Xây dựng bảng trò chơi ô chữ tạo hứng thú học tập và hoàn thiện kiến thức chương i và chương IV sinh học 11 (cơ bản) cho học sinh

Khoỏ lun tt nghip

Trng HSP H Ni 2

Trờng đại học s phạm h nội 2
Khoa sinh - Ktnn
***********

Quan thị nguyệt

Xây dựng bảng trò chơi ô chữ
tạo hứng thú học tập v hon
thiện kiến thức chơng i v IV
sinh học 11 (cơ bản) cho học sinh

khóa luận tốt nghiệp đại học
Chuyên ngành: Phơng pháp dạy học Sinh học

Ngời hớng dẫn khoa học
Th.S. hong thị kim huyền

Hà Nội - 2009

Quan Th Nguyt

1

K31A Sinh


Khoỏ lun tt nghip

Trng HSP H Ni 2

Lời cảm ơn
Trong quá trình nghiên cứu đề tài này em đã nhận đợc sự chỉ bảo tận
tình của cô giáo Thạc sĩ Hoàng Thị Kim Huyền và các thầy cô giáo trong tổ
phơng pháp giảng dạy khoa Sinh KTNN trờng Đại học s phạm Hà Nội 2,
em xin chân thành cảm ơn các thầy cô. Em cũng xin chân thành cảm ơn các
thầy cô giáo trờng THPT Hà Lang - Tuyên Quang, THPT Bến Tre thị xã
Phúc Yên - Vĩnh Phúc, các bạn sinh viên trong khoa đã tạo điều kiện giúp đỡ,
đóng góp ý kiến giúp em hoàn thành đề tài này.
Qua đây em xin đợc bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới cô giáo Thạc sĩ
Hoàng Thị Kim Huyền ngời đã định hớng và dẫn dắt em trên bớc đờng
nghiên cứu khoa học, giúp em có kết quả thiết thực để hoàn thành đề tài này.

Hà Nội, Tháng 5 năm 2009
Sinh viên

Quan Thị Nguyệt

Lời cam đoan
Quan Th Nguyt

2

K31A Sinh


Khoỏ lun tt nghip

Trng HSP H Ni 2

Tôi xin cam đoan khoá luận này là kết quả nghiên cứu của riêng bản
thân tôi dới sự hớng dẫn trực tiếp của cô giáo thạc sĩ Hoàng Thị Kim Huyền
giảng viên khoa Sinh KTNN. Mọi kết quả nghiên cứu trong đề tài đều trung
thực, không trùng với kết quả của tác giả nào, đề tài cha từng đợc công bố
tại bất kỳ một công trình nghiên cứu khoa học nào hoặc của ai khác.

Sinh viên

Quan Thị Nguyệt

MC LC
Trang
PHN I. M U..

5

PHN II. NI DUNG...............................................................................

8

Chng 1. C s lý lun v thc tin ca ti..

8

1.1.Tng quan cỏc vn liờn quan n ti nghiờn cu..................

8

1.1.1.Tỡnh hỡnh nghiờn cu c s lý lun ca..........................................

8

1.1.2.Tỡnh hỡnh xõy dng bng trũ chi ụ ch hon thin kin thc.......

8

1.2.C s lớ lun ............................

8

1.2.1. Khỏi nim hon thin kin thc..

8

1.2.2.Vai trũ ca khõu hon thin kin thc.

8

Quan Th Nguyt

3

K31A Sinh


Khoá luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

1.2.3. Những phương pháp sử dụng…………………………………….

9

1. 2.3.1.Nhóm phương pháp dùng lời…………………………………...

9

1.2.3.2.Nhóm phương pháp trực quan…………………………………..

12

1.2.3.3.Nhóm phương pháp thực hành………..………………………...

14

1.2.4. Một số vấn đề về trò chơi ô chữ …………………………………

14

1.2.4.1. Khái niệm trò chơi ô chữ……………………………………….

14

1.2.4.2. Vai trò của trò chơi ô chữ ………....….………………………..

14

1.2.4.3. Các bước xây dựng bảng trò chơi ô chữ…………….………….

15

1.2.4.4. Yêu cầu sư phạm của trò chơi ô chữ hoàn thiện kiến thức...….

15

1.3. Cơ sở thực tiễn.……………………………………………………...

16

1.3.1.Thực trạng việc sử dụng trò chơi ô chữ…………………………..

16

1.3.2. Xu hướng đổi mới phương pháp dạy học hiện nay.……………...

16

Chương 2. Hệ thống bảng trò chơi ô chữ……………………………….

17

2.1. Hệ thống bảng trò chơi ô chữ..……………………………………..

17

2.2. Cách sử dụng trò chơi ô chữ………………………………………..

56

2.3. Đáng giá chất lượng bảng trò chơi ô chữ đã xây dựng……………..

59

PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ………………………………...

61

TÀI LIỆU THAM KHẢO………………………………………………

62

PHẦN I. MỞ ĐẦU
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
1.1. Tầm quan trọng của khâu hoàn thiện kiến thức
Quá trình dạy học gồm 3 khâu cơ bản đó là: Khâu nghiên cứu tài liệu
mới, khâu hoàn thiện kiến thức, khâu kiểm tra và đánh giá kết quả học tập.
Trong đó, khâu quan trọng và có ý nghĩa quyết định đối với chất lượng
lĩnh hội các kiến thức là khâu nghiên cứu tài liệu mới, nhưng kiến thức đó có
trở nên vững chắc, sâu sắc hay không còn phụ thuộc vào khâu hoàn thiện kiến
thức. Hoàn thiện kiến thức là ôn tập, củng cố và vận dụng kiến thức vào
những tình huống mới làm cho kiến thức được mở rộng, đào sâu thêm, đồng
thời phát triển được kỹ năng, kỹ xảo.
Quan Thị Nguyệt

