pháp luật về biến đổi khí hậu

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (986.5 KB, 57 trang )

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA LUẬT

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN LUẬT
HỆ ĐÀO TẠO BẰNG 2 KHÓA 33
2008 – 2010
ĐỀ TÀI

PHÁP LUẬT VỀ BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU

Giáo Viên Hướng Dẫn:
Ths. Kim Oanh Na
Bộ Môn Luật Thương Mại

Sinh Viên Thực Hiện:
Trần Văn Khánh
MSSV: B070307
Lớp Luật Bằng 2 K33

Cần Thơ, tháng 4 năm 2010

Pháp Luật Về Biến Đổi Khí Hậu
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG BẢO VỆ LUẬN VĂN
.............................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................

BĐKH

Biến đổi khí hậu

CBD
CDM

Công ước Đa dạng sinh học
Cơ chế phát triển sạch

DA
DN

Dự án
Doanh nghiệp

ĐBSCL
ĐBSH
ĐDSH
ĐNN

Đồng bằng sông cửu long
Đồng bằng sông hồng
Đa dạng sinh học
Đất nông nghiệp

ET

Cơ chế mua bán phát thải

EB
GDP

Ban chấp hành quốc tế CDM
Tổng sản phẩm quốc nội

HST
INCD

Hệ sinh thái
Uỷ ban đàm phán liên chính phủ

IPCC
IUCN

Ban Liên Chính phủ về BĐKH
Liên minh Quốc tế Bảo tồn Thiên nhiên và Tài nguyên

JI
KP

Cơ chế đồng Thực hiện
Nghị định thư kyoto

LHQ
UBND

Liên hợp quốc
Ủy ban nhân dân

UNCCD

Công ước chống sa mạc hoá

UNCED
UNDP

Hội nghị thượng đỉnh về Môi trường và Phát triển của LHQ
Mạng lưới phát triển toàn cầu của LHQ

UNEP
UNFCCC
VVB
WMO

Chương trình Môi trường của LHQ
Công ước khung của LHQ về BĐKH
Vùng ven biển
Tổ chức Khí tượng thế giới

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

GVHD: Ths. Kim Oanh Na

SVTH: Trần Văn Khánh

Pháp Luật Về Biến Đổi Khí Hậu
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

MỤC LỤC
Trang
LỜI MỞ ĐẦU ........................................................................................ 1
CHƯƠNG 1. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU ............ 2
1.1. Khái Niệm Biến Đổi Khí Hậu ............................................................... 2
1.2. Nguyên Nhân Chính Và Các biểu Hiện Chủ Yếu Của Biến Đổi
Khí Hậu.......................................................................................................... 3
1.3. Những Ảnh Hưởng Phổ Biến Của Biến Đổi Khí Hậu ............................ 4
1.3.1. Ảnh hưởng đến sức khỏe con người ................................................. 4
1.3.2. Ảnh hưởng đến nền kinh tế xã hội .................................................... 5
1.3.3. Hiệu ứng nhà kính ............................................................................ 7
1.3.4. Thủng tầng ozon ............................................................................... 7
1.3.5. Mưa acid .......................................................................................... 8
1.3.6. Cháy rừng ........................................................................................ 9
1.3.7. Băng tan và mực nước biển dâng .....................................................10
1.3.8. Hạn hán và sa mạc hóa ....................................................................11
1.3.9. Bão và lũ lụt ....................................................................................12
1.3.10. Giảm đa dạng sing học .................................................................13
1.4. Ảnh Hưởng Của Biến Đổi Khí Hậu Đến Việt Nam ...............................14
1.4.1. Sức khỏe cộng đồng ........................................................................14
1.4.2. Nền kinh tế xã hội ...........................................................................14
1.4.3. Tài nguyên nước và tài nguyên đất ..................................................15
1.4.4. Nông nghiệp ....................................................................................16
1.4.5. Rừng và đa dạng sinh học ................................................................17
1.4.6. Vùng ven biển .................................................................................18
1.4.7. Thiên tai và nước biển dâng.............................................................19

CHƯƠNG 2. PHÁP LUẬT QUỐC TẾ VÀ VIỆT NAM VỀ
BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU ........................................................................... 21
2.1. Pháp Luật Quốc Tế Về Biến Đổi Khí Hậu ............................................21

2.1.1. Công ước Geneva 1979 về kiểm soát ô nhiễm không khí tầm xa .....23
2.1.2. Hiệp ước Vienna 1985 và Nghị định thư Montreal 1987 về
bảo vệ tầng ôzôn ........................................................................................24
2.1.3. Công ước khung của Liên Hợp Quốc 1992 và Nghị định thư
Kyoto 1997 về biến đổi khí hậu..................................................................26
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

GVHD: Ths. Kim Oanh Na

SVTH: Trần Văn Khánh

Pháp Luật Về Biến Đổi Khí Hậu
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2.1.4. Công ước đa dạnh sinh học 1992 của Liên Hợp Quốc và
Nghị định thư Cartagena về an toàn sinh học ............................................29
2.1.5. Công ước chống sa mạc hóa của Liên Hợp Quốc 1992 ..................31
2.1.6. Hiệp định ASEAN về kiểm soát khói mù xuyên biên giới 2002.......31
2.2. Pháp Luật Việt Nam Về Biến Đổi Khí Hậu...........................................32
2.2.1. Các cơ quan đầu mối về biến đổi khí hậu ....................................... 33
2.2.2. Các quy định về cơ chế phát triển sạch ............................................35
2.2.3. Luật Bảo vệ Môi trường 2005 .........................................................38
2.2.4. Luật Đa dạng sinh học 2008 ............................................................40
2.2.5. Nghị định số 04/2009 NĐ-CP ngày 14/1/ 2009 về ưu đãi, hỗ trợ
hoạt động bảo vệ môi trường ......................................................................41
2.2.6. Nghị định số 117/2009/NĐ-CP về xử lý vi phạm hành chính
trong lĩnh vực bảo vệ môi trường ...............................................................42

CHƯƠNG 3. NHỮNG TỒN TẠI CỦA PHÁP LUẬT VỀ

BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU VÀ MỘT SỐ KIẾN NGHỊ ................................ 45
3.1. Tính Thực Thi Của Điều Ước Quốc Tế Về Biến Đổi Khí Hậu ..............45
3.2. Tính Thực Thi Của Pháp Luật Việt Nam Về Biến Đổi Khí Hậu ............47

KẾT LUẬN .......................................................................................... 49
TÀI LIỆU THAM KHẢO..................................................................... 50

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

GVHD: Ths. Kim Oanh Na

SVTH: Trần Văn Khánh

Pháp Luật Về Biến Đổi Khí Hậu
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

LỜI MỞ ĐẦU
1. Lý Do Chọn Đề Tài
Các hoạt động của con người trong nhiều thập kỷ gần đây đã làm tăng đáng kể những
tác nhân gây hiệu ứng nhà kính làm trái đất nóng dần lên, từ đó gây ra hàng loạt những
thay đổi bất lợi của môi trường tự nhiên. Nếu chúng ta không có những hành động kịp
thời nhằm hạn chế, giảm thiểu và thích nghi, hậu quả đem lại sẽ vô cùng thảm khốc.
Ngày nay biến đổi khí hậu đã trở thành vấn đề cấp bách đối với toàn nhân loại, việc tìm
hiểu bản chất, nguyên nhân của biến đổi khí hậu để có biện pháp hạn chế, thích ứng và
tìm ra hướng đi mới trong tương lai có ý nghĩa hết sức quan trọng. Một trong những giải
pháp mang tính chiến lược cho vấn đề biến đổi khí hậu là xây dựng luật pháp bảo vệ môi
trường, điều chỉnh các hoạt động gây bất lợi đến môi trường nhằm giảm thiểu các tác
nhân ngây biến đổi khí hậu trong hiện tại và xây dựng các chính sách định hướng phát
triển bền vững trong tương lai. Đề tài (Pháp Luật Về Biến Đổi Khí Hậu) được chọn

nhằm nghiên cứu về hiện tượng biến đổi khí hậu, luật pháp và những tồn tại từ đó đưa ra
một số kiến nghị. Đối với bản thân việc nghiên cứu đề tài này sẽ hữu ích cho việc tham
gia nghiên cứu, làm việc trong các dự án phát triển bền vững sau khi tốt nghiệp.
2. Mục Tiêu Nghiên Cứu
Việc nghiên cứu đề tài này với mục tiêu tìm hiểu, tổng hợp và nhận xét các văn bản
pháp lý liên quan đến vấn đề biến đổi khí hậu quốc tế và Việt Nam trên cơ sở đó tìm ra
các điểm còn bất cập so với thực tại của luật pháp về biến đổi khí hậu, từ đó có thể đưa
ra các kiến nghị giải pháp.
3. Phạm Vi Và Phương Pháp Nghiên Cứu
Nghiên cứu các lĩnh vực về biến đổi khí hậu và môi trường có liên quan, luật pháp về
biến đổi khí hậu. Sử dụng phương pháp tổng hợp, phương pháp thu thập tài liệu, và
nghiên cứu tài liệu trên sách vở.
4. Kết Cấu Của Luận Văn
Mục các từ viết tắt.
Mục lục.
Lời mở đầu.
Chương 1: Khái Quát Chung Về Biến Đổi Khí Hậu.
Chương 2: Pháp Luật Quốc Tế Và Việt Nam Về Biến Đổi Khí Hậu.
Chương 3: Những Tồn Tại Của Pháp Luật Về Biến Đổi Khí Hậu Và Một Số Kiến Nghị.
Kết luận.
Tài liệu tham khảo.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1
GVHD: Ths. Kim Oanh Na
SVTH: Trần Văn Khánh

Pháp Luật Về Biến Đổi Khí Hậu
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

