ĐÁNH GIÁ tác ĐỘNG của GIÁO dục đối với NGHÈO của hộ GIA ĐÌNH NÔNG THÔN TỈNH VĨNH LONG

B
TR

NG

GIÁO D C VÀ ÀO T O
I H C KINH T TP. H

CHÍ MINH

LÊ H NG ÀO

ÁNH GIÁ TÁC
NGHÈO C A H

NG C A GIÁO D C

IV I

GIA ÌNH NÔNG THÔN

T NH V NH LONG.

LU N V N TH C S KINH T

Tp.H Chí Minh, n m 2015


B
TR

NG

GIÁO D C VÀ ÀO T O
I H C KINH T TP. H

CHÍ MINH

LÊ H NG ÀO

ÁNH GIÁ TÁC
NGHÈO C A H

NG C A GIÁO D C

IV I

GIA ÌNH NÔNG THÔN

T NH V NH LONG.

Chuyên ngành: CHÍNH SÁCH CÔNG
Mã s :

60340402

LU N V N TH C S KINH T

NG

IH

NG D N KHOA H C: TS. TR N TI N KHAI
Tp.H Chí Minh, n m 2015


L I CAM OAN
Lu n v n “

ánh giá tác đ ng c a giáo d c đ i v i nghèo c a h gia đình nông

thôn V nh Long” là do tôi th c hi n. Các thông tin, s li u trong lu n v n, tôi đã th c
hi n trích ngu n tài li u tham kh o đ y đ , rõ ràng. K t qu nêu trong lu n v n là trung
th c và ch a t ng đ

c công b trong b t k công trình nghiên c u khác.
TP. V nh Long, tháng 5 n m 2015
Lê H ng ào


M CL C
L I CAM OAN ………………………………………………………………….
M C L C …………………………………………………………………………
DANH M C CÁC B NG, BI U……………………………………………………...
DANH M C CÁC HÌNH V ,
Ch

TH …………………………………………..

ng 1: GI I THI U NGHIÊN C U .......................................................................................1

1.1 V n đ nghiên c u ...................................................................................................................1
1.2 M c tiêu nghiên c u .................................................................................................................2
1. 2 .1 M c tiêu t ng quát .....................................................................................................................2
1.2.2 M c tiêu c th .......................................................................................................................3
1.3 Câu h i nghiên c u ...................................................................................................................3
1.4

it

ng, ph m vi và ph

ng pháp ........................................................................................3

1.5 K t c u lu n v n........................................................................................................................3
Ch

ng 2: T NG QUAN ...............................................................................................................4

2.1 Kh o l

c lý thuy t...................................................................................................................4

2. 1.1 Các khái ni m v giáo d c/v n con ng

i ............................................................................4

2.1.2 Các đ nh ngh a v nghèo đói..................................................................................................7
2.1.3 M i quan h gi a giáo d c và đói nghèo............................................................................ 11
2.2 Nh ng nghiên c u có liên quan ............................................................................................ 13
2.2.1 Các nghiên c u trên th gi i............................................................................................... 13

2.2.2 Các nghiên c u t i Vi t Nam .............................................................................................. 17
2.2.3 Xây d ng khung phân tích .................................................................................................. 20
Ch

ng 3: D

LI U VÀ PH

NG PHÁP NGHIÊN C U...................................................... 22

3. 1 D li u nghiên c u................................................................................................................ 22
3. 1.1 D li u th c p .................................................................................................................. 22
3. 1.2 D li u s c p .................................................................................................................... 22
3.2 Ph

ng pháp phân tích .......................................................................................................... 25

3.2.1 Xác đ nh tiêu chí phân tích nghèo...................................................................................... 25
3.2.2 C s xác đ nh nghèo.......................................................................................................... 25


3.2.3 Ph
Ch

ng pháp phân tích ....................................................................................................... 25

ng 4: K T QU NGHIÊN C U ........................................................................................ 33

4.1 Th c tr ng kinh t - xã h i c a vùng nghiên c u .................................................................. 33
4.1.1

c đi m, tình hình chung c a t nh ................................................................................... 33

4.1.2

c đi m c a các huy n, xã nghiên c u ........................................................................... 35

4.2 Th c tr ng kinh t - xã h i h gia đình đ

c kh o sát........................................................... 36

4.2.1 Thông tin v nhân kh u bình quân m t h ......................................................................... 36
4.2.2 Thông tin v s lao đ ng t o ra thu nh p và s ng i ph thu c c a h ........................................... 38
4.2.3 Thông tin v trình đ giáo d c c a h gia đình .................................................................. 41
4.2.4 Thông tin v đào t o ngh c a h ....................................................................................... 43
4.2.5 Thông tin v thu nh p c a h .............................................................................................. 44
4.2.6 Thông tin v s h u đ t đai ............................................................................................... 47
4.2.7 Thông tin v tu i, kinh nghi m làm vi c c a các nhóm h ................................................ 48
4. 2 . 8 Thông tin v gi i tính c a các nhóm h ...................................................................................... 48
4.3 Tác đ ng c a giáo d c đ n tình tr ng nghèo c a h .............................................................. 49
4.3.1 Mô hình h i quy tuy n tính đa b i OLS ............................................................................. 49
4.3.2 Mô hình h i quy Ordinal Logistic Regression ................................................................... 52
Ch

ng 5: K T LU N VÀ HÀM Ý CHÍNH SÁCH ................................................................. 55

5.1 K t lu n .................................................................................................................................. 55
5.2 Hàm ý chính sách ................................................................................................................... 56
5.3 H n ch c a đ tài và h

ng nghiên c u ti p ........................................................................ 58

PH L C …………………………………………………………………………………

TÀI LI U THAM KH O ……………………………………………………………...
Tài li u ti ng Vi t…………………………………………………………………………..
Tài li u ti ng Anh…………………………………………………………………………..