4

K31A – Sinh

Khoá luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

1.2. Thực trạng của khâu hoàn thiện kiến thức ở trường THPT
Khâu hoàn thiện kiến thức là một khâu hết sức quan trọng trong quá
trình dạy học. Tuy nhiên, trong thực tiễn hiện nay đây là khâu chưa được
quan tâm và coi trọng một cách đầy đủ. Một số giáo viên thường bỏ qua hoặc
làm một cách hình thức hời hợt như: tóm lược ý chính của bài, chương mà
chưa chú ý tổ chức hoạt động cho học sinh. Một số giáo viên đã đưa ra câu
hỏi vận dụng thực tế, trắc nghiệm khách quan, trò chơi ô chữ nhưng chưa phổ
biến. Đó chính là do chưa hiểu hết tầm quan trọng và ý nghĩa của nó trong
toàn bộ quá trình dạy học.
1.3. Đổi mới phương pháp dạy học khâu hoàn thiện kiến thức là tất yếu
khách quan
Đảng và nhà nước ta đã đưa ra rất nhiều điều luật và nghị quyết về đổi
mới phương pháp dạy học như nghị quyết trung ương 4 khoá VII đã đề ra
nhiệm vụ: “đổi mới phương pháp dạy học ở tất cả các cấp học, bậc học”. Việc
đổi mới phương pháp dạy học phải được tiến hành đồng bộ ở tất cả các khâu
và chú ý tới tất cả các thành tố của quá trình dạy học.
Vì vậy, phương pháp dạy học ở khâu hoàn thiện kiến thức cần đổi mới.
1.4. Vai trò của việc sử dụng trò chơi ô chữ
Ở thế kỉ XX nhà tâm lí học Thụy Sĩ Jpiaget đã nói: “thông qua hoạt
động vui chơi để tiến hành học tập”. Hoạt động vui chơi trong học tập thường
thấy ở lứa tuổi tiểu học, nhưng ở lứa tuổi THPT cũng nên tiến hành hoạt động
trò chơi trong giờ giảng, vì theo chúng tôi được biết nguyên nhân khách quan
của phần đông học sinh bị stress đó là do phương pháp dạy học của giáo viên.
Trong thời gian dài mệt mỏi, căng thẳng ở khâu nghiên cứu tài liệu mới, đến
khâu củng cố các em sẽ đỡ mệt mỏi hơn và hào hứng hơn nếu như hình thức

củng cố của giáo viên thực sự hấp dẫn.
Từ những vấn đề trên, với mong muốn góp một phần nhỏ bé vào việc
nâng cao chất lượng dạy và học môn Sinh học, chúng tôi đã chọn đề tài: “Xây
Quan Thị Nguyệt

5

K31A – Sinh


Khoá luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

dựng bảng trò chơi ô chữ tạo hứng thú học tập và hoàn thiện kiến thức
chương I và IV Sinh học 11 (cơ bản) cho học sinh”.
2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Nghiên cứu việc thiết kế các trò chơi ô chữ nhằm mục đích tạo hứng
thú học tập, hoàn thiện kiến thức chương I và IV Sinh học 11 (cơ bản) cho
học sinh, góp phần nâng cao chất lượng dạy học chương I và IV Sinh học 11
cơ bản.
3. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
- Tìm hiểu tổng quan các vấn đề liên quan đến đề tài nghiên cứu.
- Xây dựng cơ sở lí luận của việc xây dựng trò chơi ô chữ hoàn thiện
kiến thức.
- Tìm hiểu thực trạng khâu hoàn thiện kiến thức và việc sử dụng trò
chơi ô chữ để hoàn thiện kiến thức trong dạy học Sinh học ở trường THPT
hiện nay.
- Xây dựng hệ thống bảng trò chơi ô chữ tạo hứng thú học tập, hoàn
thiện kiến thức chương I và IV Sinh học 11 (cơ bản) cho học sinh.

- Đánh giá chất lượng bảng ô chữ.
4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Nội dung chương trình chương I và IV Sinh học 11 ban cơ bản.
Trò chơi ô chữ trong dạy học khâu hoàn thiện kiến thức chương I và IV Sinh
học 11 (cơ bản).
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Nghiên cứu trong chương I và IV Sinh học 11 ban cơ bản.
5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
5. 1. Phương pháp nghiên cứu lí thuyết
Nghiên cứu cơ sở lí thuyết về việc hoàn thiện kiến thức trong dạy học Sinh
học.

Quan Thị Nguyệt

6

K31A – Sinh


Khoá luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

Nghiên cứu các tài liệu về việc thiết kế và sử dụng bảng trò chơi ô chữ dùng
trong khâu hoàn thiện kiến thức.
5. 2. Phương pháp điều tra, quan sát
Điều tra, quan sát thực trạng dạy học ở khâu hoàn thiện kiến thức và việc sử
dụng trò chơi ô chữ trong khâu hoàn thiện kiến thức chương I và IV Sinh học 11 cơ bản.
5.3. Phương pháp chuyên gia

Thông qua văn bản (hệ thống ô chữ) và phiếu nhận xét đánh giá. Chúng tôi
xin ý kiến nhận xét đánh giá của giáo viên Sinh học có kinh nghiệm giảng dạy ở
trường THPT.
6. NHỮNG ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI
6.1. Hệ thống hoá và bổ sung cơ sở lí luận của khâu hoàn thiện kiến thức, tạo hứng
thú học tập trong dạy học Sinh học.
6.2. Bổ sung thêm một số tư liệu về thực trạng dạy học ở khâu hoàn thiện kiến thức
trong bộ môn Sinh học ở trường THPT hiện nay.
6.3. Xây dựng được một hệ thống bảng trò chơi ô chữ sử dụng trong khâu hoàn
thiện kiến thức chương I và IV Sinh học 11 - cơ bản, đây có thể là tài liệu tham
khảo cho giáo viên Sinh học THPT và sinh viên Khoa Sinh - Đại học Sư phạm.

PHẦN II. NỘI DUNG
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI
1.1. TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ LIÊN QUAN TỚI ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU

1.1.1 Tình hình nghiên cứu cơ sở lý luận của khâu hoàn thiện kiến thức
Hoàn thiện kiến thức là một khâu quan trọng trong quá trình dạy học
nên những cơ sở lý luận của hoàn thiện kiến thức đã được nghiên cứu từ rất
lâu và được rất nhiều nhà khoa học quan tâm. Điển hình là công trình nghiên
cứu của tác giả: Nguyễn Ngọc Quang [7], Nguyễn Quang Vinh, Trần Doãn
Bách, Trần Bá Hoành [10], Đinh Quang Báo, Nguyễn Đức Thành [1]… trong
các công trình nghiên cứu đó, các tác giả đề cập tới khái niệm, vai trò của

