Nâng cao hiệu quả kinh doanh tại Công ty Cổ phần Sông Đà Cao Cường

CH

1.1.

NGă1. C ăS LÝ LU N CHUNG V HI U QU S N XU T
KINH DOANH TRONG DOANH NGHI P

Khái ni m và b n ch t c a hi u qu s n xu t kinh doanh

1.1.1. Khái ni m v hi u qu s n xu t kinh doanh
Hi n nay, có r t nhi u quan đi m v hi u qu kinh doanh. Ta có th khái quát
nh ng quan đi m đó nh sau:
Theo Adam Smith: ắHi u qu kinh doanh là hi u qu đ t đ

c trong ho t đ ng

kinh t , là doanh thu tiêu th hàng hóa” [7, tr26]. Quan đi m này th ng nh t hi u qu
kinh doanh v i doanh thu tiêu th hàng hóa. Quan đi m này không phù h p v i th c
ti n. Trong quá trình kinh doanh, m t doanh nghi p không ch ph i quan tâm đ n
doanh thu mà còn ph i quan tâm t i chi phí. Khi kinh doanh, n u doanh nghi p đ t
đ c m c doanh thu cao, th nh ng chi phí b ra l i quá cao, có khi còn cao h n c
doanh thu thì không m t doanh nghi p nào mu n v y. N u th thì không th coi ho t
đ ng kinh doanh c a doanh nghi p đ t đ c hi u qu kinh doanh m c dù doanh thu
c a doanh nghi p l n nh th nào.
Quan đi m th hai cho r ng: ắHi u qu kinh doanh là quan h t l gi a ph n
t ng thêm c a ph n k t qu và ph n t ng thêm c a chi phí” [4, tr56]. Quan đi m này
đư nêu lên đ c m i quan h gi a k t qu thu đ c và chi phí trong quá trình kinh
doanh c a doanh nghi p. Tuy nhiên, quan đi m này ch đ c p đ n ph n t ng thêm ch
ch a nói t i ph n chi phí và k t qu kinh doanh ban đ u. Cho nên quan đi m này c ng
ch a ph n nh đúng b n ch t c a hi u qu kinh doanh.
Quan đi m th ba cho r ng: ắHi u qu kinh doanh là m t đ i l

qu thu đ

c và chi phí b ra đ đ t đ

ng so sánh gi a k t

c k t qu đó” [4, tr57]. Quan đi m này h i gi ng

v i quan đi m th hai, tuy nhiên nó có s ti n b h n so v i quan đi m th hai ch nó
ph n ánh toàn b k t qu và chi phí c a doanh nghi p trong ho t đ ng kinh doanh.
Quan đi m ắhi u qu kinh doanh là ch tiêu kinh t - xã h i t ng h p đ l a ch n
các ph ng án ho c các quy t đ nh trong quá trình ho t đ ng th c ti n m i l nh v c
kinh doanh và t i m i th i đi m. B t k các quy t đ nh c n đ t đ c ph ng án t t
nh t trong đi u ki n cho phép, gi i pháp th c hi n có tính cân nh c, tính toán chính
xác phù h p v i s t t y u c a quy lu t khách quan trong t ng đi u ki n c th ”. [6]
Tóm l i, Hi u qu kinh doanh là m t ph m trù kinh t ph n ánh trình đ s d ng
các y u t đ u vào c a quá trình s n xu t kinh doanh trong doanh nghi p nh m thu
đ c k t qu cao nh t v i m t chi phí th p nh t. [4, tr27] Hi u qu kinh doanh không
ch là th c đo trình đ t ch c qu n lý kinh doanh mà hi u qu kinh doanh là v n đ
s ng còn đ i v i m i doanh nghi p.
1


1.1.2. B n ch t c a hi u qu kinh doanh
B t k m t ho t đ ng nào c a m i t ch c đ u mong mu n đ t hi u qu cao nh t
trên m i ph ng di n kinh t , xã h i và b o v môi tr ng. Ho t đ ng kinh doanh
trong c ch th tr ng yêu c u hi u qu càng đòi h i c p bách, v mô là đ ng l c thúc
đ y các DN c nh tranh và phát tri n. Hi u qu s n xu t kinh doanh c a các DN ch
y u xét trên ph

ng di n kinh t có quan h v i hi u qu xã h i và môi tr

ng.

Th c ch t c a hi u qu kinh doanh là s so sánh gi a các k t qu đ u ra v i các
y u t đ u vào c a m t t ch c kinh t đ c xét trong m t k nh t đ nh, tùy theo yêu
c u c a các nhà qu n tr kinh doanh. Các ch tiêu tài chính ph n ánh hi u qu kinh
doanh là c s khoa h c đ đánh giá trình đ c a các nhà qu n lý, c n c đ a ra quy t
đ nh trong t ng lai. Song đ chính xác c a thông tin t các ch tiêu hi u qu phân tích
ph thu c vào ngu n s li u, th i gian và không gian phân tích.
Các ch tiêu hi u qu kinh doanh có th khái quát nh sau:
S so sánh gi a k t qu đ u ra so v i các y u t đ u vào đ
th c:

c tính theo công

K t qu đ u ra
Hi u qu kinh doanh =
Y u t đ u vào

D a vào báo cáo k t qu kinh doanh, các ch tiêu k t qu đ u ra bao g m: T ng
DT bán hàng và cung c p d ch v , LN g p v bán hàng và cung c p d ch v , t ng LN
k toán tr c thu , LN sau thu thu nh p DN.
D a vào b ng cân đ i k toán, các ch tiêu y u t đ u vào bao g m: T ng TS
BQ, t ng ngu n v n ch s h u BQ, t ng TSDH BQ, t ng TSNH BQ. Ho c chi phí,
GVHB, chi phí ho t đ ng trên báo cáo k t qu kinh doanh
Công th c trên ph n ánh c 1 đ ng chi phí đ u vào (v n, nhân công, NVL, máy
móc thi t b …) thì t o ra bao nhiêu đ ng k t qu đ u ra nh DT, LN…trong m t k
kinh doanh, ch tiêu này càng cao ch ng t hi u qu kinh doanh c a DN càng t t.
Trong đi u ki n xã h i ngày càng khan hi m ngu n l c và quy lu t c nh tranh kh c

nghi t c a n n kinh t th tr ng các doanh nghi p ph i khai thác, t n d ng tri t đ và
ti t ki m các ngu n l c. Tiêu chu n hóa đ t ra cho hi u qu là t i đa hóa k t qu v i
chi phí t i thi u hay t i thi u hóa chi phí trên ngu n l c s n có.
Các ch tiêu ph n ánh hi u qu kinh doanh th

ng th hi n m t k phân tích, do

v y s li u dùng đ phân tích các ch tiêu này c ng là k t qu c a m t k phân tích.
Nh ng tu theo m c tiêu c a vi c phân tích và ngu n s li u s n có, khi phân tích có
th t ng h p các s li u t thông tin k toán tài chính và k toán qu n tr khi đó các ch
tiêu phân tích m i đ m b o chính xác và ý ngh a. Khi doanh nghi p mu n đ u t thêm
2

Thang Long University Library


v quy mô c n phân tích các l i ích k v ng c a doanh nghi p nên s s d ng s li u
ch y u t thông tin k toán qu n tr .
đánh giá chính xác các ch tiêu ph n ánh hi u qu kinh doanh c n đ
xét trong m i quan h v i hi u qu xã h i và quan đi m v hi u qu .
g n Ngô ình Giao (1998), “G

rìn

c xem

n tr kinh doanh t ng h p trong

các doanh nghi p”, NXB. Khoa h c k thu t, trang 39)
1.1.3. M i quan h gi a k t qu kinh doanh và hi u qu s n xu t kinh doanh

hi u rõ h n v b n ch t c a ph m trù hi u qu kinh t c a ho t đ ng s n xu t
kinh doanh, ta c n ta c n phân bi t s khác nhau và m i quan h gi a hi u qu kinh
doanh và k t qu c a ho t đ ng s n xu t kinh doanh. Hai khái ni m này r t d b nh m
l n và hi u nh là m t, nh ng th c ra chúng có đi m riêng bi t khá l n.
Ta có th hi u k t qu ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p là doanh
s tuy t đ i ph n ánh quy mô đ u ra c a ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a doanh
nghi p sau m t quá trình ho t đ ng, s n xu t kinh doanh nh t đ nh mà h b công s c,
ti n c a vào và k t qu c n đ t c ng là m c tiêu c n thi t c a doanh nghi p. K t qu
ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a m t doanh nghi p có th là nh ng đ i l ng cân
đong đo đ m đ c nh s s n ph m tiêu th m i lo i, doanh thu, l i nhu n, th ph n,...
và c ng có th là các đ i l ng ch ph n ánh m t ch t l ng hoàn toàn có tính ch t
đ nh tính nh uy tín c a doanh nghi p, là ch t l ng s n ph m,... Nh th , k t qu bao
gi c ng là m c tiêu c a doanh nghi p. Ví d m t doanh nghi p kinh doanh trong l nh
v c b o hi m thì k t qu kinh doanh c a doanh nghi p này là doanh thu, l i nhu n mà
doanh nghi p thu đ c vào cu i k .
Trong khi đó, công th c tính hi u qu s n xu t kinh doanh l i cho th y trong khái
ni m v hi u qu s n xu t kinh doanh ng i ta đư s d ng c hai ch tiêu là k t qu
(đ u ra) và chi phí (các ngu n l c đ u vào) đ đánh giá hi u qu s n xu t kinh doanh.
N u l y m i ch tiêu ph n ánh k t qu kinh doanh so v i m t ch tiêu ph n ánh chi phí,
ta đ c m t ch tiêu v hi u qu kinh doanh. C ng v i doanh nghi p b o hi m trên khi
đánh giá t c đ phát tri n kinh doanh c a doanh nghi p đó ta có th dùng nhi u ch
tiêu đ ph n ánh nh : t c đ t ng doanh thu, t c đ t ng l nhu n… đ x t xem hi u
qu kinh doanh c a doanh nghi p có t t không.
Xét v b n ch t, hi u qu và k t qu khác h n nhau. K t qu ph n ánh quy mô
còn hi u qu ph n ánh s so sánh gi a các kho n b ra và các kho n thu v . K t qu
ch cho ta th y quy mô đ t đ

c là l n hay nh mà không ph n ánh ch t l

ng ho t

đ ng s n xu t kinh doanh. Có k t qu m i tính đ n hi u qu . K t qu dùng đ tính
toán và phân tích hi u qu trong t ng k kinh doanh. Do đó, k t qu kinh doanh và
hi u qu s n xu t kinh doanh là hai khái ni m khác nhau nh ng có m i quan h m t
3


thi t v i nhau. Có th nói, hi u qu là m c tiêu c a quá trình s n xu t kinh doanh, còn
k t qu là ph
1.2. Ph

ng ti n đ đ t đ

c m c tiêu đó.

