Sửa lỗi về dấu câu trong các bài tập làm văn viết cho học sinh lớp 5

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2
KHOA GIÁO DỤC TIỂU HỌC

======

ĐỖ THỊ NGUYỆT

SỬA LỖI VỀ DẤU CÂU
TRONG CÁC BÀI TẬP LÀM VĂN VIẾT
CHO HỌC SINH LỚP 5
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành: Phƣơng pháp dạy học Tiếng Việt

HÀ NỘI - 2015


TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2
KHOA GIÁO DỤC TIỂU HỌC

======

ĐỖ THỊ NGUYỆT

SỬA LỖI VỀ DẤU CÂU
TRONG CÁC BÀI TẬP LÀM VĂN VIẾT
CHO HỌC SINH LỚP 5
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành: Phƣơng pháp dạy học Tiếng Việt

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học
TS. NGUYỄN THU HƢƠNG

HÀ NỘI - 2015


Khóa luận tốt nghiệp

Tr-ờng ĐHSP Hà Nội 2
LI CM N

Trong quỏ trỡnh tỡm hiu, nghiờn cu khúa lun ny tụi khụng khi lỳng
tỳng v b ng. Nhng di d giỳp , ch bo tn tỡnh ca TS Nguyn Thu
Hng, tụi ó tng bc tin hnh v hon thnh khúa lun vi ti Sa
li v du cõu trong cỏc bi tp lm vn vit cho hc sinh lp 5
Qua õy tụi xin gi li cm n sõu sc n tt c cỏc thy cụ trong khoa
Giỏo dc Tiu hc ó giỳp v to mi iu kin thun li tụi hon thnh
khúa lun.
Mc dự cú nhng c gng tỡm tũi nht nh, song khúa lun khụng
trỏnh khi nhng thiu sút. Tỏc gi khúa lun rt mong nhn c nhng ý
kin úng gúp ca tt c cỏc thy cụ v cỏc bn sinh viờn.
H Ni, thỏng 5 nm 2015
Sinh viờn

Th Nguyt

Đỗ Thị Nguyệt

K37C - Giáo dục Tiểu học


Khóa luận tốt nghiệp

Tr-ờng ĐHSP Hà Nội 2

LI CAM OAN
Khúa lun c hon thnh di s hng dn trc tip ca TS
Nguyn Thu Hng.
Tụi xin cam oan rng:
- Khúa lun ny l kt qu nghiờn cu, tỡm tũi ca riờng tụi
- Nhng t liu c trớch dn trong khúa lun l trung thc
- Kt qu nghiờn cu ny khụng th trựng vi bt kỡ cụng trỡnh nghiờn
cu ca tỏc gi no ó c cụng b trc ú
Nu sai, tụi xin hon ton chu trỏch nhim.
H Ni, thỏng 5 nm 2015
Sinh viờn

Th Nguyt

Đỗ Thị Nguyệt

K37C - Giáo dục Tiểu học


Khóa luận tốt nghiệp

Tr-ờng ĐHSP Hà Nội 2

DANH MC CC Kí HIU VIT TT

NXB

: Nh xut bn

THTTA

: Trng Tiu hc Th Trn A

THNQ

: Trng Tiu hc Ngụ Quyn

Đỗ Thị Nguyệt

K37C - Giáo dục Tiểu học


Khóa luận tốt nghiệp

Tr-ờng ĐHSP Hà Nội 2

MC LC
M U .......................................................................................................... 1
1. Lý do chn ti ....................................................................................... 1
2. Lch s nghiờn cu vn ........................................................................ 2
3. Mc ớch nghiờn cu ................................................................................. 5
4. i tng v phm vi nghiờn cu............................................................. 5
5. Nhim v nghiờn cu ................................................................................ 6
6. Phng phỏp nghiờn cu........................................................................... 6
7. Cu trỳc khúa lun . . 6
NI DUNG....................................................................................................... 7
Chng 1. C S L LUN V DU CU TING VIT ........................... 7

1.1. Khỏi nim du cõu .................................................................................. 7
1.2. Phõn loi du cõu ting Vit .................................................................. 7
1.3. C s, chc nng ca du cõu ting Vit ............................................... 8
1.4. Vic dy du cõu ting Vit trng Tiu hc ................................... 14
1.4.1. Phõn b thi lng ....................................................................... 14
1.4.2. Ni dung dy.................................................................................14
1.4.3. Hỡnh thc lm bi tp rốn luyn ................................................... 16
1.4.4. Nhn xột chung .............................................................................. 16
1.5. S lc kin thc v du cõu ............................................................... 17
1.5.1. Nhng du cõu ting Vit c tỡm hiu Tiu hc .................... 17
1.5.2. Bng túm tt cỏch dựng cỏc du cõu............................................18
1.5.3. Cỏch t du ỳng khong cỏch gia cỏc ch trong cõu ............ 24
Chng 2. THC TRNG CC LI V DU CU CA HC SINH TIU
HC TRONG CC BI TP LM VN VIT LP 5 .............................. 25

Đỗ Thị Nguyệt

K37C - Giáo dục Tiểu học


Khóa luận tốt nghiệp

Tr-ờng ĐHSP Hà Nội 2

2.1. Kho sỏt thc trng li v du cõu ca hc sinh tiu hc qua cỏc bi
Tp lm vn vit lp 5................................................................................. 25
2.1.1. a im tin hnh iu tra .......................................................... 25
2.1.2. Phng phỏp tin hnh iu tra ................................................... 25
2.1.3. Cỏch thc iu tra ......................................................................... 25
2.1.4. Kt qu iu tra ............................................................................. 25

2.2. Phõn loi li v du cõu ....................................................................... 32
2.2.1. Li khụng dựng du cõu ................................................................ 32
2.1.2. Li dựng sai du cõu ..................................................................... 35
Chng 3. MT S BIN PHP CHA LI V DU CU CHO HC
SINH LP 5 .................................................................................................... 41
3.1. Nguyờn nhõn chung.............................................................................. 41
3.2. Mt s bin phỏp cha li v du cõu.................................................. 42
3.2.1. Bin phỏp sa li v du cõu trong cỏc gi Ting Vit tiu hc
................................................................................................................. 42
3.2.2. Bin phỏp sa li v du cõu thụng qua h thng cỏc dng bi tp
luyn k nng s dng du cõu................................................................ 56
3.2.3. Bin phỏp sa li v du cõu thụng qua vic ghi nh cỏc cỏch s
dng ca tng loi du cõu..................................................................... 59
KT LUN .................................................................................................... 61
TI LIU THAM KHO ............................................................................ 63