Quan Thị Nguyệt

7

K31A – Sinh

Khoá luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

khâu hoàn thiện kiến thức và các phương pháp dạy học trong khâu hoàn thiện
kiến thức.
1.1.2. Tình hình xây dựng bảng ô chữ hoàn thiện kiến thức Sinh học
Việc xây dựng bảng ô chữ để hoàn thiện kiến thức đến nay chưa mấy ai
quan tâm, đã có một số tác giả biên soạn có tác dụng hỗ trợ cho học sinh trong
quá trình học như quyển của Nguyễn Văn Sang, Nguyễn Thị Vân (Giải bài
tập Sinh học 10,11), tuy nhiên các câu hỏi trong đó phải “gia công” mới sử
dụng được. Chính vì vậy, việc xây dựng trò chơi ô chữ hoàn thiện kiến thức
nói chung và phần chương I và IV Sinh học 11 - cơ bản nói riêng là vấn đề
cần được quan tâm nghiên cứu nhằm tạo hứng thú học tập cho học sinh, nâng
cao chất lượng dạy học.
1.2. CƠ SỞ LÍ LUẬN
1.2.1. Khái niệm hoàn thiện kiến thức
Hoàn thiện kiến thức là ôn tập, củng cố và vận dụng kiến thức vào tình
huống mới làm cho kiến thức được mở rộng, đào sâu thêm, đồng thời phát
triển được kỹ năng, kỹ xảo của học sinh.
1.2.2. Vai trò của khâu hoàn thiện kiến thức
Trong quá trình dạy học khâu nghiên cứu tài liệu mới là khâu quan
trọng nhất và được giáo viên chú trọng nhất, tuy nhiên kiến thức vừa được
học ở khâu nghiên cứu tài liệu mới có trở nên vững chắc và sâu sắc hay không
còn phụ thuộc vào khâu hoàn thiện kiến thức, vì khâu hoàn thiện kiến thức
bao gồm: Ôn tập, củng cố và vận dụng. Ôn tập, củng cố và vận dụng kiến
thức có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, ôn tập là để củng cố giúp học sinh
nhớ lại kiến thức một cách sâu sắc, đầy đủ, chính xác đồng thời giúp học sinh
vận dụng kiến thức vào thực tiễn, còn củng cố thì các kiến thức được ôn luyện

lặp đi lặp lại làm cho học sinh nắm vững kiến thức hơn.
Như vậy, rõ ràng việc củng cố kiến thức không chỉ đơn thuần là việc
nhắc lại một cách tóm tắt những điều đã giảng ở tiết học hoặc sau mỗi mục
Quan Thị Nguyệt

8

K31A – Sinh


Khoá luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

của bài giảng hoặc cuối mỗi chương, cuối kỳ mà phải là một việc làm thường
xuyên có hệ thống, với sự vận dụng phối hợp nhiều phương pháp khác nhau.
Do đó khâu hoàn thiện kiến thức có vai trò quan trọng và ý nghĩa trong toàn
bộ quá trình dạy học.
1.2.3. Những phương pháp sử dụng trong khâu hoàn thiện kiến thức
1. 2.3.1. Nhóm phương pháp dùng lời
Đây là nhóm phương pháp cổ điển được sử dụng khá phổ biến trong
quá trình giáo dục, cho phép giáo viên cung cấp được lượng thông tin lớn
trong khoảng thời gian nhất định, cho phép trình bày chặt chẽ có hệ thống
những vấn đề lí thuyết trừu tượng, nếu giáo viên trình bày một cách có logic,
lập luận chặt chẽ, giọng nói truyền cảm sẽ làm cho học sinh hứng thú học tập.
Trong nhóm phương pháp dùng lời thì lời nói và chữ viết là phương
tiện truyền đạt chủ yếu các tri thức hoặc học sinh dựa vào đó mà khai thác các
tri thức mới một cách hoàn toàn tự lực, đặc biệt của phương pháp này là tính
chất thông báo trong lời giảng dạy của thầy còn học sinh tiếp nhận thông tin
đó mà không cần tác động trực tiếp gì đến đối tượng nghiên cứu, họ chỉ nghe

nhìn, theo lời giảng dạy của thầy, hiểu, ghi chép và ghi nhớ, học sinh thụ động
tiếp nhận kiến thức đã được “chuẩn bị sẵn”, phương pháp này chỉ cho phép
học sinh đạt tới trình độ tái hiện của sự lĩnh hội chứ chưa nắm được các kiến
thức cơ bản trong bài học.
a. Phương pháp đàm thoại
Thực chất đây là phương pháp mà trong đó thầy, cô đặt ra một hệ thống
câu hỏi để trò lần lượt trả lời, đồng thời có thể trao đổi qua lại, qua hệ thống
hỏi đáp, trò lĩnh hội được nội dung bài học, đây là nguồn kiến thức chủ yếu, ở
phương pháp này trò không tiếp thu bài học một cách thụ động mà ở một mức
độ tích cực, sáng tạo nhất định và tìm ra kiến thức mới, khi học sinh trả lời
câu hỏi học sinh phải nhớ lại những kiến thức đã học, có sử dụng những thao
tác logic, phân tích tổng hợp, khái quát hoá…để gia công tài liệu, tìm lời giải
Quan Thị Nguyệt

9

K31A – Sinh


Khoá luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

đáp đúng nhất, bởi vì đàm thoại thường được dùng để củng cố trong bước kết
thúc bài giải khi truyền thụ kiến thức mới.
Ngoài mục đích củng cố và ôn tập, qua đàm thoại còn giúp thầy, cô xác
định được tình trạng kiến thức của học sinh về bài giảng hoặc nội dung
chương trình thấy rõ những thiếu sót để kịp thời sửa chữa, bổ sung, về phía
thầy cô cũng qua mối liên hệ ngược này mà có thể rút kinh nghiệm cho công
tác của bản thân.