n ăphápăđánhă iáăhi u qu s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p

Hi u qu kinh t đ c xác đ nh b i k t qu đ u ra và chi phí s d ng các y u t
đ u vào, hai đ i l ng này trên th c t đ u r t khó xác đ nh đ c m t cách chính xác,
nó ph thu c vào h th ng tính toán và ph ng pháp tính toán trong DN. M i DN đ u
có m t ph ng pháp, m t cách tính toán khác nhau do đó mà tính hi u qu kinh t c a
các ho t đ ng s n xu t c a DN c ng ph thu c r t nhi u vào ph
trong DN đó.
Các ph
1.2.1. Ph

ng pháp túnh toán

ng pháp đánh giá hi u qu s n xu t kinh doanh

ng pháp so sánh

Ph ng pháp so sánh là ph ng pháp phân tích đ c s d ng r ng rãi, ph bi n
trong phân tích kinh t nói chung và phân tích tài chính nói riêng, xác đ nh v trí và xu
h ng bi n đ ng c a các ch tiêu phân tích. S d ng ph ng pháp so sánh c n quan
tâm t i tiêu chu n đ so sánh, đi u ki n đ so sánh, k thu t đ so sánh.
Tiêu chu n so sánh: Tiêu chu n so sánh là ch tiêu c a m t k đ

c l a ch n làm

g c so sánh. G c so sánh đ

c xác đ nh tùy thu c vào m c đích phân tích. Khi ti n

hành so sánh c n có hai đ i l

ng ph i đ m b o tính ch t so sánh đ

c.

i u ki n so sánh: So sánh theo th i gian đó là s th ng nh t v n i dung kinh t ,
th ng nh t v ph ng pháp tính toán, th ng nh t v th i gian và đ n v đo l ng.
So sánh theo không gian t c là so sánh gi a các s li u trong ngành nh t đ nh, các
ch tiêu c n ph i đ c quy đ i v cùng quy mô và đi u ki n kinh doanh t ng t nhau.
K thu t so sánh:

đáp ng các m c tiêu s d ng c a nh ng chi ti t so sánh,

quá trình so sánh gi a các ch tiêu đ

c th hi n d

i 3 k thu t so sánh sau đây:

 So sánh s tuy t đ i: là k t qu c a phép tr gi a tr s c a k phân tích v i
k g c c a các ch tiêu kinh t . K t qu so sánh ph n ánh s bi n đ ng v quy
mô ho c kh i l ng c a ch tiêu phân tích.
 So sánh t ng đ i: là k t qu c a phép chia gi a tr s c a k phân tích v i k
g c c a các ch tiêu kinh t . K t qu so sánh đ c ph n ánh k t c u, m i quan
h , t c đ phát tri n và m c đ ph bi n c a ch tiêu nghiên c u.
 So sánh s bình quân: bi u hi n tính ch t đ c tr ng chung v m t s l

ng,

nh m ph n ánh đ c đi m chung c a m t đ n v , m t b ph n hay m t t ng th
chung có cùng m t tín ch t.
T đó cho th y s bi n đ ng v m t quy mô ho c kh i l

ng c a ch tiêu phân

tích, m i quan h t l , k t c u c a t ng ch tiêu trong t ng th ho c bi n đ ng v m t
4

Thang Long University Library


t c đ c a ch tiêu đang xem x t gi a các th i gian khác nhau, bi u hi n tính ph bi n
c a ch tiêu phân tích.
Quá trình phân tích theo k thu t c a ph
2 hình th c sau:

ng pháp so sánh có th th c hi n theo

 So sánh theo chi u d c là quá trình so sánh, xác đ nh t l , quan h t
gi a các d ki n trên báo cáo tài chính c a k hi n hành.

ng quan

 So sánh theo chi u ngang là quá trình so sánh, xác đ nh t l và chi u h

ng

t ng gi m c a các d ki n trên báo cáo tài chính c a nhi u k khác nhau.
Tuy nhiên, phân tích theo chi u ngang c n chú ý trong đi u ki n xáy ra l m phát,
k t qu tính đ c ch có ý ngh a khi chúng ta đư lo i tr nh h ng c a bi n đ ng giá.
( g n Ph m V n D

c (1993),“P ân íc

đ ng k n d an ”,
NXB Th ng kê, Tr16)

1.2.2. Ph

ng pháp t s

T s là công c phân tích tài chính ph thông nh t, m t t s là m i quan h t
l gi a hai dòng ho c hai nhóm dòng c a b ng cân đ i tài s n. Ph ng pháp này d a
trên ý ngh a chu n m c các t l c a đ i l
nguyên t c, ph

ng tài chính trong quan h tài chính. V

ng pháp này đòi h i ph i xác đ nh các ng

ng, các đ nh m c đ t đó

nh n x t và đánh giá tình hìnhtaif chính DN v i các t l tham chi u.
Trong phân tích tài chính DN, các t l tài chính đ c phân thành các nhóm ch
tiêu đ c tr ng ph n ánh nh ng n i dung c b n theo m c tiêu phân tích c a DN. ó là
các nhóm ch tiêu v kh n ng thanh toán, nhóm t l v c c u v n và ngu n v n,
nhóm t l v n ng l c ho t đ ng kinh doanh, nhóm t l v kh n ng sinh l i.
M i nhóm t l l i bao g m nhi u t l ph n ánh riêng l , t ng b ph n c a ho t
đ ng tài chính trong m i tr ng h p khác nhau, tùy theo giác đ phân tích, ng i phân
tích l a ch n các nhóm ch tiêu khác nhau đ ph c v m c tiêu phân tích c a mình.
i u ki n áp d ng là s li u báo cáo tài chính đáng tin c y.
u đi m c a ph ng pháp là đánh giá đ c hi u qu , hi u n ng ho t đ ng kinh
doanh c a Công ty, đánh giá kh n ng s d ng tài nguyên c a Công ty, d báo và l p k
ho ch s n xu t kinh doanh, ra quy t đ nh đ u t tài tr v n… Nh c đi m c a ph ng
pháp này là không nh ra nh ng báo cáo tài chính không chính xác, khó k t lu n tình hình
tài chính t t hay x u, không th ho ch đ nh kh thi đ i v i doanh nghi p đa l nh v c.
Ch n đúng các t s và ti n hành phân tích đúng, ta s phát hi n đ c tình hình
tài chính c a Công ty mà đang phân tích. Phân tích t s cho ph p phân tích đ y đ
khuynh h ng vì m t s d u hi u có th đ
hi n t ng nghiên c u riêng r .

c k t lu n thông qua quan sát s l n các
5

( g n Ph m V n D

c (1993),“P ân íc

đ ng kinh d an ”,
NXB Th ng kê, Tr20)

1.2.3. Ph
Ph

ng pháp Dupont

Các nhà phân tích tài chính còn s d ng ph ng pháp phân tích tài chính Dupont.
ng pháp phân tích Dupont là k thu t đ c s d ng đ phân tích kh n ng sinh l i

c a m t doanh nghi p b ng các công c qu n lý hi u qu truy n th ng. Ph ng pháp này
s giúp các nhà phân tích tài chính nh n bi t đ c nguyên nhân d n đ n các hi n t ng t t
hay x u trong DN. B n ch t c a ph

ng pháp này là tách m t t s t ng h p ph n ánh

s c sinh l i c a DN nh thu nh p trên TS (ROA), thu nh p sau thu trên v n ch s h u
(ROE) thành tích s c a các chu i t s có m i quan h nhân qu t ng s v i nhau. i u
đó cho ph p phân tích nh h

ng c a các t s đó v i t h p.

L i nhu n sau thu

Doanh thu thu n kinh doanh

ROA =
Doanh thu thu n kinh doanh

Tài s n bình quân

ROA = t su t sinh l i trên doanh thu
 Các b

c trong ph

s vòng quay tài s n

ng pháp Dupont

 Thu nh p s li u kinh doanh (t b ph n tài chính)
 Tính toán (s d ng b ng tính)


a ra k t lu n

 N u k t lu n xem xét không chân th c , ki m tra s li u và tính toán l i
 Th m nh c a mô hình Dupont
 Tính đ n gi n.

