Đề tài chăm sóc sức khỏe người cao tuổi tại trung tâm nuôi dưỡng người có công và bảo trợ xã hội phú yên

Tiểu luận môn: Sức khỏe cộng đồng

PHẦN I: MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài

Hiện nay, tỷ lệ người cao tuổi( NCT) tại Việt Nam đang có xu hướng tăng nhanh.
Số NCT tăng lên do thành quả của công tác DS-KHHGĐ, số trẻ em giảm đi cùng với
những cải thiện đáng kể về y tế, dinh dưỡng và phát triển kinh tế - xã hội. Số NCT tăng là
thành tựu của sự phát triển nhưng cũng đang đặt ra khó khăn, thách thức. Với xã hội già
hóa, thành phần cơ cấu kinh tế, dịch vụ chăm sóc... sẽ phải thay đổi cho thích ứng. Tuy
nhiên, Việt Nam là nước vừa thoát "nghèo", lại chưa kịp chuẩn bị cho một xã hội già hóa
là một thách thức rất lớn với chúng ta trong giai đoạn tới. Do đó, nhu cầu chăm sóc sức
khỏe NCT sắp tới là vấn đề rất lớn.
Riêng tại tỉnh Phú Yên thì dân số Phú Yên đang bước vào thời kỳ già hóa. Tính đến
cuối năm 2014, trên địa bàn tỉnh Phú Yên có 82.258 NCT, chiếm khoảng 10% dân số, do
đó mà việc bảo vệ và chăm sóc người cao tuổi không chỉ mang ý nghĩa kinh tế, chính trị,
xã hội mà còn mang ý nghĩa nhân đạo sâu sắc thể hiện truyền trống "uống nước nhớ
nguồn", "thương người như thể thương thân". Không những thế, người cao tuổi tại đây là
tầng lớp đã có nhiều cống hiến lớn lao trong công cuộc xây dựng và bảo vệ tổ quốc của
nước ta vì vậy cần được tôn trọng, chăm sóc để tạo mọi điều kiện cho họ tiếp tục phát
huy những kinh nghiệm sống mà họ tích luỹ được góp phần xây dựng xã hội mới . Đồng
thời, cần phải có những chính sách phù hợp nhằm bảo vệ và chăm sóc người cao tuổi. Và
một trong những khó khăn mà người cao tuổi tại Phú Yên gặp phải đó là sự giảm sút
nghiêm trọng về sức khoẻ. Vì vậy, tôi chọn đề tài: " Chăm sóc sức khỏe người cao tuổi
tại Trung tâm Nuôi dưỡng Người có công và Bảo trợ xã hội Phú Yên" làm đề tài nghiên
cứu của mình
2. Kết cấu đề tài
Chuyên đề được kết cấu thành 3 chương ( không kể phần mở đầu và kết luận) như
sau:
Chương I. Khái quát về chăm sóc sức khỏe cho người cao tuổi
Chương II. Thực trạng về chăm sóc sức khỏe cho người cao tuổi tại Trung tâm Nuôi

dưỡng Người có công và Bảo trợ xã hội Phú Yên
Chương III. Các mô hình, chương trình nâng cao hiệu quả chăm sóc sức khỏe người
cao tuổi

SVTH: Nguyễn Thị Ngọc Nga

1


Tiểu luận môn: Sức khỏe cộng đồng

PHẦN II: NỘI DUNG
Chương 1: Khái quát về chăm sóc sức khỏe cho người cao tuổi
1.
Một số khái niệm
1.1. Khái niệm người cao tuổi
Có rất nhiều quan niệm về người cao tuổi
- Theo quan niệm của Hội người cao tuổi thì người cao tuổi là những người
đủ 50 tuổi trở lên.
- Theo Luật lao động: Người cao tuổi là những người từ 60 tuổi trở lên (với
nam), từ 55 tuổi trở lên (với nữ).
- Theo pháp lệnh người cao tuổi Việt Nam: Những người cao tuổi 60 tuổi trở
lên là người cao tuổi ( pháp lệnh ban hành năm 2000).
- Để đánh giá đúng thực trạng người cao tuổi và có cách nhìn đúng đắn nhất
trong nghiên cứu về người cao tuổi thì chúng ta phải thống nhất: thế nào là
người cao tuổi? Xét ở góc độ tâm lý, luật pháp, tuổi thọ trung bình thì có
thể thống nhất hiểu "người cao tuổi là người có tuổi đời từ 60 tuổi trở lên
(không phân biệt nam hay nữ).
Tuy nhiên quan niệm này có thể thay đổi theo thời gian khi điều kiện về kinh tế và
tuổi thọ trung bình thay đổi.