Đỗ Thị Nguyệt

K37C - Giáo dục Tiểu học


Khóa luận tốt nghiệp

Tr-ờng ĐHSP Hà Nội 2
M U

1. Lý do chn ti
Trong quỏ trỡnh i mi phng phỏp v ni dung dy hc bc Tiu
hc vi mc tiờu giỏo dc ton din, cỏc em hc sinh c hc 9 mụn hc
trong ú mụn Ting Vit l mụn hc ht sc quan trng. la tui ny cỏc

em bt u lm quen vi cỏc k nng nghe, núi, c, vit. c bit, vi k
nng vit giỳp cỏc em phỏt trin t duy, cm nhn cỏi hay, cỏi p trong mi
bi hc, hiu c ngha ca ting, t, cõu m mỡnh va vit, cỏc em cú th
nm c kho tng tri thc ca loi ngi.
rốn k nng vit cho hc sinh, ngi giỏo viờn phi dy tt cỏc phõn
mụn nh Chớnh t, Luyn t v cõu, Tp c v Tp lm vn, trong ú Tp
lm vn l mt phõn mụn rt quan trng. Nú thc hin mc tiờu cui cựng v
quan trng nht ca dy hc ting m l dy hc sinh s dng ting Vit
giao tip, t duy v hc tp. Ngoi ra vic dy hc Tp lm vn cũn cú tỏc
dng rt ln trong vic hỡnh thnh v phỏt trin úc quan sỏt, trớ tng tng,
nng lc t duy, kh nng nhn xột, ỏnh giỏ, bc l cm xỳc ca hc sinh.
Hn na, Tp lm vn cũn gúp phn nuụi dng v phỏt trin mi quan tõm
ca cỏc em vi s vt, hin tng xung quanh mỡnh. Khụng nhng th nú cũn
khi gi cỏc em lũng yờu cỏi p v kh nng phỏt trin ngụn ng.
Trong thc t dy hc, cú rt nhiu bi vn hay ca hc sinh th hin
kh nng tỏi hin i sng, t duy linh hot, sỏng to v trớ tng tng
phong phỳ ca cỏc em. Tuy nhiờn nhng li m cỏc em mc phi khi lm mt
bi tp lm vn cng khụng ớt, trong ú cỏc li m hc sinh thng gp nhiu
nht chớnh l li v du cõu. iu ny nh hng rt ln n kh nng din
t trong sỏng, chớnh xỏc t tng tỡnh cm.Tụi nhn thy rng, dy v hc
phõn mụn Tp lm vn ca hc sinh l cụng vic cn thit, nú giỳp cho giỏo

Đỗ Thị Nguyệt

1

K37C - Giáo dục Tiểu học


Khóa luận tốt nghiệp

Tr-ờng ĐHSP Hà Nội 2

viờn cng nh bc ph huynh cú th phỏt hin ra nhng hn ch ca hc sinh
khi lm bi tp lm vn, t ú cú phng phỏp dy hc tp lm vn cho cỏc
em phự hp v hiu qu hn.
Tiu hc, hc sinh ó c lm quen vi mụn Tp lm vn qua cỏc
bi tp nh v tr li cõu hi. Tuy nhiờn, phi n lp 5 cỏc em mi chớnh
thc c hc tp lm vn thụng qua vic phỏt trin cỏc cõu tr li thnh
on, thnh bi vn. Thờm vo ú, giai on ny cỏc em ó bt u tip thu
khỏi nim v mt bi tp lm vn vit, ng thi c hc tng i cú h
thng v k nng xõy dng mt bi tp lm vn vit hon chnh. Cú th núi
õy chớnh l giai on nn tng cỏc em cú th hc tt mụn tp lm vn vit
cỏc cp hc tip theo.
Chớnh vỡ nhng lớ do trờn, tụi ó quyt nh i sõu nghiờn cu ti
Sa li v du cõu trong cỏc bi Tp lm vn vit cho hc sinh lp 5 nhm
giỳp cỏc em cú iu kin luyn tp dựng ỳng, dựng hay du cõu trong cỏc
bi vn vit ca mỡnh. Hn na tụi cng mong mun rng thụng qua tỡm hiu
thc trng v li du cõu v tỡm ra gii phỏp khc phc nhng li y s em
li cho tụi nhng kinh nghim quý bỏu phc v cho vic ging dy sau ny.
2. Lch s nghiờn cu vn
Gn na th k qua, im li tỡnh hỡnh nghiờn cu du cõu ting Vit,
chỳng tụi nhn thy loi tớn hiu vn t ny ngy cng c cỏc nh nghiờn
cu quan tõm ti. Trc tiờn phi k n tỏc gi Nguyn Hit Chi, Lờ Thc
vi cun Sỏch mo ting Vit Nam (1935); tỏc gi Trn Trng Kim, Bựi K
v Phm Duy Khiờm vit cun Vit Nam vn phm (1947), ú l nhng
cun sỏch bc u cp n du cõu ting Vit.
Nhng nm 60 ó cú mt s cụng trỡnh nghiờn cu sõu hn v du cõu.
Chỳng tụi xin k n cun Ng phỏp ting Vit (1964), tp 2, ca tỏc gi
Nguyn Kim Thn. Phn trỡnh by v du cõu ting Vit ca ụng ó cú cỏi

