đã rõ ràng hơn so với quan niệm của tổ chức
ILO. Hoạt động có ích không giới hạn về phạm vi, ngành nghề và hoàn toàn
phù hợp với sự phát triển của thị trường lao động ở Việt Nam trong quá trình
phát triển nền kinh tế nhiều thành phần. Người lao động hợp pháp ngày nay
được đặt vào vị trí chủ thể, có quyền tự do hành nghề, tư do liên kết kinh
SVTH: Nguyễn Lan Hương Lớp: Kinh tế và quản lý đô thị 49
11
Đại học kinh tế quốc dân Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
doanh, tự do tìm kiếm việc là, tự do thuê mướn lao động trong khuôn khổ của
pháp luật, không bị phân biệt đối xử dù làm việc trong hay ngoài khu vực Nhà
nước. Điều này khẳng định tính chấp pháp lý trong hoạt động của người lao
động thuộc khu vực ngoài Nhà nước và các khu vực phi chính thức.
Hai điều kiện đó có quan hệ chặt chẽ với nhau và là điều kiện cần và đủ
để một hoạt động lao động được thừa nhận là việc làm. Nếu một hoạt động
tạo ra thu nhập, nhưng vi phạm pháp luật như trộm cắp, buôn bán ma tuý, mại
dâm... thì không được thừa nhận là việc làm. Mặt khác một hoạt động là hợp
pháp và có ích, nhưng không tạo ra thu nhập cũng không được thừa nhận là
việc làm.
Nhận thức về việc làm và tạo việc làm đã có sự chuyển biến căn bản.
Nếu như trước đây, quan niệm phổ biến là Nhà nước chịu trách nhiệm tạo
việc làm và bố trí việc làm cho người lao động thì nay đã chuyển sang quan
niệm tạo việc làm là trách nhiệm của Nhà nước, doanh nghiệp, xã hội và của
chính bản thân người lao động. Sự thay đổi quan niệm về việc làm của Nhà
nước phù hợp với nền kinh tế thị trường, coi hoạt động lao động tao ra nguồn
thu nhập, không bị pháp luật cấm đều được thừa nhận là việc làm, có vai trò
quan trọng trong giải phóng sức lao động, thúc đẩy tạo mở việc làm và phát
triển thị trường lao động ở nước ta.

Quan niệm về việc làm nêu trên đã mang tính khái quát cao, tuy nhiên
vẫn còn một số hạn chế, cụ thể là:
Thứ nhất, xét trên phạm vi rộng thì tính hợp pháp của một hoạt động lao
động được thừa nhận là việc làm tuỳ thuộc vào luật pháp của mỗi quốc gia và
mỗi thời kỳ. Có hoạt động là việc làm ở nước này nhưng lại không được thừa
nhận là việc làm ở nước khác.
Thứ hai, không phải mọi hoạt động có ích và cần thiết cho gia đình và xã
hội đều tạo ra thu nhập mặc dù nó góp phần làm giảm chi tiêu cho gia đình
thay vì thuê người làm công.
SVTH: Nguyễn Lan Hương Lớp: Kinh tế và quản lý đô thị 49
12
Đại học kinh tế quốc dân Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
Theo giáo trình Kinh tế Lao động của Khoa Kinh tế Lao động và Dân số-
Trường đại học Kinh tế Quốc dân Hà Nội, khái niệm việc làm được hiểu “là
phạm trù để chỉ trạng thái phù hợp giữa sức lao động và những điều kiện cần
thiết (vốn, tư liệu sản xuất, công nghệ...) để sử dụng sức lao động đó”.