CHƯƠNG 1
KHÁI QUÁT CHUNG VỀ BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU
1.1. Khái Niệm Biến Đổi Khí Hậu
Lúc ban đầu, hâm nóng toàn cầu được dùng để chỉ một hiện tượng khí hậu, qua đó,
nhiệt độ của khí quyển có khuynh hướng tăng dần lên sau khi trái đất trải qua “thời tiểu
băng giá” từ cuối thế kỷ 14 cho đến đầu thế kỷ 19. Nhưng mãi đến năm 1824, hiện tượng
nầy mới được nhà toán học Pháp Jean Baptiste Joseph Fourier khám phá và giải thích.
Ông cho rằng khí quyển trái đất ngăn chận bức xạ mặt trời rồi phản chiếu trở lại trái đất.
Ðến cuối thế kỷ 19, lý thuyết của Fourier được gọi là “ảnh hưởng nhà kính” khi Svante
Arrhenius, một khoa học gia được trao giải Nobel, dùng danh từ nầy để giải thích vì sao
CO2 ngăn chận nhiệt trong khí quyển trái đất và kết luận rằng ảnh hưởng trái đất và kết
luận rằng ảnh hưởng nhà kính là nguyên nhân khiến cho các thời kỳ băng giá chấm dứt.
Nhưng lý thuyết Arrhenius đã bị nhiều khoa học gia bác bỏ trong thập niên 1960, sau khi
nhà vật lý địa cầu Milutin Milankovitch liên kết việc thay đổi khí hậu với sự thay đổi quỹ
đạo của trái đất. Vào thập niên 1950, khoa học gia tài tử (amateur scientist) G.S.
Callendar khuyến cáo rằng ảnh hưởng nhà kính có thật và đang tác động mạnh mẽ lên
khí quyển trái đất. Khuyến cáo của ông, được gọi là “ảnh hưởng Callendar”, thúc đẩy
việc nghiên cứu về hâm nóng toàn cầu. Trong nhiều thập niên sau đó, khoa học gia thế
giới đã tìm cách đo đạc khí hậu trái đất chính xác hơn và thiết lập nhiều mô hình toán để
phân tích nhiệt độ toàn cầu. Những nỗ lực nầy khiến cho nhiều người tin rằng các hoạt
động của con người có ảnh hưởng mạnh mẽ lên môi trường, nhất là sau khi các nghiên
cứu khoa học tiên đoán rằng gia tăng việc phóng thích CO2, do gia tăng việc sử dụng
nhiên liệu hóa thạch, có khả năng làm bùng nổ hiện tượng hâm nóng toàn cầu. Và kể từ
đó, “hâm nóng toàn cầu” đồng nghĩa với “hâm nóng toàn cầu do con người gây ra.” Mãi
đến năm 1979, nỗ lực quốc tế nhằm đối phó với hiện tượng hâm nóng toàn cầu mới thực
sự bắt đầu qua Hội nghị Khí hậu Thế giới (World Climate Conference) do Tổ chức Khí
tượng Thế giới (World Meteorological Organization (WMO)) tổ chức. Hội nghị kêu gọi
hợp tác toàn cầu trong việc tìm hiểu xu hướng khí hậu toàn cầu trong tương lai để hoạch
định việc phát triển xã hội loài người1.
Ngày nay biến đổi khí hậu đã trở thành vấn đề cấp bách của toàn nhân loại và cụm từ

“Biến đổi khí hậu” xuất hiện khắp nơi trên thế giới và trong nhiều lĩnh vực, nhiều tổ chức
tổ chức nghiên cứu biến đổi khí hậu đã được thành lập và biến đổi khí hậu đã được phổ
biến rộng rải trong xã hội tuy có nhiều cách hiểu khác nhau về biến đổi khí hậu nhưng

1

Biến Đổi Khí Hậu Và Năng Lượng-Nguyễn Thọ Nhân-Nxb Tri Thức 2009 trang 25-26

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------2
GVHD: Ths. Kim Oanh Na
SVTH: Trần Văn Khánh

Pháp Luật Về Biến Đổi Khí Hậu
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

nhìn chung xã hội đã nhận thấy rằng những ảnh hưởng bất lợi của biến đổi khí hậu là một
vấn đề thời sự.
Theo quan điểm của tổ chức khí tượng thế giới (WMO) thì “biến đổi khí hậu là sự vận
động bên trong hệ thống khí hậu, do những thay đổi kết cấu hệ thống hoặc trong mối
quan hệ tương tác giữa các thành phần của nó do các ngoại lực hoặc do hoạt động của
con người”.
Về mặt luật học, Theo Công ước khung về thay đổi khí hậu của Liên Hợp Quốc thì
“Biến đổi khí hậu nghĩa là thay đổi của khí hậu được quy cho trực tiếp hoặc gián tiếp
do hoạt động của con người làm thay đổi thành phần của khí quyển toàn cầu và sự
thay đổi này được cộng thêm vào khả năng biến động tự nhiên của khí hậu quan sát
được trong những thời kỳ có thể so sánh được”2.
1.2. Nguyên Nhân Chính Và Các biểu Hiện Chủ Yếu Của Biến Đổi Khí Hậu
Nguyên nhân chính làm biến đổi khí hậu Trái đất là do sự gia tăng các hoạt động tạo ra
các chất thải khí nhà kính, các hoạt động khai thác quá mức các bể hấp thụ khí nhà kính

như sinh khối, rừng, các hệ sinh thái biển, ven bờ và đất liền khác3.
Khí hậu trái đất được giữ ổn định nhờ sự cân bằng và ổn định cán cân bức xạ mặt trời.
Sự ổn định đó có được là nhờ sự ổn định các thành phần quan trọng trong khí quyển đặc
biệt là các loại khí có khả năng bức xạ và phản xạ bức xạ mặt trời các bước sóng khác
nhau. Thành phần quan trọng trong khí quyển có khả năng bức xạ và phản xạ bức xạ đó
là khí nhà kính. Là các loại khí trong suốt đối với các bức xạ sóng ngắn nhưng có khả
năng phản xạ và ngăn cản bức xạ sóng dài.
Các loại khí nhà kính chủ yếu bao gồm:
CO2(cacbonic) là nguồn khí nhà kính chủ yếu do con người gây ra trong khí quyển
CO2 sinh ra từ các hoạt động công nghiệp như sản xuất xi măng và cán thép, sử dụng
nhiên liệu hóa thạch (than, dầu, khí);
CH4(mêtan) sinh ra từ các bãi rác, và hoạt động khai thác than, dầu khí so với CO2,
CH4 có mức độ gây hại cho môi trường gấp 21 lần;
N2O(NitrousOxide) phát thải từ phân bón và các hoạt động công nghiệp, oxid
nitrous được dùng làm nhiên liệu phóng tên lửa, làm nhiên liệu đẩy nhanh xe hơi đặc
biệt các loại xe đua, và sử dụng trong nhiều loại thuốc gây tê. N2O có mức độ độc
hại với môi trường gấp 310 lần CO2;
HFCs(hydrofluorocarbons) thải ra trong quá trình sản xuất chất bán dẫn, có mức độ
độc hại cho môi trường gấp 140-11.700 lần so với CO2;

2
3

Công ước khung của Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu 1992, điều 1, mục 2
Biến đổi khí hậu-Trần Công Minh- NXB Đại học quốc gia Hà Nội 2007 Trang 14

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------3
GVHD: Ths. Kim Oanh Na
SVTH: Trần Văn Khánh

Pháp Luật Về Biến Đổi Khí Hậu
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

PFCs(Pezpluoro Cacbons) thải ra trong quá trình sản xuất nhôm, làm sạch chất bán
dẫn, chất làm lạnh và chất tạo bọt, có mức độ nguy hại cho môi trường gấp 6.500 9.200 lần so với CO2;
SH6 (Sulphur Hexafluoride) thải ra trong quá trình sản xuất ô tô, có mức độ gây hại
với môi trường gấp 23.900 lần so với CO24.
Các biểu hiện chủ yếu của biến đổi khí hậu bao gồm:
Sự nóng lên của khí quyển và Trái Đất nói chung;
Sự thay đổi thành phần và chất lượng khí quyển có hại cho môi trường sống của con
người và các sinh vật sống trên Trái Đất;
Sự dâng cao mực nước biển do tan băng dẫn tới sự ngập úng ở các vùng đất thấp, các
đảo nhỏ trên biển;
Sự di chyển của các đới khí hậu tồn tại hàng nghìn năm trên các vùng khác nhau của
Trái Đất, dẫn tới nguy cơ đe dọa sự sống của các sinh vật, các hệ sinh thái và các
hoạt động bình thường khác của con người;
Sự thay đổi cường độ hoạt động của quá trình hoàn lưu khí quyển, chu trình tuần
hoàn nước trong tự nhiên và các chu trình sinh địa hóa khác;
Sự thay đổi năng suất sinh học của các hệ sinh thái, chất lượng và thành phần của
thủy quyển, sinh quyển, thạch quyển, thổ nhưỡng quyển.
1.3. Những Ảnh Hưởng Phổ Biến Của Biến Đổi Khí Hậu
1.3.1. Ảnh hưởng đến sức khỏe con người
Kết quả nghiên cứu về tác động của biến đổi khí hậu đối với con người do Tổ chức
Global Humanitarian Forum của cựu tổng Thư ký LHQ Kofi Annan vừa công bố cho
biết, hiện nay, biến đổi khí hậu đã cướp đi mạng sống của 300.000 người mỗi năm và
ảnh hưởng đến cuộc sống của 300 triệu người trên trái đất do tác động từ những đợt năng
nóng, lũ lụt và cháy rừng gây ra. - Hàng triệu người sống trong các khu nhà ổ chuột trở
thành nạn nhân tiềm tàng của các cơn bão hoặc cuồng phong. Cơn bão Katrina đã làm
thiệt mạng 1850 người ở Mỹ, còn cơn bão Nargis đã lấy đi sinh mạng của gần 150.000

người ở Birma5.
Theo ước tính chỉ trong năm 2003 các đợt nóng bất thường ở châu Âu đã làm hơn
70.000 người chết. Đến năm 100 nhiệt độ mùa hè tại đông bắc Ấn Độ và Australia sẽ
vượt quá 50 độ C.Tại tây nam và nam châu Âu, nhiệt độ sẽ lên tới 40 độ C. Ước tính, các
hậu quả về sức khỏe do sự nóng lên toàn cầu gây ra bệnh tật hoặc tử vong đối với dân
châu Phi sẽ khắc nghiệt hơn 500 lần so với dân châu Âu.
4

/> />
5

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------4
GVHD: Ths. Kim Oanh Na
SVTH: Trần Văn Khánh

