Một số giải pháp phát triển đội ngũ giảng viên trường Đại học Văn Hiến Thành phố Hồ Chí Minh

1

LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành được khóa học và luận văn này tôi xin chân thành gởi lời cảm ơn
đến:
Hội đồng khoa học trường Đại học Vinh, Khoa đào tạo Sau Đại học, các giảng viên,
các nhà khoa học cùng quý thầy, cô giáo đã tận tình giảng dạy và hướng dẫn, giúp
đỡ tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu.
Ban Giám hiệu; đội ngũ cán bộ quản lý, giảng viên và đồng nghiệp tại trường đại
học Văn Hiến TP. HCM, các cơ quan ban ngành liên quan, gia đình và bạn bè đã
nhiệt tình giúp đỡ, tham gia đóng góp ý kiến, cung cấp tư liệu, số liệu, tạo điều kiện
thuận lợi cho tôi trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn.
Đặc biệt tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc chân thành tới PGS.TS Nguyễn Ngọc
Hợi, đã tận tình bồi dưỡng kiến thức, phương pháp nghiên cứu và trực tiếp hướng
dẫn, giúp đỡ tôi từng chi tiết nhỏ để hoàn thành luận văn này.
Mặc dù đó có nhiều cố gắng trong quá trình thực hiện, nhưng chắc chắn luận văn
không tránh khỏi những thiếu sót. Tôi rất mong nhận được ý kiến góp ý chân thành
của các chuyên gia, các thầy giáo, cô giáo, đội ngũ cán bộ, giáo viên và bạn bè để
luận văn được hoàn thiện hơn!
Xin chân thành cảm ơn!
Tác giả

Nguyễn Văn Nhật


2

MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài ..................................................................................................... 1

2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................................... 4
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ......................................................................... 4
4. Giả thuyết khoa học ................................................................................................. 4
5. Nhiệm vụ nghiên cứu .............................................................................................. 4
6. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................................... 5
7. Đóng góp của luận văn ............................................................................................ 5
8. Cấu trúc của đề tài ................................................................................................... 6
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI ....................................................... 7
1.1. Sơ lược về lịch sử nghiên cứu vấn đề .................................................................... 7
1.1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu ........................................................................ 7
1.1.2. Các nghiên cứu ở nước ngoài .............................................................................. 7
1.1.3. Các nghiên cứu ở trong nước .............................................................................. 8
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài ........................................................................... 11
1.2.1. Giảng viên và đội ngũ giảng viên ..................................................................... 11
1.2.1.1. Giảng viên ...................................................................................................... 11
1.2.1.2. Đội ngũ giảng viên ......................................................................................... 11
1.2.2. Phát triển và phát triển đội ngũ giảng viên ...................................................... 11
1.2.2.1. Phát triển ....................................................................................................... 11
1.2.2.2. Phát triển đội ngũ giảng viên ......................................................................... 11
1.2.3. Giải pháp và giải pháp phát triển đội ngũ giảng viên ....................................... 12
1.2.3.1. Giải pháp ........................................................................................................ 12
1.2.3.2. Giải pháp phát triển đội ngũ giảng viên ......................................................... 12
1.2.4. Quản lý và Quản lý giáo dục ............................................................................. 12
1.2.4.1. Quản lý ........................................................................................................... 13
1.2.4.2. Quản lý giáo dục ............................................................................................ 14
1.3. Những yêu cầu cơ bản đối với đội ngũ giảng viên hiện nay ................................ 15
1.3.1. Chức năng, nhiệm vụ của giảng viên tại trường Đại học.................................. 15
1.3.1.1. Chức năng của giảng viên .............................................................................. 16
1.3.1.2. Nhiệm vụ của giảng viên................................................................................ 17
1.3.2. Vị trí, vai trò của người giảng viên Đại học ..................................................... 18

1.3.2.1. Vị trí của người giảng viên Đại học ............................................................... 18
1.3.2.2. Vai trò của người giảng viên Đại học ............................................................ 18
1.4. Một số vấn đề về phát triển đội ngũ giảng viên ................................................... 19
1.4.1. Sự cần thiết phải phát triển đội ngũ giảng viên................................................. 19
1.4.1.1. Phát triển đội ngũ giảng viên theo Tư tưởng Hồ Chí Minh ........................... 19
1.4.1.2. Phát triển đội ngũ giảng viên là thực hiện Nghị quyết và Chỉ thị của Đảng
và Nhà nước ................................................................................................................ 21
1.4.1.3. Phát triển đội ngũ giảng viên căn cứ vào dự thảo chiến lược phát triển giáo
dục 2011-2020 về giáo dục đại học............................................................................. 22


3

1.4.2. Yêu cầu, nội dung, phương pháp phát triển đội ngũ giảng viên ...................... 23
1.4.2.1. Yêu cầu phát triển đội ngũ giảng viên ........................................................... 23
1.4. 1.4.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác phát triển đội ngũ giảng viên tại
trường Đại học............................................................................................................. 24
2.2. Nội dung phát triển đội ngũ giảng viên................................................................ 28
1.5. Công tác phát triển đội ngũ giảng viên tại các trường Đại học............................ 29
1.5.1. Công tác quy hoạch, kế hoạch phát triển đội ngũ giảng viên ........................... 29
1.5.2. Công tác tuyển dụng.......................................................................................... 30
1.5.3. Công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giảng viên .............................................. 32
1.5.4. Công tác đánh giá, sàng lọc đội ngũ giảng viên................................................ 33
1.5.5. Công tác thi đua, khen thưởng đội ngũ giảng viên ........................................... 33
1.5.6. Chế độ chính sách cho đội ngũ giảng viên........................................................ 33
1.6. Mục tiêu phát triển đội ngũ giảng viên trường Đại học Văn Hiến ...................... 33
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1............................................................................................ 35
Chương 2
THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC
VĂN HIẾN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ........................................................... 37

2.1. Quá trình hình thành và phát triển của trường đại học Văn Hiến Tp. HCM ....... 37
2.1.1. Quá trình hình thành của Trường Đại học Văn Hiến Tp. HCM ...................... 37
2.1.2. Vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ của trường Đại học Văn Hiến thành phố
Hồ Chí Minh ............................................................................................................... 39
2.1.2.1. Vị trí, vai trò ................................................................................................... 39
2.1.2.2. Chức năng, nhiệm vụ, mục tiêu ..................................................................... 39
2.2. Tổ chức bộ máy, quy mô, chất lượng đào tạo của trường ĐHVH ....................... 39
2.2.1. Tổ chức bộ máy của Nhà trường ....................................................................... 40
2.2.2. Quy mô, chất lượng đào tạo, Trường Đại học Văn Hiến .................................. 42
2.2.2.1. Quy mô đào tạo ............................................................................................. 42
2.2.2.2. Chất lượng đào tạo ......................................................................................... 45
2.3. Thực trạng đội ngũ giảng viên trường Đại học Văn Hiến Tp. HCM ................... 50
2.3.1. Trình độ chuyên môn ....................................................................................... 50
2.3.2. Thực trạng về trình độ tin học, ngoại ngữ của đội ngũ giảng viên ................... 52
2.3.5. Thực trạng về việc thực hiện nhiệm vụ của đội ngũ giảng viên ....................... 53
2.3.5.1. Thực hiện nhiệm vụ giảng dạy ....................................................................... 53
2.3.5.2. Thực trạng Công tác nghiên cứu khoa học của đội ngũ giảng viên ............... 54
2.3.6. Thực trạng phẩm chất và năng lực của đội ngũ giảng viên ............................. 56
2.3.6.1. Thực trạng phẩm chất ĐNGV ........................................................................ 57
2.3.6.2. Thực trạng năng lực chuyên môn nghiệp vụ .................................................. 61
2.3.2. Thực trạng về cơ cấu ĐNGV ............................................................................ 62
2.3.2.1.Thực trạng về cơ cấu theo Khoa .................................................................... 62
2.3.2. Thực trạng về cơ cấu giới tính, độ tuổi và thâm niên công tác của ĐNGV ...... 64
2.3.2. Cơ cấu về giới tính và độ tuổi ........................................................................... 64
2.4. Thực trẠng công tác phát triển đội ngũ giảng viên trưòng ĐHVH ..................... 66
2.4.1. Công tác quy hoạch, kế hoạch phát triển ĐNGV .............................................. 66