DANH M C CÁC B NG, BI U
B ng 3.1: L a ch n vùng nghiên c u
B ng 3.2: Mô t mô hình và các bi n cho h i quy OLS
B ng 3.3: Mô t mô hình và các bi n cho h i quy OLR
B ng 4.1: Nhân kh u bình quân h chia theo 5 nhóm thu nh p
B ng 4.2: Th ng kê nhân kh u c a h trong m u c a t nh và m u nghiên c u
B ng 4.3: S lao đ ng t o ra thu nh p và t l ph thu c bình quân
B ng 4.4: So sánh gi a s bi n lao đ ng và ph thu c
B ng 4.5: Trình đ h c v n c a các nhóm h đo b ng s n m đi h c
B ng 4.6: So sánh s n m đi h c bình quân gi a các nhóm h
B ng 4.7: Trình đ h c v n c a các nhóm h đo b ng thang đo th b c
B ng 4.8: Th ng kê thu nh p bình quân đ u ng

i gi a các nhóm h

B ng 4.9: So sánh thu nh p gi a các nhóm h
B ng 4.10: C c u thu nh p theo ngu n thu gi a các nhóm h
B ng 4.11: Tình hình s h u đ t đai
B ng 4.12: Tu i và kinh nghi m làm vi c c a các nhóm h
B ng 4.13: So sánh v gi i gi a các nhóm h
B ng 4.14: K t qu h i quy c a mô hình OLS

B ng 4.15: K t qu h i quy c a mô hình OLR


DANH M C CÁC HÌNH V ,

TH

Hình 2.1: Khung phân tích đ tài
Hình 4.1: Bình quân nhân kh u c a h
Hình 4.2: Quy mô h và t l ph thu c
Hình 4.3: C c u thu nh p c a h nghèo
Hình 4.4: C c u thu nh p c a h c n nghèo, h trung bình, h khá và h giàu
Hình 4.5: ào t o ngh phân theo nhóm h


1

Ch

ng 1: GI I THI U NGHIÊN C U

1.1 V n đ nghiên c u:
Xóa đói gi m nghèo là m i quan tâm hàng đ u c a
Nhi u chính sách gi m nghèo đã đ
Theo Ch

ng và Nhà n

c.

c tri n khai th c hi n trong th i gian qua.

ng trình Phát tri n c a Liên hi p qu c (2004),

vùng đ ng b ng sông

C u Long, m t s chính sách c a Chính ph Vi t Nam nh đ u t vào c s h
t ng v i m t ch

ng trình đ c bi t cho các xã nghèo nh t, ch

ng trình tín d ng

u đãi đ t o công n vi c làm, chính sách giáo d c và y t đã phát huy hi u qu
và đem l i nh ng thay đ i cho ng

i nghèo.

óng góp vào quá trình gi m nghèo
quan tr ng. Giáo d c đ

c coi là ph

nông thôn, y u t giáo d c có vai trò

ng ti n giúp xóa đói gi m nghèo, đ c bi t

khi h gia đình có thu nh p ch y u là làm thuê. Nghiên c u v nghèo vùng đ ng
b ng sông C u Long cho r ng t l đói nghèo có t

ng quan t l ngh ch v i trình

đ h c v n. Trong khi t l đói nghèo c a nh ng ng
trình ti u h c là 30%

i ch a hoàn thành ch

ng

đ ng b ng sông C u Long thì h u nh không có tình

tr ng đói nghèo trong s nh ng ng

i có trình đ h c v n cao h n ho c đ

ch c

ngh . M c dù trong th p k 90 c a th k 20, t t c các nhóm có trình đ h c v n
khác nhau đ u có t l gi m, nh ng nhóm ng

i có trình đ h c v n trên ti u h c

có t l nghèo gi m nhanh và m nh h n. Tr n Ti n Khai (2014) c ng cho r ng,
giáo d c có nh h

ng đ n kh n ng ti p c n các ho t đ ng phi nông nghi p

m c h gia đình. Giáo d c quan tr ng vì các công vi c
công cao th

ng đòi h i ng

d c t t c ng làm cho ng

đ a ph

ng đ

c tr ti n

i làm có h c v n ph thông, ít nh t là c p 2. Giáo
i di dân ra thành th có c h i thành công cao h n.

Ngoài ra, nhi u nghiên c u

các n

c

nhân, giáo d c giúp t ng thu nh p c a ng

ông Á c ng th ng nh t
i lao đ ng. i u này đ

góc đ cá
c kh ng đ nh


2

qua các nghiên c u
n m 1995
1999);

Trung Qu c (Maurer - Fazio và Dinh, 2004);

(Du flo, 2001);

Malaysia (Milanovic, 2006);

Vi t Nam n m 1998 (Ki Kuchi, 2007); và

Indonexia

Singapore (Huff,

ài Loan (Lin và Orazen,

2004).
Tuy nhiên, dù có ch
cho ng

ng trình mi n gi m h c phí và các h tr khác dành

i nghèo, nh ng ng

Theo Ch

i nghèo v n là nh ng ng

i ít đ

c đi h c nh t.

ng trình Phát tri n Liên hi p qu c (2004), tr em nghèo

đ ng b ng

sông C u Long đ c bi t thi t thòi v giáo d c. T l nh p h c gi m đáng k đ i
v i b c h c cao h n.

i u này th hi n qua t l h c sinh b h c s m cao và t l

theo h c trung h c ph thông th p. Các b c cha m có trình đ h c v n th p
th

ng không nh n th c đ

c t m quan tr ng và l i ích c a giáo d c, t đó

không c g ng t o đi u ki n cho con em h đ n tr

ng và không khuy n khích

các em h c hành ch m ch và h c lên cao n a. Khi trình đ h c v n th p và thi u
các k n ng c n thi t s d n đ n th t b i trong các ho t đ ng s n xu t nông
nghi p (tr ng tr t, ch n nuôi gia súc, gia c m, th y s n) c ng nh n ng l c đa
d ng hóa theo h

ng phi nông nghi p c a nông dân và đ y h đ n đói nghèo.

ây là m t vòng lu n qu n c a nghèo đói
nói chung,

nông thôn đ ng b ng sông C u Long

t nh V nh Long nói riêng.

i u gì đang x y ra ? Li u giáo d c c a h gia đình t t h n có làm cho tình
tr ng nghèo gi m đi hay không ? Tr l i cho câu h i trên, nghiên c u này đ
th c hi n đ đánh giá tác đ ng c a giáo d c đ i v i gi m nghèo

c

nông thôn V nh

Long.
1.2 M c tiêu nghiên c u:
1.2.1 M c tiêu t ng quát: ánh giá tác đ ng c a giáo d c đ i v i nghèo nông thôn.


3

1.2.2 M c tiêu c th :
- Phân tích th c tr ng kinh t - xã h i c a các h gia đình nông thôn

các

đi m nghiên c u.
- Xác đ nh y u t giáo d c tác đ ng ra sao đ n vi c gi m nghèo.

1.3 Câu h i nghiên c u:
- S khác bi t v tình tr ng kinh t - xã h i gi a h gia đình nghèo và không
nghèo

nông thôn vùng nghiên c u là gì ?