Pháp Luật Về Biến Đổi Khí Hậu
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Các nhà khoa học ước tính rằng sự tăng nhiệt độ lên 1 độ C sẽ khiến cho năng lực sản
xuất lương thực giảm tới 17%. Do vậy, giá lương thực sẽ tăng cao và nạn đói sẽ gia tăng
ở các quốc gia hiện đang phải đối mặt với những vấn đề này. Ngày nay có một tỷ người
đang thiếu dinh dưỡng. Nếu như xuất hiện bùng nổ dân số ở Trung Quốc hay Ấn Độ vào
cuối thế kỷ này thì một nửa dân số thế giới có thể lâm vào tình trạng thiếu ăn.
Những căn bệnh hiện nay đang hoành hành chủ yếu tại các khu vực nhiệt đới và cận
nhiệt đới như sốt rét, viêm màng não, sốt xuất huyết.. sẽ lan rộng ra trên phạm vi toàn
cầu. Đến năm 2080 số người mắc bệnh sốt rét sẽ tăng thêm từ 260 đến 320 triệu người.
Sẽ có 6 triệu người mắc bệnh sốt xuất huyết ( hiện tại con số này là 3,5 triệu người).
Điều này đòi hỏi phải có sự tổ chức lại hệ thống chăm sóc sức khỏe, trong đó có huấn
luyện nhân viên y tế để họ có thể đối phó với những căn bệnh nguy hiểm nói trên. Đến

năm 2020 trên 250 triệu dân châu Phi sẽ không được đáp ứng đầy đủ nhu cầu về nước
sạch . Việc thiếu nước làm gia tăng các bệnh truyền nhiễm và các bệnh về đường hô hấp.
Tổ chức WaterAid từng thông báo rằng bệnh tả do thiếu vệ sinh và thiếu nước sạch là
nguyên nhân làm gia tăng tỷ lệ tử vong ở trẻ em và tỷ lệ này còn cao hơn tỷ lệ tử vong do
AIDS, sốt rét và lao cộng lại. Trên thế giới hiện có khoảng 1,5 tỷ người không tiếp cận
được với nguồn nước sạch.
1.3.2. Ảnh hưởng đến nền kinh tế xã hội
Tất cả các nước đều bị tác động của BĐKH, nhưng những nước bị tác động đầu tiên
và nhiều nhất lại là những nước và cộng đồng dân cư nghèo nhất, mặc dù họ đóng góp ít
nhất vào nguyên nhân BĐKH. Tuy nhiên, hiện tượng thời tiết bất thường, bao gồm lũ lụt,
hạn hán, bão tố... cũng đang gia tăng ngay cả ở các nước giàu. Nếu không thay đổi tư
duy về đầu tư hiện nay và trong những thập niên tới, thì chúng ta có thể gây ra những
nguy cơ đổ vỡ lớn về kinh tế và xã hội ở một quy mô tương tự những đổ vỡ liên quan tới
cuộc đại chiến thế giới và suy thoái kinh tế trong nửa đầu thế kỷ XX. Khi đó sẽ rất khó
khăn để đảo ngược được những gì có thể xảy ra. Chi phí thực hiện hành động ứng phó và
thích ứng với BĐKH giữa các lĩnh vực, các ngành trong một quốc gia hoặc giữa các
nước trên thế giới không giống nhau. Các nước phát triển phải chịu trách nhiệm cắt giảm
khí thải ở mức 60% đến 80% vào năm 2050, các nước đang phát triển cũng phải có
những hành động thiết thực và đáng kể đóng góp vào việc hạn chế thải khí gây hiệu ứng
nhà kính phù hợp với điều kiện mỗi nước. Tuy nhiên, các nước đang phát triển không thể
tự mình phải gánh chịu những khoản chi phí để thực hiện những hành động này6.

6

Ngân hàng thế giới, 2008. Thành phố thích ứng với khí hậu: Cẩm nang giảm nhẹ khả năng bị tổ thương trước

thiên tai. NXB. Văn hóa-Thông tin. Hà nội. Trang 15

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------5
GVHD: Ths. Kim Oanh Na

SVTH: Trần Văn Khánh

Pháp Luật Về Biến Đổi Khí Hậu
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Những tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu có thể làm thay đổi tốc độ tăng trưởng
và phát triển. Sử dụng những kết quả từ các mô hình kinh tế chính thống, ông N.Xten
(Nicholas Stern), tác giả của Báo cáo đánh giá tổng quan "Nghiên cứu kinh tế về biến đổi
khí hậu" đã ước tính rằng, nếu chúng ta không hành động, tổng chi phí và rủi ro chung do
BĐKH gây ra có thể tương đương với việc mất ít nhất 5% GDP toàn cầu/năm. Con số
thiệt hại có thể tăng lên tới 20% GDP hoặc cao hơn nếu một loạt những rủi ro và tác
động không được xem xét tới. Trái lại, chi phí cho hoạt động giảm thiểu lượng khí thải
gây hiệu ứng nhà kính nhằm tránh những tác động tồi tệ nhất của BĐKH gây ra có thể
chỉ chiếm khoảng 1% GDP toàn cầu/năm.
Hành động ứng phó với BĐKH cũng sẽ tạo ra nhiều cơ hội kinh doanh đáng kể vì có
những thị trường mới được tạo ra cho các công nghệ năng lượng, hàng hóa và dịch vụ ít
thải ra CO2. Những thị trường này có thể phát triển với mức trị giá hàng trăm tỉ
USD/năm và cơ hội việc làm từ đó mở rộng tương ứng. Vấn đề còn lại chỉ là việc tận
dụng cơ hội này như thế nào ở mỗi nước, nhất là các nước đang phát triển. Thực tế có
nhiều phương án cắt giảm lượng khí thải như: tăng hiệu quả sử dụng năng lượng, thay
đổi nhu cầu trong sưởi ấm và vận tải sạch, nhất là thông qua việc áp dụng các công nghệ,
kỹ thuật sản xuất điện năng. Ngoài ra, một số ngành như ngành năng lượng toàn thế giới
phải cắt giảm ít nhất 60% sự phụ thuộc vào năng lượng có chứa CO2 vào năm 2050 để
sự tích tụ CO2 trong bầu khí quyển ổn định ở mức 550 ppm. Ngành giao thông vận tải
cũng cần giảm nhiều lượng khí thải bằng việc tăng cường sử dụng nhiên liệu mới thân
thiện với môi trường như bio-diezel, hydro, pin mặt trời, Ethanol...7
Nhận thức rõ về BĐKH, nhiều nước và khu vực đã và đang hành động bằng những
chính sách cụ thể với hy vọng giảm một lượng đáng kể khí thải gây hiệu ứng nhà kính,
trong đó nổi bật là Liên minh châu Âu, Mỹ và Trung Quốc. Công ước khung của Liên

hợp quốc về BĐKH và Nghị định thư Kyoto là cơ sở cho hợp tác quốc tế bên cạnh những
mối quan hệ đối tác và sự tiếp cận khác. Tuy nhiên, những hành động này còn ít và do
các nước đang phải đối mặt với nhiều bối cảnh khác nhau khi có sự khác biệt về cách
tiếp cận trong việc giải quyết vấn đề BĐKH, nên nếu chỉ là những hành động đơn lẻ của
từng nước thì chưa đủ dù là nước lớn hay nước nhỏ bởi đó mới chỉ là một phần của vấn
đề mang tính toàn cầu. Vì vậy, cần xây dựng những mục tiêu dài hạn được cộng đồng
quốc tế chia sẻ và những khuôn khổ quốc tế để giúp từng nước đóng góp phần của mình
nhằm đạt được mục tiêu chung.

7

/>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------6
GVHD: Ths. Kim Oanh Na
SVTH: Trần Văn Khánh

Pháp Luật Về Biến Đổi Khí Hậu
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1.3.3. Hiệu ứng nhà kính
Kết quả của sự trao đổi không cân bằng về năng lượng giữa trái đất với không gian
xung quanh, dẫn đến sự gia tăng nhiệt độ của khí quyển trái đất được gọi là Hiệu ứng nhà
kính. Hiệu ứng nhà kính, dùng để chỉ hiệu ứng xảy ra khi năng lượng bức xạ của tia sáng
mặt trời, xuyên qua các cửa sổ hoặc mái nhà bằng kính, được hấp thụ và phân tán trở lại
thành nhiệt lượng cho bầu không gian bên trong, dẫn đến việc sưởi ấm toàn bộ không
gian bên trong chứ không phải chỉ ở những chỗ được chiếu sáng8.
Khi ánh sáng mặt trời chiếu vào Trái Đất, một phần được Trái Đất hấp thu và một
phần được phản xạ vào không gian. các khí nhà kính có tác dụng giữ lại nhiệt của mặt
trời, không cho nó phản xạ đi, nếu các khí nhà kính tồn tại vừa phải thì chúng giúp cho

nhiệt độ Trái Đất không quá lạnh nhưng nếu chúng có quá nhiều trong khí quyển thì kết
quả là Trái Đất nóng lên.
Biến đổi khí hậu và hiệu ứng nhà kính là hai hiện tượng tách biệt nhưng thực tế lại
có có mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Hiệu ứng nhà kính là một hiện tượng tự nhiên có tác
dụng duy trì nhiệt độ trên bề mặt trái đất. Nếu như không có hiệu ứng nhà kính hẳn khí
hậu trái đất sẽ trở lên lạnh lẽo hơn. Còn hiện tượng toàn cầu ấm lên, như trong hoàn cảnh
hiện nay, là để chỉ việc nhiệt độ tòan cầu bị tăng lên bởi các họat động do con người gây
ra như : sản xuất công nghiệp, nông nghiệp, cách sinh họat… Ngược lại chính những
hoạt động này lại tác động hiệu ứng nhà kính làm trầm trọng thêm quá trình biến đổi khí
hậu.
1.3.4. Thủng tầng ozon
Ozon là một chất khí có trong thiên nhiên, nằm trên tầng cao khí quyển của Trái đất,
ở độ cao khoảng 25km trong tầng bình lưu, gồm 3 nguyên tử oxy (03), hấp thụ phần lớn
những tia tử ngoại từ Mặt trời chiếu xuống gây ra các bệnh về da. Chất khí ấy tập hợp
thành một lớp bao bọc quanh hành tinh thường được gọi là tầng Ozon. Lớp ozon ngăn
cản phần lớn các tia cực tím có hại không cho xuyên qua bầu khí quyển Trái đất. Tầng
ozon như lớp áo choàng bảo vệ Trái đất trước sự xâm nhập và phá hủy của tia tử ngoại.
Tầng ozon là lớp lọc bức xạ mặt trời, một phần lớp lọc này bị mất sẽ làm cho bề mặt Trái
đất nóng lên. Chiếc áo choàng quý giá ấy bị "rách" cũng có nghĩa sự sống của muôn loài
sẽ bị đe dọa.
Tầng ôzôn bao quanh trái đất ở độ cao từ 15-35 km có tính năng hấp thụ hầu hết các
tia cực tím từ mặt trời. Đầu những năm 1970, các nhà khoa học phát hiện thấy tầng ôzôn
đã bị suy giảm, đặc biệt tại vùng Nam cực. Mức độ suy giảm tầng ôzôn kéo dài liên tục.
Đến giữa những năm 1990 lỗ thủng tần ôzôn ở Nam cực đã có diện tích trên 28 triệu ki8