1.2. Khái niệm về sức khỏe
Theo định nghĩa về sức khoẻ của Tổ Chức Y tế Thế Giới (WHO- World Health
Organization): "Sức khoẻ là một trạng thái hoàn toàn thoải mái cả về thể chất, tâm thần
và xã hội, chứ không phải là chỉ là không có bệnh tật hay tàn phế".
Dựa vào định nghĩa trên thì sức khoẻ được cho là bao gồm tình trạng của cả tinh
thần lẫn thể chất. Để hoàn thiện khái niệm về sức khoẻ, chúng ta cần nhìn nhận rõ ràng
mối tương quan giữa tinh thần và thể chất. Do đó chúng ta có thể bổ sung cho đầy đủ hơn
cho định nghĩa về sức khoẻ như sau : “ Sức khoẻ của một người là kết quả tổng hoà của
tất cả các yếu tố tạo nên tinh thần và thể chất của con người ấy”
1.3. Khái niệm về chăm sóc sức khỏe
Chăm sóc sức khỏe là một ngành dịch vụ, trong đó người cung ứng và người sử
dụng quan hệ với nhau thông qua giá dịch vụ. Tuy nhiên, không giống các loại dịch vụ
khác, chăm sóc sức khỏe có một số đặc điểm riêng, đó là:
- Mỗi người đều có nguy cơ mắc bệnh và nhu cầu chăm sóc sức khỏe ở mức
độ khác nhau. Chính vì vậy không dự đoán được thời điểm mắc bệnh nên
thường người ta gặp khó khăn trong chi trả các chi phí y tế không lường
trước được.
- Dịch vụ y tế là loại hàng hóa mà người sử dụng ( người bệnh) thường
không thể hoàn toàn tự mình chủ động lựa chọn loại dịch vụ theo ý muốn
mà phụ thuộc rất nhiều vào bên cung ứng ( cơ sở y tế). Cụ thể khi người
bệnh có nhu cầu khám chữa bệnh, việc điều trị bằng phương pháp nào, thời
gian bao lâu hoàn toàn do thầy thuốc quyết định. Như vậy, người bệnh chỉ
có thể lựa chọn nơi điều trị, ở một chừng mực nào đó, người chữa cho mình
chứ không được chủ động lựa chọn phương pháp điều trị. Mặt khác, do
dịch vụ y tế là loại hàng hóa gắn liền với tính mạng con người nên mặc dù
không có tiền nhưng vẫn phải khám chữa bệnh (mua). Đặc điểm đặc biệt
SVTH: Nguyễn Thị Ngọc Nga

2

Tiểu luận môn: Sức khỏe cộng đồng

này không giống các loại hàng hóa khác, đó là đối với các loại hàng hóa
không phải là sức khỏe, người mua có thể có nhiều giải pháp để lựa chọn,
thậm chí tạm thời không mua nếu chưa có khả năng tài chính.

2.

Đặc trưng về chăm sóc sức khỏe cho người cao tuổi
Già là quy luật tự nhiên không thể tránh khỏi ở tất cả mọi người, nhưng quá trình
già rất khác nhau, có người già sớm, có người già muộn, có người ốm yếu, có người khỏe
mạnh,…Chăm sóc sức khỏe cho người cao tuổi không chỉ kéo dài tuổi thọ mà còn nâng
cao chất lượng sống, giúp người cao tuổi tiếp tục sống khỏe, sống vui và sống có ích cho
xã hội. Chăm sóc sức khỏe người cao tuổi vừa là trách nhiệm, vừa là nghĩa vụ, vừa là thể
hiện sự văn minh tiến bộ của chế độ xã hội. Vì thế, người cao tuổi là đối tượng cần được
chăm sóc đặc biệt về dinh dưỡng vì cơ thể người cao tuổi thường đã bị lão hóa. Chức
năng của các cơ quan, bộ phận đều bị suy giảm và thường hay mắc các bệnh mạn tính.
Do đó, chế độ ăn và cách ăn uống sao cho phù hợp với người cao tuổi là hết sức quan
trọng.
2.1. Xây dựng thực đơn trong bữa ăn cho hợp lý
Bữa ăn của người cao tuổi cũng như bữa ăn gia đình, nên có đầy đủ các món như
sau:
- Món ăn cung cấp năng lượng: Chủ yếu là chất bột, món chính là cơm. Cơm
trắng hoặc cơm trộn ngô, trộn đậu xanh, đậu đen, trộn khoai có vùng còn
trộn cám. Cơm cám rất bổ, rất ngon và rất béo. Ngoài cơm, có thể ăn bánh
mì (ở thành phố), ăn ngô, mèn mén ở các vùng đồng bào thiểu số chuyên
trồng ngô hoặc ăn khoai, đặc biệt là khoai sọ chấm muối vừng, rất phù hợp
với người nhiều tuổi.
- Món ăn chủ lực hỗn hợp giàu đạm béo chủ yếu cung cấp chất đạm và chất

béo: Bao gồm thịt các loại, cá và thủy sản, đậu phụ và đậu các loại. Các
món ăn này có thể làm riêng từng loại như thịt kho, thịt gà luộc, cá rán,
trứng tráng, đậu phụ kho, rán, đậu phụ nhồi thịt, trứng đúc thịt hoặc chế
biến sẵn ăn dần như tương, muối vừng, lạc.
- Các loại rau củ quả: Cung cấp vitamin, chất khoáng, chất xơ cho cơ thể.
- Món canh: Cung cấp nước và các chất dinh dưỡng bổ sung cho cơ thể, bao
gồm nước rau, canh suông, canh rau muống tương gừng đến canh cá, canh
giò, canh thịt.
- Đồ uống: Nhớ là ăn cần đi đôi với uống. Đối với người cao tuổi, hạn chế
dùng rượu. Chỉ cần nước trắng, nước chè và có món canh trong bữa ăn.
Tóm lại, trong bữa ăn, ngoài cơm ra, cần chú ý món chủ lực giàu đạm béo, món rau,
món canh và nước uống. Nếu có điều kiện, thêm món quả chín tráng miệng. Chú ý đảm
bảo vệ sinh trong quá trình nấu nướng.
2.2. Dinh dưỡng hợp lý cho người cao tuổi
Trong những năm gần đây, đời sống xã hội của chúng ta đã được nâng cao mọi mặt,
đặc biệt đời sống vật chất và tinh thần, từ đó đã tạo tiền đề cho tuổi thọ của con người
ngày càng cao. Với ý nghĩa đó, để người cao tuổi có sức khỏe tốt, có cuộc sống ý nghĩa
và hạnh phúc với gia đình, bạn bè, xã hội thì vấn đề ăn uống hợp lý ở người cao tuổi
đóng vai trò hết sức quan trọng
2.2.1. Cần giảm số lượng khi ăn
SVTH: Nguyễn Thị Ngọc Nga