ây là m t công c r t t t đ cung c p cho m i ng

i ki n

th c c n b n giúp tác đ ng tích c c đ n k t qu kinh doanh c a công ty

 Có th d dàng k t n i v i các chính sách đưi ng đ i v i nhân viên
 Có th đ c s d ng đ thuy t ph c c p qu n lý th c hi n m t vài b c c i t
nh m chuyên nghi p hóa ch c n ng thu mua và bán hàng. ôi khi đi u c n làm tr c tiên
là nên nhìn vào th c tr ng c a công ty. Thay vì tìm cách thôn tính công ty khác nh m
t ng thêm DT và h ng l i th nh quy mô, đ bù đ p kh n ng sinh l i y u kém .
 H n ch c a mô hình phân tích Dupont
 D a vào s li u k toán c b n nh ng có th không đáng tin c y
 Không bao g m chi phí v n
 M c đ tin c y c a mô hình ph thu c hoàn toàn vào gi thuy t và s li u đ u
vào.


i u ki n áp d ng ph

ng pháp Dupont: S li u k toán đáng tin c y.
6

Thang Long University Library


Ph

ng pháp đ

ch tiêu có th đ

c s d ng đ so sánh các doanh nghi p trong cùng ngành, các

c dùng đ xác đ nh xu h

ng ho t đ ng c a doanh nghi p trong m t

th i k , t đó phát hi n ra nh ng khó kh n doanh nghi p có th s g p ph . Nhà phân
tích n u bi t k t h p ph ng pháp phân tích t l và ph ng pháp phân tích Dupont s
góp ph n nâng cao hi u qu phân tích tài chính doanh nghi p.
( g n Ph m V n D
Tr30)
1.2.4. M t s ph

c (1993), “P ân íc

đ ng kinh doanh”, NXB Th ng kê,

ng pháp khác

Ph ng pháp cân đ i: trong ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a DN có hình thành
nhi u m i quan h kinh t nh : cân đ i thu chi, cân đ i gi a v n và ngu n v n đ
phân tích nh ng m i quan h này c n s d ng ph

ng pháp cân đ i.

h

Ph ng pháp thay th liên hoàn: là ph ng pháp dùng đ xác đ nh m c đ nh
ng c a các nhân t đ n di n bi n và k t qu c a quá trình c a s n xu t kinh doanh.

h

Ph ng pháp s chênh l ch: là ph ng pháp dùng đ xác đ nh m c đ
ng c a các nhân t đ n ch tiêu phân tích.

Ph

ng pháp hi u s ph n tr m: là ph

ph n tr m hình thành c a các nhân t sau và tr
đ nh m c đ

nh h

ng pháp dùng s chênh l ch v t l
c nhân v i ch tiêu k ho ch, đ xác

ng c a các nhân t đ n ch tiêu phân tích.

g n Ph m V n D
1.3.

nh

Các ch tiêuăđoăl

c (1993), “P ân íc

đ ng k n d an ”, NXB
Th ng kê, tr32)

ng hi u qu s n xu t kinh doanh

1.3.1. Các ch tiêu đ nh tính
N u ta coi s n xu t hàng hóa theo ngh a r ng là ph c v nhu c u khách hàng thì

các ch tiêu đánh giá hi u qu kinh doanh c a doanh nghi p s n xu t là:
a) Ni m tin c a khách hàng vào s n ph m doanh nghi p s n xu t và kinh doanh
Ni m tin c a khách hàng là m t y u t quan tr ng trong kinh doanh. Khi đ

c

khách hàng tin t ng vào s n ph m mà doanh nghi p s n xu t và kinh doanh s khi n
cho l ng hàng hóa tiêu th s gia t ng ho c doanh nghi p s bán đ c hàng hóa v i
giá cao h n đ i th c nh tranh mang l i nhi u doanh thu cho doanh nghi p. Ni m tin
c a khách hàng s t o cho doanh nghi p đ ng l c phát tri n s n ph m, đ m b o ch t
l ng s n ph m c a doanh nghi p làm gia t ng n ng l c s n xu t và tiêu th s n ph m
cho doanh nghi p, l ng hàng tiêu th l n s làm cho doanh thu và l i nhu n t ng cao,
nâng cao hi u qu s n xu t kinh doanh t i đa cho doanh nghi p.
b) V th c a doanh nghi p trên th

ng tr
7

ng


ây chính là ti m l c vô hình c a doanh nghi p t o nên s c m nh c a doanh
nghi p trong ho t đ ng kinh doanh c a mình, v th c a doanh nghi p tác đ ng r t l n
t i s thành b i c a vi c nâng cao hi u qu kinh doanh. S tác đ ng này là s tác đ ng
phi l ng hóa b i vì chúng ta không th tính toán, đ nh l ng đ c. N u doanh nghi p
có hình nh, uy tín t t, kh n ng c nh tranh cao h n v i các doanh nghi p trong ngành
là c s t o ra s quan tâm c a khách hàng đ n s n ph m c a doanh nghi p m t khác t o
cho doanh nghi p có u th l n trong vi c t o ngu n v n, hay các m i quan h v i b n
hàng… V i m i quan h r ng s t o cho doanh nghi p nhi u c h i, nhi u đ u m i và t
đó doanh nghi p l a ch n nh ng c h i, ph ng án kinh doanh t t nh t cho mình.

c) S c c nh tranh c a doanh nghi p trên th tr

ng

S c c nh tranh c a doanh nghi p là c ng đ các y u t s n xu t t ng quan so
sánh c a doanh nghi p. S c c nh tranh không đ ng nh t v i quy mô c a doanh nghi p
và không đ c đo l ng b i các y u t c nh tranh kinh đi n mà ph i đ t nó trong m i
quan h v i th tr ng c nh tranh, môi tr ng c nh tranh. C nh tranh bu c các doanh
nghi p ph i t i u hóa các y u t đ u vào c a s n xu t kinh doanh, không ng ng đ a
ti n b khoa h c k thu t vào s n xu t, n m b t thông tin th tr ng. i u này giúp
cho doanh nghi p đáp ng nhu c u th tr ng góp ph n vào vi c tiêu th s n ph m t t
h n, gi m thi u chi phí cho vi c qu ng cáo, l u thông s n ph m mà doanh thu, l i
nhu n thu v v n t ng cao, nâng cao hi u qu s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p.
d) Kh n ng thâm nh p th tr

ng c a doanh nghi p

Trong c ch th tr ng n c ta hi n nay, trong h u h t các l nh v c, các ngành
ngh s n xu t kinh doanh có m c doanh l i cao đ u b r t nhi u các doanh nghi p
khác nhòm ngó và s n sàng đ u t vào l nh v c đó n u nh không có s c n tr t
phía chính ph . Vì v y bu c các doanh nghi p trong các ngành có m c doanh l i cao
đ u ph i t o ra các hàng rào c n tr s ra nh p m i b ng cách khai thác tri t đ các l i
th riêng v n có c a doanh nghi p b ng cách đ nh giá phù h p và t ng c ng m r ng
chi m l nh th tr ng. i u này s làm cho doanh nghi p trong ngành có khách hàng
nhi u h n, đ i th c nh tranh ít góp ph n làm cho vi c tiêu th s n ph m tr lên d
dàng h n, chi phí phát sinh cho vi c bán hàng gi m làm cho l i nhu n thu v t ng cao.
Do v y y u t này nh h ng r t l n t i hi u qu s n xu t kinh doanh c a doanh
nghi p.
1.3.2. Các ch tiêu đ nh l

ng

a. Các ch tiêuăđoăl

ng hi u qu s d ng tài s n

 Hi u qu s d ng tài s n chung

8

Thang Long University Library


Khi phân tích hi u qu s d ng TS, c n ph i nghiên c u m t cách toàn di n c v
th i gian, không gian, môi tr

ng kinh doanh và đ ng th i đ t nó trong m i quan h

v i s bi n đ ng giá c c a các y u t s n xu t.
Do v y, khi phân tích hi u qu s d ng TS tr c h t ph i xây d ng đ c h
th ng các ch tiêu tài chính t ng h p và chi ti t phù h p v i đ c đi m c a t ng nhóm
TS s d ng trong các DN, sau đó ph i bi t v n d ng ph ng pháp phân tích thích h p.
Vi c phân tích ph i đ c ti n hành trên c s phân tích t ng ch tiêu sau đó t ng h p
l i, t đó đ a ra các bi n pháp nâng cao hi u qu s d ng TS, nh m khai thác h t công
su t các TS đư đ u t . Các ch tiêu đo l ng hi u qu chung nh sau:
S vòng quay c a t ng tài s n
Trong ho t đ ng kinh doanh, các DN mong mu n TS v n đ ng không ng ng, đ
đ y m nh t ng DT, là nhân t góp ph n t ng LN cho DN. S vòng quay c a TS có th
xác đ nh b ng công th c:
Doanh thu thu n

S vòng quay c a t ng tài s n =
Tài s n bình quân
Ch tiêu này cho bi t trong m t k phân tích các TS quay đ
hay m i đ ng đ u t cho tài s n thì doanh nghi p thu đ

c bao nhiêu vòng,

c bao nhiêu đ ng doanh thu.

Trong m i quan h này, khi h s c a vòng quay tài s n càng cao đ ng ngh a v i vi c
doanh nghi p s d ng tài s n vào ho t đ ng s n xu t kinh doanh có hi u qu , tài s n
v n đ ng nhanh, t ng doanh thu, nâng cao l i nhu n c a doanh nghi p. N u ch s này
th p, s vòng quay tài s n nh ch ng t doanh nghi p qu n lý tài s n ch a h p lý,
ch a khai thác h t hi u qu c a tài s n, gây th t thoát, lưng phí và t ng chi phí cho
doanh nghi p, gi m doanh thu nh h ng tr c ti p đ n hi u qu s n xu t kinh doanh.
Su t hao phí c a tài s n so v i doanh thu thu n
Kh n ng t o ra DT thu n c a TS là m t ch tiêu c b n đ d ki n v n đ u t
khi DN mu n m t m c DT thu n nh d ki n, ch tiêu này đ c xác đ nh nh sau:
T ng tài s n bình quân
Su t hao phí c a tài s n so v i doanh thu thu n =
Doanh thu thu n
Ch tiêu này cho bi t trong k phân tích DN c n bao nhiêu đ ng đ u t cho TS
đ t o ra m t đ ng DT thu n t bán hàng và cung c p d ch v . Ch tiêu này n m sau
cao h n n m tr c ch ng t doanh nghi p đang ph i m t r t nhi u chi phí t đ u t tài
s n cho ho t đ ng kinh doanh trên th tr ng, doanh nghi p đang g p v n đ trong
công tác ki m soát chi phí phát sinh, doanh thu thu n không đ đ đ m b o cho tài s n
bình quân, l i nhu n thu đ

c không cao, hi u qu kinh doanh c a doanh nghi p th p.
9

Su t hao phí c a tài s n so v i l i nhu n
Ch tiêu này ph n ánh kh n ng t o ra LN sau thu c a các TS mà DN đang s
d ng cho ho t đ ng kinh doanh, ch tiêu này đ

c xác đ nh nh sau:
T ng tài s n bình quân

Su t hao phí c a tài s n so v i l i nhu n =
L i nhu n sau thu
Ch tiêu này cho bi t kh n ng t o l i nhu n t tài s n mà doanh nghi p đang
đ u t cho ho t đ ng s n xu t kinh doanh. Ch tiêu này cho bi t đ t o ra m t đ ng l i
nhu n sau thu doanh nghi p m t bao nhiêu đ ng tài s n. Phân tích g n gi ng v i ch
tiêu su t hao phí tài s n so v i doanh thu thu n, khi ch tiêu này càng th p ch ng t
doanh nghi p đang khai thác tài s n có hi u qu , ho t đ ng đ u t cho kinnh doanh
h p d n, kh n ng sinh l i cao góp ph n t ng tr ng cho doanh nghi p.
T su t sinh l i trên t ng tài s n (ROA)
Ph n ánh hi u qu vi c s d ng TS trong ho t đ ng kinh doanh c a công ty và
c ng là m t th

c đo đ đánh giá n ng l c qu n lý c a ban lưnh đ o công ty.
L i nhu n ròng
ROA =
T ng giá tr tài s n