/>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------7
GVHD: Ths. Kim Oanh Na
SVTH: Trần Văn Khánh

Pháp Luật Về Biến Đổi Khí Hậu
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

lô-mét vuông, lớn hơn diện tích toàn bộ Châu Âu đồng thời xuất hiện lỗ thủng tầng ôzôn
ở Bắc cực và bắt đầu lan rộng xuống các vĩ độ thấp. Thủ phạm phá huỷ tầng ôzôn là các
hoá chất nhân tạo, gồm Cholorofluorocarbon (gọi tắt là CFC), halon,
hydroclorofluorocarbon (HCFC), mythyl bromide và một số chất khác. Các chất này
được gọi là các chất phá huỷ tầng ôzôn (ODS). Các hoá chất nói trên được sử dụng phổ
biến trong nhiều lĩnh vực như: điện lạnh, chế tạo vật liệu xốp, phòng cháy chữa cháy, y
tế, công nghệ điện tử, bảo quản nông sản...9 Tầng ôzôn suy giảm sẽ dẫn đến tăng lượng
bức xạ tia cực tím xuống trái đất và gây hậu quả nặng nề. Tia cực tím gây ung thư da và
hình thành những nếp nhăn khiến con người trở nên già hơn, gây đục thuỷ tinh thể và có
thể dẫn tới mù loà. Tia cực tím cũng làm suy giảm hệ miễn dịch tự nhiên của cơ thể
người.
1.3.5. Mưa acid
Mưa acid là mưa có tính acid do một số chất khí hòa tan trong nước mưa tạo thành
các acid khác nhau. Trong tự nhiên, mưa có tính acid chủ yếu vì trong nước mưa có CO2
hòa tan và có độ pH dưới 5. Là sự lắng đọng thành phần axít trong những cơn mưa,
sương mù, tuyết, băng, hơi nước… Nguyên nhân của hiện tượng mưa axit là sự gia tăng
năng lượng oxit của lưu huỳnh và nitơ ở trong khí quyển do hoạt động của con người gây
nên. Ôtô, nhà máy nhiệt điện và một số nhà máy khác khi đốt nhiên liệu đã xả khí SO2
vào khí quyển. Nhà máy luyện kim, nhà máy lọc dầu cũng xả khí SO2. Trong khí xả,
ngoài SO2 còn có khí NO được không khí tạo nên ở nhiệt độ cao của phản ứng đốt nhiên
liệu. Các loại nhiên liệu như than đá, dầu khí mà chúng ta đang dùng đều có chứa S và N.
Khi cháy trong môi trường không khí có thành phần O2, chúng sẽ biến thành SO2 và
NO2, rất dễ hòa tan trong nước. Trong quá trình mưa, dưới tác dụng của bức xạ môi
trường, các oxid này sẽ phản ứng với hơi nước trong khí quyển để hình thành các acid
như H2SO4, acid Sunfur, acid Nitric. Chúng lại rơi xuống mặt đất cùng với các hạt mưa
hay lưu lại trong khí quyển cùng mây trên trời. Chính các acid này đã làm cho nước mưa

có tính acid10.
Mưa acid ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến các ao hồ và hệ thủy sinh vật. Mưa
acid rơi trên mặt đất sẽ rửa trôi các chất dinh dưỡng trên mặt đất và mang các kim loại
độc xuống ao hồ. Ngoài ra vào mùa xuân khi băng tan, acid (trong tuyết) và kim loại
nặng trong băng theo nước vào các ao hồ và làm thay đổi đột ngột pH trong ao hồ, hiện
tượng này gọi là hiện tượng "sốc" acid vào mùa Xuân. Các thủy sinh vật không đủ thời
gian để thích ứng với sự thay đổi này. Thêm vào đó mùa Xuân là mùa nhiều loài đẻ trứng
và một số loài khác sống trên cạn cũng đẻ trứng và ấu trùng của nó sống trong nước
9

/> />
10

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------8
GVHD: Ths. Kim Oanh Na
SVTH: Trần Văn Khánh

Pháp Luật Về Biến Đổi Khí Hậu
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

trong một thời gian dài, do đó các loài này bị thiệt hại nặng. Acid sulfuric có thể ảnh
hưởng đến cá theo hai cách: trực tiếp và gián tiếp. Acid sulfuric ảnh hưởng trực tiếp đến
khả năng hấp thụ oxy, muối và các dưỡng chất để sinh tồn. Đối với các loài cá nước ngọt
acid sulfuric ảnh hưởng đến quá trình cân bằng muối và khoáng trong cơ thể chúng. Các
phân tử acid trong nước tạo nên các nước nhầy trong mang của chúng làm ngăn cản khả
năng hấp thu oxygen của các làm cho cá bị ngạt. Việc mất cân bằng muối Canxi làm
giảm khả năng sinh sản của cá, trứng của nó sẽ bị hỏng ... và xương sống của chúng bị
yếu đi11.
Một trong những tác hại nghiêm trọng của mưa acid là các tác hại đối với thực vật

và đất. Khi có mưa acid, các dưỡng chất trong đất sẽ bị rửa trôi. Các hợp chất chứa nhôm
trong đất sẽ phóng thích các ion nhôm và các ion này có thể hấp thụ bởi rễ cây và gây
độc cho cây. Như đã nói ở trên, không phải toàn bộ SO2 trong khí quyển được chuyển
hóa thành acid sulfuric mà một phần của nó có thể lắng đọng trở lại mặt đất dưới dạng
khí SO2. Khi khí này tiếp xúc với lá cây, nó sẽ làm tắt các thể soma của lá cây gây cản
trở quá trình quang hợp12.
1.3.6. Cháy rừng
Khí hậu ấm lên, làm quá trình tan chảy băng diễn ra sớm hơn và hậu quả là mùa hè
trở nên khô hanh hơn, là yếu tố chính dẫn đến hàng loạt các vụ cháy rừng trên diện rộng.
Tuyết bắt đầu tan sớm vào mùa xuân trong khi lượng mưa ngày một giảm. Sự kết hợp
này là điều kiện thuận lợi để cháy rừng xảy ra trên phạm vi rộng hơn. Các tổ chức bảo vệ
môi trường cảnh báo, thay đổi khí hậu sẽ khiến cháy rừng xảy ra thường xuyên hơn.
Ngoài những dữ liệu về nhiệt độ, lưu lượng dòng chảy và mức độ tan chảy băng, các nhà
nghiên cứu cũng khảo sát sự thay đổi tập quán canh tác đất trồng và quản lý rừng nhưng
nhận thấy đây là các yếu tố thứ yếu làm tăng đột biến các vụ cháy rừng. Các nhà chuyên
môn thừa nhận cháy rừng vẫn là một hiện tượng phức tạp và ở nhiều khu vực trên thế
giới con người vẫn là tác nhân chính, chẳng hạn như nông dân đốt rừng làm nương rẫy
hay những kẻ cố ý gây hỏa hoạn. Trong khi đó, các yếu tố khác cũng có xu hướng làm
tăng nguy cơ cháy rừng. Thời tiết ấm lên ở phương Bắc cũng kích thích sự hình thành
sấm sét, tác nhân quan trọng gây cháy.
Theo Johann Goldammer - giám đốc Trung tâm theo dõi cháy rừng toàn cầu thuộc
Đại học Freiburg (Đức), các khu rừng ở Bắc bán cầu có thể có mối quan hệ quyết định
đến số phận của môi trường toàn cầu do rừng và đất rừng ở đây có chứa than bùn chiếm
khoảng 1/3 lượng carbon tích trữ trong Trái đất. Các đám cháy rừng và than bùn giải
11

Giáo Trình Hoá Học Môi Trường-Nguyễn Văn Hải. PGS.TS. Đặng Đình Bạch-Nhà xuất bản: Nxb KHKT 2006.
Trang 30
12
Giáo Trình Hoá Học Môi Trường-Nguyễn Văn Hải. PGS.TS. Đặng Đình Bạch-Nhà xuất bản: Nxb KHKT 2006

trang 56

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------9
GVHD: Ths. Kim Oanh Na
SVTH: Trần Văn Khánh

Pháp Luật Về Biến Đổi Khí Hậu
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

phóng carbon dioxide vào khí quyển, thúc đẩy quá trình ấm lên của khí hậu và khi đó sẽ
gia tăng các vụ cháy rừng. Như vậy biến đổi khí hậu và cháy rừng tác động qua lại với
nhau: các đám cháy rừng thải một lượng lớn carbon dioxide vào khí quyển làm trái đất
nóng dần lên, khí hậu ấm dần lên lại tác động các đám cháy rừng diễn ra nhiều hơn13.
1.3.7. Băng tan và mực nước biển dâng
Sự tan nhanh các lớp băng ở hai cực trái đất, biển băng và sông băng là những dấu
hiệu rõ nhất của hiện tượng trái đất ấm lên. Các nhà khoa học thế giới cảnh báo, băng
đang tan chảy nhanh hơn dự kiến trên toàn cầu từ các biển băng Bắc cực đến Nam cực và
các khu vực núi cao ở châu Á, châu Phi và Mỹ Latinh. Băng đang tan nhanh trên thế giới
Từ năm 1979, băng ở Nam cực mất đi trung bình hàng năm 3% và trong thập kỷ sau đó
lượng băng ở cực này đã giảm tới 11%. Các nhà khoa học tại trường Đại học Oasinhtơn
và Cơ quan Khí quyển và Đại dương Mỹ cho biết từ năm 1978 đến năm 2007, lượng
băng từ 5 tuổi trở lên ở Nam cực đã giảm từ 57% xuống chỉ còn 7% và dự báo vào mùa
Hè năm 2037, lớp băng 1 triệu tuổi sẽ lộ diện. Vào năm 2015, Bắc cực hầu như không
còn băng trong mùa Hè đe dọa phá hủy hệ sinh thái đa dạng hiện là môi trường sống của
gấu trắng Bắc cực, hải cẩu và hải mã… Băng tan ở Bắc cực sẽ giải phóng một lượng
khổng lồ khí mêtan gây hiệu ứng nhà kính. Cơ quan giám sát các dòng sông băng thế
giới cho biết tốc độ tan băng của các dòng sông băng trên toàn cầu từ năm 1996 đến năm
2005 đã tăng gấp đôi. Các sông băng ở Himalaya đã giảm trung bình từ 10-60 mét mỗi
năm. Trước thảm họa băng tan đang ngày một rõ rệt, các chuyên gia đang tìm cách tìm