3


Tiểu luận môn: Sức khỏe cộng đồng

Trong sinh hoạt hàng ngày, người cao tuổi ít vận động hơn, cho nên nhu cầu về
năng lượng cũng giảm theo, vì vậy việc giảm bớt số lượng ăn là việc làm cần thiết, trong
đó cơm là nguồn cung cấp năng lượng chủ yếu. Nếu khi còn trẻ, ăn bình thường mỗi bữa

3-4 bát cơm thì nay cao tuổi ăn bớt xuống 2 bát rồi 1 bát. Cần theo dõi cân nặng để điều
chỉnh thể trọng cho hợp lý, phương pháp tính đơn giản và đừng để vượt quá mức số cân
nặng thể trọng tối đa, cách tính số căn nặng tối đa bằng cách lấy chiều cao cơ thể (tính
bằng cm) trừ đi 100, rồi nhân cho 9 và chia lại cho 10 là kết quả số cân nặng tối đa về cơ
thể cần duy trì.
Ví dụ: người có chiều cao là 1,65m thì thể trọng cần duy trì là 58,5kg. (165 - 100 =
65 x 9 = 585 : 10 = 58,5).
2.2.2. Cần đảm bảo chất lượng bữa ăn
Cần đảm bảo tốt về chất đạm, chủ yếu chất đạm từ nguồn thực vật như: đậu phụ,
sữa đậu nành, sữa chua, tương, các loại cá. Giảm ăn chất thịt-mỡ, vì thịt trong quá trình
tiêu hóa dễ sinh các độc chất, nếu táo bón, các độc chất này không được thoát ra ngoài
mà hấp thu vào cơ thể gây một nhiễm độc trường diễn có hại cho sức khỏe. Ăn dầu hoặc
lạc, vừng, giảm ăn mỡ.
Hạn chế ăn mặn, giảm ăn đường, giảm nước giải khát ngọt, bánh kẹo ngọt. Tăng
cường ăn nhiều rau đặc biệt là rau lá xanh, ăn nhiều rau gia vị, mỗi tuần nên có món ăn
sử dụng các loại củ gia vị như: tỏi, giềng, nghệ, chú trọng đến giá đỗ.
2.2.3. Cách ăn uống
Tránh ăn quá no, đặc biệt ở người có bệnh tim, vì ăn quá no sẽ gây chèn ép tim.
Làm thức ăn mềm, đặc biệt chú trọng đến tình trạng răng miệng, sức nhai. Món canh thật
sự cần thiết vì tuyến nước bọt, phản xạ nuốt và răng hàm người cao tuổi hoạt động kém.
Phải theo dõi và kiểm tra vấn đề ăn uống của người cao tuổi vì nhiều cụ ăn rồi lại quên,
nói là chưa ăn.
2.2.4. Cần chú trọng bổ sung nước, chất khoáng và vitamin
Vì người cao tuổi thường giảm nhạy cảm đối với cảm giác khát nước nên cần đề
phòng thiếu nước. Buổi sáng ngủ dậy không uống nước sẽ không có lợi cho sức khỏe,
thậm chí có thể dẫn đến một số bệnh tật. Sáng ngủ dậy bổ sung lượng nước nhất định vừa
đáp ứng nhu cầu trao đổi chất của cơ thể, vừa là một biện pháp hữu hiệu để ngăn ngừa
bệnh tật, vì qua một đêm ngủ cơ thể bị mất đi một lượng nước chủ yếu qua đường hô hấp
và qua da, cho nên lượng máu bị thiếu nước nên bị cô đặc, lưu lượng máu đến tế bào tổ
chức sẽ bị giảm. Sáng dậy uống nước vừa là bổ sung lượng nước cần thiết cho cơ thể và

vừa là một cách làm sạch dịch thể trong cơ thể, hơn nữa ở người cao tuổi chức năng nhu
động ruột giảm, nhu động ruột trở nên chậm, nếu không bổ sung nước kịp thời sẽ gây táo
bón. Sáng sớm ngủ dậy uống nước là một biện pháp bảo vệ sức khỏe rất khoa học.
Song song với nhu cầu sử dụng nước của cơ thể thì nhu cầu vitamin đối với cơ thể
cũng vô cùng quan trọng như vitamin E, vitamin C, betacaroten, vitamin PP, Vitamin
nhóm B, các chất màu trong thảo mộc, trong rau quả, các chất khoáng như: kali, magie,
kẽm, đồng, sắt và một số acid hữu cơ, chú trọng bổ sung canxi, vì người cao tuổi dễ có
nguy cơ loãng xương
3.
Các quy định, chính sách liên quan chăm sóc sức khỏe cho người cao tuổi
Nhằm biểu dương, động viên lớp người cao tuổi đánh giá công lao và sự nỗ lực của
người cao tuổi trong quá trình xây dựng và bảo vệ tổ quốc, nêu gương sáng về đạo đức,
tác phong, lối sống và chủ nghĩa anh hùng của lớp người cao tuổi. Đảng và Nhà nước ta
luôn bổ sung, hoàn thiện hệ thống chính sách chăm sóc người cao tuổi với chủ trương
SVTH: Nguyễn Thị Ngọc Nga