Đỗ Thị Nguyệt

2

K37C - Giáo dục Tiểu học


Khóa luận tốt nghiệp

Tr-ờng ĐHSP Hà Nội 2

nhỡn rng hn v c th hn. Trong 14 trang vit, ụng dnh 5 trang gii
thiu chung v lch s du cõu ca nhõn loi, tỏc dng du cõu v cn c
chung ca vic dựng du cõu. Hn na, trong phn ph lc cun sỏch,
Nguyn Kim Thn ó gii thiu mt s trng hp dựng du cõu ting Vit
mt cỏch rừ rng. Ngoi ra, chỳng tụi cũn phi im qua cun i ti s
thng nht mt s quy tc dựng du cõu (o Thn), Núi v vit ỳng ting
Vit (Nguyn Kim Thn, H Lờ, Lờ Xuõn Thi, Hng Dõn),
Sau ú cũn cú nhiu ti liu nghiờn cu v ng phỏp ting Vit u cú
bn n du cõu, cú th k n cun Ng phỏp ting Vit (y ban khoa hc
xó hi Vit Nam), 99 bin phỏp tu t ting Vit (inh Trng Lc), Du
cõu ting Vit nhỡn t gúc vn bn (Nguyn Th La), Bn v nhng c s
ca vic dựng du cõu trong ting Vit (Lý Ton Thng), Phng phỏp dy
hc du cõu ting Vit trng ph thụng (Nguyn Xuõn Khoa), Ting Vit
thc hnh (Lờ A, inh Thanh Hu), Ting Vit thc hnh (Nguyn Minh
Thuyt, Nguyn Vn Hip), Dy hc ng phỏp tiu hc (Lờ Phng Nga),
1000 bi tp luyn cỏch dựng du cõu ting Vit dnh cho hc sinh tiu hc
(Nguyn Quang Ninh, Nguyn Th Ban), Mt s bi tp luyn k nng s
dng du chm, du phy trong cỏc bi vn cho hc sinh lp 5 (Nguyn Th

Minh Thu),
Nhỡn v gúc ng phỏp ting Vit, du cõu c bn n Bi 10 vi
tiờu Cỏc du cõu trong Ti liu ging dy ng phỏp ting Vit, (1973),
Nxb i hc v Trung hc chuyờn nghip cho rng du cõu cú tỏc dng phõn
cỏch cỏc cõu, phõn cỏch nhng thnh phn cu to ca cõu v ng phỏp cng
nh v ý ngha. Cun giỏo trỡnh Ng phỏp ting Vit (1983), y ban khoa hc
xó hi Vit Nam, Nxb Khoa hc Xó hi, ó dnh phn III - chng IV gii
thiu v cỏc du cõu, cỏc tỏc gi giỏo trỡnh Ng phỏp ting Vit (1983) ch
yu nhn mnh chc nng ng phỏp ca mi du cõu. Nguyn Hu Qunh

Đỗ Thị Nguyệt

3

K37C - Giáo dục Tiểu học


Khóa luận tốt nghiệp

Tr-ờng ĐHSP Hà Nội 2

trong cun Ting Vit hin i (1996) cng ch yu xoay quanh chc nng
ng phỏp ca loi phng tin vn t ny.
Khúa lun tt nghip i hc cng cú mt s tỏc gi cp n vn
v du cõu. Tiờu biu nh cun Thc trng vic dựng du cõu ca hc sinh
tiu hc qua cỏc bi Tp lm vn vit lp 4, lp 5 - nguyờn nhõn v nhng
bin phỏp khc phc (2007) ca tỏc gi inh Th Thu Hng, Cỏc bin phỏp
dy hc sinh tiu hc s dng du cõu (2003) ca tỏc gi Hong Thu Hin,
Cha li chớnh t thụng qua cỏc bi Tp lm vn vit cho hc sinh Tiu hc
(2012) ca Nguyn Th Loan

Nhỡn chung, cỏc ti liu nghiờn cu núi trờn ó cp n cỏc vn :
chc nng, cụng dng ca du cõu, c s s dng du cõu, cỏc li v du cõu,
ni dung v phng phỏp dy hc du cõu trong nh trng.
V chc nng ca du cõu, mc dự cú nhiu quan im cha hon ton
thng nht nhng nhỡn chung, cỏc ti liu nghiờn cu u ó nhm gúp phn
lm n nh hn nhng quy tc s dng du cõu, hng n s thng nht v
chun húa cỏc chc nng ca du cõu ting Vit. i vi ti khúa lun,
vic tỡm hiu cỏc ti liu nghiờn cu v chc nng ca du cõu ting Vit giỳp
chỳng tụi cú nhng cn c khoa hc ỏnh giỏ tớnh chớnh xỏc, tin cy ca
ni dung dy hc du cõu a vo nh trng v ỏnh giỏ kt qu hc tp du
cõu ca hc sinh.
Bờn cnh vic nghiờn cu v chc nng, cụng dng ca du cõu, mt s
ti liu cũn bn v c s ca du cõu hay c s cụng dng ca du cõu,
nú c hiu l vic t du cõu, s din t cỏc quy tc du cõu da trờn cỏi
gỡ v cn c vo õu s dng du cõu cho chun, cho hay. Cỏc ti liu
nghiờn cu c s ca vic dựng du cõu l nhng gi ý i vi vic xỏc nh
con ng, cỏch thc thun tin nht hng dn hc sinh nhn bit cỏc
chc nng, cụng dng ca du cõu, cỏch tip nhn v cỏch dựng du cõu khi