4

2.4.2. Công tác tuyển chọn và sử dụng ĐNGV ........................................................... 67
2.4.3. Công tác đào tạo, bồi dưỡng ĐNGV ................................................................. 70
2.4.4. Thực trạng chính sách đãi ngộ, thu hút nguồn nhân lực có trình độ cao về
công tác tại trường ....................................................................................................... 73
2.4.5. Công tác kiểm tra, đánh giá đối với ĐNGV...................................................... 75
2.5. Đánh giá chung về thực trạng đội ngũ giảng viên trường ĐHVH ...................... 76
Chương 3
MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN Ở TRƯỜNG
ĐẠI HỌC VĂN HIẾN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ......................................... 81
3.1. Nguyên tắc đề xuất các giải pháp ........................................................................ 82
3.2. MỘt sỐ giẢi pháp phát triển đội ngũ giảng viên ở trường ĐHVH thành phố HỒ
Chí Minh ..................................................................................................................... 83
3.2.1. Nâng cao nhận thức cho tất cả các thành viên trong nhà trường về sự cần
thiết, tầm quan trọng của công tác phát triển đội ngũ giảng viên ở trường Đại học,
Cao đẳng ...................................................................................................................... 84
3.2.2. Xây dựng quy hoạch, kế hoạch phát triển ĐNGV ............................................ 85
3.2.3. Đẩy mạnh công tác đào tạo bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp
vụ và công tác NCKH cho đội ngũ giảng viên ........................................................... 89
3.2.4. Hoàn thiện chế độ chính sách đối với ĐNGV và phát triển môi trường văn
hóa nhà trường............................................................................................................. 93
3.2.5. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, đánh giá đối với ĐNGV .............................97
3.3. Mối quan hệ giữa các giải pháp ......................................................................... 100
3.4. Kết quả thăm dò, khảo sát để đánh giá tính cần thiết và tính khả thi của các giải
pháp ................................................................................................................................ 101
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ................................................................................... 110
PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN
CBQL

Cán bộ quản lý

CĐ

Cao đẳng

CĐSP

Cao đẳng sư phạm

CNH

Công nghiệp hóa

CNTT

Công nghệ thông tin

ĐH

Đại học

ĐHVH

Đại học Văn Hiến

ĐNGV

Đội ngũ giảng viên

ĐPH

Đông phương học

ĐTB

Điểm trung bình

ĐTVT

Điện tử - viễn thông

GD

Giáo dục


5

GD&ĐT

Giáo dục và đào tạo

HĐH

Hiện đại hóa

HSSV

Học sinh sinh viên

LLCT

Lý luận chính trị

NCKH

Nghiên cứu khoa học

NXB

Nhà xuất bản

QLGD

Quản lý giáo dục

QT
ThS

Quản trị
Thạc sĩ

TNCS

Thanh niên cộng sản

Tp. HCM
TS

Thành phố Hồ Chí Minh

Tiến sĩ

TW

Trung ương

UBND

Ủy ban nhân dân

XHCN

Xã hội chủ nghĩa

XHH

Xã hội học

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Bất kỳ giai đoạn lịch sử nào, việc xây dựng, phát triển một nền giáo dục vững
mạnh là nhân tố then chốt, quyết định để thúc đẩy xã hội phát triển. Trong các kỳ
Đại Hội vừa qua, Đảng và Nhà mước luôn coi giáo dục-đào tạo (GD-ĐT) là quốc
sách hàng đầu và là sự nghiệp của toàn Đảng, toàn dân, toàn xã hội. Nghị quyết Đại
hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng tiếp tục khẳng định vấn đề này, trong đó
nhấn mạnh “phát triển đội ngũ giáo viên là khâu then chốt” trong chiến lược “đổi
mới căn bản và toàn diện GD -ĐT”[16]
Qua hơn 26 năm đổi mới, cùng với sự phát triển toàn diện của đời sống kinh tếxã hội, lĩnh vực GD-ĐT tiếp tục phát triển mạnh mẽ trên cả ba mặt: Nâng cao dân
trí, đào tạo nhân lực và bồi dưỡng nhân tài. Điều này đã được thể hiện qua việc đầu
tư cho GD-ĐT ngày càng tăng, trang thiết bị trường học được đổi mới; quy mô đào

tạo không ngừng được mở rộng; số học sinh các cấp phát triển nhanh chóng; công


6

tác xã hội hóa và xây dựng xã hội học tập đã thu được kết quả bước đầu; nhiều
trường dân lập, tư thục bậc đại học, trung cấp chuyên nghiệp, dạy nghề, phổ thông
và mầm non được thành lập, hoạt động có hiệu quả... Đội ngũ giáo viên đã phát
triển nhanh chóng và giữ vị trí, vai trò quan trọng hàng đầu.
Trong điều kiện toàn cầu hóa và sự bùng nổ tri thức hiện nay trên thế giới, hệ
thống giáo dục của tất cả các quốc gia trên thế giới bị đặt vào tình trạng khủng
hoảng sâu sắc. Thêm nữa, nền kinh tế tri thức với đặc trưng cốt yếu quyết định sự
thành bại của tất cả các quốc gia, dân tộc, các tổ chức, và mỗi cá nhân là dựa trên tri
thức đã làm cho tất cả các quốc gia đặt chiến lược con người lên những mục tiêu
hàng đầu, trong đó cực kỳ coi trọng đổi mới giáo dục và đào tạo, coi đó là chiến
lược sống còn trong chiến lược phát triển của mình. Trong chiến lược đổi mới giáo
dục đào tạo nói chung, có rất nhiều điều cần làm và phải được tiến hành đồng bộ,
song phát triển đội ngũ giảng viên có chất lượng cao là một chiến lược được quan
tâm hàng đầu.
Đội ngũ nhà giáo nói chung và đội ngũ giảng viên nói riêng có vai trò quan
trọng, trực tiếp quyết định chất lượng giáo dục. Muốn phát triển sự nghiệp giáo dục
thì việc đầu tiên cần làm là xây dựng đội ngũ nhà giáo đủ về số lượng, đồng bộ về
cơ cấu và đảm bảo yêu cầu về chất lượng.
Chiến lược phát triển giáo dục Việt Nam 2011-2020 đã nhấn mạnh 2 giải
pháp mang tính chất đột phá là “Đổi mới quản lý giáo dục” và “Phát triển đội ngũ
nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục”[6].
Đổi mới quản lý giáo dục đại học ở nước ta hiện nay là một công tác vừa
mang tầm chiến lược, vừa là khâu đột phá để nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo
dục Đại học. Hội nghị Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam lần thứ
2 khóa VIII đã khẳng định: “Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu”, “quản lý

giáo dục là khâu đột phá nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo”[15]. Quan
điểm này được cụ thể hóa trong chỉ thị 40-CT/TW ngày 15 tháng 6 năm 2004 của
Ban Bí thư Trung ương Đảng: “Phát triển giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng
đầu, là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hóa,