4


Tiểu luận môn: Sức khỏe cộng đồng

"việc chăm sóc đời sống vật chất và tinh thần cho người cao tuổi là trách nhiệm của
Đảng, Nhà nước và toàn xã hội". (Theo Chỉ thị của Ban chấp hành Trung ương Đảng số
59T/TW ngày 27-9-1995).
Bên cạnh đó, vấn đề chăm sóc sức khoẻ cho người cao tuổi còn được đề cập trong
Luật Người cao tuổi: "Người cao tuổi được ưu tiên khám chữa bệnh".
Không những thế, việc Đảng và Nhà nước luôn quan tâm chăm sóc người cao tuổi
còn thể hiện rõ không chỉ qua Đề án mới đây nhất là Đề án 32 của Chính phủ về “Phát
triển nghề công tác xã hội giai đoạn 2010-2020”, trong đó có đề cập đến vấn đề chăm
sóc, hỗ trợ NCT với mô hình Trung tâm Công tác xã hội chăm sóc NCT theo mô hình xã

hội hóa mà còn qua Quyết định 1781 của Thủ tướng Chính phủ về “Phê duyệt Chương
trình hành động quốc gia về người cao tuổi Việt Nam giai đoạn 2012 – 2020” với mục
tiêu là phát huy vai trò của người cao tuổi; nâng cao chất lượng chăm sóc người cao tuổi;
đẩy mạnh xã hội hoá các hoạt động chăm sóc và phát huy vai trò người cao tuổi phù hợp
với tiềm năng và trình độ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Song song với các Đề án, Chương trình liên quan đến chăm sóc sức khỏe cho người
cao tuổi còn có các Thông tư về việc: “Hướng dẫn thực hiện chăm sóc sức khỏe người
cao tuổi” trong đó đề cập đến vấn đề tổ chức khám sức khỏe để lập hồ sơ theo dõi sức
khỏe cho người cao tuổi. Khuyến khích tổ chức mạng lưới bác sĩ gia đình và dịch vụ
chăm sóc sức khỏe tại nhà cho người cao tuổi.
Chương 2: Thực trạng về chăm sóc sức khỏe cho người cao tuổi tại Trung tâm
Nuôi dưỡng Người có công và Bảo trợ xã hội Phú Yên
1. Thực trạng người cao tuổi nước ta
Bảng 1.1: Tỷ trọng dân số 60 tuổi trở lên, 65 tuổi trở lên và chỉ số già hóa, thời
kỳ 1989-2013 ( đơn vị: %)
1998

1999

2009

2010

2011

2012

2013

Tỷ

trọng
dân số
60 tuổi
trở lên

7.1

8.0

8.7

9.4

9.9

10.2

10.5

Tỷ
trọng
dân số
65 tuổi
trở lên

4.7

5.8

6.4

6.8

7.0

7.1

7.2

18.2

24.3

35.5

37.9

41.1

42.7

43.5

Chỉ số
già hóa

( Nguồn: Điều tra biến động dân số và kế hoạch hóa gia đình,2013)
Từ bảng số liệu trên ta thấy rằng: Năm 1999 tỷ trọng dân số 65 tuổi trở lên là 5.8%
mười năm sau vào năm 2009 là 6.4%, con số này vào năm 2013 đạt 7.2%. Một trong
những chỉ tiêu quan trọng biểu thị xu hướng già hóa của dân số là chỉ số già hóa. Chỉ số

già hóa đã tăng từ 18.2% năm 1998 lên 24.3% năm 1999 và đạt 43.5% nam 2013, cho
thấy xu hướng già hóa dân số ở nước ta diễn ra khá nhanh trong hai thập kỷ qua. Tuổi thọ
tăng và mức sinh giảm chính là yếu tố dẫn đến sự già đi của dân số. Già hóa ở nước ta
hiện nay tuy chưa ở mức độ nghiêm trọng, song nó sẽ tăng rất nhanh trong thời gian tới
SVTH: Nguyễn Thị Ngọc Nga

5


Tiểu luận môn: Sức khỏe cộng đồng

và sẽ trở thành một vấn đề lớn nếu chúng ta không chuẩn bị trước một hệ thống an sinh
xã hội thật tốt cho người già