Đỗ Thị Nguyệt

4

K37C - Giáo dục Tiểu học


Khóa luận tốt nghiệp

Tr-ờng ĐHSP Hà Nội 2

to lp vn bn.
Bn v vic s dng du cõu, mt s ti liu ó ch ra cỏc li s dng
du cõu, nguyờn nhõn v cỏch cha. Nhng ti liu ny chớnh l cn c
chỳng ta suy ngh v phng phỏp dy hc du cõu cho hc sinh ph thụng
sao cho khc phc c cỏc li dựng du cõu.
Nhng ti liu nghiờn cu cú liờn quan trc tip n phng phỏp dy
hc du cõu nh trng ph thụng theo chỳng tụi cũn quỏ ớt v cha thit
thc i vi giỏo viờn trc tip ging dy. Vic nghiờn cu v du cõu khụng
phi l mt vn hon ton mi, bi vỡ du cõu ting Vit l loi phng
tin vn t ó c nhiu nh nghiờn cu quan tõm. Tuy vic nghiờn cu du
cõu ting Vit ó cú nhng bc tin trin nhng nhng kt qu nghiờn cu
v du cõu vn cha t c tớnh ton din v t m nh nhiu ngi mong
mun. K tha nhng nghiờn cu ú v xut phỏt t thc t nhng bi tp lm
vn vit ca hc sinh tiu hc, chỳng tụi thc hin ti Sa li v du cõu
trong cỏc bi tp lm vn vit cho hc sinh lp 5 vi mong mun nõng cao
cht lng lm vn cho hc sinh, ng thi trau di chuyờn mụn nghip v
cho mỡnh sau ny.
3. Mc ớch nghiờn cu
Trờn c s tỡm hiu thc trng cỏc bi tp lm vn vit ca hc sinh lp
5, tụi ó thng kờ, kho sỏt, phõn tớch, t ú tỡm ra cỏc li s dng du cõu m
hc sinh mc phi, nguyờn nhõn v cỏch cha cỏc li ú. T ú gúp phn
nõng cao cht lng dy hc phõn mụn Tp lm vn núi riờng v dy hc
ting Vit núi chung Tiu hc.
4. i tng v phm vi nghiờn cu
4.1. i tng nghiờn cu
Trong khuụn kh khúa lun ny, tụi ch yu nghiờn cu nhng li v
du cõu thng gp trong cỏc bi tp lm vn vit ca hc sinh lp 5. Nguyờn
nhõn v bin phỏp cha li ú.

Đỗ Thị Nguyệt

5

K37C - Giáo dục Tiểu học


Khóa luận tốt nghiệp

Tr-ờng ĐHSP Hà Nội 2

4.2. Phm vi nghiờn cu
Tụi ó tin hnh iu tra, kho sỏt thc trng k nng s dng du cõu
trong cỏc bi tp lm vn vit ca hc sinh lp 5 Trng tiu hc Th trn A ụng Anh - H Ni v Trng tiu hc Ngụ Quyn - Vnh Yờn - Vnh Phỳc.
5. Nhim v nghiờn cu
- Nhng vn lớ lun v du cõu trong cỏc bi tp lm vn vit cho hc
sinh lp 5.
- Thc trng li s dng du cõu trong cỏc bi tp lm vn vit ca hc
sinh lp 5 ca hai Trng Tiu hc Th Trn A v Trng tiu hc Ngụ
Quyn.
- Nguyờn nhõn v bin phỏp khc phc li v du cõu cho hc sinh lp 5
trong cỏc bi tp lm vn vit.
6. Phng phỏp nghiờn cu
Trong quỏ trỡnh nghiờn cu ti, khúa lun ó s dng cỏc phng phỏp
nghiờn cu ch yu sau õy:
Phng phỏp iu tra, kho sỏt
Phng phỏp thng kờ
Phng phỏp nghiờn cu ti liu
Phng phỏp phõn tớch ngụn ng
Phng phỏp tng hp
7. Cu trỳc khúa lun

Ngoi phn M u, phn Kt lun, ni dung ca khúa lun gm 3 chng:
Chng 1. C s lớ lun v du cõu ting Vit
Chng 2. Thc trng cỏc li v du cõu ca hc sinh Tiu hc trong cỏc bi
Tp lm vn vit lp 5
Chng 3. Mt s bin phỏp cha li v du cõu cho hc sinh lp 5

Đỗ Thị Nguyệt

6

K37C - Giáo dục Tiểu học


Khóa luận tốt nghiệp

Tr-ờng ĐHSP Hà Nội 2
NI DUNG
Chng 1

C S L LUN V DU CU TING VIT
1.1. Khỏi nim du cõu
Bn v du cõu, cỏc nh nghiờn cu ngụn ng ó a ra nhiu khỏi
nim khỏc nhau. Trong cun T in Ting Vit (1997), Vin Ngụn ng hc
nh ngha: Du cõu l tờn gi chung nhng du t gia cỏc cõu hoc cỏc
thnh phn ca cõu nhm lm cho cõu vn vit c rừ rng, mch lc.
[20, tr. 238]
Tuy nhiờn, trong cun T in gii thớch thut ng ngụn ng hc
(1973), Nguyn Nh í (ch biờn) ó a ra khỏi nim v du cõu mt cỏch
y , sõu sc v ton din: Du cõu l khỏi nim dựng trong vn vit. Du
cõu l phng tin dựng phõn bit cỏc ý ngha, cỏc n v ng phỏp trong

mt cõu vn. Chỳng c dựng ch ranh gii gia cỏc cõu, cỏc thnh phn
trong cõu, gia cỏc thnh t trong cm t, trong cỏc liờn hp cm t.
[18, tr 104]
V trong khúa lun ny, chỳng tụi chn v theo khỏi nim v du cõu
ca Nguyn Nh í, 1973, T in gii thớch thut ng Ngụn ng hc, NXB
i hc Quc gia.
1.2. Phõn loi du cõu ting Vit
Da vo v trớ v chc nng ca cỏc du cõu trong vn bn vit, ngi
ta chia mi du cõu ting Vit thnh hai nhúm chớnh sau:
- Nhúm cỏc du t cui cõu (cũn gi l cỏc du chm cõu). Nhúm ny
gm bn du: chm, hi chm, chm than, chm lng.
Cỏc du ny thng ng v trớ cui cõu tng thut, cõu hi, cõu
cm thỏn v cõu cu khin. Riờng du chm lng cũn cú th ng v trớ u
hoc cui trong cõu.