- Y u t giáo d c có nh h

ng đ n tình tr ng nghèo c a h gia đình hay

không ?
1.4

it
it

-

ng, ph m vi và ph

ng pháp nghiên c u:

ng nghiên c u: nghiên c u các h gia đình

khu v c nông thôn

c a ba huy n: Long H , V ng Liêm, Mang Thít.
- Ph m vi nghiên c u: d li u s c p đ
nông thôn

c thu th p qua kh o sát 210 h

th i đi m n m 2014. Ngoài ra, d li u th c p đ

c l y t ngu n

đi u tra c a C c Th ng kê t nh, t n m 2010 - 2014.
- Ph

ng pháp nghiên c u: Nghiên c u s d ng ph

ng pháp đ nh l

ng

và th ng kê mô t .
1.5 K t c u lu n v n:
K t c u c a lu n v n bao g m 5 ch
Ch

ng. Ch

ng 1 là ph n gi i thi u đ tài.

ng 2 trình bày t ng quan lý thuy t làm n n t ng cho nghiên c u. Ch

mô t đ a đi m nghiên c u, thi t k kh o sát. Mô hình kinh t l
các bi n c ng s đ
s đ

c trình bày trong ch

ng 3.

ch

ng và gi i thích

ng 4, k t qu nghiên c u

c trình bày cùng v i m t s th o lu n. Cu i cùng, trong ch

k t lu n s đ

ng 3

c đ a ra d a trên các k t qu c a nghiên c u này.

ng 5, m t s


4

Ch

2.1 Kh o l

ng 2: T NG QUAN

c lý thuy t:

2. 1.1 Các khái ni m v giáo d c/v n con ng
Theo t đi n kinh t , v n (Capital) đ
hàng hóa đ u t đ

i:

c đ nh ngh a là giá tr c a t b n hay

c s d ng vào kinh doanh mang l i l i ích. Theo ngh a này,

v n là v n h u hình.
Theo Tr n Lê H u Ngh a (2008), tr

c kia, các nhà kinh t th

ng quan

tâm đ n ba y u t quan tr ng nh t trong s n xu t là đ t đai, nhân công và v n.
Vào nh ng n m 1960, ng
công nhân. Ý t

i ta b t đ u quan tâm h n đ n trình đ giáo d c c a

ng v n con ng

i l n đ u tiên đ

Thedore Schultz. Thu t ng v n con ng

iđ

c đ a ra vào n m 1961 b i

c đ nh ngh a nh là m t t h p t t

c nh ng kh n ng b m sinh và nh ng k n ng, k x o tích l y đ
vi c h c. Tuy nhiên, trong kinh doanh nó đ

c thông qua

c hi u h p h n: ch bao g m nh ng

k n ng, k x o có liên quan tr c ti p đ n s hình thành c a đ n v s n xu t.
Hi u theo ngh a h p này có th nói ngu n v n con ng

i b đánh đ ng v i kh

n ng nh n th c (cognitive abilities) hình thành ch y u t giáo d c chính quy
(formal training); vì th , nó tr thành m t đ nh ngh a không đ y đ .
Tr

ng phái kinh t h c c đi n cho r ng v n con ng

i là m t t m h

chi u kinh t . Nhà kinh t h c Gary Becker (1962) kh ng đ nh: h c v n, đào t o,
k n ng và th m chí c s c kh e c a con ng
c a m t n n kinh t . Không ph i kim c

i t o nên kho ng 75% s giàu có

ng, nhà c a, d u m hay ngân qu mà

chính nh ng th chúng ta đang có trong đ u m i là v n quý. Becker đã nói:
“ úng ra, chúng ta nên g i n n kinh t là “n n kinh t v n con ng
ng

i” vì v n con

i là y u t trung tâm c a n n kinh t ” (Trích theo Charles Wheelar, 2002).


5

T t c các lo i hình v n - v n v t ch t, v n tài chính và v n con ng
tr ng, nh ng v n con ng
t hi n đ i, v n con ng
t ng tr

i đ u quan

i là quan tr ng nh t. Trên th c t , trong m t n n kinh
i là hình th c v n quan tr ng nh t t o ra c a c i và s

ng.

Theo Jacob Mincer (1974), giáo d c và đ u t đ
t chính c a v n con ng
có thì con ng

i. V n con ng

c thi t k nh là hai y u

i c ng gi ng nh v n h u hình, mu n

i ph i đ u t đ tích l y thông qua giáo d c rèn luy n trong lao

đ ng và thu c v m i ng

i. V n con ng

i đem l i cho ng

i s h u nó kho n

thu nh p.
Lasse Krantz (2001) cho r ng v n con ng

i bao g m k n ng, ki n th c,

kh n ng lao đ ng và s c kh e t t là nh ng kh n ng v t lý quan tr ng cho vi c
theo đu i thành công các chi n l

c sinh k khác nhau.

T ch c H p tác và Phát tri n Kinh t OECD (2001) đ nh ngh a “v n con
ng

i là ki n th c, k n ng, n ng l c và nh ng thu c tính ti m tàng trong m i cá

nhân” (Trích theo Tr n Lê H u Ngh a, 2008). Ki n th c, k n ng và n ng l c
đ

c k t tinh t giáo d c d

i nhi u hình th c: h c chính quy

khóa v a h c v a làm (formal learning), không chính quy

tr

ng ho c các

n i làm vi c (non–

formal learning), th m chí ch thông qua vi c suy g m nh ng đi u v a x y ra đ
rút kinh nghi m cho nh ng l n t i (self–reflection). Nh ng k n ng và ph m ch t
sau đây là h t s c quan tr ng trong vi c phát tri n ngu n v n con ng

i: i) Kh

n ng giao ti p bao g m kh n ng đ c, vi t, nghe, nói không ch b ng ti ng m đ
mà bao g m c ngo i ng , ii) Kh n ng s h c, hay là nh ng k n ng đòi h i tính
logic c a toán h c, và iii) Kh n ng t th u hi u, đi u ch nh chính b n thân mình
nh s kiên trì, s tiên phong, kh n ng t h c, t đi u ti t b n thân, kh n ng
đánh giá s vi c d a trên nh ng chu n m c đ o đ c nh t đ nh và m c tiêu s ng
c a chính cá nhân ng

i đó. Kh n ng th u hi u ng

i khác bao g m kh n ng

làm vi c theo nhóm và kh n ng lãnh đ o. Các ph m ch t khác bao g m ki n


6

th c ti m n, kh n ng gi i quy t v n đ , kh n ng làm vi c chân tay, thao tác t t
đ i v i các thi t b công ngh thông tin.
Charles Wheelar (2002) đ a ra khái ni m v n con ng

i là toàn b các k

n ng c a m t cá nhân: h c v n, s thông minh, uy tín, kinh nghi m làm vi c, khí
l c doanh nhân. Nó là t t c nh ng gì còn l i n u có ai đó t

c đi t t c tài s n

c a b n - công vi c, ti n b c, nhà , các tài s n khác - và đ b n l i trên m t góc
ph ch v i m t b qu n áo trên ng

i. Ông còn cho r ng v n con ng

i không

ch là ki n th c chuyên môn, mà còn bao g m tính kiên trì, trung th c, sáng t o nh ng đ c tính t t góp ph n đáng k giúp b n ki m đ

c vi c làm.