b. Phương pháp diễn giảng
Diễn giảng nét nổi bật trong hoạt động dạy học là thông báo trong lời
giảng của thầy, cô, giáo viên chuẩn bị nội dung kiến thức chủ động truyền đạt
thông tin cho học sinh, bằng cách dùng lời nói, mô tả hoặc giải thích, chứng
minh giáo viên trình bày con đường quanh co, phức tạp, dẫn tới chân lí khoa
học mà nhà bác học đã trải qua, khi trình bày nội dung giáo viên nêu vấn đề
vạch ra mâu thuẫn nhận thức, rồi đề ra giả thiết, trình bày cách giải quyết, rồi
rút ra kết luận, còn học sinh nghe, ghi chép và ghi nhớ những lời giảng của
thầy, cô, học sinh phải tiếp thu những kiến thức đã có sẵn do thầy cô cung cấp
dẫn tới mang tính thụ động. Phương pháp này chủ yếu là lời nói và chữ viết,
chính vì vậy học sinh chỉ đạt được trình độ tái hiện được kiến thức mà không
phát triển được kĩ năng tư duy.
Diễn giảng được sử dụng khi ôn tập và tổng kết nhằm làm nổi bật
những kiến thức cơ bản nhất cùng chủ đề, tư tưởng, ý nghĩa thực tiễn trong
từng phần, giáo viên phải nắm vững chương trình trong sách giáo khoa để có
thể làm nổi bật những điều cơ bản nhất, đồng thời cũng phải hiểu rõ được
trình độ học sinh, mức độ lĩnh hội, các tri thức của các em, vấn đề nào chưa
nắm chắc, chưa hiểu rõ cần ôn tập, để chuẩn bị tốt bài diễn giảng, có thể kết
hợp trần thuật trong diễn giảng ôn tập và tổng kết khi cần thông báo các kiến
thức bổ sung để củng cố hoàn thiện các kiến thức cơ bản của chương trình.
c. Phương pháp làm việc với sách giáo khoa
Quan Thị Nguyệt

10

K31A – Sinh


Khoá luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

Sách giáo khoa là nguồn tri thức quan trọng cho học sinh, là phương
tiện hỗ trợ đắc lực cho thầy, cô khi dạy trên lớp, có tác dụng tốt trong việc
củng cố và hoàn thiện kiến thức ngoài ra nó còn có tác dụng chính xác hoá
các kiến thức đã được trình bày, đồng thời giúp các em có điều kiện ôn tập,
củng cố và hệ thống hoá các kiến thức. Giáo viên cần hướng dẫn các em sử
dụng và khai thác các hình vẽ, sơ đồ trình bày trong sách giáo khoa, các câu
hỏi và bài tập đề ra ở cuối bài, cuối chương, vì tất cả những gì trình bày trong
sách đều hướng tới mục đích cuối cùng là làm cho học sinh nắm vững các tri
thức, các câu hỏi hướng dẫn ôn tập trong sách giáo khoa cũng chỉ xem là giúp
học sinh chuẩn bị các chất liệu tham gia vào tiết ôn tập, tổng kết với những
câu hỏi có tính chất tổng quát hơn do thầy cô đề ra, học sinh đọc sách giáo
khoa và tài liệu có liên quan lập đề cương trả lời. Sách giáo khoa không chỉ là
nguồn tri thức phục vụ trực tiếp cho việc hoàn thành nhiệm vụ trí dục quy
định trong chương trình, mà còn có tác dụng nâng cao giáo dục, sự hiểu biết
của học sinh khi còn ở trường phổ thông cũng như sau khi vào đời. Dạy cho
học sinh tiếp nhận tri thức từ sách là huấn luyện cho học sinh phương pháp
đọc sách, kỹ năng kỹ xảo đọc sách, tra cứu sách, thu nhập tri thức từ các loại
sách giáo khoa, sách tham khảo ở trường cũng như ở nhà. Với tư cách là
phương tiện hỗ trợ đắc lực khi dạy trên lớp, sách giáo khoa là nguồn thông
báo, bổ sung, là công cụ để giáo viên tổ chức giải quyết những vấn đề có tính
khái quát cao, mới mẻ đối với học sinh. Những gì in trong sách giáo khoa chỉ
là cốt lõi, cơ bản cần được sự gia công theo định hướng của thầy. Nhờ sách
giáo khoa mà giáo viên có thể tập trung vào việc thiết kế câu hỏi hợp lí nhằm
tổ chức hoạt động tìm tòi độc lập của học sinh, có sách giáo viên mới có thời
gian để phân tích những nội dung khó ngay trên lớp, còn những nội dung đơn
giản học sinh tự đọc sách ở nhà.
Như vậy sách gíáo khoa không chỉ là công cụ của trò mà còn là của
thầy, cô giáo, cũng như không chỉ sử dụng ở nhà mà còn sử dụng đắc lực trên

Quan Thị Nguyệt

11

K31A – Sinh


Khoá luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

lớp, không chỉ để ôn kiến thức đã học mà để tiếp thu tri thức mới. Tuy nhiên
từ trước tới nay sách giáo khoa chỉ mới được dùng như là một hệ thống tư liệu
giúp học sinh học thuộc khi ôn bài ở nhà, rất ít giáo viên dùng sách để tổ chức
công tác độc lập nghiên cứu của học sinh, lấy đó làm cơ sở cung cấp nguồn tri
thức mới cho các em.
Phương pháp học và ôn theo sách giáo khoa có tác dụng rèn luyện kĩ
năng đọc sách, trả lời các câu hỏi, lập dàn ý tóm tắt các nội dung đã học. Học
sinh có kỹ năng tách ra nội dung bản chất của tài liệu đã học, học sinh có thể
dùng sách khái quát hoá kiến thức từng phần, từng chương, hệ thống theo chủ
đề, quan điểm nào đó.
d. Báo cáo tổng kết của học sinh
Học sinh sau khi ôn tập, làm báo cáo có tính chất tổng kết theo yêu cầu
của thầy, cô giáo đề ra về một vấn đề trọng tâm của chương trình theo sự hiểu
biết của bản thân thu được từ nhiều nguồn khác nhau (lời thầy, cô giáo, sách
giáo khoa, sách tham khảo,…) để chuẩn bị báo cáo và trao đổi trước lớp trong
từng giờ ôn tập tổng kết.
1.2.3.2. Nhóm phương pháp trực quan
Là những đối tượng nghiên cứu được tri giác trực tiếp bằng các giác
quan để từ đó lĩnh hội kiến thức, phương pháp trực quan có ý nghĩa quan

trọng trong dạy học sinh học không chỉ vì nó có ý nghĩa to lớn trong quá trình
nhận thức, mà còn vì nó có nhiều điều kiện thuận lợi để thực hiện: Xung
quanh học sinh là cả một thế giới sinh vật phong phú, đa dạng mà học sinh có
thể quan sát, tiếp xúc trực tiếp với chúng. Vì vậy giáo viên có thể sử dụng
những vật sống phong phú là nguồn phát thông tin dạy học cho học sinh. Sử
dụng nhóm phương pháp trực quan trong dạy học sinh học nhằm cung cấp
cho học sinh những hình ảnh sinh động, chính xác về đối tượng nghiên cứu,
thu hút được sự chú ý của học sinh, gây hứng thú học tập giúp học sinh tiếp
thu kiến thức một cách chủ động hiểu sâu và nhớ lâu đồng thời rèn được khả
Quan Thị Nguyệt