H s này có ý ngh a là v i 1 đ ng TS c a công ty thì s mang l i bao nhiêu
đ ng LN. M t công ty đ u t TS ít nh ng thu đ c LN cao s là t t h n so v i công ty
đ u t nhi u vào TS mà LN thu đ c l i th p. ROA n m sau cao h n n m tr c ch ng
t 1 đ ng đ u t cho TS c a doanh nghi p mang v nhi u đ ng l i nhu n h n, hi u

qu s d ng TS t t h n hay doanh nghi p m t ít chi phí h n cho vi c đ u t cho tài
s n khi n cho l i nhu n thu v cao h n, hi u qu s d ng tài s n t t. H s ROA
th ng có s chênh l ch gi a các ngành. Nh ng ngành đòi h i ph i có đ u t TS l n
vào dây chuy n s n xu t, máy móc thi t b , công ngh nh các ngành v n t i, xây
d ng, s n xu t kim lo i…, th ng có ROA nh h n so v i các ngành không c n ph i
đ u t nhi u vào TS nh ngành d ch v , qu ng cáo, ph n m m…
M t trong nh ng khía c nh đ c quan tâm nh t c a thu nh p trên t ng TS là
kh n ng ph i h p c a các ch s tài chính đ tính toán ROA. M t ng d ng th ng
đ

c nh c t i nhi u nh t là mô hình phân tích Dupont d

i đây.

Phân tích hi u qu s d ng tài s n thông qua mô hình phân tích Dupont
Phân tích Dupont là k thu t phân tích b ng cách chia t s ROA thành nh ng
b ph n có liên quan t i nhau đ đánh giá tác đ ng c a t ng b ph n lên k t qu cu i
cùng. Mô hình này th ng đ c s d ng b i các nhà qu n lý trong n i b công ty đ
10

Thang Long University Library


có cái nhìn c th và ra quy t đ nh xem nên c i thi n tình hình tài chính c a công ty
b ng cách nào. M c đích c a mô hình phân tích Dupont là ph c v cho vi c s d ng
v n ch s h u sao cho hi u qu sinh l i là nhi u nh t.
B n ch t c a mô hình là tách m t t s t ng h p ph n ánh m c sinh l i c a DN
nh : thu nh p trên tài s n ROA thành tích s c a chu i các t s có m i quan h nhân
qu v i nhau. i u đó cho ph p phân tích nh h ng c a các t s đó v i các t s
t ng h p. Nh v y, s d ng ph ng pháp này chúng ta có th nh n bi t đ c các

nguyên nhân d n đ n các hi n t ng t t, x u trong ho t đ ng c a DN. H th ng này
nêu b t ý ngh a c a vi c th hi n ROA thông qua biên LN và DT TS. Các c u ph n c
b n c a h th ng đ

c trình bày nh sau:
L i nhu n sau thu

Doanh thu thu n kinh doanh

ROA =
Doanh thu thu n kinh doanh

Tài s n bình quân

ROA = T su t sinh l i trên doanh thu
T mô hình chi ti t

trên có th th y đ

S vòng quay tài s n

c các nhân t

nh h

ng đ n kh n ng

sinh l i c a TS nh sau:
Th nh t là s vòng quay c a t ng TS BQ n m sau cao h n n m tr

c ch ng t

s c s n xu t c a các TS càng nhanh, đó là nhân t t ng s c sinh l i c a TS, c th h n
s vòng quay c a t ng TS BQ l i b nh h ng b i hai nhân t là t ng DT thu n và
t ng TS BQ. N u DT thu n l n và t ng TS BQ nh thì s vòng quay l n. Tuy nhiên
trong th c t hai ch tiêu này th ng có m i quan h cùng chi u, khi t ng TS BQ t ng
thì DT thu n c ng t ng ví d nh khi DN n i l ng h n chính sách tín d ng th ng
m i, d n đ n kho n ph i thu KH t ng, HTK t ng và DT thu n c ng t ng lên…. Trên
c s đó, n u DN mu n t ng vòng quay c a t ng TS BQ thì c n phân tích các nhân t
liên quan, phát hi n nh ng m t tích c c và tiêu c c c a t ng nhân t đ có bi n pháp
nâng cao s vòng quay c a TS thích h p.
Th hai là, t su t sinh l i trên DT n m sau cao n m tr c thì s c sinh l i c a
TS càng t ng. Tuy nhiên có th th y r ng s c sinh l i c a DT nh h ng b i hai nhân
t là DT và chi phí, n u DT cao và chi phí th p thì t su t sinh l i trên DT t ng và
ng c l i. Tuy nhiên, trong th c t khi DN t ng DT thì k o theo m c chi phí c ng t ng
lên nh chi phí giá v n, chi phí qu n lý, chi phí bán hàng… Chính vì v y, đ có th
t ng đ c t su t sinh l i trên DT, DN c n nghiên c u nh ng nhân t c u thành lên
t ng chi phí đ có các bi n pháp đi u ch nh phù h p, đ ng th i có các bi n pháp đ y
nhanh t c đ bán hàng, t ng DT và gi m các kho n gi m tr DT.

11


( g n Nguy n H i S n (2012), “

n r à c ín d an ng

p”

N B Lao đ ng, tr35)

 Ch tiêuăđoăl

ng hi u qu s d ng tài s n ng n h n

Hi u qu s d ng tài s n ng n h n là m t ph m trù kinh t , ph n ánh tình hình s
d ng TSNH c a DN đ đ t hi u qu cao nh t trong kinh doanh v i chi phí th p nh t.
Tài s n ng n h n là các tài s n có th i gian thu h i v n ng n, trong kho ng th i
gian 12 tháng ho c trong m t chu k s n xu t kinh doanh c a DN. TSNH c a DN bao
g m: Ti n và các kho n t ng đ ng ti n, các kho n đ u t tài chính ng n h n, các
kho n ph i thu ng n h n, HTK và m t s TSNH khác. TSNH c a DN đ

c s d ng

cho các quá trình d tr , s n xu t và l u thông. Quá trình v n đ ng c a TSNH b t đ u
t vi c dùng ti n t mua s m v t t d tr cho s n xu t, ti n hành s n xu t và khi s n
xu t xong DN t ch c tiêu th đ thu v m t s v n d i hình thái ti n t ban đ u v i
giá tr t ng thêm. M i l n v n đ ng nh v y đ c g i là m t vòng luân chuy n c a
TSNH. DN s d ng v n đó càng có hi u qu bao nhiêu thì càng có th s n xu t và tiêu
th s n ph m nhi u b y nhiêu. Vì l i ích kinh doanh đòi h i các DN ph i s d ng h p
lý, hi u qu h n t ng đ ng TSNH, làm cho m i đ ng TSNH hàng n m có th mua
s m nguyên, nhiên v t li u nhi u h n, s n xu t ra s n ph m và tiêu th đ c nhi u
h n. Nh ng đi u đó c ng đ ng ngh a v i vi c DN nâng cao t c đ luân chuy n TSNH
(s vòng quay TSNH trong m t n m).
Trong ho t đ ng tài chính c a DN các h th ng ch tiêu tài chính đ c đ a ra đ
đánh giá các ho t đ ng c a DN trong m t niên đ k toán là không th thi u. Qua quá
trình phân tích h th ng ch tiêu này thì DN có th đánh giá hi u qu ho t đ ng c a mình
và đ a ra các gi i pháp c n thi t đ kh c ph c khó kh n trong niên đ ti p theo.
Hi u su t s d ng tài s n ng n h n (S vòng quay c a tài s n ng n h n)
Doanh thu thu n

Hi u su t s d ng tài s n ng n h n =

Tài s n ng n h n bình quân
Ch tiêu này cho bi t m t đ ng v n b ra đ u t cho TSNH trong m t k thì đem
l i bao nhiêu đ n v DT thu n. Ch tiêu này th hi n s v n đ ng c a TSNH trong k ,
ch tiêu này n m sau cao h n n m tr c ch ng t tài s n ng n h n c a DN đang đ c
s d ng có hi u qu , tài s n ng n h n v n đ ng nhanh, s c sinh l i cho DN cao. Hi u
su t s d ng TSNH đánh giá n ng l c s d ng tài s n ng n h n c a doanh nghi p, ch
tiêu này có ý ngh a quan tr ng giúp cho nhà qu n tr so sánh, phân tích và đ a ra quy t
đ nh nên đ u t m r ng s n xu t kinh doanh nh m khai thác t i đa s n l ng có th
s n xu t ho c cung c p.
12