Theo Bùi Quang Bình (2009), gi a v n con ng
nhau

i và v n h u hình gi ng

khía c nh chúng t ng lên nh ho t đ ng đ u t c a ch th và theo th i

gian đ u b hao mòn. Ho t đ ng đ u t làm t ng v n h u hình nh mua s m trang
b thêm máy móc nhà x

ng, còn ho t đ ng đ u t vào v n con ng

h c hành. S hao mòn c a chúng

đây cùng là hao mòn vô hình d

i nh đ u t
i nh h

ng

c a công ngh . Ti n b công ngh làm t b n h u hình l c h u và m t giá, còn
nh ng ki n th c tích l y đ

c c ng b l c h u n u không đ

c c p nh t th

ng

xuyên thông qua quá trình đào t o l i hay ti p t c t h c t p đ b sung hoàn
thi n. Chúng c ng có nh ng đi m khác nhau nh t đ nh. Th nh t, v n con ng
là v n vô hình g n v i ng

i s h u nó, và ch đ

c s d ng khi ng

i

i ch c a

nó tham gia vào quá trình s n xu t. Lo i v n này không th mang cho vay hay th
ch p nh v n h u hình. Th hai, v n này g n li n v i ng
và đ u t dàn tr i tránh r i ro. Th ba,v n con ng

i s h u không chia s

i d d ch chuy n và đ ng

h n.
C ng theo Bùi Quang Bình (2009), v n con ng

i c u thành t ba nhân t

chính: 1) N ng l c ban đ u, nhân t này g n li n v i y u t n ng khi u và b m
sinh

m i ng

i; 2) Nh ng n ng l c và ki n th c chuyên môn đ

c hình thành

và tích l y thông qua quá trình đào t o chính quy, và 3) Các k n ng, kh n ng


7

chuyên môn, nh ng kinh nghi m tích l y t quá trình s ng và làm vi c. N ng l c
ban đ u nh n đ

c t cha m cùng các đi u ki n c a gia đình và xã h i khi ch m

lo cho bà m mang thai và sinh n . Khi đi h c đ có n ng l c thì ng

i ta ph i b

ra chi phí h c hành và cu i cùng nh ng tr i nghi m trong cu c s ng làm vi c
nhi u tr

ng h p ng

i ta ph i tr giá r t cao.

Nh v y, có th th y, các khái ni m v v n con ng
đáng k . H u h t cùng th ng nh t

i không có s khác bi t

đi m chung: đ u đ c p đ n giáo d c, đ n

trình đ h c v n; nh ng hi u bi t, kinh nghi m đ
quá trình h c t p và lao đ ng. V n con ng

c hình thành, tích l y trong

i c ng hao mòn, ph i t n chi phí đ

đ u t hình thành và là ngu n v n quan tr ng nh t.
2.1.2 Các đ nh ngh a v nghèo đói:
2.1.2.1 Khái ni m:
Ngân hàng Th gi i (1994a, p.9) đã đ nh ngh a: “Poverty is not only a
problem of low incomes, rather, it is a multi-dimensional problem that includes
low access to opportunities for developing human capital and to education...”
Nghèo đói không ch là v n đ thu nh p th p, nó còn là v n đ đa chi u bao g m
vi c ti p c n th p các c h i phát tri n v n con ng

i và giáo d c.

Ngân hàng th gi i (2005) l i có các khái ni m m i v nghèo. Cách khái
ni m th nh t nghèo đ
h

c hi u là s suy gi m phúc l i. Mà phúc l i b

ng b i kh n ng ti p c n các ngu n l c tài chính, th

tiêu. Khi thu nh p và chi tiêu c a cá nhân ho c h d

ho c cá nhân đ

nh

ng là thu nh p ho c chi
i ng

ng quy

c thì h

c xem là lâm vào hoàn c nh nghèo. Cách khái ni m th hai c a

Ngân hàng th gi i (2005) v nghèo có liên quan đ n kh n ng ti p c n th c
ph m, nhà , giáo d c và y t . Ngoài ra, Ngân hàng th gi i (2005) còn cho r ng
khái ni m c a tác gi Amartya Sen là bao quát nh t, trong đó đ c p nghèo là s


8

thi u giáo d c, thi u s c kh e, thi u thu nh p, b t an, thi u t tin, thi u quy n l c
và t do.
Nghèo tuy t đ i: đ

c hi u là m t ng

i ho c m t h gia đình khi có m c

thu nh p th p h n thu nh p/tiêu chu n t i thi u đ

c quy đ nh b i m t qu c gia

ho c t ch c qu c t trong kho ng th i gian nh t đ nh. Theo tiêu chí ti n t , Ngân
hàng Th gi i quy đ nh ng

ng nghèo là s ti n thu nh p c a m t ng

ngày là 1 đô la ho c đôi khi là 2 đô la m t ng
chính ph

n đ nh ng

m i đ u ng

i m i ngày.

im i

i v i Vi t Nam,

ng nghèo theo tiêu chu n s ti n thu nh p hàng tháng cho

i, và s ti n này thay đ i tùy theo nông thôn và thành th .

- N m 2006: nông thôn: 200.000 đ ng, thành th : 260.000 đ ng.
- N m 2008: nông thôn: 290.000 đ ng, thành th : 370.000 đ ng.
- N m 2011 - 2015: nông thôn: 400.000 đ ng, thành th : 500.000 đ ng.
Ng

i c n nghèo: nông thôn: 401.000 đ ng - 520.000 đ ng, thành th : 501.000

đ ng - 650.000 đ ng. (B Lao đ ng Th
Nghèo t
v nhóm ng

ng binh và Xã h i, n m 2011).

ng đ i: là tình tr ng mà m t ng

i ho c m t h gia đình thu c

i có thu nh p th p nh t trong xã h i xét theo không gian và th i

gian nh t đ nh. Nghèo t

ng đ i đ

tình tr ng thu nh p v i nhóm ng

c xác đ nh trong m i t
i.

ng quan xã h i v

b t k xã h i nào, luôn luôn t n t i nhóm

ng

i có thu nh p th p nh t trong xã h i, do đó c ng theo khái ni m này thì

ng

i nghèo đói t

ng đ i s luôn hi n di n b t k trình đ phát tri n kinh t nào.