12

K31A – Sinh


Khoá luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

năng quan sát và phát triển các thao tác tư duy như so sánh, phân tích, tổng
hợp.
Trong khâu củng cố - ôn tập - vận dụng kiến thức cũng có thể sử dụng
phương tiện trực quan để truyền đạt và lĩnh hội nội dung trí dục.
a. Biểu diễn vật tự nhiên, vật tượng hình
Phương pháp biểu diễn vật tự nhiên, vật tượng hình thường được sử
dụng để dạy các kiến thức có tính chất mô tả về mối quan hệ chức năng, đồng
thời cũng để dạy các khái niệm bằng con đường quy nạp, thông qua phân tích,
so sánh một số dấu hiệu chung. Vì lẽ đó nên khi củng cố kiến thức thầy, cô có
thể dùng các phương tiện (mô hình, tranh vẽ, vật thật hoặc sơ đồ củng cố),

hình vẽ trên bảng của thầy, cô cũng là một hình thức trực quan, cũng có giá trị
trong dạy học cao vì nó cho phép học sinh theo dõi dễ dàng bài giảng. Hình
thức này rất phổ biến trong dạy học, giáo viên vừa giảng vừa vẽ dần cấu trúc
một sơ đồ, các mối quan hệ, cơ chế sinh lí, sinh hoá, các quá trình sinh học.
b. Biểu diễn thí nghiệm thông báo tái hiện
Trong dạy học sinh học thí nghiệm là phương pháp quan trọng để tổ
chức học sinh nghiên cứu các hiện tượng sinh học.
Thí nghiệm là mô hình đại diện cho hiện thực khách quan, là cơ sở xuất
phát cho quá trình nhận thức của học sinh.
Thí nghiệm là cầu nối giữa lí thuyết và thực tiễn. Vì vậy nó là phương
tiện duy nhất giúp hình thành ở học sinh kỹ năng, kỹ xảo, thực hành và tư duy
kĩ thuật, giúp học sinh đi sâu tìm hiểu bản chất của các hiện tượng, các quá
trình sinh học. Thí nghiệm do giáo viên biểu diễn phải là mẫu mực về thao tác
để học sinh qua đó học tập, bắt chước dần dần, khi học sinh tiến hành được thí
nghiệm tự rút ra nhận xét, kết luận từ đó học sinh lĩnh hội được tri thức.
Thí nghiệm có thể sử dụng để tổ chức hoạt động nhận thức của học sinh
với các mức độ tích cực, tự lực, sáng tạo khác nhau: thông báo, tái hiện (bắt
chước), tìm tòi bộ phận, nghiên cứu.
Quan Thị Nguyệt

13

K31A – Sinh


Khoá luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

Quan sát thí nghiệm là hoạt động tự lực của học sinh, ở đây vai trò của

thầy, cô chỉ là sự theo dõi uốn nắn, học sinh giải thích hiện tượng một cách
đúng đắn, việc rút ra kết luận, các mối quan hệ nhân quả là giai đoạn thu
hoạch cuối cùng quan trọng nhất của phương pháp biểu diễn thí nghiệm,
chúng chính là tri thức mới mà học sinh rút ra được từ sự gia công các tài liệu,
qua sự quan sát biểu diễn các thí nghiệm. Hoạt động nhận thức của học sinh
để rút ra các tri thức mới chính là sự tìm tòi câu trả lời những câu hỏi do giáo
viên đặt ra trước, trong hoặc sau khi biểu diễn thí nghiệm. Phương pháp này
đòi hỏi ở học sinh khả năng trừu tượng hoá, tích cực sáng tạo của học sinh
càng lớn nếu học sinh được thảo luận về mục đích thí nghiệm, nêu được các
giả thiết khoa học và dự đoán được kết quả có thể xảy ra.
Ngoài các phương tiện nêu trên còn có thể sử dụng phim, đèn chiếu,
ảnh chụp trong lúc củng cố hoàn thiện kiến thức.
Tóm lại: thí nghiệm được sử dụng để học bài mới, củng cố, hoàn thiện
kiến thức, kiểm tra, đánh giá kiến thức. Thí nghiệm có thể do giáo viên biểu
diễn hoặc học sinh tự tiến hành thí nghiệm, có thể tiến hành trên lớp, trong
phòng thí nghiệm, ngoài vườn ruộng hoặc tại nhà.
1.2.3.3. Nhóm phương pháp thực hành
Thực hành là học sinh tự mình trực tiếp tiến hành quan sát, tiến hành
các thí nghiệm, tập triển khai các quy trình kĩ thuật chăn nuôi trồng trọt. Vai
trò của thầy, của cô chỉ là người tổ chức, hướng dẫn cố vấn giúp học sinh
quan sát hoặc tiến hành làm thí nghiệm, phát huy tính cao độ, tính độc lập tự
giác của học sinh, giúp học sinh nắm vững kiến thức, rèn luyện phẩm chất của
người nghiên cứu khoa học, rèn cho học sinh một cách toàn diện, đáp ứng
được nhiệm vụ trí dục, đức dục một cách tốt nhất.
Qua thực hành học sinh có điều kiện tìm hiểu mối quan hệ giữa cấu
trúc và chức năng, giữa bản chất và sự vật - hiện tượng, giữa nguyên nhân và
kết quả, do đó các em nắm vững tri thức và thiết lập được lòng tin, tự giác sâu
Quan Thị Nguyệt