hiểu tác động qua lại giữa những sông băng và khí hậu, và trong chừng mực có thể, đưa
được ra dự báo tốc độ tan chảy của các sông băng. Mối quan tâm của họ hiện nay là liệu
khí hậu nóng lên ảnh hưởng đến lớp vỏ băng trên địa cầu thế nào, và nỗi lo lớn nhất nằm
ở Nam Cực bởi nơi đây chứa tới 90% lượng nước ngọt của Trái Đất. Sông băng càng tan
chảy thì càng đổ thêm nước ngọt ra biển, và những dòng nước lạnh giá đầy băng càng
tăng tốc hoà vào đại dương.
Một trong những hậu quả chủ yếu của hâm nóng toàn cầu là mực nước biển dâng cao
và mực nước biển đang dâng cao thậm chí nhanh hơn các khoa học gia dự đoán. Đây thật
sự là một vấn đề toàn cầu bởi vì một phần chính của nền văn minh thật ra ở trong vài mét
bên trên mực nước biển. Cho nên bất cứ hoặc mức nhỏ trong mực nước biển dâng cao
qua thời gian sẽ có ảnh hưởng rất lớn trên kinh tế thế giới và sự sinh kế của nhân loại.
Dựa vào phân tích mới nhất do toán Anh quốc-Phần Lan cùng hợp tác thực hiện, mực
nước biển hơn 2000 năm qua đã ổn định. Mức đo cho thấy mực nước biển dâng cao 2
phân vào thế kỷ 18 và 6 phân vào thế kỷ 19, nhưng rồi tăng bất ngờ và báo động với 19
13

/>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------10
GVHD: Ths. Kim Oanh Na
SVTH: Trần Văn Khánh

Pháp Luật Về Biến Đổi Khí Hậu
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

phân, hoặc hơn nửa bộ Anh trong thế kỷ vừa qua này. Điều này rất có thể là do lớp băng
đá tan chảy. Mực nước biển dâng cao toàn cầu trung bình được dự đoán tăng giữa 0,8
mét và 1,5 mét vào cuối thế kỷ. Mực nước biển dâng cao gần 1 mét sẽ đe dọa nhiều khu
vực ven biển nằm vùng thấp, cũng như các thành phố lớn như Luân Đôn, Nữu Ước và
Đông Kinh. Tiến sĩ Ron G. Prinn, Giáo sư Đại học MIT nói rằng nếu lớp hàn bằng của

lãnh nguyên ở phía bắc tan chảy có hơn 80 lần lưu lượng khí mêtan hàng năm hiện tại sẽ
thoát ra vào bầu khí quyển, và mức tăng bốn độ bách phân trong nhiệt độ toàn thế giới sẽ
có nghĩa là tăng năm mét trong mực nước biển14.
1.3.8. Hạn hán và sa mạc hóa
Tổ chức Khí tượng thế giới (WMO) đã cảnh báo nguy cơ hạn hán ngày càng thường
xuyên hơn, kéo dài hơn và trầm trọng hơn ở tất cả các nước và các khu vực trên thế giới
do biến đổi khí hậu. Báo cáo của Ủy ban liên chính phủ về BĐKH (IPCC) của Liên hợp
quốc đã khẳng định thế giới ngày càng có xu hướng bị hạn hán nhiều hơn với mức độ
ngày càng trầm trọng trong 25 năm qua. Những đợt hạn hán đáng chú ý ở châu Âu năm
2003, ở Australia năm 2009, ở Argentina năm 2008 và 2009... đã làm tăng mối lo ngại
của các nước về nguy cơ đối với sản xuất nông nghiệp, công nghiệp và đời sống con
người. Cơ quan khí tượng Australia cho biết việc kết hợp giữa các đợt gió nóng và hạn
hán lan rộng khắp các khu vực Đông và Nam Australia trong 5-10 năm qua là chưa từng
có trong lịch sử nước này. Các nhà khoa học chia hạn hán thành 3 loại khác nhau về khí
tượng, nông nghiệp và thủy học. Trong bối cảnh BĐKH hiện nay, các nhà khoa học cho
rằng cần có các hệ thống cảnh báo sớm và giám sát hiệu quả cả 3 loại hạn hán này trên
phạm vi toàn cầu với những chỉ số tiêu chuẩn mới, đồng thời phát triển các nguyên tắc
chỉ đạo mới để các nước thực hiện và hoàn thiện hệ thống cảnh báo sớm về hạn hán.
Giám đốc Chi nhánh dự báo và thích nghi thời tiết của WMO Mannava K. Sivakumar
nhấn mạnh hệ thống cảnh báo sớm hạn hán với những chỉ số tiêu chuẩn mới sẽ giúp các
cá nhân và cộng đồng đủ thời gian để hành động nhằm tránh tổn thất về con người và tài
sản cũng như giảm được sự tàn phá môi trường.
Sa mạc hóa là hiện tượng suy thoái đất đai ở những vùng khô hạn, bán khô hạn, vùng
ẩm nửa khô hạn, gây ra bởi sinh hoạt con người và biến đổi khí hậu. Phần lớn là do tác
động của con người từ khoảng 10.000 năm nay. Việc lạm dụng đất đai trong các ngành
chăn nuôi gia súc, canh tác ruộng đất, phá rừng,đốt đồng, trữ nước, khai giếng, biến đổi
khí hậu toàn cầu đã góp sức làm sa mạc hóa nhiều vùng trên trái đất. Hệ sinh thái ở vùng
ven rất dễ bị dao động bởi sinh hoạt con người như trong trường hợp chăn nuôi. Móng
guốc của loài mục súc thường nện chặt các tầng đất, làm giảm lượng nước thấm xuống
14

/>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------11
GVHD: Ths. Kim Oanh Na
SVTH: Trần Văn Khánh

Pháp Luật Về Biến Đổi Khí Hậu
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

các mạch nước ngầm. Những lớp đất trên thì chóng khô, dễ bị gió mưa xói mòn. Con
người còn gây nên nạn đốn cây lấy củi cùng động tác của các loài gia súc gặm cỏ làm hư
lớp rễ thảo mộc vốn quyện lớp đất xuống. Đất vì đó dễ tơi lên, chóng bị khô và biến
thành bụi. Hiện tượng này diễn ra ở những vùng ven sa mạc khi con người chuyển từ lối
sống du mục sang lối sống ngụ canh. Hiện tượng trái đất ấm dần lên cũng là một trong
những nguyên nhân gây ra những đợt hạn hán đặc biệt nghiêm trọng, có thể phá hủy
nhiều thảm thực vật không thể phục hồi. Ước tính 10 – 20% đất khô trên thế giới đã bị sa
mạc hóa15. Ảnh hưởng lớn nhất của nạn sa mạc hóa là nét đa dạng sinh thái bị suy giảm
và Tác động của hiện tượng cuốn bụi từ sa mạc Xa-ha-ra và gây bệnh hô hấp, đau mắt
cho những người dân ở tận này thật khôn lường, nó ảnh hưởng đến kinh tế, môi trường.
1.3.9. Bão và lũ lụt
Bão là hiện tượng gió mạnh kèm theo mưa rất lớn do có sự xuất hiện và hoạt động
của các khu áp thấp khơi sâu. Bão có nhiều tên gọi khác nhau tuỳ vào khu vực phát sinh:
bão hình thành trên Đại Tây Dương (hurricanes), bão hình thành trên Thái Bình Dương
(typhoons), bão hình thành trên Ấn Độ Dương (cyclones). Cấu tạo của một cơn bão gồm
các phần sau: mắt bão, thành mắt bão, dải mây và lớp mây ti dày đặc phía trên. Điều kiện
cơ bản để hình thành bão là nhiệt độ cao và những vùng dồi dào hơi nước: khi nhiệt độ
cao sẽ làm cho hơi nước bốc lên mạnh và bị đấy lên cao, tại khu vực đó 1 tâm áp thấp
hình thành. Do sự chênh lệch khí áp, không khí ở khu vực lân cận sẽ tràn vào. Tại tâm
bão (mắt bão) không khí chuyển từ trên xuống dưới, xung quanh tâm bão không khí bốc

mạnh lên cao ngưng tụ thành 1 bức tường mây dày đặc, tạo ra những cơn mưa cực lớn và
gió xoáy rất mạnh. Khi đi vào đất liền hoặc vùng biển lạnh ở các vĩ độ cao, bão mất
nguồn năng lượng bổ sung từ không khí nóng ẩm trên biển, cộng với đó là ảnh hưởng
của lực ma sát với mặt đất nên suy yếu dần và tan đi. Việt Nam trong 10 năm gần đây
Không có sự gia tăng số lượng bão. Nhưng sự bất thường và phức tạp của các cơn bão có
thể quan sát được một cách rõ ràng. Chẳng hạn cơn bão Linda được hình thành và đổ bộ
vào miền Nam rất nhanh cuối năm 1997 là cơn bão thuộc loại này, xảy ra duy nhất chỉ
một lần trong suốt một thế kỷ. Mặc dù về quy mô đổ bộ vào miền Nam trong thế kỷ 20,
Lin da chỉ xếp hàng thứ hai, nhưng về cường độ lại là cơn bão mạnh hơn rất nhiều lần so
với cơn bão hồi đầu thế kỷ và gây ra nhiều thiệt hại nghiêm trọng. Các cơn bão liên tục
đổ bộ vào miền Trung đã gây ra lụt lội, xói lở đất nghiêm trọng ở các tỉnh ven biển miền
Trung, gây ra triều cường và hiện tượng nước mặn xâm nhập sâu vào đất liền, ảnh hưởng
tới sản xuất lâm nghiệp tại địa bàn. Gần đây, bão có xu hướng tiến sâu về phía Nam.
Hàng năm, nước ta thường chịu ảnh hưởng của trung bình từ 6 – 7 cơn bão và áp thấp
15

/>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------12
GVHD: Ths. Kim Oanh Na
SVTH: Trần Văn Khánh

Pháp Luật Về Biến Đổi Khí Hậu
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

nhiệt đới. Những số liệu quan trắc trong 47 năm (1951-1997) có tất cả 331 cơn bão và áp
thấp nhiệt đới ảnh hưởng trực tiếp và gián tiếp đến thời tiết nước ta, trung bình khoảng
7,3 cơn/năm. Tuy nhiên, trong 10 năm trở lại đây (1998-2008), số lượng và cường độ
bão tác động đến Việt Nam đã có xu hướng gia tăng với mức độ tàn phá cũng mãnh liệt
hơn (bão Chan-chu, Bão Xang-xen, bão Lin-da, …)16.