Nghèo đa chi u: Theo Lâm V n Bé (2012), các nhà kinh t h c d a vào tiêu
chu n ti n t đ

n đ nh ng

ng nghèo trong khi các nhà xã h i h c còn k thêm

nh ng y u t nhân sinh đ nhìn cái nghèo trong toàn di n. Nghèo đói không ph i
ch bi u hi n qua trang thái thi u l
m c s ng ng

i dân. Ch

s phát tri n con ng
ng

ng th c và thi u ti n mà còn ph n nh qua

ng trình phát tri n Liên hi p qu c (1997), đã dùng ch

i HDI (human development indicator) đ đo m c s ng c a

i dân g m ba y u t là tu i th , giáo d c và l i t c. Liên hi p qu c (2010) áp

9

d ng m t ph

ng th c m i đ đo m c nghèo m t cách toàn di n h n g m các

y u t ti n t và phi ti n t g i là ch s nghèo đói đa chi u (Multidimensional
Poverty Index - MPI) do Alkire và Foster, hai chuyên gia c a OPHI (Oxford
Poverty anh Human Development Initiative) thu c
s nghèo đói đa chi u MPI đo l
m c s ng) bao g m m

ng nghèo đói v i ba chi u (y t , giáo d c và

i ch s : T vong tr con, dinh d

h c, nhiên li u đ n u n, nhà v sinh, n
2.1.2.2 Các th
Th

c đo đ

đo t l ng

iđ

i h c Oxford đ xu t. Ch
ng, s n m đi h c, b

c s ch, đi n l c, nhà , tài s n.

c đo ch s nghèo đói, b t bình đ ng và quan đi m g n đây:
c dùng r ng rãi nh t là ch s đ m đ u, ch s này đ n gi n là
c tính là nghèo, th

ng ký hi u là Po. Ch s đ m đ u ng

i là

công th c đ n gi n, d tính toán và d hi u. Tuy nhiên, ch s này không ch ra
m c đ tr m tr ng c a đói nghèo, hay s chênh l ch gi a chi tiêu so v i đ

ng

chu n nghèo.
M t th

c đo nghèo ph bi n khác là ch s kho ng cách nghèo (P1), ch s

xác đ nh m c đ thi u h t chung v thu nh p/ chi tiêu c a h nghèo (ng
nghèo) so v i chu n nghèo.
ra đ

u đi m c a th

i

c đo kho ng cách nghèo đó là ch

c đ sâu và quy mô c a nghèo đói, ph n ánh thu nh p/ chi tiêu c a ng

nghèo cách xa chu n nghèo bao nhiêu. Nh ng h n ch c a th
ph n ánh phân ph i thu nh p gi a nh ng ng

i

c đo này là ch a

i nghèo. S chuy n đ i t h

nghèo này sang h nghèo khác (bi n đ i gi a các nhóm trong h nghèo đói) v
thu nh p/ chi tiêu c a nh ng ng

i nghèo không làm P1 thay đ i. Ngoài ra, đ

th y rõ thành ph n c a nh ng h nghèo, ng
đói bình ph

i ta dùng ch s kho ng cách nghèo

ng.

Dùng đ nghiên c u và phân tích v n đ v b t bình đ ng, kinh t h c s
d ng đ

ng cong Lorenz và h s Gini. Giá tr c a h s Gini n m trong kho ng

t 0 đ n 1. H s Gini đ

c tính trên c s c a đ

ng cong Lorenz, m t đ

ng

cong c ng d n các t n su t đ so sánh phân ph i c a m t bi n v i phân ph i đ n


10

v th hi n s bình đ ng.

xây d ng h s Gini và đ

h t ph i s p x p th t h gia đình (ng

ng cong Lorenz, tr

c

i) có thu nh p/ chi tiêu t th p t i cao,

ti p đ n tính t tr ng s h gia đình, và t tr ng chi tiêu c ng d n c a nh ng
ng

i này trong t ng chi tiêu c a c ng đ ng.
Nh v y, nghèo th

ng đ

c đo l

ng theo t l nghèo, cùng v i t s

kho ng cách nghèo đ đo đ sâu ho c m c đ nghèo. Tuy nhiên, đây ch đ n gi n
là c n c nh nghèo vào m t th i đi m. Jonathan R. Pincus (2012), đ a ra quan
đi m r ng s ph m sai l m khi s d ng b c tranh c n c nh nghèo này, đó là
“ng

i nghèo” luôn là m t nhóm ng

i, và t l nghèo gi m có ngh a là m t s cá

nhân hay h gia đình đã chuy n d ch t d
nh ng ng

i khác v n bên d

i lên trên ng

ng nghèo trong khi

i. Cách di n d ch này quá đ n gi n hóa tình hu ng

th c t . Nghèo đ i v i đa s không ph i là m t đi u ki n v nh vi n, mà là m t
tình hu ng t m th i do các y u t kinh t , xã h i, chính tr khác nhau gây ra. Tác
gi đ c p đ n vi c nên đ t các công c đo l
bi n theo th i gian) ch không
các th

c đo nghèo

ng nghèo

tr ng thái t nh (nh

tr ng thái t nh đ

tr ng thái đ ng (chuy n
nh ch p). Ông phân tích,

c tính toán s d ng s li u chéo thu th p

t các kh o sát tiêu dùng hay chi tiêu h dân. Trong các kh o sát này, chúng ta
không có thông tin v thu nh p hay tiêu dùng c a các h đ
giai đo n tr

c kh o sát

nh ng

c đó. Do v y, ta không bi t li u h nghèo đã nghèo trong th i gian

dài hay m i vào c nh nghèo g n đây. Quan tr ng h n, chúng ta không có đ
thông tin v l ch s làm vi c c a ng

i đi làm n l

ng c a h , ho c li u các

thành viên gia đình t ng đóng góp ngu n l c nay đã ra riêng do di c , ly hôn, t
vong ho c vì lí do khác. Khi chúng ta đi u tra nghèo nh là hi n t
phát hi n ba đi u. Th nh t, có nhi u ng

ng đ ng, s

i lâm vào c nh nghèo lúc này hay lúc

khác h n là nh ng gì ti l nghèo t nh cho th y. Th hai, ch có m t s l
t

ng đ i nh ng

ng

i dân là nghèo m i lúc. Th c t , đa s b nghèo trong nh ng

giai đo n ng n, m c dù có m t nhóm nh là nghèo liên t c. Th ba, chúng ta có


11

th nghiên c u s chuy n ti p vào và ra kh i nghèo đ hi u rõ h n nguyên nhân
nghèo. Khi th c hi n phân tích này, ta th
đ c bi t vai trò c a th tr

ng phát hi n r ng đi u ki n kinh t ,

ng lao đ ng, đi li n v i s chuy n d ch vào và ra kh i

nghèo h n là các y u t nhân kh u h c.
C ng gi ng nh nh n đ nh v các đ nh ngh a v n con ng

i, Tr

ng Thanh

V (2007) cho r ng các khái ni m v nghèo đói hay nh n d ng v nghèo đói c a
t ng qu c gia, t ng c ng đ ng dân c không có s phân bi t đáng k . Các tiêu
chí xác đ nh nghèo đói đ u dùng m c thu nh p hay chi tiêu đáp ng nh ng nhu
c u c b n nh t c a con ng

i nh : n, , m c, y t , giáo d c, v n hóa, đi l i và

giao ti p xã h i. S khác nhau th

ng là

ch m c đ th a mãn cao hay th p

ph thu c vào trình đ phát tri n kinh t - xã h i c ng nh phong t c t p quán
c a t ng vùng, t ng qu c gia. Các tiêu chí đ xác đ nh nghèo đói c ng bi n đ i
theo th i gian. Nh v y, các đ nh ngh a v nghèo đói đ u ph n ánh ba khía c nh
ch y u c a ng