14

K31A – Sinh


Khoá luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

sắc hơn. Thực hành có liên quan đến những giác quan, do đó các em nắm
vững tri thức và thiết lập được lòng tin sâu sắc, buộc học sinh phải suy nghĩ
động não, tìm tòi nhiều hơn nên tư duy sáng tạo có điều kiện phát triển hơn.
Thực hành là phương pháp có ưu thế nhất để rèn luyện các kỹ năng, kỹ
xảo, ứng dụng tri thức vào đời sống, phần lớn các tiết thực hành được qui
định trong chương trình hiện hành của các bộ môn sinh học là nhằm hoàn
thiện củng cố hệ thống hoá kiến thức cho học sinh, thường được tiến hành vào
cuối chương trình, hoặc cuối một vấn đề quan trọng của chương trình, một số
thí nghiệm thực hành nhằm thực hiện các tri thức, rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo.
1.2.4. Một số vấn đề về trò chơi ô chữ
1.2.4.1. Khái niệm trò chơi ô chữ
Theo chúng tôi, trò chơi ô chữ là trò chơi sử dụng các từ, các cụm từ là
nội dung trọng tâm, mấu chốt của bài, chương ghép lên các ô vuông kẻ sẵn.
Sau khi học sinh trả lời được câu hỏi thì các ô chữ được mở ra.
1.2.4.2. Vai trò của trò chơi ô chữ
- Trò chơi ô chữ giúp phát triển thể chất và trí tuệ, hình thành các quá
trình tri giác, chú ý, ghi nhớ, tư duy, tưởng tượng, sáng tạo.
- Kích thích học sinh biểu hiện tính sáng tạo và tính độc lập.
- Giúp giờ học trở nên sinh động, tạo hứng thú học tập cho học sinh. Vì
vậy hiệu quả học tập của học sinh tăng lên.
1.2.4.3. Các bước xây dựng bảng trò chơi ô chữ
- Trong một bảng trò chơi ô chữ có nhiều hàng ngang và có thể có một

hàng dọc. Một hàng ngang có chứa một hoặc vài chữ cái của từ / cụm từ trong
hàng dọc (hoặc từ / cụm từ trung tâm). Nội dung của từ / cụm từ trong hàng
dọc (hoặc từ / cụm từ trung tâm) thường là những nội dung trọng tâm, mang
tính khái quát cao và có mối liên quan nhất định với từ / cụm từ trong hàng
ngang.
- Bảng trò chơi ô chữ được xây dựng theo các bước sau:
Quan Thị Nguyệt

15

K31A – Sinh


Khoá luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

Bước 1: Xác định mục tiêu của bài, chương, phần.
Bước 2: Xác định nội dung trọng tâm để từ đó tìm từ / cụm từ hàng dọc
(trung tâm), hàng ngang.
Bước 3: Viết các câu hỏi cho các từ / cụm từ hàng ngang, hàng dọc
(trung tâm).
Bước 4: Sắp xếp, kiểm tra các từ / cụm từ, câu hỏi và chỉnh sửa (nếu
cần).
Bước 5: Sử dụng phần mềm tin học để nhập thông tin về bảng trò chơi
ô chữ hoặc viết lên giấy A0.
1.2.4.4. Yêu cầu sư phạm của trò chơi ô chữ hoàn thiện kiến thức
- Các câu hỏi, câu trả lời sử dụng trong trò chơi ô chữ phải hướng vào
kiến thức cơ bản, kiến thức mấu chốt của bài giảng cũng như trong chương
trình.

- Câu hỏi đặt ra phải chính xác, rõ ràng, giúp học sinh nhanh chóng
nắm được và trả lời được một cách nhanh nhất.
- Ô chữ đưa ra không chỉ nhằm đòi hỏi tư duy tái hiện mà đòi hỏi thể
hiện mức độ nắm vững các tri thức, nghĩa là biết huy động vốn kiến thức đã
học để giải quyết câu hỏi của thực tiễn, biết vận dụng tri thức vào một tình
huống mới đòi hỏi tư duy so sánh nhờ đó mà kiến thức được khắc sâu. Vì vậy
các câu hỏi đưa ra phải có tính khái quát cao
- Câu hỏi đưa ra phải phù hợp với trình độ học sinh không nên đưa ra
câu hỏi quá dễ mà cũng không khó quá.
- Ô chữ đưa ra phải phát huy được tính tích cực của học sinh, gây được
hứng thú học tập, kích thích tính tích cực chủ động, sáng tạo của học sinh.
1.3. CƠ SỞ THỰC TIỄN
1.3.1. Thực trạng việc sử dụng trò chơi ô chữ hoàn thiện kiến thức
chương I và IV Sinh học 11 - cơ bản

Quan Thị Nguyệt

16

K31A – Sinh


Khoá luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

Bao gồm cả ôn tập, củng cố, hướng dẫn học sinh vận dụng, khâu hoàn
thiện kiến thức có vai trò hết sức quan trọng trong quá trình dạy học. Tuy
nhiên qua quan sát các giờ dạy Sinh học ở các trường THPT và qua tìm hiểu,
cho thấy một bộ phận không nhỏ giáo viên chưa thực sự quan tâm tới khâu

hoàn thiện kiến thức, họ thường củng cố bài bằng cách nhắc lại các kiến thức
trọng tâm của bài, những hoạt động dạy học tích cực ít được tiến hành. Tuy
nhiên, đã có một số giáo viên sử dụng câu hỏi vận dụng thực tế, trắc nghiệm
khách quan, trò chơi ô chữ trong các giờ giảng mẫu, các buổi ngoại khoá.
Như vậy việc sử dụng trò chơi ô chữ trong dạy học đã được sử dụng nhưng
rất ít.
1.3.2. Xu hướng đổi mới phương pháp dạy học hiện nay
Điều 24 luật giáo dục yêu cầu nội dung, phương pháp giáo dục phổ
thông nêu rõ: “Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực,
tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp
học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, đem lại niềm vui, tạo hứng thú
học tập cho học sinh” [11]. Từ đó cho thấy xu hướng đổi mới phương pháp
hiện nay chính là phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học
sinh.
Chương 2. HỆ THỐNG BẢNG TRÒ CHƠI Ô CHỮ TẠO HỨNG THÚ
HỌC TẬP VÀ HOÀN THIỆN KIẾN THỨC CHƯƠNG I VÀ IV
SINH HỌC 11 (CƠ BẢN) CHO HỌC SINH
2.1. HỆ THỐNG BẢNG TRÒ CHƠI Ô CHỮ
Chúng tôi đã xây dựng được 20 bảng trò chơi ô chữ. Để xây dựng được
trò chơi ô chữ chúng tôi tiến hành như sau: Xác định mục tiêu bài học, nội
dung trọng tâm của bài, trên cơ sở đó xây dựng trò chơi ô chữ. Dưới đây là hệ
thống bảng trò chơi ô chữ đã xây dựng.
Bài 1: SỰ HẤP THỤ NƯỚC VÀ MUỐI KHOÁNG
A. Mục tiêu bài học
Quan Thị Nguyệt