Thang Long University Library


Th i gian m t vòng quay tài s n ng n h n
365 ngày
Th i gian m t vòng quay tài s n ng n h n =
S vòng quay tài s n ng n h n
Ch tiêu này cho bi t m i vòng quay c a TSNH bình quân m t bao nhiêu ngày.
Ch tiêu này n m sau th p h n n m tr c, ch ng t TSNH m t ít th i gian h n đ luân
chuy n đ m t vòng đ mang l i doanh thu, hay DN đang s d ng có hi u qu TSNH,
TSNH v n đ ng nhanh, góp ph n nâng cao DT và LN cho DN.
Su t hao phí c a tài s n ng n h n so v i doanh thu

Su t hao phí c a tài s n ng n h n =

Tài s n ng n h n bình quân
Doanh thu thu n

so v i doanh thu

Ch tiêu này cho bi t đ có m t đ ng DT thì DN ph i b ra bao nhiêu đ ng
TSNH, đó chính là c n c đ đ đ u t TSNH cho thích h p. Ch tiêu này n m sau cao
h n n m tr c ch ng t DN đang t n quá nhi u TSNH đ t o ra m t đ ng doanh thu
thu n. i u này đ ng ngh a v i vi c qu n lý, ki m soát hi u qu s d ng TSNH c a
DN ch a t t khi n cho chi phí đ u t cho TSNH cao, m c đ c nh tranh b nh h ng,
doanh thu và l i nhu n thu v không đ t m c tiêu.
Su t hao phí c a tài s n ng n h n so v i l i nhu n sau thu
Tài s n ng n h n bình quân
Su t hao phí c a tài s n ng n h n =
L i nhu n sau thu

so v i l i nhu n sau thu

Ch tiêu này cho bi t đ có m t đ ng LN sau thu thì c n bao nhiêu đ ng TSNH
BQ. Ch tiêu này n m sau cao n m tr c cho th y DN đang s d ng TSNH không hi u
qu , doanh thu đ t đ c th p h n m c t i u mà TSNH có th đ c s d ng. Ch tiêu
này giúp DN qu n lý và xây d ng chi n l c s d ng TSNH có hi u qu , ti t ki m chi
phí, s d ng t i đa ngu n l c t TSNH nh m đ t m c l i nhu n sau thu cao nh t
trong ngu n l c s n có DN đang khai thác trong quá trình s n xu t kinh doanh.
T su t sinh l i c a tài s n ng n h n (ROSA – Return on Short Assets)

L i nhu n sau thu
T su t sinh l i c a tài s n ng n h n =
TSNH bình quân
T su t sinh l i c a tàn s n ng n h n là ch tiêu giúp DN đánh giá kh n ng t o
ra l i nhu n t tài s n ng n h n. Ch tiêu này cho bi t m i đ n v TSNH có trong k
13

đem l i bao nhiêu đ ng LN sau thu . Ch tiêu này n m sau cao n m tr

c, ch ng t

m t đ ng TSNH có trong k mang l i nhi u đ ng LN sau thu h n, cho th y DN đư
qu n lý và s d ng có hi u qu TSNH, ti t ki m chi phí góp ph n nâng cao hi u qu
s n xu t kinh doanh cho DN.
Phân tích hi u qu s d ng tài s n ng n h n thông qua mô hình Dupont
Dupont là tên c a m t nhà qu n tr tài chính ng i Pháp tham gia kinh doanh
M . Dupont đư ch ra đ c m i quan h t ng h gi a các ch s ho t đ ng trên
ph

ng di n chi phí và các ch s hi u qu s d ng v n.
phân tích t su t sinh l i c a TSNH có th xác đ nh thông qua mô hình sau

ROSA = T su t sinh l i trên doanh thu

Hi u su t s d ng tài s n ng n h n

Qua công th c trên có th th y 2 nhân t nh h ng đ n t su t sinh l i trên
TSNH là t su t sinh l i trên DT và hi u su t s dung TSNH, nh v y mu n nâng cao
hi u qu s d ng TSNH nâng cao hai t s trên. V vi c nâng cao t su t sinh l i trên
DT đư đ c p ph n trên, trong ph n này ch đ c p đ n nhân t t c đ luân chuy n
TSNH. Hi u su t s d ng TSNH là nhân t làm thay đ i s c sinh l i c a tài s n ng n
h n, c th h n hi u su t sinh l i c a tài s n ng n h n b nh h ng b i hai nhân t là
doanh thu thu n và tài s n ng n h n. N u doanh thu thu n l n và tài s n ng n h n nh
thì hi u su t s d ng TSNH l n góp ph n làm gia t ng kh n ng sinh l i c a TSNH.
Tóm l i, phân tích báo cáo tài chính b ng mô hình Dupont có ý ngh a l n đ i v i

qu n tr DN th hi n ch có th đánh giá đ y đ và khách quan các nhân t tác đ ng đ n
hi u qu s n xu t kinh doanh t đó ti n hành công tác c i ti n t ch c qu n lý c a DN.
g n Nguy n H i S n (2012), “

n r à c ín d an ng

p”,

N B Lao đ ng, tr38)
Phân tích các ch tiêu đánh giá các thành ph n c a tài s n ng n h n
Các ch tiêuăđánhă iáăhƠn ăt n kho:
S vòng quay hàng t n kho
H s vòng quay HTK th hi n kh n ng qu n tr HTK. Vòng quay HTK là s
l n mà hàng hóa t n kho BQ luân chuy n trong k . H s vòng quay HTK đ
đ nh b ng GVHB chia cho BQ HTK.

c xác

Giá v n hàng bán
S vòng quay hàng t n kho =
Hàng t n kho bình quân
H s vòng quay HTK th ng đ c so sánh qua các n m đ đánh giá n ng l c
qu n tr HTK là t t hay x u. H s này l n cho th y hàng hóa trong kho luân chuy n
14

Thang Long University Library


trong k đ

c nhi u l n và ng

hóa trong kho luân chuy n đ

c l i, h s này n m sau nh h n n m tr

c thì hàng

c ít l n trong k hay nói cách khác là t c đ luân

chuy n th p. Nh ng c ng c n l u ý là HTK mang đ m tính ch t ngành ngh kinh
doanh nên không ph i c m c t n kho th p là t t, m c t n kho cao là x u. Ví d nh ,
đ i v i doanh nghi p th ng m i hàng t n kho th p s làm cho doanh nghi p không
có kh n ng đáp ng nhu c u hàng hóa cho khách hàng.
H s vòng quay HTK n m sau cao h n n m tr

c, HTK luân chuy n đ

c

nhi u vòng trong k , càng cho th y DN bán hàng càng nhanh và HTK không b đ ng
nhi u, n u nhu c u th tr ng t ng đ t ng t hàng hóa trong kho không đ cung c p cho
khách hàng thì r t có kh n ng DN b m t KH và b đ i th c nh tranh giành th ph n.
H n n a, d tr NVL đ u vào cho các khâu s n xu t không đ có th khi n dây
chuy n s n xu t b ng ng tr . Vì v y, h s vòng quay HTK c n ph i đ l n đ đ m
b o m c đ s n xu t và đáp ng đ c nhu c u KH.
Th i gian quay vòng hàng t n kho

365

Th i gian quay vòng hàng t n kho =
S vòng quay hàng t n kho
Ch tiêu này cho ta bi t s ngày c n thi t đ HTK quay đ

c m t vòng. Ch tiêu

vòng quay HTK và s ngày chu chuy n t n kho có quan h t l ngh ch v i nhau.
Vòng quay n m sau t ng so v i n m tr c thì hàng t n kho đ c s d ng hi u qu
h n, t c đ quay vòng nhanh h n, s ngày luân chuy n gi m và ng c l i, vòng quay
n m sau gi m so v i n m tr

c thì s ngày luân chuy n s t ng.

Các ch tiêuăđánhă iáăv tình hình các kho n ph i thu
S vòng quay các kho n ph i thu
Doanh thu thu n
S vòng quay các kho n ph i thu =
Bình quân các kho n ph i thu khách hàng
Ch tiêu này cho bi t kh n ng thu n c a DN trong k phân tích DN đ thu đ c
bao nhiêu n và s n còn t n đ ng ch a thu đ c là bao nhiêu. T s này n m sau
l n h n n m tr c ch ng t doanh nghi p ít bi chi m d ng v n h n, doanh nghi p có
th dùng ti n đó đi đ u t mang v cho doanh nghi p doanh thu cao h n. Quan sát s
vòng quay kho n ph i thu s cho bi t chính sách bán hàng tr ch m c a DN hay tình
hình thu h i n c a doanh nghiêp.
K thu ti n bình quân
Ch tiêu này đ c đánh giá kh n ng thu h i v n trong các DN, trên c s các
kho n ph i thu và DT tiêu th BQ 1 ngày. Nó ph n ánh s ngày c n thi t đ thu đ c
15

các kho n ph i thu. Vòng quay các kho n ph i thu n m sau l n h n n m tr
t trong k doanh nghi p thu đ

c ch ng

c nhi u l n các kho n ph i thu thì s ngày thu ti n

BQ n m sau nh h n n m tr c và ng c l i. Tuy nhiên k thu ti n BQ cao hay th p
trong nhi u tr ng h p ch a th k t lu n ch c ch n mà còn ph i xem xét l i m c tiêu
và chính sách c a DN nh : m c tiêu m r ng th tr ng, chính sách tín d ng c a DN.
M t khác khi ch tiêu này đ c đánh giá là kh quan, thì DN c ng c n ph i phân tích
k h n vì t m quan tr ng c a nó và k thu t tính toán che d u đi các khuy t t t trong
vi c qu n lý các kho n ph i thu.
365
K thu ti n bình quân =
S vòng quay các kho n ph i thu
Hi u qu s d ng TSNH là m t trong nh ng ch tiêu t ng h p dùng đ đánh giá
ch t l ng công tác qu n lý và s d ng TS kinh doanh nói chung c a DN. Thông qua
ch tiêu đánh giá hi u qu s d ng TSNH cho phép các nhà qu n lý tài chính c a DN
đ ra các bi n pháp, các chính sách quy t đ nh đúng đ n, phù h p đ qu n lý TS nói
chung và TSNH nói riêng ngày càng có hi u qu trong t
trong ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a DN.
( g n Nguy n H i S n (2012), “

ng lai, t đó nâng cao LN

n r à c ín d an ng

p”,

N B Lao đ ng, tr38)
 Ch tiêuăđoăl

ng hi u qu s d ng tài s n dài h n

Hi u qu s d ng TSDH ph n ánh m t đ ng giá tr TSDH làm đ c bao nhiêu
đ ng giá tr s n l ng ho c l i nhu n. Hi u qu s d ng TSDH đ c th hi n qua ch
tiêu ch t l ng, ch tiêu này nêu lên các đ c đi m, tính ch t, c c u, trình đ ph bi n,
đ c tr ng c b n c a hi n t

ng nghiên c u. Ch tiêu ch t l

ng này đ

c th hi n

d i hình th c giá tr v tình hình và s d ng TSDH trong m t th i gian nh t đ nh.
Trong s n xu t kinh doanh thì ch tiêu này là quan h so sánh gi a giá tr s n l ng đư
đ c t o ra v i giá tr tài s n c đ nh s d ng bình quân trong k , ho c là quan h so
sánh gi a l i nhu n th c hi n v i giá tr TSDH s d ng bình quân.
Sau đây là m t s ch tiêu mà các nhà qu n tr th

ng quan tâm nh t.