i nghèo i) Có m c s ng th p h n m c s ng trung bình c a c ng

đ ng dân c , ii) Không đ
dành cho con ng

c th h

ng nh ng nhu c u c b n

m c t i thi u

i trong c ng đ ng đó, và iii) Thi u c h i l a ch n tham gia

vào quá trình phát tri n c a c ng đ ng.
2.1.3 M i quan h gi a giáo d c và đói nghèo:
Becker (1964), tìm ra nhi u cách th c khác nhau đ đ u t cho v n con
ng

i, nh ng ch y u v n thông qua giáo d c đào t o. Ông c ng đ a ra b ng

ch ng v m i t

ng quan gi a trình đ h c v n và thu nh p: h c v n càng cao

thu nh p càng t ng.
Ellis (1999), đánh giá cao t m quan tr ng c a giáo d c. Ông l p lu n, giáo
d c bao g m h c chính quy và h c k n ng n i làm vi c, s mang l i tri n v ng
cho vi c c i thi n sinh k .

i u này đã đ

c kh ng đ nh

r t nhi u nghiên c u.

12

Theo ông, nghèo đói có m i quan h ch t ch v i trình đ giáo d c th p và thi u
k n ng.
Giáo d c và đói nghèo có m i t

ng quan, tác đ ng qua l i l n nhau. Tr

h t, chúng ta xem xét nghèo đói nh h

c

ng đ n giáo d c nh th nào ?

Servaas van der Berg (2008) cho r ng nghèo đói làm gi m kh n ng h c h i
và gi m c h i giáo d c.
Nghèo đói làm gi m kh n ng h c h i. Nghèo dinh d
n ng h c hành c a tr em. Nhi u nghiên c u ch ra hi n t
còi th

ng không đ u

chúng c ng th

các cu c thi tuy n sinh vào tr

ng nh ng đ a tr th p
ng h c, mà n u có đ u,

ng b h c gi a ch ng. Do v y, vi c đ u t dinh d

có s c kh e t t s m ngay t khi tr em
m đ n n ng l c h c t p c a tr .
đình có hoàn c nh khó kh n th
Môi tr

ng tác đ ng đ n kh

ng đ y đ đ

giai đo n đi h c s có tác đ ng m nh

nh ng c ng đ ng dân c nghèo kh , các gia
ng không quan tâm đ n vi c h c c a con em h .

ng s ng không an toàn, tài chính thi u th n, b o l c gia đình, cùng v i

trình đ giáo d c th p c a cha m d d n đ n tình tr ng tr em ph i tham gia lao
đ ng s m và ít có đ ng c đ h c t p.
Nghèo đói làm gi m c h i đ
ý r ng, ng
ch t l
đ c bi t
đúng.

i nghèo ch th

c giáo d c. Ngân hàng Th gi i (2004) l u

ng d ng l i

m c giáo d c c b n. Chi phí cao ho c

ng giáo d c kém làm gi m c u giáo d c c a ng

i nghèo.

nhi u xã h i,

vùng nông thôn, l i ích c a giáo d c có th th p ho c ch a đ
i v i ng

i nghèo, ngay c khi

công vi c phù h p v i ngành ngh h đ
mà h nh n đ

c th p h n ng

ng

c hi u

i có h c th c, th t khó đ tìm m t

c đào t o. Có th vì ch t l

ng giáo d c

i giàu. C ng có th , vì công vi c là khan hi m

nông thôn và l i ích kinh t c a giáo d c d

ng nh không thâm nh p đ n các

b c cha m .
Giáo d c tác đ ng đ n nghèo đói ra sao ? Servaas van der Berg (2008) cho
bi t nh ng ng

iđ

c giáo d c t t h n có nhi u kh n ng tìm đ

c vi c làm, t o


13

ra nh ng s n ph m có giá tr kinh t cao và do đó ki m đ
M t h gia đình đ

c giáo d c t t h n th

c thu nh p nhi u h n.

ng ít khi r i vào tình c nh đói nghèo.

Nhi u nghiên c u trên th gi i đã cho th y xác su t tìm vi c làm s t ng lên v i

m c đ giáo d c cao h n và thu nh p c ng s t ng theo trình đ h c v n c a h .
Giáo d c c i thi n tri n v ng vi c làm cho nhóm ng

i nghèo. Có nh ng

b ng ch ng rõ ràng r ng giáo d c có th làm gi m nghèo. M i liên quan gi a
giáo d c và gi m nghèo đ
ng
tr

i có h c ki m đ

c th hi n thông qua ba c ch : i)

u tiên, nh ng

c nhi u ti n h n, ii) Th hai, giáo d c góp ph n làm t ng

ng kinh t và do đó nó mang l i nhi u c h i kinh t và thu nh p, iii) Th ba,

giáo d c mang l i l i ích xã h i l n h n khi thúc đ y phát tri n kinh t , đ c bi t là
c i thi n tình tr ng c a ng

i nghèo nh : kh n ng sinh s n th p, ch m sóc s c

kh e cho tr em t t h n, ph n tham gia ngày càng nhi u h n vào th tr
đ ng. Các nhà Kinh t h c c đi n cho r ng m c v n con ng
chu k luôn d
con ng

ng cho n n kinh t .

các n

ng lao

i cao t o ra nh ng

c đang phát tri n, tác đ ng c a v n

i có th còn sâu s c h n. Các nhà kinh t h c nh n th y r ng thêm m t

n m đi h c đ i v i ph n

m tn

c có thu nh p th p s gi m 5 - 10% kh

n ng t vong c a đ a con trong vòng n m n m đ u tiên. Nh ng b c ph huynh
có hi u bi t đ u t nhi u vào v n con ng
huynh không có đ v n con ng

i c a nh ng đ a con. Nh ng b c ph

i c n thi t sinh ra nh ng đ a tr thi t thòi. Theo

th i gian, s khác bi t r t nh gi a nh ng đ a tr th
khi chúng tr

ng thành

ng đ

c nhân lên g p b i

đ tu i thanh niên. (Charles Wheelar, 2002).