17

K31A – Sinh

Khoá luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

Học xong bài này, học sinh phải:
- Trình bày được đặc điểm hình thái của hệ rễ cây trên cạn thích nghi
với chức năng hấp thụ nước và muối khoáng.
- Phân biệt được cơ chế hấp thụ nước và ion khoáng ở rễ cây.
- Trình bày được mối tương tác giữa môi trường và rễ trong quá trình
hấp thụ nước và ion khoáng.
B. Nội dung trọng tâm của bài
Sự thích nghi hình thái của rễ với hấp thụ nước và ion khoáng, cơ chế
hấp thụ nước và ion khoáng.
C. Trò chơi ô chữ
Câu hỏi hàng ngang
1. Có 3 chữ cái - là họ một lá mầm, cây lương thực chính của Việt Nam.
2. Có 5 chữ cái - hoạt động này của rễ tạo ra năng lượng cung cấp cho
hoạt động hút khoáng.
3. Có 12 chữ cái - là quá trình đóng vai trò như một cái bơm hút nước lên
phía trên.
4. Có 7 chữ cái - là con đường mà nước và ion khoáng xâm nhập từ đất
vào mạch gỗ của rễ.
5. Có 10 chữ cái - một trong các chức năng của rễ cây.
6. Có 11 chữ cái - rễ cây trên cạn hấp thụ nước và muối khoáng qua nơi
này.
7. Có 7 chữ cái - đây là cơ chế hấp thụ ion khoáng từ nơi có nồng độ ion
cao vào nơi có nồng độ ion thấp hơn.
Câu hỏi hàng dọc
Có 7 chữ cái - cấu trúc này phát triển từ các tế bào nằm ở lớp bên ngoài

của rễ làm nhiệm vụ hút nước và khoáng.

Quan Thị Nguyệt

18

K31A – Sinh


Khoá luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

1
2
3

T

H

O

Á

T

H

Ơ

L

Ú

A

H

Ô

H

Ấ

P

I

N

Ư

Ớ

C

G

I

A

N

B

À

N

Ư

Ớ

C

Ụ

Đ

Ộ

N

4
5
6

M

I

Ề

N

L

H

Ấ

P

T

H

Ụ

Ô

N

G

H

Ú

T

T

H

7

O

G

Bài 2: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT TRONG CÂY
A. Mục tiêu bài học
Học xong bài này, học sinh phải:
Mô tả được các dòng vận chuyển vật chất trong cây bao gồm:
- Con đường vận chuyển.
- Thành phần của dịch được vận chuyển.
- Động lực đẩy dòng vật chất di chuyển.
B. Nội dung trọng tâm của bài

Quan Thị Nguyệt

19

K31A – Sinh


Khoá luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

Con đường vận chuyển vật chất trong cây gồm dòng mạch gỗ và dòng
mạch rây, sự phù hợp giữa cấu tạo và chức năng vận chuyển.
C. Trò chơi ô chữ
Câu hỏi hàng ngang
1. Có 7 chữ cái - tên gọi giới sinh vật chứa diệp lục có khả năng tự tổng
hợp chất hữu cơ nhờ năng lượng ánh sáng.
2. Có 10 chữ cái - dòng mạch rây được vận chuyển từ lá đến các cơ quan
này.
3. Có 9 chữ cái - là thành phần của dịch mạch gỗ.
4. Có 6 chữ cái - nhờ dòng mạch này mà nước và ion khoáng được
chuyển từ rễ lên lá.
5. Có 7 chữ cái - loài cây thuộc họ sim quán quân về chiều cao trong giới
thực vật dùng để sản xuất giấy viết, tinh dầu.
6. Có 11 chữ cái - cách gọi khác của dòng mạch rây.
7. Có 6 chữ cái - là tế bào hình rây tham gia cấu tạo nên mạch rây, không
phải quản bào.
8. Có 6 chữ cái - lớp tế bào nằm ở mặt ngoài cùng của lá.
9. Có 7 chữ cái - là một loại tế bào cuả mạch gỗ.
10. Có 9 chữ cái - mạch gỗ đều được cấu tạo từ các tế bào này.
11. Có 6 chữ cái - sự thoát hơi nước của lá đã tạo nên yếu tố này tác dụng
lên dòng mạch gỗ.
12. Có 8 chữ cái - yếu tố tạo ra từ rễ được xem là một trong các động lực
của dòng mạch gỗ.
13. Có 9 chữ cái - các khe hở phân bố ở mép lá, nơi nước ứ thành giọt.
Câu hỏi hàng dọc
Có 13 chữ cái - nhờ quá trình này mà nước và ion khoáng được chuyển
từ rễ đến các cơ quan khác trong cây.