Trạng thái phù hợp được thể hiện thông qua quan hệ tỉ lệ giữa chi phí
ban đầu (C) như nhà xưởng, máy móc, thiết bị, nguyên vật liệu...và chi phí về
sức lao động (V). Quan hệ tỉ lệ biểu diễn sự kết hợp giữa sức lao động với
trình độ công nghệ sản xuất. Khi công nghệ thay đổi thì sự kết hợp đó cũng
thay đổi theo, có thể công nghệ sử dụng nhiều vốn hoặc công nghệ sử dụng
nhiều sức lao động. Chẳng hạn, trong điều kiện kỹ thuật thủ công một đơn vị
chi phí ban đầu về tư liệu sản cuất, vốn có thể kết hợp với nhiều đơn vị sức
lao động. Còn trong điều kiện tự động hoá, sản xuất theo dây chuyền hiện đại
thì chi phí về vốn, thiết bị, công nghệ rất cao, nhưng chỉ đòi hỏi sức lao động
với tỉ lệ thấp. Do đó, tuỳ từng điều kiện cụ thể mà lựa chọn phương án phù
hợp để có thể tạo việc làm cho người lao động.
Trong điều kiện của tiến bộ khoa học kỹ thuật và sự áp dụng các thành
tựu của khoa học công nghệ vào sản xuất mạnh mẽ như hiện nay, quan hệ tỉ lệ
giữa C và V thường xuyên biến đổi theo các dạng khác nhau.

- Sự phù hợp giữa chi phí ban đầu và sức lao động có nghĩa là mọi người có
khả năng lao động, có nhu cầu làm việc đều có việc làm. Nếu chỉ xem xét trên
phương diện sử dụng hết thời gian lao động có nghĩa là việc làm đầy đủ. Trong
trường hợp sự phù hợp của mối quan hệ này cho phép sử dụng triệt để tiềm năng
về vốn, tư liệu sản xuất và sức lao động ta có khái niệm việc làm hợp lý.
- Sự không phù hợp giữa chi phí ban đầu và sức lao động sẽ dẫn đến
thiếu nguồn nhân lực tức thiếu việc làm và thất nghiệp.
Trong luận văn này, từ những phân tích trên, tác giả đồng tình với khái
niệm việc làm là phạm trù để chỉ trạng thái phù hợp giữa sức lao động và
những điều kiện cần thiết (vốn, tư liệu sản xuất, công nghệ...) để sử dụng sức
SVTH: Nguyễn Lan Hương Lớp: Kinh tế và quản lý đô thị 49
13
Đại học kinh tế quốc dân Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
lao động đó. Trên cơ sở này sẽ hình thành các dạng việc làm cũng như phân
tích các nhân tố ảnh hướng đến hỗ trợ giải quyết việc làm.
1.2.2. Thất nghiệp
Theo quan niệm của Tổ chức Lao Động Quốc Tế (ILO), thất nghiệp là
tình trạng người lao động không có việc làm, có khả năng làm việc và có nhu
cầu tìm kiếm việc làm. Những người thất nghiệp là những người trong độ tuổi
lao động có sức lao động chưa có việc làm, đang có nhu cầu làm việc nhưng
chưa tìm được việc làm.
Bộ LĐTB&XH cũng quy định: “người thất nghiệp là những người trong
độ tuổi lao động có khả năng lao động, có nhu cầu tìm kiếm việc làm nhưng
không có việc làm”.
Tỷ lệ thất nghiệp là tỷ lệ phần trăm giữa tổng số người thất nghiệp và
tổng nguồn nhân lực. Thất nghiệp có thể chia thành một số loại chính như
sau:
• Thất nghiệp tam thời là loại thất nghiệp xảy ra khi một số người lao
động đang trong thời kỳ tìm kiếm việc làm hoặc chờ làm ở nơi có việc làm
tốt hơn.

• Thất nghiệp cơ cấu là loại thất nghiệp xảy ra khi có sự mất cân đối
cung cầu giữa các loại lao động, giữa các ngành nghề trong khu vực.
• Thất nghiệp do thiếu cầu là loại thất nghiệp xảy ra khi mức cầu
chung về lao động giảm xuống, nguồn gốc chính là do sự suy giảm tổng cầu.