2.2 Nh ng nghiên c u có liên quan:
2.2.1 Các nghiên c u trên th gi i:
Nghiên c u th c nghi m c a Tilak (1994) đã ch ra r ng h gia đình th t
h c chi m t l nghèo cao nh t.
h c, và

Pakistan g n nh t t c ng

Thái Lan, h u h t 99% ng

i nghèo đ u th t

i nghèo không h c h t ti u h c ho c b h c


14

gi a ch ng (Fields, 1980a, p.158-60). M t cá nhân đ u t cho giáo d c

m cđ

cao s có tác d ng gi m nghèo (Tilak, 2002b). Trong ng n h n, nghèo đói là y u
t n i b t trong s nh ng ng

i th t h c, và nó g n nh là m t hi n t

ng không

t n t i trong các h gia đình có h c v n cao. Giáo d c và t l nghèo thu nh p có
quan h ngh ch chi u.
Nghiên c u v nghèo

nông thôn Trung Qu c đã nh n m nh t m quan

tr ng c a giáo d c đ n thoát nghèo. Xinwei, Min C.Tsang, WeibinXu và Liangkun Chen (1999) đã ti n hành nghiên c u v giáo d c và thu nh p
Trung Qu c, d a trên d li u c a 3.709 c dân t 23 h t

nông thôn

6 t nh mi n Trung và

tây Nam vào n m 1991. K t qu cho th y giáo d c có tác đ ng tích c c liên quan
đ n thu nh p, c thêm m t n m đi h c s làm t ng thu nh p c a c dân nông thôn
lên 4,8 nhân dân t m i tháng. Hi u ng thu nh p c a giáo d c đ i v i nam gi i
m nh m h n so v i n . Vì v y, đ u t vào giáo d c b t bu c
thôn

các vùng nông

Trung Qu c khá có l i cho cá nhân và c ng có th mang l i l i nhu n cho

gia đình và xã h i. Các bi n phân tích trong mô hình này bao g m: giáo d c, kinh
nghi m làm vi c, khu v c và gi i tính. Ta có th tham kh o mô hình này đ áp

d ng cho đ tài nghiên c u.
Theo Tilak (2005), vai trò c a giáo d c trong gi m nghèo -

c p đ cá nhân

và qu c gia - bi u hi n qua vi c c i thi n s c kh e và tình tr ng dinh d
ng

i dân, làm gi m kh n ng sinh s n và t ng tr

ng dân s và do đó góp ph n

vào quá trình chuy n đ i nhân kh u h c. Nó c ng đ

c quan sát th y trong l ch

s r ng giáo d c làm m r ng s hi u bi t c b n c a con ng
t ng c

ng c a

i, và qua đó giúp

ng quá trình dân ch , b o đ m dân s và quy n chính tr c a ng

Ông cho r ng s đóng góp c a giáo d c c b n cho phát tri n đã đ

i dân.

c công nh n

r ng rãi. Tuy nhiên, quan đi m v vai trò c a t ng c p đ giáo d c đ i v i gi m
nghèo có bi n đ i theo th i gian. Trong m t nghiên c u c a mình, Tilak cho bi t,
tho t đ u,

nh ng th p niên 80 và 90 c a th k 20, nhi u nghiên c u trên th


15

gi i lúc b y gi đ u cho r ng bi t ch và giáo d c ti u h c có nh h
đ n gi m nghèo. Theo đó, các n l c phát tri n c a Chính ph các n

ng đáng k
c, t ch c

phi Chính ph (ví d , OXfam, 2000), và th m chí c c ng đ ng phát tri n qu c t
bao g m Liên Hi p Qu c (UN), T ch c Giáo d c, Khoa h c và V n hóa Liên
Hi p qu c (UNESCO), Ch

ng trình phát tri n Liên Hi p Qu c (UNDP), Qu

Nhi ð ng Liên Hi p qu c (UNICEF) và các nhà tài tr song phýõng c ng ðý c
gi i h n trong l nh v c giáo d c coi giáo d c ti u h c nhý m t công c gi m
nghèo. Ví d các M c tiêu phát tri n Thiên niên k c a liên Hi p Qu c mà m c
ðích là xóa ðói gi m nghèo hay các chi n lý c gi m nghèo c a Papers, khuy n
cáo c a Ngân hàng Th gi i ð c p ð n giáo d c ti u h c duy nh t, và giáo d c
c a tr em gái.

th p k ð u c a th k 21, theo các nghiên c u quan sát (ví d ,

King, 2005), cho th y, m t s t ch c qu c t b t đ u chuy n s chú ý c a h vào
giáo d c sau c b n, vi c th c hi n các k t n i gi a giáo d c và phát tri n ti u
h c, trung h c và cao h n, và r ng các m c tiêu liên quan đ n giáo d c ti u h c
ho c m c tiêu phát tri n Thiên niên k v gi m nghèo không th đ t đ
cách ch nh m m c tiêu giáo d c ti u h c. Có m y lí do đ

c b ng

c đ a ra là: i) Ch

trình đ giáo d c ti u h c, ít khi nó cung c p k n ng c b n c n thi t cho tìm
vi c làm hay t t o vi c làm đ có th đ m b o m t s l

ng và đ i s ng kinh t ,

ii) Khi thoát nghèo thì có t l tái nghèo cao b t c lúc nào, và iii) Giáo d c ti u
h c ít khi ph c v nh là m t c p cu i cùng c a giáo d c. Trong khi đó giáo d c
trung h c giúp trong vi c đ i m i công ngh và trong vi c duy trì t ng tr

ng.

Giáo d c ph thông và cao h n, cung c p nh ng k n ng có th h u ích trong
các th tr

ng lao đ ng. Giáo d c đ i h c gi cho ng

i trên đ

ng nghèo ít nguy

c tr l i vào b y nghèo. Trong th c t , giáo d c ph thông và cao h n có th đ a
nhi u ng

i

trên ng

ng nghèo b ng cách t ng m c đ xã h i, ngh nghi p và

kinh t c a các h gia đình. Trong t t c , giáo d c ph thông và cao h n s t o
m t “ kh n ng con ng

i” (v n con ng

i) và “t do c a con ng

i” mà Sen


16

(1999) cho r ng, m t s t do giúp trong vi c đ t đ
nghiên c u này c a Tilak đáng đ
nay

c s t do khác. K t qu

c l u ý đ đ i chi u, so sánh v i th c t hi n

vùng nghiên c u.
Các k t qu c a nh ng nhà nghiên c u khác c ng t

nghiên c u c a Tilak. H cho r ng ng

ng đ ng v i k t qu

i có h c v n cao có c h i tìm đ

c vi c

làm t t h n và ít có nguy c th t nghi p. Nghiên c u c a Krueger và Lindahl
(1999) cho bi t n u trình đ h c v n cao h n thì thu nh p trung bình m t n m
t ng t 5 – 15%. Ví d nh

New Zealand và

an M ch, nh ng ng

c p đ i h c thu nh p 15% cao h n so v i nh ng ng

i có b ng

i ch t t nghi p ph thông

trong su t quãng đ i làm vi c c a h (OECD, 2007).
Abrisham Aref (2011), trong m t nghiên c u đánh giá tác đ ng nh n th c
c a giáo d c đ i v i gi m nghèo

vùng nông thôn Iran, đã ti n hành th c hi n

m t phân tích đ nh tính đ xác đ nh các tác đ ng c ng nh các rào c n c a giáo
d c đ i v i gi m nghèo. Nghiên c u đã ch ng minh s đóng góp c a giáo d c
vào gi m nghèo

nông thôn Iran. Giáo d c giúp gi m b t đói nghèo b ng cách

làm t ng n ng su t lao đ ng và thông qua các đ

ng d n khác c a l i ích xã h i.