7

hiện đại hóa đất nước, là điều kiện để phát huy nguồn lực con người”[1]. Sau hơn
26 năm đổi mới giáo dục đại học Việt Nam đã phát triển rõ rệt về quy mô, đa dạng
về loại hình và các hình thức đào tạo, bước đầu điều chỉnh cơ cấu hệ thống, cải tiến
chương trình và quy trình đào tạo, huy động được nhiều nguồn lực và tăng cường
mạnh mẽ hợp tác quốc tế.
Bên cạnh những thành tựu trên, giáo dục đại học Việt Nam còn bộc lộ nhiều
hạn chế và yếu kém: chất lượng đào tạo nhìn chung còn thấp, chương trình đào tạo
và phương pháp đào tạo lạc hậu, chậm đổi mới, cơ sở vật chất, trang thiết bị, phòng
thí nghiệm, cơ sở thực hành thiếu thốn, nghèo nàn, đào tạo với nghiên cứu khoa học
trong nhà trường thiếu sự gắn kết, đặc biệt phương pháp quản lý trong nhà trường
kém hiệu quả, trình độ và năng lực của đội ngũ cán bộ quản lý - giảng viên còn hạn
chế. Trong dự thảo chiến lược phát triển giáo dục Việt Nam từ 2011-2020 có nêu
một trong những hạn chế đó là “Đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục chưa
đáp ứng được nhiệm vụ giáo dục trong thời kỳ mới. Còn thiếu quy hoạch tổng thể
đào tạo đội ngũ nhà giáo từ mầm non đến đại học dẫn đến tình trạng đội ngũ nhà
giáo vừa thừa, vừa thiếu, vừa không đồng bộ về cơ cấu. Ở các trường cao đẳng, đại
học, số giảng viên có trình độ thạc sỹ và tiến sỹ còn quá ít. Phương thức đào tạo
trong các nhà trường sư phạm chậm đổi mới, chất lượng đào tạo còn thấp dẫn đến
tình trạng trình độ chuyên môn và nghiệp vụ của một bộ phận nhà giáo chưa đáp
ứng được yêu cầu nâng cao chất lượng. Bên cạnh sự nỗ lực của tuyệt đại bộ phận,
một số nhà giáo còn có biểu hiện vi phạm đạo đức lối sống, làm ảnh hưởng xấu tới
uy tín của người thầy trong xã hội. Công tác bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên

môn nghiệp vụ cho đội ngũ nhà giáo còn thiếu hiệu quả. Các chế độ chính sách đối
với nhà giáo chưa thỏa đáng, chưa tạo được động lực phấn đấu vươn lên trong bản
thân mỗi người thầy”[6].
Trường Đại học Văn Hiến (ĐHVH) được thành lập theo quyết định số
517/QĐ-TTg ngày 17/7/1997 đồng ý trên cơ sở đã có chỉnh sửa bổ sung của Thủ
tướng Chính Phủ. Từ một cơ sở giáo dục Đại học ngoài công lập duy nhất trong cả
nước đào tạo chủ yếu các ngành khoa học xã hội và nhân văn, sau 15 năm xây dựng


8

và phát triển. Đến nay Trường ĐHVH trở thành một trường Đại học phát triển theo
hướng đa ngành, đa lĩnh vực, đa trình độ.
Trong 15 năm xây dựng và phát triển trường ĐHVH đã cũng đã đạt được
một số thành tích nhất định về công tác giáo dục Đại học, là một trong những
trường Đại học ngoài công lập ra đời sớm trong cả nước. Tuy nhiên, hiện nay
trường ĐHVH còn nhiều yếu kém, hạn chế như về cơ sở vật chất phục vụ cho công
tác giảng dạy, học tập; lực lượng giảng viên cơ hữu của trường hiện nay còn thiếu
về số lượng, yếu về chất lượng và chưa đồng bộ về cơ cấu, minh chứng rõ nhất về
vấn đề này là Quyết định số 149/QĐ-BGD&ĐT (ban hành ngày 11/01/2011) về
việc “tạm ngừng tuyển sinh năm 2012 của trường ĐHVH” một trong những lý do là
tỷ lệ sinh viên trên giảng viên quá cao.
Chính vì những lý do trên, chúng tôi chọn đề tài “Một số giải pháp phát
triển đội ngũ giảng viên Trường ĐHVH thành phố Hồ Chí Minh” làm đề tài
nghiên cứu. Từ đó đề xuất một số giải pháp phát triển đội ngũ giảng viên nói chung
và của Trường ĐHVH thành phố Hồ Chí Minh nói riêng nhằm đáp ứng yêu cầu đào
tạo trong thời gian tới.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng đội ngũ giảng viên cơ hữu, từ đó
đề xuất các giải pháp phát triển, nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên của Trường

ĐHVH.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu: Vấn đề phát triển đội ngũ giảng viên tại trường
Đại học.
3.2. Đối tượng nghiên cứu: Giải pháp phát triển đội ngũ giảng viên tại
Trường ĐHVH thành phố Hồ Chí Minh.
4. Giả thuyết khoa học
Nếu đề xuất và thực hiện được một số giải pháp có tính khoa học và khả thi
thì có thể phát triển và nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên tại trường ĐHVH


9

thành phố Hồ Chí Minh theo hướng đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đạt chuẩn
và trên chuẩn về chất lượng.
4. Giả thuyết khoa học
Nếu đề xuất và thực hiện được một số giải pháp có tính khoa học và khả thi
thì có thể phát triển và nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên tại trường ĐHVH
thành phố Hồ Chí Minh theo hướng đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đạt chuẩn
và trên chuẩn về chất lượng.
6. Phương pháp nghiên cứu
6.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Nhóm phương pháp này nhằm thu thập các thông tin lý luận để xây dựng cơ
sở lý luận của đề tài. Thuộc nhóm nghiên cứu lý luận có các phương pháp nghiên
cứu cụ thể sau đây:
- Phương pháp phân tích – tổng hợp tài liệu;
- Phương pháp khái quát hóa các nhận định độc lập.
6.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Nhóm phương pháp này nhằm thu thập các thông tin thực tiễn để xây dựng cơ
sở thực tiễn của đề tài. Thuộc nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn có các

phương pháp nghiên cứu cụ thể sau đây:
- Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi;
- Phương pháp tổng hợp kinh nghiệm giáo dục;
- Phương pháp ý kiến chuyên gia;
- Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động.
6.3. Phương pháp thống kê toán học
7. Những đóng góp mới của luận văn
7.1. Về mặt lý luận
Tổng quan về công tác phát triển đội ngũ giảng viên, làm rõ các khái niệm
liên quan đến đề tài. Khẳng định tầm quan trọng về công tác phát triển ĐNGV đại
học, cao đẳng trong thời kỳ đổi mới.
7.2. Về mặt thực tiễn


10

+ Đánh giá một cách có khoa học về thực trạng ĐNGV và công tác phát triển
ĐNGV trường ĐHVH.
+ Đề xuất được một số giải pháp phát triển đội ngũ giảng viên của trường
trường ĐHVH có cơ sở khoa học và thực tiễn nhằm đáp ứng được yêu cầu phát
triển trong thời gian sắp tới.
8. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, kiến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục thì nội
dung luận văn gồm 3 chương:
Chương 1. Cơ sở lý luận của đề tài
Chương 2. Thực trạng đội ngũ giảng viên ở trường ĐHVH thành phố Hồ Chí Minh
Chương 3. Một số giải pháp phát triển đội ngũ giảng viên ở trường ĐHVH thành
phố Hồ Chí Minh

Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI

1.1. Sơ lược về lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu
Phát triển giáo dục và đào tạo là một trong những động lực quan trọng thúc
đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa, là điều kiện phát huy nguồn lực con người-yếu
tố cơ bản của phát triển xã hội, tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững. Hiện nay
nhiều nước trên thế giới và trong khu vực đã coi giáo dục và đào tạo là nhân tố có
tính quyết định đến sự phát triển kinh tế - văn hoá - xã hội và sự hưng thịnh của đất
nước. Do đó, đã có những cải cách giáo dục và đào tạo về chương trình, nội dung
giảng dạy, phương pháp đào tạo, giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo.
Với mục tiêu của nước ta đến năm 2020 cơ bản sẽ trở thành một nước công nghiệp
theo hướng hiện đại hóa, thì ngành giáo dục cần phát triển mạnh mẽ để phục vụ đắc
lực mục tiêu đó. Muốn đạt được mục tiêu đó thì nhiệm vụ trước tiên của ngành giáo
dục là phát triển đội ngũ nhà giáo.