2. Thực trạng về chăm sóc sức khỏe cho người cao tuổi tại Trung tâm Nuôi
dưỡng Người có công và Bảo trợ xã hội Phú Yên
Trung tâm Nuôi dưỡng Người có công và Bảo trợ xã hội Phú Yên là cơ sở Bảo trợ
xã hội tổng hợp, hàng năm đơn vị tiếp đón từ 800 – 1.000 đối tượng là Người có công với
nước về điều dưỡng luân phiên, đối tượng điều dưỡng phần đông là Người cao tuổi từ 60
tuổi trở lên, đặc biệt nhiều cụ có độ tuổi từ 80 tuổi trở lên. Ngoài ra, đơn vị còn tổ chức
nuôi dưỡng thường xuyên cho 37 đối tượng người cao tuổi là người già cô đơn không nơi
nương tựa các cụ có tuổi thọ bình quân từ 80 tuổi trở lên một số cụ gần 100 tuổi như: Cụ
Hoa sinh năm 1916; cụ Liễu sinh năm 1919....
Để đảm bảo nhu cầu về sức khỏe, giúp người cao tuổi có được điều kiện sống tốt
nhất tại Trung tâm tăng thêm tuổi thọ. Thời gian qua, Trung tâm đã tổ chức tốt các hoạt
động chăm lo đời sống cho các đối tượng Người cao tuổi (NCT).
Vấn đề trọng tâm nhất trong công tác chăm sóc sức khoẻ cho người cao tuổi tại cơ sở
Bảo trợ xã hội hiện nay là: chăm sóc y tế, chế độ dinh dưỡng và các hoạt động vui chơi
giải trí, nghỉ ngơi cho người cao tuổi, được thể hiện thông qua các hoạt động sau đây:
- Chăm sóc y tế: Sức khỏe rất quan trọng đối với mọi người, đặc biệt là đối với

người cao tuổi. Ngoài việc quan tâm chăm sóc về y tế, đơn vị thường xuyên hướng dẫn
đề phòng việc té ngã, đây là một nguyên nhân quan trọng gây nên bệnh tật cho người cao
tuổi dẫn đến các chấn thương trực tiếp như: bong gân, gãy xương, chấn thương sọ não...,
để lại hậu quả các biến chứng tiếp theo do nằm lâu như: loét, thoái hóa cơ ... té ngã làm
người cao tuổi có cảm giác sợ, từ đó ngại đi lại, làm giảm khả năng vận động cơ bắp và
làm yếu thêm tình trạng sức khỏe chung. Nguyên nhân gây té ngã do sự suy yếu khả năng
vận động, phản ứng chậm. Có thể do bệnh tật như: di chứng liệt nửa người, bệnh rối loạn
tiền đình gây chóng mặt, mất thăng bằng. Người cao tuổi khi mắc những bệnh này cần có
sự trợ giúp bằng gậy, nạng, xe đẩy hoặc có người dìu. Ngoài những nguyên nhân trên,
người cao tuổi khi đi lại cần quan sát kỹ, tránh chỗ trơn, chỗ tối, thận trọng khi lên xuống
cầu thang.
- Chăm sóc dinh dưỡng: Tình trạng dinh dưỡng của người già phụ thuộc vào trạng
thái thể lực, tâm lý và xã hội, người cao tuổi thường gặp vấn đề về răng miệng, sức nhai
kém nên khó nghiền nát thức ăn, đồng thời các men tiêu hóa giảm nên người cao tuổi
thường hay bị rối loạn tiêu hóa. Do vậy nếu không có chế độ ăn uống tốt, hợp lý sẽ xảy ra
nhiều bệnh. Trung tâm quan tâm xây dựng chế độ dinh dưỡng phù hợp cho đối tượng cao
tuổi. Ăn đầy đủ các chất nhưng không ăn quá no và ăn nhiều thức ăn có nguồn gốc thực
vật như rau, đậu v.v... Thức ăn nêm vừa phải, không quá mặn cũng không quá lạt. Cần
hạn chế đồ xào, tăng cường thức ăn tươi hoặc luộc. Ăn chậm, nhai kỹ làm cho thức ăn dễ
tiêu hóa, giờ ăn trong ngày nên ổn định. Ngoài ra cần phải uống nước để tránh sỏi đường
niệu và táo bón. Tuy nhiên không nên uống quá nhiều dẫn đến tình trạng tiểu nhiều lần,
nhất là ban đêm sẽ ảnh hưởng đến giấc ngủ. Chỉ cần 1 - 1,5 lít nước/ngày là đủ cung cấp
cho các hoạt động của cơ thể.
- Giấc ngủ với người cao tuổi: NCT thường ít ngủ và có rối loạn về giấc ngủ với các
rối loạn thường gặp như: Ngủ gà gật ban ngày, ít ngủ về đêm. Ngủ không ngon giấc, dễ
có ác mộng, dễ tỉnh giấc vì một tiếng động nhỏ. Tuy nhiên, chỉ cần ngủ 5 - 6 tiếng mỗi
SVTH: Nguyễn Thị Ngọc Nga