• Thất nghiệp do yếu tố ngoài thị trường là loại thất nghiệp theo lý
thuyết cổ điển, xảy ra khi tiền lương được xác định không bởi các lực lượng
thị trường và cao hơn mức lương cân bằng thực tế của thị trường lao động.
Thất nghiệp cũng có thể chia thành thất nghiệp tự nguyện và thất nghiệp
không tự nguyện.
SVTH: Nguyễn Lan Hương Lớp: Kinh tế và quản lý đô thị 49
14
Đại học kinh tế quốc dân Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
• Thất nghiệp tự nguyện là loại thất nghiệp trong đó những người lao
động không quan tâm đến một số nghề mặc dù họ có đủ điều kiện để làm vì
học có một phần vốn từ bên ngoài.
• Thất nghiệp không tự nguyện là loại thất nghiệp trong đó những
người lao động muốn làm bất cứ một công việc nào đó mà họ không quan
tâm tới mức lương nhưng họ không tìm được việc làm.
Thất nghiệp là hiện tượng kinh tế tất yếu, song duy trì ở mức độ nào cho
hợp lý còn tùy thuộc vào điều kiện cụ thể của mỗi quốc gia và khả năng quản
lý nền kinh tế của Chính phủ. Tỷ lệ thất nghiệp thấp đồng nghĩa với lực lượng
lao động trong nền kinh tế được tăng cường và tỷ lệ lạm phát cao. Ngược lại,
tỷ lệ thất nghiệp cao đồng nghĩa với tỷ lệ lạm phát thấp cũng tạo ra những vấn
đề xã hội như tệ nạn xã hội.... Vì vậy, duy trì một tỷ lệ thất nghiệp hợp lý ở
mức thất nghiệp tự nhiên ( tỷ lệ thất nghiệp mà ở đó ai có nhu cầu làm việc
đều có thể kiếm được việc làm) là điều lý tưởng.
Thất nghiệp trong trường hợp mất đất do chuyển đổi mục đích sử dụng
thuộc loại thất nghiệp tạm thời, bởi việc làm của người lao động nông thôn
luôn gắn liền với đất đai. Khi tư liệu lao động chính của họ bị mất, một bộ
phận lao động nông nghiệp được chuyển sang lao động công nghiệp, một bộ

phận còn lại do không đáp ứng được yêu cầu của khu công nghiệp đó tạm thời
mất việc.
1.2.3. Tác động tích cực
Để tiến hành đô thị hóa đòi hỏi trước tiên là phải thúc đẩy xây dựng, cải
tạo, phát triển cơ sở hạ tầng kỹ thuật với việc hình thành và phát triển các khu
công nghiệp, thương mại và dịch vụ tạo mở nhiều cơ hội mới về việc làm cho
người lao động. Cơ sở hạ tầng kỹ thuật hiện đại sẽ kích thích gia tăng hội tụ
các nguồn đầu tư cho sản xuất, thúc đẩy hoạt động kinh tế phi nông nghiệp
diễn ra ngày càng sôi động, đa dạng hóa và phát triển các ngành nghề công
nghiệp, xây dựng, thương mại và dịch vụ...., đẩy nhanh chuyển dịch cơ cấu
SVTH: Nguyễn Lan Hương Lớp: Kinh tế và quản lý đô thị 49
15
Đại học kinh tế quốc dân Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
lao động từ nông nghiệp sang phi nông nghiệp và thu nhập của người lao
động ở các ngành phi nông nghiệp cũng cao hơn so với làm nông nghiệp.
Thứ hai, phát triển khu công nghiệp và đô thị hóa làm tăng việc làm
trong khu vực kinh tế không chính thức. Đô thị hóa thúc đẩy tăng trưởng kinh
tế, nâng cao thu nhập và mức sống của dân cư đô thị làm nảy sinh các nhu cầu
ngày càng cao về vật chất và tinh thần. Để đáp ứng nhu cầu đó đòi hỏi sản
xuất dịch vụ phải được mở rộng, kéo theo sự phát triển một cách tự phát khu
vực kinh tế không chính thức với những hoạt động kinh tế quy mô nhỏ, không
đăng ký, không đòi hỏi chuyên môn kỹ thuật như bán hàng rong, dịch vụ
buôn bán tại nhà, giúp việc gia đình.... Sự phát triển của khu vực kinh tế
không chính thức sẽ tạo ra nhiều hơn việc làm, góp phần giải quyết việc làm
cho một lực lượng lao động không nhỏ không có tay nghề, lao động nhập cư,
lao động nông thôn thuộc diện bị thu hồi đất sản xuất....