11

1.1.2. Các nghiên cứu ở nước ngoài
Vấn đề về phát triển ĐNGV rất được quan tâm của bất kỳ nền giáo dục nào
trên thế giới. Trong thời gian qua trên thế giới, nhiều nhà nghiên cứu ở nhiều nước
phát triển đã cố gắng tìm ra các giải pháp phát triển đội ngũ giảng viên chất lượng
cao đáp ứng được yêu cầu của sự phát triển nền giáo dục của nước họ. Từ đó, họ đã
đề xuất nhiều giải pháp có hiệu quả.
Các nhà nghiên cứu quản lý giáo dục của khối XHCN trong những công
trình nghiên cứu của mình đã cho rằng “Kết quả toàn bộ hoạt động của nhà trường
phụ thuộc rất nhiều vào công việc tổ chức đúng đắn và hợp lý công tác hoạt động
của đội ngũ giáo viên” 10, Tr 45
Vasilij Aleksandrovich Sukhomlinskij (1918 - 1970), nhà sư phạm Xô Viết,
viện sĩ Viện Hàn lâm Khoa học Giáo dục Liên Xô cho rằng: “Một trong những giải
pháp hữu hiệu nhất để phát triển đội ngũ giáo viên là phải bồi dưỡng đội ngũ giáo

viên, phát huy được tính sáng tạo trong lao động của họ và tạo khả năng ngày càng
hoàn thiện tay nghề sư phạm, phải biết lựa chọn giáo viên bằng nhiều nguồn khác
nhau và bồi dưỡng họ trở thành những giáo viên tốt theo tiêu chuẩn nhất định, bằng
những biện pháp khác nhau”. 39, Tr54
Một số giải pháp để nâng cao chất lượng mà tác giả quan tâm là tổ chức hội
thảo chuyên môn, qua đó giáo viên có điều kiện trao đổi những kinh nghiệm về
chuyên môn nghiệp vụ để nâng cao trình độ của mình.
Ở tất cả các nước trên thế giới, từ nước chậm phát triển, đang phát triển đến
nước phát triển bất luận là nước giàu hay nước nghèo, đội ngũ giảng viên có vai trò
quan trọng quyết định đến việc nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi
dưỡng nhân tài và qua đó nâng cao vị thế và trình độ phát triển của mỗi quốc gia. Ví
dụ một quốc gia ở Đông Nam Á như Singapore. Singapore là nước có nền kinh tế
phát triển mà một trong những nguyên nhân là họ có một nền giáo dục phát triển
đứng ở vị trí cao của thế giới do họ chú trọng phát triển nguồn nhân lực có trình độ
cao. Hay chính sách và chiến lược phát triển giáo dục trong giai đoạn mới của Hàn


12

Quốc đã hoạch định dựa theo yêu cầu phát triển của thế kỷ XXI với một quốc gia
hiện đại. Đây là các nước có nền giáo dục phát triển mà Việt Nam cần học tập.
1.1.3. Các nghiên cứu ở trong nước
Những năm gần đây, giáo dục và đào tạo Việt Nam có nhiều chuyển biến
tích cực. Tuy nhiên, sự tăng nhanh về số lượng các trường đại học, cao đẳng trong
cả nước dẫn đến tình trạng mất cân đối về nhiều mặt, trong đó có đội ngũ giảng
viên. Các nhà khoa học đã có nhiều công trình nghiên cứu về công tác quản lý giáo
dục. Các chuyên gia tập trung nghiên cứu những vấn đề về chiến lược phát triển
giáo dục, đổi mới chương trình, mục tiêu, phương pháp giảng dạy, phát triển nguồn
nhân lực, trong đó có những nội dung đề cập đến việc xây dựng, phát triển đội ngũ
giáo viên với nhiều góc độ của các cấp học, ngành học khác nhau như:

- Dự án quốc gia nghiên cứu tổng thể về GD&ĐT và phân tích nguồn nhân
lực, mã số VIE/89/022 (gọi tắt là Dự án tổng thể về giáo dục).
- Dự án hỗ trợ Bộ GD&ĐT do Ủy ban châu Âu tài trợ.
Một số đề tài nghiên cứu về giáo dục như:
Bồi dưỡng và đào tạo lại đội ngũ nhân lực trong điều kiện mới (Đề tài khoa
học mã số KX-07, năm 1996); Khoa học quản lý giáo dục của Trần Kiểm (1996);
Giáo dục kỹ thuật nghề nghiệp và phát triển nguồn nhân lực của Trần Khánh Đức
(2002); Lý luận dạy đại học của Đặng Vũ Hoạt, Hà Thị Đức; Quản lý giáo dục của
Bùi Minh Hiền (2006); Phát triển nguồn nhân lực con người-Giáo trình dành cho
học viên chuyên ngành quản lý giáo dục của Đặng Quốc Bảo (2009). Công trình:
"Nghiên cứu việc bồi dưỡng cán bộ giảng dạy đại học và giáo viên dạy nghề", của
Phạm Thành Nghị.
Một số luận văn thạc sỹ nghiên cứu về lĩnh vực phát triển đội ngũ giảng viên
ở các trường cao đẳng, đại học như:
- Nguyễn Thị Thanh (1999), Các giải pháp tổ chức nhằm ổn định đội ngũ
cán bộ giảng dạy ở Trường Đại học Sư phạm (Luận văn thạc sĩ QLGD Đại học Sư
phạm Hà Nội).


13

- Nguyễn Viết Cẩn (2004), Những giải pháp cơ bản xây dựng đội ngũ giáo
viên trường chuẩn quốc gia Trung học phổ thông Xuân Đỉnh, Hà Nội (Luận văn
thạc sĩ QLGD, Đại học Sư phạm Hà Nội).
- Nguyễn Sơn Thành (2004), Một số biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên
Trường Đại học Hải Phòng đến năm 2010 (Luận văn thạc sĩ QLGD Đại học Sư
phạm Hà Nội).
- Nguyễn Đình Dũng (2005), Một số biện pháp xây dựng đội ngũ giáo viên
Trường Cao đẳng Thống kê (Luận văn thạc sĩ Đại học Sư phạm Hà Nội).
- Dương Đức Sáu (2005), Các biện pháp quản lý đội ngũ giảng viên trường

Cao đẳng Sư phạm Quảng Bình (Luận văn thạc sĩ Đại học Sư phạm Hà Nội.
- Hoàng Văn Thực (2007), Một số biện pháp xây dựng đội ngũ giảng viên
Trường CĐSP Hoà Bình đáp ứng yêu cầu đổi mới hiện nay.
- Đặng Văn Doanh (2008), Biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên trường
cao đẳng kinh tế - kỷ thuật thuộc đại học Thái Nguyên.
- Nguyễn Hùng (2008), Biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên trường Cao
đẳng Văn hoá Nghệ thuật Đắc Lắk.
- Phan Văn Thạch (2008), Quy hoạch và phát triển đội ngũ giảng viên
trường Cao đẳng Công nghiệp Cẩm Phả đến năm 2015.
- Nguyễn Văn Quyết (2010), Một số giải pháp phát triển đội ngũ giảng viên
trường ĐHCN-TPHCM cơ sở Thanh Hóa trong giai đoạn hiện nay.
Qua các dự án, các công trình nghiên cứu cũng như các luận văn về phát
triển đội ngũ giảng viên các trường Cao đẳng, các trường Đại học nêu trên cho thấy
tầm quan trọng và tính cấp bách của nó. Trên cở sở kế thừa các công trình nghiên
cứu được công bố liên quan đến đề tài luận văn nghiên cứu. Vì thế, đề tài nghiên
cứu Một số giải pháp phát triển đội ngũ giảng viên của trường ĐHVH Thành phố
Hồ Chí Minh nhằm đáp ứng mục tiêu, nhiệm vụ nhà trường đặt ra, nâng cao chất
lượng giáo dục, đào tạo nguồn nhân lực cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại
hóa đất nước. Đối với trường ĐHVH thành phố Hồ Chí Minh đây là công trình
nghiên cứu đầu tiên đề cập đến vấn đề phát triển ĐNGV.