6

Tiểu luận môn: Sức khỏe cộng đồng

đêm, giấc ngủ sâu, không có ác mộng là có thể đảm bảo sức khỏe tốt, nếu ngủ quá nhiều
cũng gây hại cho sức khỏe. Để đảm bảo giấc ngủ tốt cần tập những thói quen như: Ngủ
và dậy vào những giờ nhất định, ngủ sớm và dậy sớm tốt hơn ngủ muộn và dậy muộn.
Tránh xem ti vi quá khuya. Chuẩn bị tốt chỗ ngủ đảm bảo yên tĩnh, thông thoáng về mùa
hè và ấm áp vào mùa đông.
- Hoạt động vận động: Người ta thường nghĩ rằng người cao tuổi cần được nghỉ
ngơi nhiều, nhưng chính sự không hoạt động lại không tốt cho sức khỏe. Những vận
động nhẹ nhàng hoặc tập luyện thể lực phù hợp giúp tránh thoái hóa khớp và tăng cường
sức khỏe cho bản thân. Các vận động mà người cao tuổi có thể thực hiện như đi bộ có thể
giúp cho người cao tuổi vẫn giữ độ săn chắc của cơ bắp và làm chậm quá trình loãng
xương, tập thể dục đều đặn làm giảm nguy cơ tim mạch như cao huyết áp, tai biến mạch
máu não, loãng xương và giúp ổn định đường huyết. Cơ thể năng vận động sẽ hoạt động
hài hòa, đem đến cảm giác dễ chịu, vui tươi, trí óc sáng suốt. Ngoài ra những việc như
dọn dẹp nhà cửa nhẹ nhàng, chăm sóc cây cảnh, nghỉ ngơi kịp thời ngay khi thấy mệt,
tránh làm việc quá sức.
- Sự quan tâm của gia đình và người thân: Do phản xạ không còn nhanh nhạy, trí
nhớ giảm sút mà người cao tuổi tự xa lánh mọi người với ý nghĩ tự cho mình là người vô
dụng, là người thừa trong xã hội. Vì vậy, những người xung quanh cần có sự quan tâm,
chăm sóc thì họ sẽ an tâm chấp nhận. Chính sự chấp nhận đó cùng với sự kính trọng,
quan tâm của mọi người sẽ giúp người cao tuổi thích nghi với người chung quanh mà
không mang mặc cảm nào. Người cao tuổi cần có một tâm hồn thanh thản, năng vận
động, duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý và được sự quan tâm chia sẻ chăm sóc của mọi
người đó là động lực chống lại mọi căng thẳng, ưu tư, buồn phiền để kéo dài tuổi thọ.
Chương 3: Các mô hình, chương trình nâng cao hiệu quả chăm sóc sức khỏe
người cao tuổi
1. Các mô hình, chương trình nâng cao hiệu quả chăm sóc sức khỏe
người cao tuổi tại Phú Yên

Tính đến cuối năm 2014, trên địa bàn tỉnh Phú Yên có 82.258 NCT, chiếm khoảng
10% dân số. Trong đó, nhóm NCT sống ở thành thị đang có xu hướng sống độc thân do
con cháu lo tập trung vào các hoạt động kinh tế, học tập. Vì thế, NCT và gia đình trong
nhóm này đều có nhu cầu chăm sóc, nuôi dưỡng ở tại các cơ sở dịch vụ công tác xã hội.
Do đó mà thành lập Trung tâm công tác xã hội chăm sóc NCT theo mô hình xã hội hóa là
cần thiết và phù hợp với cơ sở chính sách hiện có.
Toàn tỉnh hiện có 27 câu lạc bộ (CLB) Người cao tuổi giúp người cao tuổi. Mỗi
CLB có từ 50 đến 70 thành viên hoạt động thường xuyên dưới sự quản lý của Chi cục
DS-KHHGĐ tỉnh. Duy trì sinh hoạt của các CLB này đang là giải pháp thiết thực của
ngành Dân số trong việc chủ động giải quyết vấn đề già hóa dân số tỉnh Phú Yên.
Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh đã phối hợp với Ban đại diện Hội Người cao tuổi tỉnh tập
huấn thể dục dưỡng sinh; kỹ năng tư vấn và phương pháp chăm sóc người cao tuổi tại
cộng đồng cho tình nguyện viên các CLB. Mỗi CLB còn được trang bị một số trang thiết
bị y tế như: máy massage cầm thay, đèn hồng ngoại; trang thiết bị thể dục, thể thao các
môn: cầu lông, bóng bàn… để phục vụ việc chăm sóc sức khỏe tại chỗ cho các cụ.
Việc Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh, UBND tỉnh phê duyệt đề án Tư vấn và chăm sóc
sức khỏe người cao tuổi dựa vào cộng đồng đã tạo điều kiện thuận lợi bước đầu chăm lo
SVTH: Nguyễn Thị Ngọc Nga

7


Tiểu luận môn: Sức khỏe cộng đồng

cho người cao tuổi. Theo đó, 27 CLB có gần 2.000 người cao tuổi chiếm khoảng 2% tổng
số người cao tuổi Phú Yên được tiếp cận với các hoạt động chăm sóc thể chất và tinh
thần. Tuy nhiên, phần lớn người cao tuổi còn lại và người già đang gia tăng nhanh lại là
một thách thức, trong công tác điều trị chăm sóc sức khỏe, nhất là được chăm sóc chữa
bệnh tại nhà nhưng chưa được đáp ứng.
Để kịp thời đáp ứng nhu cầu chăm sóc, hỗ trợ NCT, Phú Yên đang triển khai Đề án