tích hi u qu s d ng TSDH c a DN, khóa lu n t t nghi p xin đ
t ng y u t nh sau:

phân

c phân tích theo các

Hi u su t s d ng tài s n dài h n (S vòng quay c a tài s n dài h n)
Doanh thu thu n
Hi u su t s d ng tài s n dài h n =
Tài s n dài h n bình quân
16

Thang Long University Library


Ch tiêu này cho bi t m t đ ng v n b ra đ u t cho TSDH trong m t k thì đem
l i bao nhiêu đ n v DT thu n. Ch tiêu này th hi n s v n đ ng c a TSDH trong k ,
ch tiêu này n m sau cao h n n m tr c ch ng t m t đ ng v n b ra cho TSDH trong
k đem l i nhi u đ ng DT thu n h n, khai thác đ c n ng su t TSDH theo yêu c u,
doanh thu t ng, l i nhu n thay đ i tích c c, cho th y hi u su t s d ng TSDH cao. Ch
tiêu này là y u t quan tr ng thúc đ y nâng cao hi u qu ho t đ ng kinh doanh, đánh
giá các quy t đ nh đ u t c a DN.
Th i gian quay vòng tài s n dài h n

365 ngày

Th i gian quay vòng tài s n dài h n =
S vòng quay c a tài s n dài h n
Ch tiêu này cho bi t 1 vòng quay TSDH m t bao nhiêu ngày. Ch s này ph n
ánh s ngày t khi b ra tài s n dài h n đ n khi thu h i đ c v n đư b ra, ch tiêu này
là ngh ch đ o c a ch tiêu hi u su t s d ng tài s n dài h n vì v y ch tiêu này n m sau
th p h n n m tr c ch ng t TSDH trong k đ c s d ng t t h n, chi phí đ u t cho
TSDh ít h n mà mang l i doanh thu cao, rút ng n th i gian luân chuy n c a TSDH.
Su t hao phí c a tài s n dài h n so v i doanh thu
Tài s n dài h n bình quân

Su t hao phí c a tài s n dài h n =
Doanh thu thu n

so v i doanh thu

Ch tiêu này cho bi t đ có m t đ ng DT thì DN ph i b ra bao nhiêu đ ng
TSDH đ s d ng, đó chính là c n c đ đ đ u t TSDH cho thích h p. Ch tiêu này
n m sau cao h n n m tr c ch ng t doanh thu thu n không đ m b o kh n ng hoàn
v n cho TSDH, chi phí trong DN ch a đ c ki m soát và qu n lý có hi u qu gây lưng
phí trong quá trình s n xu t kinh doanh. Ch tiêu này còn là c n c đ DN đ u t cho
TSDH đ ng th i giúp DN xác đ nh nhu c u v n dài h n ph thu c vào c c u ho t
đ ng c a DN.
Su t hao phí c a tài s n dài h n so v i l i nhu n sau thu
Tài s n dài h n bình quân
Su t hao phí c a tài s n dài h n so v i

=
L i nhu n sau thu

l i nhu n sau thu

Ch tiêu này cho bi t đ có m t đ ng LN sau thu thì c n bao nhiêu đ ng TSDH
BQ. Ch tiêu này n m sau cao h n n m tr c cho th y DN đang đ u t nhi u vào
TSDH nh ng l i nhu n sau thu thu v ch a t ng x ng v i kho n đ u t đó. Ngoài
ra, có th do DN đang g p khó kh n trong s d ng TSDH nh m đ t đ
17

cm cl i

nhu n t i u.

ây c ng là ch tiêu DN phân tích làm c n c xác đ nh nhu c u TSDH

nh m đ u t cho phù h p.
T su t sinh l i c a tài s n dài h n
L i nhu n sau thu

T su t sinh l i c a tài s n dài h n =

Tài s n dài h n bình quân
Ch tiêu này cho bi t m i đ n v TSDH có trong k đem l i bao nhiêu đ ng LN
sau thu . Ch tiêu này n m sau cao h n n m tr c ch ng t m t đ ng đ u t cho
TSDH trong k đem l i nhi u đ ng LN sau thu h n, cho th y hi u qu s d ng
TSDH t t, góp ph n nâng cao hi u qu s n xu t kinh doanh cho DN.
S c s n xu t c a tài s n c đ nh

Doanh thu thu n

S c s n xu t c a tài s n c đ nh =

Nguyên giá bình quân tài s n c đ nh
Trong đó:
S c s n xu t c a TSC là m t trong nh ng t s tài chính đánh giá khái quát
hi u qu s d ng TS, đây là TSC c a DN.
có

Nguyên giá TSC s d ng BQ trong 1 k là BQ s h c c a nguyên giá TSC
đ u k và cu i k .

Doanh thu thu n c a DN có ý ngh a r t l n đ i v i toàn b ho t đ ng c a DN,
nó là ngu n đ DN trang tr i các chi phí, th c hi n tái s n xu t gi n đ n và tái s n xu t
m r ng, th c hi n ngh a v đ i v i Nhà n c.
Ch tiêu này ph n ánh m t đ ng nguyên giá BQ TSC dùng vào ho t đ ng s n
xu t kinh doanh trong k phân tích đem l i bao nhiêu đ ng DT thu n. Ch tiêu này
n m sau cao h n n m tr c ch ng t 1 đ ng nguyên giá bình quân TSC t o ra càng
nhi u đ ng DT thu n, hi u qu s d ng TSC càng t t. Do đó, đ nâng cao ch tiêu
này, đ ng th i v i vi c t ng l ng s n ph m bán ra, DN ph i gi m tuy t đ i nh ng
TSC th a, không c n dùng vào s n xu t, b o đ m t l cân đ i gi TSC tích c c và
không tích c c, phát huy và khai thác t i đa n ng l c s n xu t hi n có c a TSC .
Su t hao phí c a tài s n c đ nh
Là ch tiêu ngh ch đ o c a ch tiêu s c s n xu t c a TSC . Ta có công th c :
Tài s n c đ nh bình quân
Su t hao phí c a tài s n c đ nh =
Doanh thu thu n
Ch tiêu này cho bi t DN mu n có m t đ ng DT trong k thì c n bao nhiêu đ ng
giá tr TSC

cho phù h p nh m đ t đ

c DT nh mong mu n. Ch tiêu này n m sau
18

Thang Long University Library


cao h n n m tr

c, ch ng t DN đang t n m t kho n chi phí l n đ u t vào TSC

cho ho t đ ng kinh doanh nh ng k t qu thu đ

c không t

ng x ng, DN ch a khai

thác đ c hi u qu t i u c a TSC . Ch tiêu này đ nh giá m c đ s d ng TSC đ
t đó h tr DN xác đ nh các bi n pháp qu n lý tài s n có hi u qu , t ng kh n ng
c nh trnah, nâng cao hi u qu kinh doanh.
T su t sinh l i c a tài s n c đ nh (RONA)
Ch tiêu này là s so sánh gi a LN sau thu c a DN v i TSC s d ng trong k .
L i nhu n sau thu
T su t sinh l i c a tài s n c đ nh =
Nguyên giá tài s n c đ nh bình quân trong k
L i nhu n sau thu là chênh l ch gi a LN tr

c thu và thu thu nh p DN. Ch

tiêu này cho bi t c m t đ n v nguyên giá (ho c giá tr còn l i) c a TSC tham gia
vào quá trình s n xu t kinh doanh thì t o đ c bao nhiêu đ ng LN. Ch tiêu này n m
sau cao h n n m tr c, ch ng t s c sinh l i c a TSC cao, l i nhu n sau thu l n,
DN đang đ u t và khai thác TSDH có hi u qu .
Phân tích hi u qu s d ng tài s n c đ nh thông qua mô hình Dupont
L i nhu n sau thu

Doanh thu thu n

Doanh thu thu n

Tài s n c đ nh bình

T su t sinh l i tài s n c đ nh =

=

ROS

vòng quay v n c đ nh

quân trong k

Th nh t, s vòng quay v n c đ nh n m sau cao h n n m tr c ch ng t doanh
nghi p c n ít v n c đ nh mà v n đem l i nhi u doanh thu thu n, c th h n s vòng
quay c a TSC l i b nh h ng b i hai nhân t là DT thu n và TSC BQ trong k .
N u DT thu n l n và TSC BQ trong k nh thì s vòng quay l n. S vòng quay v n
c đ nh n m sau cao h n n m tr

c thì t su t sinh l i TSC c ng càng cao.