Đỗ Thị Nguyệt

7

K37C - Giáo dục Tiểu học


Khóa luận tốt nghiệp

Tr-ờng ĐHSP Hà Nội 2

- Nhúm cỏc du t trong cõu. Nhúm ny gm cỏc du sau: phy, chm
phy, gch ngang, hai chm, ngoc n, ngoc kộp (ỏnh du ranh gii gia
cỏc thnh phn ngoi nũng ct vi nhau v vi b phn nũng ct ca cõu;
ỏnh du ranh gii gia cỏc thnh phn ng chc vi nhau; cỏc v ca cõu

ghộp; cỏc b phn c bit trong cõu)
Ngoi ra ting Vit cũn cú du ngang ni (du gch ni). Du ny c
dựng ni cỏc õm tit trong mt tờn gi cú nhiu õm tit (thng l ting
nc ngoi, chng hn: Pau u tp xki, Mai a cp xki). Du
ngang ni khỏc hn vi du ngang cỏch (gch ngang), v trờn mt ch vit,
du ngang ni c th hin bng du gch ngn hn du ngang cỏch.
1.3. C s, chc nng ca du cõu ting Vit
H thng quy tc du cõu cng nh phng phỏp ging dy du cõu phn
ln ph thuc vo quan nim v cụng dng, c s, chc nng ca du cõu.
Cỏch õy khụng lõu, Liờn Xụ c ó xut hin nhng quan im v
cụng dng v c s ca du cõu ting Nga: quan im ý ngha, quan im ng
phỏp v quan im ng iu.
i biu quan im th nht cho rng du cõu c dựng lm phng
thc biu t ni dung ý ngha trong ngụn ng vit.
i biu quan im th hai, khụng chỳ ý n mt ý ngha ca li núi,
cho rng du cõu lm cho cu to cỳ phỏp ca li núi tr nờn rừ rng bng
cỏch tỏch ra cỏc cõu riờng bit v cỏc thnh phn ca cõu.
i biu ca quan im th ba cng nghiờn cu du cõu tỏch ri khi
mt ý ngha ca li núi, cho rng du cõu dựng biu th ng iu ca li
núi. Quan im ny trong nhng nm 20 ca th k XX ó cú ting vang ln
trong ngụn ng hc cng nh trong phng phỏp ging dy ting Nga. Nú ó
cú nh hng tiờu cc n vic tỡm hiu chc nng v cụng dng ca du cõu.
Nú khụng cung cp mt khỏi nim chớnh xỏc v c s ca du cõu v lm cho

Đỗ Thị Nguyệt

8

K37C - Giáo dục Tiểu học

Khóa luận tốt nghiệp

Tr-ờng ĐHSP Hà Nội 2

cụng dng ca du cõu tr nờn nghốo nn. iu ny ó kỡm hóm s hon thin
v phng phỏp ging dy du cõu.
Do ú, cỏc quan im ny mang tớnh cht phin din, khụng bao quỏt
c y cỏc chc nng, cụng dng v c s ca du cõu. c bit l vn
v mi quan h qua li gia du cõu v ng iu ó gõy ra s ri rm, s
sai lm, s mõu thun trong nhng phỏt trin ca cỏc nh nghiờn cu v cụng
dng v c s ca du cõu. S khụng rừ rng v mõu thun trong nhng phỏt
biu ny mt mc nht nh cũn do s ln ln khỏi nim cụng dng v
c s ca du cõu.
Trong nhng nm gn õy, vn rc ri v phc tp ny trong ngụn
ng hc Xụ Vit ó ớt nhiu c soi sỏng. Giỏo s X.U.Abakumov cho rng
cụng dng c bn ca du cõu l ch ch ra s phõn chia li núi thnh cỏc
b phn cú ý ngha biu t t tng trong ch vit. Ngoi cụng dng c
bn ny, ụng cũn ch ra vai trũ ph ca du cõu l ụi khi cũn cú th ch ra
mt sc thỏi ý ngha no ú ca mt b phn ca li núi cú mt du no t
sau, cú th ch ra mi quan h qua li gia cỏc b phn ca cõu cú du cõu t
gia.
Do cụng dng c bn ca du cõu l ch ra s phõn chia li núi thnh
cỏc b phn cú ý ngha biu t t tng trong ch vit, cho nờn s vng
mt ca du cõu trong mt bi vn khụng nhng gõy khú khn rt ln cho s
hiu ngha ca bi vn m cũn cú th dn n s hiu lm hoc hiu bi vn
theo nhiu ngha.
Nh vy, cựng vi cỏc yu t khỏc ca ngụn ng (t, cu trỳc cỳ phỏp),
du cõu dựng biu th t tng v tỡnh cm trong li núi bng ch vit.
Nhng bi vỡ ngi vit bao gi cng da vo li núi bờn ngoi hoc bờn

trong v bi vỡ khụng th cú c nhng t tng, tỡnh cm thc ngoi cõu,
ngha l ngoi vt liu t vng, ng phỏp v do ú, ngoi cu to ng iu,

Đỗ Thị Nguyệt

9

K37C - Giáo dục Tiểu học


Khóa luận tốt nghiệp

Tr-ờng ĐHSP Hà Nội 2

cho nờn, du cõu trong khi biu t nhng t tng, tỡnh cm nht nh trong
ngụn ng vit, ng thi cng bỏo hiu v ng iu tng ng vi nhng t
tng, tỡnh cm ny.
Quan nim ỳng n v cụng dng ca du cõu cung cp kh nng xỏc
nh c s ca nú.
C s ca du cõu l quan h ng ngha - ng phỏp trong li núi.
Nghiờn cu du cõu cú liờn quan hu c n nghiờn cu cỳ phỏp. Nghiờn cu
cỳ phỏp li khụng th b qua c ng iu vỡ ng iu l mt trong nhng
phng thc cỳ phỏp quan trng dựng biu t ý ngha ca li núi. Bi
vy, ng iu l mt b phn to thnh c s ca du cõu. Thụng thng, quy
tc du cõu c gii thớch bng ng thi c tiờu chớ ý ngha, ng phỏp v
ng iu.
Khi chỳ ý n s cựng tn ti ca cỏc tiờu chớ khỏc nhau, cn phi nhn
mnh rng du cõu biu th nhng ý ngha khỏi quỏt c biu th trong cu
trỳc cỳ phỏp. Thụng thng, trong thc hnh, núi du cõu c dựng th no
trong nhng cu trỳc cỳ phỏp thỡ thun tin hn l xỏc nh cụng dng ca nú

v ý ngha. Thớ d, núi du phy dựng ngn cỏch on cõu ph vi on
cõu chớnh thỡ thun tin hn l tỡm cụng thc v s ngn cỏch cỏc t tng
bng dy phy, trong ú t tng ny ph thuc vo t tng kia. Tuy chỳng
ta núi mt ý ngha khụng tn ti c lp (ni dung khụng th tn ti nu
khụng cú hỡnh thc) nu khụng cú mt hỡnh thc biu t nú, nhng chỳng ta
phi chỳ ý rng ý ngha ca cõu núi m cỏc phng thc biu t nú, ph
thuc vo nú, l im xut phỏt, l ch yu.
Ng iu l phng thc cỳ phỏp quan trng biu t t tng, l
nhõn t bt buc phi cú ca cõu, nờn d nhiờn cng l c s ca du cõu.
Nhng khụng nờn tỏch nú khi cỳ phỏp v quan h ý ngha trong li núi,
khụng c thi phng vai trũ ca nú, khụng c quy cho nú l cỏi c s
duy nht ca du cõu.