Tác gi l u ý: vi c thi u các k n ng và ki n th c c n thi t là m t trong nh ng
tr ng i cho gi m nghèo

nông thôn. Nghiên c u c ng đ a ra k t lu n r ng

nghèo là đa chi u, do đó, tuy giáo d c có vai trò quan tr ng trong xóa đói gi m
nghèo nh ng m t mình h th ng giáo d c không th gi i quy t h t t t c v n đ
nghèo đói. Nghiên c u g i ý gi m nghèo ph i h
gi i pháp gi m nghèo

nông thôn ph i đ

ng t i m c tiêu đa chi u. Các

c ti n hành cùng các gi i pháp

các

l nh v c khác nhau, bao g m kinh t , xã h i, chính tr và các y u t th ch .

Shi Zheng, Zhigang Wang, và Titus O. Awokuse (2012), khi phân tích các
nhân t

nh h

ng đ n s tham gia c a nông h vào h p tác xã, đã đ cao vai trò

c a giáo d c thông qua vi c làm t ng nh n th c c a ng

i nông dân. Nghiên c u

thu th p d li u t cu c kh o sát nh ng h gia đình nông dân

phía B c Trung


17

Qu c, cùng vi c s d ng mô hình h i quy probit và logit. K t qu cho bi t s đ t
đ

c v trình đ h c v n là m t trong nh ng nhân t quan tr ng có tác đ ng đ n

nh n th c và hành vi c a nông dân khi tham gia h p tác xã.
Jonathan R. Pincus (2012), cho bi t b ng ch ng châu Âu c ng xác nh n
r ng thu nh p đ ng bi n v i trình đ giáo d c. H gia đình có ít thành viên có
trình đ h c v n th

ng d nghèo h n trong m t th i đi m b t k .

ngu n thu nh p, đ c bi t có thêm ng
nghèo ph bi n.

n

tham gia vào th tr

i làm ra l

c giàu hay nghèo thì h

a d ng hóa

ng trong gia đình là l i thoát
ng thoát nghèo t t nh t c ng là

ng lao đ ng và vi c làm n đ nh. Trình đ giáo d c cao h n

làm t ng kh n ng tìm đ

c vi c làm n đ nh

m i khu v c hay qu c gia. Vì h

nghèo ít có kh n ng cho con đi h c, nên r i ro r i vào nghèo khó s đ

c chuy n

t th h này sang th h khác.
2.2.2 Các nghiên c u t i Vi t Nam:

T i Vi t Nam, Ch

ng trình Phát tri n c a Liên hi p qu c (2004) đã công

b nghiên c u v nghèo vùng đ ng b ng sông C u Long. Nghiên c u này d a
trên c s ti p c n nghèo theo thu nh p và chi tiêu l
ng

i. Ph

ng pháp s d ng là ph

ng th c bình quân đ u

ng pháp đ nh tính b ng đánh giá đói nghèo

có s tham gia c a c ng đ ng (PPA) và phân tích đ nh l

ng d a vào s li u đi u

tra m c s ng h gia đình Vi t Nam c a T ng C c th ng kê (VHLSS). K t qu
cho th y giáo d c là m t trong nh ng y u t có tác đ ng làm c i thi n đ i s ng
c a ng

i dân

đ ng b ng sông C u Long.

đ ng b ng sông C u Long cho r ng ng
ng

i nghèo

i nghèo trong vùng. Nh ng đ c tr ng c a ng

ánh giá nghèo theo vùng vùng
vùng nông thôn chi m 96% s
i nghèo nh sau:

S ng b ng nông nghi p là ch y u. H n 77% s h nghèo làm vi c trong
các ngành nh nông nghi p, lâm nghi p và ng nghi p, 9% làm vi c trong ngành
công nghi p và 13% trong ngành d ch v . PPA c ng kh ng đ nh r ng đói nghèo


18

có m i liên k t ch t ch v i nông nghi p v i l u ý r ng ph n l n các h gia đình
nghèo s ng

vùng nông thôn và ch tr ng lúa.

Trình đ h c v n th p. M t đi m đáng l u ý c a vùng này là l c l

ng lao

đ ng có trình đ h c v n và tay ngh th p so v i các vùng khác. Trình đ h c v n
nông thôn th p h n thành th , đ c bi t là trình đ h c v n c a các dân t c thi u
s th p h n đáng k so v i ng

i Kinh/Hoa.

Ít tài s n và đ t. Vi c không có đ t là m t trong nh ng tr ng i chính trong
xóa đói gi m nghèo

vùng đ ng b ng sông C u Long. So sánh n m 2002 gi a

các vùng cho th y đ ng b ng sông C u Long đ ng th hai v t l nông dân
không có đ t

nông thôn, ch sau vùng ông Nam B . H n n a, ch

vùng đ ng

b ng sông C u Long m i có tình tr ng là không có đ t t l thu n v i đói nghèo
(càng nghèo thì t l không có đ t càng cao), trái ng

c v i các vùng còn l i. Vi c

s h u các tài s n lâu b n, đ c bi t là đi n tho i, t l nh, xe đ p và xe máy là r t
khác bi t gi a các h gia đình. Vùng đ ng b ng sông C u Long có t l nhà t m
cao nh t so v i các vùng khác và ng

i nghèo h u h t s ng trong các nhà t m.

Nghèo đói v i dân t c thi u s . Các dân t c thi u s chi m khá nhi u trong
di n nghèo

đ ng b ng sông C u Long. Dân t c Khmer là đông nh t trong s

các dân t c thi u s

ng

đây. Các t nh có t l nghèo cao nh t c ng là các t nh có s

i Khmer c trú nhi u nh t.

các t nh có ng

Khmer nghèo luôn cao h n h n các t c ng
Theo Tr

i Khmer sinh s ng t l ng

i thi u s khác.

ng Thanh V (2007), nghiên c u v nghèo đói

vùng ven bi n

ng b ng sông C u Long cho th y các nhân t : trình đ h c v n c a ng
đ ng, s ng

i

i lao

i không có ho t đ ng t o thu nh p trong h , lo i công vi c chính,

gi i tính c a ch h , di n tích đ t s n xu t c a h và đ

ng ô tô đ n đ

c thôn/

p c a h tác đ ng có ý ngh a thông kê đ n xác su t r i vào nghèo đói c a h .
Chúng ta có th s d ng l i các nhân t

nh h

ng đ n nghèo đói c a mô hình

nay đ phân tích, đánh giá và so sánh cho nghiên c u c a đ tài.