Th hai là, ROS n m sau cao h n n m tr

c thì ch ng t 1 đ ng doanh thu thu n

doanh nghi p t o ra đ c nhi u l i nhu n h n. N u DT cao và chi phí th p thì t su t
sinh l i trên DT t ng, chi phí phát sinh trong quá trình s n xu t kinh doanh th p s làm
cho l i nhu n thu v đ t m c t i u k o theo t su t sinh l i TSC c ng t ng cao.
Vòng quay tài s n c đ nh: cho bi t 1 đ ng TSC ròng t o ra đ
đ ng DT thu n trong k .
Doanh thu thu n
Vòng quay tài s n c đ nh =

c bao nhiêu

Tài s n c đ nh bình quân ròng
Vòng quay TSC là ch s tài chính đánh giá hi u qu s d ng TS, đây là
TSC c a DN. Th c đo này đ c tính b ng cách l y DT c a DN đ t đ c trong m t
19


k nào đó chia cho giá tr BQ TSC thu n (ròng) c a DN trong k đó. Giá tr BQ này
đ
đ

c tính b ng cách l y giá tr TB c ng c a giá tr đ u k và giá tr cu i k .
Th i gian quay vòng tài s n c đ nh: cho bi t th i gian đ TSC th c hi n
c m t vòng quay TSC .
365
Th i gian quay vòng tài s n c đ nh =
Vòng quay tài s n c đ nh
Ch tiêu này ph n ánh s ngày t khi b v n đ n khi thu h i đ

c giá tr TSC ,

ch tiêu này là ngh ch đ o c a ch tiêu vòng quay TSC . Vòng quay tài s n c đ nh
n m sau cao h n n m tr c ch ng t chi phí đ u t cho TSC ít nh ng mang l i
doanh thu cao cho doanh nghi p, hay DN c n ít TSC mà t o ra đ c nhi u doanh thu
khi n t c đ luân chuy n c a TSC nhanh thì th i gian quay vòng TSC càng ng n.
( g n Nguy n H i S n (2012) ,“

n r à c ín d an ng

p”,

N B Lao đ ng, tr40)
b. Ch tiêuăđoăl
 Ch tiêuăđoăl
Các nhà đ u t th

ng hi u qu s d ng v n

ng hi u qu s d ng v n ch s h u
ng quan tâm đ n ch tiêu hi u qu s d ng v n ch s h u vì

h quan tâm đ n kh n ng thu đ c LN t đ ng v n mà h b ra đ đ u t , h n n a
ch tiêu này c ng giúp các nhà qu n tr t ng c ng ki m soát và b o toàn v n góp cho
DN t ng tr ng b n v ng. Khi phân tích hi u qu s d ng v n ch s h u các nhà
phân tích th ng s d ng ch tiêu ROE, hi u su t s d ng VCSH (s vòng quay
VCSH), th i gian vòng quay VCSH, các ch tiêu này đ c xác đ nh nh sau:
Ch tiêu v t su t l i nhu n ròng trên v n ch s h u

L i nhu n ròng
ROE =
V n ch s h u bình quân
Ch tiêu này cho bi t c 100 đ ng v n ch s h u đ u t thì t o ra đ c bao
nhiêu đ ng LN sau thu thu nh p DN. Ch tiêu này n m sau cao h n n m tr c, càng
bi u hi n xu h ng tích c c vì s giúp cho các nhà qu n tr có th huy đ ng v n trên
th tr ng tài chính đ tài tr cho s t ng tr ng c a DN, ng c l i ch tiêu này nh thì
hi u qu kinh doanh th p, DN s g p khó kh n trong vi c huy đ ng v n, tuy nhiên s c
sinh l i c a v n ch s h u cao không ph i lúc nào c ng thu n l i vì có th là do nh
h ng c a đòn b y tài chính, khi đó m c đ m o hi m và r i ro cao, vì v y khi phân

tích ph i tùy thu c đ c đi m c a ngành ngh kinh doanh.
phân tích các nhân t nh
h ng đ n t su t sinh l i trên v n ch s h u, các nhà phân tích s d ng mô hình
Dupont d

i đây.
20

Thang Long University Library


T ng tài s n

L i nhu n sau thu
ROE =
T ng tài s n

V n ch s h u

Vì v y, mô hình Dupont có th ti p t c đ
L i nhu n sau thu

c tri n khai chi ti t thành:

Doanh thu

T ng tài s n

ROE =
Doanh

V vn ch
ROE = T su t doanh
l i xthu
S vòng quay T
tàing
s ntàix s(Tn ng tài s n/
n chs sh hu u)
Trên c s nh n bi t ba nhân t trên, DN có th áp d ng m t s bi n pháp làm
t ng ROE nh sau:
Tác đ ng t i c c u tài chính c a DN thông qua đi u ch nh t l n vay và t l
v n ch s h u cho phù h p v i n ng l c ho t đ ng.
T ng hi u su t s d ng TS. Nâng cao s vòng quay c a TS, thông qua vi c v a
t ng quy mô v DT thu n, v a s d ng ti t ki m và h p lý v c c u c a t ng TS.
T ng DT, gi m chi phí, nâng cao ch t l

ng c a s n ph m. T đó t ng LN c a DN.

Nh v y qua khai tri n ch tiêu ROE chúng ta có th th y ch tiêu này đ

cc u

thành b i ba y u t chính là LN ròng biên, vòng quay TS và đòn b y tài chính có
ngh a là đ t ng hi u qu s n xu t kinh doanh (t c là gia t ng ROE) DN có 3 s l a
ch n c b n là t ng m t trong ba y u t trên. Th nh t DN có th gia t ng kh n ng
c nh tranh nh m nâng cao DT và đ ng th i ti t gi m chi phí nh m gia t ng LN ròng
biên. Th hai DN có th nâng cao hi u qu kinh doanh b ng cách s d ng t t h n các
TS s n có c a mình nh m nâng cao vòng quay TS. Hay nói m t cách d hi u h n là
DN c n t o ra nhi u DT h n t nh ng TS s n có. M t ví d đ n gi n là gi s b n có
m t c n nhà ti n đ

ng giao thông mà ch a c n s d ng, ban ngày b n có th cho thuê

kinh doanh đ n, t i đ n b n có th cho thuê làm ch g i xe. Nh v y v i cùng m t
TS là c a hàng b n đư có th gia t ng đ c DT nh bi t s p x p khung th i gian thích
h p. Th ba, DN có th nâng cao hi u qu kinh doanh b ng cách nâng cao đòn b y tài
chính hay nói cách khác là vay n thêm v n đ đ u t . N u m c LN trên t ng TS c a
DN cao h n m c lãi su t cho vay thì vi c vay ti n đ đ u t c a DN là hi u qu .
Khi áp d ng mô hình Dupont vào phân tích các nhà phân tích nên ti n hành so
sánh ch tiêu ROE c a DN qua các n m. Sau đó phân tích xem s t ng tr ng ho c t t
gi m c a ch s này qua các n m b t ngu n t nguyên nhân nào trong ba nguyên nhân
k trên đ t đó đ a ra nh n đ nh và d đoán xu h

ng c a ROE trong các n m sau. Ví

d khi nh n th y ch tiêu ROE t ng v t qua các n m xu t phát t vi c DN s d ng đòn
b y tài chính ngày càng t ng thì ta c n t h i xem li u xu h ng này có ti p t c đ c
hay không? Lãi su t trong các n m t i có cho phép DN ti p t c s d ng chi n l c
21


này không? Kh n ng tài chính c a DN có còn đ m b o an toàn không? N u s gia
t ng ROE đ n t vi c gia t ng biên LN ho c vòng quay t ng TS thì đây là m t d u
hi u tích c c tuy nhiên c ng c n ph i phân tích sâu h n. Li u s ti t gi m chi phí c a
DN có th ti p t c di n ra không và nó b t ngu n t đâu? DT có ti p t c t ng không
v i c c u s n ph m c a Công ty nh hi n nay và s t ng m c nào?...
Có th nói, bên c nh các h s tài chính khác thì ROE là th c đo chính xác nh t
đ đánh giá m t đ ng v n b ra và tích l y đ c t o ra bao nhiêu đ ng l i. ây c ng là
m t ch s đáng tin c y v kh n ng m t công ty có th sinh l i trong t ng lai. Thông
th ng, ROE càng cao càng ch ng t công ty s d ng hi u qu đ ng v n c a c đông, có
ngh a là công ty đư cân đ i m t cách hài hòa gi a v n c đông v i v n đi vay đ khai thác

l i th c nh tranh c a mình trong quá trình huy đ ng v n, m r ng quy mô.
Trong công th c tính ROE, ta có th th y VCSH tùy thu c vào s c sinh l i c a
TS và c u trúc v n c a DN, t c tùy thu c vào vi c s d ng n nh th nào. M c tiêu
c b n trong ho t đ ng kinh doanh c a các DN trong n n kinh t th tr ng là t i đa
hóa LN.
đ t đ c m c tiêu đó, các DN ph i th c hi n nhi u bi n pháp nh m ti t
ki m chi phí, t ng DT t ho t đ ng kinh doanh, đ ng th i ch đ ng l a ch n c c u
tài chính h p lý sao cho v a t i thi u hóa chi phí s v n và các r i ro v tài chính, v a
t i đa hóa LN v n ch s h u. M t trong nh ng công c mà các nhà qu n lý tài chính
DN th ng s d ng đ đ t đ c m c đích trên là đòn b y tài chính c a DN. òn b y
tài chính ph n ánh m t đ ng v n mà DN hi n đang s d ng có bao nhiêu đ ng v n
đ c hình thành t các kho n n . Do đó có th cân nh c, l a ch n m t c c u tài tr
h p lý nh m t n d ng đ c hi u ng đòn b y tài chính, nâng cao kh n ng sinh l i v n
ch s h u, c n xem xét m i quan h gi a hi u qu tài chính, hi u qu s n xu t kinh
doanh và đòn b y tài chính thông qua ph

ng trình:

ROE = [RE (RE ậ i) * (N /V n ch s h u)]*(1 ậ T)
Trong đó:

i: lãi su t vay BQ
T: Thu su t thu thu nh p DN
RE: T su t sinh l i kinh t
N / V n CSH: đòn b y tài chính

RE = (L i nhu n tr

c thu Lãi vay)/(T ng tài s n)

Ch tiêu trên cho th y, n u hi u qu kinh doanh RE cao s d n đ n hi u qu tài
chính cao và ng c l i. Nh ng n u m t hi u qu kinh doanh thì ch a đ vì hi u qu
tài chính còn ch u nh h ng c a c u trúc v n và t su t LN trên v n hay còn g i là
đòn b y tài chính. Tác đ ng c a đòn b y tài chính có hai m t, trong đi u ki n bình
th ng kinh doanh có hi u qu , m c LN tr c thu và lưi vay đ t đ c c a DN l n
22

Thang Long University Library


h n lưi vay ph i tr thì vi c t ng thêm h s n c a DN là c n thi t và r t có l i cho
DN (đây là tr

ng h p RE > i). Vì sao v y? B i vì DN ch ph i tr ra m t l

ng v n ít

nh ng l i đ c m t l ng TS l n, h n n a, sau khi tr lãi m c c đ nh, LN sau thu
và lưi vay đ dành cho ch s h u, vì v y l i ích c a ch s h u s t ng lên đáng k .
Ng c l i, trong tr ng h p DN kinh doanh kém hi u qu thì doanh l i v n CSH c ng b
s t gi m nhanh chóng, lúc này DN không nên vay thêm (tr ng h p RE < i). Vì vi c vay
thêm s làm cho hi u qu tài chính c a DN th p h n và lúc này DN đang g p r i ro trong
kinh doanh do ph i s d ng m t ph n LN làm ra đ bù đ p lãi vay DN ph i tr .
Vì lãi ti n vay ch ph thu c vào s ti n vay là lãi vay mà không ph thu c vào
s nl

ng ho c DT c a DN, do đó trong các DN có h s n cao m c nh h

ng c a

đòn b y tài chính s r t l n và ng c l i. Nh ng DN không vay n thì không có đòn
b y tài chính. Nói m t cách khác, m t s bi n đ ng nh c a LN tr c thu và lãi vay
s d n đ n s thay đ i l n c a LN v n CSH.
Còn trong tr ng h p RE = i ho t đ ng kinh t ch bù đ p đ
đ ng tài chính. Khi đó ROE = RE * (1 - T)

c chi phí ho t

Nh v y c u trúc tài chính (N / V n CSH) đóng vài trò là đòn b y tài chính đ i
v i kh n ng sinh l i v n CSH. DN nào v n d ng h p lý, linh ho t s phát huy đ

c

tác d ng c a nó.
òn b y tài chính đ c p t i vi c DN s d ng ngu n tài tr t các kho n vay.
Các ph p đo đòn b y tài chính là công c đ xác đ nh xác su t DN m t kh n ng thanh
toán các h p đ ng n . DN càng n nhi u thì càng có nguy c cao m t kh n ng hoàn
thành ngh a v tr n . Nói cách khác, n quá nhi u s d n t i xác su t phá s n và ki t
qu tài chính cao.V phía tích c c, n là m t d ng tài tr tài chính quan tr ng và t o
l i th lá ch n thu cho DN do lãi su t ti n vay đ

c tính nh m t kho n chi phí h p

l và mi n thu . Khi DN vay n , ch n và ch s h u c ph n c a DN có th g p
ph i nh ng xung đ t v quy n l i.
( g n Nguy n H i S n (2012), “

n r à c ín d an ng

p”,

N B Lao đ ng, tr42)
Hi u su t s d ng v n ch s h u (s vòng quay v n ch s h u)
Doanh thu thu n
Hi u su t s d ng v n ch s h u =
V n ch s h u bình quân
Ch s này đo l

ng m i quan h gi a DT thu n và VCSH BQ c a doanh ngh p;

cho bi t 1 đ ng VCSH t o ra đ

c bao nhiêu đ ng DT. Ch s này n m sau cao h n
23


n m tr

c cho th y vi c đ u t VCSH cho ho t đ ng kinh doanh c a DN mang l i

nhi u đ ng DT thu n h n, hi u qu s d ng VCSH c a DN càng cao và ng
Th i gian quay vòng v n ch s h u

c l i.

365 ngày

Th i gian quay vòng v n ch s h u =
S vòng quay v n ch s h u
Ch tiêu này cho bi t s ngày c n thi t đ VCSH quay đ c m t vòng. Ch tiêu

này n m sau th p h n n m tr c ch ng t VCSH đ c s d ng nhi u h n cho ho t
đ ng kinh doanh mà mang l i doanh thu cao cho DN, t c đ quay vòng c a VCSH
nhanh làm cho th i gian luân chuy n c a VCSH ng n h n, hi u su t s d ng VCSH
cao và ng c l i.
 Chiătiêuăđoăl

ng hi u qu s d ng v n vay

H s kh n ng thanh toán lãi vay còn đ

c g i là h s thu nh p tr lãi đ nh k .

H s kh n ng thanh toán lưi vay là m t h s quan tr ng trong các ch s v c
c u v n. Nó cho th y LN tr c thu và lưi vay có đ bù đ p lãi vay hay không (không
liên quan đ n ti n, do đó không liên quan gì đ kh n ng thanh toán c ).
L iănhu năt

căthu ăvƠălƣiăv

H s thanh toán lãi vay =
Lãi vay
Trong đó lưi tr

c thu và lưi vay c ng nh lưi vay là c a n m cu i ho c là t ng

c a 4 quý g n nh t. H s này giúp đánh giá c u trúc v n c a DN có t i u hay không
thông qua đánh giá k t c u LN cho ng i cho vay, chính ph (thu ) và C đông. T đó
đánh giá xem nên vay thêm, gi m t tr ng n hay t tr ng n đư là t i u c n duy trì.
H s này cho bi t m c đ LN đ m b o kh n ng tr lưi nh th nào. N u công ty quá
y u v m t này, các ch n có th đi đ n gây s c ép lên công ty, th m chí d n t i phá

s n công ty. Vi c tìm xem m t công ty có th th c hi n tr lưi đ n m c đ nào c ng r t
quan tr ng. Rõ ràng, kh n ng thanh toán lưi vay càng cao thì kh n ng thanh toán lưi
c a DN cho các ch n c a mình càng l n.
Kh n ng tr lãi vay c a DN th p c ng th hi n kh n ng sinh l i c a TS th p.
Kh n ng thanh toán lưi vay th p cho th y m t tình tr ng nguy hi m, suy gi m trong
ho t đ ng kinh t có th làm gi m lưi tr c thu và lãi vay xu ng d i m c n lãi mà
công ty ph i tr , do đó d n t i m t kh n ng thanh toán và v n . Tuy nhiên r i ro này
đ

c h n ch b i th c t lưi tr

c thu và lãi vay không ph i là ngu n duy nh t đ

thanh toán lưi. Các DN c ng có th t o ra ngu n ti n m t t kh u hao và có th s
d ng ngu n v n đó đ tr n lãi. Nh ng gì mà m t DN c n ph i đ t t i là t o ra m t
đ an toàn h p lý, b o đ m kh n ng thanh toán cho các ch n c a mình.
24

Thang Long University Library


T su t sinh l i trên ti n vay
L i nhu năt

c thu và lãi vay

T su t sinh l i trên ti n vay =
S ti n vay
Ch tiêu này cho bi t trong k phân tích khi DN s d ng 100 đ ng ti n vay thì
t o ra bao nhiêu đ ng LN. T su t sinh l i c a ti n vay đánh giá n ng l c t o l i

nhu n t nh ng kho n DN vay trên th tr ng tài chính ph c v m c đích nâng cao
hi u qu kinh doanh. Ch tiêu này càng cao ch ng t m c sinh l i t v n vay cao, hi u
qu s d ng v n t t, ti n vay luôn đ
Chiătiêuăđoăl

c đ m b o đ b i l i nhu n và ng

c l i.

ng hi u qu s d ng chi phí

 T ng chi phí
Chi phí là nh ng kho n ti n b ra đ ph c v cho ho t đ ng s n xu t kinh doanh.
Trong ho t đ ng s n xu t kinh doanh, chi phí bao g m: GVHB, chi phí bán hàng và
chi phí qu n lý DN, và các chi phí khác.
phân tích hi u qu s d ng chi phí ta c n phân tích các ch tiêu:
Hi u su t s d ng chi phí

T ng doanh thu

Hi u su t s d ng chi phí =
T ng chi phí trong k
Ch tiêu này cho bi t m t đ ng chi phí b ra trong k cho s n xu t kinh doanh thì
thu đ c bao nhiêu đ ng DT. T s này n m sau cao h n n m tr c thì ch ng t hi u
su t s d ng chi phí t t h n, cùng m t l ng chi phí s n xu t đ c đ u t cho ho t
đ ng s n xu t kinh doanh thì n m sau mang l i nhi u doanh thu h n.
T su t l i nhu n chi phí.
T ng l i nhu n trong k
T su t l i nhu n chi phí =
T ng chi phí trong k

Ch tiêu này ph n ánh m t đ ng chi phí b ra thì s thu đ

c bao nhiêu đ ng LN.

Khi phân tích các ch tiêu trên ta c n ph i d a vào b ng k t qu ho t đ ng s n xu t
kinh doanh và b ng báo cáo tài chính t ng h p. Ch tiêu này càng cao ch ng t l i
nhu n thu đ

c c a DN cao, chi phí ki m soát t t ho c m c t ng c a doanh thu l n

h n m c t ng c a chi phí khi n t c đ t ng tr

ng c a DN n đ nh. K t qu c a ch

tiêu này giúp DN phân tích, qu n lý ho t đ ng s d ng v n có hi u qu , xem x t các
nguyên nhân nh h ng t i chi phí và l i nhu n, n m rõ đ c u và nh c đi m c a
DN nh m khai thác và qu n lý có hi u qu .
25