Thứ ba, đô thị hóa làm tăng việc làm tạm thời do quy hoạch mở rộng
không gian đô thị, cải tạo, xây dựng cơ sở hạ tầng kinh tế .... công việc này
đòi hỏi một lực lượng lao động nhất định phục vụ trong suốt quá trình cho tới
khi hoàn thành việc xây dựng. Bên cạnh đó, nhiều hoạt động dịch vụ phát

triển đi kèm với quá trình xây dựng các công trình này như dịch vụ ăn uống,
vui chơi giải trí...làm tăng những việc làm tạm thời trong thời gian nhất định.
Thứ tư, đô thị hóa mở rộng khả năng tự tạo việc làm và tìm kiếm việc
làm của người lao động do trình độ người lao động ngày càng được nâng cao,
thị trường lao động hoạt động sôi nổi hơn. Tốc độ đô thị hóa ngày càng cao
thì tăng trưởng việc làm, dân số và lao động càng lớn. Môi trường kinh tế
năng động hơn chính là điều kiện cơ bản phát triển mạnh mẽ các hoạt động tư
vấn, giới thiệu việc làm, giáo dục, đào tạo nghề, dịch vụ thông tin lao động.
1.2.4. Tác động tiêu cực
Phát triển các khu công nghiệp và đô thị hóa làm một bộ phận người lao
động nằm trong diện bị thu hồi đất nông nghiệp rơi vào tình trạng thất nghiệp.
SVTH: Nguyễn Lan Hương Lớp: Kinh tế và quản lý đô thị 49
16
Đại học kinh tế quốc dân Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
Quy hoạch sử dụng đất theo hướng chuyển đổi mục đích sử dụng từ sản xuất
nông nghiệp sang sản xuất công nghiệp, thương mại, dịch vụ...làm cho một bộ
phận không nhỏ lao động nông nghiệp mất việc làm hoặc phải tìm cho mình
công việc mới. Đại đa số những lao động nông nghiệp đều có trình độ học vấn
thấp, không có tay nghề, chuyên môn kỹ thuật và vốn để tự tổ chức việc làm.
Hơn nữa, do cách nghĩ, cách làm và lối sống của họ mang nặng sắc thái văn
hóa nông thôn truyền thống nên rất hạn chế trong khả năng thiết lập các mối
quan hệ, công ăn việc làm và khả năng hội nhập thích ứng với điều kiện sống
đô thị. Do đó, họ bị cản trở trong việc tìm kiếm việc làm mới dễ dàng trở
thành những cư dân thất nghiệp trên chính quê hương mình.
Đô thị hóa với một tốc độ nhanh chóng còn là nguyên nhân gây khó khăn
cho người lao động trong việc đáp ứng nhu cầu về trình độ sản xuất. Qua quá
trình đô thị hóa, hiện đại hóa và công nghiệp hóa quá trình sắp xếp, cơ cấu lại
các đơn vị, các doanh nghiệp đặc biệt là các doanh nghiệp nhà nước và thực
hiện thay thế lao động thủ công bằng lao động cơ khí, phát triển tự động hóa ở
nhiều lĩnh vực, ngành nghề làm giảm việc làm phổ thông với yêu cầu trình độ

lao động không cao. Do đó, xuất hiện một bộ phận lao động dôi dư lớn do
không đáp ứng được yêu cầu của công việc, những người này đa số đã lớn
tuổi hoặc trình độ lao động thấp không phù hợp với yêu cầu đổi mới của
doanh nghiệp mà khả năng đào tạo lại và chuyển đổi nghề nghiệp là rất thấp.