14

1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài
1.2.1. Giảng viên và đội ngũ giảng viên
1.2.1.1. Giảng viên
Theo Điều 70, Luật Giáo dục của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt
Nam: "Nhà giáo là người làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục trong nhà trường hoặc
cơ sở giáo dục khác". "Nhà giáo giảng dạy ở cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục

phổ thông, giáo dục nghề nghiệp gọi là giáo viên; ở cơ sở giáo dục đại học, cao
đẳng gọi là giảng viên". 35, Tr 25
Như vậy “giảng viên là những người giảng dạy ở các trường cao đẳng, đại
học”
1.2.1.2. Đội ngũ giảng viên
Theo từ điển Tiếng Việt, đội ngũ: Là “khối đông người cùng chức năng nghề
nghiệp được tập hợp và tổ chức thành một lực lượng” [29, Tr328].
Các khái niệm đội ngũ dùng cho các thành phần trong xã hội như: Đội ngũ trí
thức, đội ngũ công nhân, viên chức… Đó là một khối đông người, được tổ chức
thành một lực lượng để cùng thực hiện một mục đích chung.
Tóm lại, đội ngũ là một nhóm người được tập hợp và tổ chức thành một lực
lượng để thực hiện một hay nhiều chức năng, có thể có cùng nghề nghiệp hoặc
không cùng nghề nghiệp nhưng cùng có chung một mục đích nhất định.
Từ khái niệm nêu trên về đội ngũ chúng ta có thể quan niệm rằng: Đội ngũ
giảng viên là một tập thể bao gồm những giảng viên giảng dạy ở bậc đại học và cao
đẳng, được tổ chức thành một lực lượng, có chung nhiệm vụ thực hiện các mục tiêu
giáo dục đã đặt ra cho nhà trường hoặc cơ sở giáo dục đó.
1.2.2. Phát triển và phát triển đội ngũ giảng viên
1.2.2.1. Phát triển
Theo Từ điển tiếng Việt, khái niệm "phát triển" được hiểu là: "Biến đổi hoặc
làm cho biến đổi từ ít đến nhiều, hẹp đến rộng, thấp đến cao, đơn giản đến phức
tạp".[29, tr724]
1.2.2.2. Phát triển đội ngũ giảng viên


15

Phát triển đội ngũ giảng viên là làm cho đội ngũ giảng viên trưởng thành đáp
ứng đòi hỏi yêu cầu của mục tiêu giáo dục, đào tạo, cho từng cơ sở giáo dục và sự
nghiệp giáo dục và đào tạo nói chung và cho toàn xã hội.

Phát triển đội ngũ giảng viên có thể hiểu là một quá trình tăng tiến về mọi
mặt của đội ngũ giảng viên trong một thời kỳ nhất định. Trong đó bao gồm cả sự
tăng thêm về qui mô, số lượng và chất lượng giảng viên. Đó là sự tiến bộ về nhận
thức, trình độ chuyên môn - nghiệp vụ, khả năng chuyên môn đạt đến chuẩn và trên
chuẩn của yêu cầu, các tiêu chí dành cho giảng viên trường Đại học, Cao đẳng, chú
trọng đến sự phát triển bền vững. Theo định nghĩa của Hội đồng thế giới về phát
triển bền vững (WCDE): "Sự phát triển bền vững là sự phát triển đáp ứng các yêu
cầu hiện tại và có khả năng thích ứng với yêu cầu của thế hệ kế tiếp sau".
1.2.3. Giải pháp và giải pháp phát triển đội ngũ giảng viên
1.2.3.1. Giải pháp
- Giải pháp là cách làm, cách thức tiến hành giải quyết một vấn đề cụ thể.
- Phát triển là vận động, tiến triển theo chiều hướng tăng lên, từ ít đến nhiều,
hẹp hay rộng, thấp đến cao, đơn giản đến phức tạp.
1.2.3.2. Giải pháp phát triển đội ngũ giảng viên
Như vậy giải pháp phát triển đội ngũ giảng viên là những cách thức làm cho
đội ngũ giảng viên vận động và tiến triển theo chiều hướng đi lên cả về số lượng và
chất lượng.
Từ cách tiếp cận như trên, theo tác giả giải pháp phát triển là làm cho vấn đề
vận động theo chiều hướng tích cực. Có thể tăng lên về số lượng, chất lượng hoặc
tăng lên về phạm vi...
1.2.4. Quản lý và Quản lý giáo dục
1.2.4.1. Quản lý
Cùng với sự phát triển của xã hội loài người, nhu cầu quản lý xã hội cũng
được hình thành, trình độ tổ chức, điều hành quản lý xã hội cũng ngày được nâng
cao. Các Mác viết: “Tất cả mọi lao động xã hội trực tiếp hay lao động chung nào
tiến hành trên qui mô tương đối lớn, thì ít nhiều cũng đều cần đến một sự chỉ đạo để


16

điều hòa những hoạt động cá nhân và thực hiện những chức năng chung phát sinh
từ sự vận động của toàn bộ cơ thể khác với sự vận động của các khí quan độc lập
của nó. Một người độc tấu vĩ cầm tự điều khiển lấy mình, còn một dàn nhạc thì cần
phải có nhạc trưởng”
Để kết hợp các yếu tố con người, công cụ, phương tiện, tài chính… nhằm đạt
mục tiêu đã định trước, cần phải có sự tổ chức, điều hành chung, đó chính là quản lý.
Có nhiều định nghĩa khái niệm quản lý theo các quan điểm khác nhau.
- Theo quan điểm kinh tế, F.Taylor (1856 - 1915) cho rằng “Quản lý là nghệ
thuật biết rõ ràng, chính xác cái gì cần làm và làm cái đó thế nào bằng phương
pháp tốt nhất và rẻ nhất”. [19, tr25]
- Theo quan điểm xã hội: “Quản lý là sự tác động liên tục có tổ chức, có định
hướng của chủ thể (người quản lý, tổ chức quản lý) lên khách thể (đối tượng quản lý)
về các mặt chính trị, văn hoá, xã hội, kinh tế… bằng một hệ thống các luật lệ, chính
sách, các nguyên tắc, các phương pháp và biện pháp cụ thể nhằm tạo ra môi trường và
điều kiện cho sự phát triển của đối tượng” [32, tr 7]
- Theo quan điểm hệ thống: Thế giới đang tồn tại, mọi sự vật hiện tượng là
một chỉnh thể, thống nhất. Quản lý với tư cách là những tác động vào hệ thống, vào
từng thành tố của hệ thống bằng các phương pháp thích hợp nhằm đạt được các mục
tiêu đã đề ra. Như vậy "Quản lý là sự tác động có tổ chức, có định hướng của chủ
thể quản lý lên đối tượng quản lý nhằm sử dụng có hiệu quả nhất các tiềm năng,
các cơ hội của hệ thống để đạt mục tiêu đề ra trong điều kiện biến đổi của môi
trường” [17, tr 43].
- Theo Henry Fayol (1841 - 1925), trong cuốn “Quản lý chung và quản lý
công nghiệp” thì: Quản lý là sự dự đoán và lập kế hoạch, tổ chức điều khiển, phối
hợp và kiểm tra.
Từ những phân tích, những cách hiểu và định nghĩa khác nhau, có thể kết
luận: Quản lý là sự tác động có tổ chức, có ý thức để điều khiển, hướng dẫn các quá
trình xã hội hành vi hoạt động của con người để đạt tới mục đích đúng với ý chí của
nhà quản lý phù hợp với yêu cầu khách quan.