Tại Việt Nam, trong vòng 10 năm gần đây, hầu như hàng năm đều có lũ lụt nghiêm
trọng xảy ra. Nhiều trận lụt lớn xảy ra tại miền Trung và gây ra tổn thất nghiêm trọng
cho sản xuất ở vùng này. Trận lụt tháng 11 năm 1999 là trận lụt ghi nhiều kỷ lục của một
giai đoạn vài chục năm, đặc biệt là về lượng mưa. Trong vòng 245 giờ, lượng mưa ở Huế
đạt 1384 mm, là lượng mưa cao nhất thống kê được trong lịch sử ngành thuỷ văn ở Việt
Nam và chỉ đứng thứ hai sau kỷ lục thế giới là 1870 mm đo được ở Đảo Reunion ở Thái
Bình Dương vào năm 1952. Ở đồng bằng sông Cửu Long, lụt lội xảy ra thường xuyên
hơn, đặc biệt trận lũ kéo dài trong năm 2000 là trận lũ lớn nhất trong vòng 70 năm qua.
Lũ lụt cũng gây ra trượt lở đất ở vùng ven biển dẫn tới việc biển tiến sâu vào đất liền và
gây ra hiện tượng nhiễm mặn ở vùng nội đồng. Lũ lụt cũng là loại thiên tai gây ra nhiều
thiệt hại nghiêm trọng đến sản xuất và đời sống đồng bào tại vùng nông thôn. Lũ quét và
lũ ống kéo theo hiện tượng trượt lở đất, phá huỷ rừng, xói mòn đất và gây ra những thiệt
hại về kinh tế - xã hội ở nhiều khu vực, đặc biệt là vùng nông thôn miền núi phía Bắc.
Do xói mòn mạnh, một lượng lớn các chất dinh dưỡng như nitơ, kali, canxi, magiê cùng
các loài vi sinh vật bị cuốn rửa trôi. Đất dần dần mất khả năng tích nước và trở nên rắn,
chặt hơn, gây ra quá trình hoang mạc hóa17.
1.3.10. Giảm đa dạng sing học
Mất đa dạng sinh học ngày nay đang diễn ra một cách nhanh chóng chưa từng có, kể
từ thời kỳ các loài khủng long bị tiêu diệt cách đây khoảng 65 triệu năm và tốc độ biến
mất của các loài hiện nay ước tính gấp khoảng 100 lần so với tốc độ mất các loài trong
lịch sử Trái đất, và trong những thập kỷ sắp tới mức độ biến mất của các loài sẽ gấp
1.000 -10.000 lần (MA 2005) . Có khoảng 10% các loài đã biết được trên thế giới đang
cần phải có những biện pháp bảo vệ, trong đó có khoảng 16.000 loài được xem là đang
có nguy cơ bị tiêu diệt. Trong số các loài thuộc các nhóm động vật có xương sống chính
đã được nghiên cứu khá kỹ, có hơn 30% các loài ếch nhái, 23% các loài thú và 12% các
loài chim (IUCN 2005), nhưng thực tế số loài đang nguy cấp lớn hơn rất nhiều. Có thể
phân tích tác động của BĐKH tới ĐDSH dựa trên các hậu quả của BĐKH gây ra gồm:
nước biển dâng, nhiệt độ tăng, chu kỳ sinh khí hậu thay đổi, tài nguyên nước thay đổi,
thiên tai (lũ lụt, lũ quét, hạn hán, sạt lở) xảy ra với cường độ và tần suất cao hơn. Đối với
16

17

/> />
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------13
GVHD: Ths. Kim Oanh Na
SVTH: Trần Văn Khánh

Pháp Luật Về Biến Đổi Khí Hậu
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

nước ta, mực nước biển dâng sẽ làm mất đi một vùng đất thấp rộng lớn/các hệ sinh thái
ĐNN của các đồng bằng lớn nhất cả nước – nơi sống của các cộng đồng dân cư lâu đời
(hiện có tỷ lệ đói nghèo cao), vùng có tiềm năng sản xuất nông nghiệp lớn nhất và các
sinh cảnh tự nhiên của nhiều loài bản địa bao gồm cả các khu bảo tồn thiên nhiên, sinh
quyển. Nhiệt độ tăng sẽ làm thay đổi vùng phân bố và cấu trúc quần xã sinh vật của
nhiều HST: các loài nhiệt đới sẽ giảm đi trong các HST ven biển và có xu hướng chuyển
dịch lên các đới và vĩ độ cao hơn trong các HST trên cạn, các loài ôn đới sẽ giảm đi, cấu
trúc chuỗi và lưới thức ăn cũng thay đổi. Ban Thư ký của Công ước ĐDSH cho biết vào
cuối thế kỷ này, nhiều loài và HST sẽ phải vật lộn để thích nghi với sự thay đổi của thời
tiết, khí hậu và tỷ lệ tuyệt chủng sẽ tăng lên18.
1.4. Ảnh Hưởng Của Biến Đổi Khí Hậu Đến Việt Nam
1.4.1. Sức khỏe cộng đồng
Những đối tượng dễ bị tổn thương nhất là những nông dân nghèo, các dân tộc thiểu số
ở miền núi, người già, trẻ em và phụ nữ. Tình trạng nóng lên làm thay đổi cấu trúc mùa
nhiệt hàng năm. Ở miền Bắc, mùa đông sẽ ấm lên, dẫn tới thay đổi đặc tính trong nhịp
sinh học của con người. Nhiệt độ tăng làm tăng tác động tiêu cực đối với sức khoẻ con
người, dẫn đến gia tăng một số nguy cơ đối với tuổi già, người mắc bệnh tim mạch, bệnh
thần kinh. Thiên tai như bão, tố, nước dâng, ngập lụt, hạn hán, mưa lớn và sạt lở đất gia
tăng về cường độ và tần số làm tăng số người bị thiệt mạng và ảnh hưởng gián tiếp đến

sức khoẻ thông qua ô nhiễm môi trường, suy dinh dưỡng, bệnh tật. Biến đổi khí hậu làm
tăng khả năng xảy ra một số bệnh nhiệt đới: sốt rét, sốt xuất huyết, làm tăng tốc độ sinh
trưởng và phát triển nhiều loại vi khuẩn và côn trùng, vật chủ mang bệnh, làm tăng số
lượng người bị bệnh nhiễm khuẩn dễ lây lan. BĐKH còn làm tăng tần suất, cường độ,
tính biến động và tính cực đoan của các hiện tượng thời tiết nguy hiểm như bão, tố, lốc,
các thiên tai liên quan đến nhiệt độ và mưa như thời tiết khô nóng, lũ, ngập úng hay hạn
hán, rét hại, dịch bệnh, sâu bệnh, sẽ có tác động phức tạp tới các mặt khác nhau của đời
sống xã hội, dẫn tới các thảm họa chết người, ốm đau, thương tích, suy dinh dưỡng và
các bệnh dịch mới, nhất là các bệnh do vectơ truyền có tỷ lệ tử vong cao19.
1.4.2. Nền kinh tế xã hội
Việt Nam là nước đang phát triển, phát thải khí gây hiệu ứng nhà kính ở mức độ còn
thấp, nhưng lại phải hứng chịu nhiều tác động của BĐKH. Theo đánh giá của Ngân hàng
Thế giới (2007), Việt Nam là một trong số các nước sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng của
BĐKH và nước biển dâng, trong đó vùng đồng bằng sông Hồng và đồng bằng sông Cửu
18

Biến đổi khí hậu và đa dạng sinh học-Trương Quang Học- BỘ TN&MT trang 6
Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam (GS.TSKH.Trương Quang Học và GS.TSKH. Nguyễn Đức
Ngữ), 2009. Một số điều cần biết về Biến đổi khí hậu. Nxb. Khoa học Kỹ thuật
19

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------14
GVHD: Ths. Kim Oanh Na
SVTH: Trần Văn Khánh

Pháp Luật Về Biến Đổi Khí Hậu
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Long bị ngập chìm nhiều nhất. Nếu mực nước biển dâng 1m sẽ có 10% dân số bị ảnh

hưởng trực tiếp, tổn thất khoảng 10% GDP, nếu nước biển dâng 3m sẽ có khoảng 25%
dân số bị ảnh hưởng trực tiếp và tổn thất khoảng 25% GDP. Cũng như tình hình chung
trên thế giới , đối với Việt Nam, BĐKH tác động đến tất cả các vùng, các lĩnh vực kinh
tế xã hội, nhưng trong đó tài nguyên nước, nông nghiệp, y tế-sức khoẻ và vùng ven biển
sẽ chịu tác động mạnh nhất20.
Tổng thiệt hại do thiên tai ở 50 tỉnh, thành phố trong năm 2007 ước tính lên tới trên
11.600 tỷ đồng (khoảng 1% GDP). Thiên tai đã làm 435 người chết, mất tích; làm ngập
và hư hại 113.800 ha lúa; phá huỷ trên 1.300 công trình đập, cống, làm sạt lở cuốn trôi
hơn 1.500 km đê và kênh mương; làm hơn 7.800 ngôi nhà và phòng học bị sập đổ. Do
ảnh hưởng của thiên tai, tình trạng thiếu đói vẫn xảy ra: năm 2007, cả nước có 723.900
lượt hộ với 3.034.500 lượt nhân khẩu bị thiếu đói.
Bộ Tài nguyên và Môi trường ước tính đến năm 2050 mực nước biển sẽ gia tăng thêm
33 cm và đến năm 2100 sẽ tăng thêm 1 mét. Với nguy cơ này, Việt Nam sẽ chịu tổn thất
mỗi năm chừng 17 tỉ USD (chiếm 80% tổng sản phẩm nội địa GDP). Chương trình Phát
triển của Liên hiệp quốc – UNDP (2007) đánh giá: “khi nước biển tăng lên 1 mét, Việt
Nam sẽ mất 5% diện tích đất đai, 11% người dân mất nhà cửa, giảm 7% sản lượng nông
nghiệp (tương đương 5 triệu tấn lúa và 10% thu nhập quốc nội. ĐBSCL sẽ có khoảng 2
triệu ha nằm dưới mực nước biển”.
1.4.3. Tài nguyên nước và tài nguyên đất
Việt Nam được xếp vào nhóm các quốc gia thiếu nước với tổng bình quân đầu người
cả nước mặt và nước dưới đất trên phạm vi lãnh thổ là 4400 m3/người/ năm (so với bình
quân thế giới là 7400m3/người, năm). Trong khai thác, sử dụng tài nguyên nước, Việt
Nam có nhiều yếu tố không bền vững như: Trên toàn lãnh thổ, sự phân bố của cả nước
mặt lẫn nước dưới đất rất không đều theo không gian, và theo mùa, dẫn tới hiện tượng
mất cân bằng trong sử dụng nguồn nước (vừa thiếu lại vừa thừa theo không gian và thời
gian); Việt Nam có khoảng 830 tỷ m3 nước mặt trong đó lượng nước sản sinh từ ngoài
lãnh thổ chiếm xấp xỉ 2/3 tổng lượng nước có được; Vấn đề có thể còn nghiêm trọng hơn
nếu tính tới cả các mâu thuẫn, xung đột có thể xẩy ra trong sử dụng chung nguồn nước
với các quốc gia phía thượng Một hậu quả nghiêm trọng khác của BĐKH tới tài nguyên
nước là hạn hán gia tăng; Hạn hán không những dẫn tới hậu quả làm giảm năng xuất mùa

màng, mà còn là nguy cơ dẫn tới hoang mạc hóa, làm tăng nguy cơ cháy rừng gây ra
nhiều thiệt hại to lớn về nhiều mặt; Nước cần cho sự sống (cho bản thân con người và thế
giới sinh vật) cho phát triển nông nghiệp, công nghiệp. Vì vậy, sự suy thoái tài nguyên
20