1.3. Thực trạng thu hồi đất, giải phóng mặt bằng và tác động của nó tới
lao động, việc làm ở Việt Nam
Thời gian qua, cùng với sự phát triển của các khu công nghiệp và quá
trình đô thị hóa nhanh biểu hiện rõ ở việc diện tích đất nông nghiệp chủ yếu là
đất thâm canh lúa ở nhiều địa phương bị thu hồi khiến cho người nông dân
nhiều địa phương trong cả nước rơi vào tình trạng không có đất canh tác.
Theo điều tra của Bộ Nông nghiệp và PTNT, tại 16 tỉnh trọng điểm về
thu hồi đất, diện tích đất nông nghiệp chiếm 89% diện tích đất thu hồi và số
SVTH: Nguyễn Lan Hương Lớp: Kinh tế và quản lý đô thị 49
17
Đại học kinh tế quốc dân Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
còn lại là diện tích đất thổ cư. Mặc dù diện tích đất nông nghiệp bị thu hồi chỉ
chiếm tỷ lệ nhỏ trong tổng diện tích đất tự nhiên (1-2%), nhưng lại chủ yếu
tập chung vào một số xã, huyện có mật độ dân số cao, tỷ lệ diện tích đất nông
nghiệp bình quân đầu người thấp, có xã có diên tích đất bị thu hồi chiếm tới
70-80% diện tích đất canh tác. Theo kế hoạch, trong những năm tới có xã có
thể chuyển đổi 100% diện tích đất nông nghiệp, kéo theo nhiều hộ bị thu hồi
100% diện tích đất canh tác. Những địa phương có diện tích đất thu hồi lớn
nhất là Tiền Giang (20.308 ha), Đồng Nai (19.752 ha), Bình Dương (16.627
ha), Cà Mau (13.242 ha), Hà Nội (7.776 ha), Vĩnh Phúc (5.573 ha), Hải
Dương (3.146 ha)...khoảng 70% số hộ có diên tích đất bị thu hồi từ 50% diện
tích đất sản xuất trở lên. Trong giai đoạn 2001-2005, tổng diện tích đất bị thu
hồi cả nước lên tới trên 366 ngàn ha ( chiếm gần 3,9% quỹ đất nông nghiệp);
tức mỗi năm thu hồi hơn 73.200 ha đẩy hàng vạn người, trong đó chủ yếu là
nông dân lâm vào cảnh không có việc làm, đời sống gặp nhiều khó khăn.
Khu vực đồng bằng sông Hồng có nhiều hộ bị ảnh hưởng nhất ( 300.000

hộ), tiếp đến là khu vực Đông Nam Bộ (108.000 hộ); riêng thành phố Hà Nội
có số hộ nông dân bị thu hồi đất là lớn nhất ( 138.291 hộ); tiếp đến là thành
phố Hồ Chí Minh ( 52.094 hộ), Bắc Ninh ( 40.499 hộ), Hưng Yên (31.033
hộ), Đà Nẵng ( 29.147 hộ). Sau khi bị thu hồi, người dân bị mất hoặc thiếu
việc làm, trong khi các dự án phát triển công nghiệp đòi hỏi phải có thời gian
mới thu hút được lao động ( chưa kể các dự án treo). Chính vì vậy, việc làm ở
khu vực này trở nên bức xúc.
Theo một khảo sát của Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội mới đây,
trung bình mỗi hộ nơi thu hồi đất có 1,5 lao động rơi vào tình trạng không có
việc làm và mỗi ha đất nông nghiệp bị thu hồi có tới 13 lao động mất việc làm
trong nông nghiệp. Như vậy, còn trên 50% số lao động bị mất việc làm giải
phóng khỏi nông nghiệp rơi vào tình trạng không có việc làm.
SVTH: Nguyễn Lan Hương Lớp: Kinh tế và quản lý đô thị 49
18