17

- Quản lý gồm có hai thành phần: Chủ thể và khách thể quản lý.
+ Chủ thể quản lý chỉ có thể là người hoặc tổ chức do con người lập nên.
+ Khách thể quản lý có thể là người, tổ chức, vừa có thể là vật thể cụ thể
như: môi trường, thiên nhiên, kho tàng… vừa có thể là sự việc như luật lệ, quy chế,
quy phạm kỹ thuật. Cũng có khi khách thể là người tổ chức được con người đại diện
trở thành chủ thể quản lý cấp dưới thấp hơn.
Cơ chế quản lý là phương thức nhờ nó hoạt động quản lý được thực hiện và
quan hệ qua lại giữa chủ thể quản lý và khách thể quản lý được vận hành và điều
chỉnh. Ta có sơ đồ quản lý như sau:
Sơ đồ 1.1. Sơ đồ quản lý
Chủ thể quản lý

Mục tiêu quản lý

Cơ chế quản lý

Đối tượng quản lý

1.2.4.2. Quản lý giáo dục
Giáo dục và quản lý giáo dục tồn tại song hành. Nếu nói giáo dục là hiện
tượng xã hội và phát triển cùng với sự tồn tại và phát triển của xã hội loài người thì
cũng có thể nói như vậy về quản lý giáo dục. Giáo dục xuất hiện nhằm thực hiện cơ
chế truyền kinh nghiệm lịch sử - xã hội của loài người, của thế hệ đi trước cho thế
hệ sau và để cho thế hệ sau có trách nhiệm kế thừa, phát triển các kinh nghiệm ấy
một cách sáng tạo, làm cho xã hội và bản thân con người luôn phát triển không
ngừng. Cũng như quản lý xã hội nói chung, quản lý giáo dục là hoạt động có ý thức
của con người nhằm đạt được những mục đích của mình. Chỉ có con người mới có

khả năng khách thể hoá mục đích, nghĩa là biến cái hình mẫu ý tưởng của đối tượng
trong tương lai mà ta gọi là mục đích thành trạng thái hiện thực. Mục đích giáo dục
nằm trong mục đích của quản lý giáo dục.
Khái niệm quản lý giáo dục có nhiều cấp độ:


18

- Đối với cấp vĩ mô, như cấp Bộ GD&ĐT và các cấp trung gian dưới Bộ, thì
“Quản lý giáo dục được hiểu là những tác động tự giác, có ý thức, có mục đích, có
kế hoạch, có hệ thống, hợp quy luật của chủ thể quản lý đến tất cả các mắt xích của
hệ thống từ cấp cao nhất đến các cơ sở giáo dục nhà trường nhằm thực hiện có chất
lượng và hiệu quả mục tiêu phát triển giáo dục, đào tạo thế hệ trẻ mà xã hội đặt ra
cho ngành giáo dục”. [37, tr 36]
Xét theo quan điểm lý thuyết hệ thống thì quản lý giáo dục là sự tác động
liên tục, có tổ chức, có hướng đích của chủ thể quản lý lên hệ thống giáo dục nhằm
tạo ra tính “trồi” của hệ thống; sử dụng một cách tối ưu các tiềm năng, các cơ hội
của hệ thống nhằm đưa hệ thống tới mục tiêu một cách tốt nhất trong điều kiện đảm
bảo sự cân bằng với môi trường bên ngoài luôn luôn biến động.
- Đối với cấp vi mô, đó là các cơ sở giáo dục, thì “quản lý giáo dục được
hiểu là những tác động tự giác, có ý thức, có mục đích, có kế hoạch, có hệ thống,
hợp quy luật của chủ thể quản lý đến tập thể giáo viên, công nhân viên, tập thể học
sinh, cha mẹ học sinh và các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường nhằm
thực hiện có chất lượng và có hiệu quả mục tiêu giáo dục của nhà trường”. [37, tr
37]
- Tiêu điểm của nhà trường là quá trình giáo dục nên cũng có thể hiểu quản
lý giáo dục thực chất là những tác động của chủ thể quản lý vào quá trình giáo dục
được tiến hành bởi tập thể giáo viên và học sinh, với sự hỗ trợ đắc lực của các lực
lượng xã hội nhằm hình thành và phát triển toàn diện nhân cách học sinh theo mục
tiêu đào tạo của nhà trường.

- Quản lý giáo dục trước hết và thực chất là quản lý con người. Điều này có
nghĩa là tổ chức một cách khoa học lao động của những người tham gia vào quá
trình giáo dục. Trong quản lý giáo dục, những sự tác động qua lại giữa chủ thể quản
lý và đối tượng quản lý mang tính chất mềm dẻo, đa chiều.
1.3. Những yêu cầu cơ bản đối với đội ngũ giảng viên hiện nay
1.3.1. Chức năng, nhiệm vụ của giảng viên tại trường Đại học
1.3.1.1. Chức năng của giảng viên


19

Vị trí, chức năng của giảng viên: Luật giáo dục năm 2005 đã khẳng định vị
trí, vai trò của nhà giáo như sau:
“Nhà giáo giữ vai trò quyết định trong việc bảo đảm chất lượng giáo dục.
Nhà giáo phải không ngừng học tập, rèn luyện nêu gương tốt cho người học.[35,
tr.6]
Nhà giáo của trường cao đẳng, đại học được tuyển dụng theo phương thức
ưu tiên đối với sinh viên tốt nghiệp loại khá, loại giỏi, có phẩm chất tốt và người có
trình độ đại học, trình độ thạc sĩ, trình độ tiến sĩ, có kinh nghiệm hoạt động thực
tiễn, có nguyện vọng trở thành nhà giáo. Trước khi được giao nhiệm vụ giảng dạy,
giảng viên cao đẳng, đại học phải được bồi dưỡng về nghiệp vụ sư phạm.
1.3.1.2. Nhiệm vụ của giảng viên
Theo Điều lệ trường Đại học kèm theo Quyết định số 153/2003/QĐ-TTg ngày
30 tháng 7 năm 2003 của Thủ tướng Chính phủ quy định tiêu chuẩn, nhiệm vụ và
quyền hạn của giảng viên trường Đại học
Các nhiệm vụ của giảng viên:
* Nhiệm vụ giảng dạy
1. Chuẩn bị giảng dạy:
- Nghiên cứu để nắm vững mục tiêu, nội dung, chương trình, phương pháp
giảng dạy, vị trí, yêu cầu của môn học và các chuyên đề được phân công giảng dạy,

các quy chế kiểm tra, thi, đánh giá kết quả học tập của học viên;
- Xây dựng kế hoạch giảng dạy, đề cương môn học, bài giảng và thiết kế các
tài liệu, cơ sở dữ liệu phục vụ cho giảng dạy.
2. Giảng bài, hướng dẫn học viên kỹ năng tự học tập, nghiên cứu, thảo luận
khoa học, tham gia các hoạt động thực tế, viết tiểu luận, thực tập tốt nghiệp, xây
dựng đề cương và viết khóa luận tốt nghiệp.