UNDP, 2007. Báo cáo Phát triển con người 2007/2008. Cuộc chiến chống biến đổi khí hậu: Đoàn kết nhân loại
trong một thế giới phân cách. UNDP, Hà Nội.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------15
GVHD: Ths. Kim Oanh Na
SVTH: Trần Văn Khánh

Pháp Luật Về Biến Đổi Khí Hậu
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

nước sẽ là yếu tố rất quan trọng tác động trực tiếp tới đời sống con người và sự phát triển
kinh tế xã hội nói chung21.
Về tài nguyên đất, Việt Nam là một quốc gia vào lọai khan hiếm đất, bình quân đất đầu
người được xếp thứ 159 và chỉ bằng khoảng 1/6 bình quân của thế giới (Hội Bảo vệ
Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam, 2004). Trong thời gian gần đây, diện tích đất nông
nghiệp lại càng bị thu hẹp do sức ép dân số, đô thị hóa, công nghiệp hóa và bị chuyển đổi
mục đích sử dụng. Dưới tác động của BĐKH, nhất là nước biển dâng làm mất đi nơi ở
của cư dân và phần đất mầu mỡ cho sản xuất nông nghiệp sẽ là thách thức lớn cho ngành
Nông nghiệp. Thiên tai, bão, lũ gia tăng sẽ làm tăng hiện tượng sói mòn, rửa trôi, sạt lở
bờ sông, bờ biển, bồi lắng lòng dẫn ảnh hưởng nghiêm trọng tới tài nguyên đất. Hiện
tượng thiếu nước và hạn hán sẽ dẫn tới hoang mạc hóa, đặc biệt là các tỉnh miền Trung.
1.4.4. Nông nghiệp
Việt Nam là một nước nông nghiệp với 75% dân số sống bằng nông nghịệp và 70%
lãnh thổ là nông thôn với cuộc sống người dân còn phụ thuộc nhiều vào điều kiện tự

nhiên mà chủ yếu là khí hậu. Sản xuất nông nghiệp hiện nay vẫn chủ yếu dựa trên các hộ
cá thể, quy mô nhỏ, trình độ khoa học kỹ thuật chưa cao. Đây là một thách thức lớn dưới
tác động của BĐKH.
Đặc thù của ngành nông nghiệp Việt Nam:
Diện tích đất nông lâm nghiệp chiếm 74% diện tích tự nhiên;
Tổng sản lượng nông-lâm-thuỷ sản chiếm trên 20% GDP;
Dân số nông thôn chiếm 73% dân số, trong đó tập trung phần lớn người nghèo của
Việt Nam;
Các công trình thuỷ lợi, ngoài nhiệm vụ cấp nước nông nghiệp còn đảm nhiệm tiêu
nước cho toàn bộ diện tích đất đai và là nguồn nước chủ yếu cung cấp cho các nhu
cầu dùng nước khác;
Nhiệm vụ đảm bảo an ninh lương thực quốc gia, quản lý đê điều và phòng chống lụt
bão của ngành là những nhiệm vụ vô cùng quan trọng đối với ổn định xã hội và phát
triển bền vững.
Sản xuất nông nghiệp của chúng ta hiện nay còn phụ thuộc rất nhiều vào thời tiết, khí
hậu. Khi tính biến động và dị thường của thời tiết và khí hậu tăng sẽ ảnh hưởng rất lớn
tới sản xuất nông nghiệp, nhất là trồng trọt. Sự gia tăng của thiên tai và các hiện tường
cực đoan của thời tiết, khí hậu như bão, lũ lụt, hạn hán, giá rét sẽ ảnh hưởng trực tiếp và
mạnh mẽ tới sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy hải sản. Đợt rét hại kéo dài 33 ngày vừa
qua (2007-2008) là một minh chứng. Theo số liệu thống kê, đã có 33.000 con trâu bò,
21

Hội thảo lần 2: "Xây dựng Kế hoạch phòng tránh, khắc phục hậu quả thiên tai, ứng phó và giảm nhẹ
tác động do biến đổi khí hậu", Tam Đảo, ngày 29 - 30/8/2008

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------16
GVHD: Ths. Kim Oanh Na
SVTH: Trần Văn Khánh

Pháp Luật Về Biến Đổi Khí Hậu
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

34.000 hécta lúa xuân đã cấy, hàng chục ngàn hécta mạ non, nhiều đầm các tôm ở tất cả
các tỉnh phía Bắc và Bắc Trung Bộ đã bị chết, thiệt hai lên tới hàng ngàn tỷ đồng. Đấy là
chưa tính tới các cây, con hoang dã ở các vùng núi cao bị chết rét22.
Nước biển dâng gây nguy cơ ngập lụt và mất đất nông nghiệp tại ĐBSH và ĐBSCL:
nếu mực nước biển dâng lên 1m, trên 7% diện tích đất nông nghiệp của Việt Nam bị
ngập lụt, tổng sản lượng lương thực giảm 12%. Xâm nhập mặn gia tăng làm giảm năng
suất cây trồng. Sự gia tăng tần suất xuất hiện lũ lụt, hạn hán làm trầm trọng thêm thiệt
hại đối với sản xuất nông nghiệp, làm giảm sản lượng lương thực và các loại cây trồng
khác. Nhiệt độ tăng lên làm giảm năng suất cây trồng: ngô giảm từ 5-20% nếu nhiệt độ
tăng lên 1 độ và tới 60% nếu nhiệt độ tăng lên 4 độ; lúa sẽ giảm10% đối với 1độ tăng
lên. Diện tích canh tác cây lương thực có thể giảm thêm do di dân từ vùng ngập lụt vùng
duyên hải. Tác động tổng hợp của các yếu tố trên có thể làm giảm sản lượng lương thực
hàng chục %.
1.4.5. Rừng và đa dạng sinh học
Việt Nam có đa dạng sinh học (ĐDSH) cao (xếp thứ 16 trên thế giới, WCMC, 1992),
có các hệ sinh thái (HST) đa dạng. Tuy nhiên trong thời gian qua, do những nguyên nhân
khác nhau, ĐDSH, các HST, đặc biệt là các HST rừng – HST có ĐDSH cao nhất bị suy
thóai trầm trọng. Rừng ngập mặn ven biển cũng bị suy thóai nghiêm trọng (giảm 80 %
diện tích) do bị chuyển đổi thành các ao đầm nuôi trồng thủy hai sản thiếu quy hoạch.
Trong những năm gần đây, rừng tuy có tăng lên về diện tích, nhưng tỷ lệ rừng nguyên
sinh cũng vẫn chỉ ở mức khoảng 8 % (so với 50% của các nước trong khu vực). Đây là
một thách thức lớn đối với Việt Nam trong ứng phó với BĐKH trong các họat động thực
hiện mục tiêu năm 2010 của Công ước Đa dạng sinh học nhằm tăng cường hiệu quả bảo
tồn và dịch vụ của các HST rừng trong giảm thiểu thiên tai, bảo vệ tài nguyên nước và
giảm phát thải CO2. Nhiệt độ trung bình tăng sẽ làm thay đổi vùng phân bố và cấu trúc
quần xã sinh vật của nhiều HST. Nhiệt độ tăng, còn làm gia tăng khả năng cháy rừng,
nhất là các khu rừng trên đất than bùn, vừa gây thiệt hại tài nguyên sinh vật, vừa tăng

lượng phát thải khí nhà kính làm gia tăng BĐKH23.
Đa dạng loài trong các HST của Việt Nam rất cao. Trong các HST ở cạn đã phát hiện
15.986 loài thực vật với hơn 10% loài đặc hữu, 310 loài thú, 840 loài chim, 260 loài bò
sát, 120 loài lưỡng cư và hàng ngàn loài động vật không xương sống. Trong các hệ sinh
thái ĐNN, đã phát hiện 1.438 loài vi tảo, 794 loài động vật không xương sống. Trong các
HST biển đã phát hiện khoảng 11.000 loài động thực vật. Nhiều nhóm sinh vật Việt Nam
22

Khí hậu và Tài nguyên khí hậu Việt Nam-Viện Khí tượng Thuỷ văn-Nhà xuất bản Nhà xuất bản Nông nghiệp
2004. Trang 7
23
Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam (GS.TSKH.Trương Quang Học và GS.TSKH. Nguyễn Đức
Ngữ), 2009. Một số điều cần biết về Biến đổi khí hậu. Nxb. Khoa học Kỹ thuật.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------17
GVHD: Ths. Kim Oanh Na
SVTH: Trần Văn Khánh

Pháp Luật Về Biến Đổi Khí Hậu
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

có số loài đặc hữu cao (hơn 100 loài và phân loài chim, 78 loài và phân loài thú, 4 loài và
phân loài thú linh trưởng…). Đặc biệt chỉ từ năm 1992 tới nay đã phát hiện ra 3 loài thú
lớn và 3 loài thú nhỏ mới cho khoa học. Mức độ ĐDSH của hệ cây trồng ở Việt Nam khá
cao. Theo thống kê, có khoảng 802 loài cây trồng phổ biến, thuộc 79 họ được gieo trồng
trên lãnh thổ Việt Nam. Việt Nam được xem là một trong 12 trung tâm giống cây trồng
và cũng là trung tâm thuần hóa vật nuôi nổi tiếng thế giới.
Với số loài được phát hiện chiếm khoảng 6,5% so với thế giới, Việt Nam được xếp ở
vị trí thứ 16 về ĐDSH trên toàn thế giới. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân khác nhau mà