Đỗ Thị Nguyệt

10

K37C - Giáo dục Tiểu học


Khóa luận tốt nghiệp

Tr-ờng ĐHSP Hà Nội 2

Trờn c s xỏc nh ỳng n v cụng dng v c s ca du cõu, cú
th xỏc nh chc nng ca du cõu, tỡm hiu mc ớch dựng du cõu trong
tng trng hp riờng bit.
V chc nng, cú th chia cỏc du thnh hai nhúm: nhúm du dựng
phõn cỏch v nhúm du dựng tỏch bit.
Nhúm du th nht dựng phõn cỏch cõu ny vi cõu khỏc, phõn cỏch

cỏc thnh phn cõu v cỏc b phn ca cõu cú quan h ng lp v c cỏc b
phn ca cõu phc hp khụng cú liờn t ni. c im ca nhúm du ny l
cỏc thnh phn cõu, cỏc b phn cõu v cỏc cõu c du phõn cỏch khụng
th nm bờn trong cỏc thnh phn cõu, cỏc b phn cõu hoc cỏc cõu khỏc
c phõn cỏch. Nhng du ny cú th lp li, nhng khụng phi l du kộp.
Nhúm du th hai dựng biu th nhng cu trỳc cỳ phỏp t vo
trong cõu vi mc ớch xỏc minh, gii thớch, m rng ni dung ca mt hoc
mt s thnh phn ca cõu hoc ton b cõu núi chung; v c nhng cu trỳc
cỳ phỏp gi tờn nhõn vt hoc i tng m li núi hng ti, hoc biu t
thỏi ch quan ca ngi vit vi ni dung ca cõu núi ca mỡnh.
Nhúm du ny dựng tỏch bit cỏc b phn ph ca cõu, cỏc thnh
phn th yu tỏch bit, hụ ng, cỏc t v cõu chờm. Chỳng l du kộp v
khụng lp li.
Nu cn c v mt s lng: mt du thc hin mt hoc mt s chc
nng, mt chc nng cú th c thc hin bng mt hay mt s du, thỡ cú
th chia ra 4 nhúm:
1- Du ch thc hin mt chc nng
Thớ d: du chm phy ch thc hin chc nng phõn cỏch (cỏc b phn
trong cõu phc khụng liờn t, cõu phc liờn hp, cỏc on cõu ph ng lp,
cỏc thnh phn ng lp). Du ngoc n ch thc hin chc nng tỏch bit.
Nú tỏch bit t, nhúm t, cõu thờm vo trong cõu nh nhng nhn xột b sung
hoc nhng nhn xột gii thớch thuc nhng loi khỏc nhau.

Đỗ Thị Nguyệt

11

K37C - Giáo dục Tiểu học

Khóa luận tốt nghiệp

Tr-ờng ĐHSP Hà Nội 2

2- Cựng mt du cú th m nhim nhng chc nng khỏc nhau.
Thớ d: Du phy cú th dựng phõn cỏch v tỏch bit. Du phy
phõn cỏch cỏc nh ng ng lp v tỏch bit thnh phn trng ng ca cõu.
3- Cựng mt du - trong cựng mt cu to cú th ng thi mang mt
s chc nng.
Thớ d: Du hi l du kt thỳc cõu v ch ra cõu hi. Du hai chm
trong cõu phc khụng cú liờn t ch ra:
- Quan h nhõn - qu gia cỏc b phn ca cõu phc
- S vng mt ca liờn t, bi vỡ nu cú liờn t thỡ dựng du khỏc.
4- Cựng mt chc nng cú th dựng nhiu du khỏc nhau.
Thớ d: Du phy, du chm phy cựng thc hin chc nng phõn cỏch.
Du phy, du gch ngang, du ngoc n u thc hin chc nng tỏch bit.
Trong trng hp ny, phi cú s tinh t v s phõn tớch phc tp khi
chn dựng mt du: chc nng thỡ l mt, nhng mc phõn cỏch hoc tỏch
bit thỡ li khỏc nhau.
Khi chn du, khú nht l chn nhng du gn nhau, c bit l
du gch ngang v du ngoc n.
Cú th cung cp cho hc sinh nhng hiu bit v chc nng ca du
bng nhiu cỏch:
1. Khỏi quỏt húa nhng kin thc v chc nng ca du cung cp
khỏi nim bc u v bn cht ca du v cụng dng ca chỳng.
Chc nng ca du cú th lm sỏng t khi phõn tớch chớnh s kin ng
phỏp (thnh phn chờm khụng liờn h vi cõu hoc thnh phn ca cõu bng
mt dng thc no ca mi liờn h ph thuc, nú c phỏt õm mt cỏch c
bit: h ging v nhp iu nhanh hn mt chỳt. Trờn ch vit, nú c tỏch
bit bng du: tỏch bit). ngn nga s nhm ln cỏc s kin ng phỏp, cú