20

3. Tìm hiểu trình độ, kiến thức và hiểu biết của học viên; thường xuyên cập
nhật thông tin để xử lý, bổ sung, hoàn chỉnh, cải tiến nội dung, kế hoạch, phương
pháp giảng dạy và cơ sở dữ liệu phục vụ cho giảng dạy.
4. Thực hiện quá trình đánh giá kết quả học tập của học viên và hướng dẫn
học viên đánh giá hoạt động giảng dạy.
5. Dự giờ và tham gia đánh giá hoạt động giảng dạy của các giảng viên khác
theo quy định của cơ sở đào tạo, bồi dưỡng.
* Nhiệm vụ nghiên cứu khoa học và công nghệ
1. Chủ trì hoặc tham gia thực hiện các chương trình, đề án, đề tài nghiên cứu
khoa học, phát triển công nghệ được phân công và có kết quả cụ thể được Hội đồng
khoa học đánh giá đạt yêu cầu trở lên.
2. Nghiên cứu khoa học và công nghệ để xây dựng chương trình đào tạo, bồi
dưỡng; tham gia xây dựng chương trình, biên soạn tài liệu giảng dạy, tài liệu tham
khảo phục vụ công tác đào tạo, bồi dưỡng; cải tiến phương pháp giảng dạy và kiểm
tra, đánh giá môn học, chuyên đề thuộc nội dung, chương trình đào tạo, bồi dưỡng
được phân công giảng dạy.
3. Viết các bài báo đăng trên các tạp chí khoa học, viết các chuyên đề, báo
cáo khoa học tham luận tại các hội nghị, hội thảo khoa học được phân công.
4. Thực hiện quá trình đánh giá kết quả nghiên cứu khoa học của học viên;
tham gia quá trình đánh giá và kiểm định chất lượng đào tạo, bồi dưỡng.

5. Tham gia các hoạt động hợp tác quốc tế về nghiên cứu khoa học, công
nghệ và các hoạt động khoa học khác khi được phân công.
* Nhiệm vụ tham gia công tác quản lý đào tạo, bồi dưỡng, nghiên cứu
khoa học, công tác Đảng, đoàn thể và các hoạt động khác
1. Tham gia xây dựng, triển khai, giám sát việc thực hiện kế hoạch giảng
dạy, học tập của cơ sở đào tạo, bồi dưỡng.


21

2. Làm các công tác khác như: Chiêu sinh, tuyển sinh, chủ nhiệm lớp, chỉ
đạo thực tập, phụ trách phòng thí nghiệm; quản lý khoa, phòng, bộ môn; quản lý
khoa học và công nghệ; công tác đảng, đoàn thể, các hoạt động xã hội tại cơ sở đào
tạo, bồi dưỡng và các công tác khác khi được cấp có thẩm quyền giao.
* Nhiệm vụ học tập, bồi dưỡng nâng cao trình độ
1. Học tập, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, lý luận chính trị, quản
lý nhà nước, ngoại ngữ, tin học, phương pháp giảng dạy để tăng cường năng lực
công tác đáp ứng yêu cầu đổi mới và nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán
bộ, công chức là nhiệm vụ thường xuyên.
2. Có trách nhiệm thực hiện khi được cơ sở đào tạo, bồi dưỡng xem xét cử đi
đào tạo, bồi dưỡng để có các trình độ chuyên môn, học vị đạt chuẩn hoặc cao hơn
chuẩn đối với chức danh đang giữ, bảo đảm tiêu chuẩn khi được bổ nhiệm vào chức
danh mới.
3. Hàng năm được cơ sở đào tạo, bồi dưỡng tổ chức đi nghiên cứu thực tế, bổ
sung kiến thức thực tiễn vào bài giảng và kỹ năng giải quyết, xử lý các tình huống
lãnh đạo, quản lý.
1.3.2. Vị trí, vai trò của người giảng viên Đại học
1.3.2.1. Vị trí của người giảng viên Đại học
Vị trí, chức năng của giảng viên: Luật giáo dục năm 2005 đã khẳng định vị
trí, vai trò của nhà giáo như sau:

“Nhà giáo giữ vai trò quyết định trong việc bảo đảm chất lượng giáo
dục. Nhà giáo phải không ngừng học tập, rèn luyện nêu gương tốt cho người
học.[35, tr.6]
1.3.2.2. Vai trò của người giảng viên Đại học
Nhà giáo giữ vai trò quyết định trong việc bảo đảm chất lượng giáo dục.
Nhà giáo phải không ngừng học tập, rèn luyện nêu gương tốt cho người học.
Nhà nước tổ chức đào tạo, bồi dưỡng nhà giáo; có chính sách sử dụng, đãi
ngộ, bảo đảm các điều kiện cần thiết về vật chất và tinh thần để nhà giáo thực hiện


22

vai trò và trách nhiệm của mình; giữ gìn và phát huy truyền thống quý trọng nhà
giáo, tôn vinh nghề dạy học.
1.4. Một số vấn đề về phát triển đội ngũ giảng viên
1.4.1. Sự cần thiết phải phát triển đội ngũ giảng viên
1.4.1.1. Phát triển đội ngũ giảng viên theo Tư tưởng Hồ Chí Minh
"Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất
cần thiết" [23, tr.498]. Để thực hiện nhiệm vụ cách mạng vẻ vang đó, cần phải tăng
cường đầu tư cho giáo dục, trong đó có công tác xây dựng và phát triển đội ngũ nhà
giáo đóng vai trò quan trọng. Vì: "…Nếu không có thầy giáo thì không có giáo
dục…Không có giáo dục, không có cán bộ thì cũng không nói đến kinh tế, văn hóa"
[27, tr.57]. Từ đó Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định "Những người thầy giáo tốt là
những người vẻ vang nhất” và là “những người anh hùng vô danh" [27, tr.89].
Đồng thời với sự đánh giá cao vai trò của đội ngũ nhà giáo, Chủ tịch Hồ Chí Minh
nêu lên nhiều quan điểm về công tác xây dựng đào tạo đội ngũ nhà giáo. Theo Hồ
Chí Minh, vấn đề then chốt quyết định chất lượng giáo dục là xây dựng đội ngũ
những người thầy giáo. Người khẳng định trách nhiệm đó của toàn xã hội, trước hết
là của Đảng, Nhà nước với vai trò là người lãnh đạo và quản lý. Đảng, Nhà nước
phải "quan tâm hơn nữa đến sự nghiệp này, phải chăm sóc nhà trường về mọi mặt"

[22, tr.404], trong đó xây dựng đội ngũ nhà giáo là nội dung trọng tâm.
Trong thời kỳ kháng chiến kiến quốc Người yêu cầu cán bộ làm công tác
quản lý giáo dục "phải đào tạo cán bộ mới và giúp đỡ cán bộ cũ theo tôn chỉ kháng
chiến và kiến quốc" [22, Tr462]. Để có một hệ thống lý luận về khoa học quản lý
giáo dục, theo Hồ Chí Minh là "phải đi sâu vào việc điều tra, nghiên cứu, tổng kết
kinh nghiệm" [23, Tr501], nhằm chủ động nắm bắt được suy nghĩ của đội ngũ nhà
giáo, phát huy ưu điểm, phát hiện và khắc phục nhược điểm, thiếu sót trong quá
trình quản lý. Đồng thời, phải trang bị cho đội ngũ nhà giáo lý luận của chủ nghĩa
Mác-Lênin vì trường học của chúng ta là trường học xã hội chủ nghĩa, mỗi thầy cô
giáo phải là người chiến sĩ cách mạng trên mặt trận đó.