ĐDSH của Việt Nam đã bị suy thoái trầm trọng. Diện tích rừng, HST có ĐDSH cao nhất
đã giảm từ 72% (1909) xuống 43% (năm 1941) và xuống 28% (1995). Trong gần 5 thập
kỷ qua, diện tích rừng ngập mặn đã giảm 80%, khoảng 96% các rạn san hô bị đe dọa
nghiêm trọng. Các kết quả điều tra cũng cho thấy, các giống loài động vật và thực vật ở
nước ta mất nơi cư trú do rừng bị tàn phá, nguồn nước bị cạn kiệt và khai thác quá mức
đã làm cho ĐDSH bị suy thoái như: heo vòi, tê giác, các loài bò rừng, công, cà tông và
các loài trĩ. Nhiều loài cây gỗ quý cũng có nguy cơ bị tuyệt chủng như gỗ đỏ (Là Ngà,
Đồng Lài), gụ mật (Kỳ Thượng), lát hoa (Đà Bắc), dáng hương (Kon Hà Nừng), táu
(Hương Sơn), lim xanh (Kẻ Gỗ), nghiến (Chí Linh) và nhiều loại khác như hoàng đàn,
sao, sến, trò chỉ... Ngoài ra, nhiều giống cây trồng và vật nuôi như: lúa, đậu tương, ngô,
cây ăn quả, các loài cá bản địa cũng đã mất dần. Đây là một tổn thất rất lớn trên tất cả
các phương diện kinh tế, khoa học, môi trường và nhân văn24.
1.4.6. Vùng ven biển
Việt Nam với đường bờ biển dài trên 3260 km, hải phận mở rộng ra đến 12 hải lý (22
km) và vùng đặc quyền kinh tế ra đến 200 hải lý; với trên 3000 hòn đảo gần bờ và hai
quần đảo xa bờ. Về mặt văn hóa xã hội, vùng ven biển có mật độ dân số cao, tập trung
gần 60 % dân số cả nước, đời sống thấp, tỷ lệ đói nghèo cao, đời sống chủ yếu dựa và tài
nguyên thiên nhiên; Về mặt phát triển kinh tế, vùng ven biển là nơi tập trung cao các
họat động kinh tế-xã hội. Khoảng 50% đô thị lớn và quan trọng, hầu hết các khu công
nghiệp quan trọng nằm ở VVB; Về mặt môi trường, ô nhiễm môi trường VVB là nặng nề
và phức tạp. Một mặt, do các họat động kinh tế rất đa dạng gây ra, đặc biệt là các khu
công nghiệp, các vùng nuôi tôm công nghiệp, mặt khác do đời sống còn khó khăn, các
biện pháp BVMT không được chú trọng đúng mức. Vùng ven biển cũng sẽ là nơi chịu
tác động nặng nề nhất của thiên tai mà trước hết là bão, sóng thần, lũ lụt gây những tổn

24

Hiệp hội Bảo tồn Thiên nhiên và Môi trường (VACNE), 2008. Biến đổi khí hậu và các biện pháp thích ứng của
Việt Nam. Hanoi, 26-29/2/2008.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------18
GVHD: Ths. Kim Oanh Na
SVTH: Trần Văn Khánh

Pháp Luật Về Biến Đổi Khí Hậu
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

thất năng nề về nguời và của. Chỉ tính riêng năm 2006, thiệt hai do bão gây ra ở Việt
Nam lên tới 1.2 tỷ USD25.
1.4.7. Thiên tai và nước biển dâng
Diễn biến của hiện tượng ENSO ngày càng phức tạp: trong 10 năm gần đây, El Nino
gây hạn hán liên tục tại cả 3 miền; La Nina gây lũ lụt liên tiếp, những năm có La Nina,
số lượng trận lũ tăng 1,4 lần so với trung bình. Đợt hạn cuối 1997 đầu 1998, thiệt hại của
các tỉnh miền Trung riêng về nông nghiệp tới 1.400 tỷ đồng, chi phí cho phòng chống
hạn lên tới gần 1.000 tỷ đồng. Trong 5 năm gần đây, các tỉnh đồng bằng Sông Hồng liên
tục phải đối phó với tình trạng hạn hán gay gắt trong vụ đông xuân do mực nước Sông
Hồng liên tục xuống thấp dưới mức lịch sử trong vòng 100 năm qua.
Tổng thiệt hại do thiên tai (sạt lở đất, mưa to và bão lũ) ở 50 tỉnh, thành phố trong năm
2007 ước tính lên tới trên 11.600 tỷ đồng (khoảng 1% GDP). Thiên tai đã làm 435 người
chết, mất tích; làm ngập và hư hại 113.800 ha lúa; phá huỷ trên 1.300 công trình đập,
cống, làm sạt lở cuốn trôi hơn 1.500 km đê và kênh mương; làm hơn 7.800 ngôi nhà và
phòng học bị sập đổ. Do ảnh hưởng của thiên tai, tình trạng thiếu đói vẫn xảy ra: năm
2007, cả nước có 723.900 lượt hộ với 3.034.500 lượt nhân khẩu bị thiếu đói. Dịch bệnh
trên người, gia súc, gia cầm, cây trồng liên tục xảy ra cũng có thể 1 phần do BĐKH.
Chế độ dòng chảy sông suối biến động theo hướng bất lợi: tăng lưu lượng mùa lũ và
giảm lưu lượng mùa kiệt; lũ lụt và hạn hán trầm trọng hơn gây khó khăn cho quản lý vận
hành các công trình thuỷ lợi. Nhiệt độ tăng làm gia tăng bốc hơi và nhu cầu nước của cây
trồng, nước trong nông nghiệp và một số ngành tăng lên, các công trình thuỷ lợi khó đáp
ứng yêu cầu dùng nước. Gia tăng trượt lở đất và xói mòn làm tăng lắng đọng lòng hồ,

giảm dung tích các hồ chứa. Lũ quét gia tăng đe doạ các công trình thuỷ lợi miền núi26.
Đối với nước ta, mực nước biển dâng sẽ đe dọa làm mất đi một vùng đất thấp rộng
lớn/các hệ sinh thái đất ngập nước của các đồng bằng lớn nhất cả nước – nơi sống của
các công đồng dân cư lâu đời (hiện có tỷ lệ đói nghèo cao), vùng có tiềm năng sản xuất
nông nghiệp lớn nhất và các sinh cảnh tự nhiên của nhiều loài bản địa bao gồm cả các
khu bảo tồn thiên nhiên, sinh quyển.
Nhiều vùng đất thấp ven biển, trong đó trên 80% diện tích đồng bằng sông Cửu Long
và trên 30% diện tích đồng bằng sông Hồng - Thái Bình có độ cao dưới 2,5m so với mặt
biển. Vì vậy ở đây, hàng năm phải chịu ngập lụt nặng nề trong mùa mưa và hạn hán, xâm
nhập mặn trong mùa khô. Nếu nhiệt độ tăng 2oC, mực nước biển dâng 1m, có thể làm
25

Bộ TNMT, 2007. Điều tra đánh giá tình hình quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất ngập nước ven biển và đề xuất
phương hướng quy hoạch sử dụng nhằm bảo vệ môi trường và phòng tránh thiên tai đến 2020. Báo cáo trình Thủ
tướng Chính phủ.
26
Nguyễn Khắc Hiếu, 2009. Biến đổi khí hậu và Chương trình mục tiêu quốc gia ứng phó với biến đỏi khi hậu của
Việt Nam

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------19
GVHD: Ths. Kim Oanh Na
SVTH: Trần Văn Khánh

Pháp Luật Về Biến Đổi Khí Hậu
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

mất 12,2% diện tích đất là nơi cư trú của 23 % dân số (khoảng 17 triệu người, chủ yếu ở
hai đồng bằng). Mặn xâm nhập và tác động tới khoảng 2.200.000 - 2.500.000 ha. Sẽ làm
giảm khả năng thoát nước, làm ngập lụt 400 km chiều dài dọc theo sông Mê Kông và

200 km chiều dài dọc theo sông Hồng. Nhiều thành phố, thị xã, như cảng Hải Phòng,
cảng Vũng Tầu và nhiều nơi thuộc tỉnh các tỉnh ven biển sẽ bị ngập.
Riêng với đồng bằng sông Cửu Long, nếu mực nước biển dâng như dự báo vào năm
2030 sẽ khiến khoảng 50% diện tích đất của khu vực này có nguy cơ bị nhiễm mặn nặng,
mùa màng bị thiệt hại nghiêm trọng do lũ lụt và úng. Nếu mực nước biển dâng 1m, mà
không có các hoạt động ứng phó, phần lớn diện tích ĐBSCL sẽ hoàn toàn bị ngập nhiều
thời gian dài trong năm, và thiệt hại tài sản ước tính lên tới 17 tỷ USD (Van Urk and
Misdorp, 1996; Pilgrim, 2007).
Hiện tượng nước biển dâng và ngập mặn gia tăng còn dẫn đến các hậu quả:
Nước mặn lấn sâu và nội địa, làm mất nơi sinh sống thích hợp của một số loài thủy sản
nước ngọt; Rừng ngập mặn hiện có bị thu hẹp, ảnh hưởng đến hệ sinh thái của một số
loài thủy sản; Khả năng cố định chất hữu cơ của hệ sinh thái rong biển giảm, dẫn đến
giảm nguồn cung cấp sản phẩm quang hợp và chất dinh dưỡng cho sinh vật đáy; Gây xói
lở bờ biển do thay đổi chế độ động lực sóng và dòng chảy ven bờ; Làm tăng làm tăng
đỉnh lũ do giảm khả năng tiêu thoát nước ra biển của các con sông; An toàn của hệ thống
đê sông, đê biển bị ảnh hưởng; Hệ thống tiêu: khó tiêu tự chảy, đặc biệt là vào các thời
gian triều cường, gây ngập úng; Hệ thống tưới và cấp nước: giảm khả năng lấy nước do
xâm nhập mặn27.

27

Trương Quang Học và Per Bertilsson, 2008. Thích ứng với biến đổi khí hậu - thách thức mới cho sự phát triển
bền vững vùng ven biển

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------20
GVHD: Ths. Kim Oanh Na
SVTH: Trần Văn Khánh

pháp luật về biến đổi khí hậu

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về