Quan Thị Nguyệt

20

K31A – Sinh


Khoá luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

1
2

C

3

T

H

Ự

C

V

Ậ

T

Ơ

Q

U

A

N

N

H

Ậ

N

I

Ô

N

K

H

O

Á

N

G

4

M

5
6

B
D

Ò

N

G

7

Ạ

10

M
T

Ế

11
12
13

Quan Thị Nguyệt

Á

C

G
Đ

H

Ỗ
À

N

I

X

U

Ố

N

Ố

N

G

R

Â

Y

Ạ
B

H

C

Đ

8
9

Ạ

B

I

Ể

U

B

C

H

Ố

N

G

Ì

À

O

C

H

Ế

T

L

Ự

C

H

Ú

T

P

S

U

Ấ

T

R

Ễ

T

H

Ủ

Y

K

H

Ổ

21

G

N

G

K31A – Sinh


Khoá luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

Bài 3: THOÁT HƠI NƯỚC
A. Mục tiêu bài học
Học xong bài này, học sinh phải:
- Nêu được vai trò của quá trình thoát hơi nước đối với đời sống của thực
vật.
- Mô tả được cấu tạo của lá thích nghi với chức năng thoát hơi nước.
- Trình bày được cơ chế điều tiết độ mở của khí khổng và các tác nhân
ảnh hưởng đến quá trình thoát hơi nước.
B. Nội dung trọng tâm của bài
Cấu tạo của lá thích nghi với sự thoát hơi nước và sự điều tiết hơi nước
của cây qua điều tiết độ mở khí khổng.
C. Trò chơi ô chữ
Câu hỏi hàng ngang
1. Có 6 chữ cái - các chất được rễ cây hút từ đất cùng với nước có vai trò
tham gia xây dựng các thành phần tế bào.
2. Có 12 chữ cái - là động lực trên của dòng mạch gỗ tạo cho tán lá có một
lực hút.
3. Có 11 chữ cái - khi lá thoát hơi nước, khí khổng mở ra tạo điều kiện cho
khí nào khuếch tán vào lá.
4. Có 9 chữ cái - các khe hở phân bố ở mép lá, nơi nước ứ thành giọt.
5. Có 14 chữ cái - là chỉ tiêu sinh lí để chuẩn đoán nhu cầu về nước của cây.
6. Có 4 chữ cái - người hô hấp bằng bộ phận này.
7. Có 7 chữ cái - là tác nhân ảnh hưởng đến sự mở của khí khổng.
8. Có 4 chữ cái - tên nhà bác học đã thiết kế ra dụng cụ để đo lượng hơi
nước thoát ra qua hai mặt lá.
Câu hỏi hàng dọc
Có 8 chữ cái - cấu trúc này làm nhiệm vụ thoát hơi nước chủ yếu của
cây.
Quan Thị Nguyệt

22

K31A – Sinh


Khoá luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

1
2

T

H

O

3
4
5

Á

P

S

Á

H

O

Á

N

G

Á

T

H

Ơ

I

N

Ư

Ớ

C

K

H

Í

C

A

C

B

O

N

Ấ

U

T

H

Ủ

Y

K

H

Ổ

N

G

U

Ấ

T

T

H

Ẩ M

T

H

P

H

Ổ

I

S

Á

N

G

G

A

6
7

K

N

H

8

R

I

C

Ô

Bài 4: VAI TRÒ CỦA CÁC NGUYÊN TỐ KHOÁNG
A. Mục tiêu bài học
Học xong bài này, học sinh phải:
- Nêu được khái niệm: Nguyên tố dinh dưỡng khoáng thiết yếu, các
nguyên tố dinh dưỡng đại lượng và vi lượng.
- Mô tả được một số dấu hiệu điển hình khi thiếu một số nguyên tố dinh
dưỡng khoáng và nêu được vai trò đặc trưng nhất của các nguyên tố
dinh dưỡng khoáng thiết yếu.
- Liệt kê được các nguồn cung cấp dinh dưỡng khoáng cho cây, dạng
phân bón (muối khoáng) cây hấp thụ được.
- Trình bày được ý nghĩa của liều lượng phân bón hợp lí đối với cây
trồng, môi trường và sức khoẻ con người.
B. Nội dung trọng tâm của bài
Các nguyên tố dinh dưỡng khoáng thiết yếu và vai trò của chúng đối
với đời sống của cây.
C. Trò chơi ô chữ

Quan Thị Nguyệt

23

K31A – Sinh


Khoá luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

Câu hỏi hàng ngang
1. Có 13 chữ cái - chỉ tiêu quan trọng để đánh giá độ sạch hoá học của
nông phẩm trong mô thực vật.
2. Có 5 chữ cái - nguyên tố đại lượng là thành phần của chất diệp lục, hoạt
hoá enzim.
3. Có 5 chữ cái - nguyên tố đại lượng, là thành phần của thành tế bào và
màng tế bào, hoạt hoá enzim.
4. Có 7 chữ cái - nông dân thường sử dụng hỗn hợp hoá học này bón cho
cây trồng.
5. Có 7 chữ cái - là sắc tố quan trọng của cây xanh hấp thu được năng
lượng ánh sáng giúp cây tổng hợp chất hữu cơ.
6. Có 8 chữ cái - nhóm nguyên tố hoá học chiếm tỉ lệ lớn trong tổng lượng
chất khô của cây.
7. Có 7 chữ cái - từ chỉ nguyên tố hoá học chiếm tỉ lệ rất nhỏ trong tổng
lượng chất khô của cây.
8. Có 4 chữ cái - nguyên tố đại lượng, thành phần của prôtêin, axit nuclêic
trong cơ thể thực vật.
9. Có 7 chữ cái - là nguồn chứa năng lượng rất cần thiết cho hoạt động
quang hợp của cây xanh.
10. Có 4 chữ cái - nguyên tố đại lượng, nếu bị thiếu cây sẽ còi cọc, lá có
màu vàng.
11. Có 7 chữ cái - nguyên tố đại lượng, thành phần của axit nuclêic, ATP,
photpholipit, coenzim.
12. Có 7 chữ cái - khi cho chất tan vào nước xảy ra hiện tượng này.
13. Có 7 chữ cái - là nguồn chứa năng lượng rất cần thiết cho hoạt động
quang hợp của cây xanh.
14. Có 8 chữ cái - nguyên tố vi lượng, cần cho sự trao đổi nitơ.
15. Có 6 chữ cái - nguyên tố vi lượng, hoạt hoá nhiều enzim.

Quan Thị Nguyệt

24

K31A – Sinh


Khoá luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

Câu hỏi hàng dọc
Có 15 chữ cái - là nguyên tố mà nếu thiếu nó cây không hoàn thành
được chu trình sống bình thường.
1

D Ư L Ư Ợ N G N I T R A T

2

M A G

3

I

P H Â N B Ó N

5

D

6

Đ Ạ

I

I

Ệ P L Ụ C

L Ư Ợ N G

D I N H D Ư Ỡ N G

8

N

9

Á N H S Á N G

10
11

Ê

C A N X

4

7

I

I

T Ơ

K A L

I

P H Ố T P H O

12

H O À T A N

13

Á N H S Á N G

14 M O L

I

15

P Đ E N
M A N G A N

Bài 5: DINH DƯỠNG NITƠ Ở THỰC VẬT
A. Mục tiêu bài học
Học xong bài này, học sinh phải:
- Nêu được vai trò sinh lí của nguyên tố nitơ.
- Trình bày được các quá trình đồng hoá nitơ trong mô thực vật.
B. Nội dung trọng tâm của bài
Vai trò của nitơ và con đường đồng hoá nitơ ở mô thực vật (khử nitrat
và đồng hoá amôn).
Quan Thị Nguyệt

25

K31A – Sinh