23

Mặt khác, Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng sự nỗ lực phấn đấu của mỗi nhà
giáo là động lực chủ yếu để phát triển đội ngũ giáo viên cả về số lượng và chất
lượng. Từ những quan điểm của Hồ Chí Minh, chúng ta có thể rút ra một số yêu
cầu đối với nhà giáo như sau: Nhà giáo phải phát huy tinh thần học tập không
ngừng. Người vẫn thường dẫn lại câu nói của Lênin: "Học, học nữa, học mãi" để
nhắc nhở các thầy, cô giáo "dù khó khăn đến đâu cũng phải tiếp tục thi đua dạy tốt
và học tốt….phải phấn đấu nâng cao chất lượng văn hóa và chuyên môn…." [23,
tr.403]. Bác khuyên cán bộ và giáo viên "chớ tự túc, tự mãn, cho là giỏi rồi thì dừng
lại, mà dừng lại là lùi bước, là lạc hậu, mình tự đào thải trước. Cho nên phải cố
gắng học tập để cải tạo mình, cải tạo tư tưởng của mình, cải tạo con em và giúp
vào việc cải tạo xã hội" [25, tr.489].
Mỗi giáo viên phải không ngừng rèn luyện, tu dưỡng đạo đức cách mạng, ra
sức học tập lý luận chính trị vì "giáo dục phải phục vụ đường lối chính trị của Đảng
và Chính phủ, gắn liền với sản xuất và đời sống của nhân dân" [19, tr.190]. Nói về
phương pháp giảng dạy Bác đã chỉ rõ “Thầy giáo ngày nay không phải như trước
chỉ biết gõ đầu trẻ. Bây giờ thầy giáo có trách nhiệm với nhân dân, đào tạo cán bộ

ra phục vụ nhân dân. Cách dạy, quan niệm dạy phải khác. Dạy sao cho học sinh
mau hiểu, mau nhớ, lý luận đi đôi với thực hành”[21, tr.225]. Bàn về đạo đức, chí
khí của nhà giáo Người yêu cầu “...khó khăn thì phải chịu trước thiên hạ, sung
sướng thì hưởng sau thiên hạ. Đây là đạo đức cách mạng” [21, tr.332] để thực sự
là tấm gương sáng cho học sinh noi theo. “Giáo viên phải chú ý cả tài, cả đức, tài
là văn hoá, chuyên môn, đức là chính trị... Cho nên thầy giáo cô giáo phải gương
mẫu.” [26, tr.492]
Ngày nay, trước yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực phục vụ cho sự nghiệp đổi
mới đất nước, toàn xã hội cùng với ngành giáo dục rất quan tâm đến việc xây dựng
kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục, đảm bảo
đủ về số lượng, cơ cấu cân đối và đạt chuẩn, đáp ứng yêu cầu thời kỳ mới. Để thực
hiện thắng lợi, Đảng và Nhà nước cần quán triệt sâu rộng và tích cực triển khai


24

trong toàn xã hội, trước hết là ngành giáo dục Tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh
về phát triển đội ngũ nhà giáo.
1.4.1.2. Phát triển đội ngũ giảng viên là thực hiện Nghị quyết và Chỉ
thị của Đảng và Nhà nước về giáo dục đại học
Quan điểm về xây dựng và phát triển đội ngũ nhà giáo được Đảng và Nhà
nước ta hết sức quan tâm trong suốt quá trình phát triển đất nước, đặc biệt là trong
thời kỳ CNH, HĐH đất nước. Kết luận Hội nghị Trung ương lần thứ 6 khóa IX nêu
rõ: "Các cấp ủy Đảng từ Trung ương tới địa phương quan tâm thường xuyên công
tác đào tạo, bồi dưỡng nhà giáo và cán bộ quản lý về mọi mặt, coi đây là một phần
trọng tâm của công tác cán bộ; đặc biệt chú trọng nâng cao bản lĩnh chính trị,
phẩm chất lối sống của nhà giáo. Xây dựng kế hoạch đào tạo, đào tạo lại đội ngũ
giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục, đảm bảo đủ về số lượng, cơ cấu cân đối, đạt
chuẩn đáp ứng yêu cầu thời kỳ mới" [12, tr.3]. Quan điểm này được khẳng định lại
trong Chỉ thị 40/CT/TW (15/6/2004) của Ban Bí thư: "Xây dựng đội ngũ nhà giáo

và cán bộ quản lý giáo dục được chuẩn hóa, đảm bảo chất lượng, đủ về số lượng,
đồng bộ về cơ cấu, đặc biệt chú trọng nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất, lối
sống, lương tâm tay nghề của nhà giáo" [1, tr.2.].
Trong Điều 15, Luật Giáo dục năm 2005 khẳng định: "Nhà nước tổ chức đào
tạo, bồi dưỡng nhà giáo; có chính sách sử dụng, đãi ngộ, bảo đảm các điều kiện
cần thiết về vật chất và tinh thần để nhà giáo thực hiện vai trò trách nhiệm của
mình" [35, tr.14]. Trong chiến lược phát triển giáo dục 2001- 2010 của Chính phủ
cũng đã nêu rõ: "Phát triển đội ngũ nhà giáo đảm bảo đủ về số lượng, hợp lý về cơ
cấu và chuẩn về chất lượng đáp ứng yêu cầu vừa tăng về qui mô vừa nâng cao chất
lượng và hiệu quả giáo dục" [5, tr.30].
Quyết định số 09/2005/QĐ-TTg, ngày 11/01/2005 của Thủ tướng Chính phủ
về phê duyệt đề án: Xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ
QLGD giai đoạn 2005-2010 xác định mục tiêu tổng quát: “Xây dựng đội ngũ nhà
giáo và cán bộ QLGD theo hướng chuẩn hóa, nâng cao chất lượng, đảm bảo về số
lượng, đồng bộ về cơ cấu, đặc biệt chú trọng nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm


25

chất đạo đức, lối sống, lương tâm nghề nghiệp và trình độ chuyên môn của nhà
giáo” [9, tr.40].
Nghị quyết số 14/2005/NQ-CP, ngày 02/11/2005 của Chính phủ về đổi mới cơ
bản và toàn diện giáo dục cao đẳng, đại học Việt Nam giai đoạn 2006-2020 xác
định: "Xây dựng đội ngũ giảng viên và cán bộ quản lý giáo dục đại học đủ về số
lượng, có phẩm chất đạo đức và lương tâm nghề nghiệp, có trình độ chuyên môn
cao, phong cách giảng dạy và quản lý tiên tiến" [8, tr.3]
Theo Kết luận 242-TB/T.Ư ngày 15/4/2009 về tiếp tục thực hiện Nghị quyết
Trung ương 2 (khóa VIII), phương hướng phát triển giáo dục và đào tạo đến năm
2020, Bộ Chính trị đã đề ra 7 nhóm nhiệm vụ, giải pháp với yêu cầu đổi mới căn
bản, toàn diện, mạnh mẽ sự nghiệp giáo dục và đào tạo nước nhà. [14] Đây là

những định hướng quan trọng giúp cho ngành giáo dục về công tác phát triển
ĐNGV ở các cơ sở.
1.4.1.3. Phát triển đội ngũ giảng viên căn cứ vào dự thảo chiến lược phát
triển giáo dục 2011-2020
“Giáo dục ngày càng có vai trò và nhiệm vụ quan trọng trong việc xây dựng
một thế hệ người Việt Nam mới, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế-xã hội. Điều này
đòi hỏi giáo dục phải có chiến lược phát triển đúng hướng, hợp quy luật, xu thế và
xứng tầm thời đại” [6, Tr1]
- Chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2011-2020 tiếp tục thực hiện giai
đoạn cuối của Chiến lược giáo dục 2001-2010 với những điều chỉnh cần thiết, tạo
những bước chuyển căn bản của giáo dục trong thập niên tới.
Những tồn tại yếu kém cũng đã được phân tích một cách khoa học về công tác
phát triển đội ngũ nhà giáo như sau:“ Còn thiếu quy hoạch tổng thể đào tạo đội ngũ
nhà giáo .... dẫn đến tình trạng đội ngũ nhà giáo vừa thừa, vừa thiếu, vừa không
đồng bộ về cơ cấu. Ở các trường cao đẳng, đại học, số giảng viên có trình độ thạc
sĩ và tiến sĩ còn quá ít.... còn có biểu hiện vi phạm đạo đức lối sống, làm ảnh hưởng
xấu tới uy tín của người thầy trong xã hội. Công tác bồi dưỡng, nâng cao trình độ
chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ nhà giáo còn thiếu hiệu quả. Các chế độ chính