th thay th du ny bng du khỏc. Thớ d: du gch ngang c thay th

Đỗ Thị Nguyệt

12

K37C - Giáo dục Tiểu học


Khóa luận tốt nghiệp

Tr-ờng ĐHSP Hà Nội 2

cho du phy tỏch bit ng v ng vi t c xỏc nh nm trong mt
lot nhng thnh phn ng lp. Nu dựng du phy thay cho du gch ngang
thỡ cõu cú th hiu khỏc.
2. So sỏnh cỏc du v mt chc nng, c bit l nhng du ng õm.
Du phy cú nhiu giỏ tr, thng gi hai chc nng phõn cỏch v tỏch bit.
Cú th so sỏnh du phy bờn cnh nhng thnh phn ng lp v thnh phn
chờm. Du phy phõn cỏch v du phy tỏch bit l nhng du khỏc nhau.
3. Phõn tớch kh nng tu t ca du. Vic dựng du nhng v trớ m v
nguyờn tc khụng cn cú du cõu, nhng kh nng khỏc nhau trong vic dựng
du, thng l du hiu tỏch bit mt n v ng phỏp cho nú mt giỏ tr c
bit. Vic dựng du cú tớnh cht cỏ nhõn l ch ny.
Ngi vit cú th t du phy sau t ni liờn kt cỏc v cõu biu th
quóng ngt ging, gõy tõm lớ ch i ngi c, nhm tng thờm sc hp
dn cho cỏi ý c trỡnh by tip theo.
Vic nm vng du cõu phn ln l do nm c chc nng ca du,
s tng ng gia chc nng v du: du cú mt chc nng v du nhiu
chc nng, nhng du khỏc nhau dựng trong cựng mt chc nng. Bi vy,

cn chỳ ý c bit ti s phõn bit du v mt chc nng. S tng ng phc
tp gia du v chc nng ca nú ũi hi s khỏi quỏt húa v h thng húa
thng xuyờn bi ging.
Hc sinh phi hiu quan nim c bn ca nguyờn tc logic - ng phỏp
ca du cõu l cỏc b phn v thnh phn ca cõu gn bú cht ch vi nhau
thỡ khụng dựng du ngn cỏch. Hc sinh phi hiu cỏi gỡ c phõn cỏch,
cỏi gỡ c tỏch bit, ti sao phi tỏch bit v tỏch bit bng du gỡ, khi no
du hoc s vng mt ca nú ch ra tớnh cht c bit ca mi liờn h, nhng
du no cú th c dựng trong cựng mt chc nng

Đỗ Thị Nguyệt

13

K37C - Giáo dục Tiểu học


Khóa luận tốt nghiệp

Tr-ờng ĐHSP Hà Nội 2

S hiu bit chc nng ca du cú th giỳp hc sinh nõng cao trỡnh
hiu bit v du cõu, ỏp dng chỳng mt cỏch mm do biu t chớnh xỏc
t tng ca mỡnh.
1.4. Vic dy du cõu ting Vit trng Tiu hc
Du cõu l mt ni dung trng tõm ca b mụn Ting Vit trong trng
ph thong. Ni dung ny gn lin vi cỏc kin thc ng phỏp c bn v cõu
v c dy k ngay t bc Tiu hc. bc Trung hc c s, cỏc ni dung
ny li c nhc li mt ln na hc sinh nm vng hn v vn dng
trong thc t lm bi tp lm vn.

1.4.1. Phõn b thi lng
bc Tiu hc, hc sinh ó c hc kin thc v du cõu theo trỡnh t:
- Lp 2 dnh 12 tun hc cỏc du:
+ Du chm hi (?) : 2 tit (tun 2, 10)
+ Du phy (,) : 8 tit (tun 8, 12, 22, 24, 26, 28, 31, 32)
+ Du chm (.) : 8 tit (tun 10, 14, 20, 22, 24, 28, 31, 32)
+ Du chm than (!) : 1 tit (tun 20)
- Lp 3 dnh 12 tun hc cỏc du:
+ Du chm (.) : 5 tit (tun 3, 10, 22, 32, 34)
+ Du phy (,) : 6 tit (tun 6, 16, 17, 22, 24, 34)
+ Du chm hi (?) : 3 tit (tun 13, 22, 28)
+ Du chm than (!) : 2 tit (tun 13, 28)
+ Du hai chm (:) : 2 tit (tun 30, 32)
- Lp 4 t tit 10 n tit 14, ụn li cỏc du: du chm, du chm hi, du
chm cm trong mi quan h vi: cõu k, cõu hi, cõu cu khin v cõu cm.
Ngoi ra cỏc em c hc thờm hai du cõu mi ch trong mt tit:
+ Du gch ngang (-)
+ Du ngoc kộp () (trong quan h vi cõu hi thoi).

Đỗ Thị Nguyệt

14

K37C - Giáo dục Tiểu học


Khóa luận tốt nghiệp

Tr-ờng ĐHSP Hà Nội 2

- Lp 5 t tit 22 n tit 23 hc cỏc du cõu mi:
+ Du chm phy (;) v du hai chm (:) : 1 tit
+ Du ngoc n ( ): 1 tit
T tit 24 n tit 25, ụn li tt c 9 du cõu ó hc: du chm, du
chm hi, du chm cm, du phy, du gch ngang, du hai chm, du chm
phy, du ngoc kộp v du ngoc n.
1.4.2. Ni dung dy
Mi du cõu c cu trỳc gm 3 phn;
- Trc tiờn a ra thớ d v loi du cõu ú;
- Sau ú nờu cụng dng (hay chc nng) v cỏch c khi gp loi du
cõu ú.
- Cui cựng cú phn ghi nh ( trong khung) cho hc sinh d nh.
Qua tỡm hiu ni dung dy hc du cõu trong b sỏch giỏo khoa Ting
Vit, chỳng tụi nhn thy du cõu c dy qua hai giai on. Giai on u
(cỏc lp 1, 2, 3), du cõu c dy hc thụng qua cỏc bi tp thc hnh. Giai
on sau (cỏc lp 4, 5), du cõu cú bi hc riờng vi yờu cu cao hn, hc
sinh phi bit khỏi quỏt húa v chc nng, cụng dng ca cỏc du cõu t cỏc
vớ d v bi tp c th.
Trong giai on u, du cõu c dy hc ch yu da vo trc cm
ngụn ng ting m . Cỏc bi tp dự khụng nờu ra cụng dng, chc nng ca
du cõu, dự khụng yờu cu hc sinh phi phõn bit cỏc thnh phn ng phỏp
ca cõu nhng cỏc em ó cú th bit t du cõu ỳng ch. Vớ d, i vi du
phy, sỏch lp 2, 3 ó yờu cu cỏc em in du phy vo cõu vn, on vn ó
lc b du phy tỏch trng ng, tỏch cỏc v cõu ghộp, tỏch hụ ng, tỏch cỏc
thnh phn cựng loi, tỏch b phn chuyn tip
Giai on sau, du cõu cú bi hc riờng phõn mụn Luyn t v cõu.
Lỳc ny, cỏc chc nng, cụng dng ca du cõu mi c phỏt biu thnh li.
Vớ d, du phy c nờu vi ba chc nng nh sau:

Đỗ Thị Nguyệt

15

K37C - Giáo dục Tiểu học


Khóa luận tốt nghiệp

Tr-ờng ĐHSP Hà Nội 2

- Ngn cỏch cỏc b phn cựng chc v trong cõu.
- Ngn cỏch trng ng vi ch ng v v ng.
- Ngn cỏch cỏc v cõu trong cõu ghộp.
Cỏch trỡnh by bi hc du cõu trong sỏch Ting Vit mi ó cú s i
mi, to iu kin hc sinh ch ng, tớch cc trong vic chim lnh kin
thc. C th l, trc khi nờu cỏc chc nng, cụng dng ca du cõu phn
ghi nh, hc sinh c quan sỏt cỏc vớ d v cỏc trng hp s dng du cõu
c th.
Bờn cnh cỏc ni dung dy hc du cõu k trờn, trong gi Chớnh t,
phn chộp chớnh t, sỏch giỏo khoa cũn nờu cỏc cõu hi v du cõu (c bit
i vi cỏc du cõu hc sinh cha c hc) nhm nhc hc sinh nhn din
du cõu v lu ý cỏch ghi cho ỳng cỏc du cõu ú trong bi chớnh t.
1.4.3. Hỡnh thc lm bi tp rốn luyn
Cú 2 hỡnh thc lm bi tp c s dng thng xuyờn:
- Cho bi hoc on bi khụng cú du cõu.
Yờu cu hc sinh in du (cõu) thớch hp vo ch gch chộo (hoc ụ
vuụng) din t ỳng ý v ng phỏp.
- Cho bi hoc on bi ó cú du cõu.
Yờu cu hc sinh nhn ra du cõu sai v cha li du cõu cho ỳng.
õy l hỡnh thc bi tp thit thc, cú tớnh thc hnh cao.

Sỏch Ting Vit cng cú nhng bi tp vui, hp dnto khụng khớ
hc tp hng thỳ, ng thi cng giỳp hc sinh nhn rừ vai trũ quan trng ca
du cõu i vi vic to lp v tip nhn vn bn.
1.4.4. Nhn xột chung
V mt s lng, bc Tiu hc cp n mi loi du cõu. Tuy
nhiờn, du chm xung hng (.) cng ch l mt hỡnh thỏi ca du chm. Do
vy, thc cht hc sinh c hc kin thc ca chớn loi du cõu. Riờng du

Đỗ Thị Nguyệt

16

K37C - Giáo dục Tiểu học


Khóa luận tốt nghiệp

Tr-ờng ĐHSP Hà Nội 2

chm lng () bc Tiu hc cha c dy (du chm lng c dy trong
chng trỡnh lp 7 Trung hc c s - bi 29). Vic dy tt c cỏc du cõu cho
hc sinh ngay t bc tiu hc giỳp cỏc em cú iu kin vn dng linh hot
trong quỏ trỡnh vit vn. Chớnh iu ny ó hn ch trng hp vit cõu sai v
hiu sai ngha ca cõu i vi hc sinh. Khụng nhng th, vic dy tt c cỏc
du cõu cho hc sinh ngay t bc tiu hc cũn giỳp cỏc em bit s dng du
cõu vi mc ớch tu t ngay trong cỏc bi tp lm vn ca mỡnh.
V mt thi lng, du cõu c dy v luyn tp nhiu v k tiu
hc (21 tit). tiu hc cũn cú ba tit ụn li ton b du cõu ó hc (tit 26,
27 v 33). Chớnh vỡ th, hc sinh cú iu kin luyn tp v thc hnh nhiu
hn. V do ú, cụng dng (chc nng) ca tng loi du c hc sinh vn

dng thun thc v linh hot.
1.5. S lc kin thc v du cõu
1.5.1. Nhng du cõu ting Vit c tỡm hiu tiu hc
Du cõu ting Vit

Du cõu thng

Du cõu thng

Du cõu thng dựng

dựng cui cõu

dựng gia cõu

nhiu v trớ khỏc nhau

Du

Du

Du chm

Du

Du

Du

Du

Du

Du

Du

chm

chm

cm (chm

phy

chm

hai

ngoc

ngoc

gch

chm

hi

than)

phy

chm

n

kộp

ngang

lng

?

!

;

:

()



_



.

,

,
,

Đỗ Thị Nguyệt

17

,

,

,

K37C - Giáo dục Tiểu học


Khóa luận tốt nghiệp

Tr-ờng ĐHSP Hà Nội 2

1.5.2. Bng túm tt cỏch dựng cỏc du cõu

Cỏch gi tờn
1. Du chm

Cỏch ghi
.

Cỏch dựng
t cui cõu k?
1. Gii thiu v ngi, vt, vic
Vớ d: Kộo co l phi ba keo, bờn no kộo
c i phng ngó v phớa mỡnh nhiu
hn l bờn y thng.
(Theo Toan nh)
2. Miờu t c im
Vớ d: Ma xung sm sp, git gió, git
bay, bi nc ta trng xúa.
(Tụ Hoi)
3. Nờu ý kin, nhn xột
Vớ d: Kộo co l mt trũ chi th hin tinh
thn thng vừ ca dõn tc ta.
(Theo Toan nh)

2. Du chm hi

?

Du chm hi thng c dựng:
1. t cui cõu hi by t nhng iu cha
bit, cha rừ mun c tr li
Vớ d: My ngy na thỡ m v h ch?
(H Thu Hng)
2. t cui cõu hi c dựng vi mc ớch
khng nh
Vớ d: Trong ni au, cú ai hn ai?
(Bỏo Vn ngh)

3. t cui cõu k nhng li c dựng vi

Đỗ Thị Nguyệt

18

K37C - Giáo dục Tiểu học