nghề CTXH. Trong đó, chú trọng vấn đề đưa các nhân viên CTXH địa phương đến gia
đình NCT để trực tiếp thực hiện các dịch vụ như xác định vấn đề, giúp xây dựng kế
hoạch thiết lập mối quan hệ giữa những NCT và các thành viên gia đình, giúp họ gắn bó
và tự giác tham gia các sinh hoạt cộng đồng; tham vấn, điều chỉnh các mối quan hệ giữa
người già với các thành viên trong gia đình, giúp họ sống hòa thuận, biết yêu thương và
kính trọng lẫn nhau; cung cấp các dịch vụ tập huấn, nâng cao kiến thức, kỹ năng chăm
sóc NCT cho các thành viên trong gia đình để họ tạo ra môi trường hỗ trợ tốt nhất cho
NCT.
Mới đây, UBND tỉnh đã ban hành kế hoạch triển khai Chương trình Hành động
quốc gia Người cao tuổi năm 2015, nhằm tiếp tục phát huy vai trò của NCT, đẩy mạnh xã
hội hóa các hoạt động chăm sóc và phát huy vai trò người cao tuổi phù hợp với tiềm năng
và khả năng phát triển kinh tế xã hội của địa phương. Theo đó, nội dung kế hoạch tập
trung vào một số nội dung cụ thể như: Đẩy mạnh hoạt động tuyên truyền, nâng cao nhận
thức của xã hội về Luật NCT; tuyên truyền cho NCT hiểu rõ quyền, nghĩa vụ và trách
nhiệm của mình, góp phần vào sự nghiệp xây dựng, phát triển của địa phương, đổi mới
đất nước. Đồng thời, vận động gia đình và xã hội nhận phụng dưỡng, chăm sóc NCT có
hoàn cảnh đặc biệt khó khăn; lồng ghép ưu tiên hỗ trợ nhà ở của NCT thông qua chương
trình xóa nhà tạm cho hộ nghèo và hỗ trợ xây dựng nhà ở của người có công cách mạng;
tổ chức trợ cấp đột xuất cho những trường hợp NCT rơi vào hoàn cảnh đặc biệt khó khăn.
Đặc biệt, tổ chức các hoạt động phát huy vai trò NCT trong sự nghiệp xây dựng và bảo
vệ Tổ quốc như phong trào thi đua "Tuổi cao – Gương sáng” gắn với cuộc vận động
"Toàn dân đoàn kết, xây dựng đời sống văn hoá ở khu dân cư"; phong trào phòng chống
tội phạm, phòng chống ma tuý, mại dâm; bảo đảm trật tự an toàn giao thông; xây dựng
gia đình văn hoá, khu phố, thôn, buôn văn hoá; tích cực tham gia xây dựng Đảng, chính
quyền trong sạch, vững mạnh. Bên cạnh đó, còn chú trọng các hoạt động khác như chăm
sóc sức khỏe, khám chữa bệnh, nâng cao đời sống tinh thần cho NCT; xây dựng và nhân
rộng mô hình chăm sóc NCT dựa vào cộng đồng; hoạt động chuẩn bị cho tuổi già...
2. Những giải pháp chăm sóc sức khoẻ cho người cao tuổi
Vấn đề chăm sóc sức khoẻ cho người cao tuổi ở nước ta không chỉ bó hẹp trong
phạm vi y tế, mà còn hao trùm cả các vấn đề xã hội khác. Vấn đề chăm sóc sức khoẻ của

người cao tuổi được thực hiện bao gồm cả vấn đề kinh tế xã hội, từ phòng bệnh đến chữa
bệnh.
2.1. Nhóm giải pháp bảo vệ sức khoẻ người cao tuổi trên lĩnh vực sản xuất.
Phần lớn người cao tuổi ở nước ta vẫn đang tham gia vào các hoạt động kinh tế để
tìm kiếm thu nhập vì vậy mà tình trạng sức khoẻ của họ bị giảm sút rất nhanh vì vậy cần
phải tiến hành một số giải pháp sau để bảo vệ sức khoẻ của người cao tuổi.
- Xúc tiến các hình thức lao động phù hợp với nhu cầu, năng lực, tình trạng sức
khoẻ hiện thời của người cao tuổi.

SVTH: Nguyễn Thị Ngọc Nga

8


Tiểu luận môn: Sức khỏe cộng đồng

- Nghiêm cấm các hành bi phân biệt với những người lao động là người cao tuổi,
các hành vi lạm dụng người cao tuổi đuổi việc người cao tuổi khi người cao tuổi gặp ốm
đau...
- Tạo ra nhiều hoạt động kinh tế đặc biệt là các hoạt động kinh tế phù hợp với khả
năng, trình độ, tình hình sức khoẻ hiện tại của người cao tuổi.
- Loại trừ mọi sự ràng buộc đối với những lao động là người cao tuổi. Khi họ
không thể hoàn thành số thời gian lao động, sản phẩm phải sản xuất...
–Khuyến khích các hình thức bảo hiểm mềm dẻo hơn các hình thức bảo hiểm bắt
buộc để người cao tuổi có thể tự nguyện tham gia và được bảo vệ về quyền lợi.
- Tạo điều kiện về đất đai, tư liệu sản xuất để người cao tuổi có thể tham gia vào các
hoạt động sản xuất và với kinh nghiệm sống của mình góp phần xây dựng kinh tế đất
nước.
- Hỗ trợ, mở rộng các chính sách phù hợp khuyến khích các cơ sở dạy nghề của
người cao tuổi để người cao tuổi có cơ hội truyền đạt các kinh nghiệm sống của mình tới

thế hệ trẻ.
2.2. Nhóm giải pháp chăm sóc sức khoẻ người cao tuổi trên lĩnh vực đời sống
vật chất chung.
- Đảm bảo mức sống tối thiểu cho người cao tuổi và gia đình họ để người cao tuổi
có thể tiếp tục sống và sống có ích.
- Khuyến khích các tổ chức, cá nhân có những chương trình hoạt động nhằm chăm
sóc người cao tuổi đặc biệt là người cao tuổi cô đơn.
- Xây dựng và tạo sự thích nghi của hệ thống bảo hiểm với mọi thành phần của
người cao tuổi nhằm đảm bảo sự bình đẳng giữa những người cao tuổi. Tạo mối quan hệ
tương hỗ giữa các thế hệ, xoá bỏ mọi sự ngăn cách, hạn chế sự lệ thuộc của người cao
tuổi vào thế hệ trẻ. - Xây dựng các hình thức tổ chức nhằm khuyến khích người cao tuổi
dành dụm, tiết kiệm tiền cho tuổi già.
2.3. Nhóm giải pháp bảo vệ và chăm sóc sức khoẻ cho người cao tuổi.
- Phát triển hệ thống dịch vụ về y tế, chăm sóc sức khoẻ và chữa trị một cách hiệu
quả các bệnh lý của người cao tuổi.
- Khuyến khích các biện pháp chữa bệnh sớm và các biện pháp phòng ngừa để tránh
bệnh tật khi về già và tránh già trước tuổi.
- Khuyến khích sự kết hợp giữa các dịch vụ y tế và dịch vụ xã hội.
- Xúc tiến các hoạt động hướng dẫn người cao tuổi tự chăm sóc bản thân ở những
nơi cân thiết.
- Phát triển các tiềm năng và công nghệ cần thiết cho những người câng giáo dục,
chăm sóc về sức khoẻ.
- Nghiên cứu các bệnh lý liên quan đến tuổi già và có các biện pháp phòng chống
thích hợp. - Phát triển mở rộng các dịch vụ y tế thuận lợi để người cao tuổi có điều kiện
được chăm sóc sức khoẻ, chữa trị bệnh tật.
2.4. Nhóm giải pháp chăm sóc sức khoẻ trên lĩnh vực văn hoá, thể dục thể thao.
- Phát triển và tăng cường vệc học tập của người cao tuổi, có những hình thức đào
tạo cho người cao tuổi, xoá bỏ mọi hình thức phân biệt, tạo điều kiện để người cao tuổi
tiếp cận với hệ thống giáo dục.

SVTH: Nguyễn Thị Ngọc Nga

9


Tiểu luận môn: Sức khỏe cộng đồng

- Xúc tiến việc giáo dục những vấn đề liên quan đến tuổi già đặc biệt là quá trình
lão hoá công tác bảo vệ và chăm sóc sức khoẻ.
- Tạo điều kiện thuận lợi để người cao tuổi tham gia vào các hoạt động văn hoá thể
dục thể thao, tham gia vào các tổ chức xã hội và tham gia để đưa ra được quyết định liên
quan trực tiếp đến bản thân mình.
- Nghiên cứu, phát triển các loại hình thể dục thể thao phù hợp với thể lực, đặc điểm
sức khoẻ của người cao tuổi.

PHẦN III: KẾT LUẬN
Hiện nay, người cao tuổi trên thế giới nói chung và ở Việt Nam nói riêng đang có
xu hướng tăng nhanh. Đây là mối quan tâm chung của nhiều quốc gia. Ở Việt Nam nói
chung và tỉnh Phú Yên nói riêng trong các vấn đề của người cao tuổi thì vấn đề chăm sóc
sức khoẻ của người cao tuổi là một vấn đề đáng quan tâm. Chăm sóc sức khoẻ người cao
tuổi ở nước ta hiện nay nó vừa mang ý nghĩa kinh tế chính trị, xã hội mà còn mang ý
nghĩa nhân văn, nhân đạo sâu sắc.
NCT là một kho tàng kiến thức, kinh nghiệm sống. NCT góp phần quan trọng trong
việc khuyên dạy con cháu, dòng họ, giúp nhiều người áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ
thuật, kinh nghiệm vào sản xuất, kinh doanh, giáo dục, nâng cao chất lượng cuộc
sống...cho đất nước. Do vậy, họ cần phải được tôn trọng và ứng xử thích hợp, thể hiện
truyền thống nhân ái và thủy chung mà nền văn hóa Việt Nam luôn luôn đề cao. Tôn
trọng và chăm sóc người cao tuổi cũng có nghĩa là tạo điều kiện cho họ có thể tiếp tục
phát huy những kinh nghiệm sống mà họ tích lũy được góp phần xây dựng xã hội mới
trong những hoàn cảnh thích hợp.

Nhằm giải quyết vấn đề sức khoẻ của người cao tuổi hiện nay, Phú Yên cần phải có
những giải pháp đúng đắn khoa học và có tính khả thi để chăm sóc sức khoẻ cho người
cao tuổi được tốt hơn nhằm tạo ổn định cuộc sống của người cao tuổi và giúp họ hưởng
trọn niềm vui tuổi già.

SVTH: Nguyễn Thị Ngọc Nga

10


Tiểu luận môn: Sức khỏe cộng đồng

1.
2.
3.
4.
5.

6.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
Điều tra biến động dân số và kế hoạch hóa gia đình,2013
/> />SK_va_Thi_truong_Y_te.pdf
/> />ut/p/c4/04_SB8K8xLLM9MSSzPy8xBz9CP0os3g3Z0tnT8tgYzM3D0t
XA0cjfyMjZxN3Y383c_2CbEdFAC8AkeA!/?
WCM_GLOBAL_CONTEXT=/wps/wcm/connect/soldtbxh/2014_sitear
ea_soldxhpy/sitearea_tintucsukien/sitearea_tinhoatdongcuaso/fd289700
45a5b5b8892ac9f1fb3f194b: Sở Lao động – Thương binh và Xã hội
Phú Yên
/>

SVTH: Nguyễn Thị Ngọc Nga

11


Tiểu luận môn: Sức khỏe cộng đồng

MỤC LỤC

SVTH: Nguyễn Thị Ngọc Nga

12